tam chủng thế gian
Phật Quang Đại Từ Điển
(三種世間) Cũng gọi Tam thề gian. Chỉ cho 3 loại thế gian. I. Tam Chủng Thế Gian. Cứ theo luận Đại trí độ quyển 47 thì 3 loại thế gian là: 1. Chúng sinh thế gian: Chỉ cho tất cả chúng sinh được cấu tạo thành bằng 5 ấm, là chính báo năng cư. 2. Quốc độ thế gian: Tức khí thế gian, chỉ cho cõi nước mà hữu tình cư trú, như núi, sông, đất liền…, thuộc về y báo sở cư. 3. Ngũ uẩn thế gian(cũng gọi Ngũ ấm thế gian): Ngũ uẩn tức sắc, thụ, tưởng, hành, thức. Năm uẩn trong 10 cõi đều có sai khác, cho nên gọi là Ngũ uẩn thế gian, là thể chung của y báo và chính báo. [X. Chỉ quán phụ hành truyền hoằng quyết Q.5, phần 3]. II. Tam Chủng Thế Gian. Cứ theo Hoa nghiêm kinh khổng mục chương quyển 3 thì Tam chủng thế gian gồm:1. Khí thế gian: Chỉ cho 3 nghìn thế giới, là cảnh giới do đức Thích ca Như lai hóa đạo. Khí nghĩa là dung chứa và nương dùng, tức là núi, sông, đất liền… dung chứa chúng sinh, là nơi chúng sinh dùng để nương ở. 2. Chúng sinh thế gian: Năm ấm hòa hợp, cùng chung sinh ra, gián cách khác nhau, là những căn cơ do đức Thích ca Như lai giáo hóa. 3. Trí chính giác thế gian: Chỉ cho bậc Trí giả dùng trí vô lậu mà được Chính giác, tức là đức Phật trong chính báo; hoặc chỉ cho cảnh giới mà các bậc trí nương ở, cũng tức là thế gian siêu xuất 3 cõi luân hồi.[X. Hoa nghiêm kinh sớ Q.3; Hoa nghiêm kinh thám huyền kí Q.14]. (xt. Xuất Thế Gian). III. Tam Chủng Thế Gian. Ba loại thế gian do học phái Số luận của Ấn độ thành lập: 1. Thiên thượng thế gian: Chỉ cho các Thiên chúng ở trên cõi trời. 2. Nhân gian thế gian: Chỉ cho loài người sống trên mặt đất. 3. Thú đạo thế gian: Chỉ cho loài cầm thú sống ở giữa khoảng trời và đất. Ba loại thế gian này đều do 1 Tự tính đế duy nhất sinh ra. [X. luận Kim thất thập Q.thượng].