thập ngũ tôn
Phật Quang Đại Từ Điển
(十五尊) Chỉ cho 15 vị tôn mà hành giả Chân ngôn nên quán tưởng phân bố trên thân mình. Đó là: 1. Quán thân như thân Phật: Trước hết quán tưởng toàn thân như thân Phật, tức là Lí pháp thân. 2. Quán căn bản mệnh là kim cương: Quán tưởng thân Kim cương tát đỏa phát tâm đầu tiên, là Trí pháp thân, thuộc Ngũ Phật.3. Quán thích luân là tòa ngồi: Quán tưởng lấy cõi trời Đao lợi, chỗ ở của trời Đế thích, làm tòa ngồi, đây là đàn Mạn đồ la. 4. Quán Đa la là 2 mắt: Quán tưởng lấy quyến thuộc của bồ tát Quán âm là Đa la làm 2 mắt. 5. Quán Tì câu chi là tai: Tì câu chi cũng là quyến thuộc của bồ tát Quán âm, cùng với Đa la là 4 vị Bồ tát thuộc Yết ma bộ.6. Quán Cát tường là miệng lưỡi: Vì ngài Văn thù dùng đại trí để chuyển pháp luân, lại vì Liên hoa bộ nói pháp môn để lợi ích các Bồ tát, cho nên lấy Ngài làm miệng lưỡi. 7. Quán bồ tát Kim cương Hi hí trong Bát cúng dường là mũi. 8.9. Quán Kim cương và Quán tự tại là 2 cánh tay, trong đó, Kim cương nghiệp thuộc Kim cương bộ là cánh tay trái, Quán tự tại thuộc Liên hoa bộ là cánh tay phải, tức 2 vị tôn này là các vị thuộc 2 bộ Kim cương và Liên hoa. 10.11. Quán Tam thế và Bất động tôn là 2 đầu gối, tức Hàng tam thế là chân phải, Bất động là chân trái, 2 vị Minh vương này gồm nhiếp Tứ nhiếp bồ tát. 12. Quán tâm là Biến chiếu tôn, trên ngực là Đại nhật Như lai, tức lấy Đại nhật Như lai làm Ngũ Phật tâm. 13. Quán rốn là Hư không nhãn, rốn ở chính giữa thân, biểu thị trung tâm của pháp giới; Hư không nhãn tức Phật nhãn Phật mẫu, tượng trưng đức năng sinh của chư Phật, cho nên thuộc Tề luân. Vị tôn này thuộc Nhị thập thiên của Ngoại kim cương bộ. 14. Quán Hư không bảo là mũ, Hư không bảo là Bồ tát Kim cương bảo thuộc Bảo bộ, tức Hư không tạng; Bảo bộ biểu thị đức Quán đính, cho nên là đỉnh đầu. 15. Quán Kim cương nhật tướng hảo, bồ tát Kim cương nhật tướng hảo nhiếp thuộc 4 bồ tát Ba la mật. Hành giả Chân ngôn nhờ Thập ngũ tôn này mà thành một thân, Thập ngũ tôn này thống nhiếp toàn thể chư tôn của Kim cương bộ và Thai tạng bộ. [X. phẩm Kim cương tát đỏa bồ đề tâm nội tác nghiệp quán đính tất địa trong kinh Du kì; Du kì kinh sớ Q.hạ].