五味禪 ( 五ngũ 味vị 禪thiền )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）五種交雜之禪也。對一味禪而言。即外道禪，凡夫禪，小乘禪，大乘禪，最上乘禪之五種。禪源諸詮集都序卷上之一曰：「禪則有淺有深，階級殊等。謂帶異計，欣上厭下而修者，是外道禪。正信因果，亦以欣厭而修者，是凡夫禪。悟我空偏真之理而修者，是小乘禪。悟我法二空所顯真理而修者，是大乘禪。若頓悟自心本來清淨，元無煩惱，無漏智性，本自具足，此心即佛，畢竟無異，依此而修者，是最上乘禪。亦名如來清淨禪，亦名一行三昧，亦名真如三昧。此是一切三昧根本，若能念念修習，自然漸得百千三昧。」蓋宗密之意，在諸禪分類，以明最上乘禪之階級殊等，彼禪乃所謂如來禪。非達摩門下之一味清淨禪，即所謂祖師禪。香巖智閑一日舉曰：「去年貧未是貧，今年貧始是貧；去年貧有卓錐地，今年貧錐也無。」時仰山慧寂，與閑同為溈山靈祐之法嗣，向閑曰：「如來禪許吾弟會，祖師禪未夢見在。」此如來禪，即宗密之所謂最上乘禪也。昔歸宗寺智常欲於諸方學五味禪，馬祖道一，為彼使喫棒頭一味之禪。有頌曰：「五味與一味，喫了須噫氣，金輪峰下令行時，凜凜清風誠可畏。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 五ngũ 種chủng 交giao 雜tạp 之chi 禪thiền 也dã 。 對đối 一nhất 味vị 禪thiền 而nhi 言ngôn 。 即tức 外ngoại 道đạo 禪thiền ， 凡phàm 夫phu 禪thiền 小Tiểu 乘Thừa 禪thiền 大Đại 乘Thừa 禪thiền 最Tối 上Thượng 乘Thừa 。 禪thiền 之chi 五ngũ 種chủng 。 禪thiền 源nguyên 諸chư 詮thuyên 集tập 都đô 序tự 卷quyển 上thượng 之chi 一nhất 曰viết ： 「 禪thiền 則tắc 有hữu 淺thiển 有hữu 深thâm ， 階giai 級cấp 殊thù 等đẳng 。 謂vị 帶đái 異dị 計kế ， 欣hân 上thượng 厭yếm 下hạ 而nhi 修tu 者giả ， 是thị 外ngoại 道đạo 禪thiền 。 正chánh 信tín 因nhân 果quả ， 亦diệc 以dĩ 欣hân 厭yếm 而nhi 修tu 者giả ， 是thị 凡phàm 夫phu 禪thiền 。 悟ngộ 我ngã 空không 偏thiên 真chân 之chi 理lý 而nhi 修tu 者giả ， 是thị 小Tiểu 乘Thừa 禪thiền 。 悟ngộ 我ngã 法pháp 二nhị 空không 所sở 顯hiển 真chân 理lý 而nhi 修tu 者giả ， 是thị 大Đại 乘Thừa 禪thiền 。 若nhược 頓đốn 悟ngộ 自tự 心tâm 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 元nguyên 無vô 煩phiền 惱não 。 無vô 漏lậu 智trí 性tánh 本bổn 自tự 具cụ 足túc 。 此thử 心tâm 即tức 佛Phật ， 畢tất 竟cánh 無vô 異dị ， 依y 此thử 而nhi 修tu 者giả ， 是thị 最Tối 上Thượng 乘Thừa 禪thiền 。 亦diệc 名danh 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 禪thiền ， 亦diệc 名danh 一Nhất 行Hành 三Tam 昧Muội 。 亦diệc 名danh 真Chân 如Như 三tam 昧muội 。 此thử 是thị 一nhất 切thiết 三tam 昧muội 。 根căn 本bổn ， 若nhược 能năng 念niệm 念niệm 修tu 習tập ， 自tự 然nhiên 漸tiệm 。 得đắc 百bách 千thiên 三tam 昧muội 。 」 蓋cái 宗tông 密mật 之chi 意ý ， 在tại 諸chư 禪thiền 分phần 類loại ， 以dĩ 明minh 最Tối 上Thượng 乘Thừa 禪thiền 之chi 階giai 級cấp 殊thù 等đẳng ， 彼bỉ 禪thiền 乃nãi 所sở 謂vị 如Như 來Lai 禪thiền 。 非phi 達đạt 摩ma 門môn 下hạ 之chi 一nhất 味vị 清thanh 淨tịnh 。 禪thiền ， 即tức 所sở 謂vị 祖tổ 師sư 禪thiền 。 香hương 巖nham 智trí 閑nhàn 一nhất 日nhật 舉cử 曰viết ： 「 去khứ 年niên 貧bần 未vị 是thị 貧bần ， 今kim 年niên 貧bần 始thỉ 是thị 貧bần ； 去khứ 年niên 貧bần 有hữu 卓trác 錐trùy 地địa ， 今kim 年niên 貧bần 錐trùy 也dã 無vô 。 」 時thời 仰ngưỡng 山sơn 慧tuệ 寂tịch ， 與dữ 閑nhàn 同đồng 為vi 溈 山sơn 靈linh 祐hựu 之chi 法pháp 嗣tự ， 向hướng 閑nhàn 曰viết 如Như 來Lai 。 禪thiền 許hứa 吾ngô 弟đệ 會hội ， 祖tổ 師sư 禪thiền 未vị 夢mộng 見kiến 在tại 。 此thử 如Như 來Lai 。 禪thiền ， 即tức 宗tông 密mật 之chi 所sở 謂vị 最Tối 上Thượng 乘Thừa 禪thiền 也dã 。 昔tích 歸quy 宗tông 寺tự 智trí 常thường 欲dục 於ư 諸chư 方phương 學học 五ngũ 味vị 禪thiền ， 馬mã 祖tổ 道đạo 一nhất 為vì 彼bỉ 使sử 喫khiết 棒bổng 頭đầu 一nhất 味vị 之chi 禪thiền 。 有hữu 頌tụng 曰viết ： 「 五ngũ 味vị 與dữ 一nhất 味vị ， 喫khiết 了liễu 須tu 噫 氣khí ， 金kim 輪luân 峰phong 下hạ 令linh 行hành 時thời ， 凜 凜 清thanh 風phong 誠thành 可khả 畏úy 。 」 。