Tử Tôn Giả Toàn Tập – Quyển 0011

Chuẩn
Leave a comment

紫Tử 柏尊Tôn 者Giả 全Toàn 集Tập
Quyển 0011
明Minh 德Đức 清Thanh 閱Duyệt

紫tử 栢# 老lão 人nhân 集tập 卷quyển 之chi 十thập 一nhất

明minh 。憨# 山sơn 德đức 清thanh 。閱duyệt 。

解Giải 經Kinh

心Tâm 經Kinh 說Thuyết

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。

此thử 言ngôn 智trí 慧tuệ 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。非phi 愚ngu 痴si 者giả 所sở 能năng 到đáo 。般Bát 若Nhã 有hữu 三tam 種chủng 。如như 實thật 相tướng 。觀quán 照chiếu 。文văn 字tự 。是thị 也dã 。實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。即tức 人nhân 人nhân 本bổn 有hữu 的đích 心tâm 。觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 。即tức 心tâm 上thượng 光quang 明minh 。能năng 悟ngộ 達đạt 。則tắc 心tâm 光quang 發phát 朗lãng 。凡phàm 吐thổ 一nhất 言ngôn 一nhất 句cú 。長trường/trưởng 篇thiên 短đoản 什thập 。足túc 為vi 萬vạn 古cổ 燈đăng 明minh 。用dụng 除trừ 痴si 暗ám 。故cố 稱xưng 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 。

心tâm 。

此thử 經Kinh 大đại 部bộ 之chi 綱cương 骨cốt 。如như 人nhân 一nhất 身thân 。雖tuy 有hữu 五ngũ 臟tạng 百bách 骸hài 。惟duy 心tâm 為vi 主chủ 。

經kinh 。

訓huấn 常thường 。又hựu 訓huấn 路lộ 。常thường 則tắc 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 。不bất 能năng 沮trở 壞hoại 。路lộ 則tắc 凡phàm 聖thánh 皆giai 所sở 共cộng 由do 。

觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。

觀quán 自tự 在tại 。即tức 觀quán 世thế 音âm 之chi 別biệt 名danh 。此thử 菩Bồ 薩Tát 既ký 悟ngộ 自tự 心tâm 。以dĩ 觀quán 照chiếu 之chi 光quang 。深thâm 破phá 昏hôn 毒độc 。不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 淺thiển 。故cố 曰viết 行hành 深thâm 。夫phu 昏hôn 毒độc 。即tức 五ngũ 蘊uẩn 。為vi 萬vạn 苦khổ 根căn 株chu 。千thiên 殃ương 之chi 本bổn 。眾chúng 生sanh 未vị 能năng 空không 此thử 。故cố 縈oanh 纏triền 苦khổ 厄ách 。如như 蠶tằm 作tác 繭kiển 。於ư 百bách 沸phí 湯thang 中trung 。頭đầu 出xuất 頭đầu 沒một 。絲ti 無vô 斷đoạn 日nhật 。菩Bồ 薩Tát 既ký 斷đoạn 蘊uẩn 絲ti 。故cố 得đắc 空không 色sắc 兩lưỡng 融dung 。智trí 悲bi 並tịnh 運vận 。若nhược 事sự 若nhược 理lý 。譬thí 庖bào 丁đinh 解giải 牛ngưu 。無vô 物vật 迎nghênh 刃nhận 。故cố 稱xưng 自tự 在tại 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 。色sắc 不bất 異dị 空không 。空không 不bất 異dị 色sắc 。色sắc 即tức 是thị 空không 。空không 即tức 是thị 色sắc 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 。鶖thu 子tử 。佛Phật 之chi 弟đệ 子tử 也dã 。其kỳ 慧tuệ 辨biện 超siêu 卓trác 。識thức 越việt 等đẳng 倫luân 。然nhiên 未vị 悟ngộ 大Đại 乘Thừa 真chân 空không 。尚thượng 醉túy 枯khô 寂tịch 。故cố 如Như 來Lai 呼hô 其kỳ 名danh 。而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。我ngã 所sở 謂vị 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 空không 者giả 。非phi 是thị 離ly 蘊uẩn 之chi 空không 。即tức 蘊uẩn 之chi 空không 也dã 。汝nhữ 莫mạc 錯thác 了liễu 。五ngũ 蘊uẩn 。色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 是thị 也dã 。色sắc 則tắc 遠viễn 而nhi 言ngôn 之chi 。太thái 虗hư 天thiên 地địa 山sơn 河hà 草thảo 木mộc 。無vô 分phần/phân 巨cự 細tế 。凡phàm 可khả 見kiến 者giả 。皆giai 謂vị 之chi 色sắc 。近cận 而nhi 言ngôn 之chi 。現hiện 前tiền 塊khối 然nhiên 血huyết 肉nhục 之chi 軀khu 是thị 也dã 。受thọ 謂vị 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。從tùng 生sanh 至chí 死tử 。眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。鼻tị 臭xú 舌thiệt 嘗thường 身thân 觸xúc 意ý 緣duyên 。皆giai 吸hấp 前tiền 塵trần 而nhi 生sanh 者giả 。想tưởng 謂vị 受thọ 而nhi 籌trù 量lượng 。善thiện 惡ác 臧tang 否bĩ 。寵sủng 辱nhục 是thị 非phi 。行hành 謂vị 籌trù 量lượng 無vô 常thường 。遷thiên 流lưu 不bất 決quyết 。識thức 謂vị 籌trù 量lượng 曉hiểu 了liễu 。判phán 然nhiên 無vô 惑hoặc 。此thử 五ngũ 者giả 。合hợp 而nhi 言ngôn 之chi 。實thật 惟duy 一nhất 念niệm 。分phần/phân 而nhi 言ngôn 之chi 。乃nãi 五ngũ 用dụng 差sai 別biệt 也dã 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 。是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。不bất 增tăng 不bất 減giảm 。是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。無vô 眼nhãn 界giới 。乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。無vô 無vô 明minh 。亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

如Như 來Lai 慮lự 鶖thu 子tử 。及cập 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。餘dư 疑nghi 未vị 盡tận 。復phục 揭yết 而nhi 示thị 之chi 曰viết 。五ngũ 蘊uẩn 既ký 空không 。心tâm 光quang 獨độc 露lộ 。浮phù 雲vân 淨tịnh 盡tận 。滿mãn 月nguyệt 當đương 天thiên 。則tắc 生sanh 滅diệt 垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。皆giai 紅hồng 爐lô 點điểm 雪tuyết 矣hĩ 。故cố 悟ngộ 真chân 空không 之chi 後hậu 。豈khởi 但đãn 五ngũ 蘊uẩn 元nguyên 空không 。即tức 十thập 二nhị 處xứ 。十thập 八bát 界giới 。及cập 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。亦diệc 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 也dã 。雖tuy 然nhiên 冰băng 不bất 自tự 融dung 。春xuân 回hồi 乃nãi 泮phấn 。霜sương 不bất 自tự 釋thích 。日nhật 出xuất 乃nãi 消tiêu 。五ngũ 蘊uẩn 乃nãi 至chí 十thập 八bát 界giới 。十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 等đẳng 法pháp 。冰băng 也dã 。霜sương 也dã 。觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 。如như 春xuân 如như 日nhật 。冰băng 霜sương 既ký 化hóa 。所sở 謂vị 春xuân 之chi 與dữ 日nhật 。何hà 啻# 已dĩ 陳trần 芻sô 狗cẩu 。故cố 曰viết 。無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。

嗟ta 乎hồ 。此thử 段đoạn 無vô 得đắc 之chi 光quang 。不bất 特đặc 菩Bồ 薩Tát 依y 之chi 。而nhi 無vô 罣quái 礙ngại 。諸chư 佛Phật 亦diệc 依y 。而nhi 得đắc 菩Bồ 提Đề 。佛Phật 與dữ 菩Bồ 薩Tát 光quang 非phi 有hữu 二nhị 。而nhi 優ưu 劣liệt 迢điều 然nhiên 者giả 何hà 哉tai 。究cứu 光quang 之chi 始thỉ 。實thật 無vô 優ưu 劣liệt 。以dĩ 光quang 極cực 強cường/cưỡng 照chiếu 。照chiếu 極cực 生sanh 迷mê 。故cố 覺giác 迷mê 迷mê 滅diệt 。靈linh 覺giác 極cực 圓viên 者giả 。名danh 之chi 為vi 佛Phật 。光quang 雖tuy 圓viên 悟ngộ 。迷mê 習tập 漸tiệm 除trừ 。覺giác 路lộ 尚thượng 遙diêu 。名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。以dĩ 本bổn 光quang 言ngôn 之chi 。非phi 惟duy 眾chúng 生sanh 妄vọng 想tưởng 。即tức 成thành 佛Phật 亦diệc 妄vọng 想tưởng 耳nhĩ 。然nhiên 未vị 成thành 佛Phật 者giả 。若nhược 無vô 妄vọng 想tưởng 。悟ngộ 入nhập 無vô 門môn 。故cố 曰viết 。一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。由do 妄vọng 想tưởng 而nhi 墮đọa 生sanh 死tử 。亦diệc 由do 妄vọng 想tưởng 。而nhi 出xuất 生sanh 死tử 。由do 妄vọng 想tưởng 而nhi 墮đọa 生sanh 死tử 者giả 。凡phàm 夫phu 也dã 。凡phàm 夫phu 不bất 悟ngộ 此thử 身thân 眾chúng 苦khổ 根căn 株chu 。此thử 心tâm 攀phàn 緣duyên 賊tặc 媒môi 。放phóng 之chi 不bất 放phóng 。游du 戲hí 於ư 六lục 根căn 六lục 塵trần 。如như 蒼thương 蠅dăng 為vi 唾thóa 所sở 粘niêm 。濡nhu 滯trệ 腥tinh 沫mạt 。至chí 死tử 不bất 悟ngộ 。由do 妄vọng 想tưởng 而nhi 。出xuất 生sanh 死tử 者giả 。或hoặc 逢phùng 知tri 識thức 明minh 誨hối 。或hoặc 讀đọc 佛Phật 祖tổ 聖thánh 賢hiền 經kinh 書thư 。始thỉ 悟ngộ 蠅dăng 為vi 唾thóa 粘niêm 之chi 咎cữu 。翻phiên 然nhiên 悱# 憤phẫn 。乃nãi 慕mộ 鵬# 舉cử 青thanh 冥minh 。若nhược 然nhiên 則tắc 妄vọng 想tưởng 之chi 心tâm 。得đắc 非phi 扶phù 搖dao 之chi 風phong 哉tai 。故cố 未vị 證chứng 悟ngộ 者giả 。此thử 片phiến 妄vọng 想tưởng 。斷đoạn 不bất 可khả 不bất 堅kiên 不bất 固cố 。有hữu 等đẳng 愚ngu 痴si 凡phàm 夫phu 。錯thác 解giải 佛Phật 祖tổ 聖thánh 賢hiền 之chi 旨chỉ 。見kiến 說thuyết 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。無vô 眾chúng 生sanh 無vô 壽thọ 者giả 。毋vô 意ý 毋vô 必tất 毋vô 固cố 毋vô 我ngã 。及cập 本bổn 來lai 無vô 一nhất 物vật 。天thiên 理lý 上thượng 著trước 不bất 得đắc 人nhân 欲dục 等đẳng 語ngữ 。遂toại 牢lao 記ký 胸hung 中trung 。逢phùng 人nhân 高cao 談đàm 危nguy 論luận 。以dĩ 為vi 已dĩ 悟ngộ 。如như 是thị 之chi 人nhân 。誠thành 可khả 哀ai 憫mẫn 。且thả 汝nhữ 現hiện 前tiền 日nhật 用dụng 之chi 閒gian/nhàn 。七thất 情tình 六lục 欲dục 。三tam 毒độc 無vô 明minh 。如như 蛇xà 如như 蝎hạt 。誰thùy 敢cảm 觸xúc 著trước 。不bất 幸hạnh 而nhi 有hữu 觸xúc 之chi 者giả 。未vị 有hữu 不bất 遭tao 螫thích 囓khiết 。既ký 自tự 家gia 毒độc 氣khí 。曾tằng 未vị 消tiêu 得đắc 纖tiêm 毫hào 。說thuyết 甚thậm 大đại 話thoại 。汝nhữ 欲dục 消tiêu 此thử 毒độc 氣khí 。須tu 服phục 清thanh 涼lương 之chi 藥dược 始thỉ 得đắc 。清thanh 涼lương 藥dược 。非phi 龍long 肝can 鳳phượng 髓tủy 。非phi 善thiện 見kiến 空không 青thanh 。即tức 是thị 上thượng 來lai 所sở 謂vị 此thử 片phiến 妄vọng 想tưởng 。不bất 可khả 不bất 堅kiên 不bất 固cố 者giả 是thị 也dã 。果quả 能năng 此thử 志chí 堅kiên 固cố 。則tắc 七thất 情tình 六lục 欲dục 三tam 毒độc 無vô 明minh 。漸tiệm 化hóa 為vi 般Bát 若Nhã 光quang 明minh 矣hĩ 。觀quán 想tưởng 雖tuy 多đa 。以dĩ 要yếu 言ngôn 之chi 。一nhất 曰viết 空không 想tưởng 。二nhị 曰viết 假giả 想tưởng 。三tam 曰viết 中trung 想tưởng 。空không 想tưởng 若nhược 成thành 。則tắc 內nội 之chi 身thân 心tâm 。外ngoại 之chi 世thế 界giới 。若nhược 漆tất 桶# 底để 脫thoát 。直trực 下hạ 玲linh 瓏lung 。老lão 氏thị 所sở 謂vị 大đại 患hoạn 者giả 。永vĩnh 免miễn 矣hĩ 。假giả 想tưởng 若nhược 成thành 。皎hiệu 月nguyệt 浮phù 空không 。長trường/trưởng 天thiên 一nhất 碧bích 。蹄đề 涔# 江giang 海hải 。散tán 影ảnh 分phần/phân 輝huy 。中trung 想tưởng 若nhược 成thành 。陶đào 空không 鑄chú 有hữu 。如như 臂tý 屈khuất 伸thân 。宛uyển 轉chuyển 隨tùy 心tâm 。不bất 乖quai 全toàn 體thể 。空không 想tưởng 治trị 見kiến 思tư 之chi 毒độc 。假giả 想tưởng 治trị 塵trần 沙sa 無vô 明minh 之chi 毒độc 。中trung 想tưởng 治trị 根căn 本bổn 無vô 明minh 之chi 毒độc 。噫# 。此thử 三tam 毒độc 者giả 。乃nãi 天thiên 下hạ 之chi 大đại 毒độc 也dã 。除trừ 佛Phật 之chi 外ngoại 。誰thùy 不bất 遭tao 其kỳ 毒độc 害hại 。皮bì 毒độc 毒độc 般Bát 若Nhã 。肉nhục 毒độc 毒độc 解giải 脫thoát 。骨cốt 毒độc 毒độc 法Pháp 身thân 。是thị 以dĩ 天Thiên 竺Trúc 醫y 王vương 。制chế 大đại 神thần 方phương 。以dĩ 空không 想tưởng 之chi 藥dược 治trị 皮bì 毒độc 。以dĩ 假giả 想tưởng 之chi 藥dược 治trị 肉nhục 毒độc 。以dĩ 中trung 想tưởng 之chi 藥dược 治trị 骨cốt 毒độc 。然nhiên 想tưởng 藥dược 雖tuy 三tam 。而nhi 不bất 越việt 乎hồ 一nhất 念niệm 。故cố 達đạt 一nhất 念niệm 空không 者giả 。即tức 成thành 般Bát 若Nhã 德đức 。念niệm 雖tuy 空không 洞đỗng 。不bất 廢phế 羣quần 有hữu 。即tức 成thành 解giải 脫thoát 德đức 。有hữu 無vô 相tướng 即tức 。空không 色sắc 相tướng 離ly 。不bất 即tức 不bất 離ly 。一nhất 念niệm 相tương 應ứng 。即tức 成thành 法Pháp 身thân 德đức 。要yếu 到đáo 無vô 罣quái 閡ngại 地địa 位vị 。無vô 恐khủng 怖bố 境cảnh 界giới 。直trực 須tu 三tam 惑hoặc 都đô 除trừ 。若nhược 纖tiêm 毫hào 不bất 盡tận 。縱túng/tung 菩Bồ 薩Tát 猶do 沉trầm 覺giác 礙ngại 。況huống 凡phàm 夫phu 哉tai 。故cố 曰viết 。餘dư 塵trần 尚thượng 諸chư 學học 。明minh 極cực 即tức 如Như 來Lai 。又hựu 曰viết 。因nhân 明minh 有hữu 見kiến 。暗ám 成thành 無vô 見kiến 。不bất 明minh 自tự 發phát 。則tắc 諸chư 暗ám 相tướng 。永vĩnh 不bất 能năng 昏hôn 。所sở 謂vị 因nhân 明minh 有hữu 見kiến 者giả 。匪phỉ 獨độc 三tam 光quang 之chi 明minh 。因nhân 空không 。因nhân 假giả 。因nhân 中trung 。皆giai 因nhân 明minh 耳nhĩ 。若nhược 不bất 因nhân 明minh 。孤cô 光quang 自tự 發phát 。凡phàm 聖thánh 情tình 消tiêu 。又hựu 說thuyết 甚thậm 麼ma 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 。一nhất 心tâm 三tam 觀quán 。即tức 所sở 謂vị 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 。觀quán 照chiếu 般Bát 若Nhã 。實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。亦diệc 不bất 勝thắng 贅# 焉yên 。然nhiên 未vị 到đáo 徹triệt 頭đầu 徹triệt 腦não 處xứ 。此thử 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。寸thốn 步bộ 舍xá 離ly 不bất 得đắc 。若nhược 背bối/bội 明minh 而nhi 行hành 。管quản 取thủ 斷đoạn 常thường 坑khanh 中trung 。墮đọa 落lạc 有hữu 分phần/phân 在tại 。

