虛空藏 ( 虛Hư 空Không 藏Tạng )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（菩薩）梵名Ākāśagarbha，又Gaganagarbha，又云虛空孕。菩薩名。空慧之庫藏，猶如虛空，故名虛空藏，包藏一切之功德如虛空，故名虛空藏。胎藏界曼荼羅虛空藏院之中尊也。大集經虛空藏品謂為從此東方大莊嚴世界一寶莊嚴佛所之菩薩，虛空藏菩薩經謂為從此西方一切香集依世界勝華敷藏如來所之菩薩。金剛界之曼陀羅在賢劫十六尊之中。胎藏界在第六之釋迦院與第十之虛空藏院。注維摩一曰：「什曰：虛空藏菩薩，實相慧藏如虛空也。」千手經曰：「當知其人虛空藏，常以空慧觀眾生故。」大集經十四虛空藏品曰：「何因緣故名虛空藏？佛告速辯菩薩：善男子！譬如大富長者多諸民眾，無量庫藏財寶充滿，能行布施，心無慳吝。若行施時，貧窮往者，隨意所須，開大寶藏，悉能給與，彼諸眾生皆得適意。長者施已，心喜無悔。善男子！虛空藏菩薩亦復如是。（中略）得如來神足力故，於虛空中，隨眾生所須，若法施若財施，盡能施與，皆令歡喜。」大日經一曰：「次復於龍方，當畫虛空藏，勒勇被白服，持刀生焰光。」同疏五曰：「次於西方畫虛空藏菩薩，被鮮白衣，左手持蓮華，華上有大刀印，刀印上徧生焰光。及諸眷屬皆坐正蓮華上。此菩薩持如來等虛空慧。所以持大刀者，利慧之標幟也。被服白衣，明白淨無垢，是其教門外飾也。譬如虛空無所分別，亦無所積集，而世間萬像依之以生。今此法門亦爾，於畢竟空中出生不思議自在用，無有究盡。如大集虛空藏經中廣明，故名虛空藏也。」此菩薩與南方寶生四菩薩之最初寶菩薩同胎。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 菩Bồ 薩Tát ） 梵Phạm 名danh Ākāśagarbha ， 又hựu Gaganagarbha ， 又hựu 云vân 虛Hư 空Không 孕Dựng 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 。 空không 慧tuệ 之chi 庫khố 藏tàng 猶do 如như 虛hư 空không 。 故cố 名danh 虛hư 空không 。 藏tạng 包bao 藏tàng 一nhất 切thiết 之chi 功công 德đức 如như 虛hư 空không 故cố 。 名danh 虛Hư 空Không 藏Tạng 。 胎thai 藏tạng 界giới 曼mạn 荼đồ 羅la 虛Hư 空Không 藏Tạng 院viện 之chi 中trung 尊tôn 也dã 。 大đại 集tập 經kinh 虛Hư 空Không 藏Tạng 品phẩm 謂vị 為vi 從tùng 此thử 東đông 方phương 。 大đại 莊trang 嚴nghiêm 世thế 界giới 。 一nhất 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 佛Phật 所sở 之chi 菩Bồ 薩Tát 虛Hư 空Không 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 經Kinh 。 謂vị 為vi 從tùng 此thử 西tây 方phương 一nhất 切thiết 香hương 集tập 依y 世thế 界giới 勝thắng 華hoa 敷phu 藏tạng 如Như 來Lai 所sở 之chi 菩Bồ 薩Tát 。 金kim 剛cang 界giới 之chi 曼mạn 陀đà 羅la 在tại 賢Hiền 劫Kiếp 十thập 六lục 尊tôn 之chi 中trung 。 胎thai 藏tạng 界giới 在tại 第đệ 六lục 之chi 釋Thích 迦Ca 院viện 與dữ 第đệ 十thập 之chi 虛Hư 空Không 藏Tạng 院viện 。 注chú 維duy 摩ma 一nhất 曰viết ： 「 什thập 曰viết 虛Hư 空Không 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 實thật 相tướng 慧tuệ 藏tạng 如như 虛hư 空không 也dã 。 」 千thiên 手thủ 經kinh 曰viết 當đương 知tri 其kỳ 人nhân 。 虛Hư 空Không 藏Tạng 。 常thường 以dĩ 空không 慧tuệ 。 觀quán 眾chúng 生sanh 故cố 。 」 大đại 集tập 經kinh 十thập 四tứ 虛Hư 空Không 藏Tạng 品phẩm 曰viết 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 名danh 虛Hư 空Không 藏Tạng 。 