thạch quật am
Phật Quang Đại Từ Điển
(石窟庵) Một trong các kiến trúc thạch quật nổi tiếng của Hàn quốc, là kiệt tác cao nhất về nghệ thuậtthạchkhắc ở Tân la. Am nằm ở sườn phía đông đỉnh núi Thổ hàm trên mặt nước biển 600m, cách thành phố Khánh châu thuộc tỉnh (đạo) Khánh thượng bắc 16km, phía tây nam am có chùa Phật quốc nổi tiếng. Am này do ngài Kim đại thành sáng lập vào năm Tân la Cảnh đức vương thứ 10 (751), phỏng theo hình thức thạch quật Vân cương và Long môn của Trung quốc, được đục mở dựa theo vách núi, nhưng các khối đá hoa cương sử dụng trong am lại được đưa từ nơi khác đến. Thạch quật theo thứ tự được chia ra 3 khu: Tiền thất, Phi đạo và Viên thất. Tiền thất là các tượng điêu khắc Thiên long bát bộ chúng, 2 bên Phi đạo là Kim cương lực sĩ và Tứ đại thiên vương. Ngay phía sau chính giữa Viên thất có một đài sen thạch khắc, trên đài sen là tượng điêu khắc Phật Thích ca. Ngay chính giữa phía sau Bản tôn, có khắc tượng Quan thế âm 11 mặt đứng, 2 bên Quán âm là tượng đứng của 10 vị đệ tử lớn như A nan…, ở gần cửavàocủa Viên thất có 4 tượng điêu khắc là Văn thù, Phổ hiền, Đế thích thiên và Phạm thiên. Giếng trời (một loại khung trang trí)trên vòm nóc thất cũng bằng đá, có khắc hoa sen rất trang nghiêm. Ở phía trước tượng Quan âm vốn có một tòa tháp 5 tầng, nhưng hiện nay không còn. Nhờ cách xa làng xóm nên thạch quật này đã tránh được nạn binh lửa qua nhiều thời đại. Vào thời kì người Nhật chiếm cứ, thạch quật này được sửa chữa 3 lần, nhưng vì tu bổ tùy tiện nên đã làm cho phần tạo hình nguyên thủy bị phá hoại. Đến năm 1962, chính phủ Hàn quốc đã xếp thạch quật này vào hàng những di sản văn hóa quí trọng của quốc gia, đồng thời cho trùng tu toàn diện. Có thuyết cho rằng phía trước thạch quật này vốn có một ngôi chùa Thạch Phật, nhưng rất tiếc đã bị đổ nát, Thạch quật am này chính là phần phụ thuộc của ngôi chùa ấy. Lại có chỗ nói thạch quật này cũng có tên là Thạch Phật tự. [X. Triều tiên Phật giáo chi tự dữ lịch sử].