如是我聞 ( 如như 是thị 我ngã 聞văn )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（雜語）如是者，指經中所說之佛語，我聞者阿難自言也，佛經為佛入滅後多聞第一之阿難所編集，故諸經之開卷，皆置此四字。又，如是者，信順之辭也。以信則言如是，不信則言不如是故也。佛法以信為第一，故諸經之首舉阿難之能信而云如是。又外道之經典，開卷有阿（無之義）、傴（有之義）二字為吉祥之表，是諍論之本也，故佛教為避諍論列如是等之六成就。如是二字為信成就，我聞二字為聞成就。凡諸經之首有通別二序，通序稱為證信序，中列六事。是佛入滅時告阿難使置於諸經之冠首者。出於集法藏經。佛地論一曰：「如是我聞者，謂總顯己聞，傳佛教者言，如是事我昔曾聞如是。」探玄記三曰：「如是總舉一部文義，謂指己所聞之法故云如是。」理趣釋曰：「如是者所謂結集之時所指是經也，我聞者蓋表親從佛聞也。」智度論一曰：「問曰：諸佛經何以故初稱如是語？答曰：佛法大海信為能入，智為能度，如是者即是信也。（中略）不信者言是事不如是，信者言是事如是。」註維摩經一：「肇曰：如是信順辭，經無豐約非信不傳，故建言如是。」法華文句一曰：「對破外道阿傴二字不如不是對治悉檀也。」法華義疏一曰：「立此六事為簡外道，外道經初皆標阿傴二字，如來教首六事貫。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 雜tạp 語ngữ ） 如như 是thị 者giả 。 指chỉ 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 。 之chi 佛Phật 語ngứ 我ngã 聞văn 者giả 阿A 難Nan 自tự 言ngôn 也dã 佛Phật 經Kinh 為vi 佛Phật 入nhập 滅diệt 後hậu 。 多đa 聞văn 第đệ 一nhất 。 之chi 阿A 難Nan 所sở 編biên 集tập ， 故cố 諸chư 經kinh 之chi 開khai 卷quyển ， 皆giai 置trí 此thử 四tứ 字tự 。 又hựu 如như 是thị 者giả 。 信tín 順thuận 之chi 辭từ 也dã 。 以dĩ 信tín 則tắc 言ngôn 如như 是thị ， 不bất 信tín 則tắc 言ngôn 不bất 如như 是thị 故cố 也dã 。 佛Phật 法Pháp 以dĩ 信tín 為vi 第đệ 一nhất 。 故cố 諸chư 經kinh 之chi 首thủ 舉cử 阿A 難Nan 之chi 能năng 信tín 而nhi 云vân 如như 是thị 。 又hựu 外ngoại 道đạo 之chi 經Kinh 典điển 開khai 卷quyển 有hữu 阿a （ 無vô 之chi 義nghĩa ） 、 傴ủ （ 有hữu 之chi 義nghĩa ） 二nhị 字tự 為vi 吉cát 祥tường 之chi 表biểu ， 是thị 諍tranh 論luận 之chi 本bổn 也dã ， 故cố 佛Phật 教giáo 為vi 避tị 諍tranh 論luận 列liệt 如như 是thị 等đẳng 之chi 六lục 成thành 就tựu 。 如như 是thị 二nhị 字tự 為vi 信tín 成thành 就tựu ， 我ngã 聞văn 二nhị 字tự 為vi 聞văn 成thành 就tựu 。 凡phàm 諸chư 經kinh 之chi 首thủ 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 序tự ， 通thông 序tự 稱xưng 為vi 證chứng 信tín 序tự ， 中trung 列liệt 六lục 事sự 。 是thị 佛Phật 入nhập 滅diệt 時thời 告cáo 阿A 難Nan 使sử 置trí 於ư 諸chư 經kinh 之chi 冠quan 首thủ 者giả 。 出xuất 於ư 集tập 法Pháp 藏tạng 經kinh 。 佛Phật 地địa 論luận 一nhất 曰viết 如như 是thị 我ngã 聞văn 。 者giả ， 謂vị 總tổng 顯hiển 己kỷ 聞văn ， 傳truyền 佛Phật 教giáo 者giả 言ngôn ， 如như 是thị 事sự 我ngã 昔tích 曾tằng 聞văn 如như 是thị 。 」 探thám 玄huyền 記ký 三tam 曰viết ： 「 如như 是thị 總tổng 舉cử 一nhất 部bộ 文văn 義nghĩa ， 謂vị 指chỉ 己kỷ 所sở 聞văn 之chi 法pháp 故cố 云vân 如như 是thị 。 」 理lý 趣thú 釋thích 曰viết 如như 是thị 者giả 。 所sở 謂vị 結kết 集tập 之chi 時thời 所sở 指chỉ 是thị 經Kinh 也dã ， 我ngã 聞văn 者giả 蓋cái 表biểu 親thân 從tùng 佛Phật 聞văn 也dã 。 」 智trí 度độ 論luận 一nhất 曰viết ： 「 問vấn 曰viết ： 諸chư 佛Phật 經Kinh 何hà 以dĩ 故cố 初sơ 稱xưng 如như 是thị 語ngữ 。 答đáp 曰viết 佛Phật 法Pháp 大đại 海hải 。 信tín 為vi 能năng 入nhập ， 智trí 為vi 能năng 度độ 如như 是thị 者giả 。 即tức 是thị 信tín 也dã 。 （ 中trung 略lược ） 不bất 信tín 者giả 言ngôn 是thị 事sự 不bất 如như 是thị 。 信tín 者giả 言ngôn 是thị 事sự 如như 是thị 。 」 註chú 維duy 摩ma 經kinh 一nhất ： 「 肇triệu 曰viết 如như 是thị 信tín 。 順thuận 辭từ ， 經kinh 無vô 豐phong 約ước 非phi 信tín 不bất 傳truyền ， 故cố 建kiến 言ngôn 如như 是thị 。 」 法pháp 華hoa 文văn 句cú 一nhất 曰viết ： 「 對đối 破phá 外ngoại 道đạo 阿a 傴ủ 二nhị 字tự 不bất 如như 不bất 是thị 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 也dã 。 」 法pháp 華hoa 義nghĩa 疏sớ 一nhất 曰viết ： 「 立lập 此thử 六lục 事sự 為vi 簡giản 外ngoại 道đạo ， 外ngoại 道đạo 經kinh 初sơ 皆giai 標tiêu 阿a 傴ủ 二nhị 字tự 如Như 來Lai 教giáo 首thủ 六lục 事sự 貫quán 。 」 。