故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。是thị 大đại 神thần 咒chú 。是thị 大đại 明minh 咒chú 。是thị 無vô 上thượng 咒chú 。是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。真chân 實thật 不bất 虗hư 。故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 咒chú 。即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。

揭yết 諦đế 。揭yết 諦đế 。波ba 羅la 揭yết 諦đế 。波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。菩bồ 提đề 。薩tát 婆bà 訶ha 。

大đại 哉tai 心tâm 光quang 。智trí 不bất 可khả 知tri 。識thức 不bất 可khả 識thức 。陰âm 陽dương 不bất 能năng 籠lung 罩# 。有hữu 無vô 不bất 能năng 形hình 容dung 。破phá 障chướng 除trừ 昏hôn 。凡phàm 聖thánh 無vô 與dữ 等đẳng 者giả 。謂vị 之chi 大đại 神thần 咒chú 。大đại 明minh 咒chú 。無vô 上thượng 咒chú 。無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。而nhi 般Bát 若Nhã 有hữu 顯hiển 密mật 。自tự 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。至chí 於ư 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。謂vị 之chi 顯hiển 說thuyết 般Bát 若Nhã 。自tự 故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 。謂vị 之chi 密mật 談đàm 般Bát 若Nhã 。又hựu 咒chú 者giả 。加gia 蜾# 蠃# 之chi 祝chúc 螟minh 蛉linh 。念niệm 茲tư 在tại 茲tư 。似tự 我ngã 之chi 聲thanh 。綿miên 綿miên 不bất 斷đoạn 。則tắc 諸chư 蟲trùng 受thọ 薰huân 。莫mạc 知tri 然nhiên 而nhi 化hóa 為vi 蜾# 蠃# 矣hĩ 。諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。以dĩ 慈từ 悲bi 顯hiển 密mật 。薰huân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。故cố 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。莫mạc 知tri 然nhiên 而nhi 化hóa 之chi 。嗚ô 呼hô 。佛Phật 恩ân 廣quảng 大đại 。誰thùy 知tri 報báo 者giả 。而nhi 正Chánh 法Pháp 垂thùy 秋thu 。祖tổ 道đạo 寥liêu 落lạc 。顧cố 鈍độn 根căn 小tiểu 子tử 。道đạo 悳# 虗hư 薄bạc 。無vô 以dĩ 感cảm 人nhân 。甘cam 向hướng 秦tần 庭đình 號hào 呼hô 。徹triệt 歲tuế 賦phú 無vô 衣y 而nhi 救cứu 楚sở 者giả 誰thùy 哉tai 。

心Tâm 經Kinh

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心Tâm 經Kinh

夫phu 智trí 慧tuệ 愚ngu 癡si 。初sơ 非phi 兩lưỡng 種chủng 。彼bỉ 岸ngạn 此thử 岸ngạn 。本bổn 是thị 同đồng 源nguyên 。以dĩ 其kỳ 見kiến 有hữu 身thân 心tâm 。即tức 名danh 愚ngu 癡si 住trụ 此thử 岸ngạn 。以dĩ 其kỳ 不bất 見kiến 有hữu 身thân 心tâm 。即tức 名danh 智trí 慧tuệ 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 也dã 。經kinh 則tắc 萬vạn 古cổ 不bất 變biến 之chi 稱xưng 。心tâm 則tắc 八bát 部bộ 最tối 先tiên 之chi 主chủ 。不bất 變biến 。則tắc 凡phàm 聖thánh 可khả 以dĩ 共cộng 由do 。最tối 先tiên 。則tắc 誰thùy 能năng 舍xá 此thử 。而nhi 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 哉tai 。

眾chúng 生sanh 未vị 始thỉ 非phi 菩Bồ 薩Tát 。但đãn 不bất 達đạt 人nhân 法pháp 皆giai 空không 。被bị 苦khổ 厄ách 所sở 陷hãm 。故cố 名danh 眾chúng 生sanh 。若nhược 了liễu 達đạt 無vô 礙ngại 。孰thục 非phi 菩Bồ 薩Tát 。

至chí 此thử 特đặc 呼hô 名danh 而nhi 告cáo 之chi 者giả 。謂vị 上thượng 菩Bồ 薩Tát 所sở 證chứng 之chi 空không 。非phi 小Tiểu 乘Thừa 偏thiên 空không 。亦diệc 非phi 頑ngoan 空không 。亦diệc 非phi 斷đoạn 空không 。直trực 即tức 色sắc 之chi 空không 耳nhĩ 。色sắc 既ký 可khả 以dĩ 即tức 空không 。則tắc 空không 亦diệc 可khả 以dĩ 即tức 色sắc 。故cố 曰viết 。色sắc 不bất 異dị 空không 。空không 不bất 異dị 色sắc 。五ngũ 蘊uẩn 之chi 中trung 。色sắc 蘊uẩn 其kỳ 一nhất 。色sắc 空không 既ký 可khả 以dĩ 相tương/tướng 即tức 。餘dư 蘊uẩn 例lệ 然nhiên 。故cố 曰viết 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。

至chí 此thử 再tái 呼hô 名danh 而nhi 告cáo 之chi 者giả 。佛Phật 慮lự 其kỳ 偏thiên 小tiểu 習tập 重trọng 。卒tuất 難nan 遊du 大Đại 乘Thừa 二nhị 空không 法pháp 海hải 。故cố 明minh 揭yết 顯hiển 露lộ 以dĩ 啟khải 迪# 之chi 。諸chư 法pháp 空không 相tướng 。譬thí 如như 質chất 礙ngại 之chi 冰băng 。既ký 已dĩ 融dung 化hóa 成thành 水thủy 。在tại 方phương 器khí 則tắc 隨tùy 而nhi 方phương 之chi 。在tại 圓viên 器khí 則tắc 隨tùy 而nhi 圓viên 之chi 。觸xúc 風phong 可khả 以dĩ 為vi 濤đào 聲thanh 。映ánh 地địa 可khả 以dĩ 為vi 天thiên 色sắc 。在tại 江giang 湖hồ 可khả 以dĩ 浮phù 萬vạn 斛hộc 。在tại 大đại 旱hạn 可khả 以dĩ 為vi 雲vân 霓nghê 。無vô 往vãng 而nhi 莫mạc 不bất 自tự 在tại 矣hĩ 。又hựu 方phương 圓viên 之chi 器khí 。喻dụ 前tiền 境cảnh 。前tiền 境cảnh 自tự 有hữu 生sanh 滅diệt 。垢cấu 淨tịnh 增tăng 減giảm 。如như 水thủy 成thành 冰băng 。無vô 非phi 質chất 礙ngại 。學học 者giả 知tri 此thử 。則tắc 十thập 二nhị 處xứ 。十thập 八bát 界giới 。十thập 二nhị 支chi 。及cập 四Tứ 諦Đế 。皆giai 瞭# 如như 也dã 。雖tuy 然nhiên 境cảnh 不bất 能năng 自tự 空không 。必tất 假giả 照chiếu 以dĩ 空không 之chi 。境cảnh 空không 智trí 在tại 。病bệnh 去khứ 藥dược 存tồn 。終chung 非phi 本bổn 體thể 。藥dược 亦diệc 洗tẩy 之chi 。方phương 盡tận 染nhiễm 污ô 。故cố 曰viết 。無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。

菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。得đắc 阿a 耨nậu 多đa 羅la 三tam 藐miệu 。三tam 菩Bồ 提Đề 。故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。是thị 大đại 神thần 咒chú 。是thị 大đại 明minh 咒chú 。是thị 無vô 上thượng 咒chú 。是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。真chân 實thật 不bất 虗hư 。故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 咒chú 。即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。

揭yết 諦đế 。揭yết 諦đế 。波ba 羅la 揭yết 諦đế 。波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。菩bồ 提đề 。薩tát 婆bà 訶ha 。

嗚ô 呼hô 甚thậm 矣hĩ 。偏thiên 小tiểu 習tập 重trọng 之chi 難nan 化hóa 也dã 如như 此thử 。故cố 如Như 來Lai 種chủng 種chủng 告cáo 之chi 。令linh 其kỳ 深thâm 信tín 。意ý 者giả 。此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。不bất 惟duy 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 依y 之chi 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。而nhi 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。即tức 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。亦diệc 因nhân 之chi 而nhi 。得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。尚thượng 恐khủng 其kỳ 驚kinh 疑nghi 未vị 徹triệt 。再tái 敕sắc 之chi 曰viết 。此thử 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。是thị 大đại 神thần 咒chú 。是thị 大đại 明minh 咒chú 。是thị 無vô 上thượng 咒chú 。是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。神thần 則tắc 威uy 靈linh 莫mạc 測trắc 。明minh 則tắc 無vô 幽u 不bất 燭chúc 。無vô 上thượng 則tắc 更cánh 無vô 有hữu 上thượng 者giả 。無vô 等đẳng 則tắc 更cánh 。無vô 有hữu 等đẳng 者giả 。聖thánh 人nhân 為vi 物vật 。至chí 矣hĩ 盡tận 矣hĩ 。無vô 可khả 以dĩ 加gia 矣hĩ 。猶do 說thuyết 密mật 咒chú 以dĩ 加gia 持trì 之chi 。予# 讀đọc 此thử 經Kinh 至chí 是thị 。不bất 覺giác 涕thế 泗# 橫hoạnh/hoành 流lưu 。莫mạc 能năng 自tự 止chỉ 。比tỉ 因nhân 抱bão 疾tật 潭đàm 柘chá 山sơn 中trung 。念niệm 雲vân 閒gian/nhàn 徐từ 太thái 僕bộc 琰diêm 。衛vệ 法pháp 勞lao 勤cần 。釋thích 此thử 以dĩ 慰úy 益ích 其kỳ 道Đạo 心tâm 耳nhĩ 。

