四Tứ 教Giáo 儀Nghi 註Chú 彙Vị 補Bổ 輔Phụ 宏Hoành 記Ký
Quyển 0004
清Thanh 性Tánh 權Quyền 記Ký

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 四tứ 之chi 上thượng

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 六lục 菴am 較giảo 訂#

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 二nhị 色sắc 界giới 。

次thứ 色sắc 界giới 十thập 八bát 天thiên 。 分phân 為vi 四tứ 禪thiền 。 初sơ 禪thiền 三tam 天thiên 。 (# 梵Phạm 眾chúng 梵Phạm 輔phụ 大đại 梵Phạm )# 二nhị 禪thiền 三tam 天thiên 。 (# 少thiểu 光quang 無vô 量lượng 光quang 光quang 音âm )# 三tam 禪thiền 三tam 天thiên 。 (# 少thiểu 淨tịnh 無vô 量lượng 淨tịnh 徧biến 淨tịnh )# 四tứ 禪thiền 九cửu 天thiên (# 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 已dĩ 上thượng 三tam 天thiên 凡phàm 夫phu 住trú 處xứ 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 坐tọa 禪thiền 者giả 得đắc 生sanh 其kỳ 中trung 。 無vô 想tưởng 天thiên 外ngoại 道đạo 所sở 居cư 。 無vô 煩phiền 無vô 熱nhiệt 善thiện 見kiến 善thiện 現hiện 色sắc 究cứu 竟cánh 。 已dĩ 上thượng 五ngũ 天thiên 第đệ 三tam 果quả 居cư 處xứ 。 上thượng 之chi 一nhất 十thập 八bát 天thiên 離ly 欲dục 麤thô 散tán 。 未vị 出xuất 色sắc 籠lung 。 故cố 名danh 色sắc 界giới 。 坐tọa 得đắc 禪thiền 定định 。 故cố 得đắc 禪thiền 名danh )# 。

此thử 段đoạn 小tiểu 註chú 。 略lược 顯hiển 四tứ 禪thiền 九cửu 天thiên 。 內nội 外ngoại 凡phàm 聖thánh 差sai 降giáng/hàng 不bất 同đồng 。 并tinh 結kết 界giới 禪thiền 二nhị 名danh 所sở 以dĩ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 云vân 。 正chánh 報báo 之chi 身thân 。 是thị 清thanh 淨tịnh 色sắc 。 非phi 如như 欲dục 界giới 垢cấu 染nhiễm 色sắc 也dã 。 十thập 八bát 天thiên 。 此thử 準chuẩn 上thượng 座tòa 部bộ 立lập 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 指chỉ 部bộ 釋thích 十thập 八bát 天thiên 總tổng 名danh 也dã 。 言ngôn 上thượng 座tòa 者giả 。 五ngũ 分phần/phân 律luật 云vân 。 上thượng 更cánh 無vô 人nhân 。 名danh 上thượng 座tòa 。 毗Tỳ 尼Ni 母mẫu 云vân 。 從tùng 無vô 夏hạ 至chí 九cửu 夏hạ 。 名danh 下hạ 座tòa 。 自tự 十thập 夏hạ 至chí 十thập 九cửu 夏hạ 。 名danh 中trung 座tòa 。 二nhị 十thập 夏hạ 至chí 四tứ 十thập 夏hạ 。 名danh 上thượng 座tòa 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 。 唯duy 立lập 十thập 六lục 天thiên 。 以dĩ 梵Phạm 輔phụ 大đại 梵Phạm 合hợp 為vi 一nhất 。 無vô 別biệt 處xứ 故cố 。 無vô 想tưởng 廣quảng 果quả 合hợp 為vi 一nhất 。 身thân 壽thọ 同đồng 故cố 。 若nhược 經kinh 部bộ 宗tông (# 佛Phật 滅diệt 後hậu 四tứ 百bách 年niên 初sơ 。 從tùng 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 復phục 出xuất 一nhất 部bộ 。 名danh 為vi 經kinh 部bộ 。 立lập 義nghĩa 準chuẩn 經kinh 。 不bất 依y 律luật 論luận )# 立lập 十thập 七thất 天thiên 。 梵Phạm 輔phụ 大đại 梵Phạm 身thân 量lượng 別biệt 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 餘dư 部bộ 。 所sở 立lập 天thiên 數số 不bất 同đồng 。 梵Phạn 語ngữ 薩tát 婆bà 多đa 。 此thử 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 。 於ư 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 四tứ 百bách 餘dư 年niên 。 上thượng 座tòa 部bộ 中trung 。 因nhân 諍tranh 論luận 事sự 。 立lập 異dị 部bộ 。 名danh 薩tát 婆bà 多đa 。 彼bỉ 云vân 。 即tức 梵Phạm 輔phụ 天thiên 處xứ 。 有hữu 高cao 臺đài 閣các 。 名danh 大Đại 梵Phạm 天Thiên 。 如như 世Thế 尊Tôn 處xứ 座tòa 。 四tứ 眾chúng 圍vi 繞nhiễu 。 故cố 曰viết 無vô 別biệt 處xứ 也dã 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 梵Phạm 王Vương 。 梵Phạm 輔phụ 。 同đồng 一nhất 天thiên 故cố 。 輔phụ 行hành 云vân 。 依y 有hữu 宗tông 。 但đãn 十thập 六lục 處xứ 初sơ 禪thiền 中trung 。 高cao 勝thắng 處xứ 名danh 梵Phạm 王Vương 。 不bất 別biệt 立lập 也dã 。 無vô 想tưởng 廣quảng 果quả 合hợp 一nhất 者giả 。 準chuẩn 瑜du 伽già 論luận 。 亦diệc 不bất 言ngôn 無vô 想tưởng 。 意ý 以dĩ 廣quảng 果quả 中trung 收thu 。 由do 身thân 壽thọ 同đồng 也dã 。 經kinh 部bộ 者giả 。 從tùng 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 出xuất 。 而nhi 立lập 十thập 七thất 天thiên 者giả 。 合hợp 無vô 想tưởng 廣quảng 果quả 為vi 一nhất 。 開khai 大đại 梵Phạm 梵Phạm 輔phụ 為vi 二nhị 。 以dĩ 梵Phạm 輔phụ 身thân 量lượng 。 一nhất 踰du 繕thiện 那na 。 大đại 梵Phạm 身thân 量lượng 。 一nhất 踰du 繕thiện 那na 半bán 。 故cố 順thuận 正chánh 理lý 論luận 。 第đệ 十thập 七thất 天thiên 頌tụng 曰viết 。 此thử 上thượng 十thập 七thất 處xứ 。 名danh 色sắc 界giới 于vu 中trung 。 三tam 靜tĩnh 慮lự 各các 三tam 。 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 八bát 。 共cộng 十thập 七thất 天thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 上thượng 座tòa 部bộ 中trung 須tu 明minh 十thập 八bát 者giả 。 以dĩ 廣quảng 果quả 無vô 想tưởng 。 身thân 壽thọ 雖tuy 同đồng 。 因nhân 果quả 有hữu 異dị 。 廣quảng 果quả 以dĩ 無vô 尋tầm 伺tứ 為vi 因nhân 果quả 。 無vô 想tưởng 以dĩ 無vô 心tâm 為vi 因nhân 果quả 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 申thân 明minh 上thượng 座tòa 部bộ 。 立lập 十thập 八bát 天thiên 所sở 以dĩ 也dã 。 意ý 謂vị 廣quảng 果quả 滅diệt 尋tầm 伺tứ 為vi 因nhân 。 五ngũ 百bách 劫kiếp 尋tầm 伺tứ 不bất 起khởi 為vi 果quả 。 無vô 想tưởng 因nhân 中trung 修tu 無vô 想tưởng 定định 。 滅diệt 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 所sở 。 果quả 報báo 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 中trung 。 四tứ 百bách 九cửu 十thập 九cửu 劫kiếp 想tưởng 心tâm 不bất 行hành 。 既ký 因nhân 果quả 有hữu 異dị 。 故cố 須tu 開khai 之chi 成thành 十thập 八bát 天thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 禪thiền 。 梵Phạn 語ngữ 禪thiền 那na 。 此thử 翻phiên 為vi 定định 。 攝nhiếp 心tâm 專chuyên 注chú 。 不bất 流lưu 散tán 故cố 。 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 此thử 禪thiền 為vi 根căn 本bổn 。 各các 有hữu 支chi 林lâm 功công 德đức 。 如như 法Pháp 界giới 次thứ 第đệ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 通thông 名danh 四tứ 禪thiền 也dã 。 四tứ 處xứ 總tổng 名danh 禪thiền 者giả 。 準chuẩn 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 。 禪thiền 是thị 西tây 土thổ/độ 之chi 音âm 。 此thử 翻phiên 棄khí 惡ác 。 能năng 棄khí 欲dục 界giới 五ngũ 蓋cái 等đẳng 諸chư 惡ác 故cố 。 或hoặc 翻phiên 功công 德đức 支chi 林lâm 。 或hoặc 云vân 思tư 惟duy 修tu 。 今kim 翻phiên 為vi 定định 者giả 。 對đối 散tán 而nhi 言ngôn 也dã 。 謂vị 攝nhiếp 歛liễm 紛phân 飛phi 之chi 心tâm 。 專chuyên 注chú 一nhất 緣duyên 。 使sử 不bất 馳trì 流lưu 于vu 六lục 塵trần 。 散tán 誕đản 于vu 五ngũ 欲dục 。 習tập 之chi 既ký 久cửu 。 自tự 然nhiên 成thành 定định 也dã 。 世thế 出xuất 世thế 之chi 根căn 本bổn 者giả 。 法Pháp 界Giới 云vân 。 以dĩ 四tứ 無vô 量lượng 。 八bát 背bối/bội 捨xả 。 八bát 勝thắng 處xứ 。 一nhất 切thiết 處xứ 。 神thần 通thông 變biến 化hóa 。 及cập 無vô 漏lậu 觀quán 慧tuệ 等đẳng 。 種chủng 種chủng 諸chư 三tam 昧muội 。 悉tất 從tùng 四tứ 禪thiền 中trung 出xuất 故cố 。 又hựu 妙diệu 玄huyền 云vân 定định 聖thánh 行hành 者giả 。 略lược 為vi 三tam 。 一nhất 世thế 間gian 禪thiền 。 二nhị 出xuất 世thế 禪thiền 。 三tam 上thượng 上thượng 禪thiền 。 世thế 禪thiền 復phục 二nhị 。 一nhất 根căn 本bổn 味vị 禪thiền 。 隱ẩn 沒một 。 有hữu 垢cấu 。 無vô 記ký 。 二nhị 根căn 本bổn 淨tịnh 禪thiền 。 不bất 隱ẩn 沒một 。 無vô 垢cấu 。 有hữu 記ký 。 根căn 本bổn 者giả 。 以dĩ 凡phàm 聖thánh 外ngoại 道đạo 通thông 修tu 故cố 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 之chi 根căn 本bổn 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 。 諸chư 佛Phật 成thành 道Đạo 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 悉tất 在tại 禪thiền 中trung 。 若nhược 能năng 深thâm 觀quán 根căn 本bổn 。 出xuất 生sanh 勝thắng 妙diệu 上thượng 定định 。 故cố 稱xưng 根căn 本bổn 也dã 。 隱ẩn 沒một 者giả 。 闇ám 證chứng 無vô 觀quán 慧tuệ 。 有hữu 垢cấu 者giả 。 地địa 地địa 生sanh 愛ái 味vị 。 無vô 記ký 者giả 。 境cảnh 界giới 不bất 分phân 明minh 。 此thử 有hữu 三tam 品phẩm 。 謂vị 禪thiền 也dã 。 等đẳng 也dã 。 空không 也dã 。 即tức 十thập 二nhị 門môn 禪thiền 。 根căn 本bổn 淨tịnh 者giả 。 不bất 隱ẩn 沒một 。 無vô 垢cấu 。 有hữu 記ký 。 與dữ 上thượng 不bất 同đồng 。 此thử 又hựu 三tam 品phẩm 。 謂vị 六lục 妙diệu 門môn 。 十thập 六lục 特đặc 勝thắng 。 九cửu 通thông 明minh 等đẳng 也dã 。 二nhị 出xuất 世thế 間gian 禪thiền 者giả 。 有hữu 四tứ 。 謂vị 觀quán 練luyện 。 熏huân 。 修tu 。 觀quán 者giả 。 九cửu 想tưởng 。 八bát 背bối/bội 捨xả 。 八bát 勝thắng 處xứ 。 十thập 一nhất 切thiết 處xứ 。 練luyện 者giả 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 熏huân 者giả 。 師Sư 子Tử 奮Phấn 迅Tấn 三Tam 昧Muội 。 修tu 者giả 。 超siêu 越việt 三tam 昧muội 。 三tam 。 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 禪thiền 者giả 。 即tức 九cửu 種chủng 大đại 禪thiền 。 一nhất 自tự 性tánh 禪thiền 。 二nhị 一nhất 切thiết 禪thiền 。 三tam 難nạn/nan 禪thiền 。 四tứ 一nhất 切thiết 門môn 禪thiền 。 五ngũ 。 善thiện 人nhân 禪thiền 。 六lục 。 一nhất 切thiết 行hành 禪thiền 。 七thất 除trừ 惱não 禪thiền 。 八bát 此thử 世thế 他tha 世thế 樂nhạo/nhạc/lạc 禪thiền 。 九cửu 清thanh 淨tịnh 淨tịnh 禪thiền 。 如như 地địa 持trì 釋thích 。 法Pháp 界Giới 亦diệc 記ký 。 今kim 不bất 具cụ 記ký 。 是thị 則tắc 世thế 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 禪thiền 。 由do 四tứ 禪thiền 而nhi 起khởi 。 故cố 稱xưng 根căn 本bổn 也dã 。 支chi 林lâm 功công 德đức 見kiến 下hạ 。

【# ■# 備bị 】# 十thập 二nhị 門môn 等đẳng 三tam 藏tạng 法pháp 數số 。 禪thiền 波ba 羅la 密mật 。 均quân 載tái 。 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 大đại 論luận 說thuyết 。 不bất 亂loạn 不bất 味vị 。 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 。 此thử 但đãn 名danh 禪thiền 不bất 名danh 波ba 羅la 密mật 者giả 。 亂loạn 有hữu 麤thô 細tế 。 愛ái 有hữu 慢mạn 見kiến 為vi 細tế 。 三tam 毒độc 為vi 麤thô 。 一nhất 心tâm 愛ái 樂nhạo 為vi 味vị 也dã 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 此thử 翻phiên 為vi 定định 句cú 。 恐khủng 誤ngộ 。 應ưng 云vân 靜tĩnh 慮lự 。 以dĩ 欲dục 界giới 有hữu 慮lự 無vô 靜tĩnh 。 無vô 色sắc 有hữu 靜tĩnh 無vô 慮lự 。 惟duy 色sắc 界giới 雙song 備bị 。 故cố 禪thiền 那na 別biệt 在tại 色sắc 界giới 。 定định 通thông 無vô 色sắc 。

【# ■# 記ký 】# 然nhiên 此thử 圖đồ 中trung 。 但đãn 各các 標tiêu 名danh 相tướng 而nhi 已dĩ 。 今kim 具cụ 記ký 之chi 。 如như 法Pháp 界giới 二nhị 云vân 。 初sơ 禪thiền 五ngũ 者giả 。 一nhất 。 覺giác 支chi 。 初sơ 心tâm 在tại 緣duyên 。 名danh 為vi 覺giác 。 行hành 者giả 依y 未vị 到đáo 地địa 。 發phát 初sơ 禪thiền 清thanh 淨tịnh 色sắc 界giới 法pháp 。 觸xúc 欲dục 界giới 身thân 根căn 。 心tâm 大đại 驚kinh 悟ngộ 。

爾nhĩ 時thời 即tức 生sanh 身thân 識thức 。 覺giác 此thử 色sắc 界giới 觸xúc 。 未vị 曾tằng 有hữu 功công 德đức 利lợi 益ích 也dã 。 二nhị 。 觀quán 支chi 。 細tế 心tâm 分phân 別biệt 。 名danh 為vi 觀quán 。 既ký 證chứng 初sơ 禪thiền 功công 德đức 。 即tức 以dĩ 細tế 心tâm 分phân 別biệt 此thử 禪thiền 定định 中trung 色sắc 法pháp 。 諸chư 妙diệu 功công 德đức 。 境cảnh 界giới 分phân 明minh 。 無vô 諸chư 蓋cái 覆phú 。 如như 是thị 功công 德đức 。 欲dục 界giới 所sở 未vị 有hữu 故cố 也dã 。 三tam 。 喜hỷ 支chi 。 欣hân 慶khánh 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 喜hỷ 。 發phát 時thời 即tức 有hữu 喜hỷ 生sanh 。 但đãn 分phân 別biệt 未vị 了liễu 。 故cố 喜hỷ 未vị 成thành 。 若nhược 觀quán 心tâm 分phân 別biệt 。 所sở 捨xả 欲dục 界giới 樂nhạo/nhạc/lạc 甚thậm 少thiểu 。 今kim 得đắc 初sơ 禪thiền 。 利lợi 益ích 甚thậm 多đa 。 懽# 喜hỷ 無vô 量lượng 也dã 。 四tứ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 怡di 悅duyệt 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 發phát 時thời 即tức 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 分phân 別biệt 喜hỷ 動động 踊dũng 心tâm 息tức 。 則tắc 恬điềm 然nhiên 靜tĩnh 慮lự 受thọ 於ư 觸xúc 樂nhạo/nhạc/lạc 怡di 悅duyệt 安an 快khoái 也dã 。 五ngũ 。 一nhất 心tâm 支chi 。 心tâm 與dữ 定định 法pháp 一nhất 。 故cố 名danh 一nhất 心tâm 。 行hành 者giả 初sơ 證chứng 禪thiền 時thời 。 乃nãi 即tức 著trước 定định 。 而nhi 心tâm 猶do 依y 覺giác 觀quán 喜hỷ 樂lạc 之chi 法pháp 。 故cố 有hữu 微vi 細tế 之chi 散tán 。 若nhược 喜hỷ 樂lạc 心tâm 息tức 。 自tự 然nhiên 與dữ 定định 一nhất 也dã 。 二nhị 禪thiền 四tứ 者giả 。 一nhất 。 內nội 淨tịnh 支chi 。 心tâm 無vô 覺giác 觀quán 溷hỗn 濁trược 。 名danh 內nội 淨tịnh 。 行hành 者giả 欲dục 離ly 初sơ 禪thiền 時thời 。 種chủng 種chủng 訶ha 責trách 覺giác 觀quán 。 覺giác 觀quán 既ký 滅diệt 。 則tắc 心tâm 內nội 淨tịnh 。 心tâm 與dữ 淨tịnh 色sắc 法pháp 相tướng 應ưng 。 豁hoát 爾nhĩ 明minh 淨tịnh 也dã 。 二nhị 。 喜hỷ 支chi 。 欣hân 喜hỷ 之chi 心tâm 。 名danh 喜hỷ 。 行hành 者giả 初sơ 得đắc 內nội 淨tịnh 時thời 。 即tức 與dữ 喜hỷ 俱câu 發phát 。 而nhi 喜hỷ 心tâm 未vị 成thành 。 次thứ 心tâm 自tự 慶khánh 。 得đắc 免miễn 覺giác 觀quán 之chi 患hoạn 。 獲hoạch 得đắc 勝thắng 定định 內nội 淨tịnh 。 歡hoan 喜hỷ 無vô 量lượng 也dã 。 三tam 。 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 怡di 悅duyệt 之chi 心tâm 。 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 行hành 者giả 喜hỷ 踊dũng 之chi 情tình 既ký 息tức 。 則tắc 恬điềm 然nhiên 靜tĩnh 慮lự 。 受thọ 于vu 內nội 淨tịnh 喜hỷ 中trung 之chi 悅duyệt 樂lạc 也dã 。 四tứ 。 一nhất 心tâm 支chi 。 心tâm 與dữ 定định 法pháp 一nhất 。 名danh 一nhất 心tâm 。 行hành 者giả 受thọ 樂lạc 心tâm 息tức 。 則tắc 心tâm 與dữ 定định 一nhất 。 澄trừng 渟# 不bất 動động 也dã 。 三tam 禪thiền 五ngũ 者giả 。 一nhất 。 捨xả 支chi 。 離ly 喜hỷ 不bất 悔hối 。 名danh 捨xả 。 行hành 者giả 欲dục 離ly 二nhị 禪thiền 時thời 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 訶ha 責trách 於ư 喜hỷ 。 喜hỷ 既ký 滅diệt 謝tạ 。 三tam 禪thiền 即tức 發phát 。 若nhược 證chứng 三tam 禪thiền 之chi 樂lạc 。 則tắc 捨xả 二nhị 禪thiền 之chi 喜hỷ 。 不bất 生sanh 於ư 悔hối 也dã 。 亦diệc 云vân 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 。 初sơ 生sanh 時thời 。 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 三tam 界giới 第đệ 一nhất 。 能năng 生sanh 心tâm 著trước 。 心tâm 著trước 。 則tắc 禪thiền 壞hoại 。 故cố 須tu 行hành 捨xả 也dã 。 二nhị 。 念niệm 支chi 。 愛ái 念niệm 。 名danh 念niệm 。 行hành 者giả 既ký 發phát 此thử 三tam 禪thiền 之chi 樂lạc 。 樂nhạo/nhạc/lạc 從tùng 內nội 起khởi 。 須tu 愛ái 念niệm 護hộ 惜tích 。 則tắc 樂nhạo/nhạc/lạc 得đắc 增tăng 長trưởng 。 乃nãi 至chí 徧biến 身thân 也dã 。 三tam 。 慧tuệ 支chi 。 解giải 知tri 之chi 心tâm 。 名danh 慧tuệ 。 行hành 者giả 既ký 發phát 三tam 禪thiền 之chi 樂lạc 。 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 微vi 妙diệu 難nan 得đắc 。 若nhược 非phi 善thiện 巧xảo 解giải 慧tuệ 。 則tắc 不bất 能năng 方phương 便tiện 長trưởng 養dưỡng 。 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 得đắc 徧biến 身thân 也dã 。 四tứ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 怡di 悅duyệt 之chi 心tâm 。 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 行hành 者giả 發phát 此thử 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 已dĩ 。 若nhược 能năng 善thiện 用dụng 捨xả 念niệm 慧tuệ 。 將tương 護hộ 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 。 樂nhạo/nhạc/lạc 既ký 無vô 過quá 。 則tắc 增tăng 長trưởng 遍biến 身thân 怡di 悅duyệt 。 受thọ 樂lạc 安an 快khoái 。 此thử 為vi 最tối 樂lạc 。 若nhược 離ly 三tam 禪thiền 。 餘dư 地địa 更cánh 無vô 此thử 徧biến 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 五ngũ 。 一nhất 心tâm 支chi 。 心tâm 與dữ 定định 法pháp 一nhất 。 名danh 一nhất 心tâm 。 受thọ 樂lạc 心tâm 息tức 。 則tắc 心tâm 與dữ 定định 一nhất 不bất 動động 也dã 。 四tứ 禪thiền 四tứ 者giả 。 一nhất 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 支chi 。 中trung 庸dong 之chi 心tâm 。 名danh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 行hành 者giả 欲dục 離ly 三tam 禪thiền 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 訶ha 責trách 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 。 樂nhạo/nhạc/lạc 既ký 謝tạ 滅diệt 。 則tắc 不bất 動động 之chi 定định 。 與dữ 捨xả 俱câu 發phát 。 故cố 內nội 心tâm 湛trạm 然nhiên 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 也dã 。 二nhị 。 捨xả 支chi 。 離ly 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 悔hối 。 名danh 捨xả 。 既ký 得đắc 四tứ 禪thiền 不bất 動động 真chân 定định 。 則tắc 捨xả 難nan 捨xả 之chi 樂lạc 。 不bất 生sanh 悔hối 心tâm 也dã 。 亦diệc 云vân 證chứng 四tứ 禪thiền 不bất 動động 定định 時thời 。 不bất 應ưng 取thủ 定định 起khởi 念niệm 。 若nhược 行hành 捨xả 。 則tắc 無vô 動động 念niệm 之chi 乖quai 也dã 。 三tam 。 念niệm 清thanh 淨tịnh 支chi 。 念niệm 者giả 。 愛ái 念niệm 。 既ký 得đắc 四tứ 禪thiền 真chân 定định 。 當đương 念niệm 下hạ 地địa 之chi 過quá 。 念niệm 自tự 功công 德đức 方phương 便tiện 長trưởng 養dưỡng 。 令linh 不bất 退thoái 失thất 。 進tiến 入nhập 勝thắng 品phẩm 。 名danh 念niệm 。 亦diệc 云vân 是thị 四tứ 禪thiền 中trung 有hữu 不bất 動động 照chiếu 了liễu 。 正chánh 念niệm 分phân 明minh 也dã 。 四tứ 。 一nhất 心tâm 支chi 。 心tâm 與dữ 定định 一nhất 。 名danh 一nhất 心tâm 。 既ký 得đắc 四tứ 禪thiền 捨xả 俱câu 之chi 定định 。 捨xả 念niệm 將tương 息tức 。 念niệm 無vô 所sở 依y 。 泯mẫn 然nhiên 凝ngưng 寂tịch 。 一nhất 意ý 在tại 定định 。 如như 明minh 鏡kính 不bất 動động 。 湛trạm 然nhiên 而nhi 照chiếu 。 萬vạn 像tượng 皆giai 現hiện 。 何hà 故cố 四tứ 禪thiền 。 獨độc 名danh 不bất 動động 。 以dĩ 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 動động 。 二nhị 禪thiền 喜hỷ 所sở 動động 。 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 動động 。 故cố 四tứ 禪thiền 名danh 真chân 定định 也dã 。 若nhược 善thiện 巧xảo 照chiếu 了liễu 分phân 明minh 。 則tắc 因nhân 此thử 定định 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 有hữu 漏lậu 外ngoại 道đạo 。 無vô 慧tuệ 方phương 便tiện 。 入nhập 此thử 定định 時thời 。 不bất 壞hoại 身thân 色sắc 。 直trực 滅diệt 其kỳ 心tâm 。 入nhập 無vô 想tưởng 定định 。 為vi 謂vị 涅Niết 槃Bàn 是thị 為vi 邪tà 倒đảo 。 支chi 者giả 。 派phái 也dã 。 瑜du 伽già 言ngôn 。 諸chư 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 雖tuy 有hữu 餘dư 法pháp 。 然nhiên 此thử 勝thắng 故cố 。 於ư 修tu 定định 者giả 。 為vi 思tư 量lượng 故cố 。 徧biến 立lập 為vi 支chi 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 九cửu 上thượng (# 九cửu )# 引dẫn (# 婆bà 沙sa )# 中trung 問vấn 。 初sơ 三tam 何hà 故cố 五ngũ 。 二nhị 四tứ 何hà 故cố 四tứ 。 答đáp 。 自tự 古cổ 相tương/tướng 承thừa 云vân 。 欲dục 界giới 五ngũ 欲dục 為vi 外ngoại 亂loạn 。 二nhị 禪thiền 喜hỷ 為vi 內nội 亂loạn 。 初sơ 禪thiền 治trị 外ngoại 亂loạn 之chi 始thỉ 。 三tam 禪thiền 治trị 內nội 亂loạn 之chi 始thỉ 。 故cố 各các 有hữu 五ngũ 。 二nhị 禪thiền 外ngoại 亂loạn 息tức 。 四tứ 禪thiền 內nội 亂loạn 息tức 。 是thị 故cố 二nhị 四tứ 。 但đãn 立lập 四tứ 支chi 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 言ngôn 。 隨tùy 順thuận 義nghĩa 是thị 支chi 。 若nhược 法pháp 隨tùy 順thuận 彼bỉ 地địa 者giả 立lập 支chi 。 五ngũ 支chi 隨tùy 順thuận 初sơ 三tam 。 四tứ 支chi 隨tùy 順thuận 二nhị 四tứ 。

復phục 次thứ 欲dục 界giới 。 是thị 難nạn/nan 斷đoạn 難nạn/nan 除trừ 難nạn/nan 過quá 之chi 界giới 。 必tất 須tu 牢lao 強cường 對đối 治trị 。 故cố 彼bỉ 對đối 治trị 初sơ 禪thiền 立lập 五ngũ 支chi 。 第đệ 二nhị 禪thiền 喜hỷ 。 亦diệc 難nạn/nan 斷đoạn 難nạn/nan 除trừ 難nạn/nan 過quá 。 故cố 彼bỉ 對đối 治trị 三tam 禪thiền 。 亦diệc 五ngũ 支chi 也dã 。 初sơ 禪thiền 不bất 難nan 斷đoạn 難nạn/nan 除trừ 難nạn/nan 過quá 。 故cố 彼bỉ 對đối 治trị 二nhị 禪thiền 。 立lập 四tứ 支chi 。

復phục 次thứ 為vi 對đối 欲dục 界giới 五ngũ 種chủng 境cảnh 界giới 愛ái 。 初sơ 禪thiền 立lập 五ngũ 支chi 。 為vi 對đối 二nhị 禪thiền 五ngũ 種chủng 喜hỷ 。 第đệ 三tam 立lập 五ngũ 支chi 。 初sơ 禪thiền 無vô 五ngũ 種chủng 境cảnh 界giới 愛ái 。 三tam 禪thiền 無vô 五ngũ 種chủng 喜hỷ 愛ái 。 故cố 二nhị 與dữ 四tứ 不bất 立lập 五ngũ 支chi 。

【# □# 註chú 】# 初sơ 禪thiền 三tam 天thiên 。 梵Phạm 者giả 。 淨tịnh 也dã 。 無vô 欲dục 染nhiễm 故cố 。 十thập 八bát 天thiên 皆giai 淨tịnh 無vô 欲dục 。 此thử 當đương 其kỳ 首thủ 。 徧biến 得đắc 淨tịnh 名danh 。 梵Phạm 眾chúng 是thị 民dân 。 梵Phạm 輔phụ 是thị 臣thần 。 大đại 梵Phạm 。 即tức 王vương 也dã 。 劫kiếp 初sơ 先tiên 生sanh 。 劫kiếp 盡tận 後hậu 滅diệt 。 主chủ 領lãnh 大Đại 千Thiên 。 然nhiên 通thông 論luận 有hữu 萬vạn 億ức 梵Phạm 王Vương 。 唯duy 此thử 是thị 大Đại 千Thiên 之chi 中trung 。 王vương 名danh 尸thi 棄khí 。 得đắc 為vi 大Đại 千Thiên 之chi 王vương 。 降giáng/hàng 此thử 不bất 得đắc 。 橫hoạnh/hoành 論luận 。 又hựu 初sơ 禪thiền 有hữu 語ngữ 言ngôn 號hiệu 令linh 。 能năng 統thống 上thượng 冠quan 下hạ 故cố 也dã 。 如như 法Pháp 華hoa 云vân 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 。 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 尸Thi 棄Khí 大Đại 梵Phạm 。 若nhược 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 居cư 色sắc 界giới 頂đảnh 。 報báo 勝thắng 為vi 主chủ 。 無vô 統thống 王vương 義nghĩa 。 以dĩ 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 無vô 言ngôn 語ngữ 法pháp 。 是thị 故cố 諸chư 禪thiền 。 亦diệc 各các 以dĩ 報báo 勝thắng 為vi 主chủ 。 非phi 統thống 御ngự 也dã 。 豎thụ 辨biện 。 具cụ 如như 法Pháp 華hoa 文văn 句cú 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 明minh 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 。 正chánh 是thị 首thủ 羅la 。 又hựu 云vân 梵Phạm 王Vương 。 只chỉ 領lãnh 小tiểu 千thiên 而nhi 已dĩ 。 乃nãi 古cổ 師sư 之chi 說thuyết 。 非phi 今kim 家gia 正chánh 意ý 。

【# ■# 記ký 】# 佛Phật 地địa 論luận 曰viết 。 離ly 欲dục 寂tịch 靜tĩnh 。 名danh 梵Phạm 。 具cụ 云vân 梵Phạm 摩ma 。 此thử 翻phiên 清thanh 潔khiết 寂tịch 靜tĩnh 。 謂vị 創sáng/sang 離ly 欲dục 染nhiễm 。 名danh 清thanh 潔khiết 。 得đắc 根căn 本bổn 定định 。 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 稱xưng 高cao 淨tịnh 。 大đại 論luận 云vân 。 斷đoạn 婬dâm 欲dục 天thiên 。 皆giai 名danh 為vi 梵Phạm 。 初sơ 禪thiền 當đương 首thủ 。 偏thiên 名danh 淨tịnh 也dã 。 次thứ 明minh 三tam 天thiên 分phần/phân 君quân 臣thần 民dân 。 以dĩ 二nhị 禪thiền 上thượng 。 無vô 言ngôn 語ngữ 法pháp 。 故cố 不bất 立lập 王vương 臣thần 。 則tắc 知tri 初sơ 禪thiền 。 有hữu 言ngôn 語ngữ 號hiệu 令linh 統thống 領lãnh 。 故cố 分phần/phân 王vương 臣thần 也dã 。 然nhiên 通thông 論luận 下hạ 。 此thử 約ước 一nhất 佛Phật 所sở 化hóa 之chi 境cảnh 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 約ước 橫hoạnh/hoành 論luận 。 有hữu 萬vạn 億ức 初sơ 禪thiền 天thiên 。 萬vạn 億ức 梵Phạm 王Vương 。 然nhiên 皆giai 居cư 四tứ 方phương 。 惟duy 此thử 尸thi 棄khí 。 是thị 大Đại 千Thiên 中trung 。 主chủ 領lãnh 大Đại 千Thiên 也dã 。 尸thi 棄khí 。 翻phiên 頂đảnh 髻kế 。 王vương 頂đảnh 上thượng 有hữu 肉nhục 髻kế 。 似tự 螺loa 形hình 。 亦diệc 名danh 螺loa 髻kế 。 或hoặc 曰viết 火hỏa 頂đảnh 。 以dĩ 火hỏa 灾# 至chí 此thử 故cố 。 貌mạo 如như 童đồng 子tử 。 身thân 白bạch 銀ngân 色sắc 。 衣y 黃hoàng 金kim 色sắc 。 以dĩ 禪thiền 悅duyệt 為vi 食thực 也dã 。 又hựu 下hạ 。 約ước 豎thụ 辨biện 王vương 大Đại 千Thiên 。 謂vị 初sơ 禪thiền 有hữu 尋tầm 伺tứ 。 故cố 有hữu 語ngữ 言ngôn 號hiệu 令linh 。 統thống 上thượng 冠quan 下hạ 也dã 。 問vấn 。 法pháp 華hoa 序tự 品phẩm 。 列liệt 外ngoại 護hộ 眾chúng 。 謂vị 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 是thị 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 何hà 耶da 。 答đáp 。 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 居cư 色sắc 界giới 頂đảnh 。 但đãn 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 既ký 無vô 尋tầm 伺tứ 。 無vô 言ngôn 語ngữ 法pháp 。 故cố 報báo 勝thắng 為vi 主chủ 。 非phi 統thống 御ngự 言ngôn 主chủ 也dã 。 又hựu 尸thi 棄khí 者giả 。 此thử 王vương 本bổn 修tu 火hỏa 光quang 定định 。 破phá 欲dục 界giới 惑hoặc 。 從tùng 德đức 立lập 名danh 。 然nhiên 經kinh 標tiêu 梵Phạm 王Vương 。 復phục 舉cử 尸thi 棄khí 。 似tự 如như 兩lưỡng 人nhân 。 依y 釋thích 論luận 正chánh 。 以dĩ 尸thi 棄khí 為vi 主chủ 。 法pháp 華hoa 舉cử 位vị 顯hiển 名danh 。 恐khủng 一nhất 人nhân 耳nhĩ 。 又hựu 單đơn 修tu 禪thiền 。 為vi 梵Phạm 民dân 。 加gia 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 為vi 王vương 也dã 。 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 。 即tức 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 居cư 色sắc 界giới 頂đảnh 。 主chủ 大Đại 千Thiên 界Giới 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 迹tích 現hiện 其kỳ 中trung 也dã 。 若nhược 法pháp 華hoa 中trung 。 列liệt 世thế 界giới 主chủ 。 梵Phạm 天Thiên 王Vương 者giả 。 此thử 意ý 云vân 何hà 。 若nhược 言ngôn 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 主chủ 者giả 。 正chánh 是thị 首thủ 羅la 。 若nhược 言ngôn 尸Thi 棄Khí 大Đại 梵Phạm 等đẳng 者giả 。 更cánh 舉cử 二nhị 禪thiền 等đẳng 收thu 三tam 四tứ 禪thiền 梵Phạm 王Vương 耳nhĩ 。 又hựu 稱xưng 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 為vi 世thế 界giới 主chủ 。 私tư 謂vị 。 此thử 是thị 大Đại 千Thiên 之chi 中trung 。 得đắc 為vi 大Đại 千Thiên 之chi 主chủ 。 降giáng/hàng 此thử 不bất 得đắc 。 故cố 知tri 所sở 言ngôn 梵Phạm 王Vương 。 只chỉ 領lãnh 小tiểu 千thiên 。 乃nãi 古cổ 師sư 說thuyết 。 非phi 今kim 註chú 意ý 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 初sơ 禪thiền 。 名danh 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 謂vị 離ly 欲dục 界giới 雜tạp 惡ác 趣thú 生sanh 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 律luật 中trung 喻dụ 以dĩ 巧xảo 浴dục 潤nhuận 漬tí 也dã 。

【# □# 註chú 】# 二nhị 禪thiền 三tam 天thiên 。 少thiểu 光quang 。 光quang 明minh 少thiểu 故cố 。 無vô 量lượng 光quang 。 光quang 明minh 轉chuyển 增tăng 。 無vô 限hạn 量lượng 故cố 。 光quang 音âm 。 以dĩ 光quang 當đương 語ngữ 音âm 故cố 。 新tân 譯dịch 云vân 。 極cực 光quang 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 云vân 。 二nhị 禪thiền 通thông 名danh 光quang 音âm 。 彼bỉ 天thiên 語ngữ 時thời 。 口khẩu 出xuất 淨tịnh 光quang 。 有hữu 云vân 。 彼bỉ 內nội 無vô 尋tầm 伺tứ 。 外ngoại 無vô 言ngôn 語ngữ 。 用dụng 光quang 當đương 語ngữ 。 故cố 名danh 光quang 音âm 。 瑜du 伽già 論luận 稱xưng 極cực 光quang 淨tịnh 。 謂vị 淨tịnh 光quang 遍biến 照chiếu 。 自tự 他tha 處xứ 故cố 。

