thập chủng đắc giới duyên
Phật Quang Đại Từ Điển
(十種得戒緣) Mười duyên được giới Cụ túc theo thuyết của Hữu bộ Tiểu thừa. Đó là: 1. Tự nhiên đắc: Tự nhiên phát được giới Cụ túc. Nghĩa là Phật và bậc Duyên giác, lúc phát ra Tận trí thì tự nhiên được giới Cụ túc mà không cần thầy truyền thụ.Điều này chỉ xảy ra với Phật và bậc Duyên giác mà thôi. 2. Kiến đế đắc (cũng gọi Kiến đạo đắc):Khi lên đến giai vị Kiến đạo quán xét lí 4 đế mà được. Tức khi đức Thế tôn mới thành đạo, lúc độ cho 5 vị tỉ khưu, đứng đầu là ngài A nhã kiều trần như, các vị này nghe lí 4 đế mà tự được giới. 3. Thiện lai đắc: Đến đây được. Đức Phật thấy căn cơ của ngài Da xá đã thuần thục, nên gọi Tỉ khưu đến đây!(Thiện lai tỉ khưu!), ngài Da xá liền được giới ngay tại chỗ. Trường hợp này chỉ có Phật mới làm được. 4. Tự thệ đắc: Tự mình thề mà được. Nghĩa là tự thệ nguyện vững chắc mà được giới. Như ngài Đại Ca diếp tin nhận Phật là bậc Đại sư, tự phát lời thề mà được giới. Việc tự thệ đắc giới chỉ có ngài Ca diếp mới làm được. 5. Luận nghị đắc: Do luận nghị mà được. Nghĩa là cùng vấn đáp luận nghị với Phật mà được giới, như trường hợp ngài Tô đà di. 6. Thụ trọng đắc(cũng gọi Kính trọng đắc, Bát kính đắc): Do kính trọng mà được. Nghĩa là do thụ trì 8 pháp tôn trọng (Bát kính) mà được giới, như trường hợp tỉ khưu ni Đại ái đạo, di mẫu của Phật. 7. Khiểntín đắc(cũng gọi Khiển sứđắc): Do đưa tin mà được. Nghĩa là do Phật sai đi đưa tin mà được giới, như trường hợp ni Pháp thụ. 8. Biên ngũ đắc(cũng gọi Ngũ nhân đắc): Do 5 người mà được. Nghĩa là ở vùng biên giới ít chư tăng, nếu không thể truyền giới đầy đủ Tam sư, Thất chứng(gồm 10 người) như theo qui định chính thức thì được phép tác pháp truyền giới với 4 vị tăng và 1 vị Yết ma. 9. Yết ma đắc(cũng gọi Thập chúng đắc): Do 10 người được. Nghĩa là ở những nơi đô hội có đông chư tăng phải lập đủ Tam sư, Thất chứng(gồm 10 người), y theo qui định thực hành yết ma tác pháp truyền giới.10. Tam qui đắc: Do 3 qui y mà được. Nghĩa là nghe 3 qui y Tam bảo Phật, Pháp, Tăng mà được giới. Như 16 vị Hiền Thánh 3 lần nghe qui y Tam bảo mà được giới Cụ túc.Mười duyên đắc giới trên đây có xuất xứ từ luật Thập tụng quyển 56, luận Tạp tâm quyển 3, luận Câu xá quyển 14, nhưng duyên đắc giới thì tùy theo các luật, luận mà có chỗ giống nhau, có chỗ khác nhau.