心Tâm 經Kinh 說Thuyết

般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心tâm 經kinh 者giả 。實thật 眾chúng 生sanh 大đại 夜dạ 之chi 明minh 燈đăng 。諸chư 佛Phật 之chi 慧tuệ 命mạng 也dã 。梵Phạn 語ngữ 般Bát 若Nhã 。此thử 飜phiên 智trí 慧tuệ 。梵Phạn 語ngữ 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。此thử 飜phiên 到đáo 彼bỉ 岸ngạn 。葢# 謂vị 有hữu 智trí 慧tuệ 者giả 。照chiếu 破phá 煩phiền 惱não 。不bất 溺nịch 情tình 波ba 。生sanh 死tử 超siêu 然nhiên 。妙diệu 契khế 本bổn 有hữu 。所sở 謂vị 登đăng 彼bỉ 岸ngạn 焉yên 。心tâm 乃nãi 喻dụ 此thử 經Kinh 。如như 人nhân 一nhất 身thân 。雖tuy 有hữu 百bách 骸hài 五ngũ 藏tạng 。心tâm 為vi 主chủ 耳nhĩ 。此thử 經Kinh 文văn 雖tuy 簡giản 略lược 。實thật 六lục 百bách 卷quyển 雄hùng 文văn 之chi 心tâm 也dã 。經kinh 者giả 。古cổ 今kim 不bất 易dị 常thường 然nhiên 。徑kính 路lộ 。人nhân 得đắc 趨xu 而nhi 進tiến 也dã 。觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 者giả 。謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。以dĩ 如như 上thượng 智trí 慧tuệ 。圓viên 照chiếu 空không 有hữu 。了liễu 無vô 罣quái 礙ngại 。肇triệu 公công 云vân 。照chiếu 不bất 失thất 虗hư 。則tắc 涉thiệp 有hữu 而nhi 無vô 累lũy/lụy/luy 。虗hư 不bất 失thất 照chiếu 。則tắc 觀quán 空không 而nhi 不bất 醉túy 。即tức 有hữu 無vô 而nhi 離ly 色sắc 空không 。所sở 以dĩ 能năng 有hữu 能năng 無vô 。可khả 空không 可khả 色sắc 。故cố 曰viết 自tự 在tại 。若nhược 夫phu 眾chúng 生sanh 執chấp 有hữu 。二Nhị 乘Thừa 尚thượng 無vô 。各các 偏thiên 所sở 見kiến 。不bất 能năng 圓viên 通thông 。便tiện 不bất 自tự 在tại 。夫phu 智trí 慧tuệ 之chi 與dữ 聰thông 明minh 。大đại 相tương/tướng 懸huyền 絕tuyệt 。聰thông 明minh 則tắc 由do 前tiền 塵trần 而nhi 發phát 。智trí 慧tuệ 則tắc 由do 本bổn 心tâm 而nhi 生sanh 。故cố 聰thông 明minh 有hữu 生sanh 滅diệt 。而nhi 智trí 慧tuệ 無vô 依y 倚ỷ 也dã 。所sở 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 耳nhĩ 。行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 者giả 。謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。所sở 修tu 觀quán 智trí 。不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 偏thiên 淺thiển 。乃nãi 深thâm 般Bát 若Nhã 也dã 。惟duy 其kỳ 深thâm 般Bát 若Nhã 故cố 。故cố 能năng 照chiếu 徹triệt 色sắc 空không 。本bổn 無vô 二nhị 致trí 。元nguyên 一nhất 實thật 相tướng 。自tự 是thị 凡phàm 夫phu 不bất 了liễu 。見kiến 色sắc 而nhi 不bất 見kiến 空không 。二Nhị 乘Thừa 偏thiên 執chấp 。見kiến 空không 而nhi 不bất 見kiến 色sắc 。一nhất 如như 恆Hằng 河Hà 之chi 水thủy 。魚ngư 龍long 認nhận 為vi 窟quật 宅trạch 。天thiên 人nhân 認nhận 為vi 琉lưu 璃ly 。人nhân 閒gian/nhàn 世thế 認nhận 為vi 波ba 流lưu 。餓ngạ 鬼quỷ 認nhận 為vi 猛mãnh 燄diệm 。四tứ 者giả 所sở 見kiến 。不bất 過quá 皆giai 情tình 耳nhĩ 。惟duy 悟ngộ 心tâm 者giả 。了liễu 無vô 此thử 見kiến 。色sắc 既ký 如như 是thị 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。未vị 嘗thường 有hữu 異dị 。故cố 曰viết 。受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。則tắc 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 盡tận 矣hĩ 。凡phàm 夫phu 迷mê 倒đảo 。不bất 悟ngộ 此thử 身thân 。四tứ 大đại 假giả 合hợp 。執chấp 以dĩ 為vi 實thật 。故cố 聞văn 生sanh 則tắc 喜hỷ 。聞văn 死tử 則tắc 悲bi 。殊thù 不bất 知tri 此thử 身thân 。以dĩ 四tứ 大đại 觀quán 之chi 本bổn 不bất 可khả 得đắc 。喚hoán 誰thùy 生sanh 死tử 。身thân 既ký 乃nãi 爾nhĩ 。此thử 心tâm 亦diệc 然nhiên 。妄vọng 想tưởng 攀phàn 緣duyên 影ảnh 子tử 。不bất 過quá 四tứ 蘊uẩn 合hợp 成thành 。若nhược 以dĩ 四tứ 蘊uẩn 觀quán 之chi 。是thị 心tâm 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。喚hoán 誰thùy 煩phiền 惱não 。人nhân 不bất 悟ngộ 此thử 。聞văn 譽dự 則tắc 懽# 然nhiên 為vi 順thuận 。聞văn 毀hủy 則tắc 戚thích 然nhiên 不bất 悅duyệt 。此thử 乃nãi 恣tứ 情tình 縱túng/tung 識thức 。不bất 以dĩ 觀quán 行hành 。轉chuyển 識thức 而nhi 成thành 智trí 。則tắc 將tương 飄phiêu 淪luân 苦khổ 海hải 。逆nghịch 浪lãng 千thiên 尋tầm 。出xuất 沒một 無vô 常thường 。改cải 頭đầu 換hoán 面diện 。橫hoạnh/hoành 竪thụ 羽vũ 毛mao 。寧ninh 有hữu 已dĩ 哉tai 。痛thống 矣hĩ 眾chúng 生sanh 。佛Phật 本bổn 現hiện 成thành 。不bất 肯khẳng 承thừa 當đương 。眾chúng 生sanh 分phần 外ngoại 。甘cam 自tự 擔đảm 荷hà 。受thọ 此thử 荼đồ 毒độc 。猶do 未vị 省tỉnh 悟ngộ 。舍Xá 利Lợi 子Tử 。佛Phật 之chi 高cao 弟đệ 也dã 。聰thông 明minh 絕tuyệt 倫luân 。才tài 辨biện 超siêu 眾chúng 。佛Phật 呼hô 其kỳ 名danh 。而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。菩Bồ 薩Tát 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 徹triệt 五ngũ 蘊uẩn 。大đại 患hoạn 永vĩnh 辭từ 。長trường/trưởng 揖ấp 三tam 界giới 。汝nhữ 知tri 之chi 乎hồ 。即tức 色sắc 之chi 空không 。而nhi 不bất 廢phế 涉thiệp 世thế 也dã 。是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 者giả 。此thử 空không 相tướng 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 之chi 空không 也dã 。此thử 空không 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。本bổn 無vô 垢cấu 淨tịnh 。本bổn 無vô 增tăng 減giảm 。或hoặc 以dĩ 道đạo 前tiền 道đạo 中trung 道đạo 後hậu 釋thích 之chi 。未vị 必tất 然nhiên 也dã 。何hà 故cố 行hành 人nhân 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 五ngũ 蘊uẩn 時thời 。色sắc 空không 坐tọa 斷đoạn 。凡phàm 聖thánh 情tình 盡tận 。此thử 時thời 寶bảo 劒kiếm 當đương 陽dương 。佛Phật 亦diệc 不bất 能năng 嬰anh 其kỳ 鋒phong 鋩mang 。況huống 菩Bồ 薩Tát 與dữ 凡phàm 夫phu 耶da 。是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。無vô 眼nhãn 界giới 。乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 者giả 。謂vị 此thử 菩Bồ 薩Tát 。以dĩ 此thử 智trí 慧tuệ 。豈khởi 惟duy 照chiếu 五ngũ 蘊uẩn 空không 耳nhĩ 。至chí 於ư 十thập 二nhị 處xứ 。十thập 八bát 界giới 。莫mạc 不bất 皆giai 空không 矣hĩ 。何hà 故cố 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 即tức 十thập 二nhị 處xứ 。十thập 二nhị 處xứ 即tức 十thập 八bát 界giới 。佛Phật 以dĩ 眾chúng 生sanh 。根căn 器khí 不bất 同đồng 。隨tùy 機cơ 設thiết 教giáo 。有hữu 迷mê 心tâm 不bất 迷mê 色sắc 者giả 。為vi 說thuyết 五ngũ 蘊uẩn 。有hữu 迷mê 色sắc 不bất 迷mê 心tâm 者giả 。為vi 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 。有hữu 心tâm 色sắc 俱câu 迷mê 者giả 。為vi 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。要yếu 而nhi 言ngôn 之chi 。蘊uẩn 處xứ 界giới 三tam 。不bất 出xuất 色sắc 心tâm 也dã 。無vô 無vô 明minh 。亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 者giả 。謂vị 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 之chi 。此thử 真chân 空không 之chi 中trung 。非phi 惟duy 蘊uẩn 入nhập 界giới 本bổn 空không 。至chí 於ư 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。流lưu 轉chuyển 亦diệc 空không 。非phi 惟duy 流lưu 轉chuyển 空không 耳nhĩ 。還hoàn 滅diệt 亦diệc 空không 。非phi 惟duy 還hoàn 滅diệt 空không 耳nhĩ 。苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 皆giai 空không 也dã 。非phi 惟duy 種chủng 種chủng 皆giai 空không 。即tức 此thử 能năng 空không 蘊uẩn 入nhập 界giới 三tam 。乃nãi 至chí 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 之chi 智trí 。亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。葢# 所sở 既ký 不bất 有hữu 。能năng 不bất 單đơn 立lập 故cố 也dã 。十thập 二nhị 支chi 。及cập 四Tứ 諦Đế 。雖tuy 則tắc 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。巧xảo 拙chuyết 有hữu 異dị 。要yếu 而nhi 言ngôn 之chi 。真chân 空không 之chi 中trung 。無vô 是thị 事sự 也dã 。菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。謂vị 此thử 經Kinh 不bất 惟duy 眾chúng 生sanh 宗tông 之chi 。度độ 生sanh 死tử 流lưu 。而nhi 登đăng 彼bỉ 岸ngạn 。直trực 饒nhiêu 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。分phần/phân 真chân 究cứu 竟cánh 。亦diệc 必tất 本bổn 此thử 也dã 。此thử 葢# 讚tán 勸khuyến 。流lưu 通thông 此thử 經Kinh 。使sử 諸chư 眾chúng 生sanh 。依y 般Bát 若Nhã 而nhi 進tiến 修tu 。庶thứ 不bất 遭tao 魔ma 外ngoại 眩huyễn 惑hoặc 也dã 。永vĩnh 嘉gia 曰viết 。大đại 丈trượng 夫phu 兮hề 秉bỉnh 慧tuệ 劒kiếm 。般Bát 若Nhã 鋒phong 兮hề 金kim 剛cang 燄diệm 。非phi 但đãn 空không 摧tồi 外ngoại 道Đạo 心tâm 。蚤tảo 曾tằng 落lạc 卻khước 天thiên 魔ma 膽đảm 。大đại 都đô 有hữu 志chí 於ư 出xuất 世thế 者giả 。如như 此thử 力lực 量lượng 。如như 此thử 風phong 雲vân 之chi 思tư 。如như 此thử 激kích 烈liệt 之chi 懷hoài 抱bão 。如như 大đại 火hỏa 聚tụ 。使sử 萬vạn 物vật 嬰anh 之chi 。直trực 下hạ 灰hôi 飛phi 烟yên 滅diệt 可khả 也dã 。不bất 然nhiên 則tắc 少thiểu 見kiến 可khả 欲dục 。而nhi 兒nhi 女nữ 情tình 生sanh 矣hĩ 。或hoặc 云vân 。師sư 之chi 論luận 此thử 經Kinh 。不bất 分phân 因nhân 果quả 。不bất 列liệt 科khoa 章chương 。似tự 乎hồ 儱# 侗# 。不bất 合hợp 古cổ 規quy 。恐khủng 不bất 宜nghi 也dã 。余dư 則tắc 應ưng 之chi 曰viết 。我ngã 佛Phật 所sở 說thuyết 千thiên 經kinh 萬vạn 論luận 。五ngũ 時thời 不bất 等đẳng 。不bất 過quá 陶đào 汰# 眾chúng 生sanh 情tình 塵trần 。洗tẩy 滌địch 其kỳ 見kiến 地địa 。苟cẩu 情tình 塵trần 盡tận 而nhi 見kiến 地địa 正chánh 。則tắc 古cổ 規quy 不bất 合hợp 之chi 中trung 。實thật 合hợp 之chi 也dã 。子tử 胡hồ 多đa 語ngữ 乎hồ 。故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。是thị 大đại 神thần 咒chú 。是thị 大đại 明minh 咒chú 。是thị 無vô 上thượng 咒chú 。是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。真chân 實thật 不bất 虗hư 。此thử 亦diệc 讚tán 歎thán 般Bát 若Nhã 。尊tôn 重trọng 效hiệu 驗nghiệm 耳nhĩ 。神thần 則tắc 妙diệu 萬vạn 物vật 而nhi 莫mạc 測trắc 。可khả 測trắc 則tắc 不bất 神thần 矣hĩ 。明minh 則tắc 圓viên 應ưng 萬vạn 有hữu 而nhi 無vô 所sở 累lũy/lụy/luy 。累lũy/lụy/luy 則tắc 不bất 明minh 矣hĩ 。無vô 上thượng 則tắc 更cánh 無vô 過quá 其kỳ 上thượng 者giả 。有hữu 過quá 之chi 者giả 則tắc 不bất 上thượng 矣hĩ 。無vô 等đẳng 等đẳng 。則tắc 無vô 可khả 與dữ 等đẳng 者giả 。圓viên 滿mãn 充sung 實thật 。更cánh 無vô 及cập 者giả 也dã 。圭# 峰phong 云vân 。彌di 滿mãn 清thanh 淨tịnh 。中trung 不bất 容dung 他tha 。孰thục 與dữ 等đẳng 之chi 。已dĩ 上thượng 皆giai 顯hiển 說thuyết 般Bát 若Nhã 也dã 。然nhiên 般Bát 若Nhã 有hữu 三tam 。所sở 謂vị 文văn 字tự 。觀quán 照chiếu 。實thật 相tướng 也dã 。葢# 非phi 文văn 字tự 無vô 以dĩ 起khởi 觀quán 照chiếu 。非phi 觀quán 照chiếu 無vô 以dĩ 鑒giám 實thật 相tướng 。非phi 實thật 相tướng 。則tắc 菩Bồ 薩Tát 無vô 所sở 宗tông 極cực 也dã 。極cực 者giả 何hà 。證chứng 之chi 謂vị 也dã 。夫phu 證chứng 有hữu 淺thiển 深thâm 。淺thiển 則tắc 斷đoạn 見kiến 思tư 。及cập 塵trần 沙sa 耳nhĩ 。深thâm 則tắc 圓viên 拔bạt 根căn 本bổn 無vô 明minh 。直trực 抵để 妙diệu 覺giác 而nhi 後hậu 已dĩ 。雖tuy 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 。兼kiêm 修tu 並tịnh 進tiến 。然nhiên 斷đoạn 見kiến 思tư 。則tắc 空không 觀quán 之chi 力lực 居cư 多đa 。斷đoạn 塵trần 沙sa 無vô 明minh 。則tắc 假giả 觀quán 之chi 力lực 居cư 多đa 。斷đoạn 根căn 本bổn 無vô 明minh 。則tắc 中trung 觀quán 之chi 力lực 居cư 首thủ 。夫phu 見kiến 地địa 明minh 。而nhi 不bất 修tu 觀quán 行hành 者giả 。何hà 殊thù 有hữu 田điền 而nhi 不bất 耕canh 也dã 。雖tuy 修tu 觀quán 行hành 。而nhi 見kiến 地địa 不bất 明minh 。又hựu 如như 盲manh 人nhân 行hành 路lộ 。非phi 惟duy 不bất 能năng 還hoàn 家gia 。我ngã 恐khủng 其kỳ 將tương 墮đọa 坑khanh 落lạc 塹tiệm 也dã 。若nhược 人nhân 怕phạ 生sanh 死tử 而nhi 厭yếm 煩phiền 惱não 。無vô 如như 以dĩ 四tứ 大đại 觀quán 身thân 。四tứ 蘊uẩn 觀quán 心tâm 焉yên 。夫phu 四tứ 大đại 觀quán 身thân 。四tứ 蘊uẩn 觀quán 心tâm 之chi 旨chỉ 。此thử 如Như 來Lai 剖phẫu 心tâm 剜oan 膽đảm 。指chỉ 箇cá 方phương 便tiện 。冀ký 眾chúng 生sanh 即tức 此thử 臭xú 軀khu 殻# 上thượng 。攀phàn 緣duyên 影ảnh 中trung 。使sử 即tức 妙diệu 悟ngộ 此thử 身thân 此thử 心tâm 。原nguyên 一nhất 實thật 相tướng 耳nhĩ 。然nhiên 眾chúng 生sanh 流lưu 浪lãng 生sanh 死tử 。輪luân 轉chuyển 苦khổ 趣thú 。實thật 非phi 聲thanh 色sắc 貨hóa 利lợi 。飲ẩm 食thực 男nam 女nữ 牽khiên 障chướng 也dã 。特đặc 其kỳ 不bất 能năng 以dĩ 四tứ 大đại 觀quán 身thân 。四tứ 蘊uẩn 觀quán 心tâm 。則tắc 見kiến 有hữu 身thân 可khả 得đắc 。有hữu 心tâm 可khả 礙ngại 。有hữu 身thân 可khả 得đắc 。則tắc 生sanh 死tử 宛uyển 然nhiên 。有hữu 心tâm 可khả 礙ngại 。則tắc 憎tăng 愛ái 熾sí 然nhiên 。生sanh 死tử 厚hậu 而nhi 憎tăng 愛ái 深thâm 。則tắc 本bổn 有hữu 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 埋mai 沒một 矣hĩ 。佛Phật 與dữ 眾chúng 生sanh 豈khởi 兩lưỡng 箇cá 耶da 。佛Phật 不bất 過quá 無vô 死tử 生sanh 無vô 愛ái 憎tăng 人nhân 耳nhĩ 。眾chúng 生sanh 則tắc 有hữu 生sanh 死tử 有hữu 憎tăng 愛ái 佛Phật 也dã 。四tứ 大đại 觀quán 身thân 者giả 。凡phàm 行hành 人nhân 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。當đương 以dĩ 齋trai 潔khiết 念niệm 頭đầu 。回hồi 觀quán 此thử 身thân 。皮bì 肉nhục 筋cân 骨cốt 。本bổn 屬thuộc 地địa 大đại 。血huyết 脉mạch 涕thế 涶# 津tân 液dịch 本bổn 屬thuộc 水thủy 大đại 。暖noãn 氣khí 屬thuộc 火hỏa 。動động 轉chuyển 屬thuộc 風phong 。諦đế 審thẩm 觀quán 察sát 。於ư 我ngã 何hà 有hữu 。今kim 橫hoạnh/hoành 執chấp 之chi 。而nhi 不bất 舍xá 離ly 。認nhận 以dĩ 為vi 實thật 。何hà 殊thù 兩lưỡng 鬼quỷ 爭tranh 臭xú 屍thi 焉yên 。如như 是thị 觀quán 久cửu 。積tích 習tập 行hành 深thâm 。生sanh 處xứ 漸tiệm 熟thục 。熟thục 處xứ 漸tiệm 生sanh 。至chí 於ư 練luyện 盡tận 。練luyện 之chi 一nhất 字tự 。不bất 可khả 忽hốt 也dã 。苟cẩu 非phi 真chân 為vi 死tử 生sanh 漢hán 子tử 。逆nghịch 順thuận 境cảnh 臨lâm 。便tiện 擔đảm 荷hà 不bất 起khởi 矣hĩ 。四tứ 蘊uẩn 觀quán 心tâm 者giả 。先tiên 觀quán 受thọ 蘊uẩn 究cứu 從tùng 何hà 有hữu 。推thôi 而nhi 窮cùng 之chi 。為vi 無vô 因nhân 忽hốt 生sanh 耶da 。為vi 託thác 境cảnh 生sanh 耶da 。無vô 因nhân 能năng 生sanh 。則tắc 前tiền 境cảnh 未vị 感cảm 。本bổn 心tâm 寂tịch 寥liêu 靈linh 徹triệt 。烏ô 得đắc 有hữu 所sở 謂vị 妄vọng 想tưởng 耶da 。托thác 境cảnh 而nhi 生sanh 。則tắc 前tiền 境cảnh 遷thiên 變biến 。心tâm 亦diệc 遷thiên 變biến 。遷thiên 變biến 之chi 心tâm 。豈khởi 真chân 我ngã 心tâm 。若nhược 真chân 我ngã 心tâm 。天thiên 地địa 以dĩ 之chi 建kiến 立lập 。萬vạn 物vật 以dĩ 之chi 為vi 本bổn 。若nhược 其kỳ 遷thiên 變biến 。安an 能năng 為vi 天thiên 地địa 根căn 蒂# 。萬vạn 物vật 之chi 本bổn 乎hồ 。故cố 知tri 遷thiên 變biến 者giả 。特đặc 攀phàn 緣duyên 影ảnh 子tử 耳nhĩ 。夫phu 真chân 心tâm 則tắc 塵trần 生sanh 不bất 生sanh 。塵trần 滅diệt 不bất 滅diệt 。照chiếu 物vật 而nhi 無vô 累lũy/lụy/luy 者giả 也dã 。故cố 毗tỳ 舍xá 浮phù 佛Phật 偈kệ 曰viết 。假giả 借tá 四tứ 大đại 以dĩ 為vi 身thân 。心tâm 本bổn 無vô 生sanh 因nhân 境cảnh 有hữu 。前tiền 境cảnh 若nhược 無vô 心tâm 亦diệc 無vô 。罪tội 福phước 如như 幻huyễn 起khởi 亦diệc 滅diệt 。此thử 偈kệ 世Thế 尊Tôn 大đại 慈từ 。全toàn 提đề 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 綱cương 領lãnh 也dã 。如như 能năng 悟ngộ 此thử 。則tắc 心tâm 經kinh 之chi 妙diệu 。盡tận 於ư 此thử 矣hĩ 。夫phu 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 者giả 。謂vị 心tâm 不bất 自tự 生sanh 。生sanh 必tất 由do 塵trần 。塵trần 不bất 自tự 顯hiển 。顯hiển 必tất 由do 心tâm 。惟duy 不bất 自tự 生sanh 。心tâm 無vô 性tánh 也dã 。惟duy 不bất 自tự 顯hiển 。塵trần 無vô 性tánh 也dã 。心tâm 塵trần 無vô 性tánh 。則tắc 無vô 生sanh 現hiện 前tiền 。無vô 性tánh 心tâm 塵trần 。則tắc 緣duyên 生sanh 不bất 廢phế 。心tâm 塵trần 既ký 爾nhĩ 。萬vạn 法pháp 皆giai 然nhiên 矣hĩ 。此thử 旨chỉ 在tại 於ư 華hoa 嚴nghiêm 。則tắc 謂vị 之chi 法Pháp 界Giới 。在tại 法pháp 華hoa 。則tắc 謂vị 之chi 實thật 相tướng 。或hoặc 曰viết 。此thử 經Kinh 以dĩ 破phá 相tương/tướng 為vi 宗tông 。談đàm 空không 為vi 趣thú 。豈khởi 與dữ 華hoa 嚴nghiêm 法pháp 華hoa 同đồng 轍triệt 而nhi 語ngữ 哉tai 。夫phu 華hoa 嚴nghiêm 法pháp 華hoa 。皆giai 顯hiển 示thị 圓viên 宗tông 。而nhi 此thử 經Kinh 密mật 譚đàm 實thật 相tướng 。乃nãi 古cổ 德đức 成thành 言ngôn 。非phi 不bất 佞nịnh 臆ức 度độ 穿xuyên 鑿tạc 也dã 。噫# 眾chúng 生sanh 疑nghi 情tình 。不bất 了liễu 此thử 旨chỉ 。於ư 無vô 身thân 中trung 妄vọng 見kiến 有hữu 身thân 。於ư 無vô 心tâm 中trung 妄vọng 見kiến 有hữu 心tâm 。殊thù 不bất 知tri 無vô 身thân 之chi 身thân 。形hình 充sung 法Pháp 界Giới 。無vô 心tâm 之chi 心tâm 。靈linh 照chiếu 羣quần 品phẩm 。夫phu 此thử 身thân 此thử 心tâm 。豈khởi 是thị 高cao 遠viễn 玄huyền 妙diệu 也dã 耶da 。即tức 吾ngô 日nhật 用dụng 之chi 中trung 。應ưng 緣duyên 之chi 際tế 。未vị 始thỉ 不bất 昭chiêu 昭chiêu 然nhiên 也dã 。老lão 洞đỗng 華hoa 嚴nghiêm 曰viết 。佛Phật 法Pháp 在tại 日nhật 用dụng 處xứ 。穿xuyên 衣y 吃cật 飯phạn 處xứ 。屙# 屎thỉ 放phóng 尿niệu 處xứ 。舉cử 心tâm 動động 念niệm 。即tức 不bất 是thị 了liễu 也dã 。龐# 居cư 士sĩ 曰viết 。日nhật 用dụng 事sự 無vô 別biệt 。惟duy 吾ngô 自tự 偶ngẫu 諧hài 。神thần 通thông 并tinh 妙diệu 用dụng 。運vận 水thủy 及cập 搬# 柴sài 。然nhiên 此thử 旨chỉ 有hữu 悟ngộ 而nhi 未vị 修tu 者giả 。有hữu 修tu 而nhi 未vị 成thành 者giả 。有hữu 證chứng 而nhi 受thọ 用dụng 者giả 。今kim 有hữu 人nhân 於ư 此thử 。微vi 有hữu 小tiểu 悟ngộ 。即tức 不bất 修tu 行hành 。便tiện 謂vị 已dĩ 了liễu 。則tắc 修tu 與dữ 證chứng 。掉trạo 頭đầu 不bất 顧cố 。癡si 到đáo 臈# 月nguyệt 三tam 十thập 日nhật 。一nhất 場tràng 懡# 㦬# 也dã 。不bất 佞nịnh 此thử 論luận 。非phi 敢cảm 參tham 入nhập 義nghĩa 黨đảng 。比tỉ 因nhân 海hải 陽dương 居cư 士sĩ 。偶ngẫu 叩khấu 及cập 此thử 。不bất 覺giác 率suất 意ý 而nhi 成thành 。故cố 無vô 啟khải 請thỉnh 三Tam 寶Bảo 證chứng 明minh 加gia 被bị 偈kệ 也dã 。揭yết 諦đế 揭yết 諦đế 。波ba 羅la 揭yết 諦đế 。波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。菩Bồ 提Đề 薩tát 婆bà 訶ha 者giả 。此thử 密mật 說thuyết 般Bát 若Nhã 也dã 。既ký 謂vị 之chi 密mật 。則tắc 不bất 佞nịnh 不bất 敢cảm 彊cường/cưỡng/cương 論luận 矣hĩ 。

