內護摩外護摩 ( 內nội 護hộ 摩ma 外ngoại 護hộ 摩ma )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）佛法之護摩有二種，擇地作壇，以世火燒共物乳木，為外護摩，自身為壇，以如來之智火燒煩惱之薪，為內護摩。是云出世護摩，世諦護摩，事護摩，理護摩。而作世諦之事護摩，亦添理性之內觀也。大日經秘密曼陀羅品曰：「護摩有二種：所謂內及外。」大日經疏十五曰：「阿闍梨即作內護摩。若淺行人即作外法，而究竟為內法因。」瑜祇經疏中曰：「或直用內，能得成就，若直用外，不得成就。故作外法，必作內法。」大日經疏八曰：「若真言行者，但作世諦護摩，不解此中密意，則與韋陀火祀不相濫耶，故譯者兼智之名，庶令淺深二釋義用兼舉。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 佛Phật 法Pháp 之chi 護hộ 摩ma 有hữu 二nhị 種chủng 。 擇trạch 地địa 作tác 壇đàn ， 以dĩ 世thế 火hỏa 燒thiêu 共cộng 物vật 乳nhũ 木mộc ， 為vi 外ngoại 護hộ 摩ma ， 自tự 身thân 為vi 壇đàn ， 以dĩ 如Như 來Lai 之chi 智trí 。 火hỏa 燒thiêu 煩phiền 惱não 之chi 薪tân ， 為vi 內nội 護hộ 摩ma 。 是thị 云vân 出xuất 世thế 護hộ 摩ma ， 世thế 諦đế 護hộ 摩ma ， 事sự 護hộ 摩ma ， 理lý 護hộ 摩ma 。 而nhi 作tác 世thế 諦đế 之chi 事sự 護hộ 摩ma ， 亦diệc 添 理lý 性tánh 之chi 內nội 觀quán 也dã 。 大đại 日nhật 經kinh 秘bí 密mật 曼mạn 陀đà 羅la 品phẩm 曰viết ： 「 護hộ 摩ma 有hữu 二nhị 種chủng 。 所sở 謂vị 內nội 及cập 外ngoại 。 」 大đại 日nhật 經kinh 疏sớ 十thập 五ngũ 曰viết 。 阿A 闍Xà 梨Lê 即tức 作tác 內nội 護hộ 摩ma 。 若nhược 淺thiển 行hành 人nhân 即tức 作tác 外ngoại 法pháp ， 而nhi 究cứu 竟cánh 為vi 內nội 法pháp 因nhân 。 」 瑜du 祇kỳ 經kinh 疏sớ 中trung 曰viết ： 「 或hoặc 直trực 用dụng 內nội ， 能năng 得đắc 成thành 就tựu ， 若nhược 直trực 用dụng 外ngoại 。 不bất 得đắc 成thành 就tựu 。 故cố 作tác 外ngoại 法pháp ， 必tất 作tác 內nội 法pháp 。 」 大đại 日nhật 經kinh 疏sớ 八bát 曰viết ： 「 若nhược 真chân 言ngôn 行hạnh 者giả ， 但đãn 作tác 世thế 諦đế 護hộ 摩ma ， 不bất 解giải 此thử 中trung 密mật 意ý 。 則tắc 與dữ 韋vi 陀đà 火hỏa 祀tự 不bất 相tương 濫lạm 耶da ， 故cố 譯dịch 者giả 兼kiêm 智trí 之chi 名danh ， 庶thứ 令linh 淺thiển 深thâm 二nhị 釋thích 義nghĩa 用dụng 兼kiêm 舉cử 。 」 。