種熟脫 ( 種chủng 熟thục 脫thoát )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）天台所說。依法華法門之意，究佛世尊化導始終之三益法相也：一種者，眾生最初蒙佛之善巧，下佛道之種也。二熟者，中間相值，以圓機之異方便，助顯第一義而成熟之也。三脫者，今日雨華動地，於法華之會座，以如來之滅度而滅度也。而三益涉於三世，有遠有近，由於其人。是一佛之教化，由於其佛而完全之意也。眾生或亘三世，或於一生，由於其下成菩提種之佛而得道成佛也。其可於法華會座成佛者，非限於其一生而得聞法，乃於過去世受釋迦佛之教化也。可為釋迦佛對於所謂久遠實成而起之教義。法華文句一曰：「四示相者，且約三段示因緣相：眾生久遠蒙佛善巧，令種佛道因緣，中間相值。更以異方便助顯第一義，而成熟之，今日雨華動地，以如來滅度而滅度之。復次，久遠為種，過去為熟，近世為脫，地涌等是也。復次，中間為種，四味為熟，王城為脫，今之開示悟入者也。復次，今世為種，次世為熟，後世為脫，未來得度者是也。」法華玄義二曰：「無謀之權，稱緣轉變，若遠若近，若種若熟若脫，皆為一榮故。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 天thiên 台thai 所sở 說thuyết 。 依y 法pháp 華hoa 法Pháp 門môn 之chi 意ý ， 究cứu 佛Phật 世Thế 尊Tôn 化hóa 導đạo 始thỉ 終chung 之chi 三tam 益ích 法pháp 相tướng 也dã 一nhất 種chủng 者giả 。 眾chúng 生sanh 最tối 初sơ 蒙mông 佛Phật 之chi 善thiện 巧xảo ， 下hạ 佛Phật 道Đạo 之chi 種chủng 也dã 。 二nhị 熟thục 者giả 中trung 間gian 相tương 值trị 以dĩ 圓viên 機cơ 之chi 異dị 方phương 便tiện 助trợ 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 而nhi 成thành 熟thục 之chi 也dã 。 三tam 脫thoát 者giả ， 今kim 日nhật 雨vũ 華hoa 動động 地địa ， 於ư 法pháp 華hoa tục 之chi 會hội 座tòa ， 以dĩ 如Như 來Lai 之chi 滅diệt 度độ 而nhi 滅diệt 度độ 也dã 。 而nhi 三tam 益ích 涉thiệp 於ư 三tam 世thế ， 有hữu 遠viễn 有hữu 近cận ， 由do 於ư 其kỳ 人nhân 。 是thị 一nhất 佛Phật 之chi 教giáo 化hóa ， 由do 於ư 其kỳ 佛Phật 而nhi 完hoàn 全toàn 之chi 意ý 也dã 。 眾chúng 生sanh 或hoặc 亘tuyên 三tam 世thế ， 或hoặc 於ư 一nhất 生sanh ， 由do 於ư 其kỳ 下hạ 成thành 菩Bồ 提Đề 種chủng 之chi 佛Phật 而nhi 得đắc 道Đạo 成thành 佛Phật 也dã 。 其kỳ 可khả 於ư 法pháp 華hoa 會hội 座tòa 成thành 佛Phật 者giả ， 非phi 限hạn 於ư 其kỳ 一nhất 生sanh 而nhi 得đắc 聞văn 法Pháp 。 乃nãi 於ư 過quá 去khứ 世thế 。 受thọ 釋Thích 迦Ca 佛Phật 之chi 教giáo 化hóa 也dã 。 可khả 為vi 釋Thích 迦Ca 佛Phật 對đối 於ư 所sở 謂vị 久cửu 遠viễn 實thật 成thành 而nhi 起khởi 之chi 教giáo 義nghĩa 。 法pháp 華hoa 文văn 句cú 一nhất 曰viết ： 「 四tứ 示thị 相tướng 者giả ， 且thả 約ước 三tam 段đoạn 示thị 因nhân 緣duyên 相tướng ： 眾chúng 生sanh 久cửu 遠viễn 蒙mông 佛Phật 善thiện 巧xảo ， 令linh 種chúng 佛Phật 道Đạo 因nhân 緣duyên 。 中trung 間gian 相tương 值trị 。 更canh 以dĩ 異dị 方phương 便tiện 。 助trợ 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 而nhi 成thành 熟thục 之chi 。 今kim 日nhật 雨vũ 華hoa 動động 地địa ， 以dĩ 如Như 來Lai 滅diệt 度độ 。 而nhi 滅diệt 度độ 之chi 。 復phục 次thứ ， 久cửu 遠viễn 為vi 種chủng ， 過quá 去khứ 為vi 熟thục ， 近cận 世thế 為vi 脫thoát ， 地địa 涌dũng 等đẳng 是thị 也dã 。 復phục 次thứ 中trung 間gian 為vi 種chủng ， 四tứ 味vị 為vi 熟thục ， 王vương 城thành 為vi 脫thoát ， 今kim 之chi 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 者giả 也dã 。 復phục 次thứ ， 今kim 世thế 為vi 種chủng ， 次thứ 世thế 為vi 熟thục ， 後hậu 世thế 為vi 脫thoát ， 未vị 來lai 得đắc 度độ 者giả 是thị 也dã 。 」 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 二nhị 曰viết ： 「 無vô 謀mưu 之chi 權quyền ， 稱xưng 緣duyên 轉chuyển 變biến 若nhược 遠viễn 若nhược 近cận 。 若nhược 種chủng 若nhược 熟thục 若nhược 脫thoát ， 皆giai 為vi 一nhất 榮vinh 故cố 。 」 。