心tâm 經kinh 說thuyết 。

夫phu 心tâm 經kinh 一nhất 書thư 。乃nãi 世thế 出xuất 世thế 閒gian/nhàn 。聖thánh 賢hiền 豪hào 傑kiệt 之chi 神thần 術thuật 也dã 。是thị 以dĩ 得đắc 其kỳ 旨chỉ 者giả 。御ngự 大Đại 千Thiên 而nhi 王vương 天thiên 下hạ 。如như 黠hiệt 童đồng 牧mục 羊dương 。鞭tiên 策sách 指chỉ 揮huy 之chi 閒gian/nhàn 。靡mĩ 不bất 得đắc 其kỳ 所sở 者giả 也dã 。究cứu 其kỳ 關quan 鍵kiện 。則tắc 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 一nhất 句cú 。又hựu 此thử 經Kinh 之chi 心tâm 焉yên 。今kim 有hữu 人nhân 於ư 此thử 。志chí 在tại 聞văn 道đạo 。而nhi 欲dục 兼kiêm 善thiện 一nhất 切thiết 。舍xá 是thị 書thư 而nhi 他tha 求cầu 。所sở 謂vị 夜dạ 行hành 而nhi 棄khí 燭chúc 。非phi 愚ngu 即tức 狂cuồng 矣hĩ 。大đại 抵để 道đạo 之chi 不bất 明minh 。世thế 之chi 難nạn/nan 治trị 。皆giai 根căn 於ư 我ngã 相tương/tướng 。我ngã 相tương/tướng 既ký 立lập 。見kiến 可khả 欲dục 者giả 。即tức 欣hân 然nhiên 而nhi 悅duyệt 之chi 。悅duyệt 之chi 而nhi 不bất 滿mãn 所sở 懷hoài 。即tức 勃bột 然nhiên 而nhi 怒nộ 矣hĩ 。天thiên 機cơ 由do 是thị 而nhi 塞tắc 。好hảo 惡ác 由do 是thị 而nhi 偏thiên 。以dĩ 故cố 本bổn 有hữu 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。埋mai 沒một 盡tận 矣hĩ 。以dĩ 日nhật 用dụng 而nhi 觀quán 之chi 。則tắc 愛ái 憎tăng 交giao 戰chiến 於ư 靈linh 臺đài 。情tình 識thức 浮phù 沉trầm 於ư 寵sủng 辱nhục 。以dĩ 今kim 古cổ 而nhi 觀quán 之chi 。七thất 雄hùng 五ngũ 伯bá 之chi 相tướng 戮lục 。漢hán 唐đường 宋tống 元nguyên 之chi 得đắc 失thất 。雖tuy 復phục 盡tận 善thiện 不bất 盡tận 善thiện 。不bất 可khả 同đồng 年niên 而nhi 語ngữ 及cập 乎hồ 。非phi 武võ 則tắc 亂loạn 不bất 可khả 定định 。非phi 智trí 則tắc 國quốc 不bất 可khả 守thủ 。要yếu 而nhi 言ngôn 之chi 。皆giai 不bất 出xuất 我ngã 相tương/tướng 也dã 。是thị 以dĩ 真chân 性tánh 日nhật 昧muội 。妄vọng 想tưởng 日nhật 濃nồng 。質chất 朴phác 日nhật 漓# 。世thế 道đạo 日nhật 下hạ 。故cố 曰viết 。以dĩ 智trí 治trị 國quốc 國quốc 之chi 賊tặc 。有hữu 我ngã 治trị 人nhân 物vật 之chi 敵địch 。夫phu 賊tặc 之chi 與dữ 敵địch 。雖tuy 父phụ 母mẫu 施thí 之chi 於ư 子tử 。必tất 不bất 能năng 行hành 。寧ninh 惟duy 不bất 能năng 行hành 。將tương 必tất 反phản 目mục 而nhi 攻công 之chi 矣hĩ 。如Như 來Lai 知tri 我ngã 相tương/tướng 之chi 毒độc 天thiên 下hạ 。其kỳ 害hại 甚thậm 大đại 。所sở 以dĩ 即tức 一nhất 念niệm 而nhi 開khai 色sắc 心tâm 。即tức 色sắc 心tâm 而nhi 開khai 五ngũ 蘊uẩn 。即tức 色sắc 塵trần 而nhi 開khai 十thập 二nhị 處xứ 。又hựu 即tức 五ngũ 蘊uẩn 而nhi 開khai 十thập 八bát 界giới 。使sử 夫phu 眾chúng 生sanh 。悟ngộ 知tri 身thân 執chấp 心tâm 執chấp 。俱câu 本bổn 於ư 我ngã 相tương/tướng 。我ngã 相tướng 根căn 本bổn 。又hựu 生sanh 於ư 無vô 明minh 。支chi 支chi 相tương/tướng 緣duyên 。苦khổ 集tập 相tương/tướng 起khởi 。故cố 達đạt 無vô 明minh 之chi 所sở 由do 生sanh 者giả 。則tắc 真chân 性tánh 自tự 朗lãng 。達đạt 色sắc 心tâm 無vô 性tánh 者giả 。則tắc 一nhất 念niệm 不bất 可khả 得đắc 。達đạt 五ngũ 蘊uẩn 無vô 性tánh 。則tắc 色sắc 心tâm 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。達đạt 十thập 二nhị 處xứ 之chi 所sở 由do 生sanh 者giả 。即tức 如như 庖bào 丁đinh 解giải 牛ngưu 。了liễu 無vô 全toàn 牛ngưu 矣hĩ 。以dĩ 十thập 二nhị 處xứ 觀quán 現hiện 前tiền 此thử 身thân 。亦diệc 無vô 全toàn 身thân 可khả 得đắc 也dã 。達đạt 十thập 八bát 界giới 之chi 所sở 由do 生sanh 者giả 。則tắc 知tri 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。外ngoại 則tắc 析tích 為vi 六lục 塵trần 。內nội 則tắc 析tích 為vi 六lục 根căn 。中trung 則tắc 即tức 將tương 現hiện 前tiền 分phân 別biệt 。歷lịch 歷lịch 覺giác 知tri 之chi 心tâm 。又hựu 析tích 為vi 六lục 識thức 嘻# 。非phi 我ngã 佛Phật 大đại 慈từ 深thâm 悲bi 。則tắc 我ngã 相tương/tướng 之chi 根căn 。毒độc 害hại 之chi 本bổn 。眾chúng 苦khổ 之chi 垢cấu 。豈khởi 易dị 拔bạt 易dị 滌địch 哉tai 。滌địch 垢cấu 如như 寒hàn 濤đào 漱thấu 石thạch 。拔bạt 根căn 如như 金kim 剛cang 破phá 物vật 。漱thấu 之chi 不bất 已dĩ 。石thạch 必tất 終chung 易dị 。破phá 之chi 不bất 已dĩ 。物vật 必tất 終chung 空không 。石thạch 易dị 終chung 穿xuyên 。物vật 空không 我ngã 廢phế 。所sở 謂vị 若nhược 虧khuy 其kỳ 一nhất 。必tất 喪táng 其kỳ 兩lưỡng 耳nhĩ 。夫phu 物vật 我ngã 既ký 忘vong 。則tắc 本bổn 心tâm 自tự 露lộ 。故cố 曰viết 。靈linh 光quang 獨độc 耀diệu 。逈huýnh 脫thoát 根căn 塵trần 也dã 。若nhược 夫phu 將tương 此thử 光quang 。照chiếu 出xuất 世thế 則tắc 覺giác 路lộ 可khả 登đăng 。照chiếu 世thế 閒gian/nhàn 則tắc 古cổ 道đạo 可khả 復phục 。余dư 故cố 曰viết 。心tâm 經kinh 一nhất 書thư 。世thế 出xuất 世thế 之chi 神thần 術thuật 也dã 。般Bát 若Nhã 總tổng 部bộ 其kỳ 名danh 有hữu 八bát 。文văn 則tắc 六lục 百bách 餘dư 卷quyển 。惟duy 此thử 經Kinh 。又hựu 六lục 百bách 卷quyển 雄hùng 文văn 之chi 關quan 鍵kiện 也dã 。此thử 經Kinh 之chi 關quan 鍵kiện 。又hựu 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。一nhất 句cú 是thị 矣hĩ 。照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。又hựu 本bổn 乎hồ 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 。又hựu 本bổn 乎hồ 瞥miết 起khởi 一nhất 念niệm 。瞥miết 起khởi 一nhất 念niệm 。又hựu 本bổn 乎hồ 真chân 心tâm 。惟duy 真chân 心tâm 初sơ 本bổn 澄trừng 湛trạm 。本bổn 無vô 根căn 塵trần 物vật 我ngã 。而nhi 獨độc 立lập 於ư 五ngũ 蘊uẩn 之chi 先tiên 。絕tuyệt 無vô 所sở 感cảm 。則tắc 一nhất 念niệm 瞥miết 起khởi 所sở 由do 。雖tuy 大đại 智trí 高cao 明minh 之chi 士sĩ 。扣khấu 其kỳ 瞥miết 起khởi 所sở 由do 生sanh 。竟cánh 無vô 有hữu 能năng 酬thù 者giả 也dã 。小tiểu 子tử 于vu 此thử 亦diệc 疑nghi 之chi 久cửu 矣hĩ 。安an 得đắc 有hữu 破phá 疑nghi 之chi 大đại 師sư 。我ngã 以dĩ 身thân 肉nhục 充sung 供cung 。亦diệc 所sở 甘cam 心tâm 焉yên 。