【# ■# 補bổ 】# 二nhị 禪thiền 覺giác 觀quán 俱câu 離ly 。 憂ưu 懸huyền 不bất 逼bức 。 麤thô 漏lậu 已dĩ 伏phục 。 稱xưng 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 謂vị 有hữu 定định 水thủy 潤nhuận 澤trạch 其kỳ 心tâm 。 律luật 中trung 喻dụ 以dĩ 山sơn 頂đảnh 之chi 泉tuyền 也dã 。 少thiểu 光quang 等đẳng 者giả 。 大đại 論luận 云vân 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 優ưu 劣liệt 。 故cố 光quang 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 諸chư 天thiên 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 布bố 施thí 持trì 戒giới 。 故cố 身thân 有hữu 光quang 明minh 。

復phục 有hữu 人nhân 於ư 暗ám 處xứ 然nhiên 燈đăng 。 亦diệc 供cúng 養dường 尊tôn 像tượng 塔tháp 寺tự 。 復phục 常thường 修tu 慈từ 。 又hựu 修tu 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 。 念niệm 諸chư 佛Phật 光quang 明minh 神thần 德đức 。 復phục 修tu 火hỏa 一nhất 切thiết 入nhập 。 又hựu 以dĩ 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 教giáo 化hóa 愚ngu 癡si 邪tà 見kiến 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 得đắc 心tâm 中trung 智trí 慧tuệ 明minh 。 身thân 亦diệc 有hữu 光quang 。 是thị 以dĩ 曇đàm 毗tỳ 云vân 。 諸chư 天thiên 報báo 相tương/tướng 。 身thân 放phóng 光quang 明minh 。 無vô 別biệt 晝trú 夜dạ 。 報báo 得đắc 五ngũ 通thông 。 形hình 無vô 障chướng 礙ngại 。 是thị 知tri 三tam 天thiên 論luận 光quang 。 義nghĩa 徧biến 前tiền 後hậu 。 三tam 禪thiền 論luận 淨tịnh 。 其kỳ 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 。 大đại 要yếu 隨tùy 位vị 高cao 下hạ 。 立lập 行hành 淺thiển 深thâm 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 三tam 禪thiền 三tam 天thiên 。 少thiểu 淨tịnh 。 意ý 識thức 嗜thị 樂nhạo/nhạc/lạc 離ly 喜hỷ 。 而nhi 純thuần 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 故cố 。 無vô 量lượng 淨tịnh 。 淨tịnh 勝thắng 於ư 前tiền 。 不bất 可khả 量lượng 故cố 。 徧biến 淨tịnh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 最tối 勝thắng 。 淨tịnh 周chu 普phổ 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 少thiểu 淨tịnh 離ly 喜hỷ 而nhi 純thuần 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 唯duy 識thức 論luận 言ngôn 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 適thích 悅duyệt 受thọ 。 恆hằng 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 悅duyệt 身thân 故cố 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 。 適thích 悅duyệt 受thọ 。 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 。 近cận 分phần/phân 名danh 喜hỷ 。 但đãn 悅duyệt 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 。 根căn 本bổn 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 名danh 喜hỷ 。 悅duyệt 身thân 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 。 若nhược 近cận 分phần/phân 。 若nhược 根căn 本bổn 。 皆giai 稱xưng 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 近cận 分phần/phân 者giả 。 謂vị 未vị 至chí 地địa 。 及cập 未vị 至chí 根căn 本bổn 也dã 。 無vô 量lượng 勝thắng 前tiền 者giả 。 謂vị 前tiền 僅cận 心tâm 淨tịnh 。 而nhi 此thử 更cánh 身thân 淨tịnh 也dã 。 徧biến 淨tịnh 周chu 普phổ 者giả 。 謂vị 前tiền 二nhị 雖tuy 。 身thân 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 未vị 能năng 周chu 普phổ 。 此thử 天thiên 更cánh 加gia 物vật 我ngã 無vô 二nhị 。 反phản 於ư 世thế 間gian 。 故cố 論luận 曰viết 。 三tam 界giới 中trung 徧biến 淨tịnh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 又hựu 曰viết 福phước 德đức 徧biến 淨tịnh 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 吳ngô 興hưng 云vân 。 地địa 持trì 論luận 。 目mục 第đệ 三tam 禪thiền 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 禪thiền 。 此thử 定định 功công 德đức 。 與dữ 徧biến 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 發phát 故cố 。 前tiền 二nhị 雖tuy 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 支chi 。 為vi 善thiện 所sở 障chướng 。 今kim 滅diệt 喜hỷ 純thuần 樂nhạo/nhạc/lạc 得đắc 名danh 。 名danh 離ly 喜hỷ 妙diệu 樂lạc 地địa 。 律luật 中trung 喻dụ 以dĩ 蓮liên 華hoa 出xuất 地địa 。 而nhi 未vị 出xuất 水thủy 。 根căn 葉diệp 花hoa 莖hành 。 無vô 不bất 潤nhuận 漬tí 也dã 。 問vấn 。 三tam 禪thiền 何hà 故cố 言ngôn 淨tịnh 。 答đáp 。 大đại 論luận 云vân 。 緣duyên 淨tịnh 故cố 淨tịnh 。 八bát 色sắc 是thị 淨tịnh 法pháp 。 未vị 被bị 練luyện 。 不bất 得đắc 淨tịnh 。 今kim 三tam 四tứ 禪thiền 法pháp 起khởi 。 來lai 觸xúc 此thử 八bát 色sắc 。 為vi 作tác 淨tịnh 緣duyên 。 三tam 四tứ 禪thiền 等đẳng 。 此thử 是thị 色sắc 界giới 極cực 淨tịnh 之chi 色sắc 。 用dụng 此thử 為vi 緣duyên 。 觸xúc 八bát 色sắc 更cánh 淨tịnh 。 故cố 言ngôn 緣duyên 淨tịnh 故cố 淨tịnh 。 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 徧biến 身thân 受thọ 。 故cố 知tri 是thị 三tam 禪thiền 中trung 淨tịnh 也dã 。 少thiểu 淨tịnh 者giả 。 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 境cảnh 。 出xuất 於ư 淨tịnh 性tánh 恬điềm 淡đạm 寂tịch 靜tĩnh 。 亦diệc 名danh 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 無vô 為vi 之chi 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 無vô 量lượng 淨tịnh 。 如như 楞lăng 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 身thân 心tâm 輕khinh 安an 。 成thành 寂tịch 滅diệt 樂lạc 。 徧biến 淨tịnh 。 如như 楞lăng 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 世thế 界giới 身thân 心tâm 。 一nhất 切thiết 圓viên 淨tịnh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 禪thiền 九cửu 天thiên 。 無vô 雲vân 者giả 。 下hạ 雖tuy 空không 居cư 。 依y 雲vân 而nhi 住trụ 。 此thử 無vô 雲vân 首thủ 。 特đặc 號hiệu 無vô 雲vân 。 業nghiệp 疏sớ/sơ 曰viết 。 第đệ 四tứ 禪thiền 上thượng 。 雲vân 居cư 輕khinh 薄bạc 如như 星tinh 散tán 住trụ 。 不bất 同đồng 下hạ 天thiên 。 如như 雲vân 密mật 合hợp 。 (# 文văn )# 福phước 生sanh 者giả 。 修tu 勝thắng 福phước 力lực 。 方phương 生sanh 此thử 天thiên 。 從tùng 因nhân 彰chương 名danh 。 廣quảng 果quả 者giả 。 凡phàm 夫phu 之chi 果quả 。 無vô 勝thắng 過quá 故cố 。 無vô 想tưởng 者giả 。 一nhất 期kỳ 中trung 間gian 。 心tâm 想tưởng 不bất 行hành 故cố 。 無vô 煩phiền 雜tạp 。 無vô 熱nhiệt 惱não 。 善thiện 相tương 見kiến 。 善thiện 現hiện 相tướng 。 究cứu 竟cánh 無vô 極cực 。 此thử 五ngũ 天thiên 三tam 果quả 所sở 居cư 。 名danh 五ngũ 不Bất 還Hoàn 天Thiên 。 若nhược 俱câu 舍xá 舊cựu 圖đồ 。 次thứ 第đệ 而nhi 上thượng 。 若nhược 準chuẩn 楞lăng 嚴nghiêm 第đệ 九cửu 。 皆giai 橫hoạnh/hoành 在tại 四tứ 禪thiền 中trung 。 彼bỉ 四tứ 禪thiền 天thiên 。 獨độc 有hữu 欽khâm 聞văn 。 不bất 能năng 知tri 見kiến 。 如như 今kim 世thế 間gian 。 曠khoáng 野dã 深thâm 山sơn 。 聖thánh 道Đạo 場Tràng 地địa 。 皆giai 羅La 漢Hán 所sở 住trụ 持trì 故cố 。 世thế 間gian 麤thô 人nhân 。 所sở 不bất 能năng 見kiến 。 (# 文văn )# 又hựu 色sắc 究cứu 竟cánh 中trung 。 有hữu 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 此thử 翻phiên 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 。

【# ■# 記ký 】# 開khai 蒙mông 曰viết 。 三tam 禪thiền 皆giai 依y 雲vân 住trụ 。 四tứ 禪thiền 方phương 在tại 空không 居cư 。 此thử 天thiên 初sơ 得đắc 。 獨độc 名danh 無vô 雲vân 。 問vấn 。 何hà 故cố 欲dục 界giới 除trừ 下hạ 二nhị 天thiên 。 皆giai 名danh 空không 居cư 。 答đáp 前tiền 言ngôn 空không 居cư 。 不bất 履lý 地địa 故cố 。 此thử 則tắc 雲vân 氣khí 亦diệc 無vô 。 取thủ 意ý 不bất 同đồng 也dã 。 業nghiệp 疏sớ/sơ 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 福phước 生sanh 。 謂vị 具cụ 勝thắng 福phước 因nhân 。 方phương 得đắc 生sanh 也dã 。 廣quảng 果quả 。 謂vị 異dị 生sanh 善thiện 得đắc 果quả 報báo 。 此thử 天thiên 最tối 勝thắng 。 所sở 有hữu 功công 德đức 。 勝thắng 下hạ 諸chư 天thiên 也dã 。 無vô 想tưởng 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 因nhân 中trung 修tu 彼bỉ 無vô 想tưởng 定định 時thời 。 厭yếm 患hoạn 麤thô 想tưởng 力lực 故cố 。 生sanh 彼bỉ 天thiên 中trung 。 違vi 礙ngại 不bất 恆hằng 行hành 之chi 心tâm 。 及cập 心tâm 所sở 。 但đãn 以dĩ 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 。 壽thọ 命mạng 五ngũ 百bách 劫kiếp 。 除trừ 初sơ 生sanh 彼bỉ 半bán 劫kiếp 。 想tưởng 心tâm 尚thượng 在tại 。 及cập 後hậu 退thoái 沒một 半bán 劫kiếp 。 想tưởng 心tâm 又hựu 起khởi 。 中trung 間gian 四tứ 百bách 九cửu 十thập 九cửu 劫kiếp 。 想tưởng 心tâm 不bất 行hành 也dã 。 無vô 煩phiền 雜tạp 下hạ 。 釋thích 後hậu 五ngũ 那na 含hàm 天thiên 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 無vô 煩phiền 之chi 始thỉ 得đắc 無vô 煩phiền 名danh 。 伏phục 熱nhiệt 惱não 故cố 。 名danh 無vô 熱nhiệt 。 果quả 易dị 彰chương 故cố 。 名danh 善thiện 現hiện 。 見kiến 清thanh 徹triệt 故cố 。 名danh 善thiện 見kiến 。 色sắc 中trung 無vô 上thượng 。 名danh 色sắc 究cứu 竟cánh 。 又hựu 言ngôn 無vô 煩phiền 。 無vô 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 雜tạp 也dã 。 無vô 熱nhiệt 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 調điều 柔nhu 。 離ly 下hạ 界giới 見kiến 思tư 熱nhiệt 惱não 也dã 。 善thiện 見kiến 者giả 。 定định 障chướng 漸tiệm 微vi 。 見kiến 極cực 明minh 徹triệt 也dã 。 善thiện 現hiện 者giả 。 形hình 色sắc 轉chuyển 勝thắng 善thiện 能năng 變biến 現hiện 也dã 。 色sắc 究cứu 竟cánh 者giả 。 色sắc 法pháp 最tối 極cực 之chi 處xứ 。 是thị 究cứu 竟cánh 處xứ 也dã 。 不bất 遷thiên 者giả 。 不bất 還hoàn 人nhân 間gian 受thọ 生sanh 也dã 。 俱câu 舍xá 圖đồ 失thất 考khảo 。 唐đường 譯dịch 俱câu 舍xá 頌tụng 言ngôn 。 由do 雜tạp 修tu 五ngũ 品phẩm 。 生sanh 有hữu 五ngũ 淨tịnh 居cư 。 論luận 言ngôn 。 由do 雜tạp 熏huân 修tu 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 有hữu 五ngũ 品phẩm 。 故cố 淨tịnh 居cư 唯duy 五ngũ 。 謂vị 下hạ 。 中trung 。 上thượng 。 上thượng 勝thắng 。 上thượng 極cực 。 五ngũ 品phẩm 差sai 別biệt 。 故cố 此thử 中trung 初sơ 三tam 品phẩm 心tâm 現hiện 前tiền 。 便tiện 得đắc 成thành 滿mãn 。 謂vị 初sơ 無vô 漏lậu 。 次thứ 起khởi 有hữu 漏lậu 。 復phục 起khởi 無vô 漏lậu 。 第đệ 二nhị 品phẩm 六lục 。 三tam 品phẩm 九cửu 。 四tứ 品phẩm 十thập 二nhị 。 五ngũ 品phẩm 十thập 五ngũ 。 如như 是thị 五ngũ 品phẩm 。 雜tạp 修tu 次thứ 第đệ 。 感cảm 五ngũ 淨tịnh 居cư 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 。 無vô 漏lậu 勢thế 力lực 。 熏huân 修tu 有hữu 漏lậu 。 令linh 感cảm 淨tịnh 居cư 。 有hữu 言ngôn 由do 信tín 等đẳng 五ngũ 。 次thứ 第đệ 增tăng 上thượng 。 感cảm 五ngũ 淨tịnh 居cư 。 然nhiên 皆giai 竪thụ 論luận 也dã 。 楞lăng 嚴nghiêm 橫hoạnh/hoành 論luận 者giả 。 彼bỉ 四tứ 禪thiền 天thiên 。 指chỉ 福phước 生sanh 。 福phước 愛ái 。 廣quảng 果quả 。 無vô 想tưởng 也dã 。 所sở 以dĩ 獨độc 聞văn 而nhi 不bất 見kiến 者giả 。 蓋cái 下hạ 天thiên 修tu 有hữu 漏lậu 凡phàm 定định 。 此thử 五ngũ 修tu 無vô 漏lậu 聖thánh 業nghiệp 。 凡phàm 聖thánh 業nghiệp 異dị 故cố 也dã 。 又hựu 色sắc 究cứu 竟cánh 下hạ 。 別biệt 明minh 色sắc 頂đảnh 有hữu 。 菩Bồ 薩Tát 住trú 處xứ 。 如như 經kinh 言ngôn 。 過quá 五ngũ 淨tịnh 居cư 。 有hữu 十Thập 住Trụ 菩Bồ 薩Tát 住trú 處xứ 。 亦diệc 名danh 淨tịnh 居cư 號hiệu 。 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 又hựu 三tam 乘thừa 中trung 。 立lập 此thử 為vi 淨tịnh 土độ 。 是thị 報báo 身thân 所sở 居cư 。 約ước 實thật 。 但đãn 是thị 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 攝nhiếp 報báo 之chi 果quả 。 多đa 作tác 彼bỉ 王vương 耳nhĩ 。 大đại 論luận 言ngôn 。 此thử 天thiên 有hữu 八bát 臂tý 三tam 目mục 。 乘thừa 白bạch 牛ngưu 。 執chấp 白bạch 拂phất 。 一nhất 念niệm 之chi 間gian 。 能năng 知tri 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 雨vũ 滴tích 數số 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 三tam 天thiên 是thị 凡phàm 夫phu 。 一nhất 無vô 想tưởng 是thị 外ngoại 道đạo 。 五ngũ 淨tịnh 居cư 。 是thị 三tam 果quả 居cư 處xứ 。 此thử 名danh 捨xả 念niệm 清thanh 淨tịnh 地địa 。 律luật 中trung 喻dụ 以dĩ 沐mộc 浴dục 披phi 新tân 淨tịnh 衣y 。 又hựu 如như 密mật 室thất 中trung 燈đăng 。 三tam 災tai 不bất 到đáo 。 由do 其kỳ 離ly 內nội 患hoạn 也dã 。 業nghiệp 疏sớ/sơ 南nam 山sơn 宣tuyên 律luật 師sư 。 釋thích 羯yết 磨ma 。 此thử 言ngôn 業nghiệp 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 色sắc 天thiên 踰du 繕thiện 那na 。 初sơ 四tứ 增tăng 半bán 半bán (# 謂vị 梵Phạm 眾chúng 半bán 踰du 繕thiện 那na 。 梵Phạm 輔phụ 一nhất 。 大đại 梵Phạm 一nhất 半bán 。 少thiểu 光quang 二nhị 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 頌tụng 明minh 色sắc 界giới 九cửu 天thiên 身thân 壽thọ 劫kiếp 量lượng 。

【# □# 註chú 】# 此thử 上thượng 倍bội 倍bội 增tăng (# 無vô 量lượng 光quang 四tứ 。 光quang 音âm 八bát 。 乃nãi 至chí 徧biến 淨tịnh 六lục 十thập 四tứ )# 。

【# ■# 記ký 】# 解giải 釋thích 與dữ 論luận 同đồng 。 論luận 言ngôn 。 無Vô 量Lượng 光Quang 天Thiên 。 倍bội 增tăng 二nhị 至chí 四tứ 。 乃nãi 至chí 色sắc 究cứu 竟cánh 。 增tăng 滿mãn 萬vạn 六lục 千thiên 。 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 唯duy 無vô 雲vân 減giảm 三tam (# 下hạ 徧biến 淨tịnh 天thiên 。 既ký 六lục 十thập 四tứ 。 無vô 雲vân 。 倍bội 應ưng 百bách 二nhị 十thập 八bát 。 身thân 壽thọ 但đãn 有hữu 。 一nhất 百bách 二nhị 十thập 五ngũ 者giả 。 謂vị 從tùng 變biến 易dị 受thọ 。 入nhập 不bất 變biến 易dị 受thọ 難nạn/nan 。 故cố 各các 減giảm 三tam 。 變biến 易dị 。 不bất 變biến 易dị 。 約ước 三tam 災tai 壞hoại 不bất 壞hoại 說thuyết )# 。

【# ■# 記ký 】# 無vô 雲vân 減giảm 三tam 之chi 故cố 。 本bổn 論luận 釋thích 不bất 出xuất 。 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 鈔sao 明minh 無vô 雲vân 。 欲dục 成thành 上thượng 都đô 數số 。 故cố 減giảm 於ư 三tam 。 唯duy 一nhất 百bách 二nhị 十thập 五ngũ 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 既ký 無vô 雲vân 入nhập 不bất 變biến 易dị 。 身thân 壽thọ 應ưng 增tăng 。 當đương 如như 清thanh 涼lương 所sở 言ngôn 。 成thành 上thượng 都đô 數số 故cố 減giảm 。 又hựu 諸chư 天thiên 身thân 壽thọ 。 皆giai 舉cử 大đại 概khái 。 故cố 不bất 妨phương 減giảm 。 存tồn 考khảo 。

【# □# 註chú 】# 少thiểu 光quang 上thượng 下hạ 天thiên 。 大đại 全toàn 半bán 為vi 劫kiếp (# 少thiểu 光quang 已dĩ 上thượng 。 大đại 全toàn 為vi 劫kiếp 。 謂vị 少thiểu 光quang 二nhị 大đại 劫kiếp 。 乃nãi 至chí 色sắc 究cứu 竟cánh 。 萬vạn 六lục 千thiên 大đại 劫kiếp 。 少thiểu 光quang 已dĩ 下hạ 。 大đại 半bán 為vi 劫kiếp 。 以dĩ 由do 身thân 量lượng 與dữ 壽thọ 量lượng 等đẳng 。 大đại 梵Phạm 身thân 既ký 一nhất 由do 旬tuần 半bán 。 故cố 壽thọ 當đương 一nhất 劫kiếp 半bán 。 故cố 以dĩ 四tứ 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 為vi 一nhất 大đại 劫kiếp 。 則tắc 六lục 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 成thành 劫kiếp 半bán 也dã 。 梵Phạm 輔phụ 。 壽thọ 一nhất 劫kiếp 。 身thân 一nhất 由do 旬tuần 。 四tứ 十thập 小tiểu 劫kiếp 也dã 。 梵Phạm 眾chúng 身thân 半bán 由do 旬tuần 。 故cố 壽thọ 半bán 劫kiếp 。 二nhị 十thập 小tiểu 劫kiếp 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 註chú 釋thích 。 較giảo 論luận 為vi 詳tường 。 論luận 言ngôn 。 少thiểu 光quang 已dĩ 上thượng 。 大đại 全toàn 為vi 劫kiếp 。 自tự 下hạ 諸chư 天thiên 。 大đại 半bán 為vi 劫kiếp 。 由do 此thử 說thuyết 大đại 梵Phạm 。 過quá 梵Phạm 輔phụ 天thiên 壽thọ 一nhất 劫kiếp 半bán 。 謂vị 成thành 住trụ 壞hoại 。 各các 二nhị 十thập 中trung 劫kiếp 。 六lục 十thập 中trung 劫kiếp 。 為vi 一nhất 劫kiếp 半bán 。 故cố 以dĩ 大đại 半bán 。 四tứ 十thập 中trung 劫kiếp 。 為vi 下hạ 三tam 天thiên 身thân 壽thọ 劫kiếp 量lượng 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 壽thọ 之chi 劫kiếp 數số 既ký 爾nhĩ 。 身thân 之chi 由do 旬tuần 亦diệc 然nhiên 。 應ưng 少thiểu 光quang 已dĩ 上thượng 身thân 量lượng 。 以dĩ 八bát 十thập 里lý 為vi 一nhất 由do 旬tuần 。 少thiểu 光quang 已dĩ 下hạ 身thân 量lượng 。 以dĩ 四tứ 十thập 里lý 為vi 一nhất 由do 旬tuần 。 此thử 約ước 身thân 壽thọ 對đối 論luận 如như 此thử 。 若nhược 約ước 三tam 災tai 對đối 論luận 。 大đại 全toàn 半bán 為vi 劫kiếp 。 亦diệc 允duẫn 合hợp 。 蓋cái 世thế 界giới 成thành 。 自tự 上thượng 而nhi 下hạ 。 壞hoại 。 自tự 下hạ 而nhi 上thượng 。 故cố 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 各các 二nhị 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 除trừ 卻khước 空không 劫kiếp 。 梵Phạm 王Vương 生sanh 成thành 劫kiếp 初sơ 。 滅diệt 壞hoại 劫kiếp 後hậu 。 正chánh 當đương 六lục 十thập 小tiểu 劫kiếp 壽thọ 也dã 。 自tự 少thiểu 光quang 二nhị 大đại 劫kiếp 。 至chí 光quang 音âm 八bát 大đại 劫kiếp 。 卻khước 值trị 七thất 番phiên 火hỏa 災tai 。 又hựu 一nhất 番phiên 水thủy 灾# 。 方phương 壞hoại 二nhị 禪thiền 。 正chánh 當đương 八bát 大đại 劫kiếp 壽thọ 也dã 。 如như 此thử 對đối 來lai 。 全toàn 半bán 之chi 義nghĩa 。 毫hào 無vô 乖quai 失thất 。 此thử 以dĩ 八bát 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 為vi 大đại 全toàn 劫kiếp 。 四tứ 十thập 小tiểu 劫kiếp 。 為vi 大đại 半bán 劫kiếp 。

△# 三tam 無vô 色sắc 界giới 。

三tam 無vô 色sắc 界giới 四tứ 。 天thiên (# 空không 處xứ 識thức 處xứ 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 非phi 非phi 想tưởng 。 已dĩ 上thượng 四tứ 天thiên 。 只chỉ 有hữu 四tứ 陰ấm 。 而nhi 無vô 色sắc 蘊uẩn 。 故cố 得đắc 名danh 也dã )# 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 厭yếm 色sắc 籠lung 。 修tu 四tứ 空không 定định 。 生sanh 四tứ 空không 天thiên 。 名danh 無vô 色sắc 界giới 。

【# ■# 備bị 】# 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 此thử 無vô 色sắc 。 非phi 畢tất 竟cánh 無vô 色sắc 。 婆bà 娑sa 謂vị 或hoặc 經kinh 二nhị 萬vạn 劫kiếp 色sắc 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 八bát 萬vạn 劫kiếp 色sắc 斷đoạn 。 命mạng 終chung 還hoàn 與dữ 色sắc 相tướng 續tục 故cố 。 斷đoạn 有hữu 二nhị 種chủng 。 有hữu 須tu 臾du 。 畢tất 竟cánh 。 須tu 臾du 斷đoạn 相tương 續tục 。 畢tất 竟cánh 斷đoạn 不bất 相tương 續tục 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng 四tứ 云vân 。 從tùng 第đệ 四tứ 禪thiền 欲dục 入nhập 空không 處xứ 。 必tất 作tác 方phương 便tiện 。 滅diệt 三tam 種chủng 色sắc 。 一nhất 可khả 見kiến 可khả 對đối 色sắc 。 (# 色sắc 塵trần )# 二nhị 不bất 可khả 見kiến 可khả 對đối 色sắc 。 (# 五ngũ 根căn 四tứ 塵trần )# 三tam 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 色sắc 。 (# 法pháp 入nhập 少thiểu 分phần 無vô 表biểu 色sắc 也dã )# 此thử 之chi 三tam 色sắc 。 並tịnh 在tại 色sắc 界giới 。 欲dục 入nhập 無vô 色sắc 。 故cố 滅diệt 此thử 三tam (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 滅diệt 色sắc 入nhập 空không 方phương 便tiện 者giả 。 先tiên 想tưởng 此thử 身thân 。 如như 甑# 。 如như 籠lung 。 如như 網võng 。 乃nãi 至chí 漸tiệm 空không 。 大đại 論luận 言ngôn 。 如như 鳥điểu 在tại 缾bình 。 缾bình 破phá 得đắc 出xuất 。 婆bà 娑sa 曰viết 。 先tiên 應ưng 思tư 惟duy 坼sách 上thượng 。 墻tường 上thượng 。 舍xá 上thượng 。 諸chư 空không 之chi 相tướng 。 取thủ 此thử 相tương/tướng 已dĩ 。 假giả 想tưởng 勝thắng 解giải 。 觀quán 察sát 照chiếu 了liễu 無vô 邊biên 空không 相tướng 。 以dĩ 先tiên 思tư 惟duy 無vô 邊biên 空không 相tướng 。 而nhi 修tu 加gia 行hành 。 展triển 轉chuyển 引dẫn 起khởi 初sơ 無vô 色sắc 生sanh 。 又hựu 順thuận 正chánh 理lý 曰viết 。 空không 法pháp 雖tuy 與dữ 色sắc 俱câu 。 而nhi 其kỳ 自tự 體thể 不bất 依y 屬thuộc 色sắc 。 諸chư 有hữu 於ư 色sắc 求cầu 離ly 者giả 。 必tất 應ưng 最tối 初sơ 思tư 惟duy 彼bỉ 法pháp 。 謂vị 虗hư 空không 體thể 雖tuy 與dữ 色sắc 俱câu 。 而nhi 待đãi 色sắc 無vô 。 方phương 得đắc 顯hiển 了liễu 。 外ngoại 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 其kỳ 相tương/tướng 無vô 邊biên 。 思tư 惟duy 彼bỉ 時thời 。 而nhi 能năng 離ly 也dã 。 此thử 明minh 入nhập 空không 方phương 便tiện 。 滅diệt 三tam 種chủng 色sắc 者giả 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 言ngôn 。 一nhất 可khả 見kiến 。 謂vị 色sắc 是thị 。 二nhị 有hữu 對đối 。 有hữu 十thập 。 謂vị 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 。 若nhược 不bất 可khả 見kiến 有hữu 對đối 。 但đãn 五ngũ 根căn 四tứ 塵trần 。 三tam 不bất 可khả 見kiến 無vô 對đối 。 謂vị 法pháp 處xứ 少thiểu 分phần 。 問vấn 。 香hương 味vị 二nhị 想tưởng 。 初sơ 禪thiền 已dĩ 離ly 。 色sắc 聲thanh 觸xúc 想tưởng 。 二nhị 禪thiền 已dĩ 除trừ 。 云vân 何hà 言ngôn 空không 定định 滅diệt 耶da 。 答đáp 。 達đạt 法Pháp 師sư 言ngôn 。 香hương 味vị 雖tuy 盡tận 初sơ 禪thiền 。 今kim 言ngôn 滅diệt 者giả 。 治trị 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 壞hoại 對đối 治trị 。 謂vị 方phương 便tiện 道Đạo 觀quán 下hạ 。 有hữu 漏lậu 無vô 常thường 等đẳng 故cố 。 二nhị 斷đoạn 對đối 治trị 。 謂vị 無vô 礙ngại 道đạo 。 正Chánh 斷Đoạn 下hạ 過quá 。 三tam 持trì 對đối 治trị 。 謂vị 解giải 脫thoát 道đạo 為vi 首thủ 。 及cập 後hậu 一nhất 切thiết 無vô 間gián 解giải 脫thoát 。 持trì 彼bỉ 無vô 為vi 。 不bất 令linh 散tán 失thất 。 四tứ 遠viễn 分phần/phân 對đối 治trị 。 謂vị 解giải 脫thoát 為vi 首thủ 。 及cập 後hậu 一nhất 切thiết 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 遠viễn 令linh 前tiền 障chướng 。 畢tất 竟cánh 不bất 退thoái 。 今kim 此thử 空không 定định 。 據cứ 第đệ 四tứ 治trị 也dã 。 色sắc 聲thanh 觸xúc 三tam 。 言ngôn 二nhị 禪thiền 滅diệt 者giả 。 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 乃nãi 至chí 四tứ 禪thiền 當đương 地địa 雖tuy 無vô 。 得đắc 借tá 故cố 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 方phương 便tiện 滅diệt 色sắc 者giả 。 禪thiền 波ba 羅la 密mật 言ngôn 。 應ưng 深thâm 思tư 色sắc 法pháp 過quá 罪tội 。 以dĩ 有hữu 身thân 色sắc 。 則tắc 內nội 有hữu 飢cơ 渴khát 。 外ngoại 受thọ 寒hàn 暑thử 等đẳng 苦khổ 。

復phục 次thứ 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 。 繫hệ 縛phược 於ư 心tâm 。 不bất 得đắc 自tự 在tại 。 讚tán 嘆thán 虗hư 空không 無vô 色sắc 。 則tắc 無vô 此thử 過quá 。 一nhất 心tâm 緣duyên 空không 。 念niệm 空không 不bất 捨xả 。 當đương 度độ 於ư 色sắc 難nạn/nan 也dã 。 五ngũ 根căn 四tứ 塵trần 。 根căn 。 指chỉ 五ngũ 勝thắng 義nghĩa 根căn 。 唯duy 天thiên 眼nhãn 能năng 見kiến 。 凡phàm 夫phu 不bất 能năng 見kiến 。 落lạc 在tại 浮phù 塵trần 根căn 。 如như 蒲bồ 桃đào 朵đóa 等đẳng 。 故cố 言ngôn 不bất 可khả 見kiến 。 然nhiên 猶do 有hữu 對đối 。 眼nhãn 根căn 可khả 對đối 色sắc 等đẳng 。 四tứ 塵trần 。 指chỉ 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 。 若nhược 法pháp 入nhập 少thiểu 分phần 者giả 。 以dĩ 四tứ 分phần/phân 中trung 之chi 一nhất 。 故cố 言ngôn 少thiểu 分phần 。 一nhất 心tâm 數số 法pháp 。 屬thuộc 心tâm 。 二nhị 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 三tam 無vô 為vi 法pháp 非phi 三tam 聚tụ 攝nhiếp 。 四tứ 無vô 表biểu 色sắc 。 屬thuộc 色sắc 。 此thử 色sắc 不bất 可khả 見kiến 。 亦diệc 無vô 對đối 。 無vô 所sở 表biểu 彰chương 。 名danh 無vô 表biểu 。 即tức 五ngũ 塵trần 落lạc 謝tạ 影ảnh 子tử 也dã 。

