密教十六菩薩 ( 密mật 教giáo 十thập 六lục 菩Bồ 薩Tát )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）有二種：一者金剛界四方四佛各各之四親近也。一者表賢劫千佛因位千菩薩之十六菩薩也。金剛界九會曼荼羅中，第一成身會舉果上之千佛，第二三味耶會以下，舉因位之千佛也。今選取千菩薩中主要之菩薩十六尊，代表千菩薩耳。但千菩薩中前四菩薩已成道。其餘者第五彌勒以下九百九十六尊也（第四即釋迦也），故自今以後以第五彌勒為首，故此十六菩薩亦以彌勒為第一也（實際賢劫之菩薩為九百九十六人千菩薩云者從大數也）。諸部要目曰：「又有四方賢劫中十六大菩薩，表賢劫中一千菩薩。」其十六菩薩之名字，出於六卷之略出經第四，四卷之略出經第三，教王經第一，賢劫十六尊軌。今依賢劫十六尊軌示之如圖。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 金kim 剛cang 界giới 四tứ 方phương 四tứ 佛Phật 各các 各các 之chi 四tứ 親thân 近cận 也dã 。 一nhất 者giả 表biểu 賢Hiền 劫Kiếp 千thiên 佛Phật 。 因nhân 位vị 千thiên 菩Bồ 薩Tát 之chi 十thập 六lục 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 金kim 剛cang 界giới 九cửu 會hội 曼mạn 荼đồ 羅la 中trung ， 第đệ 一nhất 成thành 身thân 會hội 舉cử 果quả 上thượng 之chi 千thiên 佛Phật ， 第đệ 二nhị 三tam 味vị 耶da 會hội 以dĩ 下hạ ， 舉cử 因nhân 位vị 之chi 千thiên 佛Phật 也dã 。 今kim 選tuyển 取thủ 千thiên 菩Bồ 薩Tát 中trung 主chủ 要yếu 之chi 菩Bồ 薩Tát 十thập 六lục 尊tôn ， 代đại 表biểu 千thiên 菩Bồ 薩Tát 耳nhĩ 。 但đãn 千thiên 菩Bồ 薩Tát 中trung 前tiền 四tứ 菩Bồ 薩Tát 已dĩ 成thành 道Đạo 。 其kỳ 餘dư 者giả 第đệ 五ngũ 彌Di 勒Lặc 以dĩ 下hạ 九cửu 百bách 九cửu 十thập 六lục 尊tôn 也dã （ 第đệ 四tứ 即tức 釋Thích 迦Ca 也dã ） ， 故cố 自tự 今kim 以dĩ 後hậu 。 以dĩ 第đệ 五ngũ 彌Di 勒Lặc 為vi 首thủ 。 故cố 此thử 十thập 六lục 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 以dĩ 彌Di 勒Lặc 為vi 第đệ 一nhất 也dã （ 實thật 際tế 賢Hiền 劫Kiếp 之chi 菩Bồ 薩Tát 為vi 九cửu 百bách 九cửu 十thập 六lục 人nhân 千thiên 菩Bồ 薩Tát 云vân 者giả 從tùng 大đại 數số 也dã ） 。 諸chư 部bộ 要yếu 目mục 曰viết ： 「 又hựu 有hữu 四tứ 方phương 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 十thập 六lục 大đại 菩Bồ 薩Tát 表biểu 賢Hiền 劫Kiếp 中trung 一nhất 千thiên 菩Bồ 薩Tát 。 」 其kỳ 十thập 六lục 菩Bồ 薩Tát 之chi 名danh 字tự ， 出xuất 於ư 六lục 卷quyển 之chi 略lược 出xuất 經kinh 第đệ 四tứ ， 四tứ 卷quyển 之chi 略lược 出xuất 經kinh 第đệ 三tam ， 教giáo 王vương 經kinh 第đệ 一nhất 賢Hiền 劫Kiếp 十thập 六lục 尊tôn 軌quỹ 。 今kim 依y 賢Hiền 劫Kiếp 十thập 六lục 尊tôn 軌quỹ 示thị 之chi 如như 圖đồ 。