釋Thích 金Kim 剛Cang 經Kinh

心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。如Như 來Lai 實thật 語ngữ 。水thủy 外ngoại 無vô 波ba 。聖thánh 人nhân 切thiết 喻dụ 。但đãn 眾chúng 生sanh 從tùng 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。名danh 言ngôn 習tập 氣khí 。染nhiễm 深thâm 難nan 化hóa 。故cố 聞văn 凡phàm 著trước 凡phàm 。聞văn 聖thánh 著trước 聖thánh 。聞văn 有hữu 著trước 有hữu 。聞văn 無vô 著trước 無vô 。聞văn 生sanh 死tử 。著trước 生sanh 死tử 。聞văn 涅Niết 槃Bàn 著trước 涅Niết 槃Bàn 。聞văn 世thế 界giới 著trước 世thế 界giới 。聞văn 微vi 塵trần 眾chúng 著trước 微vi 塵trần 眾chúng 。本bổn 心tâm 即tức 隱ẩn 沒một 。被bị 名danh 言ngôn 所sở 轉chuyển 。執chấp 而nhi 忘vong 返phản 。埋mai 沒một 自tự 性tánh 。所sở 以dĩ 如Như 來Lai 。於ư 般Bát 若Nhã 會hội 上thượng 。說thuyết 金kim 剛cang 經kinh 。即tức 世thế 界giới 而nhi 破phá 微vi 塵trần 眾chúng 。即tức 微vi 塵trần 眾chúng 而nhi 破phá 世thế 界giới 堅kiên 習tập 。堅kiên 習tập 既ký 破phá 。微vi 塵trần 習tập 除trừ 。虧khuy 一nhất 喪táng 兩lưỡng 。一nhất 兩lưỡng 既ký 喪táng 。本bổn 心tâm 頓đốn 露lộ 。故cố 六lục 祖tổ 曰viết 。不bất 思tư 善thiện 。不bất 思tư 惡ác 。阿a 那na 箇cá 是thị 明minh 上thượng 座tòa 。本bổn 來lai 面diện 目mục 。此thử 老lão 即tức 善thiện 惡ác 情tình 上thượng 。指chỉ 渠cừ 曉hiểu 得đắc 箇cá 無vô 善thiện 惡ác 的đích 。這giá 箇cá 無vô 善thiện 惡ác 的đích 。名danh 有hữu 多đa 種chủng 。曰viết 本bổn 性tánh 。曰viết 真chân 心tâm 。曰viết 佛Phật 性tánh 。曰viết 本bổn 覺giác 等đẳng 。故cố 天thiên 機cơ 深thâm 者giả 。不bất 受thọ 名danh 言ngôn 所sở 染nhiễm 。能năng 即tức 名danh 言ngôn 而nhi 悟ngộ 名danh 言ngôn 不bất 及cập 者giả 。如như 此thử 經Kinh 以dĩ 世thế 界giới 微vi 塵trần 眾chúng 情tình 上thượng 。如Như 來Lai 宛uyển 轉chuyển 方phương 便tiện 。借tá 微vi 塵trần 眾chúng 。破phá 世thế 界giới 有hữu 名danh 無vô 實thật 。借tá 世thế 界giới 。破phá 微vi 塵trần 眾chúng 。有hữu 名danh 無vô 實thật 。究cứu 竟cánh 兩lưỡng 者giả 名danh 實thật 無vô 當đương 。情tình 消tiêu 性tánh 復phục 。即tức 與dữ 六lục 祖tổ 因nhân 善thiện 惡ác 之chi 情tình 。悟ngộ 無vô 善thiện 惡ác 。本bổn 來lai 面diện 目mục 。初sơ 無vô 差sai 別biệt 。即tức 此thử 而nhi 觀quán 。若nhược 不bất 能năng 即tức 名danh 言ngôn 。了liễu 悟ngộ 得đắc 名danh 言ngôn 染nhiễm 不bất 得đắc 的đích 。不bất 惟duy 世thế 界giới 即tức 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。微vi 塵trần 眾chúng 亦diệc 一nhất 合hợp 相tương/tướng 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。情tình 未vị 破phá 故cố 。吾ngô 故cố 曰viết 。虧khuy 一nhất 喪táng 兩lưỡng 。茲tư 眾chúng 位vị 偶ngẫu 聚tụ 泖# 上thượng 。結kết 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 緣duyên 。此thử 非phi 就tựu 地địa 抽trừu 苗miêu 。皆giai 是thị 多đa 生sanh 曾tằng 親thân 近cận 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 來lai 。所sở 以dĩ 不bất 期kỳ 邂giải 逅cấu 。道Đạo 人Nhân 與dữ 世thế 泊bạc 然nhiên 。初sơ 無vô 他tha 慕mộ 。今kim 更cánh 深thâm 夜dạ 靜tĩnh 。白bạch 燭chúc 光quang 中trung 。不bất 惜tích 口khẩu 業nghiệp 。世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。將tương 高cao 就tựu 低đê 。種chủng 種chủng 辟tịch 喻dụ 。委ủy 曲khúc 剖phẫu 析tích 此thử 一nhất 分phần/phân 經kinh 。雖tuy 眾chúng 位vị 根căn 器khí 。生sanh 熟thục 不bất 同đồng 。或hoặc 聞văn 道Đạo 人Nhân 拈niêm 提đề 。或hoặc 有hữu 所sở 入nhập 。或hoặc 無vô 所sở 入nhập 。解giải 者giả 。自tự 今kim 日nhật 後hậu 。由do 麤thô 而nhi 精tinh 。既ký 精tinh 則tắc 必tất 入nhập 神thần 。既ký 能năng 入nhập 神thần 。則tắc 一nhất 切thiết 名danh 言ngôn 。世thế 界giới 微vi 塵trần 。聖thánh 凡phàm 善thiện 惡ác 。把bả 柄bính 在tại 自tự 手thủ 裏lý 。彼bỉ 名danh 言ngôn 安an 能năng 轉chuyển 我ngã 。未vị 解giải 者giả 。自tự 今kim 日nhật 後hậu 。必tất 須tu 要yếu 解giải 。始thỉ 不bất 負phụ 堯# 峯phong 中trung 此thử 翻phiên 邂giải 逅cấu 。且thả 老lão 病bệnh 不bất 與dữ 人nhân 期kỳ 。流lưu 光quang 不bất 可khả 把bả 玩ngoạn 。世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。各các 須tu 努nỗ 力lực 。

眾chúng 生sanh 情tình 計kế 。不bất 此thử 即tức 彼bỉ 。不bất 聖thánh 即tức 凡phàm 。故cố 曰viết 。聖thánh 凡phàm 情tình 盡tận 。體thể 露lộ 真chân 常thường 。今kim 世thế 界giới 可khả 碎toái 。微vi 塵trần 可khả 合hợp 。則tắc 世thế 界giới 與dữ 微vi 塵trần 。未vị 始thỉ 有hữu 常thường 也dã 。而nhi 眾chúng 生sanh 於ư 未vị 始thỉ 有hữu 常thường 之chi 閒gian/nhàn 。計kế 世thế 界giới 為vi 一nhất 。計kế 微vi 塵trần 為vi 多đa 。不bất 一nhất 即tức 多đa 。不bất 多đa 即tức 一nhất 。酣# 計kế 而nhi 不bất 醒tỉnh 。從tùng 無vô 始thỉ 以dĩ 來lai 。至chí 於ư 今kim 日nhật 。死tử 此thử 生sanh 彼bỉ 。死tử 彼bỉ 生sanh 此thử 。究cứu 其kỳ 所sở 以dĩ 。不bất 過quá 我ngã 見kiến 未vị 空không 。隨tùy 處xứ 計kế 著trước 。故cố 如Như 來Lai 曰viết 。一nhất 合hợp 相tương/tướng 即tức 不bất 可khả 說thuyết 。凡phàm 夫phu 貪tham 著trước 其kỳ 事sự 。利lợi 根căn 眾chúng 生sanh 。苟cẩu 和hòa 合hợp 微vi 塵trần 而nhi 有hữu 世thế 界giới 。世thế 界giới 果quả 有hữu 乎hồ 。碎toái 世thế 界giới 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。微vi 塵trần 果quả 有hữu 乎hồ 。嗚ô 呼hô 。此thử 貴quý 在tại 自tự 悟ngộ 。不bất 貴quý 說thuyết 破phá 。所sở 以dĩ 如Như 來Lai 於ư 此thử 經Kinh 。提đề 無vô 生sanh 之chi 綱cương 於ư 緣duyên 生sanh 之chi 中trung 。真chân 深thâm 慈từ 大đại 悲bi 也dã 。

夫phu 碎toái 世thế 界giới 而nhi 為vi 微vi 塵trần 眾chúng 。微vi 塵trần 果quả 有hữu 乎hồ 。合hợp 微vi 塵trần 眾chúng 而nhi 為vi 世thế 界giới 。世thế 界giới 果quả 有hữu 乎hồ 。此thử 兩lưỡng 者giả 互hỗ 為vi 主chủ 客khách 。迭điệt 相tương/tướng 蕩đãng 洗tẩy 。而nhi 一nhất 多đa 之chi 情tình 。豈khởi 煩phiền 天thiên 風phong 海hải 濤đào 鼓cổ 漱thấu 。然nhiên 後hậu 滌địch 除trừ 者giả 哉tai 。故cố 善thiện 用dụng 其kỳ 心tâm 者giả 。終chung 日nhật 處xứ 乎hồ 一nhất 多đa 之chi 中trung 。而nhi 一nhất 多đa 不bất 能năng 累lũy/lụy/luy 也dã 。反phản 是thị 者giả 。則tắc 不bất 勝thắng 累lũy/lụy/luy 矣hĩ 。故cố 此thử 經Kinh 曰viết 。一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。是thị 名danh 一nhất 合hợp 相tướng 。而nhi 凡phàm 夫phu 貪tham 著trước 其kỳ 事sự 者giả 。是thị 不bất 達đạt 一nhất 多đa 無vô 常thường 。主chủ 客khách 無vô 定định 故cố 也dã 。如như 能năng 達đạt 之chi 。則tắc 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。未vị 始thỉ 非phi 天Thiên 人Nhân 師Sư 焉yên 。蘇tô 長trường/trưởng 公công 有hữu 言ngôn 曰viết 。溪khê 聲thanh 便tiện 是thị 廣quảng 長trường 舌thiệt 。吾ngô 則tắc 曰viết 。一nhất 合hợp 相tương/tướng 便tiện 是thị 廣quảng 長trường 舌thiệt 也dã 。或hoặc 者giả 以dĩ 長trường/trưởng 公công 為vi 是thị 。以dĩ 我ngã 為vi 非phi 。以dĩ 我ngã 為vi 是thị 。以dĩ 長trường/trưởng 公công 為vi 非phi 。此thử 所sở 謂vị 癡si 人nhân 前tiền 。不bất 可khả 說thuyết 夢mộng 也dã 。

世thế 界giới 與dữ 微vi 塵trần 眾chúng 。往vãng 復phục 研nghiên 之chi 。但đãn 有hữu 名danh 言ngôn 。俱câu 無vô 自tự 體thể 。謂vị 世thế 界giới 合hợp 微vi 塵trần 眾chúng 而nhi 有hữu 。謂vị 微vi 塵trần 眾chúng 碎toái 世thế 界giới 而nhi 有hữu 。皆giai 眾chúng 生sanh 橫hoạnh/hoành 計kế 也dã 。然nhiên 此thử 橫hoạnh/hoành 計kế 。不bất 無vô 其kỳ 因nhân 。始thỉ 因nhân 於ư 事sự 不bất 精tinh 理lý 不bất 徹triệt 而nhi 生sanh 。事sự 精tinh 。則tắc 能năng 了liễu 知tri 事sự 外ngoại 無vô 理lý 。理lý 徹triệt 。則tắc 能năng 了liễu 知tri 理lý 外ngoại 無vô 事sự 。事sự 外ngoại 無vô 理lý 。事sự 果quả 有hữu 乎hồ 。理lý 外ngoại 無vô 事sự 。理lý 果quả 有hữu 乎hồ 。是thị 以dĩ 性tánh 宗tông 不bất 成thành 。相tương/tướng 宗tông 始thỉ 精tinh 。相tương/tướng 宗tông 不bất 成thành 。性tánh 宗tông 始thỉ 圓viên 。精tinh 即tức 圓viên 故cố 。精tinh 而nhi 無vô 思tư 。圓viên 即tức 精tinh 故cố 。圓viên 而nhi 歷lịch 然nhiên 。無vô 思tư 。故cố 即tức 事sự 而nhi 契khế 同đồng 。歷lịch 然nhiên 。故cố 即tức 理lý 而nhi 彌di 照chiếu 。此thử 等đẳng 受thọ 用dụng 。自tự 他tha 滿mãn 足túc 。但đãn 因nhân 中trung 易dị 知tri 而nhi 難nạn/nan 證chứng 。果quả 中trung 易dị 證chứng 而nhi 難nan 忘vong 。噫# 。因nhân 中trung 即tức 受thọ 用dụng 。果quả 中trung 受thọ 用dụng 忘vong 。此thử 非phi 披phi 毛mao 戴đái 角giác 者giả 。不bất 能năng 也dã 。

夫phu 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 。壽thọ 者giả 四tứ 見kiến 。初sơ 本bổn 一nhất 我ngã 見kiến 耳nhĩ 。以dĩ 展triển 轉chuyển 橫hoạnh/hoành 計kế 。遂toại 成thành 四tứ 見kiến 。若nhược 以dĩ 智trí 眼nhãn 觀quán 之chi 。則tắc 一nhất 心tâm 不bất 生sanh 。我ngã 尚thượng 不bất 有hữu 。誰thùy 為vi 我ngã 見kiến 。我ngã 見kiến 既ký 拔bạt 。則tắc 餘dư 者giả 不bất 待đãi 遣khiển 而nhi 自tự 空không 矣hĩ 。又hựu 我ngã 見kiến 者giả 。無vô 主chủ 宰tể 中trung 。強cường/cưỡng 作tác 主chủ 宰tể 之chi 謂vị 。人nhân 見kiến 則tắc 待đãi 我ngã 而nhi 生sanh 。眾chúng 生sanh 見kiến 。即tức 循tuần 情tình 分phân 別biệt 。不bất 能năng 返phản 照chiếu 之chi 謂vị 。壽thọ 者giả 見kiến 。不bất 過quá 貪tham 生sanh 畏úy 死tử 之chi 念niệm 也dã 。用dụng 是thị 觀quán 之chi 。則tắc 金kim 剛cang 經kinh 所sở 說thuyết 四tứ 見kiến 。實thật 不bất 在tại 經kinh 。即tức 在tại 吾ngô 人nhân 周chu 旋toàn 日nhật 用dụng 逆nghịch 順thuận 之chi 閒gian/nhàn 。與dữ 佛Phật 何hà 干can 。雖tuy 然nhiên 若nhược 不bất 是thị 這giá 瞿Cù 曇Đàm 老lão 漢hán 。曲khúc 折chiết 點điểm 破phá 。則tắc 茫mang 茫mang 大đại 塊khối 。終chung 古cổ 不bất 旦đán 矣hĩ 。

佛Phật 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 。若nhược 人nhân 碎toái 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。而nhi 為vi 微vi 塵trần 眾chúng 。是thị 微vi 塵trần 眾chúng 。可khả 謂vị 多đa 乎hồ 。須Tu 菩Bồ 提Đề 曰viết 甚thậm 多đa 。予# 以dĩ 是thị 知tri 須Tu 菩Bồ 提Đề 之chi 意ý 。以dĩ 為vi 不bất 但đãn 多đa 耳nhĩ 。諦đế 觀quán 而nhi 察sát 之chi 。誠thành 乃nãi 有hữu 名danh 無vô 實thật 。故cố 曰viết 。即tức 非phi 微vi 塵trần 眾chúng 。是thị 名danh 微vi 塵trần 眾chúng 。

復phục 次thứ 世thế 界giới 之chi 意ý 。亦diệc 有hữu 名danh 無vô 實thật 耳nhĩ 。故cố 曰viết 即tức 非phi 世thế 界giới 。是thị 名danh 世thế 界giới 。葢# 微vi 塵trần 自tự 無vô 其kỳ 體thể 。必tất 碎toái 世thế 界giới 而nhi 有hữu 。世thế 界giới 亦diệc 無vô 其kỳ 體thể 。必tất 合hợp 微vi 塵trần 而nhi 成thành 。故cố 以dĩ 世thế 界giới 觀quán 塵trần 。世thế 現hiện 而nhi 塵trần 不bất 現hiện 。以dĩ 微vi 塵trần 觀quán 世thế 。塵trần 形hình 而nhi 世thế 不bất 形hình 。或hoặc 計kế 多đa 碎toái 相tương/tướng 。則tắc 多đa 碎toái 相tương/tướng 現hiện 。計kế 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。則tắc 一nhất 合hợp 相tương/tướng 現hiện 。多đa 碎toái 相tương/tướng 。即tức 微vi 塵trần 之chi 別biệt 名danh 。一nhất 合hợp 相tương/tướng 。即tức 世thế 界giới 之chi 異dị 稱xưng 耳nhĩ 。若nhược 當đương 機cơ 頓đốn 了liễu 。多đa 碎toái 相tương/tướng 。與dữ 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。皆giai 有hữu 名danh 而nhi 無vô 實thật 。則tắc 一nhất 多đa 之chi 情tình 。不bất 待đãi 掃tảo 而nhi 自tự 盡tận 矣hĩ 。一nhất 多đa 之chi 情tình 既ký 盡tận 。則tắc 我ngã 固cố 有hữu 之chi 心tâm 光quang 。昭chiêu 然nhiên 現hiện 前tiền 矣hĩ 。故cố 曰viết 。凡phàm 聖thánh 情tình 盡tận 。體thể 露lộ 真chân 常thường 。又hựu 此thử 情tình 。緣duyên 一nhất 而nhi 起khởi 謂vị 之chi 一nhất 。情tình 緣duyên 多đa 而nhi 起khởi 。謂vị 之chi 多đa 。情tình 緣duyên 凡phàm 而nhi 起khởi 。謂vị 之chi 凡phàm 。情tình 緣duyên 聖thánh 而nhi 起khởi 。謂vị 之chi 聖thánh 。情tình 故cố 一nhất 一nhất 多đa 多đa 。凡phàm 凡phàm 聖thánh 聖thánh 。不bất 過quá 一nhất 情tình 之chi 橫hoạnh/hoành 計kế 耳nhĩ 。又hựu 曰viết 徧biến 計kế 。又hựu 曰viết 前tiền 塵trần 相tương/tướng 想tưởng 。又hựu 曰viết 六lục 塵trần 緣duyên 影ảnh 。皆giai 此thử 情tình 之chi 別biệt 名danh 也dã 。圭# 峰phong 科khoa 此thử 段đoạn 義nghĩa 。謂vị 證chứng 法Pháp 界Giới 。有hữu 味vị 乎hồ 哉tai 。