【# □# 註chú 】# 無vô 色sắc 界giới 色sắc 。 小Tiểu 乘Thừa 空không 有hữu 二nhị 宗tông 。 各các 計kế 不bất 同đồng 。 大đại 眾chúng 部bộ 云vân 。 但đãn 無vô 麤thô 色sắc 。 非phi 無vô 細tế 色sắc 。 妙diệu 玄huyền 四tứ (# 六lục )# 引dẫn 毗tỳ 曇đàm 云vân 。 無vô 色sắc 有hữu 道đạo 共cộng 戒giới 。 戒giới 是thị 無vô 作tác 色sắc 。 以dĩ 無vô 漏lậu 緣duyên 通thông 。 故cố 此thử 戒giới 色sắc 。 隨tùy 無vô 漏lậu 緣duyên 。 至chí 無vô 色sắc 也dã (# 文văn )# 釋thích 籤# 四tứ (# 三tam 十thập 一nhất )# 云vân 。 言ngôn 無vô 漏lậu 緣duyên 通thông 者giả 。 通thông 九cửu 地địa 也dã 。 既ký 通thông 九cửu 地địa 。 豈khởi 隔cách 無vô 色sắc 。 (# 文văn )# 妙diệu 樂lạc 六lục (# 九cửu )# 云vân 。 無vô 色sắc 雖tuy 無vô 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 定định 果quả 所sở 為vi 。 皆giai 是thị 墻tường 壁bích 。 (# 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 業nghiệp 果quả 所sở 為vi )# 三tam 界giới 皆giai 以dĩ 意ý 識thức 維duy 持trì 。 若nhược 約ước 諸chư 宗tông 無vô 色sắc 。 非phi 全toàn 無vô 四tứ 大đại 色sắc 。 雅nhã 合hợp 其kỳ 宜nghi 。 (# 文văn )(# 有hữu 合hợp 門môn 計kế 有hữu 色sắc 經kinh 墻tường 壁bích 譬thí )# 此thử 是thị 有hữu 宗tông 計kế 有hữu 色sắc 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 細tế 色sắc 。 即tức 定định 果quả 色sắc 。 妙diệu 玄huyền 引dẫn 毗tỳ 曇đàm 下hạ 。 證chứng 成thành 有hữu 色sắc 。 婆bà 沙sa 問vấn 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 弟đệ 子tử 生sanh 無vô 色sắc 。 及cập 無vô 色sắc 界giới 羅La 漢Hán 。 成thành 就tựu 道đạo 俱câu 生sanh 戒giới 。 不bất 成thành 就tựu 。 定định 俱câu 生sanh 戒giới 。 答đáp 。 有hữu 說thuyết 世thế 俗tục 戒giới 。 是thị 縛phược 是thị 繫hệ 法pháp 。 是thị 以dĩ 不bất 成thành 就tựu 。 無vô 漏lậu 戒giới 。 不bất 縛phược 不bất 是thị 繫hệ 法pháp 。 故cố 成thành 就tựu 。 有hữu 說thuyết 世thế 俗tục 戒giới 。 墮đọa 在tại 界giới 中trung 。 墮đọa 在tại 定định 中trung 。 無vô 漏lậu 戒giới 。 雖tuy 在tại 地địa 中trung 。 不bất 墮đọa 界giới 中trung 。 是thị 故cố 成thành 就tựu 。 則tắc 無vô 色sắc 界giới 。 有hữu 道đạo 共cộng 戒giới 。 無vô 作tác 色sắc 故cố 。 引dẫn 妙diệu 玄huyền 釋thích 籤# 證chứng 成thành 。 既ký 有hữu 無vô 作tác 。 豈khởi 得đắc 全toàn 無vô 色sắc 耶da 。 妙diệu 樂lạc 下hạ 。 更cánh 引dẫn 證chứng 成thành 。 蓋cái 文văn 句cú 言ngôn 。 堂đường 。 譬thí 欲dục 界giới 。 閣các 。 譬thí 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 墻tường 壁bích 譬thí 四tứ 大đại 。 妙diệu 樂lạc 言ngôn 。 墻tường 壁bích 譬thí 四tứ 大đại 者giả 。 應ưng 通thông 三tam 界giới 。 無vô 色sắc 雖tuy 無vô 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 然nhiên 有hữu 定định 果quả 所sở 為vi 之chi 色sắc 。 皆giai 是thị 墻tường 壁bích 。 欲dục 色sắc 業nghiệp 果quả 。 所sở 為vi 者giả 。 黑hắc 業nghiệp 白bạch 業nghiệp 。 欲dục 界giới 報báo 不bất 動động 業nghiệp 。 色sắc 界giới 報báo 雖tuy 有hữu 垢cấu 淨tịnh 。 不bất 同đồng 俱câu 業nghiệp 果quả 也dã 。 三tam 界giới 意ý 識thức 維duy 持trì 者giả 。 定định 業nghiệp 二nhị 界giới 。 皆giai 意ý 識thức 所sở 執chấp 持trì 也dã 。 若nhược 約ước 下hạ 。 妙diệu 樂lạc 判phán 明minh 有hữu 色sắc 合hợp 宜nghi 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 有hữu 宗tông 引dẫn 無vô 作tác 色sắc 。 以dĩ 顯hiển 無vô 色sắc 界giới 有hữu 色sắc 。 蓋cái 有hữu 宗tông 謂vị 。 道đạo 共cộng 戒giới 。 是thị 色sắc 聚tụ 攝nhiếp 。 道đạo 共cộng 者giả 。 見kiến 諦Đế 道đạo 中trung 。 所sở 發phát 無vô 作tác 。 與dữ 心tâm 上thượng 勝thắng 道đạo 俱câu 。 故cố 曰viết 道đạo 共cộng 。 以dĩ 無vô 作tác 為vi 體thể 。 無vô 作tác 者giả 。 不bất 假giả 造tạo 作tác 。 任nhậm 運vận 而nhi 發phát 。 體thể 屬thuộc 於ư 色sắc 。 故cố 名danh 無vô 作tác 色sắc 。 無vô 漏lậu 緣duyên 通thông 者giả 。 無vô 漏lậu 即tức 見kiến 道đạo 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 。 此thử 十thập 六lục 心tâm 。 能năng 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 。 而nhi 不bất 漏lậu 落lạc 三tam 途đồ 。 故cố 此thử 無vô 漏lậu 為vi 能năng 緣duyên 。 三tam 界giới 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 諦Đế 。 理lý 為vi 所sở 緣duyên 。 既ký 遍biến 緣duyên 上thượng 下hạ 八bát 諦đế 。 故cố 曰viết 緣duyên 通thông 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 法pháp 數số 引dẫn 婆bà 娑sa 云vân 。 一nhất 道đạo 共cộng 戒giới 。 於ư 見kiến 道đạo 修tu 道Đạo 位vị 中trung 。 不bất 作tác 意ý 持trì 。 自tự 然nhiên 不bất 犯phạm 。 戒giới 與dữ 道đạo 俱câu 發phát 。 名danh 道đạo 共cộng 。 此thử 戒giới 是thị 初sơ 二nhị 三tam 果quả 所sở 得đắc 。 即tức 無vô 漏lậu 戒giới 也dã 。 二nhị 定định 共cộng 戒giới 。 謂vị 發phát 得đắc 初sơ 禪thiền 二nhị 三tam 四tứ 禪thiền 定định 時thời 。 不bất 作tác 意ý 持trì 。 自tự 然nhiên 不bất 犯phạm 。 戒giới 與dữ 定định 俱câu 發phát 。 此thử 戒giới 斷đoạn 惑hoặc 未vị 盡tận 。 未vị 出xuất 生sanh 死tử 。 即tức 有hữu 漏lậu 戒giới 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 此thử 中trung 明minh 無vô 色sắc 界giới 。 須tu 疏sớ/sơ 明minh 無vô 色sắc 著trước 落lạc 。 不bất 必tất 引dẫn 空không 有hữu 二nhị 宗tông 雜tạp 解giải 。 妙diệu 樂lạc 墻tường 壁bích 譬thí 亦diệc 不bất 必tất 引dẫn 。 彼bỉ 釋thích 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 此thử 明minh 三tam 藏tạng 。 大đại 小tiểu 須tu 分phần/phân 也dã 。 私tư 謂vị 。 上thượng 說thuyết 修tu 得đắc 無vô 色sắc 所sở 由do 。 此thử 因nhân 便tiện 詳tường 明minh 無vô 色sắc 有hữu 定định 果quả 色sắc 。 既ký 有hữu 二nhị 解giải 。 必tất 須tu 兼kiêm 引dẫn 大Đại 乘Thừa 證chứng 明minh 。 均quân 屬thuộc 要yếu 義nghĩa 。 無vô 色sắc 著trước 落lạc 下hạ 有hữu 四tứ 段đoạn 分phân 解giải 。 非phi 略lược 也dã 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 引dẫn 成thành 論luận 云vân 。 色sắc 是thị 無vô 教giáo 法pháp 。 (# 此thử 是thị 空không 宗tông 牒điệp 有hữu 宗tông 計kế )# 不bất 至chí 無vô 色sắc 。 (# 此thử 是thị 空không 宗tông 難nan 有hữu 宗tông 也dã 。 難nạn/nan 云vân 。 應ưng 不bất 至chí 無vô 色sắc 耶da 。 如như 讀đọc 教giáo 記ký 戒giới 體thể 中trung 辨biện )# 此thử 是thị 空không 宗tông 計kế 無vô 色sắc 者giả 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 讀đọc 教giáo 記ký 未vị 詳tường 。 若nhược 準chuẩn 戒giới 疏sớ/sơ 言ngôn 。 無vô 教giáo 法pháp 者giả 。 謂vị 戒giới 是thị 色sắc 住trụ 。 無vô 作tác 是thị 假giả 色sắc 。 亦diệc 言ngôn 無vô 教giáo 。 非phi 對đối 眼nhãn 色sắc 。 發phát 隱ẩn 言ngôn 。 亦diệc 言ngôn 無vô 教giáo 者giả 。 亦diệc 名danh 無vô 教giáo 也dã 。 非phi 對đối 眼nhãn 色sắc 者giả 。 即tức 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 之chi 色sắc 法pháp 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 澤trạch 山sơn 咸hàm 戒giới 疏sớ/sơ 曰viết 。 小Tiểu 乘Thừa 立lập 三tam 聚tụ 。 謂vị 色sắc 。 心tâm 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 薩tát 婆bà 多đa 有hữu 宗tông 。 作tác 。 無vô 作tác 。 並tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 註chú 言ngôn 。 初sơ 依y 身thân 口khẩu 而nhi 起khởi 。 故cố 作tác 戒giới 以dĩ 色sắc 為vi 體thể 。 所sở 發phát 善thiện 業nghiệp 。 天thiên 眼nhãn 能năng 見kiến 。 故cố 無vô 作tác 戒giới 。 亦diệc 色sắc 為vi 體thể 。 成thành 實thật 空không 宗tông 。 作tác 戒giới 。 以dĩ 色sắc 心tâm 為vi 體thể 。 無vô 作tác 。 以dĩ 非phi 色sắc 非phi 心tâm 為vi 體thể 。 註chú 言ngôn 。 業nghiệp 由do 心tâm 起khởi 。 心tâm 是thị 正chánh 因nhân 。 身thân 口khẩu 為vi 緣duyên 。 兼kiêm 緣duyên 顯hiển 正chánh 。 故cố 作tác 戒giới 色sắc 心tâm 為vi 體thể 。 無vô 作tác 體thể 者giả 。 由do 作tác 初sơ 起khởi 。 必tất 假giả 色sắc 心tâm 。 無vô 作tác 後hậu 發phát 。 異dị 於ư 前tiền 緣duyên 。 故cố 強cường/cưỡng 目mục 之chi 非phi 色sắc 非phi 心tâm 耳nhĩ 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 者giả 。 但đãn 論luận 色sắc 心tâm 。 無vô 第đệ 三tam 聚tụ 。 故cố 作tác 無vô 作tác 戒giới 體thể 。 通thông 色sắc 通thông 心tâm 。 有hữu 師sư 曰viết 。 無vô 教giáo 法pháp 。 即tức 無vô 作tác 色sắc 。 亦diệc 名danh 無vô 表biểu 色sắc 。 不bất 可khả 教giáo 示thị 。 故cố 有hữu 宗tông 謂vị 。 無vô 作tác 業nghiệp 。 雖tuy 屬thuộc 於ư 色sắc 。 無vô 有hữu 相tướng 狀trạng 。 不bất 可khả 分phân 別biệt 教giáo 示thị 。 故cố 名danh 無vô 教giáo 。 空không 宗tông 牒điệp 彼bỉ 所sở 計kế 。 故cố 言ngôn 色sắc 是thị 無vô 教giáo 法pháp 。 無vô 色sắc 一nhất 句cú 是thị 難nạn/nan 。 謂vị 汝nhữ 既ký 言ngôn 道đạo 共cộng 戒giới 有hữu 色sắc 。 是thị 無vô 教giáo 法pháp 。 既ký 言ngôn 是thị 色sắc 。 則tắc 道đạo 共cộng 戒giới 應ưng 不bất 至chí 無vô 色sắc 耶da 。 何hà 者giả 。 以dĩ 道đạo 共cộng 是thị 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 故cố 能năng 通thông 至chí 無vô 色sắc 。 汝nhữ 既ký 是thị 色sắc 。 豈khởi 能năng 至chí 無vô 色sắc 耶da 。 如như 此thử 難nạn/nan 者giả 。 蓋cái 空không 宗tông 亦diệc 許hứa 道đạo 共cộng 戒giới 通thông 至chí 無vô 色sắc 。 但đãn 不bất 許hứa 道đạo 共cộng 戒giới 是thị 色sắc 。 以dĩ 無vô 色sắc 界giới 無vô 色sắc 故cố 。 是thị 以dĩ 空không 宗tông 立lập 戒giới 體thể 。 是thị 非phi 色sắc 非phi 心tâm 聚tụ 。 故cố 能năng 隨tùy 無vô 漏lậu 緣duyên 。 通thông 至chí 無vô 色sắc 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 計kế 有hữu 。 是thị 不bất 了liễu 義nghĩa 。 說thuyết 無vô 色sắc 者giả 。 乃nãi 名danh 了liễu 義nghĩa 。 大Đại 乘Thừa 反phản 此thử 。

【# ■# 記ký 】# 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 所sở 證chứng 空không 。 謂vị 極cực 處xứ 。 故cố 推thôi 空không 宗tông 。 計kế 無vô 色sắc 為vi 了liễu 義nghĩa 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 計kế 有hữu 。 是thị 不bất 了liễu 義nghĩa 。 上thượng 引dẫn 妙diệu 樂lạc 。 許hứa 有hữu 宗tông 合hợp 宜nghi 。 復phục 引dẫn 籤# 文văn 。 破phá 其kỳ 不bất 了liễu 。 若nhược 破phá 其kỳ 不bất 了liễu 。 則tắc 荊kinh 溪khê 許hứa 他tha 有hữu 過quá 。 又hựu 引dẫn 楞lăng 嚴nghiêm 及cập 孤cô 山sơn 釋thích 。 判phán 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 宗tông 義nghĩa 合hợp 。 此thử 但đãn 見kiến 荊kinh 溪khê 許hứa 有hữu 宗tông 合hợp 宜nghi 。 不bất 知tri 荊kinh 溪khê 釋thích 文văn 後hậu 。 不bất 過quá 旁bàng 引dẫn 有hữu 宗tông 。 許hứa 其kỳ 雅nhã 合hợp 。 集tập 註chú 不bất 當đương 將tương 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 反phản 合hợp 小Tiểu 乘Thừa 也dã 。 私tư 謂vị 。 小Tiểu 乘Thừa 著trước 空không 。 計kế 有hữu 不bất 了liễu 。 遂toại 覺giác 空không 宗tông 。 勝thắng 於ư 有hữu 宗tông 。 是thị 小Tiểu 乘Thừa 意ý 。 許hứa 有hữu 定định 果quả 。 是thị 大Đại 乘Thừa 意ý 。 亦diệc 是thị 今kim 注chú 引dẫn 以dĩ 證chứng 成thành 意ý 。 上thượng 引dẫn 籤# 文văn 。 並tịnh 非phi 破phá 其kỳ 不bất 了liễu 。 下hạ 引dẫn 楞lăng 嚴nghiêm 。 孤cô 山sơn 釋thích 。 乃nãi 就tựu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 有hữu 。 是thị 同đồng 邊biên 論luận 。 存tồn 俟sĩ 後hậu 定định 。

【# □# 註chú 】# 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 言ngôn 。 是thị 四tứ 空không 天thiên 。 身thân 心tâm 滅diệt 盡tận 。 定định 性tánh 現hiện 前tiền 。 無vô 業nghiệp 果quả 色sắc 。 孤cô 山sơn 釋thích 云vân 。 謂vị 無vô 業nghiệp 果quả 色sắc 者giả 。 顯hiển 有hữu 定định 果quả 色sắc 也dã 。 此thử 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 宗tông 義nghĩa 合hợp 。 若nhược 大đại 經Kinh 云vân 。 無vô 色sắc 界giới 色sắc 。 是thị 佛Phật 境cảnh 界giới 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 者giả 。 此thử 是thị 大Đại 乘Thừa 。 說thuyết 有hữu 色sắc 義nghĩa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 經kinh 迦Ca 葉Diếp 言ngôn 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 若nhược 非phi 色sắc 者giả 。 云vân 何hà 得đắc 住trụ 。 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 如như 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 亦diệc 色sắc 非phi 色sắc 。 我ngã 亦diệc 說thuyết 為vi 非phi 色sắc 。 若nhược 人nhân 難nạn/nan 言ngôn 。 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 若nhược 非phi 色sắc 者giả 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 去khứ 來lai 進tiến 止chỉ 。 如như 是thị 之chi 義nghĩa 。 諸chư 佛Phật 境cảnh 界giới 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。

【# ■# 補bổ 】# 四tứ 空không 身thân 心tâm 滅diệt 盡tận 等đẳng 者giả 。 正chánh 脈mạch 言ngôn 。 初sơ 二nhị 天thiên 全toàn 無vô 身thân 境cảnh 。 故cố 曰viết 身thân 滅diệt 。 後hậu 二nhị 天thiên 七thất 八bát 現hiện 行hành 。 俱câu 伏phục 不bất 行hành 。 故cố 曰viết 心tâm 滅diệt 盡tận 。 定định 性tánh 現hiện 前tiền 者giả 。 明minh 有hữu 定định 果quả 色sắc 。 無vô 業nghiệp 果quả 色sắc 者giả 。 依y 正chánh 皆giai 空không 。 聖thánh 眼nhãn 觀quán 之chi 。 三tam 尺xích 識thức 神thần 。 似tự 中trung 有hữu 也dã 。 是thị 佛Phật 境cảnh 界giới 。 非phi 聲thanh 緣duyên 所sở 知tri 者giả 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 經kinh 。 說thuyết 所sở 證chứng 空không 。 遂toại 謂vị 極cực 處xứ 。 悉tất 皆giai 無vô 色sắc 。 大Đại 乘Thừa 實thật 說thuyết 。 界giới 外ngoại 尚thượng 受thọ 法pháp 性tánh 之chi 色sắc 。 豈khởi 此thử 四tứ 天thiên 惟duy 空không 空không 然nhiên 。 故cố 斥xích 二Nhị 乘Thừa 非phi 所sở 知tri 也dã 。 又hựu 中trung 陰ấm 經kinh 言ngôn 。 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 禮lễ 拜bái 世Thế 尊Tôn 。 楞lăng 嚴nghiêm 亦diệc 曰viết 。 無vô 色sắc 稽khể 首thủ 。 仁nhân 王vương 經kinh 言ngôn 。 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 雨vũ 諸chư 香hương 華hoa 。 阿a 含hàm 說thuyết 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 空không 中trung 淚lệ 下hạ 。 如như 春xuân 細tế 雨vũ 。 皆giai 明minh 有hữu 色sắc 也dã 。 又hựu 定định 果quả 色sắc 。 顯hiển 揚dương 論luận 。 名danh 定định 自tự 在tại 所sở 生sanh 色sắc 。 謂vị 勝thắng 定định 力lực 故cố 。 於ư 一nhất 切thiết 色sắc 。 皆giai 得đắc 自tự 在tại 。 即tức 以dĩ 定định 變biến 起khởi 五ngũ 塵trần 境cảnh 。 故cố 論luận 言ngôn 變biến 身thân 萬vạn 億ức 。 共cộng 立lập 毫hào 端đoan 。 空không 量lượng 地địa 界giới 也dã 。 以dĩ 上thượng 辨biện 有hữu 色sắc 竟cánh 。

【# □# 註chú 】# 空không 處xứ 。 禪thiền 門môn 六lục (# 九cửu )# 云vân 。 此thử 定định 最tối 初sơ 。 離ly 三tam 種chủng 色sắc 。 心tâm 緣duyên 虗hư 空không 。 既ký 與dữ 無vô 色sắc 相tướng 應ưng 。 故cố 名danh 虗hư 空không 定định 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 三tam 種chủng 。 即tức 可khả 見kiến 有hữu 對đối 有hữu 三tam 種chủng 。

【# □# 註chú 】# 識thức 處xứ 。 禪thiền 門môn 六lục (# 十thập 一nhất )# 云vân 。 捨xả 空không 緣duyên 識thức 。 以dĩ 識thức 為vi 處xứ 。 正chánh 從tùng 所sở 緣duyên 處xứ 受thọ 名danh 。 故cố 名danh 識thức 處xứ (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 所sở 緣duyên 識thức 處xứ 。 必tất 帶đái 於ư 相tương/tướng 。 識thức 相tương/tướng 無vô 邊biên 。 名danh 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 。

【# □# 註chú 】# 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 行hành 者giả 厭yếm 於ư 識thức 處xứ 無vô 邊biên 。 於ư 是thị 捨xả 之chi 。 入nhập 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 亦diệc 名danh 不bất 用dụng 處xứ 。 禪thiền 門môn 六lục (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 修tu 此thử 定định 時thời 不bất 用dụng 一nhất 切thiết 內nội 外ngoại 境cảnh 界giới 。 外ngoại 境cảnh 名danh 空không 。 內nội 境cảnh 名danh 識thức 。 捨xả 此thử 二nhị 境cảnh 。 故cố 言ngôn 不bất 用dụng 處xứ (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 識thức 處xứ 謝tạ 已dĩ 。 緣duyên 無vô 所sở 有hữu 法pháp 相tướng 應ưng 。 名danh 不bất 用dụng 處xứ 。 即tức 佛Phật 。 三tam 年niên 就tựu 阿a 藍lam 迦ca 藍lam 所sở 習tập 定định 也dã 。

【# □# 註chú 】# 非phi 非phi 想tưởng 。 止Chỉ 觀Quán 六lục (# 四tứ )# 引dẫn 阿a 毗tỳ 曇đàm 婆bà 娑sa 云vân 。 非phi 無vô 想tưởng 天thiên 之chi 無vô 想tưởng 。 非phi 三tam 空không 之chi 有hữu 想tưởng 。 故cố 言ngôn 非phi 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 也dã 。 人nhân 師sư 云vân 。 無vô 想tưởng 是thị 色sắc 天thiên 異dị 界giới 。 不bất 應ưng 仍nhưng 此thử 得đắc 名danh 。 就tựu 同đồng 界giới 識thức 名danh 。 前tiền 無vô 所sở 有hữu 定định 。 已dĩ 除trừ 想tưởng 。 今kim 復phục 除trừ 無vô 想tưởng 。 想tưởng 。 無vô 想tưởng 。 兩lưỡng 捨xả 。 故cố 言ngôn 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng 。 (# 五ngũ )# 人nhân 師sư 尚thượng 不bất 許hứa 引dẫn 色sắc 無vô 想tưởng 天thiên 。 況huống 總tổng 引dẫn 四tứ 禪thiền 。 既ký 是thị 論luận 文văn 。 取thủ 亦diệc 無vô 失thất 。 人nhân 師sư 釋thích 義nghĩa 。 亦diệc 未vị 全toàn 非phi 。 今kim 家gia 俱câu 存tồn 。 故cố 無vô 破phá 斥xích 。 (# 文văn )# 止Chỉ 觀Quán 九cửu (# 八bát )# 云vân 。 此thử 定định 不bất 緣duyên 識thức 處xứ 。 故cố 非phi 想tưởng 。 不bất 緣duyên 不bất 用dụng 處xứ 。 故cố 非phi 非phi 想tưởng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 人nhân 師sư 意ý 謂vị 。 無vô 想tưởng 是thị 色sắc 天thiên 。 與dữ 無vô 色sắc 異dị 界giới 。 故cố 不bất 應ưng 依y 以dĩ 立lập 名danh 。 當đương 依y 同đồng 界giới 之chi 無vô 所sở 有hữu 。 已dĩ 除trừ 乎hồ 想tưởng 。 今kim 復phục 除trừ 無vô 所sở 有hữu 之chi 無vô 想tưởng 。 立lập 為vi 非phi 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 也dã 。 輔phụ 行hành 下hạ 。 明minh 止Chỉ 觀Quán 雙song 存tồn 兩lưỡng 釋thích 之chi 意ý 。 論luận 文văn 乃nãi 大Đại 士Sĩ 本bổn 經kinh 而nhi 造tạo 。 取thủ 亦diệc 無vô 失thất 。 此thử 存tồn 論luận 家gia 釋thích 。 人nhân 師sư 非phi 想tưởng 依y 同đồng 界giới 不bất 無vô 其kỳ 義nghĩa 。 此thử 存tồn 人nhân 師sư 釋thích 。 止Chỉ 觀Quán 下hạ 。 此thử 止Chỉ 觀Quán 正chánh 釋thích 。

【# ■# 備bị 】# 集tập 註chú 問vấn 答đáp 。 總tổng 引dẫn 四tứ 禪thiền 句cú 。 輔phụ 行hành 引dẫn 立lập 世thế 論luận 曰viết 。 非phi 如như 四tứ 色sắc 。 及cập 以dĩ 三tam 空không 。 故cố 言ngôn 非phi 想tưởng 。 非phi 無vô 想tưởng 天thiên 。 及cập 無vô 心tâm 定định 。 故cố 非phi 非phi 想tưởng 。

【# □# 註chú 】# 只chỉ 打đả 四tứ 陰ấm 。 輔phụ 行hành 五ngũ 上thượng (# 二nhị 十thập 四tứ )# 云vân 。 蘊uẩn 之chi 與dữ 陰ấm 。 新tân 舊cựu 異dị 譯dịch (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 唐đường 元nguyên 奘tráng 師sư 。 新tân 譯dịch 曰viết 蘊uẩn 。 舊cựu 譯dịch 曰viết 陰ấm 。 大đại 論luận 問vấn 。 既ký 有hữu 四tứ 陰ấm 。 云vân 何hà 言ngôn 非phi 。 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 。 答đáp 。 是thị 中trung 有hữu 想tưởng 。 微vi 細tế 難nạn/nan 覺giác 。 故cố 謂vị 非phi 有hữu 想tưởng 。 有hữu 想tưởng 故cố 。 非phi 無vô 想tưởng 。 凡phàm 夫phu 謂vị 得đắc 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 是thị 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 佛Phật 法Pháp 中trung 雖tuy 知tri 有hữu 想tưởng 。 因nhân 其kỳ 本bổn 名danh 。 稱xưng 非phi 有hữu 想tưởng 非phi 無vô 想tưởng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 積tích 聚tụ 名danh 蘊uẩn 。 蓋cái 覆phú 名danh 陰ấm 。 積tích 聚tụ 有hữu 為vi 。 蓋cái 覆phú 真chân 性tánh 。

【# ■# 記ký 】# 有hữu 為vi 。 即tức 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 生sanh 滅diệt 法pháp 。 真chân 性tánh 。 即tức 真Chân 如Như 法pháp 性tánh 。 只chỉ 由do 無vô 始thỉ 不bất 覺giác 。 遂toại 有hữu 諸chư 法pháp 積tích 聚tụ 蓋cái 覆phú 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 諸chư 文văn 。 或hoặc 云vân 。 四tứ 禪thiền 八bát 定định 。 或hoặc 云vân 四tứ 定định 者giả 。 輔phụ 行hành 九cửu 上thượng (# 初sơ 云vân )# 若nhược 色sắc 無vô 色sắc 。 二nhị 界giới 相tương 對đối 。 則tắc 色sắc 界giới 名danh 禪thiền 。 無vô 色sắc 界giới 名danh 定định 。 若nhược 總tổng 以dĩ 上thượng 界giới 望vọng 於ư 下hạ 欲dục 。 則tắc 上thượng 二nhị 界giới 俱câu 名danh 定định 地địa 。 下hạ 界giới 為vi 散tán (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 色sắc 界giới 思tư 維duy 修tu 故cố 。 無vô 色sắc 深thâm 定định 勝thắng 故cố 。 故cố 分phần/phân 禪thiền 定định 二nhị 名danh 。

△# 三tam 結kết 二nhị 。 初sơ 結kết 判phán 生sanh 死tử 。

上thượng 來lai 所sở 釋thích 從tùng 地địa 獄ngục 至chí 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 雖tuy 然nhiên 苦khổ 樂lạc 不bất 同đồng 。 未vị 免miễn 生sanh 而nhi 復phục 死tử 。 死tử 而nhi 還hoàn 生sanh 。 故cố 名danh 生sanh 死tử 。

【# □# 註chú 】# 一nhất 往vãng 言ngôn 之chi 。 三tam 途đồ 唯duy 苦khổ 。 諸chư 天thiên 純thuần 樂nhạo/nhạc/lạc 。 人nhân 中trung 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 間gian 。 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 。 天thiên 亦diệc 有hữu 苦khổ 。 妙diệu 玄huyền 六lục (# 二nhị 十thập 九cửu )# 云vân 。 六Lục 欲Dục 天Thiên 者giả 。 地địa 天thiên 。 別biệt 有hữu 修tu 羅la 鬪đấu 戰chiến 之chi 難nạn/nan 。 通thông 有hữu 五ngũ 衰suy 死tử 相tướng 。 苦khổ 等đẳng 地địa 獄ngục 。 色sắc 天thiên 。 雖tuy 無vô 下hạ 界giới 諸chư 苦khổ 。 而nhi 為vi 色sắc 所sở 籠lung 。 若nhược 命mạng 盡tận 時thời 。 不bất 樂nhạo 入nhập 禪thiền 。 風phong 觸xúc 吹xuy 身thân 。 唯duy 除trừ 眼nhãn 識thức 。 餘dư 皆giai 有hữu 苦khổ 。 四tứ 空không 諸chư 天thiên 。 雖tuy 無vô 欲dục 色sắc 界giới 等đẳng 苦khổ 。 如như 瘡sang 。 (# 空không 處xứ )# 如như 癰ung 。 (# 識thức 處xứ )# 如như 病bệnh 。 (# 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 )# 如như 箭tiễn 入nhập 體thể 。 (# 非phi 非phi 想tưởng )# 成thành 就tựu 細tế 煩phiền 惱não 。 (# 文văn )# 及cập 非phi 想tưởng 有hữu 八bát 苦khổ 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 王vương 忉Đao 利Lợi 二nhị 天thiên 。 別biệt 有hữu 修tu 羅la 難nạn/nan 者giả 。 瑜du 伽già 論luận 言ngôn 。 若nhược 修tu 羅la 鬪đấu 戰chiến 時thời 。 諸chư 天thiên 失thất 手thủ 。 復phục 生sanh 。 若nhược 斬trảm 首thủ 截tiệt 腰yêu 亦diệc 死tử 。 六lục 天thiên 通thông 有hữu 五ngũ 衰suy 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 言ngôn 。 大đại 五ngũ 衰suy 者giả 。 頭đầu 上thượng 花hoa 萎nuy 。 腋dịch 下hạ 汗hãn 出xuất 。 衣y 裳thường 垢cấu 染nhiễm 。 身thân 體thể 臭xú 穢uế 。 不bất 樂nhạo 本bổn 座tòa 。 小tiểu 五ngũ 衰suy 者giả 。 衣y 服phục 絕tuyệt 香hương 。 身thân 光quang 忽hốt 滅diệt 。 浴dục 滴tích 沾triêm 身thân 。 本bổn 性tánh 囂hiêu 馳trì 。 兩lưỡng 目mục 眴thuấn/huyễn 動động 。 小tiểu 五ngũ 相tương/tướng 現hiện 。 遇ngộ 勝thắng 善thiện 緣duyên 。 猶do 可khả 轉chuyển 故cố 。 大đại 五ngũ 相tương/tướng 現hiện 。 必tất 定định 當đương 死tử 。 禪thiền 經kinh 言ngôn 。 於ư 彼bỉ 恆hằng 樂lạc 處xứ 。 衰suy 死tử 二nhị 五ngũ 相tương/tướng 。 是thị 相tương 及cập 命mạng 終chung 。

爾nhĩ 時thời 最tối 大đại 苦khổ 。 方phương 欲dục 恣tứ 所sở 樂lạc 。 五ngũ 衰suy 忽hốt 然nhiên 至chí 。 若nhược 見kiến 是thị 相tướng 時thời 。 愁sầu 怖bố 不bất 自tự 安an 。 天thiên 眼nhãn 卒thốt 便tiện 瞬thuấn 。 浴dục 已dĩ 水thủy 著trước 身thân 。 一nhất 切thiết 妙diệu 境cảnh 界giới 。 其kỳ 心tâm 不bất 喜hỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 千thiên 種chủng 樂nhạo/nhạc/lạc 自tự 然nhiên 。 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 音âm 。 今kim 則tắc 寂tịch 無vô 聲thanh 。 當đương 知tri 七thất 日nhật 死tử 。 玉ngọc 女nữ 悉tất 捨xả 去khứ 。 餘dư 天thiên 共cộng 從tùng 事sự 。 見kiến 已dĩ 生sanh 熱nhiệt 惱não 。 命mạng 終chung 入nhập 地địa 獄ngục 。 又hựu 禪thiền 經Kinh 云vân 。 腋dịch 下hạ 流lưu 汗hãn 出xuất 。 衣y 服phục 卒thốt 垢cấu 膩nị 。 見kiến 已dĩ 大đại 恐khủng 怖bố 。 是thị 則tắc 淨tịnh 業nghiệp 盡tận 。 花hoa 冠quan 昔tích 鮮tiên 麗lệ 。 而nhi 今kim 忽hốt 萎nuy 熱nhiệt 。 身thân 體thể 本bổn 光quang 澤trạch 。 一nhất 朝triêu 頓đốn 枯khô 瘁# 。 常thường 所sở 愛ái 樂nhạo 座tòa 。 今kim 惡ác 不bất 復phục 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 現hiện 。 當đương 知tri 時thời 死tử 至chí 。 是thị 也dã 苦khổ 等đẳng 地địa 獄ngục 。 禪thiền 經kinh 言ngôn 。 諸chư 天thiên 共cộng 器khí 食thực 。 隨tùy 福phước 有hữu 差sai 別biệt 。 見kiến 此thử 異dị 色sắc 時thời 。 心tâm 則tắc 生sanh 憂ưu 惱não 。 如như 是thị 極cực 愁sầu 慘thảm 。 猶do 如như 地địa 獄ngục 苦khổ 。 是thị 也dã 。 色sắc 天thiên 命mạng 盡tận 時thời 。 風phong 觸xúc 吹xuy 身thân 。 唯duy 除trừ 眼nhãn 識thức 者giả 。 籤# 文văn 無vô 解giải 。 從tùng 來lai 無vô 確xác 釋thích 。 有hữu 約ước 義nghĩa 通thông 曰viết 。 勝thắng 禪thiền 定định 者giả 。 目mục 力lực 最tối 勝thắng 。 故cố 命mạng 盡tận 風phong 觸xúc 吹xuy 身thân 。 五ngũ 根căn 受thọ 苦khổ 。 而nhi 眼nhãn 識thức 猶do 不bất 受thọ 。 又hựu 有hữu 言ngôn 。 上thượng 地địa 眼nhãn 識thức 。 眼nhãn 起khởi 方phương 有hữu 。 風phong 非phi 眼nhãn 境cảnh 。 故cố 不bất 受thọ 苦khổ 。 俟sĩ 再tái 考khảo 定định 。 如như 瘡sang 等đẳng 者giả 。 禪thiền 門môn 云vân 離ly 四tứ 空không 定định 。 說thuyết 八bát 種chủng 觀quán 。 如như 瘡sang 。 癰ung 。 病bệnh 。 刺thứ 。 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 是thị 也dã 。 前tiền 四tứ 對đối 治trị 事sự 觀quán 。 後hậu 四tứ 即tức 是thị 理lý 觀quán 。 此thử 八bát 有hữu 總tổng 別biệt 。 總tổng 則tắc 用dụng 此thử 八bát 法pháp 。 總tổng 觀quán 空không 處xứ 定định 。 四tứ 陰ấm 和hòa 合hợp 。 故cố 有hữu 此thử 定định 。 可khả 患hoạn 無vô 實thật 。 別biệt 觀quán 者giả 。 前tiền 四tứ 對đối 治trị 。 觀quán 四tứ 陰ấm 事sự 。 謂vị 病bệnh 。 治trị 受thọ 。 癰ung 。 治trị 想tưởng 。 瘡sang 。 治trị 行hành 。 刺thứ 。 治trị 識thức 。 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 。 即tức 對đối 觀quán 四tứ 陰ấm 理lý 相tương/tướng 。 謂vị 無vô 常thường 觀quán 識thức 。 苦khổ 觀quán 受thọ 。 空không 觀quán 想tưởng 。 無vô 我ngã 觀quán 行hành 陰ấm 。 又hựu 有hữu 云vân 。 觀quán 五ngũ 陰ấm 能năng 生sanh 諸chư 惱não 故cố 。 如như 病bệnh 。 有hữu 聞văn 病bệnh 為vi 輕khinh 微vi 。 故cố 言ngôn 如như 癰ung 疽thư 。 有hữu 人nhân 以dĩ 癰ung 猶do 或hoặc 可khả 差sai 。 故cố 言ngôn 如như 箭tiễn 鏑# 入nhập 體thể 。 此thử 為vi 上thượng 根căn 說thuyết 四tứ 。 若nhược 中trung 根căn 說thuyết 八bát 。 下hạ 根căn 說thuyết 十thập 。 加gia 痛thống 惱não 衰suy 壞hoại 。 憂ưu 畏úy 不bất 安an 。 今kim 玄huyền 文văn 為vi 上thượng 根căn 。 以dĩ 前tiền 四tứ 對đối 治trị 方phương 法pháp 。 別biệt 觀quán 四tứ 空không 也dã 。 成thành 就tựu 細tế 煩phiền 惱não 者giả 。 以dĩ 四tứ 空không 有hữu 三tam 十thập 六lục 品phẩm 思tư 也dã 。 非phi 想tưởng 八bát 苦khổ 者giả 。 謂vị 心tâm 生sanh 異dị 念niệm 。 名danh 生sanh 若nhược 。 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 名danh 老lão 苦khổ 。 行hành 心tâm 擾nhiễu 擾nhiễu 妨phương 定định 。 名danh 病bệnh 苦khổ 。 退thoái 定định 。 是thị 死tử 苦khổ 。 求cầu 定định 不bất 得đắc 。 名danh 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 求cầu 定định 不bất 得đắc 。 必tất 有hữu 於ư 障chướng 。 即tức 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 失thất 定định 時thời 苦khổ 。 名danh 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 四tứ 陰ấm 心tâm 。 即tức 熾sí 盛thịnh 苦khổ 。 故cố 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 十thập 種chủng 細tế 煩phiền 惱não 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 受thọ 乃nãi 至chí 慧tuệ 受thọ 謂vị 識thức 所sở 受thọ 。 想tưởng 謂vị 識thức 所sở 想tưởng 。 行hành 謂vị 法pháp 行hành 。 觸xúc 謂vị 意ý 觸xúc 。 思tư 謂vị 法pháp 思tư 。 欲dục 謂vị 欲dục 入nhập 定định 。 解giải 謂vị 法pháp 勝thắng 解giải 。 念niệm 謂vị 念niệm 三tam 昧muội 。 定định 謂vị 心tâm 如như 法Pháp 住trụ 。 慧tuệ 謂vị 慧tuệ 根căn 慧tuệ 力lực 。 此thử 之chi 十thập 法pháp 。 乃nãi 無vô 色sắc 之chi 愛ái 。 無vô 明minh 掉trạo 慢mạn 。 心tâm 不bất 相tương 應ứng 。 諸chư 行hành 苦khổ 集tập 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 得đắc 生sanh 於ư 彼bỉ 。 欲dục 入nhập 滅diệt 定định 。 先tiên 滅diệt 此thử 等đẳng 是thị 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 識thức 處xứ 如như 癰ung 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 如như 瘡sang 。 輔phụ 行hành 補bổ 言ngôn 。 空không 處xứ 如như 病bệnh 。 非phi 非phi 想tưởng 如như 刺thứ 。 今kim 儀nghi 文văn 空không 處xứ 如như 瘡sang 。 無vô 所sở 有hữu 如như 病bệnh 。 然nhiên 禪thiền 波ba 羅la 密mật 引dẫn 摩ma 訶ha 衍diễn 言ngôn 。 觀quán 識thức 處xứ 如như 瘡sang 。 如như 箭tiễn 。 觀quán 無vô 想tưởng 處xứ 如như 癡si 。 存tồn 考khảo 。 集tập 註chú 問vấn 答đáp 。 問vấn 。 風phong 觸xúc 吹xuy 身thân 。 何hà 故cố 唯duy 除trừ 眼nhãn 識thức 。 答đáp 。 據cứ 俱câu 舍xá 言ngôn 。 眼nhãn 識thức 通thông 二nhị 地địa 。 謂vị 欲dục 界giới 及cập 初sơ 定định 。 又hựu 生sanh 二nhị 三tam 四tứ 定định 地địa 。 若nhược 眼nhãn 識thức 現hiện 起khởi 。 從tùng 彼bỉ 退thoái 於ư 下hạ 界giới 生sanh 。 故cố 云vân 。

△# 二nhị 結kết 歸quy 苦Khổ 諦Đế 。

此thử 是thị 藏tạng 教giáo 實thật 有hữu 苦Khổ 諦Đế 。

【# □# 註chú 】# 文văn 句cú 六lục 云vân 。 三tam 藏tạng 教giáo 詮thuyên 生sanh 滅diệt 。 故cố 云vân 實thật 有hữu 也dã 。

△# 二nhị 集Tập 諦Đế 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 名danh 體thể 二nhị 。 初sơ 牒điệp 名danh 示thị 體thể 。

二nhị 集Tập 諦Đế 者giả 。 即tức 見kiến 思tư 惑hoặc 。

【# □# 註chú 】# 集tập 者giả 。 招chiêu 集tập 為vi 義nghĩa 。 惑hoặc 與dữ 業nghiệp 俱câu 。 能năng 招chiêu 生sanh 死tử 。 而nhi 今kim 但đãn 云vân 惑hoặc 者giả 。 前tiền 苦Khổ 諦Đế 中trung 已dĩ 明minh 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 故cố 即tức 見kiến 思tư 惑hoặc 。 示thị 集Tập 諦Đế 之chi 體thể 也dã 。 見kiến 者giả 。 若nhược 云vân 見kiến 理lý 時thời 能năng 斷đoạn 此thử 惑hoặc 。 即tức 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 若nhược 云vân 見kiến 只chỉ 是thị 假giả 。 謂vị 因nhân 成thành 。 相tương 續tục 相tương 待đãi 。 三tam 假giả 也dã 。 假giả 者giả 。 不bất 實thật 為vi 義nghĩa 。 即tức 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 。

