法 ( 法pháp )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）法者梵云達磨Dharma，為通於一切之語。小者大者，有形者，無形者，真實者，虛妄者，事物其物者，道理其物者，皆悉為法也。唯識論以自體任持與軌生物解二義解法。自體任持者，謂竹有竹之自體，梅有梅之自體，有形者，有形之自體，無形者，有無形之自體，各保任維持其自體也。軌生物解者，謂如是既各有自體，皆為自體任持之狀，然只限於有體，不能容無體，法者，兼攝無體，該盡一切也。唯識論一曰：「法謂軌持。」同述記一本曰：「法謂軌持，軌謂軌範。可生物解，持謂任持，不捨自相。」俱舍論光記一曰：「釋法名有二：一能持自性，謂一切法各守自性，如色等性常不改變。二軌生勝解，如無常等生人無常等解。」大乘義章十曰：「法者，外國正音名為達磨，亦名曇無。本是一音，傳之別耳。此翻名法，法義不同。汎釋有二：一自體為法，二者軌則名法。」唯識述記二末曰：「法者，道理義也。有般涅槃之義，名般涅槃法。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 法pháp 者giả 梵Phạm 云vân 達đạt 磨ma Dharma ， 為vi 通thông 於ư 一nhất 切thiết 之chi 語ngữ 。 小tiểu 者giả 大đại 者giả ， 有hữu 形hình 者giả ， 無vô 形hình 者giả ， 真chân 實thật 者giả ， 虛hư 妄vọng 者giả ， 事sự 物vật 其kỳ 物vật 者giả 道Đạo 理lý 其kỳ 物vật 者giả ， 皆giai 悉tất 為vi 法pháp 也dã 。 唯duy 識thức 論luận 以dĩ 自tự 體thể 任nhậm 持trì 與dữ 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 二nhị 義nghĩa 解giải 法pháp 。 自tự 體thể 任nhậm 持trì 者giả ， 謂vị 竹trúc 有hữu 竹trúc 之chi 自tự 體thể ， 梅mai 有hữu 梅mai 之chi 自tự 體thể ， 有hữu 形hình 者giả ， 有hữu 形hình 之chi 自tự 體thể ， 無vô 形hình 者giả ， 有hữu 無vô 形hình 之chi 自tự 體thể ， 各các 保bảo 任nhậm 維duy 持trì 其kỳ 自tự 體thể 也dã 。 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 者giả ， 謂vị 如như 是thị 既ký 各các 有hữu 自tự 體thể ， 皆giai 為vi 自tự 體thể 任nhậm 持trì 之chi 狀trạng ， 然nhiên 只chỉ 限hạn 於ư 有hữu 體thể ， 不bất 能năng 容dung 無vô 體thể ， 法pháp 者giả ， 兼kiêm 攝nhiếp 無vô 體thể ， 該cai 盡tận 一nhất 切thiết 也dã 。 唯duy 識thức 論luận 一nhất 曰viết ： 「 法pháp 謂vị 軌quỹ 持trì 。 」 同đồng 述thuật 記ký 一nhất 本bổn 曰viết ： 「 法pháp 謂vị 軌quỹ 持trì ， 軌quỹ 謂vị 軌quỹ 範phạm 。 可khả 生sanh 物vật 解giải ， 持trì 謂vị 任nhậm 持trì ， 不bất 捨xả 自tự 相tướng 。 」 俱câu 舍xá 論luận 光quang 記ký 一nhất 曰viết ： 「 釋thích 法pháp 名danh 有hữu 二nhị ： 一nhất 能năng 持trì 自tự 性tánh 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 各các 守thủ 自tự 性tánh ， 如như 色sắc 等đẳng 性tánh 常thường 不bất 改cải 變biến 。 二nhị 軌quỹ 生sanh 勝thắng 解giải 如như 無vô 常thường 。 等đẳng 生sanh 人nhân 無vô 常thường 等đẳng 解giải 。 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 章chương 十thập 曰viết ： 「 法pháp 者giả ， 外ngoại 國quốc 正chánh 音âm 名danh 為vi 達đạt 磨ma ， 亦diệc 名danh 曇đàm 無vô 。 本bổn 是thị 一nhất 音âm ， 傳truyền 之chi 別biệt 耳nhĩ 。 此thử 翻phiên 名danh 法pháp ， 法pháp 義nghĩa 不bất 同đồng 。 汎 釋thích 有hữu 二nhị ： 一nhất 自tự 體thể 為vi 法pháp ， 二nhị 者giả 軌quỹ 則tắc 名danh 法pháp 。 」 唯duy 識thức 述thuật 記ký 二nhị 末mạt 曰viết ： 「 法pháp 者giả 道Đạo 理lý 義nghĩa 也dã 。 有hữu 般Bát 涅Niết 槃Bàn 之chi 義nghĩa ， 名danh 般Bát 涅Niết 槃Bàn 法pháp 。 」 。