旃檀 ( 旃chiên 檀đàn )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（植物）具名旃檀娜Candana，香木名。譯曰與樂。出自南印度摩羅耶山，其山形似牛頭，故名牛頭旃檀。慧苑音義上曰：「旃檀，此云與樂，謂白檀能治熱病，赤檀能去風腫，皆是除疾身安之樂，故名與樂。」玄應音義二十三曰：「旃彈那，或作旃檀那，此外國香木也，有赤白紫等諸種。」案漢明帝時，天竺國竺法師將畫釋迦像，是優填國旃檀師第四作也。又按本草謂檀香有白檀黃檀紫檀之別，故古今注稱紫檀為旃檀，此紫檀乃檀香之別種，非今通用之紫檀木也。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 植thực 物vật ） 具cụ 名danh 旃chiên 檀đàn 娜na Candana ， 香hương 木mộc 名danh 。 譯dịch 曰viết 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 出xuất 自tự 南nam 印ấn 度độ 摩ma 羅la 耶da 山sơn ， 其kỳ 山sơn 形hình 似tự 牛ngưu 頭đầu ， 故cố 名danh 牛ngưu 頭đầu 旃chiên 檀đàn 。 慧tuệ 苑uyển 音âm 義nghĩa 上thượng 曰viết ： 「 旃chiên 檀đàn ， 此thử 云vân 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc ， 謂vị 白bạch 檀đàn 能năng 治trị 熱nhiệt 病bệnh ， 赤xích 檀đàn 能năng 去khứ 風phong 腫thũng ， 皆giai 是thị 除trừ 疾tật 身thân 安an 之chi 樂lạc 故cố 名danh 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 」 玄huyền 應ưng/ứng 音âm 義nghĩa 二nhị 十thập 三tam 曰viết ： 「 旃chiên 彈đàn 那na ， 或hoặc 作tác 旃chiên 檀đàn 那na ， 此thử 外ngoại 國quốc 香hương 木mộc 也dã ， 有hữu 赤xích 白bạch 紫tử 等đẳng 諸chư 種chủng 。 」 案án 漢hán 明minh 帝đế 時thời 天Thiên 竺Trúc 國quốc 竺trúc 法Pháp 師sư 將tương 畫họa 釋Thích 迦Ca 像tượng ， 是thị 優ưu 填điền 國quốc 旃chiên 檀đàn 師sư 第đệ 四tứ 作tác 也dã 。 又hựu 按án 本bổn 草thảo 謂vị 檀đàn 香hương 有hữu 白bạch 檀đàn 黃hoàng 檀đàn 紫tử 檀đàn 之chi 別biệt ， 故cố 古cổ 今kim 注chú 稱xưng 紫tử 檀đàn 為vi 旃chiên 檀đàn ， 此thử 紫tử 檀đàn 乃nãi 檀đàn 香hương 之chi 別biệt 種chủng ， 非phi 今kim 通thông 用dụng 之chi 紫tử 檀đàn 木mộc 也dã 。