夫phu 有hữu 卷quyển 則tắc 有hữu 舒thư 。有hữu 聚tụ 則tắc 有hữu 散tán 。有hữu 合hợp 則tắc 有hữu 碎toái 。此thử 自tự 然nhiên 之chi 理lý 也dã 。故cố 如Như 來Lai 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 。而nhi 告cáo 之chi 曰viết 。若nhược 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。可khả 碎toái 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。是thị 微vi 塵trần 眾chúng 。果quả 多đa 耶da 少thiểu 耶da 。須Tu 菩Bồ 提Đề 承thừa 佛Phật 而nhi 言ngôn 曰viết 。甚thậm 多đa 。夫phu 碎toái 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。而nhi 為vi 微vi 塵trần 。以dĩ 凡phàm 夫phu 心tâm 量lượng 較giảo 之chi 。則tắc 不bất 勝thắng 其kỳ 多đa 矣hĩ 。若nhược 如Như 來Lai 所sở 知tri 。則tắc 不bất 勝thắng 其kỳ 少thiểu 也dã 。豈khởi 微vi 塵trần 多đa 少thiểu 之chi 數số 。如Như 來Lai 不bất 知tri 。乃nãi 待đãi 須Tu 菩Bồ 提Đề 定định 耶da 。葢# 如Như 來Lai 逆nghịch 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。雖tuy 根căn 有hữu 鈍độn 利lợi 之chi 不bất 同đồng 。而nhi 執chấp 世thế 界giới 為vi 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。未vị 始thỉ 有hữu 不bất 同đồng 者giả 也dã 。但đãn 利lợi 根căn 眾chúng 生sanh 。一nhất 聞văn 世thế 界giới 可khả 碎toái 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。則tắc 不bất 待đãi 須Tu 菩Bồ 提Đề 。言ngôn 多đa 微vi 塵trần 。即tức 非phi 微vi 塵trần 眾chúng 。是thị 名danh 微vi 塵trần 眾chúng 。然nhiên 後hậu 悟ngộ 世thế 界giới 。必tất 非phi 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。柰nại 鈍độn 根căn 眾chúng 生sanh 。須tu 待đãi 須Tu 菩Bồ 提Đề 。密mật 破phá 其kỳ 微vi 塵trần 多đa 眾chúng 之chi 執chấp 。然nhiên 後hậu 知tri 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。初sơ 本bổn 非phi 世thế 界giới 。假giả 眾chúng 微vi 塵trần 合hợp 。而nhi 始thỉ 成thành 世thế 界giới 。世thế 界giới 既ký 合hợp 微vi 塵trần 眾chúng 而nhi 始thỉ 有hữu 者giả 。則tắc 世thế 界giới 當đương 一nhất 合hợp 相tương/tướng 住trụ 時thời 。住trụ 本bổn 無vô 住trụ 。合hợp 本bổn 無vô 合hợp 。豈khởi 待đãi 碎toái 世thế 界giới 而nhi 為vi 微vi 塵trần 眾chúng 。然nhiên 後hậu 一nhất 合hợp 相tương/tướng 始thỉ 破phá 哉tai 。又hựu 須Tu 菩Bồ 提Đề 。以dĩ 為vi 我ngã 與dữ 如Như 來Lai 。碎toái 世thế 界giới 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。合hợp 微vi 塵trần 而nhi 為vi 世thế 界giới 。合hợp 合hợp 碎toái 碎toái 。重trùng 疊điệp 翻phiên 騰đằng 。上thượng 根căn 與dữ 中trung 根căn 。固cố 已dĩ 皆giai 悟ngộ 世thế 界giới 本bổn 無vô 。合hợp 微vi 塵trần 而nhi 有hữu 。微vi 塵trần 亦diệc 無vô 。碎toái 世thế 界giới 而nhi 有hữu 。至chí 此thử 則tắc 一nhất 多đa 之chi 執chấp 情tình 。不bất 待đãi 觀quán 空không 。然nhiên 後hậu 破phá 也dã 。柰nại 下hạ 根căn 之chi 難nan 悟ngộ 。所sở 以dĩ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。復phục 拈niêm 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。即tức 非phi 世thế 界giới 。是thị 名danh 世thế 界giới 。顯hiển 告cáo 而nhi 曉hiểu 之chi 曰viết 。若nhược 世thế 界giới 實thật 有hữu 者giả 。即tức 是thị 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。世thế 界giới 若nhược 是thị 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。則tắc 如Như 來Lai 往vãng 嘗thường 又hựu 說thuyết 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。是thị 名danh 一nhất 合hợp 相tướng 。此thử 又hựu 何hà 耶da 。如Như 來Lai 與dữ 須Tu 菩Bồ 提Đề 。憫mẫn 眾chúng 生sanh 執chấp 情tình 之chi 難nạn/nan 破phá 。味vị 著trước 此thử 身thân 。計kế 為vi 實thật 有hữu 。委ủy 曲khúc 翻phiên 騰đằng 。而nhi 下hạ 根căn 眾chúng 生sanh 執chấp 解giải 未vị 盡tận 。故cố 如Như 來Lai 呼hô 須Tu 菩Bồ 提Đề 。而nhi 再tái 告cáo 之chi 曰viết 。一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。即tức 是thị 不bất 可khả 說thuyết 。但đãn 凡phàm 夫phu 之chi 人nhân 。貪tham 著trước 其kỳ 事sự 。豈khởi 須Tu 菩Bồ 提Đề 不bất 知tri 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。待đãi 如Như 來Lai 再tái 告cáo 之chi 。而nhi 後hậu 曉hiểu 耶da 。葢# 如Như 來Lai 借tá 須Tu 菩Bồ 提Đề 而nhi 深thâm 責trách 下hạ 根căn 。執chấp 現hiện 前tiền 之chi 身thân 。橫hoạnh/hoành 謂vị 實thật 有hữu 。而nhi 味vị 著trước 也dã 。嗚ô 呼hô 。初sơ 碎toái 世thế 界giới 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。徵trưng 微vi 塵trần 而nhi 非phi 有hữu 。微vi 塵trần 非phi 有hữu 。則tắc 世thế 界giới 無vô 體thể 。故cố 須Tu 菩Bồ 提Đề 。不bất 先tiên 破phá 一nhất 合hợp 相tương/tướng 之chi 執chấp 而nhi 先tiên 破phá 多đa 微vi 塵trần 之chi 執chấp 。葢# 多đa 微vi 塵trần 既ký 破phá 。則tắc 一nhất 合hợp 相tương/tướng 之chi 執chấp 。不bất 待đãi 破phá 而nhi 破phá 矣hĩ 。何hà 者giả 。多đa 為vi 一nhất 體thể 。多đa 破phá 則tắc 一nhất 無vô 體thể 矣hĩ 。一nhất 多đa 情tình 盡tận 。則tắc 世thế 界giới 與dữ 微vi 塵trần 。皆giai 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 也dã 。指chỉ 何hà 物vật 為vi 世thế 界giới 微vi 塵trần 耶da 。學học 者giả 知tri 此thử 。則tắc 我ngã 如Như 來Lai 父phụ 子tử 翻phiên 騰đằng 剖phẫu 析tích 之chi 苦khổ 心tâm 。方phương 始thỉ 知tri 也dã 。如như 果quả 知tri 之chi 。則tắc 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 之chi 堅kiên 。初sơ 碎toái 而nhi 為vi 微vi 塵trần 。再tái 合hợp 微vi 塵trần 而nhi 為vi 世thế 界giới 。何hà 異dị 一nhất 紙chỉ 卷quyển 舒thư 。浮phù 雲vân 之chi 聚tụ 散tán 者giả 哉tai 。

釋Thích 棱# 嚴Nghiêm 經Kinh

吾ngô 嘗thường 讀đọc 佛Phật 頂đảnh 經kinh 。於ư 七thất 處xứ 徵trưng 心tâm 。初sơ 有hữu 疑nghi 焉yên 。既ký 而nhi 疑nghi 情tình 忽hốt 消tiêu 。始thỉ 知tri 如Như 來Lai 之chi 心tâm 。即tức 我ngã 之chi 心tâm 也dã 。吾ngô 之chi 疑nghi 。即tức 阿A 難Nan 之chi 疑nghi 也dã 。吾ngô 疑nghi 既ký 消tiêu 。則tắc 阿A 難Nan 豈khởi 復phục 疑nghi 之chi 乎hồ 。凡phàm 學học 者giả 。於ư 七thất 處xứ 徵trưng 心tâm 之chi 辯biện 。皆giai 謂vị 初sơ 處xứ 不bất 難nan 。餘dư 者giả 難nạn/nan 耳nhĩ 。殊thù 不bất 知tri 有hữu 內nội 則tắc 有hữu 外ngoại 。有hữu 外ngoại 則tắc 立lập 潛tiềm 根căn 。立lập 潛tiềm 根căn 則tắc 立lập 中trung 閒gian/nhàn 。立lập 中trung 閒gian/nhàn 則tắc 立lập 。開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。立lập 開khai 眼nhãn 見kiến 明minh 。合hợp 眼nhãn 見kiến 暗ám 。則tắc 立lập 隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。立lập 隨tùy 所sở 合hợp 處xứ 。則tắc 立lập 一nhất 切thiết 無vô 著trước 。若nhược 然nhiên 者giả 。則tắc 初sơ 徵trưng 內nội 之chi 辯biện 。為vi 六lục 者giả 之chi 尤vưu 也dã 。得đắc 其kỳ 尤vưu 。則tắc 餘dư 黨đảng 自tự 滅diệt 矣hĩ 。且thả 眾chúng 生sanh 之chi 執chấp 情tình 。特đặc 執chấp 心tâm 在tại 內nội 之chi 情tình 難nạn/nan 破phá 耳nhĩ 。如như 執chấp 內nội 之chi 情tình 既ký 破phá 。餘dư 者giả 何hà 難nạn/nan 哉tai 。吾ngô 以dĩ 是thị 知tri 學học 者giả 謂vị 六lục 者giả 難nạn/nan 。不bất 謂vị 初sơ 者giả 難nạn/nan 。實thật 不bất 經kinh 苦khổ 心tâm 故cố 也dã 。

夫phu 明minh 心tâm 是thị 明minh 何hà 心tâm 。為vi 明minh 真chân 心tâm 耶da 。為vi 明minh 妄vọng 心tâm 耶da 。若nhược 明minh 真chân 心tâm 。真chân 外ngoại 無vô 妄vọng 。更cánh 教giáo 誰thùy 明minh 真chân 心tâm 耶da 。若nhược 明minh 妄vọng 心tâm 。為vi 妄vọng 心tâm 有hữu 心tâm 可khả 明minh 以dĩ 明minh 之chi 耶da 。為vi 無vô 心tâm 可khả 明minh 以dĩ 明minh 之chi 耶da 。有hữu 心tâm 可khả 明minh 。則tắc 阿A 難Nan 認nhận 能năng 推thôi 窮cùng 者giả 為vi 心tâm 。世Thế 尊Tôn 直trực 咄đốt 之chi 不bất 許hứa 。咄đốt 之chi 不bất 許hứa 者giả 。非phi 不bất 許hứa 也dã 。世Thế 尊Tôn 之chi 意ý 。冀ký 阿A 難Nan 回hồi 機cơ 反phản 照chiếu 。照chiếu 此thử 能năng 推thôi 窮cùng 之chi 心tâm 。為vi 在tại 七thất 處xứ 耶da 。為vi 不bất 在tại 七thất 處xứ 耶da 。若nhược 在tại 七thất 處xứ 。則tắc 處xứ 處xứ 推thôi 心tâm 所sở 在tại 。皆giai 一nhất 無vô 所sở 在tại 。為vi 不bất 在tại 七thất 處xứ 。則tắc 根căn 境cảnh 都đô 無vô 。心tâm 託thác 何hà 處xứ 。良lương 以dĩ 阿A 難Nan 於ư 七thất 處xứ 徵trưng 心tâm 時thời 。推thôi 窮cùng 不bất 精tinh 。呈trình 答đáp 未vị 了liễu 。以dĩ 為vi 能năng 推thôi 窮cùng 者giả 。固cố 即tức 七thất 處xứ 推thôi 之chi 無vô 在tại 。然nhiên 知tri 無vô 在tại 之chi 心tâm 。又hựu 是thị 何hà 物vật 。若nhược 初sơ 計kế 心tâm 在tại 七thất 處xứ 之chi 心tâm 。固cố 依y 根căn 塵trần 而nhi 有hữu 二nhị 。推thôi 之chi 無vô 在tại 。我ngã 已dĩ 無vô 疑nghi 。但đãn 現hiện 前tiền 能năng 知tri 無vô 在tại 者giả 。又hựu 是thị 何hà 物vật 。此thử 物vật 字tự 。較giảo 之chi 前tiền 物vật 字tự 。又hựu 深thâm 一nhất 層tằng 矣hĩ 。前tiền 物vật 字tự 是thị 依y 根căn 塵trần 而nhi 有hữu 之chi 心tâm 。後hậu 物vật 字tự 是thị 離ly 根căn 塵trần 而nhi 有hữu 之chi 心tâm 。雖tuy 直trực 下hạ 推thôi 之chi 無vô 在tại 。而nhi 知tri 無vô 在tại 者giả 。是thị 必tất 我ngã 心tâm 。故cố 阿A 難Nan 曰viết 。我ngã 以dĩ 能năng 推thôi 窮cùng 者giả 為vi 心tâm 。殊thù 不bất 知tri 未vị 經kinh 七thất 處xứ 推thôi 窮cùng 之chi 心tâm 。是thị 有hữu 在tại 之chi 心tâm 。既ký 經kinh 七thất 處xứ 推thôi 窮cùng 之chi 後hậu 。則tắc 有hữu 在tại 之chi 心tâm 。已dĩ 了liễu 無vô 在tại 久cửu 矣hĩ 。然nhiên 有hữu 在tại 之chi 心tâm 。是thị 託thác 有hữu 境cảnh 而nhi 有hữu 知tri 。無vô 在tại 之chi 心tâm 。是thị 託thác 無vô 在tại 而nhi 有hữu 託thác 。有hữu 在tại 而nhi 有hữu 之chi 心tâm 。阿A 難Nan 已dĩ 忘vong 之chi 矣hĩ 。惟duy 託thác 無vô 在tại 而nhi 有hữu 之chi 心tâm 。尚thượng 認nhận 為vi 心tâm 。此thử 所sở 以dĩ 佛Phật 雖tuy 咄đốt 之chi 。而nhi 阿A 難Nan 心tâm 終chung 不bất 死tử 。至chí 於ư 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 俱câu 離ly 。而nhi 內nội 守thủ 幽u 閒gian 。猶do 為vi 法pháp 塵trần 。分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。故cố 阿A 難Nan 心tâm 稍sảo 有hữu 肯khẳng 處xứ 。然nhiên 終chung 不bất 能năng 全toàn 肯khẳng 者giả 。阿A 難Nan 似tự 未vị 悟ngộ 法pháp 塵trần 分phân 別biệt 之chi 影ảnh 。此thử 塵trần 此thử 影ảnh 。即tức 無vô 在tại 之chi 異dị 名danh 故cố 也dã 。如như 阿A 難Nan 果quả 知tri 此thử 塵trần 此thử 影ảnh 。本bổn 無vô 在tại 之chi 境cảnh 。牽khiên 引dẫn 而nhi 起khởi 。初sơ 無vô 有hữu 性tánh 。則tắc 分phân 別biệt 此thử 影ảnh 者giả 。又hựu 轉chuyển 而nhi 為vi 無vô 塵trần 智trí 矣hĩ 。夫phu 無vô 塵trần 智trí 者giả 。從tùng 凡phàm 而nhi 至chí 聖thánh 。從tùng 迷mê 而nhi 至chí 悟ngộ 。苟cẩu 微vi 此thử 智trí 。則tắc 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。終chung 不bất 可khả 成thành 佛Phật 矣hĩ 。故cố 此thử 章chương 。題đề 之chi 曰viết 明minh 心tâm 。不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。