佛Phật 告cáo 速tốc 辯biện 菩Bồ 薩Tát 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 大đại 富phú 長trưởng 者giả 。 多đa 諸chư 民dân 眾chúng ， 無vô 量lượng 庫khố 藏tàng 財tài 寶bảo 充sung 滿mãn 。 能năng 行hành 布bố 施thí 。 心tâm 無vô 慳san 吝lận 。 若nhược 行hành 施thí 時thời ， 貧bần 窮cùng 往vãng 者giả 隨tùy 意ý 所sở 須tu 。 開khai 大đại 寶bảo 藏tạng ， 悉tất 能năng 給cấp 與dữ 彼bỉ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 皆giai 得đắc 適thích 意ý 。 長trưởng 者giả 施thí 已dĩ ， 心tâm 喜hỷ 無vô 悔hối 。 善thiện 男nam 子tử 。 虛Hư 空Không 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 （ 中trung 略lược ） 得đắc 如Như 來Lai 神thần 足túc 力lực 故cố 。 於ư 虛hư 空không 中trung 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 所sở 須tu 。 若nhược 法Pháp 施thí 若nhược 財tài 施thí ， 盡tận 能năng 施thí 與dữ 。 皆giai 令linh 歡hoan 喜hỷ 。 」 大đại 日nhật 經kinh 一nhất 曰viết ： 「 次thứ 復phục 於ư 龍long 方phương ， 當đương 畫họa 虛Hư 空Không 藏Tạng 。 勒lặc 勇dũng 被bị 白bạch 服phục ， 持trì 刀đao 生sanh 焰diễm 光quang 。 」 同đồng 疏sớ 五ngũ 曰viết ： 「 次thứ 於ư 西tây 方phương 畫họa 虛Hư 空Không 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 被bị 鮮tiên 白bạch 衣y 左tả 手thủ 持trì 蓮liên 華hoa 。 華hoa 上thượng 有hữu 大đại 刀đao 印ấn ， 刀đao 印ấn 上thượng 徧biến 生sanh 焰diễm 光quang 。 及cập 諸chư 眷quyến 屬thuộc 。 皆giai 坐tọa 正chánh 蓮liên 華hoa 上thượng 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 持trì 如Như 來Lai 等đẳng 虛hư 空không 慧tuệ 。 所sở 以dĩ 持trì 大đại 刀đao 者giả ， 利lợi 慧tuệ 之chi 標tiêu 幟xí 也dã 。 被bị 服phục 白bạch 衣y ， 明minh 白bạch 淨tịnh 無vô 垢cấu ， 是thị 其kỳ 教giáo 門môn 外ngoại 飾sức 也dã 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 無vô 所sở 分phân 別biệt 。 亦diệc 無vô 所sở 積tích 集tập ， 而nhi 世thế 間gian 萬vạn 像tượng 。 依y 之chi 以dĩ 生sanh 。 今kim 此thử 法Pháp 門môn 。 亦diệc 爾nhĩ ， 於ư 畢tất 竟cánh 空không 中trung 。 出xuất 生sanh 不bất 思tư 議nghị 。 自tự 在tại 用dụng ， 無vô 有hữu 究cứu 盡tận 。 如như 大đại 集tập 虛Hư 空Không 藏Tạng 經kinh 中trung 廣quảng 明minh 故cố 名danh 虛hư 空không 藏tạng 也dã 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 與dữ 南nam 方phương 寶bảo 生sanh 四tứ 菩Bồ 薩Tát 之chi 最tối 初sơ 寶bảo 菩Bồ 薩Tát 同đồng 胎thai 。