【# ■# 記ký 】# 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 見kiến 則tắc 見kiến 理lý 。 見kiến 實thật 非phi 惑hoặc 。 見kiến 理lý 時thời 能năng 斷đoạn 此thử 惑hoặc 。 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 又hựu 曰viết 。 見kiến 惑hoặc 非phi 但đãn 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 亦diệc 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 。 稱xưng 之chi 為vi 假giả 。 假giả 者giả 。 虗hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 外ngoại 道đạo 諸chư 見kiến 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 一nhất 單đơn 四tứ 見kiến 。 二nhị 複phức 四tứ 見kiến 。 三tam 具cụ 足túc 四tứ 見kiến 。 四tứ 無vô 言ngôn 見kiến 。 單đơn 四tứ 者giả 。 執chấp 有hữu 執chấp 無vô 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 於ư 一nhất 有hữu 見kiến 復phục 起khởi 利lợi 鈍độn 十thập 使sử 。 歷lịch 三tam 界giới 合hợp 有hữu 八bát 十thập 八bát 使sử 。 餘dư 三tam 亦diệc 各các 具cụ 八bát 十thập 八bát 使sử 。 若nhược 歷lịch 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 見kiến 見kiến 各các 具cụ 八bát 十thập 八bát 使sử 。 乃nãi 至chí 歷lịch 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 八bát 十thập 八bát 使sử 。 各các 各các 百bách 八bát 。 又hựu 複phức 四tứ 見kiến 。 具cụ 足túc 四tứ 見kiến 。 又hựu 單đơn 複phức 具cụ 足túc 外ngoại 。 各các 各các 一nhất 絕tuyệt 言ngôn 見kiến 亦diệc 皆giai 起khởi 八bát 十thập 八bát 使sử 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 百bách 八bát 等đẳng 。 如như 前tiền 說thuyết 。 約ước 佛Phật 法Pháp 。 藏tạng 。 四tứ 門môn 生sanh 四tứ 見kiến 。 通thông 。 四tứ 門môn 生sanh 四tứ 見kiến 。 別biệt 。 四tứ 門môn 生sanh 四tứ 見kiến 。 圓viên 。 四tứ 門môn 生sanh 四tứ 見kiến 。 又hựu 四tứ 門môn 外ngoại 。 各các 一nhất 絕tuyệt 言ngôn 見kiến 。 如như 是thị 一nhất 一nhất 見kiến 中trung 。 各các 各các 起khởi 八bát 十thập 八bát 使sử 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 百bách 八bát 等đẳng 惑hoặc 。 如như 前tiền 說thuyết 。 以dĩ 上thượng 諸chư 見kiến 。 見kiến 理lý 則tắc 斷đoạn 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 言ngôn 。 既ký 是thị 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 不bất 當đương 列liệt 外ngoại 道đạo 佛Phật 法Pháp 諸chư 見kiến 。 當đương 知tri 見kiến 則tắc 是thị 惑hoặc 。 而nhi 非phi 解giải 矣hĩ 。 私tư 謂vị 。 見kiến 理lý 則tắc 從tùng 解giải 。 見kiến 惑hoặc 則tắc 從tùng 名danh 。 今kim 從tùng 得đắc 名danh 邊biên 也dã 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 百bách 八bát 見kiến 。 准chuẩn 校giảo 計kế 經kinh 言ngôn 百bách 八bát 癡si 。 大đại 論luận 言ngôn 百bách 八bát 受thọ 。 即tức 止Chỉ 觀Quán 輔phụ 行hành 引dẫn 文văn 。 未vị 嘗thường 言ngôn 百bách 八bát 見kiến 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 約ước 外ngoại 道đạo 。 例lệ 前tiền 亦diệc 應ưng 言ngôn 單đơn 複phức 具cụ 足túc 各các 假giả 。 并tinh 一nhất 絕tuyệt 言ngôn 假giả 。 依y 佛Phật 法Pháp 。 復phục 十thập 六lục 假giả 。 一nhất 一nhất 如như 前tiền 說thuyết 。 又hựu 於ư 一nhất 一nhất 假giả 中trung 。

復phục 有hữu 三tam 假giả 。 謂vị 因nhân 成thành 。 相tương 續tục 。 相tương 待đãi 也dã 。 法pháp 塵trần 對đối 意ý 根căn 者giả 。 因nhân 成thành 。 約ước 內nội 外ngoại 相tướng 續tục 。 但đãn 約ước 內nội 根căn 。 相tương 待đãi 。 竪thụ 待đãi 滅diệt 無vô 之chi 無vô 。 橫hoạnh/hoành 待đãi 三tam 無vô 為vi 之chi 無vô 心tâm 也dã 。 輔phụ 行hành 解giải 言ngôn 。 約ước 心tâm 。 因nhân 內nội 因nhân 外ngoại 和hòa 合hợp 方phương 成thành 。 故cố 所sở 生sanh 法pháp 名danh 因nhân 成thành 。 念niệm 不bất 實thật 故cố 。 故cố 前tiền 念niệm 滅diệt 。 滅diệt 已dĩ 復phục 生sanh 。 生sanh 者giả 必tất 滅diệt 。 計kế 能năng 相tương 續tục 。 名danh 相tướng 續tục 。 己kỷ 待đãi 於ư 他tha 。 假giả 立lập 於ư 己kỷ 。 相tương 待đãi 不bất 實thật 。 名danh 相tướng 待đãi 。 若nhược 竪thụ 待đãi 者giả 。 意ý 亦diệc 如như 是thị 。 約ước 色sắc 。 四tứ 大đại 色sắc 身thân 。 體thể 全toàn 不bất 實thật 。 是thị 三tam 假giả 故cố 。 前tiền 念niệm 滅diệt 時thời 。 假giả 後hậu 念niệm 續tục 。 故cố 名danh 為vi 假giả 。 待đãi 中trung 亦diệc 應ưng 具cụ 有hữu 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。 待đãi 往vãng 滅diệt 身thân 。 名danh 為vi 不bất 身thân 。 竪thụ 待đãi 也dã 。 他tha 非phi 我ngã 身thân 。 名danh 為vi 不bất 身thân 。 橫hoạnh/hoành 待đãi 也dã 。 約ước 依y 報báo 。 可khả 解giải 。 此thử 是thị 三tam 藏tạng 隨tùy 事sự 三tam 假giả 。 滅diệt 色sắc 空không 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 出xuất 止Chỉ 觀Quán 會hội 本bổn 五ngũ 卷quyển 五ngũ 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 引dẫn 大đại 論luận 言ngôn 。 謂vị 色sắc 如như 去khứ 等đẳng 四tứ 句cú 。 四tứ 陰ấm 亦diệc 然nhiên 。 合hợp 二nhị 十thập 句cú 。 此thử 計kế 過quá 去khứ 也dã 。 又hựu 計kế 色sắc 常thường 等đẳng 四tứ 句cú 。 四tứ 陰ấm 亦diệc 然nhiên 合hợp 二nhị 十thập 句cú 。 此thử 計kế 現hiện 在tại 也dã 。 又hựu 計kế 色sắc 有hữu 邊biên 等đẳng 四tứ 句cú 。 四tứ 陰ấm 亦diệc 然nhiên 。 合hợp 二nhị 十thập 句cú 。 即tức 計kế 未vị 來lai 也dã 。 一nhất 一nhất 句cú 下hạ 。 皆giai 言ngôn 神thần 及cập 世thế 間gian 。 三tam 世thế 六lục 十thập 。 并tinh 有hữu 無vô 二nhị 。 論luận 釋thích 言ngôn 。 凡phàm 夫phu 取thủ 著trước 。 計kế 有hữu 神thần 我ngã 。 計kế 常thường 者giả 。 修tu 福phước 滅diệt 罪tội 。 計kế 無vô 常thường 者giả 。 為vi 今kim 世thế 名danh 利lợi 。 故cố 有hữu 所sở 作tác 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 者giả 。 只chỉ 是thị 雙song 計kế 初sơ 二nhị 兩lưỡng 句cú 。 故cố 於ư 神thần 我ngã 。 以dĩ 計kế 麤thô 細tế 。 為vi 第đệ 三tam 句cú 。 計kế 神thần 麤thô 者giả 。 身thân 死tử 無vô 常thường 。 計kế 神thần 細tế 者giả 。 身thân 死tử 不bất 滅diệt 。 計kế 雙song 非phi 者giả 。 見kiến 計kế 第đệ 三tam 。 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 何hà 者giả 。 常thường 則tắc 不bất 滅diệt 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 風phong 雨vũ 不bất 動động 。 若nhược 無vô 常thường 者giả 。 則tắc 有hữu 變biến 動động 。 如như 雨vũ 在tại 皮bì 。 則tắc 有hữu 壞hoại 爛lạn 。 離ly 此thử 二nhị 過quá 。 以dĩ 我ngã 心tâm 故cố 。 復phục 說thuyết 有hữu 神thần 神thần 但đãn 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 耳nhĩ 。

佛Phật 言ngôn 。

四tứ 皆giai 邪tà 見kiến 。 此thử 即tức 計kế 神thần 也dã 。 世thế 間gian 。 即tức 是thị 國quốc 土độ 。 是thị 故cố 神thần 於ư 世thế 間gian 。 亦diệc 有hữu 四tứ 見kiến 。 言ngôn 計kế 常thường 者giả 。

問vấn 言ngôn 。

土thổ/độ 若nhược 本bổn 無vô 。 計kế 應ưng 有hữu 錯thác 。 世thế 間gian 是thị 有hữu 。 何hà 故cố 邪tà 見kiến 。 答đáp 。 破phá 世thế 間gian 者giả 。 破phá 常thường 等đẳng 想tưởng 。 不bất 破phá 世thế 間gian 。 如như 無vô 目mục 人nhân 。 以dĩ 蛇xà 莊trang 嚴nghiêm 。 有hữu 目mục 語ngữ 言ngôn 。 蛇xà 非phi 瓔anh 珞lạc 。 破phá 倒đảo 亦diệc 爾nhĩ 。 現hiện 見kiến 無vô 常thường 。 不bất 得đắc 言ngôn 常thường 。 三tam 四tứ 兩lưỡng 句cú 。 準chuẩn 說thuyết 可khả 知tri 。 有hữu 邊biên 等đẳng 者giả 。 外ngoại 人nhân 求cầu 土thổ/độ 。 不bất 得đắc 其kỳ 始thỉ 。 即tức 謂vị 無vô 終chung 。 無vô 始thỉ 中trung 終chung 。 則tắc 名danh 無vô 邊biên 計kế 有hữu 此thử 三tam 。 即tức 名danh 有hữu 邊biên 。 如như 得đắc 禪thiền 者giả 。 計kế 八bát 萬vạn 劫kiếp 。 三tam 四tứ 二nhị 句cú 。 凖# 此thử 可khả 知tri 。 亦diệc 有hữu 人nhân 言ngôn 。 第đệ 三tam 句cú 者giả 。 八bát 方phương 有hữu 邊biên 。 上thượng 下hạ 無vô 邊biên 。 有hữu 言ngôn 。 上thượng 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 下hạ 至chí 地địa 獄ngục 。 上thượng 下hạ 有hữu 邊biên 。 八bát 方phương 無vô 邊biên 。 計kế 神thần 我ngã 。 如như 芥giới 子tử 等đẳng 是thị 。 亦diệc 有hữu 計kế 土thổ/độ 。 及cập 以dĩ 神thần 我ngã 。 互hỗ 計kế 有hữu 無vô 。 成thành 三tam 四tứ 兩lưỡng 句cú 。 準chuẩn 此thử 可khả 知tri 。 如như 去khứ 等đẳng 者giả 。 如như 人nhân 彼bỉ 來lai 。 去khứ 至chí 後hậu 世thế 。 謂vị 如như 去khứ 。 謂vị 先tiên 世thế 無vô 來lai 。 滅diệt 亦diệc 無vô 去khứ 。 名danh 不bất 如như 去khứ 。 若nhược 謂vị 身thân 死tử 為vi 去khứ 。 而nhi 神thần 不bất 去khứ 。 名danh 第đệ 三tam 句cú 。 見kiến 俱câu 有hữu 過quá 。 名danh 第đệ 四tứ 句cú 。 大đại 論luận 甚thậm 廣quảng 。 須tu 往vãng 彼bỉ 尋tầm 。

【# ■# 備bị 】# 五ngũ 陰ấm 大đại 小tiểu 即tức 離ly 。 解giải 見kiến 下hạ 。 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 一nhất 陰ấm 四tứ 見kiến 。 成thành 二nhị 十thập 。 約ước 三tam 世thế 。 成thành 六lục 十thập 。 以dĩ 斷đoạn 常thường 二nhị 見kiến 為vi 根căn 本bổn 。 成thành 六lục 十thập 二nhị 。 出xuất 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。 輔phụ 行hành 亦diệc 引dẫn 。 身thân 邊biên 攝nhiếp 者giả 。 我ngã 即tức 身thân 見kiến 。 大đại 小tiểu 即tức 離ly 皆giai 邊biên 見kiến 。 輔phụ 行hành 乃nãi 節tiết 取thủ 大đại 論luận 。 稍sảo 有hữu 不bất 同đồng 。 取thủ 其kỳ 明minh 顯hiển 。 句cú 下hạ 皆giai 言ngôn 神thần 及cập 世thế 間gian 者giả 。 如như 論luận 言ngôn 。 是thị 見kiến 依y 色sắc 。 神thần 及cập 世thế 間gian 。 常thường 是thị 事sự 實thật 。 餘dư 妄vọng 語ngữ 。 於ư 受thọ 想tưởng 等đẳng 四tứ 陰ấm 。 常thường 無vô 常thường 。 邊biên 無vô 邊biên 等đẳng 。 各các 四tứ 句cú 。 例lệ 此thử 可khả 知tri 。 計kế 常thường 者giả 。 修tu 福phước 受thọ 後hậu 報báo 故cố 。 計kế 無vô 常thường 者giả 。 但đãn 為vi 今kim 世thế 。 不bất 信tín 後hậu 報báo 故cố 。 亦diệc 常thường 亦diệc 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 神thần 有hữu 麤thô 細tế 二nhị 種chủng 。 一nhất 微vi 細tế 常thường 住trụ 。 二nhị 現hiện 有hữu 所sở 作tác 。 身thân 死tử 時thời 無vô 常thường 。 細tế 神thần 是thị 常thường 。 四tứ 皆giai 邪tà 見kiến 者giả 。 但đãn 於ư 五ngũ 眾chúng 。 謬mậu 計kế 為vi 神thần 耳nhĩ 。 世thế 間gian 。 指chỉ 國quốc 土độ 世thế 間gian 。 於ư 世thế 間gian 相tương/tướng 中trung 。 亦diệc 有hữu 四tứ 種chủng 邪tà 見kiến 。 大đại 論luận 問vấn 。 神thần 。 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 無vô 故cố 應ưng 錯thác 。 世thế 間gian 是thị 有hữu 。 云vân 何hà 同đồng 神thần 邪tà 見kiến 。

答đáp 曰viết 。

但đãn 破phá 於ư 世thế 間gian 起khởi 常thường 無vô 常thường 相tương/tướng 。 不bất 破phá 世thế 間gian 。 佛Phật 破phá 世thế 間gian 常thường 顛điên 倒đảo 。 不bất 破phá 世thế 間gian 。

何hà 以dĩ 故cố 。 現hiện 見kiến 無vô 常thường 故cố 。 亦diệc 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 常thường 。 罪tội 福phước 不bất 失thất 故cố 。 求cầu 土thổ/độ 不bất 得đắc 其kỳ 始thỉ 者giả 。 求cầu 世thế 間gian 根căn 本bổn 不bất 得đắc 其kỳ 始thỉ 也dã 。 計kế 八bát 萬vạn 劫kiếp 者giả 。 過quá 是thị 已dĩ 往vãng 。 不bất 復phục 能năng 知tri 。 但đãn 憶ức 想tưởng 分phân 別biệt 有hữu 法pháp 。 名danh 世thế 性tánh 是thị 常thường 故cố 。 神thần 如như 芥giới 子tử 等đẳng 者giả 。 論luận 言ngôn 。 如như 芥giới 子tử 。 如như 棗táo 。 或hoặc 言ngôn 一nhất 寸thốn 。 說thuyết 神thần 是thị 色sắc 法pháp 有hữu 分phần/phân 故cố 。 言ngôn 神thần 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 者giả 。 有hữu 人nhân 說thuyết 。 神thần 徧biến 滿mãn 虗hư 空không 。 得đắc 身thân 處xứ 能năng 覺giác 苦khổ 樂lạc 。 是thị 名danh 神thần 無vô 邊biên 。 土thổ/độ 及cập 神thần 我ngã 。 互hỗ 計kế 有hữu 無vô 者giả 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 神thần 世thế 間gian 無vô 邊biên 。 國quốc 土độ 世thế 間gian 有hữu 邊biên 。 或hoặc 神thần 世thế 間gian 有hữu 邊biên 。 國quốc 土độ 世thế 間gian 無vô 邊biên 等đẳng 。 名danh 為vi 有Hữu 邊Biên 無vô 邊biên 。 有hữu 人nhân 見kiến 世thế 間gian 有hữu 邊biên 。 無vô 邊biên 俱câu 有hữu 過quá 。 著trước 非phi 有hữu 邊biên 非phi 無vô 邊biên 。 以dĩ 為vi 世thế 間gian 實thật 是thị 邊biên 見kiến 。 如như 去khứ 者giả 。 如như 人nhân 來lai 此thử 間gian 生sanh 。 去khứ 至chí 後hậu 世thế 。 亦diệc 如như 是thị 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 先tiên 世thế 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 滅diệt 亦diệc 無vô 所sở 去khứ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。 身thân 神thần 和hòa 合hợp 為vi 人nhân 。 死tử 後hậu 神thần 去khứ 。 身thân 不bất 去khứ 。 是thị 名danh 如như 去khứ 。 不bất 如như 去khứ 。 見kiến 去khứ 不bất 去khứ 有hữu 失thất 。 是thị 人nhân 不bất 能năng 捨xả 神thần 。 而nhi 著trước 非phi 去khứ 非phi 不bất 去khứ 也dã 。 輔phụ 行hành 。 土thổ/độ 若nhược 木mộc 無vô 。 計kế 應ưng 有hữu 錯thác 者giả 。 單đơn 就tựu 國quốc 土độ 問vấn 也dã 。 身thân 去khứ 神thần 不bất 去khứ 者giả 。 身thân 死tử 變biến 滅diệt 為vi 去khứ 。 神thần 不bất 變biến 滅diệt 為vi 不bất 去khứ 。 大đại 論luận 神thần 去khứ 身thân 不bất 去khứ 者giả 。 身thân 死tử 消tiêu 滅diệt 為vi 不bất 去khứ 。 神thần 至chí 後hậu 世thế 為vi 去khứ 。 其kỳ 義nghĩa 皆giai 通thông 。 又hựu 神thần 王vương 疏sớ/sơ 言ngôn 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 釋thích 者giả 不bất 同đồng 。 且thả 依y 大đại 論luận 。 於ư 色sắc 陰ấm 說thuyết 過quá 去khứ 。 神thần 及cập 世thế 間gian 常thường 。 是thị 事sự 實thật 無vô 常thường 等đẳng 。 三tam 句cú 亦diệc 然nhiên 。 餘dư 陰ấm 亦diệc 如như 是thị 。 成thành 二nhị 十thập 。 現hiện 在tại 有hữu 邊biên 無vô 邊biên 等đẳng 。 歷lịch 五ngũ 陰ấm 。 亦diệc 有hữu 二nhị 十thập 。 死tử 後hậu 如như 去khứ 不bất 如như 去khứ 等đẳng 。 亦diệc 有hữu 二nhị 十thập 。 成thành 六lục 十thập 。 是thị 神thần 與dữ 身thân 一nhất 。 神thần 與dữ 身thân 異dị 。 成thành 六lục 十thập 二nhị 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 引dẫn 婆bà 娑sa 言ngôn 。 六lục 十thập 五ngũ 見kiến 。 即tức 於ư 五ngũ 陰ấm 。 各các 計kế 四tứ 為vi 我ngã 。 所sở 謂vị 色sắc 是thị 我ngã 。 受thọ 是thị 僮đồng 僕bộc 。 瓔anh 珞lạc 窟quật 宅trạch 想tưởng 等đẳng 。 三tam 陰ấm 亦diệc 然nhiên 。 合hợp 我ngã 及cập 我ngã 所sở 十thập 三tam 句cú 。 五ngũ 陰ấm 合hợp 為vi 六lục 十thập 五ngũ 句cú 。 故cố 一nhất 一nhất 陰ấm 。 初sơ 一nhất 是thị 我ngã 。 四tứ 是thị 我ngã 所sở 。

【# ■# 補bổ 】# 瓔anh 珞lạc 。 如như 人nhân 有hữu 財tài 。 僕bộc 。 屬thuộc 我ngã 使sử 。 窟quật 宅trạch 。 如như 油du 在tại 麻ma 中trung 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 言ngôn 。 五ngũ 十thập 校giảo 計kế 經kinh 。 法pháp 相tướng 稍sảo 異dị 諸chư 經kinh 。 止Chỉ 觀Quán 引dẫn 經Kinh 云vân 。 若nhược 眼nhãn 見kiến 好hảo/hiếu 色sắc 。 惡ác 色sắc 。 平bình 色sắc 中trung 。 皆giai 有hữu 陰ấm 有hữu 集tập 。 乃nãi 至chí 意ý 緣duyên 法pháp 亦diệc 然nhiên 。 一nhất 根căn 有hữu 三tam 種chủng 塵trần 。 三tam 種chủng 有hữu 六lục 個cá 陰ấm 集tập 。 則tắc 六lục 根căn 具cụ 三tam 十thập 六lục 。 三tam 世thế 合hợp 有hữu 一nhất 百bách 八bát 也dã 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 立lập 六lục 根căn 各các 六lục 。 雖tuy 無vô 三tam 世thế 語ngữ 。 而nhi 結kết 言ngôn 百bách 八bát 。 故cố 知tri 約ước 剎sát 那na 為vi 三tam 世thế 也dã 。 既ký 以dĩ 心tâm 意ý 識thức 三tam 。 為vi 意ý 地địa 三tam 。 故cố 通thông 三tam 世thế 。 如như 言ngôn 集tập 起khởi 名danh 心tâm 。 籌trù 量lượng 名danh 意ý 。 了liễu 別biệt 名danh 識thức 也dã 。 又hựu 輔phụ 行hành 言ngôn 。 若nhược 準chuẩn 大đại 論luận 。 六lục 根căn 各các 三tam 受thọ 。 三tam 受thọ 對đối 三tam 塵trần 。 三tam 世thế 為vi 百bách 八bát 。 此thử 則tắc 約ước 果quả 報báo 對đối 三tam 世thế 論luận 。

【# ■# 補bổ 】# 剎sát 那na 約ước 心tâm 。 果quả 報báo 約ước 境cảnh 。 境cảnh 是thị 果quả 報báo 法pháp 也dã 。 陰ấm 集tập 者giả 。 好hảo 惡ác 平bình 境cảnh 名danh 陰ấm 。 陰ấm 上thượng 起khởi 見kiến 名danh 集tập 。 有hữu 言ngôn 。 陰ấm 以dĩ 陰ấm 覆phú 為vi 義nghĩa 。 集tập 。 以dĩ 積tích 聚tụ 為vi 義nghĩa 。 好hảo 惡ác 平bình 色sắc 。 若nhược 對đối 於ư 眼nhãn 。 眼nhãn 為vi 所sở 轉chuyển 。 即tức 覆phú 於ư 眼nhãn 。 名danh 陰ấm 。 陰ấm 復phục 聚tụ 集tập 。 好hảo 惡ác 平bình 色sắc 。 種chủng 子tử 於ư 內nội 。 名danh 集tập 。 眼nhãn 根căn 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 根căn 亦diệc 然nhiên 。 此thử 說thuyết 存tồn 考khảo 。

【# □# 註chú 】# 思tư 惑hoặc 。 入nhập 修tu 道Đạo 位vị 。 重trọng/trùng 慮lự 緣duyên 真chân 。 輔phụ 行hành 云vân 。 慮lự 謂vị 思tư 慮lự 。 見kiến 道đạo 觀quán 真chân 。 已dĩ 發phát 無vô 漏lậu 。 今kim 復phục 重trùng 觀quán 。 故cố 云vân 重trọng/trùng 慮lự 。 此thử 惑hoặc 即tức 除trừ 。 名danh 思tư 惟duy 惑hoặc 。 此thử 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 若nhược 云vân 思tư 假giả 及cập 愛ái 惑hoặc 者giả 。 此thử 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 。

【# ■# 記ký 】# 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 稱xưng 思tư 惟duy 者giả 。 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 初sơ 見kiến 真chân 淺thiển 。 猶do 有hữu 事sự 障chướng 。 後hậu 重trọng/trùng 慮lự 真chân 。 此thử 惑hoặc 即tức 除trừ 。 名danh 思tư 惟duy 惑hoặc 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 思tư 惑hoặc 。 具cụ 因nhân 成thành 。 相tương 續tục 。 相tương 待đãi 。 三tam 假giả 。 故cố 言ngôn 思tư 假giả 。 愛ái 惑hoặc 者giả 。 法pháp 數số 言ngôn 。 貪tham 愛ái 曰viết 思tư 。 謂vị 於ư 外ngoại 五ngũ 塵trần 。 貪tham 愛ái 染nhiễm 著trước 。 法Pháp 界Giới 初sơ 門môn 。 謂vị 之chi 愛ái 煩phiền 惱não 。 此thử 當đương 體thể 受thọ 稱xưng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 見kiến 惑hoặc 從tùng 法pháp 塵trần 起khởi 。 能năng 障chướng 真chân 理lý 。 思tư 惑hoặc 從tùng 五ngũ 塵trần 起khởi 。 能năng 牽khiên 三tam 界giới 。 此thử 皆giai 約ước 欲dục 界giới 多đa 分phần 說thuyết 。 細tế 論luận 不bất 拘câu 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 見kiến 思tư 為vi 障chướng 不bất 同đồng 。 故cố 教giáo 中trung 稱xưng 見kiến 惑hoặc 為vi 理lý 障chướng 思tư 惑hoặc 為vi 事sự 障chướng 。 然nhiên 約ước 欲dục 界giới 多đa 分phần 說thuyết 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 見kiến 惑hoặc 非phi 但đãn 障chướng 理lý 。 亦diệc 能năng 牽khiên 生sanh 。 如như 言ngôn 由do 三tam 復phục 還hoàn 下hạ 。 是thị 也dã 。 思tư 惑hoặc 非phi 惟duy 牽khiên 生sanh 。 亦diệc 能năng 障chướng 理lý 。 如như 言ngôn 由do 貪tham 愛ái 故cố 。 不bất 見kiến 真chân 理lý 是thị 也dã 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 細tế 論luận 不bất 拘câu 句cú 。 因nhân 集tập 註chú 立lập 上thượng 百bách 八bát 見kiến 圖đồ 。 故cố 有hữu 此thử 言ngôn 。 以dĩ 上thượng 明minh 百bách 八bát 見kiến 。 不bất 出xuất 六lục 根căn 六lục 塵trần 而nhi 起khởi 。 既ký 有hữu 見kiến 從tùng 五ngũ 塵trần 起khởi 。 何hà 故cố 言ngôn 見kiến 從tùng 法pháp 塵trần 。 思tư 從tùng 五ngũ 塵trần 耶da 。 私tư 謂vị 不bất 拘câu 者giả 。 和hòa 會hội 障chướng 理lý 牽khiên 生sanh 而nhi 說thuyết 。

△# 二nhị 名danh 異dị 體thể 同đồng 。

又hựu 云vân 見kiến 修tu 。 又hựu 云vân 四tứ 住trụ 。 又hựu 云vân 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 又hựu 云vân 取thủ 相tương/tướng 惑hoặc 。 又hựu 云vân 枝chi 末mạt 無vô 明minh 。 又hựu 云vân 通thông 惑hoặc 。 又hựu 云vân 界giới 內nội 惑hoặc 。 雖tuy 名danh 不bất 同đồng 。 但đãn 見kiến 思tư 耳nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 見kiến 修tu 。 見kiến 惑hoặc 。 見kiến 道đạo 所sở 斷đoạn 。 思tư 惑hoặc 。 修tu 道Đạo 所sở 斷đoạn 。 約ước 能năng 斷đoạn 位vị 。 名danh 所sở 斷đoạn 惑hoặc 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 初sơ 果quả 見kiến 道đạo 。 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 所sở 斷đoạn 。 名danh 見kiến 惑hoặc 。 二nhị 三tam 果quả 思tư 惟duy 修tu 道Đạo 。 九cửu 無vô 礙ngại 九cửu 解giải 脫thoát 所sở 斷đoạn 。 名danh 思tư 惑hoặc 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 住trụ 。 見kiến 為vi 一nhất 住trụ 。 思tư 惑hoặc 分phần/phân 三tam 。 因nhân 此thử 二nhị 惑hoặc 。 故cố 住trụ 著trước 三tam 界giới 。

【# ■# 記ký 】# 見kiến 一nhất 切thiết 住trụ 地địa 。 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 。 愛ái 三tam 住trụ 地địa 。

【# □# 註chú 】# 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 妙diệu 樂lạc 一nhất (# 二nhị 十thập 四tứ )# 云vân 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 中trung 立lập 二nhị 無vô 知tri 。 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 無vô 明minh 為vi 體thể 。 不bất 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 劣liệt 慧tuệ 為vi 體thể 。 謂vị 味vị 勢thế 熟thục 德đức 時thời 數số 量lượng 耳nhĩ (# 文văn )(# 諸chư 法pháp 滋tư 味vị 。 損tổn 益ích 等đẳng 勢thế 。 成thành 熟thục 德đức 用dụng 。 近cận 遠viễn 等đẳng 時thời 。 一nhất 一nhất 等đẳng 數số 。 大đại 小tiểu 等đẳng 量lượng 。 )# 。

【# ■# 備bị 】# 法pháp 數số 言ngôn 。 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 即tức 見kiến 思tư 。 無vô 明minh 為vi 體thể 。 謂vị 染nhiễm 污ô 真chân 性tánh 。 無vô 所sở 明minh 了liễu 也dã 。 不bất 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。 即tức 塵trần 沙sa 。 劣liệt 慧tuệ 為vi 體thể 。 指chỉ 他tha 人nhân 分phần/phân 上thượng 見kiến 思tư 惑hoặc 種chủng 數số 多đa 故cố 。 如như 塵trần 若nhược 沙sa 。 但đãn 不bất 能năng 染nhiễm 我ngã 真chân 性tánh 。 二Nhị 乘Thừa 智trí 慧tuệ 狹hiệp 劣liệt 。 不bất 能năng 令linh 他tha 斷đoạn 見kiến 思tư 。 名danh 不bất 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 。

【# ■# 補bổ 】# 不bất 障chướng 真chân 理lý 。 名danh 不bất 染nhiễm 污ô 。 於ư 俗tục 諦đế 不bất 了liễu 。 名danh 無vô 知tri 。 劣liệt 慧tuệ 。 即tức 人nhân 空không 智trí 。 雖tuy 能năng 證chứng 空không 。 於ư 諸chư 佛Phật 恆Hằng 沙sa 法Pháp 門môn 。 眾chúng 生sanh 無vô 量lượng 根căn 性tánh 。 皆giai 不bất 能năng 達đạt 也dã 。 諸chư 法pháp 滋tư 味vị 等đẳng 者giả 。 謂vị 於ư 恆Hằng 沙sa 法Pháp 門môn 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 約ước 法pháp 。 有hữu 諸chư 法pháp 滋tư 味vị 。 約ước 機cơ 。 有hữu 損tổn 益ích 等đẳng 勢thế 。 成thành 熟thục 德đức 用dụng 。 約ước 相tương/tướng 。 有hữu 遠viễn 近cận 等đẳng 時thời 。 一nhất 一nhất 等đẳng 數số 。 大đại 小tiểu 等đẳng 量lượng 。 皆giai 非phi 二Nhị 乘Thừa 所sở 知tri 。 隨tùy 相tương/tướng 論luận 言ngôn 。 輕khinh 重trọng 冷lãnh 熱nhiệt 濕thấp 滑hoạt 軟nhuyễn 堅kiên 等đẳng 。 名danh 勢thế 力lực 。 熟thục 者giả 。 如như 食thực 果quả 入nhập 腹phúc 。 變biến 熟thục 不bất 同đồng 。 德đức 者giả 。 草thảo 木mộc 等đẳng 威uy 德đức 。 或hoặc 根căn 能năng 出xuất 光quang 。 或hoặc 能năng 卻khước 鬼quỷ 。 或hoặc 能năng 除trừ 毒độc 等đẳng 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 他tha 解giải 不bất 染nhiễm 污ô 。 即tức 習tập 氣khí 。 今kim 家gia 意ý 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 習tập 氣khí 即tức 別biệt 惑hoặc 是thị 。

【# □# 註chú 】# 取thủ 相tương/tướng 惑hoặc 。 三tam 惑hoặc 皆giai 名danh 取thủ 相tương/tướng 。 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 上thượng (# 七thất )# 云vân 。 見kiến 思tư 。 取thủ 生sanh 死tử 相tướng 。 塵trần 沙sa 。 取thủ 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。 無vô 明minh 。 取thủ 二nhị 邊biên 相tương/tướng 。 今kim 見kiến 思tư 。 取thủ 六lục 道đạo 生sanh 死tử 之chi 相tướng 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 計kế 生sanh 死tử 為vi 實thật 。 見kiến 思tư 之chi 取thủ 相tương/tướng 也dã 。 照chiếu 真chân 不bất 了liễu 俗tục 。 塵trần 沙sa 之chi 取thủ 相tương/tướng 也dã 。 偏thiên 於ư 真chân 俗tục 。 而nhi 不bất 契khế 中trung 。 無vô 明minh 之chi 取thủ 相tương/tướng 也dã 。 辨biện 訛ngoa 言ngôn 。 觀quán 師sư 以dĩ 取thủ 相tương/tướng 名danh 見kiến 思tư 。 應ưng 作tác 通thông 別biệt 兩lưỡng 解giải 。 別biệt 解giải 如như 文văn 句cú 釋thích 大đại 迦Ca 葉Diếp 觀quán 心tâm 云vân 。 即tức 空không 抖đẩu 擻tẩu 取thủ 相tương/tướng 。 止Chỉ 觀Quán 歸quy 大đại 處xứ 言ngôn 。 取thủ 相tương/tướng 障chướng 般Bát 若Nhã 。 均quân 別biệt 指chỉ 見kiến 思tư 。

【# □# 註chú 】# 枝chi 末mạt 無vô 明minh 對đối 根căn 本bổn 得đắc 名danh 。 見kiến 思tư 以dĩ 無vô 明minh 為vi 根căn 本bổn 。 故cố 云vân 枝chi 末mạt 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 所sở 明minh 了liễu 。 故cố 曰viết 無vô 明minh 。

【# ■# 記ký 】# 無vô 明minh 為vi 諸chư 雜tạp 染nhiễm 所sở 依y 。 故cố 見kiến 思tư 以dĩ 之chi 為vi 根căn 本bổn 。

【# □# 註chú 】# 通thông 惑hoặc 。 對đối 別biệt 惑hoặc 得đắc 名danh 。 見kiến 思tư 通thông 三tam 乘thừa 人nhân 斷đoạn 。 故cố 曰viết 通thông 惑hoặc 。 塵trần 沙sa 無vô 明minh 。 別biệt 在tại 菩Bồ 薩Tát 所sở 斷đoạn 。 故cố 名danh 別biệt 惑hoặc 。

【# ■# 記ký 】# 聲Thanh 聞Văn 。 前tiền 後hậu 各các 斷đoạn 見kiến 思tư 。 支chi 佛Phật 。 頓đốn 斷đoạn 見kiến 思tư 。 習tập 猶do 未vị 盡tận 。 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 頓đốn 斷đoạn 見kiến 思tư 習tập 氣khí 。 故cố 名danh 通thông 惑hoặc 。

【# □# 註chú 】# 界giới 內nội 惑hoặc 。 對đối 界giới 外ngoại 得đắc 名danh 。 見kiến 思tư 潤nhuận 有hữu 漏lậu 業nghiệp 。 招chiêu 三tam 界giới 生sanh 。 故cố 云vân 界giới 內nội 。 塵trần 沙sa 潤nhuận 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 無vô 明minh 潤nhuận 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 招chiêu 變biến 易dị 生sanh 。 故cố 云vân 界giới 外ngoại 。 塵trần 沙sa 則tắc 通thông 界giới 內nội 外ngoại 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 見kiến 思tư 惑hoặc 為vi 能năng 潤nhuận 。 有hữu 漏lậu 業nghiệp 為vi 所sở 潤nhuận 。 惑hoặc 業nghiệp 為vi 能năng 招chiêu 。 三tam 界giới 生sanh 為vi 所sở 招chiêu 。 以dĩ 見kiến 思tư 所sở 潤nhuận 所sở 招chiêu 。 不bất 出xuất 六lục 道đạo 。 名danh 界giới 內nội 惑hoặc 。 唯duy 識thức 有hữu 言ngôn 。 諸chư 有hữu 漏lậu 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 由do 煩phiền 惱não 障chướng 。 助trợ 緣duyên 勢thế 力lực 。 所sở 感cảm 三tam 界giới 。 麤thô 異dị 熟thục 果quả 。 即tức 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 也dã 。 塵trần 沙sa 潤nhuận 無vô 漏lậu 者giả 。 此thử 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 即tức 二Nhị 乘Thừa 人nhân 之chi 所sở 修tu 空không 。 無vô 相tướng 無vô 作tác 是thị 也dã 。 但đãn 塵trần 沙sa 潤nhuận 業nghiệp 。 未vị 考khảo 出xuất 何hà 經kinh 論luận 。 非phi 漏lậu 非phi 無vô 漏lậu 業nghiệp 者giả 即tức 菩Bồ 薩Tát 出xuất 假giả 。 所sở 修tu 之chi 行hành 。 以dĩ 不bất 同đồng 六lục 道đạo 生sanh 死tử 業nghiệp 。 故cố 非phi 漏lậu 。 亦diệc 不bất 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 耽đam 空không 業nghiệp 故cố 非phi 無vô 漏lậu 。 招chiêu 變biến 易dị 生sanh 者giả 。 惑hoặc 業nghiệp 為vi 能năng 招chiêu 。 變biến 易dị 生sanh 為vi 所sở 招chiêu 。 由do 悲bi 願nguyện 力lực 。 改cải 轉chuyển 身thân 命mạng 。 無vô 定định 齊tề 限hạn 。 名danh 變biến 易dị 。 如như 改cải 麤thô 為vi 細tế 質chất 。 易dị 短đoản 作tác 長trường/trưởng 年niên 也dã 。 問vấn 。 改cải 麤thô 易dị 短đoản 。 何hà 名danh 生sanh 死tử 。 答đáp 。 覺giác 知tri 勢thế 盡tận 。 名danh 為vi 死tử 。 入nhập 定định 還hoàn 資tư 。 謂vị 之chi 生sanh 。 以dĩ 此thử 惑hoặc 業nghiệp 。 只chỉ 感cảm 界giới 外ngoại 生sanh 死tử 。 名danh 界giới 外ngoại 惑hoặc 。 唯duy 識thức 有hữu 言ngôn 。 諸chư 無vô 漏lậu 有hữu 分phân 別biệt 業nghiệp 。 由do 所sở 知tri 障chướng 。 助trợ 緣duyên 勢thế 力lực 。 所sở 感cảm 殊thù 勝thắng 細tế 異dị 熟thục 果quả 。 即tức 變biến 易dị 生sanh 死tử 也dã 。 塵trần 沙sa 通thông 界giới 內nội 外ngoại 者giả 此thử 惑hoặc 在tại 化hóa 導đạo 邊biên 說thuyết 。 如như 二Nhị 乘Thừa 自tự 斷đoạn 見kiến 思tư 。 不bất 能năng 斷đoạn 他tha 人nhân 見kiến 思tư 。 故cố 望vọng 他tha 人nhân 見kiến 思tư 。 多đa 如như 塵trần 沙sa 。 此thử 界giới 內nội 以dĩ 見kiến 思tư 為vi 體thể 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 若nhược 自tự 破phá 無vô 明minh 。 未vị 能năng 破phá 一nhất 切thiết 人nhân 無vô 明minh 。 及cập 知tri 界giới 外ngoại 修tu 證chứng 果Quả 位vị 。 故cố 望vọng 他tha 人nhân 無vô 明minh 。 多đa 如như 塵trần 沙sa 。 此thử 界giới 外ngoại 以dĩ 無vô 明minh 為vi 體thể 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 異dị 熟thục 者giả 。 所sở 造tạo 惑hoặc 業nghiệp 。 異dị 時thời 異dị 世thế 。 而nhi 成thành 熟thục 感cảm 果quả 也dã 。 所sở 知tri 障chướng 者giả 。 知tri 。 即tức 覺giác 觀quán 因nhân 。 此thử 覺giác 觀quán 不bất 泯mẫn 。 障chướng 於ư 法pháp 性tánh 。 不bất 得đắc 證chứng 入nhập 。 名danh 所sở 知tri 障chướng 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 無vô 明minh 潤nhuận 非phi 漏lậu 句cú 。 當đương 先tiên 補bổ 潤nhuận 亦diệc 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 業nghiệp 句cú 。 存tồn 俟sĩ 後hậu 定định 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 見kiến 思tư 二nhị 。 初sơ 見kiến 惑hoặc 三tam 。 初sơ 標tiêu 名danh 列liệt 使sử 二nhị 。 初sơ 通thông 標tiêu 名danh 數số 。

