Pháp Nhãn Văn Ích
Từ Điển Đạo Uyển
法眼文益; C: fǎyǎn wényì; J: hōgen buneki; 885-958; Thiền sư Trung Quốc, khai sáng tông Pháp Nhãn, môn đệ nối pháp của Thiền sư La Hán Quế Sâm và là thầy của Quốc sư Thiên Thai Ðức Thiều. Sư là một trong những Thiền sư trội nhất của đời đó và vì vậy dòng Thiền của Sư sau được gọi là Pháp Nhãn tông mặc dù trước đó được gọi là Huyền Sa tông (Huyền Sa Sư Bị). Sư có 63 môn đệ ngộ huyền chỉ. Sư xuất gia lúc 5 tuổi, thụ giới cụ túc năm 20. Tại pháp hội của Thiền sư Trường Khánh Huệ Lăng, mặc dù Sư chưa đốn ngộ nhưng học chúng rất kính nể. Sư cùng kết bạn với hai vị Thiệu Tu và Hồng Tiến, rủ nhau đi hành cước. Ðến viện Ðịa Tạng gặp trời trở tuyết, ba người xin ở lại đây. Thiền sư trụ trì đây là Quế Sâm hỏi: “Ði đây làm gì?” Sư đáp: “Ði hành cước.” Quế Sâm hỏi: “Thế nào là việc hành cước?” Sư trả lời: “Chẳng biết.” Quế Sâm nói: “Chẳng biết là rất thân thiết.” Sau, nhân lúc ba người ngồi sưởi ấm, bàn về Triệu luận, Quế Sâm lại hỏi: “Sơn hà đại địa cùng Thượng toạ là đồng nhất, là khác biệt?” Sư đáp: “Khác.” Quế Sâm đưa hai ngón tay lên. Sư nói: “Ðồng.” Quế Sâm cũng đưa hai ngón tay lên rồi đứng dậy đi. Tuyết tan, cả ba đều rủ nhau đi tiếp. Quế Sâm tiễn chân ra cổng chỉ phiến đá hỏi: “Thường Thượng toạ nói ›Tam giới duy tâm, vạn pháp duy thức‹, như vậy thì phiến đá này là trong hay ngoài tâm?” Sư không đáp được bèn ở lại cầu học. Ở lại hơn một tháng mà mỗi lần Sư trình kiến giải nói đạo lí đều bị Quế Sâm gạt đi nói “Phật pháp không phải như vậy.” Sư thưa: “Con đã hết lời cùng lí rồi.” Quế Sâm bảo: “Nếu luận Phật pháp thì tất cả hiện thành.” Qua câu này, Sư Ðại ngộ triệt để. Sư sau trụ ở đâu chúng cũng đến rất đông, tương truyền rằng lúc nào cũng không dưới ngàn người. Tông của Sư hưng thịnh ba đời nhưng tàn lụi sau đời thứ năm Niên hiệu Hiền Ðức năm thứ năm nhà Châu, ngày mùng năm tháng bảy năm Mậu Ngọ, Sư từ giã chúng ngồi kết già viên tịch, thọ 74 tuổi, 54 tuổi hạ. Vua sắc phong là Ðại Pháp Nhãn Thiền sư, tháp hiệu Vô Tướng.