佛Phật 頂đảnh 經kinh 曰viết 。因nhân 明minh 有hữu 見kiến 。暗ám 成thành 無vô 見kiến 。不bất 明minh 自tự 發phát 。則tắc 諸chư 暗ám 相tướng 。永vĩnh 不bất 能năng 昏hôn 。余dư 悟ngộ 此thử 。始thỉ 知tri 孔khổng 老lão 非phi 同đồng 道đạo 也dã 。乃nãi 同đồng 化hóa 也dã 。自tự 是thị 余dư 之chi 信tín 心tâm 彌di 切thiết 。實thật 以dĩ 成thành 佛Phật 自tự 期kỳ 矣hĩ 。然nhiên 此thử 光quang 。又hựu 豈khởi 待đãi 成thành 佛Phật 而nhi 有hữu 耶da 。即tức 吾ngô 現hiện 前tiền 日nhật 用dụng 。未vị 嘗thường 不bất 烱# 烱# 然nhiên 在tại 也dã 。特đặc 以dĩ 橫hoạnh/hoành 計kế 明minh 暗ám 之chi 執chấp 未vị 消tiêu 。所sở 以dĩ 籍tịch 明minh 塵trần 則tắc 能năng 見kiến 。不bất 籍tịch 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。故cố 暗ám 相tướng 可khả 昏hôn 耳nhĩ 。如như 明minh 暗ám 執chấp 謝tạ 。於ư 大đại 夜dạ 之chi 中trung 。見kiến 不bất 殊thù 白bạch 日nhật 矣hĩ 。而nhi 白bạch 日nhật 之chi 中trung 。光quang 亦diệc 無vô 增tăng 焉yên 。嘉gia 靖tĩnh 閒gian/nhàn 。有hữu 書thư 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 者giả 。以dĩ 精tinh 誠thành 堅kiên 至chí 。妄vọng 念niệm 不bất 生sanh 。情tình 執chấp 不bất 起khởi 。能năng 於ư 暗ám 室thất 書thư 經kinh 如như 白bạch 晝trú 。余dư 不bất 敢cảm 自tự 秘bí 。願nguyện 與dữ 天thiên 下hạ 共cộng 。乃nãi 屬thuộc 四tứ 明minh 李# 生sanh 記ký 之chi 。

根căn 塵trần 之chi 初sơ 。本bổn 光quang 本bổn 自tự 圓viên 滿mãn 。於ư 圓viên 滿mãn 中trung 。佛Phật 尚thượng 著trước 不bất 得đắc 。況huống 眾chúng 生sanh 乎hồ 。以dĩ 此thử 光quang 元nguyên 無vô 常thường 性tánh 。瞥miết 爾nhĩ 不bất 覺giác 。變biến 起khởi 根căn 塵trần 。光quang 陷hãm 其kỳ 中trung 。即tức 名danh 為vi 識thức 。然nhiên 識thức 有hữu 六lục 。在tại 眼nhãn 司ty 色sắc 。謂vị 之chi 眼nhãn 識thức 。乃nãi 至chí 在tại 意ý 司ty 法pháp 。謂vị 之chi 意ý 識thức 。又hựu 七thất 識thức 亦diệc 名danh 意ý 識thức 。而nhi 與dữ 此thử 識thức 不bất 同đồng 。葢# 名danh 同đồng 體thể 異dị 耳nhĩ 。凡phàm 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。不bất 以dĩ 六lục 塵trần 為vi 前tiền 境cảnh 作tác 牽khiên 引dẫn 。識thức 總tổng 不bất 生sanh 。若nhược 無vô 六lục 根căn 。雖tuy 生sanh 亦diệc 無vô 所sở 托thác 。故cố 曰viết 。境cảnh 有hữu 牽khiên 心tâm 之chi 業nghiệp 用dụng 。根căn 有hữu 托thác 識thức 之chi 功công 能năng 。心tâm 與dữ 識thức 。名danh 異dị 體thể 同đồng 。勿vật 生sanh 別biệt 解giải 。嗚ô 呼hô 。以dĩ 根căn 塵trần 之chi 初sơ 言ngôn 之chi 。堯# 與dữ 紂# 光quang 無vô 增tăng 減giảm 。以dĩ 根căn 塵trần 既ký 立lập 言ngôn 之chi 。則tắc 堯# 與dữ 紂# 霄tiêu 壤nhưỡng 懸huyền 隔cách 。葢# 堯# 得đắc 之chi 。紂# 失thất 之chi 耳nhĩ 。如như 緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 。暗ám 成thành 無vô 見kiến 。此thử 便tiện 是thị 陷hãm 根căn 塵trần 的đích 樣# 子tử 。如như 不bất 明minh 自tự 發phát 。此thử 便tiện 是thị 廓khuếch 落lạc 根căn 塵trần 的đích 樣# 子tử 。又hựu 陷hãm 之chi 與dữ 廓khuếch 。本bổn 無vô 常thường 法pháp 。若nhược 得đắc 緣duyên 因nhân 佛Phật 性tánh 熏huân 炙chích 之chi 。則tắc 根căn 塵trần 之chi 初sơ 。圓viên 滿mãn 本bổn 光quang 。終chung 必tất 開khai 解giải 。解giải 則tắc 會hội 行hành 。行hành 則tắc 終chung 證chứng 。設thiết 己kỷ 解giải 不bất 行hành 。習tập 終chung 不bất 消tiêu 。習tập 既ký 不bất 消tiêu 。根căn 塵trần 難nan 脫thoát 。如như 解giải 而nhi 能năng 行hành 。不bất 惟duy 根căn 塵trần 逈huýnh 脫thoát 。即tức 根căn 塵trần 皆giai 復phục 本bổn 光quang 矣hĩ 。此thử 事sự 說thuyết 則tắc 容dung 易dị 。領lãnh 略lược 尤vưu 難nan 解giải 尚thượng 難nạn/nan 領lãnh 。何hà 況huống 行hành 哉tai 。但đãn 得đắc 能năng 行hành 。何hà 愁sầu 不bất 證chứng 。既ký 得đắc 之chi 。自tự 然nhiên 發phát 願nguyện 廣quảng 大đại 。良lương 以dĩ 同đồng 體thể 之chi 悲bi 。稱xưng 性tánh 之chi 慈từ 。大đại 且thả 無vô 待đãi 。寧ninh 局cục 於ư 小tiểu 。如như 四tứ 弘hoằng 誓thệ 。十thập 願nguyện 王vương 等đẳng 。皆giai 痛thống 同đồng 體thể 而nhi 發phát 者giả 也dã 。道Đạo 人Nhân 口khẩu 門môn 狹hiệp 小tiểu 。一nhất 時thời 為vì 汝nhữ 一nhất 氣khí 吐thổ 不bất 盡tận 。聊liêu 書thư 此thử 以dĩ 作tác 前tiền 茅mao 。程# 子tử 宜nghi 知tri 好hảo 惡ác 。努nỗ 力lực 精tinh 進tấn 。

緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 。見kiến 初sơ 非phi 緣duyên 。明minh 既ký 非phi 緣duyên 。暗ám 豈khởi 為vi 緣duyên 。我ngã 以dĩ 是thị 知tri 有hữu 日nhật 月nguyệt 燈đăng 之chi 明minh 。則tắc 見kiến 萬vạn 物vật 。無vô 日nhật 月nguyệt 燈đăng 明minh 。則tắc 不bất 見kiến 萬vạn 物vật 。以dĩ 理lý 準chuẩn 之chi 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

何hà 以dĩ 故cố 。以dĩ 見kiến 暗ám 在tại 眼nhãn 前tiền 者giả 。暗ám 既ký 在tại 前tiền 。能năng 所sở 昭chiêu 然nhiên 。兩lưỡng 非phi 交giao 涉thiệp 。以dĩ 暗ám 較giảo 明minh 。明minh 亦diệc 如như 是thị 。

夫phu 因nhân 明minh 而nhi 見kiến 物vật 。明minh 謝tạ 則tắc 不bất 見kiến 矣hĩ 。故cố 曰viết 。緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 。暗ám 成thành 無vô 見kiến 也dã 。不bất 因nhân 明minh 而nhi 見kiến 物vật 。雖tuy 一nhất 切thiết 暗ám 相tướng 現hiện 前tiền 。而nhi 我ngã 無vô 待đãi 之chi 見kiến 。本bổn 自tự 昭chiêu 然nhiên 。故cố 曰viết 不bất 明minh 自tự 發phát 。則tắc 諸chư 暗ám 相tướng 。永vĩnh 不bất 能năng 昏hôn 也dã 。雖tuy 然nhiên 鴟si 梟kiêu 夜dạ 撮toát 蚤tảo 虱sắt 。察sát 秋thu 毫hào 。晝trú 則tắc 瞑minh 目mục 而nhi 不bất 見kiến 太thái 山sơn 。又hựu 猫miêu 犬khuyển 晝trú 夜dạ 俱câu 見kiến 。晝trú 夜dạ 俱câu 見kiến 。則tắc 與dữ 無vô 待đãi 之chi 見kiến 。又hựu 何hà 別biệt 焉yên 。夫phu 猫miêu 犬khuyển 根căn 全toàn 則tắc 見kiến 。根căn 不bất 全toàn 則tắc 不bất 見kiến 。惟duy 聖thánh 人nhân 根căn 全toàn 亦diệc 見kiến 。根căn 不bất 全toàn 亦diệc 見kiến 。至chí 於ư 頂đảnh 亦diệc 見kiến 。足túc 亦diệc 見kiến 。背bối/bội 亦diệc 見kiến 。腹phúc 亦diệc 見kiến 。周chu 身thân 四tứ 體thể 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 毛mao 孔khổng 。無vô 不bất 見kiến 者giả 。故cố 大Đại 悲Bi 菩Bồ 薩Tát 。八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。母mẫu 陀đà 羅la 臂tý 。臂tý 臂tý 有hữu 手thủ 。手thủ 手thủ 有hữu 眼nhãn 。良lương 以dĩ 書thư 不bất 盡tận 言ngôn 。言ngôn 不bất 盡tận 意ý 。聖thánh 人nhân 設thiết 象tượng 以dĩ 盡tận 其kỳ 意ý 。猶do 一nhất 人nhân 之chi 身thân 。身thân 有hữu 六lục 根căn 。六lục 根căn 所sở 待đãi 者giả 。謂vị 之chi 六lục 塵trần 。今kim 棱# 嚴nghiêm 會hội 上thượng 。大đại 覺giác 聖thánh 人nhân 於ư 。六lục 根căn 之chi 中trung 。略lược 舉cử 眼nhãn 根căn 。因nhân 日nhật 月nguyệt 燈đăng 光quang 之chi 明minh 塵trần 。塵trần 能năng 發phát 識thức 。有hữu 識thức 則tắc 見kiến 。此thử 妄vọng 見kiến 也dã 。真chân 見kiến 則tắc 不bất 待đãi 明minh 塵trần 。而nhi 本bổn 照chiếu 徹triệt 無vô 遺di 者giả 是thị 也dã 。一nhất 根căn 既ký 然nhiên 。餘dư 根căn 皆giai 爾nhĩ 。故cố 臨lâm 濟tế 曰viết 。汝nhữ 等đẳng 諸chư 人nhân 。赤xích 肉nhục 團đoàn 上thượng 。有hữu 一nhất 無vô 位vị 真Chân 人Nhân 。在tại 人nhân 之chi 六lục 根căn 。乃nãi 能năng 放phóng 大đại 光quang 明minh 。汝nhữ 若nhược 生sanh 心tâm 擬nghĩ 會hội 。即tức 非phi 真Chân 人Nhân 矣hĩ 。

以dĩ 手thủ 搔tao 癢dạng 。謂vị 有hữu 能năng 所sở 。以dĩ 手thủ 把bả 髻kế 。身thân 不bất 離ly 地địa 。緣duyên 見kiến 因nhân 明minh 。見kiến 如như 我ngã 手thủ 。癢dạng 如như 明minh 緣duyên 。以dĩ 此thử 而nhi 觀quán 。能năng 所sở 宛uyển 然nhiên 。不bất 明minh 自tự 發phát 。獨độc 立lập 無vô 待đãi 。不bất 明minh 自tự 發phát 。旨chỉ 本bổn 符phù 契khế 。橫hoạnh/hoành 計kế 忽hốt 生sanh 。千thiên 轉chuyển 相tương/tướng 因nhân 。因nhân 因nhân 無vô 盡tận 。識thức 難nạn/nan 窮cùng 究cứu 。惟duy 得đắc 真chân 法Pháp 界Giới 者giả 。不bất 受thọ 識thức 瞞man 。得đắc 惟duy 識thức 者giả 。不bất 受thọ 意ý 言ngôn 瞞man 。此thử 皆giai 據cứ 用dụng 徵trưng 照chiếu 。苟cẩu 非phi 鵞nga 王vương 擇trạch 乳nhũ 實thật 難nạn/nan 。

明minh 暗ám 自tự 相tương/tướng 代đại 謝tạ 。見kiến 精tinh 本bổn 自tự 湛trạm 然nhiên 。

吾ngô 不bất 見kiến 時thời 。何hà 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 處xứ 。若nhược 見kiến 不bất 見kiến 。自tự 然nhiên 非phi 彼bỉ 。不bất 見kiến 之chi 相tướng 。若nhược 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 地địa 。自tự 然nhiên 非phi 物vật 。云vân 何hà 非phi 汝nhữ 。師sư 曰viết 。大đại 慧tuệ 禪thiền 師sư 。一nhất 日nhật 問vấn 禮lễ 侍thị 者giả 。喚hoán 作tác 竹trúc 篦bề 則tắc 觸xúc 。不bất 喚hoán 作tác 竹trúc 篦bề 則tắc 背bối/bội 如như 何hà 。禮lễ 答đáp 不bất 得đắc 。卻khước 曰viết 。望vọng 和hòa 尚thượng 為vi 某mỗ 作tác 箇cá 方phương 便tiện 指chỉ 示thị 。大đại 慧tuệ 向hướng 他tha 道đạo 。你nễ 是thị 福phước 州châu 人nhân 。我ngã 說thuyết 箇cá 喻dụ 子tử 向hướng 你nễ 。如như 將tương 名danh 品phẩm 茘lệ 枝chi 。和hòa 皮bì 殻# 一nhất 時thời 剝bác 了liễu 。以dĩ 手thủ 送tống 在tại 你nễ 口khẩu 邊biên 。只chỉ 是thị 你nễ 不bất 解giải 吞thôn 。達đạt 觀quán 燈đăng 下hạ 看khán 大đại 慧tuệ 語ngữ 錄lục 。至chí 此thử 不bất 覺giác 失thất 笑tiếu 。你nễ 眾chúng 人nhân 且thả 道đạo 。笑tiếu 箇cá 恁nhẫm 麼ma 。如như 薦tiến 得đắc 。不bất 勞lao 達đạt 觀quán 饒nhiêu 舌thiệt 。既ký 薦tiến 不bất 得đắc 。老lão 漢hán 為vì 汝nhữ 說thuyết 破phá 此thử 段đoạn 經kinh 。也dã 不bất 妨phương 礙ngại 。只chỉ 如như 如Như 來Lai 為vi 阿A 難Nan 。老lão 婆bà 心tâm 切thiết 至chí 矣hĩ 。何hà 異dị 大đại 慧tuệ 和hòa 皮bì 殻# 剝bác 了liễu 名danh 品phẩm 茘lệ 枝chi 。送tống 在tại 禮lễ 侍thị 者giả 口khẩu 邊biên 。只chỉ 是thị 他tha 不bất 解giải 吞thôn 。大đại 底để 此thử 事sự 苟cẩu 不bất 到đáo 智trí 訖ngật 情tình 枯khô 之chi 地địa 。斷đoạn 然nhiên 承thừa 當đương 不bất 下hạ 。且thả 道đạo 如như 何hà 是thị 智trí 訖ngật 情tình 枯khô 的đích 樣# 子tử 。咄đốt 。泥nê 牛ngưu 夜dạ 半bán 歸quy 來lai 遠viễn 。踏đạp 破phá 前tiền 峰phong 萬vạn 頃khoảnh 雲vân 。

由do 彼bỉ 覺giác 明minh 。有hữu 明minh 明minh 覺giác 。失thất 彼bỉ 精tinh 了liễu 。黏niêm 妄vọng 發phát 光quang 。是thị 以dĩ 汝nhữ 今kim 。離ly 暗ám 離ly 明minh 。無vô 有hữu 見kiến 體thể 。離ly 動động 離ly 靜tĩnh 。元nguyên 無vô 聽thính 質chất 。無vô 通thông 無vô 塞tắc 。齅khứu 性tánh 不bất 生sanh 。非phi 變biến 非phi 恬điềm 。嘗thường 無vô 所sở 出xuất 。不bất 離ly 不bất 合hợp 。覺giác 觸xúc 本bổn 無vô 。無vô 滅diệt 無vô 生sanh 。了liễu 知tri 安an 寄ký 。汝nhữ 但đãn 不bất 循tuần 。動động 靜tĩnh 合hợp 離ly 恬điềm 變biến 通thông 塞tắc 生sanh 滅diệt 明minh 暗ám 。如như 是thị 十thập 二nhị 。諸chư 有hữu 為vi 相tướng 。隨tùy 拔bạt 一nhất 根căn 。脫thoát 黏niêm 內nội 伏phục 。伏phục 歸quy 元nguyên 真chân 。發phát 本bổn 明minh 曜diệu 。耀diệu 性tánh 發phát 明minh 。諸chư 餘dư 五ngũ 黏niêm 。應ứng 拔bạt 圓viên 脫thoát 。不bất 由do 前tiền 塵trần 。所sở 起khởi 知tri 見kiến 。明minh 不bất 循tuần 根căn 。寄ký 根căn 明minh 發phát 。由do 是thị 六lục 根căn 。互hỗ 相tương 為vi 用dụng 。