初sơ 釋thích 見kiến 惑hoặc 有hữu 八bát 十thập 八bát 使sử 。

【# □# 註chú 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 上thượng (# 七thất )# 云vân 。 使sử 以dĩ 驅khu 役dịch 為vi 義nghĩa 。 能năng 驅khu 役dịch 行hành 者giả 心tâm 神thần 。 流lưu 轉chuyển 三tam 界giới 。 故cố 通thông 受thọ 使sử 名danh 。

【# ■# 記ký 】# 小Tiểu 乘Thừa 不bất 言ngôn 第đệ 八bát 識thức 。 故cố 曰viết 心tâm 神thần 。

△# 二nhị 別biệt 列liệt 十thập 使sử 。

所sở 謂vị 一nhất 身thân 見kiến 。 二nhị 邊biên 見kiến 。 三tam 見kiến 取thủ 。 四tứ 戒giới 取thủ 。 五ngũ 邪tà 見kiến 。 (# 以dĩ 上thượng 利lợi 使sử )# 六lục 貪tham 。 七thất 嗔sân 。 八bát 癡si 九cửu 慢mạn 。 十thập 疑nghi (# 已dĩ 上thượng 鈍độn 使sử )# 。

【# □# 註chú 】# 身thân 見kiến 。 於ư 陰ấm 入nhập 界giới 中trung 妄vọng 計kế 為vi 身thân 。 強cường/cưỡng 立lập 主chủ 宰tể 。 恆hằng 起khởi 我ngã 見kiến 。 諸chư 文văn 或hoặc 云vân 身thân 見kiến 。 或hoặc 云vân 我ngã 見kiến 。 止Chỉ 觀Quán 十thập (# 十thập 六lục )# 變biến 列liệt 二nhị 名danh 。 云vân 求cầu 我ngã 叵phả 得đắc 故cố 。 則tắc 身thân 見kiến 破phá 。 身thân 見kiến 破phá 故cố 。 則tắc 我ngã 見kiến 破phá 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 五ngũ 下hạ (# 九cửu )# 云vân 。 外ngoại 人nhân 計kế 我ngã 。 如như 麻ma 豆đậu 及cập 母mẫu 指chỉ 等đẳng 。 或hoặc 計kế 徧biến 身thân 。 神thần 身thân 四tứ 句cú 及cập 一nhất 異dị 等đẳng 。 (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 宗tông 鏡kính 言ngôn 。 我ngã 有hữu 主chủ 宰tể 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 主chủ 有hữu 自tự 在tại 力lực 。 宰tể 有hữu 割cát 斷đoạn 力lực 。 義nghĩa 同đồng 我ngã 故cố 。 主chủ 是thị 我ngã 體thể 。 宰tể 是thị 我ngã 用dụng 。 又hựu 主chủ 乃nãi 俱câu 生sanh 我ngã 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 屬thuộc 第đệ 七thất 識thức 我ngã 。 宰tể 是thị 分phân 別biệt 我ngã 。 有hữu 割cát 斷đoạn 義nghĩa 。 屬thuộc 第đệ 六lục 識thức 我ngã 。 故cố 主chủ 等đẳng 立lập 。 而nhi 我ngã 見kiến 起khởi 也dã 。 輔phụ 行hành 下hạ 。 示thị 執chấp 我ngã 之chi 見kiến 。 大đại 論luận 云vân 。 有hữu 言ngôn 神thần 在tại 心tâm 中trung 。 微vi 細tế 如như 芥giới 子tử 。 名danh 淨tịnh 色sắc 身thân 。 有hữu 言ngôn 如như 麥mạch 。 如như 豆đậu 半bán 寸thốn 。 一nhất 寸thốn 。 初sơ 受thọ 身thân 時thời 。 最tối 在tại 前tiền 受thọ 。 譬thí 如như 像tượng 骨cốt 。 及cập 其kỳ 成thành 身thân 。 如như 像tượng 已dĩ 壯tráng 。 有hữu 言ngôn 大đại 小tiểu 隨tùy 人nhân 。 身thân 死tử 壞hoại 時thời 。 此thử 亦diệc 前tiền 出xuất 。 又hựu 唯duy 識thức 言ngôn 勝thắng 論luận 作tác 者giả 我ngã 數số 論luận 受thọ 者giả 我ngã 。 體thể 常thường 周chu 遍biến 。 量lượng 同đồng 虗hư 空không 。 隨tùy 處xứ 造tạo 業nghiệp 。 隨tùy 受thọ 苦khổ 樂lạc 。 又hựu 無vô 慙tàm 外ngoại 道đạo 。 尼ni 犍kiền 子tử 等đẳng 。 執chấp 我ngã 體thể 常thường 。 而nhi 量lượng 不bất 定định 。 隨tùy 身thân 大đại 小tiểu 即tức 有hữu 舒thư 卷quyển 。 又hựu 獸thú 主chủ 遍biến 出xuất 二nhị 宗tông 。 計kế 我ngã 體thể 常thường 至chí 細tế 。 潛tiềm 轉chuyển 身thân 中trung 。 作tác 諸chư 事sự 業nghiệp 。 然nhiên 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 外ngoại 道đạo 。 宗tông 計kế 雖tuy 多đa 。 不bất 出xuất 一nhất 異dị 等đẳng 四tứ 句cú 。 神thần 身thân 。 即tức 神thần 我ngã 也dã 。 一nhất 異dị 及cập 四tứ 句cú 解giải 前tiền 。 又hựu 一nhất 是thị 即tức 陰ấm 。 異dị 是thị 離ly 陰ấm 。

【# □# 註chú 】# 邊biên 見kiến 。 於ư 身thân 見kiến 上thượng 。 計kế 我ngã 斷đoạn 常thường 。 執chấp 常thường 非phi 斷đoạn 。 執chấp 斷đoạn 非phi 常thường 。 隨tùy 執chấp 一nhất 邊biên 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 邊biên 見kiến 貼# 我ngã 見kiến 說thuyết 。 顯hiển 揚dương 論luận 曰viết 執chấp 邊biên 見kiến 者giả 。 謂vị 於ư 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 。 執chấp 計kế 斷đoạn 常thường 。 染nhiễm 污ô 慧tuệ 為vi 體thể 。 上thượng 釋thích 見kiến 中trung 廣quảng 解giải 。

【# □# 註chú 】# 見kiến 取thủ 。 謂vị 因nhân 此thử 見kiến 通thông 至chí 非phi 想tưởng 。 信tín 此thử 非phi 餘dư 。 執chấp 劣liệt 為vi 勝thắng 。

【# ■# 記ký 】# 釋thích 論luận 言ngôn 。 此thử 於ư 諸chư 見kiến 。 及cập 所sở 依y 蘊uẩn 。 執chấp 為vi 最tối 勝thắng 。 能năng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 清thanh 淨tịnh 法pháp 。 名danh 見kiến 取thủ 。 由do 互hỗ 相tương 執chấp 勝thắng 。 而nhi 起khởi 鬪đấu 諍tranh 也dã 。 又hựu 輔phụ 行hành 曰viết 。 於ư 非phi 真chân 勝thắng 法Pháp 中trung 。 謬mậu 見kiến 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 心tâm 取thủ 著trước 。 皆giai 名danh 見kiến 取thủ 。 若nhược 行hành 道Đạo 時thời 。 雖tuy 入nhập 種chủng 種chủng 觀quán 門môn 。 而nhi 真chân 明minh 未vị 發phát 。 無vô 明minh 不bất 了liễu 。 便tiện 謬mậu 計kế 所sở 得đắc 。 為vi 真chân 為vi 勝thắng 。 生sanh 心tâm 取thủ 著trước 。 皆giai 名danh 見kiến 取thủ 也dã 。 今kim 所sở 言ngôn 因nhân 此thử 見kiến 者giả 。 謂vị 或hoặc 常thường 或hoặc 斷đoạn 等đẳng 計kế 。 因nhân 此thử 修tu 持trì 能năng 通thông 非phi 想tưởng 。 非phi 毀hủy 餘dư 法pháp 。 執chấp 劣liệt 為vi 勝thắng 也dã 。 如như 外ngoại 人nhân 亦diệc 修tu 六lục 妙diệu 觀quán 。 修tu 苦khổ 行hạnh 。 稍sảo 有hữu 輕khinh 安an 。 以dĩ 為vi 到đáo 家gia 消tiêu 息tức 。

【# □# 註chú 】# 戒giới 取thủ 。 執chấp 邪tà 為vi 道đạo 。 名danh 非phi 因nhân 計kế 因nhân 。 及cập 雞kê 狗cẩu 等đẳng 戒giới 名danh 戒giới 取thủ 。

【# ■# 補bổ 】# 玄huyền 籤# 曰viết 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 有hữu 天thiên 眼nhãn 。 能năng 見kiến 雞kê 狗cẩu 生sanh 天thiên 。 便tiện 受thọ 此thử 戒giới 。 作tác 生sanh 天thiên 計kế 。 不bất 知tri 雞kê 等đẳng 。 於ư 彼bỉ 業nghiệp 謝tạ 。 往vãng 勝thắng 因nhân 牽khiên 生sanh 天thiên 耳nhĩ 。 見kiến 牛ngưu 羊dương 喫khiết 草thảo 生sanh 天thiên 。 他tha 亦diệc 食thực 草thảo 。 不bất 知tri 牛ngưu 羊dương 報báo 盡tận 生sanh 天thiên 耳nhĩ 。 釋thích 籤# 云vân 。 外ngoại 道đạo 計kế 苦khổ 行hạnh 有hữu 六lục 。 謂vị 自tự 餓ngạ 。 投đầu 淵uyên 。 赴phó 火hỏa 。 自tự 墜trụy 。 寂tịch 默mặc 。 持trì 牛ngưu 狗cẩu 等đẳng 戒giới 。 是thị 謂vị 非phi 因nhân 計kế 因nhân 。 名danh 戒giới 取thủ 也dã 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 昔tích 有hữu 外ngoại 道đạo 持trì 牛ngưu 狗cẩu 戒giới 。 阿A 難Nan 引dẫn 見kiến 佛Phật 。 白bạch 言ngôn 。 願nguyện 佛Phật 為vi 彼bỉ 說thuyết 其kỳ 果quả 報báo 。

佛Phật 言ngôn 。

恐khủng 生sanh 怖bố 畏úy 。 不bất 可khả 說thuyết 之chi 。 彼bỉ 人nhân 再tái 四tứ 求cầu 。

佛Phật 言ngôn 。

汝nhữ 若nhược 持trì 牛ngưu 戒giới 。 如như 其kỳ 牛ngưu 法pháp 。 毫hào 不bất 犯phạm 者giả 。 後hậu 得đắc 牛ngưu 中trung 。 若nhược 小tiểu 犯phạm 者giả 。 便tiện 入nhập 地địa 獄ngục 。

【# □# 註chú 】# 邪tà 見kiến 。 由do 計kế 斷đoạn 常thường 。 不bất 計kế 因nhân 果quả 。 復phục 計kế 此thử 我ngã 。 以dĩ 為vi 自tự 然nhiên 。 冥minh 初sơ 世thế 性tánh 。 世thế 性tánh 。 即tức 是thị 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 (# 一nhất 冥minh 初sơ 二nhị 從tùng 覺giác 等đẳng 如như 圖đồ 示thị )# 及cập 六lục 諦đế 等đẳng 。 或hoặc 計kế 從tùng 於ư 父phụ 母mẫu 微vi 塵trần 梵Phạm 天Thiên 等đẳng 生sanh 。 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 。

【# ■# 記ký 】# 不bất 了liễu 四Tứ 諦Đế 因nhân 果quả 。 邪tà 心tâm 推thôi 度độ 。 謂vị 無vô 此thử 理lý 。 固cố 執chấp 斷đoạn 常thường 邪tà 見kiến 。 因nhân 此thử 斷đoạn 滅diệt 出xuất 世thế 間gian 善thiện 根căn 。 乃nãi 至chí 世thế 間gian 善thiện 根căn 。 作tác 闡xiển 提đề 行hành 。 是thị 為vi 邪tà 見kiến 。 又hựu 有hữu 不bất 知tri 業nghiệp 理lý 眾chúng 生sanh 。 依y 世thế 間gian 定định 力lực 。 見kiến 人nhân 一nhất 生sanh 好hiếu 行hành 施thí 者giả 。 反phản 生sanh 下hạ 賤tiện 貧bần 餧ủy 。 彼bỉ 即tức 思tư 惟duy 世thế 間gian 定định 無vô 施thí 與dữ 。 愛ái 養dưỡng 祠từ 祀tự 。 此thử 即tức 謗báng 因nhân 。 復phục 見kiến 善thiện 者giả 墮đọa 三tam 途đồ 。 惡ác 者giả 。 生sanh 人nhân 天thiên 善thiện 道đạo 。 隨tùy 即tức 思tư 惟duy 。 世thế 間gian 定định 無vô 善thiện 感cảm 好hảo/hiếu 報báo 。 惡ác 感cảm 醜xú 果quả 。 即tức 謗báng 果quả 也dã 。 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 集tập 註chú 無vô 圖đồ 。 百bách 論luận 文văn 言ngôn 。 從tùng 冥minh 初sơ 生sanh 覺giác 。 從tùng 覺giác 生sanh 我ngã 心tâm 。 從tùng 我ngã 心tâm 生sanh 五ngũ 塵trần 。 從tùng 五ngũ 塵trần 生sanh 五ngũ 大đại 。 從tùng 五ngũ 大đại 生sanh 十thập 一nhất 根căn 。 以dĩ 神thần 我ngã 為vi 主chủ 諦đế 。 覺giác 相tương/tướng 處xứ 中trung 。 不bất 壞hoại 不bất 敗bại 。 攝nhiếp 受thọ 諸chư 法pháp 。

【# ■# 備bị 】# 一nhất 冥minh 初sơ 生sanh 覺giác 。 二nhị 覺giác 生sanh 我ngã 心tâm 。 三tam 我ngã 心tâm 生sanh 五ngũ 唯duy 。 謂vị 四tứ 色sắc 。 五ngũ 聲thanh 。 六lục 香hương 。 七thất 味vị 。 八bát 觸xúc 。 次thứ 五ngũ 唯duy 生sanh 五ngũ 大đại 。 謂vị 九cửu 地địa 。 十thập 水thủy 。 十thập 一nhất 。 火hỏa 十thập 。 二nhị 風phong 。 十thập 三tam 空không 。 次thứ 五ngũ 大đại 生sanh 十thập 一nhất 根căn 。 謂vị 十thập 四tứ 眼nhãn 。 十thập 五ngũ 耳nhĩ 。 十thập 六lục 鼻tị 。 十thập 七thất 舌thiệt 。 十thập 八bát 身thân 。 十thập 九cửu 手thủ 。 二nhị 十thập 足túc 。 二nhị 十thập 一nhất 口khẩu 。 二nhị 十thập 二nhị 大đại 遺di 根căn 。 二nhị 十thập 三tam 小tiểu 遺di 根căn 。 二nhị 十thập 四tứ 心tâm 平bình 等đẳng 根căn 。 至chí 二nhị 十thập 五ngũ 合hợp 為vi 神thần 我ngã 主chủ 諦đế 。 此thử 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 數số 論luận 師sư 所sở 立lập 名danh 迦ca 毗tỳ 羅la 西tây 天thiên 。 第đệ 一nhất 外ngoại 道đạo 。 知tri 八bát 萬vạn 劫kiếp 事sự 。 以dĩ 上thượng 則tắc 不bất 知tri 立lập 。 冥minh 諦đế 亦diệc 名danh 自tự 性tánh 。 覺giác 。 即tức 智trí 大đại 。 我ngã 心tâm 。 即tức 我ngã 慢mạn 。 我ngã 思tư 受thọ 用dụng 自tự 性tánh 時thời 。 冥minh 性tánh 則tắc 變biến 成thành 大đại 等đẳng 。 為vi 境cảnh 所sở 縛phược 。 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 我ngã 若nhược 不bất 思tư 。 冥minh 性tánh 不bất 變biến 。 即tức 得đắc 解giải 脫thoát 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 略lược 錄lục 唯duy 識thức 論luận 釋thích 。 六lục 諦đế 。 即tức 六lục 句cú 。 勝thắng 論luận 師sư 立lập 。 名danh 衛vệ 世thế 。 此thử 亦diệc 是thị 我ngã 所sở 受thọ 用dụng 。 未vị 解giải 脫thoát 時thời 。 受thọ 用dụng 六lục 句cú 。 離ly 此thử 六lục 句cú 。 計kế 為vi 涅Niết 槃Bàn 。

【# ■# 記ký 】# 冥minh 諦đế 。 金kim 七thất 十thập 論luận 釋thích 之chi 。 總tổng 略lược 為vi 三tam 。 處xử 中trung 為vi 四tứ 。 廣quảng 為vì 二nhị 十thập 五ngũ 。 言ngôn 略lược 為vi 三tam 者giả 。 一nhất 自tự 性tánh 。 二nhị 我ngã 知tri 。 三tam 變biến 異dị 。 自tự 性tánh 。 是thị 第đệ 一nhất 諦đế 。 古cổ 稱xưng 冥minh 性tánh 。 亦diệc 名danh 勝thắng 性tánh 。 未vị 生sanh 大đại 等đẳng 。 住trụ 自tự 分phần/phân 。 名danh 自tự 性tánh 。 若nhược 生sanh 大đại 等đẳng 。 名danh 勝thắng 性tánh 。 用dụng 尊tôn 勝thắng 故cố 。 智trí 論luận 言ngôn 外ngoại 道đạo 通thông 力lực 至chí 。 八bát 萬vạn 劫kiếp 外ngoại 。 冥minh 然nhiên 不bất 知tri 。 謂vị 為vi 冥minh 諦đế 。 從tùng 此thử 覺giác 知tri 初sơ 立lập 。 名danh 冥minh 諦đế 二nhị 我ngã 知tri 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 十thập 五ngũ 。 諦đế 神thần 我ngã 也dã 。 三tam 變biến 異dị 者giả 。 即tức 中trung 間gian 二nhị 十thập 三tam 諦đế 。 自tự 性tánh 所sở 作tác 。 名danh 為vi 變biến 異dị 。 故cố 有hữu 三tam 位vị 也dã 。 處xử 中trung 為vi 四tứ 者giả 。 本bổn 性tánh 無vô 變biến 異dị 。 一nhất 也dã 。 大đại 等đẳng 亦diệc 變biến 異dị 。 二nhị 也dã 。 五ngũ 大đại 。 五ngũ 知tri 。 五ngũ 業nghiệp 。 及cập 心tâm 平bình 等đẳng 。 共cộng 十thập 六lục 但đãn 變biến 異dị 。 三tam 也dã 。 知tri 者giả 非phi 本bổn 變biến 。 四tứ 也dã 。 釋thích 云vân 性tánh 能năng 生sanh 大đại 等đẳng 。 故cố 名danh 本bổn 。 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 故cố 非phi 變biến 異dị 。 二nhị 大đại 。 我ngã 慢mạn 。 五ngũ 唯duy 。 此thử 七thất 亦diệc 本bổn 。 亦diệc 變biến 異dị 。 大đại 從tùng 本bổn 性tánh 生sanh 。 故cố 變biến 異dị 。 生sanh 我ngã 慢mạn 。 故cố 為vi 本bổn 。 慢mạn 生sanh 五ngũ 唯duy 。 即tức 五ngũ 唯duy 塵trần 。 五ngũ 唯duy 生sanh 五ngũ 大đại 。 五ngũ 根căn 。 故cố 亦diệc 變biến 亦diệc 本bổn 。 三tam 。 五ngũ 大đại 。 五ngũ 知tri 。 五ngũ 業nghiệp 。 及cập 心tâm 平bình 等đẳng 一nhất 根căn 。 但đãn 從tùng 他tha 生sanh 。 故cố 唯duy 變biến 異dị 。 不bất 能năng 生sanh 他tha 。 故cố 不bất 名danh 本bổn 。 四tứ 知tri 者giả 。 即tức 我ngã 知tri 為vi 體thể 。 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 亦diệc 不bất 生sanh 他tha 。 故cố 非phi 本bổn 非phi 變biến 異dị 。 若nhược 準chuẩn 百bách 論luận 。 五ngũ 大đại 生sanh 十thập 一nhất 根căn 。 則tắc 五ngũ 大đại 亦diệc 本bổn 亦diệc 變biến 。 唯duy 變biến 異dị 中trung 。 但đãn 十thập 一nhất 根căn 也dã 。 六lục 諦đế 者giả 。 教giáo 乘thừa 言ngôn 。 一nhất 陀đà 驃phiếu 。 翻phiên 主chủ 諦đế 。 五ngũ 大đại 及cập 時thời 方phương 神thần 意ý 。 此thử 主chủ 為vi 萬vạn 物vật 所sở 依y 故cố 。 二nhị 求cầu 那na 。 翻phiên 依y 諦đế 。 謂vị 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 依y 故cố 。 三tam 羯yết 磨ma 。 翻phiên 作tác 諦đế 。 俯phủ 仰ngưỡng 屈khuất 伸thân 。 出xuất 入nhập 去khứ 來lai 等đẳng 。 故cố 名danh 作tác 。 四tứ 三tam 摩ma 若nhược 。 翻phiên 總tổng 相tương/tướng 諦đế 。 謂vị 總tổng 相tương/tướng 萬vạn 法pháp 如như 一nhất 有hữu 故cố 。 五ngũ 毗tỳ 尸thi 沙sa 。 翻phiên 別biệt 相tướng 諦đế 。 如như 森sâm 羅la 萬vạn 像tượng 。 各các 各các 不bất 同đồng 故cố 。 六lục 摩ma 波ba 夜dạ 諦đế 。 謂vị 五ngũ 塵trần 成thành 就tựu 。 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 故cố 。 或hoặc 計kế 從tùng 於ư 父phụ 母mẫu 微vi 塵trần 者giả 。 如như 路lộ 伽già 論luận 師sư 。 執chấp 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 極cực 微vi 實thật 常thường 。 能năng 生sanh 麤thô 色sắc 。 謂vị 能năng 生sanh 極cực 微vi 。 為vi 父phụ 母mẫu 微vi 。 所sở 生sanh 麤thô 色sắc 。 為vi 子tử 微vi 也dã 。 或hoặc 計kế 梵Phạm 天Thiên 等đẳng 生sanh 者giả 。 如như 圍vi 陀đà 論luận 師sư 。 計kế 從tùng 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。 臍tề 中trung 生sanh 大đại 蓮liên 華hoa 。 華hoa 上thượng 有hữu 梵Phạm 天Thiên 祖tổ 翁ông 。 為vi 萬vạn 物vật 主chủ 。 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 有hữu 命mạng 無vô 命mạng 物vật 從tùng 梵Phạm 天Thiên 口khẩu 。 生sanh 婆Bà 羅La 門Môn 。 兩lưỡng 臂tý 生sanh 剎sát 利lợi 。 兩lưỡng 脚cước 生sanh 首thủ 陀đà 。 兩lưỡng 髀bễ 生sanh 毗tỳ 舍xá 也dã 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 諸chư 時thời 散tán 外ngoại 道đạo 。 計kế 時thời 生sanh 。 方phương 論luận 師sư 。 計kế 方phương 生sanh 。 安an 茶trà 論luận 師sư 。 計kế 本bổn 際tế 生sanh 。 即tức 過quá 去khứ 時thời 之chi 初sơ 際tế 。 口khẩu 力lực 論luận 師sư 。 計kế 虗hư 空không 為vi 因nhân 無vô 因nhân 論luận 師sư 。 計kế 自tự 然nhiên 生sanh 。 塗đồ 灰hôi 外ngoại 道đạo 。 計kế 自Tự 在Tại 天Thiên 生sanh 。 宿túc 作tác 論luận 師sư 。 計kế 宿túc 世thế 本bổn 業nghiệp 所sở 作tác 。 為vi 一nhất 切thiết 因nhân 。 法pháp 數số 詳tường 載tái 。

【# ■# 備bị 】# 見kiến 取thủ 。 貼# 執chấp 劣liệt 為vi 勝thắng 說thuyết 。 戒giới 取thủ 。 貼# 非phi 因nhân 計kế 因nhân 說thuyết 。 身thân 見kiến 。 貼# 我ngã 我ngã 所sở 。 妄vọng 執chấp 為vi 我ngã 說thuyết 。 邊biên 見kiến 。 貼# 身thân 見kiến 上thượng 計kế 斷đoạn 常thường 說thuyết 。 邪tà 見kiến 。 貼# 撥bát 無vô 因nhân 果quả 說thuyết 。 邪tà 見kiến 最tối 廣quảng 。 此thử 依y 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 解giải 。

【# ■# 備bị 】# 補bổ 遺di 曰viết 。 八bát 天thiên 子tử 是thị 。 眾chúng 生sanh 父phụ 母mẫu 。 梵Phạm 王Vương 。 是thị 八bát 天thiên 子tử 父phụ 母mẫu 。 韋vi 紐nữu 。 是thị 梵Phạm 王Vương 父phụ 母mẫu 韋vi 紐nữu 。 即tức 那Na 羅La 延Diên 天Thiên 。

【# □# 註chú 】# 貪tham 是thị 己kỷ 法pháp 者giả 愛ái 。 即tức 指chỉ 五ngũ 見kiến 為vì 己kỷ 法pháp 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 以dĩ 迷mê 心tâm 對đối 一nhất 切thiết 順thuận 情tình 境cảnh 。 引dẫn 取thủ 無vô 厭yếm 。 是thị 貪tham 。 歷lịch 三tam 界giới 五ngũ 行hành 中trung 十thập 五ngũ 貪tham 。 皆giai 貪tham 使sử 。 今kim 的đích 指chỉ 愛ái 五ngũ 見kiến 為vì 己kỷ 法pháp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 嗔sân 。 非phi 己kỷ 法pháp 故cố 嗔sân 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 以dĩ 迷mê 心tâm 對đối 一nhất 切thiết 違vi 情tình 境cảnh 。 便tiện 起khởi 忿phẫn 怒nộ 。 名danh 嗔sân 。 歷lịch 欲dục 界giới 五ngũ 行hành 中trung 五ngũ 恚khuể 。 即tức 恚khuể 使sử 。 今kim 的đích 指chỉ 於ư 非phi 己kỷ 法pháp 邊biên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 癡si 。 不bất 識thức 見kiến 中trung 苦khổ 集tập 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 迷mê 惑hoặc 不bất 了liễu 之chi 心tâm 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 若nhược 迷mê 心tâm 緣duyên 境cảnh 。 隨tùy 有hữu 所sở 起khởi 。 念niệm 念niệm 永vĩnh 失thất 。 不bất 知tri 慙tàm 愧quý 者giả 。 皆giai 名danh 癡si 也dã 。 歷lịch 三tam 界giới 五ngũ 行hành 中trung 十thập 五ngũ 癡si 。 即tức 是thị 無vô 明minh 。 今kim 的đích 指chỉ 不bất 識thức 前tiền 五ngũ 見kiến 苦khổ 集tập 名danh 癡si 也dã 。

【# □# 註chú 】# 慢mạn 。 我ngã 解giải 他tha 不bất 解giải 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 。 言ngôn 自tự 恃thị 輕khinh 他tha 之chi 心tâm 。 曰viết 慢mạn 。 乃nãi 至chí 歷lịch 三tam 界giới 五ngũ 行hành 中trung 十thập 五ngũ 慢mạn 。 皆giai 是thị 慢mạn 使sử 。 今kim 的đích 指chỉ 前tiền 五ngũ 見kiến 我ngã 解giải 他tha 不bất 解giải 名danh 慢mạn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 疑nghi 。 猶do 豫dự 不bất 決quyết 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 迷mê 心tâm 乖quai 理lý 猶do 豫dự 不bất 決quyết 。 曰viết 疑nghi 。 歷lịch 三tam 界giới 四tứ 行hành 十thập 二nhị 種chủng 疑nghi 。 並tịnh 是thị 疑nghi 使sử 。 今kim 以dĩ 所sở 見kiến 猶do 豫dự 不bất 決quyết 釋thích 疑nghi 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 法pháp 苑uyển 言ngôn 。 四Tứ 諦Đế 修tu 道Đạo 。 名danh 為vi 五ngũ 行hành 。 以dĩ 見kiến 惑hoặc 中trung 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 為vi 四tứ 行hành 。 思tư 惑hoặc 為vi 一nhất 行hành 。 邪tà 見kiến 與dữ 疑nghi 非phi 思tư 。 故cố 三tam 界giới 四tứ 行hành 為vi 十thập 二nhị 。 貪tham 癡si 慢mạn 。 三tam 界giới 見kiến 思tư 。 具cụ 故cố 。 三tam 界giới 五ngũ 行hành 為vi 十thập 五ngũ 。 上thượng 界giới 不bất 行hành 嗔sân 。 故cố 欲dục 界giới 見kiến 思tư 為vi 五ngũ 行hành 五ngũ 恚khuể 。 然nhiên 今kim 的đích 當đương 貼# 見kiến 說thuyết 。

【# □# 註chú 】# 利lợi 鈍độn 。 利lợi 則tắc 造tạo 次thứ 恆hằng 有hữu 。 鈍độn 則tắc 推thôi 利lợi 方phương 生sanh 。 五ngũ 鈍độn 。 亦diệc 名danh 見kiến 中trung 思tư 。 亦diệc 名danh 推thôi 利lợi 思tư 。 亦diệc 名danh 背bội 上thượng 使sử 。 利lợi 使sử 若nhược 去khứ 。 鈍độn 使sử 亦diệc 亡vong 。 故cố 屬thuộc 見kiến 攝nhiếp 。

【# ■# 記ký 】# 觸xúc 著trước 即tức 發phát 。 造tạo 次thứ 恆hằng 有hữu 者giả 為vi 利lợi 。 少thiểu 待đãi 而nhi 起khởi 。 推thôi 利lợi 方phương 生sanh 者giả 為vi 鈍độn 。 五ngũ 鈍độn 下hạ 。 明minh 鈍độn 中trung 思tư 。 亦diệc 屬thuộc 見kiến 攝nhiếp 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 三tam 種chủng 見kiến 惑hoặc 。 一nhất 俱câu 生sanh 見kiến 。 五ngũ 鈍độn 中trung 有hữu 利lợi 。 如như 蟲trùng 獸thú 凡phàm 夫phu 。 亦diệc 能năng 起khởi 我ngã 我ngã 所sở 。 即tức 是thị 利lợi 從tùng 鈍độn 背bội 上thượng 起khởi 。 故cố 屬thuộc 鈍độn 。 二nhị 推thôi 理lý 見kiến 。 未vị 發phát 禪thiền 來lai 。 雖tuy 世thế 智trí 推thôi 理lý 辨biện 聰thông 。 見kiến 想tưởng 猶do 弱nhược 。 故cố 十thập 使sử 同đồng 屬thuộc 於ư 鈍độn 。 三tam 發phát 得đắc 見kiến 。 從tùng 因nhân 定định 發phát 。 見kiến 心tâm 猛mãnh 盛thịnh 。 則tắc 十thập 使sử 從tùng 強cường/cưỡng 受thọ 名danh 皆giai 屬thuộc 利lợi 也dã 三tam 種chủng 思tư 惑hoặc 一nhất 俱câu 生sanh 。 與dữ 形hình 俱câu 生sanh 如như 男nam 女nữ 托thác 胎thai 。 妄vọng 與dữ 父phụ 母mẫu 生sanh 愛ái 惡ác 心tâm 。 此thử 是thị 邪tà 思tư 。 還hoàn 歸quy 見kiến 惑hoặc 。 二nhị 依y 見kiến 思tư 。 如như 外ngoại 道đạo 依y 見kiến 而nhi 起khởi 嗔sân 。 此thử 利lợi 中trung 鈍độn 名danh 背bội 上thượng 使sử 。 見kiến 諦Đế 斷đoạn 時thời 。 正chánh 利lợi 去khứ 背bối/bội 亦diệc 去khứ 。 三tam 界giới 繫hệ 思tư 即tức 三tam 界giới 九cửu 品phẩm 思tư 。 此thử 名danh 鈍độn 使sử 。 亦diệc 名danh 事sự 障chướng 。 號hiệu 正chánh 三tam 毒độc 。 然nhiên 輔phụ 行hành 意ý 。 乃nãi 明minh 見kiến 思tư 利lợi 鈍độn 互hỗ 相tương 攝nhiếp 屬thuộc 。 今kim 文văn 但đãn 明minh 鈍độn 中trung 之chi 思tư 。 仍nhưng 屬thuộc 見kiến 攝nhiếp 。 若nhược 欲dục 會hội 之chi 。 輔phụ 行hành 俱câu 生sanh 思tư 。 即tức 此thử 見kiến 中trung 思tư 。 輔phụ 行hành 依y 見kiến 思tư 。 即tức 此thử 推thôi 利lợi 思tư 。 背bội 上thượng 使sử 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 毗tỳ 曇đàm 言ngôn 。 利lợi 雖tuy 有hữu 鈍độn 。 此thử 鈍độn 屬thuộc 利lợi 。 從tùng 利lợi 使sử 背bội 上thượng 起khởi 。 利lợi 使sử 。 如như 刀đao 口khẩu 。 鈍độn 使sử 。 如như 刀đao 背bối/bội 。 鈍độn 使sử 從tùng 利lợi 使sử 後hậu 起khởi 。 名danh 背bội 上thượng 使sử 。

【# ■# 備bị 】# 蟲trùng 獸thú 凡phàm 夫phu 起khởi 我ngã 我ngã 所sở 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 如như 諸chư 蝡nhuyễn 動động 實thật 不bất 搉# 理lý 。 而nhi 舉cử 螯# 張trương 鬐# 。 怒nộ 目mục 自tự 大đại 。 底để 下hạ 凡phàm 夫phu 。 何hà 嘗thường 執chấp 見kiến 。 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 恆hằng 起khởi 我ngã 心tâm 。 故cố 五ngũ 鈍độn 非phi 無vô 利lợi 也dã 。 餘dư 解giải 。 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 詳tường 引dẫn 。

△# 二nhị 約ước 界giới 釋thích 成thành 二nhị 。 初sơ 通thông 示thị 。

此thử 十thập 使sử 。 歷lịch 三tam 界giới 四Tứ 諦Đế 下hạ 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 。 成thành 八bát 十thập 八bát 。

【# □# 註chú 】# 四Tứ 諦Đế 下hạ 惑hoặc 。 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 。 前tiền 云vân 集Tập 諦Đế 雖tuy 在tại 惑hoặc 業nghiệp 。 今kim 歷lịch 四Tứ 諦Đế 者giả 。 集tập 是thị 能năng 迷mê 。 苦khổ 是thị 所sở 迷mê 。 又hựu 道đạo 滅diệt 雖tuy 是thị 出xuất 世thế 間gian 因nhân 果quả 。 由do 迷mê 苦khổ 集tập 。 道đạo 滅diệt 亦diệc 迷mê 。 如như 不bất 識thức 病bệnh 。 亦diệc 迷mê 於ư 藥dược 。

【# ■# 補bổ 】# 道đạo 滅diệt 是thị 惑hoặc 之chi 正chánh 主chủ 對đối 。 既ký 迷mê 苦khổ 集tập 。 必tất 然nhiên 道đạo 滅diệt 亦diệc 迷mê 。 故cố 亦diệc 有hữu 惑hoặc 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 明minh 二nhị 。 初sơ 欲dục 界giới 。

謂vị 欲dục 界giới 苦khổ 十thập 使sử 具cụ 足túc 。 集tập 滅diệt 各các 七thất 使sử 。 除trừ 身thân 見kiến 。 邊biên 見kiến 。 戒giới 取thủ 。 道Đạo 諦Đế 八bát 使sử 。 除trừ 身thân 見kiến 。 邊biên 見kiến 。 四Tứ 諦Đế 下hạ 合hợp 為vi 三tam 十thập 二nhị 。

△# 二nhị 上thượng 界giới 。

上thượng 二nhị 界giới 四Tứ 諦Đế 下hạ 餘dư 皆giai 如như 欲dục 界giới 。 只chỉ 於ư 每mỗi 諦đế 下hạ 除trừ 嗔sân 使sử 。 故cố 一nhất 界giới 各các 有hữu 二nhị 十thập 八bát 。

