因相 ( 因nhân 相tướng )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）阿賴耶識三相之一。意言為萬法原因之相。蓋第八阿賴耶識，攝持一切種子，能為萬法生起之原因也。成唯識論二曰：「此能執持諸法種子令不失故，名一切種，離此餘法能徧執持諸法種子不可得故，此即顯示初能變識所有因相。」即是。八識之因相，實有六因十因等種類，獨執持種子令不失之義，於他為不共之相，故取之為第八識之因相也。蓋因相之義，具通於依持因與生起因之二意。今唯以持種之特用為因相者，解之於狹義也。若於廣義言之，則第八識中攝藏之諸法種子，亦可名為因相。何則？以種子正為現起諸法之親因緣法故也。故唯識論述記四，謂：「三相，皆唯為現行之識，雖所生義別，而實無廣狹，實通現種。」然論文專以現行之第八識明為因相者，以種子之相，微細而隱故耳。就中若就現行識而言，則因者依持之義，即執持種子為諸法原因之意。又就種子識而言，則因者生起之義，即能為生起諸法原因之意。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 三tam 相tướng 之chi 一nhất 。 意ý 言ngôn 為vi 萬vạn 法pháp 原nguyên 因nhân 之chi 相tướng 。 蓋cái 第đệ 八bát 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 攝nhiếp 持trì 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 能năng 為vi 萬vạn 法pháp 生sanh 起khởi 之chi 原nguyên 因nhân 也dã 。 成thành 唯duy 識thức 論luận 二nhị 曰viết ： 「 此thử 能năng 執chấp 持trì 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 令linh 不bất 失thất 故cố ， 名danh 一nhất 切thiết 種chủng ， 離ly 此thử 餘dư 法pháp 能năng 徧biến 執chấp 持trì 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 即tức 顯hiển 示thị 初sơ 能năng 變biến 識thức 所sở 有hữu 因nhân 相tướng 。 」 即tức 是thị 。 八bát 識thức 之chi 因nhân 相tướng ， 實thật 有hữu 六lục 因nhân 十thập 因nhân 等đẳng 種chủng 類loại 獨độc 執chấp 持trì 種chủng 子tử 令linh 不bất 失thất 之chi 義nghĩa ， 於ư 他tha 為vi 不bất 共cộng 之chi 相tướng 故cố 取thủ 之chi 為vi 第đệ 八bát 識thức 之chi 因nhân 相tướng 也dã 。 蓋cái 因nhân 相tướng 之chi 義nghĩa ， 具cụ 通thông 於ư 依y 持trì 因nhân 與dữ 生sanh 起khởi 因nhân 之chi 二nhị 意ý 。 今kim 唯duy 以dĩ 持trì 種chủng 之chi 特đặc 用dụng 為vi 因nhân 相tướng 者giả ， 解giải 之chi 於ư 狹hiệp 義nghĩa 也dã 。 若nhược 於ư 廣quảng 義nghĩa 言ngôn 之chi ， 則tắc 第đệ 八bát 識thức 中trung 攝nhiếp 藏tạng 之chi 諸chư 法pháp 種chủng 子tử 亦diệc 可khả 名danh 為vi 因nhân 相tướng 。 何hà 則tắc ？ 以dĩ 種chủng 子tử 正chánh 為vi 現hiện 起khởi 諸chư 法pháp 之chi 親thân 因nhân 緣duyên 法pháp 故cố 也dã 。 故cố 唯duy 識thức 論luận 述thuật 記ký 四tứ ， 謂vị ： 「 三tam 相tướng ， 皆giai 唯duy 為vi 現hiện 行hành 之chi 識thức ， 雖tuy 所sở 生sanh 義nghĩa 別biệt ， 而nhi 實thật 無vô 廣quảng 狹hiệp ， 實thật 通thông 現hiện 種chủng 。 」 然nhiên 論luận 文văn 專chuyên 以dĩ 現hiện 行hành 之chi 第đệ 八bát 識thức 明minh 為vi 因nhân 相tướng 者giả ， 以dĩ 種chủng 子tử 之chi 相tướng 微vi 細tế 而nhi 隱ẩn 故cố 耳nhĩ 。 就tựu 中trung 若nhược 就tựu 現hiện 行hành 識thức 而nhi 言ngôn ， 則tắc 因nhân 者giả 依y 持trì 之chi 義nghĩa ， 即tức 執chấp 持trì 種chủng 子tử 為vi 諸chư 法pháp 原nguyên 因nhân 之chi 意ý 。 又hựu 就tựu 種chủng 子tử 識thức 而nhi 言ngôn ， 則tắc 因nhân 者giả 生sanh 起khởi 之chi 義nghĩa ， 即tức 能năng 為vi 生sanh 起khởi 諸chư 法pháp 原nguyên 因nhân 之chi 意ý 。