阿A 難Nan 。汝nhữ 豈khởi 不bất 知tri 。今kim 此thử 會hội 中trung 。阿A 那Na 律Luật 陀Đà 。無vô 目mục 而nhi 見kiến 。跋Bạt 難Nan 陀Đà 龍Long 。無vô 耳nhĩ 而nhi 聽thính 。殑Căng 伽Già 神Thần 女Nữ 。非phi 鼻tị 聞văn 香hương 。驕kiêu 梵Phạm 鉢bát 提đề 。異dị 舌thiệt 知tri 味vị 。舜Thuấn 若Nhã 多Đa 神Thần 。無vô 身thân 覺giác 觸xúc 。如Như 來Lai 光quang 中trung 。映ánh 令linh 暫tạm 現hiện 。既ký 為vi 風phong 質chất 。其kỳ 體thể 元nguyên 無vô 。諸chư 滅diệt 盡tận 定định 。得đắc 寂tịch 聲Thanh 聞Văn 。如như 此thử 會hội 中trung 。摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。久cửu 滅diệt 意ý 根căn 。圓viên 明minh 了liễu 知tri 。不bất 因nhân 心tâm 念niệm 。阿A 難Nan 今kim 汝nhữ 諸chư 根căn 。若nhược 圓viên 拔bạt 已dĩ 。內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。如như 是thị 浮phù 塵trần 。及cập 器khí 世thế 閒gian/nhàn 。諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。如như 湯thang 消tiêu 冰băng 。應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。無vô 上thượng 知tri 覺giác 。師sư 曰viết 。靈linh 光quang 寂tịch 照chiếu 。彌di 滿mãn 清thanh 淨tịnh 。中trung 不bất 容dung 他tha 。外ngoại 此thử 有hữu 法pháp 。無vô 有hữu 是thị 處xứ 。凡phàm 眾chúng 生sanh 見kiến 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。皆giai 瞥miết 爾nhĩ 念niệm 生sanh 。念niệm 生sanh 即tức 有hữu 我ngã 。有hữu 我ngã 則tắc 有hữu 限hạn 量lượng 。所sở 以dĩ 有hữu 內nội 有hữu 外ngoại 。內nội 則tắc 根căn 識thức 是thị 。外ngoại 則tắc 依y 報báo 是thị 。依y 報báo 是thị 無vô 情tình 。正chánh 報báo 是thị 有hữu 情tình 。因nhân 有hữu 是thị 是thị 。有hữu 我ngã 我ngã 所sở 。雖tuy 三tam 細tế 六lục 粗thô 。生sanh 起khởi 次thứ 第đệ 有hữu 別biệt 。究cứu 本bổn 言ngôn 之chi 。原nguyên 是thị 一nhất 箇cá 圓viên 常thường 佛Phật 性tánh 。以dĩ 眾chúng 生sanh 念niệm 起khởi 之chi 後hậu 。了liễu 不bất 覺giác 悟ngộ 。膠giao 於ư 根căn 塵trần 。識thức 託thác 其kỳ 中trung 。戀luyến 能năng 戀luyến 所sở 。能năng 即tức 六lục 根căn 。所sở 即tức 六lục 塵trần 。根căn 塵trần 能năng 所sở 。疆cương 界giới 確xác 然nhiên 。是thị 以dĩ 眼nhãn 識thức 則tắc 能năng 司ty 色sắc 。耳nhĩ 識thức 則tắc 能năng 司ty 聲thanh 。餘dư 四tứ 例lệ 然nhiên 。所sở 謂vị 由do 彼bỉ 覺giác 明minh 。有hữu 明minh 明minh 覺giác 。覺giác 明minh 即tức 是thị 真chân 心tâm 。明minh 覺giác 即tức 是thị 妄vọng 心tâm 。此thử 妄vọng 心tâm 。即tức 真chân 心tâm 迷mê 轉chuyển 者giả 。非phi 離ly 真chân 心tâm 外ngoại 。別biệt 有hữu 妄vọng 心tâm 生sanh 。既ký 迷mê 於ư 真chân 。失thất 彼bỉ 精tinh 了liễu 。黏niêm 妄vọng 發phát 光quang 。根căn 塵trần 是thị 所sở 黏niêm 。識thức 是thị 能năng 黏niêm 。譬thí 如như 眼nhãn 識thức 不bất 能năng 自tự 生sanh 。必tất 由do 明minh 暗ám 二nhị 塵trần 引dẫn 起khởi 。纔tài 有hữu 此thử 識thức 。若nhược 無vô 前tiền 塵trần 。識thức 終chung 不bất 有hữu 。故cố 心tâm 外ngoại 見kiến 法pháp 者giả 。則tắc 有hữu 前tiền 塵trần 。有hữu 前tiền 塵trần 則tắc 有hữu 妄vọng 識thức 。既ký 有hữu 妄vọng 識thức 。六lục 根căn 次thứ 第đệ 應ứng 用dụng 。一nhất 點điểm 也dã 差sai 謬mậu 不bất 得đắc 。此thử 皆giai 是thị 情tình 識thức 封phong 蔀# 故cố 也dã 。若nhược 能năng 當đương 下hạ 照chiếu 此thử 一nhất 念niệm 。原nguyên 無vô 起khởi 相tương/tướng 。即tức 念niệm 本bổn 無vô 。念niệm 尚thượng 不bất 有hữu 。安an 得đắc 有hữu 前tiền 塵trần 。凡phàm 有hữu 前tiền 塵trần 為vi 留lưu 礙ngại 者giả 。只chỉ 是thị 自tự 家gia 直trực 下hạ 不bất 能năng 觀quán 破phá 此thử 念niệm 。故cố 清thanh 涼lương 云vân 。十thập 世thế 古cổ 今kim 。終chung 始thỉ 不bất 離ly 於ư 當đương 念niệm 。無vô 邊biên 剎sát 海hải 。自tự 他tha 不bất 隔cách 於ư 毫hào 端đoan 。葢# 有hữu 念niệm 即tức 有hữu 自tự 他tha 。即tức 有hữu 古cổ 今kim 。念niệm 他tha 喚hoán 一nhất 尚thượng 不bất 可khả 。何hà 處xứ 有hữu 二nhị 。由do 是thị 觀quán 之chi 。天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。一nhất 切thiết 含hàm 靈linh 。不bất 出xuất 我ngã 一nhất 念niệm 。又hựu 天thiên 台thai 智trí 者giả 云vân 。一nhất 念niệm 具cụ 三tam 千thiên 。謂vị 有hữu 念niệm 時thời 。念niệm 息tức 三tam 千thiên 泯mẫn 。謂vị 無vô 念niệm 時thời 。行hành 者giả 真chân 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。當đương 於ư 起khởi 念niệm 時thời 。了liễu 不bất 可khả 得đắc 。念niệm 息tức 時thời 。洞đỗng 照chiếu 十thập 虗hư 。所sở 以dĩ 這giá 一nhất 節tiết 經kinh 。最tối 初sơ 不bất 過quá 迷mê 了liễu 真chân 心tâm 有hữu 妄vọng 心tâm 。因nhân 有hữu 妄vọng 心tâm 。即tức 有hữu 根căn 塵trần 。因nhân 有hữu 根căn 塵trần 。即tức 有hữu 疆cương 界giới 。因nhân 有hữu 疆cương 界giới 。便tiện 不bất 能năng 互hỗ 用dụng 靈linh 通thông 。此thử 就tựu 迷mê 上thượng 說thuyết 。若nhược 離ly 暗ám 離ly 明minh 。既ký 無vô 見kiến 體thể 。難nạn/nan 道đạo 就tựu 沒một 了liễu 見kiến 。若nhược 沒một 了liễu 見kiến 。即tức 是thị 木mộc 偶ngẫu 人nhân 也dã 。葢# 因nhân 明minh 暗ám 而nhi 有hữu 見kiến 者giả 。應ưng 物vật 之chi 識thức 也dã 。離ly 明minh 暗ám 而nhi 有hữu 見kiến 者giả 真chân 心tâm 之chi 照chiếu 也dã 。此thử 箇cá 關quan 頭đầu 。正chánh 是thị 迷mê 悟ngộ 根căn 本bổn 。悟ngộ 得đắc 來lai 。應ưng 物vật 之chi 識thức 。即tức 是thị 真chân 見kiến 。悟ngộ 不bất 來lai 。真chân 心tâm 之chi 照chiếu 。即tức 是thị 應ưng 物vật 之chi 識thức 。卻khước 不bất 是thị 兩lưỡng 件# 。因nhân 迷mê 悟ngộ 斯tư 有hữu 二nhị 致trí 耳nhĩ 。一nhất 根căn 如như 是thị 。諸chư 根căn 亦diệc 然nhiên 。真chân 心tâm 發phát 照chiếu 。則tắc 不bất 托thác 於ư 前tiền 塵trần 而nhi 起khởi 。起khởi 不bất 托thác 塵trần 。此thử 是thị 離ly 物vật 獨độc 立lập 而nhi 照chiếu 。獨độc 立lập 則tắc 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。不bất 知tri 又hựu 喚hoán 恁nhẫm 麼ma 作tác 根căn 塵trần 。故cố 雲vân 門môn 云vân 。盡tận 大đại 地địa 是thị 沙Sa 門Môn 一nhất 隻chỉ 眼nhãn 。雲vân 門môn 此thử 意ý 。即tức 是thị 經Kinh 云vân 。今kim 汝nhữ 諸chư 根căn 。若nhược 圓viên 拔bạt 已dĩ 。內nội 瑩oánh 發phát 光quang 。如như 是thị 浮phù 塵trần 。及cập 器khí 世thế 閒gian/nhàn 。諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。如như 湯thang 消tiêu 冰băng 。應ứng 念niệm 化hóa 成thành 。無vô 上thượng 知tri 覺giác 。器khí 世thế 閒gian/nhàn 是thị 無vô 情tình 。眾chúng 生sanh 是thị 有hữu 情tình 。如như 何hà 眾chúng 生sanh 悟ngộ 了liễu 道đạo 。一nhất 切thiết 無vô 情tình 器khí 世thế 閒gian/nhàn 。亦diệc 化hóa 成thành 無vô 上thượng 知tri 覺giác 。此thử 箇cá 竅khiếu 子tử 。不bất 知tri 在tại 何hà 處xứ 。尋tầm 得đắc 這giá 箇cá 竅khiếu 子tử 著trước 。說thuyết 無vô 情tình 器khí 界giới 成thành 佛Phật 亦diệc 可khả 。說thuyết 有hữu 情tình 眾chúng 生sanh 不bất 成thành 佛Phật 亦diệc 可khả 。所sở 謂vị 拈niêm 頭đầu 作tác 尾vĩ 。喚hoán 尾vĩ 作tác 頭đầu 。權quyền 衡hành 在tại 手thủ 。褎# 貶biếm 由do 誰thùy 。到đáo 這giá 裡# 。說thuyết 無vô 六lục 根căn 。而nhi 有hữu 見kiến 聞văn 亦diệc 可khả 。有hữu 六lục 根căn 而nhi 無vô 見kiến 聞văn 亦diệc 可khả 。上thượng 來lai 雲vân 門môn 的đích 話thoại 頭đầu 。有hữu 照chiếu 處xứ 。便tiện 有hữu 用dụng 。在tại 經kinh 旨chỉ 直trực 饒nhiêu 會hội 得đắc 。只chỉ 是thị 一nhất 箇cá 照chiếu 。用dụng 處xứ 又hựu 存tồn 乎hồ 其kỳ 人nhân 。六lục 根căn 互hỗ 用dụng 也dã 不bất 甚thậm 奇kỳ 特đặc 。會hội 得đắc 從tùng 緣duyên 薦tiến 得đắc 相tương 應ứng 捷tiệp 之chi 句cú 。即tức 便tiện 受thọ 用dụng 得đắc 來lai 也dã 。此thử 節tiết 經kinh 雖tuy 由do 真chân 起khởi 妄vọng 。會hội 妄vọng 歸quy 真chân 。發phát 許hứa 多đa 作tác 用dụng 。不bất 過quá 自tự 家gia 日nhật 用dụng 尋tầm 常thường 事sự 耳nhĩ 。以dĩ 迷mê 者giả 謂vị 之chi 奇kỳ 特đặc 。又hựu 古cổ 德đức 云vân 。靈linh 光quang 獨độc 耀diệu 。逈huýnh 脫thoát 根căn 塵trần 。這giá 等đẳng 說thuyết 話thoại 。只chỉ 好hảo/hiếu 為vi 未vị 發phát 心tâm 的đích 人nhân 說thuyết 。若nhược 少thiểu 有hữu 見kiến 的đích 。聞văn 此thử 定định 然nhiên 鼻tị 笑tiếu 不bất 已dĩ 。既ký 謂vị 之chi 靈linh 光quang 。是thị 活hoạt 漉lộc 漉lộc 地địa 。說thuyết 恁nhẫm 麼ma 逈huýnh 脫thoát 不bất 逈huýnh 脫thoát 。且thả 他tha 本bổn 無vô 畔bạn 岸ngạn 。這giá 個cá 軀khu 殻# 子tử 。不bất 過quá 三tam 五ngũ 尺xích 長trường/trưởng 。以dĩ 三tam 五ngũ 尺xích 長trường/trưởng 。置trí 之chi 無vô 畔bạn 岸ngạn 之chi 中trung 。且thả 道đạo 是thị 逈huýnh 脫thoát 不bất 逈huýnh 脫thoát 。若nhược 道đạo 不bất 逈huýnh 脫thoát 。六lục 尺xích 軀khu 殻# 子tử 。安an 能năng 籠lung 罩# 得đắc 無vô 畔bạn 岸ngạn 的đích 靈linh 光quang 。若nhược 道đạo 逈huýnh 脫thoát 。只chỉ 今kim 大đại 眾chúng 。莫mạc 不bất 在tại 軀khu 殻# 上thượng 作tác 窩# 坐tọa 。這giá 箇cá 窩# 坐tọa 。雖tuy 只chỉ 有hữu 五ngũ 六lục 尺xích 長trường/trưởng 。若nhược 不bất 是thị 箇cá 真chân 正chánh 英anh 靈linh 男nam 子tử 。且thả 慢mạn 莫mạc 提đề 起khởi 。說thuyết 他tha 逈huýnh 脫thoát 不bất 逈huýnh 脫thoát 。若nhược 然nhiên 如như 是thị 。畢tất 竟cánh 怎chẩm 麼ma 樣# 好hảo/hiếu 。三tam 途đồ 一nhất 報báo 五ngũ 千thiên 劫kiếp 。得đắc 出xuất 頭đầu 來lai 是thị 幾kỷ 時thời 。

真chân 心tâm 實thật 不bất 可khả 以dĩ 一nhất 體thể 求cầu 。多đa 體thể 得đắc 。又hựu 不bất 可khả 以dĩ 徧biến 體thể 知tri 。亦diệc 不bất 可khả 以dĩ 不bất 徧biến 測trắc 。離ly 一nhất 離ly 多đa 。離ly 徧biến 不bất 徧biến 。所sở 以dĩ 又hựu 能năng 一nhất 能năng 多đa 。能năng 徧biến 能năng 不bất 徧biến 也dã 。今kim 阿A 難Nan 不bất 悟ngộ 真chân 心tâm 。惟duy 攀phàn 緣duyên 橫hoạnh/hoành 計kế 。故cố 如Như 來Lai 知tri 其kỳ 病bệnh 處xứ 。隨tùy 機cơ 付phó 藥dược 。究cứu 竟cánh 言ngôn 之chi 。了liễu 無vô 實thật 義nghĩa 。亦diệc 無vô 定định 方phương 。如như 難nạn/nan 阿A 難Nan 云vân 。若nhược 咸hàm 覺giác 者giả 。挃trất 應ưng 無vô 在tại 。既ký 挃trất 一nhất 處xứ 。徧biến 體thể 多đa 覺giác 。斷đoạn 無vô 是thị 理lý 。如Như 來Lai 就tựu 阿A 難Nan 計kế 處xứ 難nạn/nan 之chi 。意ý 者giả 。挃trất 一nhất 支chi 而nhi 四tứ 支chi 咸hàm 覺giác 。則tắc 挃trất 者giả 亦diệc 知tri 。不bất 挃trất 者giả 亦diệc 知tri 。則tắc 可khả 言ngôn 挃trất 者giả 無vô 挃trất 矣hĩ 。何hà 則tắc 以dĩ 三tam 支chi 不bất 挃trất 有hữu 知tri 。則tắc 一nhất 支chi 挃trất 者giả 。可khả 即tức 無vô 挃trất 也dã 。

紫tử 栢# 老lão 人nhân 集tập 卷quyển 之chi 十thập 一nhất