【# □# 註chú 】# 此thử 四Tứ 諦Đế 惑hoặc 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 苦khổ 下hạ 具cụ 一nhất 切thiết 。 集tập 滅diệt 各các 除trừ 三tam 。 道đạo 除trừ 於ư 二nhị 見kiến 。 上thượng 界giới 不bất 行hành 嗔sân 。 輔phụ 行hành 下hạ 五ngũ (# 九cửu )# 問vấn 。 四Tứ 諦Đế 下hạ 惑hoặc 。 依y 何hà 理lý 教giáo 。 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 耶da 。 答đáp 。 依y 阿a 毗tỳ 曇đàm 。 上thượng 界giới 不bất 行hành 嗔sân 。 無vô 相tướng 害hại 故cố 。 有hữu 善thiện 欲dục 故cố 。 性tánh 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 心tâm 滋tư 潤nhuận 故cố 。 然nhiên 止chỉ 而nhi 不bất 行hành 。 非phi 能năng 斷đoạn 也dã 。 故cố 法pháp 華hoa 中trung 蜈ngô 蚣công 喻dụ 嗔sân 。 通thông 三tam 界giới 。 妙diệu 樂lạc 六lục (# 三tam 十thập 二nhị )# 云vân 。 小Tiểu 乘Thừa 中trung 云vân 。 上thượng 界giới 無vô 恚khuể 。 非phi 盡tận 理lý 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 揀giản 四Tứ 諦Đế 。 各các 使sử 有hữu 無vô 。 今kim 先tiên 引dẫn 毗tỳ 曇đàm 。 證chứng 說thuyết 上thượng 界giới 無vô 嗔sân 。 行hành 慈từ 無vô 相tướng 害hại 。 苦khổ 下hạ 無vô 嗔sân 。 有hữu 十Thập 善Thiện 欲dục 。 集tập 下hạ 無vô 嗔sân 。 有hữu 禪thiền 定định 。 則tắc 性tánh 寂tịch 靜tĩnh 。 滅diệt 下hạ 無vô 嗔sân 。 有hữu 定định 。 而nhi 兼kiêm 到đáo 佛Phật 僧Tăng 邊biên 聞văn 法Pháp 。 則tắc 心tâm 滋tư 潤nhuận 。 道đạo 下hạ 無vô 嗔sân 。 以dĩ 上thượng 界giới 均quân 定định 水thủy 寂tịch 靜tĩnh 滋tư 潤nhuận 故cố 。 然nhiên 止chỉ 而nhi 不bất 行hành 下hạ 。 依y 大Đại 乘Thừa 斷đoạn 嗔sân 。 通thông 三tam 界giới 者giả 。 法pháp 華hoa 云vân 。 蜈ngô 蚣công 蚰du 蜒diên 。 毒độc 蛇xà 之chi 類loại 。 為vị 火hỏa 所sở 燒thiêu 。 爭tranh 走tẩu 出xuất 穴huyệt 。 文văn 句cú 云vân 。 厭yếm 色sắc 界giới 定định 。 出xuất 向hướng 無vô 色sắc 。 如như 毒độc 蛇xà 類loại 。 火hỏa 燒thiêu 出xuất 穴huyệt 。 若nhược 爾nhĩ 嗔sân 通thông 三tam 界giới 也dã 。 句cú 記ký 釋thích 云vân 。 色sắc 界giới 如như 穴huyệt 。 厭yếm 下hạ 如như 燒thiêu 。 欣hân 上thượng 如như 出xuất 穴huyệt 。 前tiền 欲dục 界giới 以dĩ 蜈ngô 蚣công 譬thí 嗔sân 。 此thử 中trung 例lệ 之chi 。 不bất 別biệt 分phần/phân 出xuất 。 既ký 曰viết 蜈ngô 蚣công 。 復phục 是thị 無vô 色sắc 。 故cố 譬thí 彼bỉ 嗔sân 色sắc 界giới 中trung 曰viết 毒độc 蟲trùng 。 即tức 兼kiêm 蜈ngô 蚣công 。 是thị 則tắc 上thượng 界giới 但đãn 不bất 起khởi 嗔sân 之chi 現hiện 行hành 。 非phi 無vô 嗔sân 之chi 種chủng 子tử 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 法pháp 華hoa 火hỏa 燒thiêu 出xuất 穴huyệt 四tứ 句cú 。 科khoa 中trung 判phán 明minh 無vô 色sắc 界giới 。 故cố 譬thí 無vô 色sắc 。 同đồng 欲dục 有hữu 嗔sân 也dã 。

【# □# 註chú 】# 問vấn 。 何hà 故cố 身thân 邊biên 唯duy 在tại 苦khổ 耶da 。 答đáp 。 此thử 見kiến 依y 身thân 。 故cố 名danh 身thân 見kiến 。 依y 於ư 身thân 見kiến 。 而nhi 起khởi 邊biên 見kiến 。 餘dư 三tam 非phi 身thân 。 故cố 無vô 此thử 見kiến 。 又hựu 見kiến 苦khổ 斷đoạn 故cố 。 故cố 在tại 昔tích 下hạ 。 四tứ 空không 無vô 色sắc 。 有hữu 身thân 見kiến 者giả 。 雖tuy 無vô 麤thô 色sắc 。 而nhi 有hữu 細tế 色sắc 。 所sở 執chấp 未vị 亡vong 。 即tức 是thị 身thân 見kiến 。 非phi 想tưởng 八bát 苦khổ 其kỳ 義nghĩa 可khả 知tri 。

【# ■# 記ký 】# 毗tỳ 曇đàm 云vân 。 身thân 見kiến 邊biên 見kiến 。 唯duy 迷mê 苦Khổ 諦Đế 。 以dĩ 凡phàm 夫phu 皆giai 執chấp 苦khổ 為vi 我ngã 故cố 。 身thân 見kiến 從tùng 苦Khổ 諦Đế 生sanh 。 依y 身thân 苦khổ 報báo 。 計kế 斷đoạn 計kế 常thường 。 故cố 邊biên 見kiến 亦diệc 迷mê 苦khổ 生sanh 。 雜tạp 心tâm 論luận 問vấn 。 何hà 故cố 身thân 邊biên 見kiến 苦khổ 斷đoạn 耶da 。 答đáp 。 苦khổ 處xứ 轉chuyển 故cố 。 果quả 處xứ 轉chuyển 。 故cố 見kiến 彼bỉ 則tắc 斷đoạn 不bất 遠viễn 。 隨tùy 至chí 根căn 。 此thử 見kiến 不bất 隨tùy 根căn 。 故cố 初sơ 見kiến 諦Đế 則tắc 斷đoạn 。

【# ■# 補bổ 】# 身thân 。 為vi 眾chúng 苦khổ 之chi 本bổn 。 邊biên 見kiến 依y 身thân 而nhi 起khởi 。 故cố 苦khổ 處xứ 轉chuyển 。 果quả 處xứ 轉chuyển 。 見kiến 彼bỉ 苦Khổ 諦Đế 。 則tắc 斷đoạn 不bất 遠viễn 。 隨tùy 至chí 根căn 本bổn 無vô 明minh 。 非phi 想tưởng 八bát 苦khổ 見kiến 前tiền 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 四tứ 空không 無vô 色sắc 。 有hữu 身thân 。 見kiến 等đẳng 句cú 。 似tự 謂vị 無vô 色sắc 界giới 無vô 色sắc 。 恐khủng 無vô 身thân 見kiến 。 不bất 知tri 餘dư 四tứ 蘊uẩn 。 亦diệc 有hữu 身thân 見kiến 。 不bất 獨độc 色sắc 蘊uẩn 也dã 。 私tư 謂vị 。 玉ngọc 師sư 非phi 不bất 知tri 四tứ 蘊uẩn 有hữu 身thân 見kiến 。 而nhi 四tứ 空không 獨độc 指chỉ 其kỳ 色sắc 者giả 。 點điểm 人nhân 之chi 所sở 易dị 忽hốt 也dã 。

【# □# 註chú 】# 問vấn 。 戒giới 取thủ 何hà 故cố 唯duy 在tại 苦khổ 道đạo 。 答đáp 。 唯duy 彼bỉ 所sở 起khởi 。 問vấn 。 戒giới 取thủ 計kế 因nhân 。 苦Khổ 諦Đế 是thị 果quả 。 何hà 故cố 在tại 苦khổ 。 答đáp 。 計kế 多đa 苦khổ 行hạnh 。 望vọng 為vi 實thật 因nhân 。 故cố 在tại 苦khổ 下hạ 。 非phi 出xuất 世thế 道đạo 。 妄vọng 謂vị 出xuất 道đạo 。 是thị 故cố 復phục 於ư 道đạo 處xứ 能năng 起khởi 。 集tập 滅diệt 異dị 此thử 。 故cố 無vô 身thân 見kiến 。 無vô 身thân 見kiến 故cố 。 亦diệc 無vô 邊biên 見kiến 。 集tập 滅diệt 非phi 道đạo 。 不bất 生sanh 戒giới 取thủ 。 又hựu 復phục 戒giới 取thủ 。 在tại 於ư 苦khổ 道đạo 二nhị 諦đế 下hạ 者giả 。 本bổn 是thị 內nội 道đạo 。 見kiến 苦khổ 能năng 斷đoạn 。 本bổn 外ngoại 道đạo 者giả 。 見kiến 道đạo 能năng 斷đoạn 。 故cố 唯duy 在tại 二nhị 。

【# ■# 補bổ 】# 戒giới 取thủ 。 見kiến 苦khổ 見kiến 道đạo 斷đoạn 者giả 。 本bổn 是thị 內nội 道đạo 。 但đãn 知tri 苦khổ 時thời 。 不bất 生sanh 戒giới 取thủ 。 故cố 見kiến 苦khổ 斷đoạn 。 本bổn 外ngoại 道đạo 者giả 。 已dĩ 生sanh 戒giới 取thủ 。 必tất 斷đoạn 惑hoặc 見kiến 道đạo 。 方phương 斷đoạn 戒giới 取thủ 。 故cố 見kiến 道đạo 斷đoạn 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 又hựu 復phục 戒giới 取thủ 等đẳng 文văn 。 此thử 中trung 明minh 四Tứ 諦Đế 下hạ 。 十thập 使sử 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 。 四Tứ 諦Đế 乃nãi 佛Phật 所sở 宣tuyên 之chi 法pháp 。 不bất 當đương 反phản 引dẫn 外ngoại 道đạo 也dã 。 私tư 謂vị 。 戒giới 取thủ 之chi 名danh 。 多đa 對đối 外ngoại 道đạo 而nhi 立lập 。 此thử 段đoạn 本bổn 玉ngọc 師sư 餘dư 意ý 。 當đương 以dĩ 上thượng 解giải 為vi 正chánh 判phán 也dã 。

【# □# 註chú 】# 此thử 有hữu 親thân 疎sơ 之chi 義nghĩa 。 孤cô 山sơn 作tác 六lục 十thập 四tứ 句cú 解giải (# 云vân )# 云vân 。

【# ■# 記ký 】# 解giải 見kiến 下hạ 。

△# 三tam 結kết 成thành 大đại 數số 。

二nhị 界giới 合hợp 為vi 五ngũ 十thập 六lục 。 并tinh 前tiền 三tam 十thập 二nhị 。 合hợp 為vi 八bát 十thập 八bát 使sử 也dã 。

【# □# 註chú 】# 八bát 十thập 八bát 使sử 。 且thả 據cứ 見kiến 惑hoặc 。 婆bà 娑sa 中trung 云vân 。 九cửu 十thập 八bát 使sử 者giả 。 兼kiêm 十thập 思tư 故cố 也dã 。 輔phụ 行hành 五ngũ 下hạ (# 十thập )# 云vân 。 以dĩ 十thập 纏triền 為vi 九cửu 十thập 八bát 。

【# ■# 記ký 】# 十thập 思tư 。 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 欲dục 界giới 四tứ 。 謂vị 貪tham 嗔sân 癡si 慢mạn 。 色sắc 無vô 色sắc 各các 三tam 。 除trừ 嗔sân 使sử 為vi 十thập 。 輔phụ 行hành 引dẫn 論luận 言ngôn 。 纏triền 八bát 無vô 慚tàm 愧quý 。 嫉tật 慳san 并tinh 悔hối 眠miên 。 及cập 掉trạo 舉cử 昏hôn 沉trầm 。 或hoặc 十thập 加gia 忿phẫn 覆phú 。 法pháp 數số 言ngôn 。 悔hối 。 謂vị 所sở 作tác 過quá 。 不bất 能năng 自tự 安an 。 而nhi 成thành 悔hối 蓋cái 。 覆phú 。 謂vị 隱ẩn 藏tàng 所sở 作tác 過quá 。 惟duy 恐khủng 人nhân 知tri 。 餘dư 可khả 解giải 。

【# □# 註chú 】# 論luận 文văn 所sở 出xuất 不bất 同đồng 。 或hoặc 名danh 三tam 結kết 。 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 初sơ 果quả 所sở 破phá 。 如như 竭kiệt 四tứ 十thập 里lý 水thủy 。 功công 夫phu 甚thậm 大đại 。 恐khủng 聞văn 者giả 生sanh 疑nghi 。 略lược 斷đoạn 三tam 結kết 。 (# 文văn )# 謂vị 身thân 見kiến 。 戒giới 取thủ 疑nghi 如như 下hạ 圖đồ 示thị 。

【# ■# 記ký 】# 論luận 。 指chỉ 大đại 論luận 。 或hoặc 時thời 為vi 鈍độn 。 但đãn 說thuyết 斷đoạn 三tam 。 是thị 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 準chuẩn 大đại 經kinh 迦Ca 葉Diếp 問vấn 。 如Như 來Lai 說thuyết 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 如như 竭kiệt 四tứ 十thập 里lý 水thủy 。 云vân 何hà 言ngôn 斷đoạn 三tam 結kết 。 一nhất 我ngã 見kiến 。 二nhị 非phi 因nhân 計kế 因nhân 。 三tam 疑nghi 網võng 。

佛Phật 言ngôn 。

此thử 三tam 重trọng/trùng 故cố 。 亦diệc 攝nhiếp 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 一nhất 切thiết 所sở 斷đoạn 結kết 故cố 。 輔phụ 行hành 引dẫn 論luận 言ngôn 。 三tam 結kết 。 生sanh 惑hoặc 增tăng 上thượng 。 身thân 見kiến 。 生sanh 六lục 十thập 二nhị 。 戒giới 取thủ 。 生sanh 一nhất 切thiết 苦khổ 行hạnh 。 疑nghi 。 於ư 過quá 去khứ 一nhất 切thiết 。 處xử 生sanh 猶do 豫dự 也dã 。 又hựu 世Thế 尊Tôn 說thuyết 斷đoạn 八bát 十thập 八bát 使sử 。 及cập 無vô 量lượng 苦khổ 。 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 則tắc 受thọ 化hóa 者giả 生sanh 憂ưu 。 何hà 能năng 拔bạt 除trừ 八bát 十thập 八bát 大đại 樹thụ 。 度độ 八bát 十thập 八bát 大đại 河hà 等đẳng 。 若nhược 佛Phật 說thuyết 斷đoạn 三tam 結kết 者giả 。 受thọ 化hóa 者giả 歡hoan 喜hỷ 也dã 。 斷đoạn 結kết 之chi 相tướng 。 準chuẩn 十Thập 地Địa 經kinh 言ngôn 。 非phi 初sơ 非phi 中trung 後hậu 。 論luận 言ngôn 是thị 斷đoạn 結kết 相tương/tướng 。 此thử 智trí 盡tận 漏lậu 力lực 為vi 初sơ 。 智trí 斷đoạn 為vi 中trung 為vi 後hậu 。 答đáp 。 非phi 初sơ 智trí 斷đoạn 。 亦diệc 非phi 中trung 後hậu 。 如như 燈đăng 燄diệm 非phi 唯duy 初sơ 中trung 後hậu 。 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 故cố 。 謂vị 取thủ 一nhất 時thời 。 則tắc 不bất 能năng 斷đoạn 。 三tam 時thời 總tổng 取thủ 。 方phương 能năng 說thuyết 斷đoạn 。 假giả 三tam 時thời 斷đoạn 。 則tắc 無vô 定định 性tánh 。 何hà 者giả 。 初sơ 若nhược 能năng 斷đoạn 。 不bất 假giả 中trung 後hậu 。 後hậu 若nhược 能năng 斷đoạn 。 不bất 假giả 初sơ 中trung 。 既ký 假giả 三tam 時thời 。 故cố 知tri 無vô 性tánh 。 一nhất 一nhất 推thôi 徵trưng 。 三tam 皆giai 不bất 斷đoạn 。 是thị 故cố 經kinh 言ngôn 。 非phi 初sơ 非phi 中trung 後hậu 。 由do 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 。 方phương 能năng 斷đoạn 結kết 。 故cố 論luận 云vân 。 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 故cố 。 論luận 主chủ 總tổng 取thủ 三tam 時thời 。 方phương 顯hiển 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 。 經kinh 論luận 言ngôn 反phản 。 意ý 乃nãi 相tương/tướng 成thành 。 經kinh 則tắc 約ước 性tánh 。 論luận 則tắc 約ước 相tương/tướng 。 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 方phương 能năng 斷đoạn 結kết 。 然nhiên 經kinh 論luận 雖tuy 明minh 大Đại 乘Thừa 斷đoạn 結kết 相tương/tướng 。 亦diệc 可khả 意ý 會hội 小Tiểu 乘Thừa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 節tiết 引dẫn 雜tạp 心tâm 論luận 曰viết 。 凡phàm 計kế 罪tội 福phước 。 是thị 我ngã 所sở 作tác 。 不bất 將tương 善thiện 惡ác 業nghiệp 因nhân 為vi 我ngã 。 故cố 身thân 見kiến 不bất 依y 集tập 。 知tri 集tập 非phi 我ngã 。 不bất 名danh 迷mê 集tập 。 邊biên 見kiến 依y 身thân 。 亦diệc 不bất 依y 集tập 。 亦diệc 不bất 將tương 滅diệt 道đạo 為vi 我ngã 。 計kế 斷đoạn 計kế 常thường 。 亦diệc 同đồng 。 故cố 身thân 邊biên 唯duy 苦khổ 。 若nhược 戒giới 取thủ 迷mê 苦khổ 及cập 道đạo 。 謂vị 愚ngu 人nhân 聞văn 說thuyết 。 精tinh 勤cần 苦khổ 行hạnh 。 即tức 謂vị 事sự 中trung 苦khổ 身thân 是thị 道đạo 。 不bất 知tri 勤cần 觀quán 苦khổ 空không 。 方phương 斷đoạn 生sanh 死tử 。 身thân 苦khổ 非phi 道đạo 。 故cố 戒giới 取thủ 迷mê 苦Khổ 諦Đế 生sanh 。 或hoặc 不bất 將tương 身thân 苦khổ 為vi 道đạo 。 直trực 執chấp 戒giới 等đẳng 福phước 行hành 為vi 道đạo 。 此thử 將tương 集tập 因nhân 轉chuyển 將tương 為vi 道đạo 。 如như 此thử 戒giới 取thủ 。 名danh 迷mê 道Đạo 諦Đế 。 理lý 實thật 凡phàm 愚ngu 。 不bất 識thức 集tập 因nhân 。 妄vọng 執chấp 為vi 道đạo 。 應ưng 是thị 迷mê 集tập 。 但đãn 彼bỉ 迷mê 心tâm 。 不bất 計kế 福phước 行hành 。 以dĩ 為vi 集tập 因nhân 方phương 轉chuyển 為vi 道đạo 。 故cố 不bất 名danh 迷mê 集tập 。 不bất 同đồng 計kế 苦khổ 以dĩ 為vi 道đạo 者giả 將tương 苦khổ 為vi 道đạo 。 故cố 名danh 迷mê 苦khổ 。 是thị 故cố 戒giới 取thủ 迷mê 苦khổ 迷mê 道đạo 。 不bất 迷mê 於ư 集tập 。 滅diệt 是thị 聖thánh 果Quả 眾chúng 生sanh 所sở 求cầu 。 不bất 取thủ 惑hoặc 滅diệt 。 為vi 道đạo 因nhân 行hành 。 故cố 戒giới 取thủ 不bất 名danh 迷mê 滅diệt 。 若nhược 邪tà 見kiến 。 見kiến 取thủ 。 及cập 疑nghi 。 此thử 三tam 通thông 迷mê 四Tứ 諦Đế 。 邪tà 見kiến 謗báng 無vô 因nhân 果quả 。 該cai 凡phàm 及cập 聖thánh 故cố 通thông 迷mê 。 見kiến 取thủ 於ư 自tự 身thân 報báo 。 取thủ 為vi 第đệ 一nhất 。 即tức 迷mê 苦khổ 。 於ư 事sự 善thiện 業nghiệp 計kế 為vi 第đệ 一nhất 。 名danh 迷mê 集tập 。 若nhược 取thủ 梵Phạm 無vô 想tưởng 等đẳng 天thiên 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 名danh 迷mê 滅diệt 。 於ư 彼bỉ 戒giới 取thủ 所sở 言ngôn 之chi 道đạo 。 取thủ 為vi 第đệ 一nhất 。 名danh 迷mê 道đạo 。 故cố 通thông 迷mê 。 疑nghi 心tâm 於ư 諸chư 凡phàm 聖thánh 因nhân 果quả 。 不bất 知tri 有hữu 無vô 。 生sanh 疑nghi 不bất 決quyết 。 故cố 亦diệc 疑nghi 四tứ 。 上thượng 來lai 所sở 明minh 五ngũ 見kiến 及cập 疑nghi 。 惟duy 迷mê 諦đế 理lý 。 不bất 名danh 迷mê 事sự 。 以dĩ 迷mê 理lý 故cố 。 還hoàn 見kiến 理lý 斷đoạn 。 唯duy 識thức 心tâm 要yếu 云vân 。 迷mê 諦đế 有hữu 總tổng 別biệt 。 總tổng 。 謂vị 十thập 種chủng 。 皆giai 迷mê 四Tứ 諦Đế 。 苦khổ 集tập 。 是thị 彼bỉ 六lục 道đạo 因nhân 依y 處xứ 故cố 。 滅diệt 道đạo 是thị 彼bỉ 怖bố 畏úy 處xứ 故cố 。 別biệt 謂vị 身thân 邊biên 唯duy 迷mê 苦khổ 。 八bát 通thông 迷mê 四tứ 。 身thân 邊biên 唯duy 果quả 處xứ 起khởi 。 別biệt 修tu 空không 觀quán 。 及cập 非phi 我ngã 觀quán 。 對đối 治trị 身thân 邊biên 。 屬thuộc 苦Khổ 諦Đế 故cố 。 疑nghi 與dữ 身thân 邊biên 邪tà 三tam 見kiến 。 親thân 迷mê 苦khổ 理lý 。 戒giới 見kiến 二nhị 取thủ 。 執chấp 彼bỉ 三tam 見kiến 戒giới 禁cấm 。 及cập 所sở 依y 蘊uẩn 。 為vi 勝thắng 能năng 淨tịnh 。 於ư 自tự 他tha 見kiến 。 及cập 彼bỉ 眷quyến 屬thuộc 。 如như 次thứ 隨tùy 應ứng 起khởi 貪tham 恚khuể 慢mạn 。 相tương 應ứng 無vô 明minh 。 與dữ 九cửu 同đồng 迷mê 。 不bất 共cộng 無vô 明minh 。 親thân 迷mê 苦khổ 理lý 。 疑nghi 及cập 邪tà 見kiến 。 親thân 迷mê 集tập 等đẳng 。 二nhị 取thủ 貪tham 等đẳng 。 准chuẩn 苦khổ 應ưng 知tri 。 然nhiên 嗔sân 亦diệc 能năng 親thân 迷mê 滅diệt 道đạo 。 由do 怖bố 畏úy 故cố 。 生sanh 憎tăng 嫉tật 故cố 。 迷mê 諦đế 親thân 疎sơ 。 麤thô 相tương/tướng 如như 是thị 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。 對đối 會hội 可khả 識thức 。

【# ■# 補bổ 】# 孤cô 山sơn 六lục 十thập 四tứ 句cú 。 閒nhàn 居cư 編biên 言ngôn 。 苦Khổ 諦Đế 十thập 使sử 皆giai 具cụ 足túc 。 身thân 見kiến 唯duy 緣duyên 苦khổ 境cảnh 生sanh 。 集Tập 諦Đế 癡si 業nghiệp 有hữu 漏lậu 因nhân 。 滅Diệt 諦Đế 無vô 為vi 無vô 漏lậu 果quả 。 皆giai 非phi 身thân 見kiến 所sở 緣duyên 境cảnh 。 邊biên 身thân 并tinh 及cập 戒giới 禁cấm 取thủ 。 此thử 二nhị 隨tùy 身thân 亦diệc 不bất 生sanh 。 是thị 故cố 集tập 滅diệt 除trừ 三tam 見kiến 。 道Đạo 諦Đế 本bổn 為vi 無vô 漏lậu 因nhân 。 是thị 故cố 身thân 邊biên 亦diệc 不bất 起khởi 。 邪tà 見kiến 既ký 撥bát 無vô 聖thánh 道Đạo 。 戒giới 取thủ 還hoàn 從tùng 邪tà 見kiến 生sanh 。 執chấp 取thủ 非phi 道đạo 為vi 真chân 道đạo 。 是thị 故cố 則tắc 有hữu 戒giới 禁cấm 取thủ 。 四Tứ 諦Đế 具cụ 足túc 有hữu 親thân 疎sơ 。 苦khổ 下hạ 疎sơ 三tam 親thân 有hữu 七thất 。 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 為vi 身thân 見kiến 。 邊biên 見kiến 從tùng 身thân 計kế 斷đoạn 常thường 。 邪tà 見kiến 撥bát 無vô 因nhân 果quả 法pháp 。 見kiến 取thủ 執chấp 劣liệt 以dĩ 為vi 勝thắng 。 禁cấm 取thủ 於ư 非phi 因nhân 計kế 因nhân 。 疑nghi 則tắc 猶do 豫dự 而nhi 不bất 決quyết 。 無vô 明minh 迷mê 暗ám 不bất 了liễu 故cố 此thử 等đẳng 皆giai 依y 苦khổ 等đẳng 起khởi 。 是thị 故cố 七thất 惑hoặc 號hiệu 親thân 迷mê 貪tham 嗔sân 與dữ 慢mạn 三tam 種chủng 惑hoặc 不bất 從tùng 苦Khổ 諦Đế 境cảnh 上thượng 起khởi 。 但đãn 緣duyên 前tiền 七thất 背bội 上thượng 生sanh 。 是thị 故cố 三tam 得đắc 疎sơ 迷mê 號hiệu 。 集tập 七thất 四tứ 親thân 三tam 種chủng 疎sơ 。 邪tà 見kiến 撥bát 無vô 疑nghi 猶do 豫dự 。 見kiến 取thủ 執chấp 劣liệt 癡si 迷mê 暗ám 。 三tam 疎sơ 名danh 目mục 亦diệc 如như 前tiền 。 貪tham 等đẳng 只chỉ 依y 四tứ 法pháp 起khởi 。 滅diệt 則tắc 三tam 親thân 四tứ 是thị 疎sơ 。 疎sơ 則tắc 前tiền 三tam 添# 見kiến 取thủ 。 苦Khổ 諦Đế 是thị 劣liệt 執chấp 為vi 勝thắng 。 是thị 故cố 見kiến 取thủ 得đắc 為vi 親thân 。 今kim 滅Diệt 諦Đế 是thị 勝thắng 妙diệu 法Pháp 。 不bất 可khả 更cánh 言ngôn 劣liệt 為vi 勝thắng 。 但đãn 從tùng 邪tà 見kiến 背bội 上thượng 起khởi 。 執chấp 劣liệt 為vi 勝thắng 名danh 見kiến 取thủ 。 是thị 故cố 滅Diệt 諦Đế 疎sơ 有hữu 四tứ 。 親thân 疎sơ 行hành 相tương/tướng 悉tất 如như 前tiền 。 道đạo 八bát 三tam 親thân 五ngũ 種chủng 疎sơ 。 親thân 則tắc 癡si 疑nghi 與dữ 邪tà 見kiến 。 疎sơ 法pháp 望vọng 前tiền 加gia 禁cấm 取thủ 。 苦Khổ 諦Đế 戒giới 禁cấm 則tắc 為vi 因nhân 。 有hữu 漏lậu 果quả 非phi 無vô 漏lậu 道Đạo 。 妄vọng 執chấp 為vi 因nhân 為vi 果quả 故cố 。 則tắc 有hữu 戒giới 禁cấm 親thân 緣duyên 起khởi 。 道Đạo 諦Đế 真chân 因nhân 真chân 道đạo 故cố 。 不bất 可khả 親thân 緣duyên 非phi 因nhân 道đạo 。 但đãn 緣duyên 邪tà 見kiến 起khởi 非phi 道đạo 。 故cố 以dĩ 戒giới 取thủ 屬thuộc 疎sơ 法pháp 。 道đạo 滅diệt 俱câu 是thị 無vô 漏lậu 法Pháp 。 非phi 是thị 執chấp 劣liệt 以dĩ 為vi 勝thắng 。 見kiến 取thủ 從tùng 前tiền 亦diệc 屬thuộc 疎sơ 。 但đãn 從tùng 邪tà 見kiến 起khởi 其kỳ 執chấp 。 總tổng 依y 俱câu 舍xá 如như 上thượng 釋thích 。 此thử 中trung 少thiểu 四tứ 句cú 。 想tưởng 抄sao 錄lục 者giả 。 刪san 其kỳ 非phi 要yếu 。 又hựu 閒nhàn 居cư 編biên 頌tụng 言ngôn 。 從tùng 諦đế 生sanh 使sử 名danh 為vi 親thân 。 從tùng 使sử 生sanh 使sử 名danh 為vi 疎sơ 。 四Tứ 諦Đế 俱câu 疎sơ 貪tham 嗔sân 慢mạn 。 四Tứ 諦Đế 俱câu 親thân 邪tà 癡si 疑nghi 。 身thân 邊biên 唯duy 局cục 苦khổ 親thân 使sử 。 戒giới 見kiến 苦khổ 親thân 而nhi 道đạo 疎sơ 。 見kiến 取thủ 集tập 親thân 滅diệt 下hạ 疎sơ 。 迷mê 諦đế 親thân 疎sơ 義nghĩa 如như 此thử 。 末mạt 二nhị 句cú 。 應ưng 改cải 言ngôn 。 集tập 有hữu 四tứ 親thân 滅diệt 四tứ 疎sơ 。 總tổng 於ư 前tiền 三tam 加gia 見kiến 取thủ 。 更cánh 簡giản 明minh 。 又hựu 苦khổ 七thất 親thân 三tam 疎sơ 者giả 。 以dĩ 苦Khổ 諦Đế 五ngũ 陰ấm 法pháp 計kế 為vi 身thân 。 依y 身thân 而nhi 起khởi 斷đoạn 常thường 等đẳng 見kiến 。 將tương 苦khổ 行hạnh 以dĩ 為vi 實thật 因nhân 。 計kế 非phi 想tưởng 以dĩ 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 將tương 世thế 間gian 果quả 。 撥bát 之chi 為vi 無vô 。 而nhi 皆giai 迷mê 癡si 不bất 了liễu 。 猶do 豫dự 不bất 決quyết 。 故cố 七thất 日nhật 親thân 。 貪tham 嗔sân 慢mạn 。 由do 於ư 身thân 邊biên 而nhi 起khởi 。 又hựu 隔cách 一nhất 層tằng 。 故cố 三tam 曰viết 疎sơ 。 集tập 以dĩ 見kiến 取thủ 。 非phi 因nhân 計kế 因nhân 。 邪tà 則tắc 將tương 世thế 間gian 之chi 因nhân 。 撥bát 之chi 為vi 無vô 。 癡si 疑nghi 可khả 知tri 。 故cố 四tứ 曰viết 親thân 。 三tam 疎sơ 其kỳ 義nghĩa 同đồng 前tiền 。 滅diệt 以dĩ 邪tà 見kiến 。 將tương 出xuất 世thế 果quả 撥bát 之chi 為vi 無vô 。 癡si 迷mê 不bất 了liễu 。 狐hồ 疑nghi 不bất 決quyết 。 故cố 三tam 曰viết 親thân 。 道đạo 以dĩ 邪tà 見kiến 。 則tắc 將tương 出xuất 世thế 因nhân 。 撥bát 之chi 為vi 無vô 。 癡si 疑nghi 可khả 知tri 。 故cố 三tam 曰viết 親thân 。 五ngũ 疎sơ 由do 迷mê 真chân 道đạo 。 方phương 執chấp 戒giới 取thủ 見kiến 取thủ 為vi 道đạo 。 故cố 連liên 貪tham 嗔sân 慢mạn 成thành 五ngũ 疎sơ 也dã 。

△# 二nhị 思tư 惑hoặc 三tam 。 初sơ 標tiêu 名danh 示thị 數số 。

二nhị 明minh 思tư 惑hoặc 者giả 。 有hữu 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 。

【# □# 註chú 】# 此thử 界giới 繫hệ 思tư 。 亦diệc 名danh 迷mê 事sự 思tư 。 亦diệc 名danh 正chánh 三tam 毒độc 。 異dị 俱câu 生sanh 思tư 。 及cập 推thôi 利lợi 思tư 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 界giới 繫hệ 者giả 。 由do 此thử 思tư 惑hoặc 便tiện 繫hệ 三tam 界giới 也dã 。 迷mê 事sự 。 即tức 事sự 障chướng 。 對đối 五ngũ 塵trần 境cảnh 。 憎tăng 愛ái 等đẳng 生sanh 。 迷mê 在tại 事sự 也dã 。 正chánh 三tam 毒độc 者giả 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 思tư 有hữu 四tứ 。 慢mạn 入nhập 癡si 攝nhiếp 為vi 三tam 。 以dĩ 非phi 背bối/bội 使sử 。 非phi 習tập 氣khí 。 名danh 正chánh 。 俱câu 生sanh 思tư 。 還hoàn 歸quy 於ư 見kiến 。 推thôi 利lợi 思tư 。 是thị 利lợi 上thượng 之chi 鈍độn 。 見kiến 諦Đế 斷đoạn 時thời 。 正chánh 利lợi 既ký 去khứ 。 推thôi 利lợi 之chi 鈍độn 思tư 亦diệc 去khứ 。 故cố 此thử 檢kiểm 之chi 。 俱câu 生sanh 推thôi 利lợi 。 解giải 見kiến 前tiền 。 推thôi 利lợi 即tức 依y 見kiến 思tư 。

【# ■# 補bổ 】# 斷đoạn 見kiến 得đắc 人nhân 空không 智trí 。 雖tuy 有hữu 事sự 中trung 獨độc 頭đầu 相tương 應ứng 。 了liễu 法pháp 從tùng 緣duyên 。 不bất 計kế 性tánh 實thật 。 而nhi 於ư 三tam 毒độc 無vô 邪tà 。 故cố 曰viết 正chánh 。

△# 二nhị 約ước 界giới 示thị 體thể 二nhị 。 初sơ 通thông 示thị 九cửu 地địa 。

謂vị 三tam 界giới 分phân 為vi 九cửu 地địa 。 欲dục 界giới 合hợp 為vi 一nhất 地địa 。 四tứ 禪thiền 。 四tứ 定định 。 為vi 八bát 。 共cộng 為vi 九cửu 地địa 。

【# □# 註chú 】# 九cửu 地địa 。 所sở 依y 處xứ 得đắc 名danh 。 欲dục 界giới 同đồng 一nhất 散tán 地địa 。 故cố 合hợp 為vi 一nhất 。

△# 二nhị 列liệt 地địa 分phần/phân 品phẩm 二nhị 。 初sơ 欲dục 界giới 。

欲dục 界giới 一nhất 地địa 中trung 有hữu 九cửu 品phẩm 貪tham 嗔sân 癡si 慢mạn 。 言ngôn 九cửu 品phẩm 者giả 。 上thượng 上thượng 。 上thượng 中trung 。 上thượng 下hạ 。 中trung 上thượng 。 中trung 中trung 。 中trung 下hạ 。 下hạ 上thượng 。 下hạ 中trung 。 下hạ 下hạ 。

△# 二nhị 上thượng 界giới 。

上thượng 八bát 地địa 各các 有hữu 九cửu 品phẩm 。 除trừ 嗔sân 使sử 。

△# 三tam 結kết 成thành 大đại 數số 。

故cố 成thành 八bát 十thập 一nhất 也dã 。

【# □# 註chú 】# 於ư 九cửu 地địa 中trung 。 各các 有hữu 九cửu 品phẩm 。 貪tham 嗔sân 癡si 慢mạn 。 但đãn 上thượng 八bát 地địa 無vô 嗔sân 耳nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 云vân 。 以dĩ 智trí 斷đoạn 惑hoặc 。 智trí 分phần 分phần 明minh 。 惑hoặc 漸tiệm 漸tiệm 盡tận 。 何hà 啻# 有hữu 九cửu 。 立lập 教giáo 判phán 果quả 。 且thả 略lược 為vi 九cửu 。

【# □# 註chú 】# 不bất 言ngôn 疑nghi 者giả 。 見kiến 道đạo 已dĩ 斷đoạn 。 理lý 合hợp 無vô 疑nghi 。

【# ■# 記ký 】# 事sự 障chướng 雖tuy 在tại 。 正chánh 信tín 必tất 具cụ 。

【# □# 註chú 】# 斷đoạn 此thử 惑hoặc 時thời 。 或hoặc 直trực 緣duyên 一nhất 真Chân 諦Đế 。 或hoặc 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 隨tùy 緣duyên 一nhất 諦đế 。

【# ■# 記ký 】# 釋thích 籤# 云vân 。 或hoặc 四Tứ 諦Đế 中trung 。 隨tùy 思tư 一nhất 諦đế 。 或hoặc 唯duy 思tư 滅Diệt 諦Đế 。 斷đoạn 三tam 界giới 諸chư 品phẩm 不bất 同đồng 。 得đắc 後hậu 三tam 果quả 也dã 。

【# □# 註chú 】# 故cố 止Chỉ 觀Quán 中trung 云vân 見kiến 惑hoặc 如như 四tứ 十thập 里lý 水thủy 。 思tư 惑hoặc 如như 十thập 里lý 水thủy 。 大đại 經Kinh 云vân 。 初sơ 果quả 所sở 斷đoạn 。 如như 四tứ 十thập 里lý 水thủy 。 其kỳ 餘dư 在tại 者giả 。 如như 毛mao 一nhất 渧đế 。

【# ■# 記ký 】# 思tư 雖tuy 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 。 對đối 境cảnh 方phương 生sanh 。 不bất 同đồng 見kiến 緣duyên 法pháp 塵trần 橫hoạnh 起khởi 故cố 。

△# 三tam 結kết 收thu 集Tập 諦Đế 。

上thượng 來lai 見kiến 思tư 不bất 同đồng 。 總tổng 是thị 藏tạng 教giáo 實thật 有hữu 集Tập 諦Đế 。

【# □# 註chú 】# 此thử 惑hoặc 有hữu 為vi 有hữu 漏lậu 之chi 因nhân 。 故cố 云vân 實thật 有hữu 。 上thượng 明minh 見kiến 惑hoặc 八bát 十thập 八bát 使sử 。 思tư 惑hoặc 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 。 乃nãi 見kiến 思tư 俱câu 開khai 。 若nhược 云vân 九cửu 十thập 八bát 使sử 。 乃nãi 開khai 見kiến 合hợp 思tư 。 若nhược 云vân 四tứ 住trụ 。 開khai 思tư 合hợp 見kiến 。 但đãn 云vân 見kiến 思tư 俱câu 合hợp 義nghĩa 也dã 。 或hoặc 云vân 三tam 漏lậu 。 (# 欲dục 有hữu 無vô 明minh )# 或hoặc 云vân 四tứ 流lưu 。 (# 見kiến 欲dục 有hữu 無vô 明minh )# 或hoặc 云vân 上thượng 下hạ 五ngũ 分phần/phân 。 妙diệu 樂lạc 七thất (# 十thập 八bát )# 云vân 。 上thượng 五ngũ 分phần/phân 中trung 。 色sắc 染nhiễm 無vô 色sắc 染nhiễm 。 一nhất 向hướng 唯duy 上thượng 。 掉trạo 舉cử 等đẳng 三tam (# 掉trạo 舉cử 慢mạn 無vô 明minh )# 雖tuy 復phục 通thông 下hạ 。 不bất 能năng 牽khiên 下hạ 。 (# 欲dục 界giới 受thọ 生sanh )# 故cố 云vân 上thượng 分phần/phân 。 言ngôn 下hạ 分phần/phân 者giả 貪tham 雖tuy 通thông 上thượng 。 不bất 是thị 唯duy 上thượng 。 嗔sân 一nhất 唯duy 下hạ 。 不bất 通thông 於ư 上thượng 。 餘dư 三tam 遍biến 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 見kiến 惑hoặc 雖tuy 復phục 通thông 上thượng 。 而nhi 能năng 牽khiên 下hạ 。 故cố 名danh 為vi 下hạ 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 由do 二nhị (# 貪tham 嗔sân )# 不bất 超siêu 欲dục 。 由do 三tam (# 身thân 邊biên 戒giới 取thủ )# 復phục 還hoàn 下hạ 。 縱túng/tung 斷đoạn 貪tham 等đẳng (# 名danh 伏phục 為vi 斷đoạn )# 至chí 無vô 所sở 有hữu 。 (# 貪tham 亦diệc 斷đoạn 得đắc 非phi 非phi 想tưởng )# 由do 身thân 見kiến 等đẳng 。 還hoàn 來lai 欲dục 界giới (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 見kiến 思tư 開khai 合hợp 。 及cập 見kiến 思tư 別biệt 名danh 。 漏lậu 落lạc 三tam 界giới 。 曰viết 漏lậu 。 四tứ 流lưu 。 輔phụ 行hành 言ngôn 見kiến 流lưu 。 三tam 界giới 見kiến 也dã 。 欲dục 流lưu 。 欲dục 界giới 諸chư 惑hoặc 。 除trừ 見kiến 及cập 癡si 。 有hữu 流lưu 。 上thượng 二nhị 界giới 諸chư 惑hoặc 。 除trừ 見kiến 及cập 癡si 。 無vô 明minh 流lưu 。 三tam 界giới 癡si 也dã 。 漂phiêu 流lưu 不bất 息tức 。 曰viết 流lưu 。 染nhiễm 貪tham 也dã 。

(# 頌tụng 曰viết )#

(# 身thân 攝nhiếp 邊biên 見kiến 戒giới 攝nhiếp 取thủ 。 邪tà 見kiến 元nguyên 從tùng 疑nghi 惑hoặc 生sanh 。

四tứ 鈍độn 皆giai 由do 利lợi 使sử 生sanh 。 是thị 故cố 三tam 結kết 攝nhiếp 見kiến 盡tận 。 癡si 起khởi 貪tham 嗔sân 二nhị 生sanh 慢mạn 。

舉cử 二nhị 攝nhiếp 二nhị 成thành 欲dục 思tư 。 無vô 明minh 即tức 癡si 染nhiễm 即tức 貪tham 。 掉trạo 舉cử 遍biến 三tam 俱câu 定định 愛ái )# 。

【# □# 註chú 】# 頌tụng 曰viết 。 身thân 攝nhiếp 邊biên 見kiến 戒giới 攝nhiếp 取thủ 。

【# ■# 補bổ 】# 邊biên 從tùng 身thân 起khởi 。 故cố 非phi 因nhân 計kế 因nhân 為vi 戒giới 取thủ 。 於ư 中trung 必tất 見kiến 有hữu 所sở 取thủ 。 即tức 見kiến 取thủ 。

【# □# 註chú 】# 邪tà 見kiến 元nguyên 從tùng 疑nghi 惑hoặc 生sanh 。

【# ■# 記ký 】# 始thỉ 而nhi 猶do 豫dự 不bất 決quyết 。 繼kế 即tức 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 鈍độn 皆giai 由do 利lợi 使sử 生sanh 。 是thị 故cố 三tam 結kết 攝nhiếp 見kiến 盡tận 。

【# ■# 補bổ 】# 三tam 結kết 。 身thân 戒giới 疑nghi 也dã 。 此thử 頌tụng 下hạ 五ngũ 分phần/phân 見kiến 。

【# □# 註chú 】# 癡si 起khởi 貪tham 嗔sân 二nhị 生sanh 慢mạn 。 舉cử 二nhị 攝nhiếp 二nhị 成thành 欲dục 思tư 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 下hạ 五ngũ 分phần/phân 欲dục 思tư 。 舉cử 二nhị 。 指chỉ 貪tham 嗔sân 。 攝nhiếp 二nhị 。 指chỉ 癡si 慢mạn 。

【# □# 註chú 】# 無vô 明minh 即tức 癡si 染nhiễm 即tức 貪tham 。 掉trạo 舉cử 遍biến 三tam 俱câu 定định 愛ái 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 上thượng 界giới 五ngũ 分phần/phân 思tư 惑hoặc 。 成thành 論luận 問vấn 。 掉trạo 於ư 上thượng 界giới 名danh 結kết 。 何hà 故cố 欲dục 界giới 不bất 說thuyết 。 答đáp 。 彼bỉ 無vô 麤thô 煩phiền 惱não 。 故cố 掉trạo 戲hí 明minh 了liễu 。 又hựu 壞hoại 定định 身thân 有hữu 力lực 。 故cố 為vi 結kết 。 斷đoạn 此thử 上thượng 分phần/phân 。 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 四tứ 之chi 上thượng

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 四tứ 之chi 下hạ

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 六lục 菴am 較giảo 訂#

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 三tam 滅Diệt 諦Đế 三tam 。 初sơ 標tiêu 名danh 。

三tam 滅Diệt 諦Đế 者giả 。

△# 二nhị 示thị 體thể 。

滅diệt 前tiền 苦khổ 集tập 。 顯hiển 偏thiên 真chân 理lý 。

△# 三tam 揀giản 非phi 。

因nhân 滅diệt 會hội 真chân 。 滅diệt 非phi 真Chân 諦Đế 。

【# □# 註chú 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập )# 云vân 。 滅diệt 。 以dĩ 滅diệt 無vô 為vi 義nghĩa 。 結kết 業nghiệp 既ký 盡tận 。 則tắc 無vô 生sanh 死tử 之chi 累lũy/lụy/luy 。 故cố 名danh 為vi 滅diệt 。 妙diệu 玄huyền 二nhị (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 子tử 果quả 縛phược 斷đoạn 是thị 滅Diệt 諦Đế (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 結kết 業nghiệp 。 即tức 集tập 。 生sanh 死tử 。 即tức 苦khổ 。 玄huyền 文văn 言ngôn 。 癡si 惑hoặc 之chi 本bổn 。 既ký 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 則tắc 無vô 明minh 滅diệt 。 無vô 明minh 滅diệt 故cố 。 諸chư 行hành 滅diệt 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 滅diệt 。 若nhược 不bất 燃nhiên 火hỏa 。 則tắc 無vô 煙yên 。 名danh 子tử 縛phược 斷đoạn 。 無vô 子tử 則tắc 無vô 果quả 。 滅diệt 智trí 灰hôi 身thân 。 離ly 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 名danh 果quả 縛phược 斷đoạn 。 又hựu 言ngôn 若nhược 發phát 見kiến 思tư 無vô 漏lậu 真chân 明minh 。 具cụ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 斷đoạn 結kết 者giả 。 三tam 界giới 九cửu 十thập 八bát 使sử 皆giai 滅diệt 。 以dĩ 煩phiền 惱não 結kết 使sử 滅diệt 故cố 。 三tam 界giới 業nghiệp 亦diệc 滅diệt 。 若nhược 三tam 界giới 業nghiệp 煩phiền 惱não 滅diệt 者giả 。 即tức 滅Diệt 諦Đế 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 因nhân 滅diệt 故cố 果quả 滅diệt 。 捨xả 此thử 報báo 身thân 。 後hậu 報báo 不bất 續tục 。 名danh 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 真chân 滅diệt 度độ 也dã 。 滅diệt 理lý 不bất 虗hư 。 曰viết 諦đế 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 音âm 玄huyền 記ký 上thượng (# 十thập 七thất )# 云vân 。 滅Diệt 諦Đế 之chi 體thể 。 是thị 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 雖tuy 非phi 真Chân 諦Đế 。 能năng 冥minh 於ư 理lý 。 故cố 云vân 因nhân 滅diệt 會hội 真chân 。 滅diệt 非phi 真Chân 諦Đế 。 因nhân 滅diệt 苦khổ 集tập 。 方phương 能năng 會hội 真chân 。 非phi 謂vị 此thử 滅diệt 。 便tiện 是thị 真Chân 諦Đế 。

【# ■# 記ký 】# 先tiên 問vấn 。 三tam 藏tạng 所sở 談đàm 。 滅diệt 非phi 真Chân 諦Đế 。 今kim 文văn 依y 滅diệt 起khởi 第đệ 四tứ 誓thệ 。 那na 云vân 真Chân 諦Đế 無vô 為vi 理lý 耶da 。 答đáp 滅Diệt 諦Đế 之chi 體thể 。 是thị 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 雖tuy 非phi 真Chân 諦Đế 。 能năng 明minh 於ư 理lý 。 故cố 曰viết 因nhân 滅diệt 會hội 真chân 。 道đạo 是thị 滅diệt 因nhân 。 苦khổ 集tập 違vi 理lý 。 佛Phật 既ký 契khế 真chân 。 故cố 成thành 佛Phật 誓thệ 。 觀quán 真chân 而nhi 發phát 。 是thị 所sở 引dẫn 文văn 。 乃nãi 釋thích 依y 滅diệt 起khởi 成thành 佛Phật 誓thệ 義nghĩa 。 今kim 證chứng 揀giản 滅diệt 非phi 真chân 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 涅Niết 槃Bàn 。 翻phiên 滅diệt 度độ 。 大đại 患hoạn 永vĩnh 滅diệt 。 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 故cố 。

【# ■# 備bị 】# 滅diệt 。 但đãn 功công 用dụng 盡tận 處xứ 。 若nhược 真Chân 諦Đế 。 即tức 下hạ 法pháp 性tánh 自tự 天thiên 而nhi 然nhiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 止Chỉ 觀Quán 一nhất (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 法pháp 性tánh 自tự 天thiên 而nhi 然nhiên 。 集tập 不bất 能năng 染nhiễm 。 苦khổ 不bất 能năng 惱não 。 道đạo 不bất 能năng 通thông 。 滅diệt 不bất 能năng 淨tịnh 。 如như 雲vân 籠lung 月nguyệt 。 不bất 能năng 妨phương 害hại 。 卻khước 煩phiền 惱não 已dĩ 。 乃nãi 見kiến 法pháp 性tánh 。 經kinh 言ngôn 滅diệt 非phi 真Chân 諦Đế 。 因nhân 滅diệt 會hội 真chân 。 滅diệt 尚thượng 非phi 真chân 。 三tam 諦đế 焉yên 是thị 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 一nhất 下hạ (# 十thập 一nhất )# 云vân 。 當đương 知tri 苦khổ 集tập 。 但đãn 是thị 能năng 覆phú 。 不bất 能năng 惱não 染nhiễm 。 道đạo 滅diệt 能năng 顯hiển 。 而nhi 理lý 本bổn 淨tịnh 。 法pháp 性tánh 如như 月nguyệt 。 苦khổ 集tập 如như 雲vân 。 道đạo 如như 卻khước 除trừ 。 滅diệt 如như 卻khước 已dĩ (# 文văn )# 。

【# ■# 補bổ 】# 輔phụ 行hành 言ngôn 。 法pháp 性tánh 與dữ 真chân 。 名danh 異dị 義nghĩa 同đồng 。

【# ■# 備bị 】# 問vấn 。 藏tạng 教giáo 何hà 為vi 真chân 理lý 。 曰viết 。 枯khô 寂tịch 偏thiên 空không 也dã 。

△# 四tứ 道Đạo 諦Đế 三tam 。 初sơ 牒điệp 名danh 。

四tứ 道Đạo 諦Đế 者giả 。

【# □# 註chú 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập )# 云vân 。 道đạo 。 以dĩ 能năng 通thông 為vi 義nghĩa 。 正Chánh 道Đạo 及cập 助trợ 道đạo 。 是thị 二nhị 相tương 扶phù 。 能năng 通thông 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 為vi 道đạo (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 正Chánh 道Đạo 者giả 。 實thật 觀quán 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 緣duyên 理lý 慧tuệ 行hành 。 及cập 忍nhẫn 智trí 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 真chân 無vô 漏lậu 慧tuệ 也dã 。 助trợ 道đạo 者giả 。 得đắc 解giải 觀quán 中trung 。 諸chư 對đối 治trị 法pháp 。 及cập 諸chư 禪thiền 定định 。 皆giai 助trợ 道đạo 。 有hữu 餘dư 方phương 便tiện 。 對đối 治trị 諸chư 禪thiền 三tam 昧muội 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 等đẳng 。 皆giai 助trợ 道đạo 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 下hạ 集tập 註chú 言ngôn 。 此thử 道Đạo 品Phẩm 通thông 正chánh 通thông 助trợ 。 大đại 約ước 止Chỉ 觀Quán 法pháp 。 皆giai 正Chánh 道Đạo 。 二nhị 十thập 五ngũ 前tiền 方phương 便tiện 。 皆giai 助trợ 道đạo 也dã 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 二nhị (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 戒giới 定định 慧tuệ 。 無vô 常thường 。 苦khổ 空không 。 能năng 除trừ 苦khổ 本bổn 是thị 道Đạo 諦Đế (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 苦khổ 本bổn 即tức 結kết 惑hoặc 。

△# 二nhị 示thị 體thể 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 廣quảng 略lược 。

略lược 則tắc 戒giới 定định 慧tuệ 。 廣quảng 則tắc 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。

【# □# 註chú 】# 略lược 則tắc 戒giới 定định 慧tuệ 。 釋thích 籤# 三tam (# 九cửu )# 云vân 。 道Đạo 品Phẩm 雖tuy 多đa 。 戒giới 等đẳng 攝nhiếp 盡tận 。 戒giới 攝nhiếp 三tam 。 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 正chánh 命mạng 。 定định 攝nhiếp 十thập 。 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 定định 根căn 。 定định 力lực 。 除trừ 覺giác 。 定định 覺giác 。 捨xả 覺giác 。 正chánh 定định 。 慧tuệ 攝nhiếp 十thập 八bát 。 四tứ 念niệm 處xứ 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 進tiến 根căn 。 慧tuệ 根căn 。 進tiến 力lực 。 慧tuệ 力lực 。 擇trạch 覺giác 。 進tiến 覺giác 。 喜hỷ 覺giác 。 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 惟duy 。 正chánh 進tiến 精tinh 。 通thông 定định 慧tuệ 。 念niệm 根căn 。 念niệm 力lực 。 念niệm 覺giác 。 正chánh 念niệm 。 止Chỉ 觀Quán 七thất (# 九cửu )# 云vân 。 念niệm 通thông 緣duyên 兩lưỡng 處xứ 。 通thông 三tam 學học 。 信tín 根căn 。 信tín 力lực 。 輔phụ 行hành 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 信tín 為vi 本bổn 故cố 。 (# 文văn )# 廣quảng 則tắc 。 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 。 三tam 四tứ 。 二nhị 五ngũ 。 單đơn 七thất 。 隻chỉ 八bát 。 若nhược 六Lục 度Độ 攝nhiếp 三tam 十thập 七thất 具cụ 如như 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 二nhị 十thập 一nhất )# 。

【# ■# 記ký 】# 三tam 四tứ 。 即tức 念niệm 。 勤cần 。 足túc 。 二nhị 五ngũ 即tức 根căn 。 力lực 。 七thất 即tức 覺giác 。 八bát 即tức 正Chánh 道Đạo 。 輔phụ 行hành 六Lục 度Độ 攝nhiếp 道đạo 者giả 。 檀đàn 具cụ 二nhị 覺giác 。 謂vị 除trừ 。 與dữ 捨xả 。 尸thi 具cụ 三tam 。 謂vị 正chánh 語ngữ 。 正chánh 業nghiệp 。 正chánh 命mạng 。 忍nhẫn 具cụ 四tứ 。 謂vị 念niệm 根căn 。 念niệm 力lực 。 念niệm 覺giác 。 正chánh 念niệm 。 進tiến 具cụ 八bát 。 謂vị 四tứ 勤cần 。 進tiến 根căn 。 進tiến 力lực 。 進tiến 覺giác 分phần/phân 。 正chánh 進tiến 精tinh 。 禪thiền 具cụ 八bát 。 謂vị 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 定định 根căn 。 定định 力lực 。 定định 覺giác 。 正chánh 定định 。 慧tuệ 具cụ 十thập 。 謂vị 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 慧tuệ 根căn 。 慧tuệ 力lực 。 擇trạch 覺giác 。 喜hỷ 覺giác 。 正chánh 見kiến 。 正chánh 思tư 。 餘dư 有hữu 二nhị 信tín 。 通thông 三tam 十thập 五ngũ 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 信tín 為vi 根căn 本bổn 故cố 。

【# □# 註chú 】# 道Đạo 品Phẩm 者giả 。 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 品phẩm 者giả 。 類loại 也dã 。 此thử 七thất 科khoa 法Pháp 門môn 。 悉tất 是thị 入nhập 道đạo 淺thiển 深thâm 之chi 氣khí 類loại 。 故cố 云vân 道Đạo 品Phẩm 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 備bị 】# 入nhập 道đạo 淺thiển 深thâm 。 應ưng 指chỉ 對đối 位vị 相tương 生sanh 兩lưỡng 種chủng 說thuyết 。

【# ■# 記ký 】# 當đương 分phần/phân 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 未vị 必tất 全toàn 具cụ 道Đạo 品Phẩm 。 方phương 能năng 得đắc 道Đạo 。 三tam 四tứ 二nhị 五ngũ 。 單đơn 七thất 隻chỉ 八bát 。 當đương 分phân 是thị 道đạo 。 故cố 曰viết 依y 念niệm 處xứ 得đắc 道Đạo 。 念niệm 處xứ 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 品phẩm 亦diệc 然nhiên 。 為vi 當đương 分phần/phân 。 相tương/tướng 攝nhiếp 者giả 。 釋thích 論luận 言ngôn 。 念niệm 處xứ 既ký 攝nhiếp 餘dư 品phẩm 。 餘dư 品phẩm 亦diệc 攝nhiếp 念niệm 處xứ 。 為vi 相tương/tướng 攝nhiếp 。 對đối 位vị 者giả 。 俱câu 舍xá 頌tụng 言ngôn 。 初sơ 業nghiệp 順thuận 決quyết 擇trạch 。 及cập 修tu 見kiến 道đạo 位vị 。 念niệm 處xứ 等đẳng 七thất 品phẩm 。 應ưng 知tri 次thứ 第đệ 增tăng 。 華hoa 嚴nghiêm 鈔sao 曰viết 。 初sơ 業nghiệp 者giả 。 修tu 總tổng 相tương/tướng 別biệt 相tướng 念niệm 處xứ 。 此thử 初sơ 業nghiệp 位vị 。 能năng 照chiếu 身thân 等đẳng 四tứ 境cảnh 。 慧tuệ 用dụng 勝thắng 故cố 。 說thuyết 念niệm 處xứ 增tăng 。 順thuận 決quyết 擇trạch 者giả 。 煖noãn 等đẳng 四tứ 位vị 也dã 。 煖Noãn 法Pháp 位vị 中trung 。 能năng 證chứng 異dị 品phẩm 決quyết 擇trạch 分phần/phân 。 殊thù 勝thắng 功công 德đức 。 勤cần 用dụng 勝thắng 故cố 。 說thuyết 正chánh 勤cần 增tăng 。 頂Đảnh 法Pháp 位vị 中trung 。 能năng 持trì 善thiện 趣thú 。 無vô 退thoái 轉chuyển 位vị 。 定định 用dụng 勝thắng 故cố 。 說thuyết 神thần 足túc 增tăng 。 忍Nhẫn 法Pháp 位vị 中trung 。 必tất 不bất 退thoái 墮đọa 。 善thiện 根căn 堅kiên 固cố 。 得đắc 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 說thuyết 五ngũ 根căn 增tăng 。 世thế 第đệ 一nhất 位vị 中trung 。 非phi 世thế 惑hoặc 法pháp 所sở 能năng 屈khuất 伏phục 。 得đắc 無vô 屈khuất 義nghĩa 。 說thuyết 五Ngũ 力Lực 增tăng 。 及cập 修tu 見kiến 道đạo 位vị 者giả 。 修tu 道Đạo 位vị 中trung 。 近cận 菩Bồ 提Đề 位vị 。 助trợ 覺giác 勝thắng 故cố 。 說thuyết 七thất 覺giác 增tăng 。 見kiến 道đạo 位vị 中trung 。 速tốc 疾tật 而nhi 轉chuyển 。 道Đạo 行hạnh 勝thắng 故cố 。 說thuyết 八bát 正chánh 見kiến 增tăng 。 此thử 對đối 位vị 義nghĩa 同đồng 也dã 。 據cứ 止Chỉ 觀Quán 言ngôn 。 八bát 正chánh 。 是thị 見kiến 諦Đế 位vị 。 為vi 第đệ 六lục 。 七thất 覺giác 。 是thị 修tu 道Đạo 位vị 。 為vi 第đệ 七thất 。 乃nãi 是thị 約ước 位vị 。 非phi 調điều 停đình 也dã 。 今kim 約ước 調điều 停đình 。 故cố 以dĩ 七thất 覺giác 為vi 第đệ 六lục 。 入nhập 正chánh 為vi 第đệ 七thất 。 相tương 生sanh 者giả 。 論luận 言ngôn 。 聞văn 法Pháp 已dĩ 。 先tiên 當đương 念niệm 持trì 。 次thứ 即tức 勤cần 修tu 。 勤cần 故cố 。 攝nhiếp 心tâm 調điều 柔nhu 。 調điều 柔nhu 故cố 。 信tín 等đẳng 成thành 根căn 。 根căn 增tăng 為vi 力lực 。 次thứ 七thất 覺giác 分phân 別biệt 。 八bát 正Chánh 道Đạo 是thị 正chánh 行hạnh 也dã 。 有hữu 時thời 八bát 正chánh 在tại 前tiền 。 未vị 辦biện 名danh 道đạo 。 已dĩ 辦biện 名danh 覺giác 也dã 。 又hựu 止Chỉ 觀Quán 云vân 。 如như 修tu 念niệm 處xứ 。 能năng 生sanh 正chánh 勸khuyến 。 正chánh 勤cần 乃nãi 發phát 如như 意ý 。 如như 意ý 生sanh 根căn 。 根căn 生sanh 力lực 。 力lực 生sanh 覺giác 。 覺giác 入nhập 八bát 正chánh 。 為vi 相tương 生sanh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 此thử 道Đạo 品Phẩm 。 通thông 正chánh 通thông 助trợ 。 通thông 大đại 通thông 小tiểu 。 通thông 漏lậu 通thông 無vô 漏lậu 。 亦diệc 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 。 並tịnh 如như 止Chỉ 觀Quán 第đệ 七thất 具cụ 釋thích 。

【# ■# 記ký 】# 止Chỉ 觀Quán 問vấn 。 道Đạo 品Phẩm 是thị 二Nhị 乘Thừa 法pháp 。 云vân 何hà 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 耶da 。 答đáp 淨tịnh 名danh 言ngôn 。 道Đạo 品Phẩm 善Thiện 知Tri 識Thức 。 由do 是thị 成thành 正chánh 覺giác 。 道Đạo 品Phẩm 是thị 道Đạo 場Tràng 。 亦diệc 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 能năng 修tu 八Bát 正Chánh 道Đạo 者giả 。 即tức 見kiến 佛Phật 性tánh 。 名danh 為vi 醍đề 醐hồ 。 大đại 集tập 云vân 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 寶bảo 炬cự 陀đà 羅la 尼ni 。 如như 此thử 等đẳng 經Kinh 。 皆giai 名danh 道Đạo 品Phẩm 。 何hà 得đắc 獨độc 是thị 小Tiểu 乘Thừa 。 又hựu 有hữu 漏lậu 道Đạo 品Phẩm 。 欲dục 界giới 二nhị 十thập 二nhị 。 未vị 到đáo 三tam 十thập 六lục 。 初sơ 禪thiền 三tam 十thập 七thất 。 皆giai 有hữu 漏lậu 道Đạo 品Phẩm 。 如như 乳nhũ 。 三tam 藏tạng 道Đạo 品Phẩm 。 如như 酪lạc 。 通thông 教giáo 道Đạo 品Phẩm 。 如như 生sanh 酥tô 。 別biệt 教giáo 道Đạo 品Phẩm 。 如như 熟thục 酥tô 。 圓viên 教giáo 道Đạo 品Phẩm 。 如như 醍đề 醐hồ 。 或hoặc 問vấn 。 三tam 十thập 七thất 是thị 助trợ 道đạo 。 是thị 正Chánh 道Đạo 。 答đáp 。 大đại 論luận 云vân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 正chánh 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 道Đạo 品Phẩm 善Thiện 知Tri 識Thức 。 由do 是thị 成thành 正chánh 覺giác 。 助trợ 也dã 。

又hựu 問vấn 。

三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 是thị 有hữu 漏lậu 者giả 。 云vân 何hà 言ngôn 七thất 覺giác 是thị 修tu 道Đạo 。 法pháp 華hoa 云vân 。 無vô 漏lậu 根Căn 力Lực 。 覺giác 道đạo 之chi 財tài 。 云vân 何hà 八bát 正chánh 在tại 七thất 覺giác 前tiền 。 答đáp 。 此thử 應ưng 三tam 句cú 分phân 別biệt 。 一nhất 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 皆giai 有hữu 漏lậu 。 二nhị 。 皆giai 無vô 漏lậu 。 三tam 。 亦diệc 有hữu 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 。 大đại 論luận 言ngôn 。 修tu 八Bát 正Chánh 道Đạo 。 得đắc 初sơ 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 即tức 是thị 煖Noãn 法Pháp 。 煖Noãn 法Pháp 之chi 前tiền 。 尚thượng 得đắc 修tu 於ư 八bát 正Chánh 道Đạo 。 云vân 何hà 修tu 耶da 。 謂vị 初sơ 師sư 受thọ 法pháp 繫hệ 心tâm 憶ức 念niệm 。 名danh 念niệm 處xứ 。 為vi 求cầu 此thử 法pháp 。 勤cần 而nhi 行hành 之chi 。 名danh 正chánh 勤cần 。 一nhất 心tâm 中trung 修tu 。 名danh 如như 意ý 足túc 。 五ngũ 善thiện 根căn 生sanh 。 名danh 根căn 。 根căn 增tăng 長trưởng 。 名danh 力lực 。 分phân 別biệt 道đạo 用dụng 。 名danh 七thất 覺giác 。 安an 隱ẩn 道đạo 中trung 行hành 。 名danh 八bát 正Chánh 道Đạo 。 能năng 如như 是thị 修tu 。 得đắc 善thiện 有hữu 漏lậu 五ngũ 陰ấm 。 當đương 知tri 道Đạo 品Phẩm 皆giai 有hữu 漏lậu 也dã 。 二nhị 皆giai 是thị 無vô 漏lậu 者giả 。 即tức 是thị 見kiến 諦Đế 思tư 惟duy 。 所sở 行hành 道Đạo 品phẩm 。 一nhất 向hướng 是thị 無vô 漏lậu 。 法pháp 華hoa 之chi 文văn 。 意ý 在tại 此thử 也dã 。 從tùng 來lai 雖tuy 言ngôn 有hữu 漏lậu 中trung 。 得đắc 修tu 八bát 正chánh 七thất 覺giác 等đẳng 。 未vị 有hữu 文văn 證chứng 。 而nhi 毗tỳ 婆bà 娑sa 云vân 八bát 正chánh 。 在tại 七thất 覺giác 後hậu 。 亦diệc 是thị 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 是thị 無vô 漏lậu 。

何hà 以dĩ 故cố 。 依y 八bát 正chánh 入nhập 見kiến 諦Đế 即tức 是thị 亦diệc 無vô 漏lậu 。 若nhược 八bát 正chánh 在tại 七thất 覺giác 前tiền 。 一nhất 向hướng 是thị 無vô 漏lậu 。 此thử 則tắc 可khả 解giải 。 又hựu 亦diệc 漏lậu 亦diệc 無vô 漏lậu 即tức 是thị 對đối 位vị 意ý 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 小tiểu 唯duy 正Chánh 道Đạo 。 大đại 通thông 正chánh 助trợ 。 今kim 是thị 小Tiểu 乘Thừa 道Đạo 品Phẩm 。 義nghĩa 當đương 相tương 生sanh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 通thông 局cục 結kết 歸quy 也dã 。 謂vị 約ước 小Tiểu 乘Thừa 七thất 科khoa 。 皆giai 唯duy 正Chánh 道Đạo 。 約ước 大Đại 乘Thừa 七thất 科khoa 。 正chánh 助trợ 俱câu 通thông 也dã 。 今kim 文văn 言ngôn 小Tiểu 乘Thừa 之chi 道Đạo 品Phẩm 。 當đương 以dĩ 相tương 生sanh 之chi 義nghĩa 為vi 正chánh 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 詳tường 明minh 二nhị 。 初sơ 標tiêu 科khoa 。

此thử 三tam 十thập 七thất 合hợp 為vi 七thất 科khoa 。

【# ■# 記ký 】# 準chuẩn 瑜du 伽già 雜tạp 集tập 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 總tổng 有hữu 七thất 類loại 。 一nhất 。 對đối 治trị 顛điên 倒đảo 道đạo 。 四tứ 念niệm 處xứ 。 二nhị 。 斷đoạn 諸chư 懈giải 怠đãi 道đạo 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 三tam 。 引dẫn 發phát 神thần 通thông 道đạo 。 四Tứ 神Thần 足Túc 。 四tứ 現hiện 觀quán 方phương 便tiện 道đạo 。 五ngũ 根căn 。 五ngũ 。 親thân 近cận 現hiện 觀quán 道đạo 。 五Ngũ 力Lực 。 六lục 現hiện 觀quán 自tự 體thể 道đạo 。 七thất 覺giác 分phần/phân 。 七thất 。 現hiện 觀quán 後hậu 起khởi 道đạo 。 八bát 正Chánh 道Đạo 。 故cố 科khoa 為vi 七thất 也dã 。

△# 二nhị 列liệt 釋thích 七thất 。 初sơ 念niệm 處xứ 。

一nhất 四tứ 念niệm 處xứ 。 一nhất 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 (# 色sắc 蘊uẩn )# 二nhị 。 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 (# 受thọ 蘊uẩn )# 三tam 。 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 (# 識thức 蘊uẩn )# 四tứ 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 (# 想tưởng 行hành 蘊uẩn )# 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 念niệm 處xứ 一nhất (# 五ngũ )# 云vân 。 四tứ 者giả 。 數số 也dã 。 念niệm 者giả 。 觀quán 慧tuệ 也dã 。 處xử 者giả 。 境cảnh 也dã 。 今kim 言ngôn 四tứ 者giả 。 人nhân 於ư 五ngũ 陰ấm 起khởi 四tứ 倒đảo 故cố 。 於ư 色sắc 。 多đa 起khởi 淨tịnh 倒đảo 。 於ư 受thọ 。 多đa 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 於ư 想tưởng 行hành 。 多đa 起khởi 我ngã 倒đảo 。 於ư 心tâm 。 多đa 起khởi 常thường 倒đảo 。 舉cử 四tứ 倒đảo 。 故cố 言ngôn 四tứ 也dã 。 若nhược 相tương 生sanh 次thứ 第đệ 。 應ưng 言ngôn 識thức 受thọ 想tưởng 行hành 色sắc 。 若nhược 麤thô 細tế 次thứ 第đệ 。 應ưng 言ngôn 色sắc 行hành 想tưởng 受thọ 識thức 。 今kim 從tùng 語ngữ 便tiện 。 故cố 言ngôn 身thân 受thọ 心tâm 法pháp (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 觀quán 慧tuệ 釋thích 念niệm 者giả 。 同đồng 是thị 別biệt 境cảnh 心tâm 所sở 。 慧tuệ 觀quán 由do 念niệm 得đắc 住trụ 也dã 。 論luận 云vân 。 身thân 應ưng 多đa 觀quán 不bất 淨tịnh 。 受thọ 應ưng 多đa 觀quán 是thị 苦khổ 。 心tâm 應ưng 多đa 觀quán 無vô 常thường 。 法pháp 應ưng 多đa 觀quán 無vô 我ngã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 凡phàm 夫phu 未vị 入nhập 道đạo 時thời 。 起khởi 四tứ 顛điên 倒đảo 故cố 。 破phá 淨tịnh 倒đảo 。 說thuyết 身thân 念niệm 。 破phá 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 說thuyết 受thọ 念niệm 。 破phá 常thường 倒đảo 。 說thuyết 心tâm 念niệm 。 破phá 我ngã 倒đảo 。 說thuyết 法Pháp 念niệm 也dã 。 四tứ 法pháp 次thứ 第đệ 者giả 。 教giáo 中trung 論luận 相tương 生sanh 。 從tùng 細tế 至chí 麤thô 。 論luận 除trừ 滅diệt 。 自tự 麤thô 至chí 細tế 。 今kim 從tùng 語ngữ 便tiện 也dã 。

【# □# 註chú 】# 若nhược 迷mê 心tâm 不bất 迷mê 色sắc 。 則tắc 數số 為vi 五ngũ 陰ấm 。 若nhược 迷mê 色sắc 不bất 迷mê 心tâm 。 則tắc 數số 為vi 十thập 二nhị 入nhập 。 若nhược 心tâm 色sắc 俱câu 迷mê 者giả 。 則tắc 數số 為vi 十thập 八bát 界giới 。 如như 婆bà 娑sa 論luận 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 聚tụ 生sanh 門môn 種chủng 族tộc 。 是thị 蘊uẩn 處xứ 界giới 義nghĩa 。 愚ngu 根căn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 有hữu 三tam 。 故cố 說thuyết 蘊uẩn 處xứ 界giới (# 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 和hòa 合hợp 是thị 聚tụ 義nghĩa 。 生sanh 長trưởng 門môn 是thị 處xứ 義nghĩa 以dĩ 能năng 生sanh 長trưởng 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 種chủng 族tộc 。 是thị 界giới 義nghĩa 。 如như 一nhất 山sơn 中trung 。 有hữu 金kim 銀ngân 銅đồng 鐵thiết 。 等đẳng 名danh 多đa 界giới 等đẳng 補bổ 註chú 十thập 三tam 卷quyển 十thập 二nhị 紙chỉ )# 。

【# ■# 記ký 】# 有hữu 為vi 和hòa 含hàm 是thị 聚tụ 義nghĩa 者giả 。 是thị 論luận 釋thích 頌tụng 。 以dĩ 明minh 蘊uẩn 義nghĩa 。 次thứ 引dẫn 經kinh 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 若nhược 過quá 現hiện 未vị 。 若nhược 內nội 外ngoại 麤thô 細tế 。 若nhược 劣liệt 勝thắng 遠viễn 近cận 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 略lược 為vi 一nhất 聚tụ 。 說thuyết 名danh 色sắc 蘊uẩn 。 由do 此thử 聚tụ 義nghĩa 。 蘊uẩn 義nghĩa 得đắc 成thành 是thị 也dã 。 生sanh 長trưởng 門môn 是thị 處xứ 義nghĩa 者giả 。 亦diệc 論luận 文văn 釋thích 頌tụng 。 以dĩ 能năng 生sanh 長trưởng 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 一nhất 句cú 。 是thị 論luận 主chủ 釋thích 詞từ 。 種chủng 族tộc 是thị 界giới 義nghĩa 下hạ 。 亦diệc 是thị 論luận 文văn 釋thích 頌tụng 。 又hựu 云vân 。 如như 是thị 一nhất 身thân 。 或hoặc 一nhất 相tương 續tục 有hữu 十thập 八bát 類loại 。 諸chư 法pháp 種chủng 族tộc 。 名danh 十thập 八bát 界giới 。 今kim 以dĩ 等đẳng 字tự 該cai 之chi 。 已dĩ 上thượng 論luận 文văn 。 釋thích 前tiền 半bán 頌tụng 也dã 。 而nhi 後hậu 半bán 頌tụng 。 論luận 釋thích 云vân 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 蘊uẩn 界giới 處xứ 三tam 門môn 。 或hoặc 愚ngu 心tâm 所sở 。 總tổng 執chấp 為vi 我ngã 。 或hoặc 唯duy 愚ngu 色sắc 。 或hoặc 愚ngu 色sắc 心tâm 根căn 有hữu 三tam 。 謂vị 利lợi 中trung 鈍độn 。 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 三tam 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 。 樂nhạo/nhạc/lạc 廣quảng 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 佛Phật 為vi 說thuyết 蘊uẩn 處xứ 界giới 三tam 也dã 。 補bổ 註chú 。 神thần 智trí 師sư 釋thích 三tam 大đại 部bộ 。

【# ■# 記ký 】# 一nhất 色sắc 陰ấm 。 有hữu 十thập 四tứ 種chủng 。 謂vị 四tứ 大đại 五ngũ 根căn 五ngũ 塵trần 。 二nhị 受thọ 陰ấm 。 領lãnh 納nạp 所sở 緣duyên 。 名danh 受thọ 。 有hữu 六lục 種chủng 。 謂vị 六lục 觸xúc 因nhân 緣duyên 生sanh 六lục 受thọ 。 三tam 想tưởng 陰ấm 。 能năng 取thủ 所sở 領lãnh 之chi 緣duyên 相tương/tướng 。 名danh 想tưởng 。 有hữu 六lục 種chủng 謂vị 取thủ 所sở 領lãnh 六lục 塵trần 相tương/tướng 。 四tứ 行hành 陰ấm 。 造tạo 作tác 之chi 心tâm 。 能năng 趣thú 於ư 果quả 名danh 行hành 。 有hữu 六lục 種chủng 。 謂vị 於ư 六lục 想tưởng 之chi 後hậu 。 各các 起khởi 善thiện 業nghiệp 不bất 善thiện 業nghiệp 無vô 動động 業nghiệp 也dã 。 五ngũ 識thức 陰ấm 。 了liễu 別biệt 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 即tức 六lục 識thức 也dã 。 以dĩ 迷mê 心tâm 偏thiên 重trọng 。 故cố 聖thánh 教giáo 開khai 心tâm 為vi 四tứ 。 出xuất 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 。

【# ■# 補bổ 】# 唯duy 識thức 論luận 。 以dĩ 受thọ 對đối 前tiền 五ngũ 識thức 。 想tưởng 對đối 六lục 識thức 。 行hành 對đối 七thất 識thức 。 識thức 對đối 八bát 識thức 。 今kim 此thử 不bất 論luận 。 弗phất 以dĩ 唯duy 識thức 所sở 解giải 配phối 合hợp 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 惑hoặc 者giả 。 迷mê 色sắc 偏thiên 重trọng 。 故cố 大đại 聖thánh 開khai 色sắc 為vi 十thập 。 心tâm 但đãn 為vi 二nhị 也dã 。 入nhập 以dĩ 涉thiệp 入nhập 為vi 義nghĩa 。 根căn 塵trần 相tương 對đối 有hữu 識thức 生sanh 。 識thức 依y 根căn 塵trần 。 識thức 為vi 能năng 入nhập 。 根căn 塵trần 是thị 所sở 入nhập 。 今kim 此thử 十thập 二nhị 。 通thông 從tùng 所sở 入nhập 受thọ 名danh 也dã 。 內nội 六lục 親thân 。 故cố 屬thuộc 內nội 。 為vi 識thức 所sở 依y 。 名danh 入nhập 。 亦diệc 名danh 六lục 根căn 者giả 。 能năng 生sanh 為vi 義nghĩa 。 有hữu 生sanh 識thức 功công 也dã 。 一nhất 眼nhãn 入nhập 。 眼nhãn 是thị 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 體thể 為vi 十thập 色sắc 共cộng 成thành 。 所sở 謂vị 四tứ 大đại 四tứ 微vi 。 身thân 根căn 微vi 。 眼nhãn 根căn 微vi 。 二nhị 耳nhĩ 入nhập 。 三tam 鼻tị 入nhập 。 四tứ 舌thiệt 入nhập 。 均quân 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 。 體thể 為vi 十thập 色sắc 共cộng 成thành 。 但đãn 各các 換hoán 一nhất 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 根căn 微vi 也dã 。 五ngũ 身thân 入nhập 。 但đãn 有hữu 九cửu 色sắc 所sở 成thành 。 謂vị 四tứ 大đại 四tứ 微vi 。 身thân 根căn 微vi 。 六lục 意ý 入nhập 。 除trừ 諸chư 心tâm 數số 法pháp 。 但đãn 取thủ 能năng 知tri 諸chư 法pháp 心tâm 王vương 也dã 。 外ngoại 六lục 疎sơ 。 故cố 屬thuộc 外ngoại 。 識thức 所sở 游du 涉thiệp 。 名danh 入nhập 。 亦diệc 名danh 六lục 塵trần 者giả 。 染nhiễm 污ô 為vi 義nghĩa 。 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 五ngũ 入nhập 。 可khả 解giải 。 六lục 法pháp 入nhập 。 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 心tâm 法pháp 。 除trừ 心tâm 王vương 。 但đãn 取thủ 相tương 應ứng 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 二nhị 非phi 心tâm 法pháp 。 即tức 過quá 去khứ 未vị 來lai 色sắc 法pháp 。 及cập 心tâm 不bất 相tương 應ứng 諸chư 行hành 。 三tam 無vô 為vi 法pháp 。

【# ■# 補bổ 】# 法pháp 入nhập 中trung 無vô 表biểu 色sắc 屬thuộc 色sắc 。 心tâm 數số 法pháp 屬thuộc 心tâm 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 三tam 無vô 為vi 。 非phi 三tam 聚tụ 攝nhiếp 。 故cố 不bất 屬thuộc 內nội 色sắc 。 亦diệc 不bất 屬thuộc 外ngoại 色sắc 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 惑hoặc 者giả 。 色sắc 心tâm 俱câu 迷mê 。 聖thánh 教giáo 俱câu 開khai 為vi 十thập 八bát 也dã 。 界giới 。 以dĩ 界giới 別biệt 為vi 義nghĩa 。 十thập 八bát 法pháp 各các 有hữu 別biệt 體thể 故cố 。 十thập 二nhị 入nhập 。 及cập 前tiền 五ngũ 識thức 界giới 可khả 解giải 。 識thức 。 以dĩ 了liễu 別biệt 為vi 義nghĩa 。 六lục 意ý 識thức 界giới 。 謂vị 前tiền 五ngũ 生sanh 已dĩ 。 傳truyền 入nhập 意ý 識thức 。 即tức 以dĩ 前tiền 五ngũ 為vi 能năng 生sanh 。 後hậu 意ý 識thức 為vi 所sở 生sanh 。 此thử 意ý 前tiền 滅diệt 。 次thứ 識thức 續tục 生sanh 。 即tức 前tiền 意ý 識thức 。 生sanh 後hậu 意ý 識thức 。 如như 是thị 亦diệc 脫thoát 傳truyền 受thọ 根căn 識thức 之chi 名danh 。 皆giai 能năng 生sanh 為vi 根căn 。 所sở 生sanh 為vi 識thức 。 今kim 專chuyên 指chỉ 所sở 生sanh 為vi 意ý 識thức 也dã 。 上thượng 明minh 蘊uẩn 處xứ 界giới 所sở 攝nhiếp 法pháp 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 七thất 十thập 五ngũ 法pháp 。 如như 云vân 內nội 色sắc 。 外ngoại 色sắc 。 無vô 表biểu 色sắc 。 即tức 五ngũ 根căn 。 六lục 塵trần 。 十thập 一nhất 種chủng 色sắc 法pháp 。 心tâm 王vương 。 即tức 前tiền 六lục 識thức 。 心tâm 所sở 法pháp 。 明minh 四tứ 十thập 六lục 。 謂vị 遍biến 大đại 地địa 有hữu 十thập 。 受thọ 。 想tưởng 。 思tư 。 觸xúc 。 欲dục 慧tuệ 。 命mạng 。 作tác 意ý 。 勝thắng 解giải 。 三tam 摩ma 地địa 。 此thử 十thập 通thông 善thiện 通thông 惡ác 。 徧biến 一nhất 切thiết 心tâm 。 勝thắng 解giải 者giả 。 於ư 理lý 明minh 了liễu 。 三tam 摩ma 。 云vân 等đẳng 持trì 。 離ly 沉trầm 掉trạo 。 曰viết 等đẳng 。 專chuyên 注chú 不bất 散tán 。 曰viết 持trì 。 大đại 善thiện 地địa 有hữu 十thập 。 謂vị 信tín 。 勤cần 。 捨xả 。 慚tàm 愧quý 。 無vô 貪tham 。 無vô 嗔sân 不bất 害hại 。 輕khinh 安an 。 不bất 放phóng 逸dật 。 此thử 十thập 。 不bất 通thông 於ư 惡ác 。 唯duy 是thị 善thiện 業nghiệp 。 能năng 通thông 至chí 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 故cố 云vân 大đại 善thiện 地địa 。 捨xả 者giả 。 遠viễn 離ly 掉trạo 舉cử 。 大đại 煩phiền 惱não 有hữu 六lục 。 謂vị 癡si 。 放phóng 逸dật 。 懈giải 怠đãi 。 不bất 信tín 。 昏hôn 沉trầm 。 掉trạo 舉cử 。 此thử 六lục 。 依y 五ngũ 六lục 七thất 識thức 起khởi 。 不bất 通thông 於ư 善thiện 。 唯duy 是thị 惡ác 法pháp 。 故cố 云vân 大đại 煩phiền 惱não 也dã 。 大đại 不bất 善thiện 有hữu 二nhị 。 謂vị 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 人nhân 因nhân 此thử 二nhị 。 則tắc 無vô 惡ác 不bất 造tạo 。 故cố 云vân 大đại 不bất 善thiện 也dã 。 小tiểu 煩phiền 惱não 有hữu 十thập 。 謂vị 忿phẫn 覆phú 慳san 嫉tật 惱não 害hại 恨hận 諂siểm 誑cuống 憍kiêu 。 此thử 十thập 但đãn 依y 六lục 識thức 而nhi 起khởi 。 故cố 云vân 小tiểu 煩phiền 惱não 也dã 。 不bất 定định 有hữu 八bát 。 謂vị 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 貪tham 嗔sân 慢mạn 疑nghi 。 此thử 八bát 通thông 於ư 善thiện 惡ác 無vô 記ký 三tam 性tánh 。 故cố 云vân 不bất 定định 法pháp 也dã 。 無vô 記ký 者giả 。 不bất 善thiện 不bất 惡ác 。 無vô 所sở 記ký 錄lục 也dã 。 麤thô 念niệm 曰viết 尋tầm 。 細tế 察sát 曰viết 伺tứ 。 不bất 相tương 應ứng 。 有hữu 十thập 四tứ 。 得đắc 非phi 得đắc 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 。 無vô 想tưởng 定định 。 滅diệt 盡tận 定định 。 命mạng 根căn 。 生sanh 。 住trụ 。 異dị 。 滅diệt 。 名danh 。 句cú 。 文văn 也dã 。 此thử 十thập 四tứ 不bất 與dữ 色sắc 法pháp 。 心tâm 法pháp 。 心tâm 所sở 法pháp 。 相tương 應ứng 。 故cố 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 眾chúng 人nhân 形hình 狀trạng 相tướng 似tự 也dã 。 無vô 想tưởng 果quả 報báo 。 異dị 世thế 成thành 熟thục 。 曰viết 無vô 相tướng 異dị 熟thục 。 外ngoại 道đạo 所sở 修tu 。 曰viết 無vô 想tưởng 定định 。 聖thánh 教giáo 所sở 修tu 。 受thọ 想tưởng 心tâm 滅diệt 。 曰viết 滅diệt 盡tận 定định 。 依y 事sự 立lập 名danh 。 曰viết 名danh 。 積tích 字tự 成thành 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 。 曰viết 句cú 。 為vi 名danh 句cú 依y 。 而nhi 能năng 顯hiển 所sở 表biểu 理lý 。 曰viết 文văn 。 身thân 。 即tức 字tự 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 無vô 為vi 有hữu 三tam 。 天thiên 溪khê 補bổ 遺di 。 引dẫn 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 此thử 中trung 空không 無vô 礙ngại 。 謂vị 大đại 虗hư 空không 。 無vô 礙ngại 為vi 性tánh 即tức 虗hư 空không 無vô 為vi 。 頌tụng 曰viết 。 擇trạch 滅diệt 為vi 離ly 繫hệ 。 隨tùy 繫hệ 事sự 各các 別biệt 。 隨tùy 三tam 界giới 繫hệ 不bất 同đồng 。 名danh 事sự 。 離ly 一nhất 繫hệ 故cố 。 得đắc 一nhất 擇trạch 滅diệt 。 擇trạch 力lực 所sở 得đắc 滅diệt 。 名danh 擇trạch 滅diệt 。 擇trạch 為vi 斷đoạn 智trí 。 推thôi 度độ 令linh 滅diệt 。 故cố 名danh 擇trạch 滅diệt 。 非phi 擇trạch 滅diệt 者giả 。 頌tụng 云vân 。 畢tất 竟cánh 礙ngại 當đương 生sanh 。 此thử 二nhị 類loại 不bất 同đồng 。 謂vị 根căn 塵trần 缺khuyết 緣duyên 及cập 所sở 證chứng 位vị 。 諸chư 無vô 知tri 惑hoặc 。 不bất 得đắc 續tục 起khởi 。 名danh 礙ngại 當đương 生sanh 。 如như 緣duyên 一nhất 色sắc 時thời 。 於ư 餘dư 諸chư 色sắc 。 及cập 餘dư 四tứ 塵trần 。 得đắc 非phi 擇trạch 滅diệt 為vi 正chánh 緣duyên 色sắc 礙ngại 。 餘dư 色sắc 等đẳng 當đương 不bất 生sanh 。 故cố 名danh 礙ngại 當đương 生sanh 。 其kỳ 餘dư 法pháp 數số 廣quảng 解giải 。

【# □# 註chú 】# 。 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 四tứ 念niệm 處xứ 一nhất (# 六lục )# 云vân 。 一nhất 切thiết 色sắc 法pháp 。 名danh 之chi 為vi 身thân 。 內nội 身thân 。 外ngoại 身thân 。 內nội 外ngoại 身thân 。 己kỷ 。 名danh 內nội 身thân 。 眷quyến 屬thuộc 。 及cập 他tha 。 名danh 外ngoại 身thân 。 若nhược 己kỷ 若nhược 他tha 。 名danh 內nội 外ngoại 身thân 。 此thử 三tam 種chủng 色sắc 。 皆giai 從tùng 前tiền 世thế 。 不bất 淨tịnh 業nghiệp 生sanh 。 則tắc 有hữu 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 。 謂vị 生sanh 處xứ 。 種chủng 子tử 。 相tương/tướng 。 性tánh 。 究cứu 竟cánh 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 言ngôn 。 自tự 身thân 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 身thân 內nội 不bất 淨tịnh 。 二nhị 身thân 外ngoại 皮bì 毛mao 爪trảo 髮phát 等đẳng 皆giai 不bất 淨tịnh 。

復phục 次thứ 行hành 者giả 。 觀quán 死tử 屍thi 䏺# 脹trướng 爛lạn 壞hoại 。 取thủ 是thị 相tương/tướng 。 觀quán 自tự 身thân 亦diệc 如như 是thị 相tương/tướng 。 如như 是thị 事sự 。 我ngã 未vị 離ly 是thị 法pháp 。 死tử 屍thi 是thị 外ngoại 。 行hành 者giả 是thị 內nội 。 如như 見kiến 端đoan 正chánh 女nữ 人nhân 而nhi 心tâm 着trước 。 即tức 觀quán 其kỳ 身thân 。 種chủng 稱xưng 不bất 淨tịnh 為vi 外ngoại 。 知tri 我ngã 身thân 亦diệc 如như 是thị 為vi 內nội 。

復phục 次thứ 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 情tình 為vi 內nội 身thân 。 色sắc 等đẳng 五ngũ 塵trần 為vi 外ngoại 身thân 。 四tứ 大đại 為vi 內nội 身thân 。 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 為vi 外ngoại 身thân 。 覺giác 苦khổ 樂lạc 處xứ 為vi 內nội 身thân 。 不bất 覺giác 苦khổ 樂lạc 處xứ 為vi 外ngoại 身thân 。 自tự 身thân 及cập 眼nhãn 等đẳng 根căn 為vi 內nội 身thân 。 妻thê 子tử 田điền 宅trạch 所sở 用dụng 之chi 物vật 為vi 外ngoại 身thân 。 乃nãi 至chí 今kim 當đương 總tổng 觀quán 內nội 外ngoại 。 謂vị 先tiên 觀quán 內nội 身thân 。 求cầu 淨tịnh 不bất 可khả 得đắc 。 次thứ 便tiện 觀quán 外ngoại 。 復phục 不bất 可khả 得đắc 。 疑nghi 曰viết 。 我ngã 觀quán 內nội 時thời 。 於ư 外ngoại 或hoặc 錯thác 。 觀quán 外ngoại 時thời 。 於ư 內nội 或hoặc 錯thác 。 故cố 內nội 外ngoại 俱câu 觀quán 。 亦diệc 不bất 可khả 得đắc 。 然nhiên 觀quán 內nội 觀quán 外ngoại 是thị 別biệt 相tướng 。 一nhất 時thời 俱câu 觀quán 是thị 總tổng 相tương/tướng 。 總tổng 觀quán 別biệt 觀quán 。 既ký 皆giai 不bất 得đắc 淨tịnh 相tương/tướng 。 故cố 知tri 三tam 種chủng 色sắc 。 從tùng 不bất 淨tịnh 生sanh 。 此thử 明minh 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 。 望vọng 大đại 論luận 列liệt 次thứ 有hữu 殊thù 。 以dĩ 論luận 列liệt 第đệ 一nhất 種chủng 子tử 。 二nhị 住trú 處xứ 。 三tam 自tự 體thể 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 。 對đối 此thử 前tiền 後hậu 可khả 知tri 。

【# □# 註chú 】# 生sanh 處xứ 者giả 。 女nữ 人nhân 之chi 體thể 是thị 不bất 淨tịnh 聚tụ 。 蟲trùng 膿nùng 穢uế 惡ác 。 合hợp 集tập 成thành 立lập 。 經kinh 十thập 月nguyệt 日nhật 。 二nhị 臟tạng 間gian 夾giáp 。 迮trách 隘ải 如như 獄ngục 。 釋thích 論luận 云vân 。 此thử 身thân 非phi 蓮liên 華hoa 。 亦diệc 不bất 由do 旃chiên 檀đàn 。 糞phẩn 穢uế 所sở 長trưởng 養dưỡng 。 但đãn 從tùng 尿niệu 道đạo 出xuất 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 生sanh 處xứ 不bất 淨tịnh 也dã 。 大đại 論luận 言ngôn 。 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 。 謂vị 諸chư 不bất 淨tịnh 物vật 和hòa 合hợp 。 名danh 為vi 女nữ 身thân 。 內nội 有hữu 生sanh 臟tạng 。 熟thục 臟tạng 。 屎thỉ 尿niệu 不bất 淨tịnh 。 外ngoại 有hữu 煩phiền 惱não 業nghiệp 因nhân 緣duyên 風phong 吹xuy 識thức 種chủng 。 令linh 入nhập 二nhị 臟tạng 中trung 間gian 。 如như 在tại 尿niệu 坑khanh 中trung 。 所sở 謂vị 是thị 身thân 為vi 臭xú 穢uế 。 不bất 從tùng 華hoa 開khai 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 薝chiêm 葡bồ 。 又hựu 不bất 出xuất 寶bảo 山sơn 。 迮trách 隘ải 如như 獄ngục 者giả 。 胎thai 骨cốt 經Kinh 云vân 。 嬰anh 兒nhi 在tại 胎thai 有hữu 八bát 種chủng 獄ngục 。 謂vị 嬰anh 兒nhi 之chi 身thân 。 最tối 嫩# 。 母mẫu 喫khiết 熱nhiệt 食thực 。 如như 鑊hoạch 湯thang 獄ngục 。 母mẫu 喫khiết 冷lãnh 食thực 。 如như 寒hàn 氷băng 獄ngục 。 飽bão 時thời 。 如như 石thạch 壓áp 獄ngục 。 饑cơ 時thời 。 如như 餓ngạ 鬼quỷ 獄ngục 。 硬ngạnh 食thực 。 如như 刀đao 山sơn 獄ngục 。 行hành 時thời 辛tân 苦khổ 。 如như 碓đối 搗đảo 獄ngục 。 坐tọa 時thời 。 如như 鐵thiết 床sàng 獄ngục 。 母mẫu 若nhược 低đê 頭đầu 。 如như 倒đảo 懸huyền 獄ngục 。

【# □# 註chú 】# 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 者giả 。 攬lãm 父phụ 母mẫu 遺di 體thể 。 赤xích 白bạch 二nhị 渧đế 。 於ư 中trung 而nhi 住trụ 。 是thị 識thức 隨tùy 母mẫu 氣khí 息tức 出xuất 入nhập 。 是thị 為vi 受thọ 身thân 最tối 初sơ 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋Thích 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 也dã 。 大đại 論luận 謂vị 父phụ 母mẫu 以dĩ 邪tà 念niệm 風phong 。 吹xuy 婬dâm 欲dục 火hỏa 。 肉nhục 髓tủy 膏cao 流lưu 。 熱nhiệt 變biến 為vi 精tinh 。 宿túc 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 識thức 種chủng 子tử 在tại 赤xích 白bạch 中trung 住trụ 。 是thị 名danh 身thân 種chủng 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 是thị 身thân 種chủng 不bất 淨tịnh 。 非phi 餘dư 妙diệu 寶bảo 物vật 。 不bất 由do 淨tịnh 白bạch 生sanh 。 但đãn 從tùng 尿niệu 道đạo 出xuất 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 者giả 。 頭đầu 等đẳng 六lục 分phần 。 從tùng 首thủ 至chí 足túc 。 純thuần 是thị 穢uế 物vật 。 譬thí 如như 死tử 狗cẩu 。 盡tận 海hải 水thủy 洗tẩy 。 洗tẩy 死tử 屍thi 盡tận 。 唯duy 餘dư 一nhất 塵trần 。 一nhất 塵trần 亦diệc 臭xú 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 也dã 。 大đại 論luận 亦diệc 名danh 外ngoại 身thân 不bất 淨tịnh 。 謂vị 是thị 身thân 九cửu 孔khổng 。 常thường 流lưu 不bất 淨tịnh 。 眼nhãn 流lưu 眵si 淚lệ 。 耳nhĩ 出xuất 結kết [目*(甯-用+冉)]# 。 鼻tị 中trung 洟di 流lưu 。 口khẩu 出xuất 涎tiên 吐thổ 。 穀cốc 道đạo 水thủy 道đạo 。 常thường 出xuất 屎thỉ 尿niệu 。 及cập 諸chư 毛mao 孔khổng 。 汗hãn 流lưu 不bất 淨tịnh 。 如như 是thị 不bất 淨tịnh 。 充sung 滿mãn 身thân 內nội 。 如như 偈kệ 言ngôn 。 常thường 流lưu 出xuất 不bất 止chỉ 。 如như 漏lậu 囊nang 盛thịnh 物vật 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 性tánh 不bất 淨tịnh 者giả 。 根căn 本bổn 從tùng 穢uế 業nghiệp 生sanh 。 託thác 於ư 穢uế 物vật 長trưởng 養dưỡng 。 其kỳ 性tánh 自tự 爾nhĩ 。 不bất 可khả 改cải 變biến 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 性tánh 不bất 淨tịnh 也dã 。 大đại 論luận 言ngôn 自tự 體thể 不bất 淨tịnh 謂vị 從tùng 足túc 至chí 頂đảnh 。 四tứ 邊biên 薄bạc 皮bì 。 其kỳ 中trung 所sở 有hữu 。 不bất 淨tịnh 充sung 滿mãn 。 飾sức 以dĩ 衣y 服phục 。 澡táo 浴dục 花hoa 香hương 。 食thực 以dĩ 上thượng 饌soạn 。 眾chúng 妙diệu 肴hào 膳thiện 。 經kinh 宿túc 之chi 間gian 。 皆giai 為vi 不bất 淨tịnh 。 如như 說thuyết 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 質chất 。 能năng 變biến 成thành 不bất 淨tịnh 。 傾khuynh 海hải 淨tịnh 此thử 身thân 。 不bất 能năng 令linh 香hương 潔khiết 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 者giả 。 業nghiệp 盡tận 報báo 終chung 。 捐quyên 棄khí 塚trủng 間gian 。 如như 朽hủ 敗bại 木mộc 。 大đại 小tiểu 不bất 淨tịnh 。 盈doanh 流lưu 於ư 外ngoại (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 也dã 。 是thị 身thân 投đầu 火hỏa 。 為vi 灰hôi 。 在tại 地địa 腐hủ 壞hoại 。 為vi 土thổ/độ 。 在tại 水thủy 䏺# 脹trướng 爛lạn 壞hoại 。 為vi 水thủy 蟲trùng 所sở 食thực 。 一nhất 切thiết 死tử 屍thi 中trung 。 人nhân 身thân 最tối 不bất 淨tịnh 。 如như 說thuyết 。 審thẩm 諦đế 觀quán 凡phàm 身thân 。 終chung 必tất 歸quy 死tử 處xứ 。 難nan 御ngự 無vô 反phản 覆phúc 。 背bội 恩ân 如như 小tiểu 人nhân 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 四tứ 念niệm 處xứ 一nhất (# 七thất )# 云vân 。 領lãnh 納nạp 。 名danh 受thọ 。 有hữu 內nội 受thọ 。 外ngoại 受thọ 。 內nội 外ngoại 受thọ 。 緣duyên 內nội 。 名danh 內nội 受thọ 。 緣duyên 外ngoại 。 名danh 外ngoại 受thọ 。 緣duyên 內nội 外ngoại 。 名danh 內nội 外ngoại 受thọ 。 又hựu 意ý 根căn 受thọ 。 名danh 內nội 受thọ 。 五ngũ 根căn 受thọ 。 名danh 外ngoại 受thọ 。 六lục 根căn 。 名danh 內nội 外ngoại 受thọ 。 一nhất 一nhất 根căn 有hữu 順thuận 受thọ 。 違vi 受thọ 。 不bất 違vi 不bất 順thuận 受thọ 。 於ư 順thuận 。 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 於ư 違vi 。 生sanh 苦khổ 受thọ 。 於ư 不bất 違vi 不bất 順thuận 。 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 壞hoại 苦khổ 。 苦khổ 受thọ 。 是thị 苦khổ 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 是thị 行hành 苦khổ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 受thọ 也dã 。 如như 論luận 言ngôn 。 佛Phật 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 身thân 受thọ 。 心tâm 受thọ 。 心tâm 受thọ 是thị 內nội 。 身thân 受thọ 是thị 外ngoại 。 又hựu 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 受thọ 是thị 外ngoại 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 受thọ 是thị 內nội 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 故cố 。 諸chư 受thọ 生sanh 。 內nội 六lục 入nhập 分phần/phân 生sanh 受thọ 為vi 內nội 。 外ngoại 六lục 入nhập 分phần/phân 生sanh 受thọ 為vi 外ngoại 。 麤thô 受thọ 為vi 外ngoại 。 細tế 受thọ 為vi 內nội 。 又hựu 緣duyên 內nội 法pháp 為vi 內nội 。 緣duyên 外ngoại 法pháp 為vi 外ngoại 。

復phục 次thứ 一nhất 百bách 八bát 受thọ 為vi 內nội 受thọ 。 餘dư 殘tàn 是thị 外ngoại 受thọ 。 又hựu 言ngôn 從tùng 內nội 六lục 情tình 。 外ngoại 六lục 塵trần 。 和hòa 合hợp 故cố 生sanh 六lục 種chủng 識thức 。 六lục 種chủng 識thức 中trung 生sanh 三tam 種chủng 受thọ 。 行hành 者giả 觀quán 是thị 世thế 間gian 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 皆giai 從tùng 顛điên 倒đảo 生sanh 。 俱câu 無vô 有hữu 實thật 。 雖tuy 欲dục 受thọ 樂lạc 。 能năng 得đắc 大đại 苦khổ 。 如như 是thị 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 是thị 壞hoại 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương/tướng 壞hoại 。 苦khổ 相tương/tướng 至chí 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 極cực 生sanh 悲bi 也dã 。 觀quán 苦khổ 受thọ 。 是thị 苦khổ 苦khổ 。 五ngũ 陰ấm 之chi 身thân 。 性tánh 常thường 逼bức 迫bách 。 又hựu 與dữ 苦khổ 受thọ 相tương 應ứng 。 苦khổ 上thượng 加gia 苦khổ 也dã 。 行hành 苦khổ 者giả 。 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 。 四tứ 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 。 常thường 不bất 安an 隱ẩn 也dã 。 能năng 如như 是thị 觀quán 。 則tắc 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 不bất 生sanh 欲dục 着trước 。 苦khổ 受thọ 不bất 生sanh 忿phẫn 恚khuể 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 中trung 。 不bất 生sanh 愚ngu 癡si 。 名danh 受thọ 念niệm 處xứ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 觀quán 心tâm 無vô 常thường 者giả 。 心tâm 。 即tức 心tâm 王vương 。 心tâm 王vương 不bất 住trụ 。 體thể 性tánh 流lưu 動động 。 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 皆giai 悉tất 無vô 常thường 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 。 心tâm 者giả 。 心tâm 王vương 。 例lệ 上thượng 有hữu 內nội 心tâm 。 外ngoại 心tâm 。 內nội 外ngoại 心tâm 。 心tâm 王vương 不bất 住trụ 。 體thể 性tánh 流lưu 動động 。 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 皆giai 悉tất 無vô 常thường 。 無vô 奢xa 無vô 促xúc 。 今kim 日nhật 雖tuy 存tồn 。 明minh 亦diệc 難nan 保bảo 。 昔tích 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 謂vị 不bất 保bảo 七thất 日nhật 。 乃nãi 至chí 不bất 保bảo 一nhất 日nhật 。 佛Phật 呵ha 為vi 懈giải 怠đãi 。 又hựu 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。 出xuất 息tức 不bất 保bảo 入nhập 息tức 。 佛Phật 言ngôn 善thiện 哉tai 。 剎sát 那na 促xúc 。

時thời 無vô 常thường 。 山sơn 水thủy 溜# 。 斵# 石thạch 光quang 。 若nhược 不bất 及cập 時thời 。 後hậu 悔hối 無vô 及cập 。 是thị 也dã 。 今kim 但đãn 略lược 引dẫn 耳nhĩ 。 今kim 準chuẩn 論luận 釋thích 言ngôn 。 心tâm 王vương 不bất 住trụ 者giả 。 謂vị 過quá 去khứ 已dĩ 滅diệt 。 未vị 來lai 不bất 生sanh 。 現hiện 在tại 一nhất 念niệm 不bất 住trụ 。 疾tật 故cố 不bất 覺giác 。 若nhược 心tâm 一nhất 念niệm 住trụ 。 第đệ 二nhị 念niệm 亦diệc 應ưng 住trụ 。 是thị 為vi 常thường 住trụ 。 無vô 有hữu 滅diệt 相tương/tướng 。 如như 佛Phật 說thuyết 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 三tam 相tương/tướng 住trụ 中trung 。 亦diệc 有hữu 滅diệt 相tương/tướng 。 若nhược 無vô 滅diệt 者giả 。 不bất 應ưng 是thị 有hữu 為vi 。 相tương/tướng 故cố 知tri 心tâm 無vô 住trụ 時thời 也dã 。 若nhược 麤thô 細tế 內nội 外ngoại 皆giai 無vô 常thường 者giả 。 謂vị 是thị 有hữu 為vi 法pháp 。 一nhất 切thiết 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 故cố 無vô 常thường 。 先tiên 無vô 今kim 有hữu 故cố 。 今kim 有hữu 後hậu 無vô 故cố 。 又hựu 復phục 無vô 常thường 相tương/tướng 。 常thường 隨tùy 逐trục 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 有hữu 增tăng 積tích 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 相tương/tướng 侵xâm 剋khắc 故cố 無vô 常thường 。 於ư 有hữu 為vi 法pháp 。 心tâm 無vô 常thường 最tối 易dị 知tri 。 如như 佛Phật 說thuyết 凡phàm 夫phu 或hoặc 。 知tri 身thân 無vô 常thường 。 不bất 知tri 心tâm 無vô 常thường 。 若nhược 言ngôn 身thân 有hữu 常thường 猶do 差sai 。 以dĩ 心tâm 為vi 常thường 是thị 大đại 惑hoặc 。 何hà 故cố 。 身thân 住trụ 或hoặc 十thập 二nhị 十thập 歲tuế 。 是thị 心tâm 日nhật 月nguyệt 時thời 頃khoảnh 。 須tu 臾du 過quá 去khứ 。 生sanh 滅diệt 各các 異dị 。 念niệm 念niệm 不bất 停đình 。 欲dục 生sanh 異dị 生sanh 。 欲dục 滅diệt 異dị 滅diệt 。 如như 幻huyễn 事sự 。 實thật 相tướng 不bất 可khả 得đắc 。 故cố 知tri 心tâm 是thị 無vô 常thường 。 名danh 心tâm 念niệm 處xứ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 四tứ 念niệm 處xứ 一nhất (# 七thất )# 云vân 。 法pháp 名danh 軌quỹ 則tắc 。 有hữu 善thiện 法Pháp 。 惡ác 法pháp 。 無vô 記ký 法pháp 。 人nhân 皆giai 約ước 法pháp 計kế 我ngã 。 我ngã 能năng 行hành 善thiện 。 行hành 惡ác 。 行hành 無vô 記ký 。 若nhược 於ư 心tâm 王vương 計kế 我ngã 。 已dĩ 屬thuộc 心tâm 念niệm 處xứ 攝nhiếp 。 若nhược 於ư 心tâm 數số 計kế 我ngã 。 從tùng 九cửu 心tâm 數số 。 一nhất 切thiết 善thiện 數số 。 惡ác 數số 。 通thông 大đại 地địa 數số 。 並tịnh 屬thuộc 行hành 陰ấm 。 法pháp 念niệm 處xứ 攝nhiếp 。 此thử 等đẳng 法pháp 中trung 求cầu 我ngã 。 決quyết 不bất 可khả 得đắc 。 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 但đãn 有hữu 名danh 字tự 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 若nhược 善thiện 法Pháp 是thị 我ngã 。 惡ác 法pháp 應ưng 無vô 我ngã 。 若nhược 惡ác 法pháp 是thị 我ngã 。 善thiện 法Pháp 應ưng 無vô 我ngã 。 若nhược 無vô 記ký 是thị 我ngã 。 無vô 記ký 不bất 能năng 起khởi 業nghiệp 。 但đãn 名danh 因nhân 等đẳng 起khởi 。 因nhân 此thử 無vô 記ký 。 起khởi 善thiện 起khởi 惡ác 。 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 尚thượng 非phi 我ngã 。 因nhân 等đẳng 起khởi 。 何hà 得đắc 是thị 我ngã 。 當đương 知tri 皆giai 無vô 有hữu 我ngã 。 但đãn 是thị 行hành 陰ấm 。 故cố 經Kinh 云vân 起khởi 惟duy 法pháp 起khởi 。 滅diệt 惟duy 法pháp 滅diệt 。 但đãn 是thị 陰ấm 法pháp 起khởi 滅diệt 。 無vô 人nhân 無vô 我ngã 。 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 雖tuy 有hữu 法pháp 起khởi 。 亦diệc 是thị 顛điên 倒đảo 。 顛điên 倒đảo 者giả 。 即tức 是thị 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 法pháp 處xứ 也dã 。 如như 教giáo 中trung 明minh 。 法pháp 者giả 。 有hữu 軌quỹ 持trì 二nhị 義nghĩa 。 軌quỹ 者giả 。 軌quỹ 生sanh 物vật 解giải 。 持trì 者giả 。 任nhậm 持trì 自tự 性tánh 。 此thử 但đãn 約ước 軌quỹ 物vật 生sanh 解giải 義nghĩa 。 以dĩ 釋thích 法pháp 名danh 。 不bất 取thủ 任nhậm 持trì 自tự 性tánh 義nghĩa 者giả 。 意ý 顯hiển 法pháp 中trung 無vô 我ngã 實thật 性tánh 可khả 持trì 故cố 也dã 。 約ước 法pháp 計kế 我ngã 者giả 。 按án 定định 所sở 計kế 之chi 我ngã 。 必tất 依y 於ư 法pháp 。 謂vị 於ư 心tâm 王vương 計kế 我ngã 上thượng 。 已dĩ 觀quán 為vi 無vô 常thường 。 無vô 實thật 我ngã 體thể 。 此thử 除trừ 開khai 心tâm 王vương 。 若nhược 於ư 心tâm 數số 等đẳng 者giả 。 此thử 正chánh 推thôi 法pháp 無vô 我ngã 。 於ư 十thập 大đại 地địa 數số 中trung 除trừ 受thọ 。 以dĩ 前tiền 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 攝nhiếp 。 今kim 以dĩ 九cửu 心tâm 數số 中trung 。 想tưởng 。 即tức 想tưởng 蘊uẩn 。 餘dư 八bát 。 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 善thiện 數số 有hữu 十thập 。 謂vị 信tín 。 進tiến 。 念niệm 。 定định 。 慧tuệ 。 喜hỷ 。 猗ỷ 。 捨xả 。 覺giác 。 戒giới 。 惡ác 數số 亦diệc 有hữu 十thập 。 謂vị 恚khuể 。 恨hận 。 讒sàm 。 誑cuống 。 憍kiêu 。 忿phẫn 。 怒nộ 。 慳san 。 癡si 。 妬đố 。 皆giai 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 。 通thông 大đại 地địa 數số 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 獅sư 子tử 吼hống 品phẩm 疏sớ/sơ 引dẫn 數số 人nhân 云vân 。 十thập 數số 並tịnh 起khởi 。 為vi 大đại 地địa 通thông 五ngũ 品phẩm 。 謂vị 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 不bất 共cộng 薉# 污ô 等đẳng 。 成thành 論luận 云vân 。 法pháp 起khởi 十thập 數số 。 義nghĩa 說thuyết 為vi 十thập 。 或hoặc 言ngôn 欲dục 界giới 十thập 。 居cư 止chỉ 是thị 十thập 數số 。 謂vị 三tam 途đồ 人nhân 六lục 天thiên 。 今kim 觀quán 此thử 等đẳng 行hành 陰ấm 法pháp 中trung 。 求cầu 其kỳ 我ngã 體thể 。 決quyết 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 有hữu 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。 之chi 虗hư 名danh 字tự 。 而nhi 無vô 實thật 事sự 也dã 。 次thứ 以dĩ 善thiện 惡ác 無vô 記ký 互hỗ 奪đoạt 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 謂vị 若nhược 善thiện 法Pháp 是thị 我ngã 。 以dĩ 善thiện 奪đoạt 惡ác 。 惡ác 法pháp 應ưng 無vô 我ngã 。 以dĩ 善thiện 是thị 惡ác 主chủ 對đối 故cố 。 若nhược 惡ác 法pháp 是thị 我ngã 。 以dĩ 惡ác 奪đoạt 善thiện 。 善thiện 法Pháp 應ưng 無vô 我ngã 。 以dĩ 惡ác 是thị 善thiện 違vi 害hại 故cố 。 則tắc 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 。 善thiện 惡ác 法pháp 俱câu 非phi 是thị 我ngã 。 何hà 得đắc 言ngôn 我ngã 能năng 行hành 善thiện 行hành 惡ác 乎hồ 。 若nhược 言ngôn 無vô 記ký 法pháp 是thị 我ngã 。 然nhiên 無vô 記ký 於ư 法pháp 無vô 所sở 記ký 錄lục 。 則tắc 不bất 能năng 親thân 起khởi 作tác 業nghiệp 。 但đãn 名danh 因nhân 等đẳng 起khởi 耳nhĩ 。 謂vị 因nhân 此thử 無vô 記ký 故cố 。 方phương 能năng 起khởi 善thiện 起khởi 惡ác 。 是thị 則tắc 所sở 起khởi 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 。 尚thượng 非phi 是thị 我ngã 。 而nhi 此thử 因nhân 等đẳng 起khởi 之chi 無vô 記ký 。 何hà 得đắc 是thị 我ngã 乎hồ 。 已dĩ 上thượng 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 竟cánh 。 當đương 知tri 下hạ 。 指chỉ 是thị 行hành 陰ấm 於ư 中trung 起khởi 滅diệt 。 故cố 經Kinh 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 此thử 中trung 無vô 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 者giả 。 謂vị 無vô 生sanh 空không 四tứ 相tương/tướng 。 正chánh 與dữ 金kim 剛cang 四tứ 相tương/tướng 義nghĩa 同đồng 。 金kim 剛cang 四tứ 相tương/tướng 者giả 。 我ngã 是thị 自tự 在tại 之chi 名danh 。 人nhân 為vi 主chủ 宰tể 之chi 目mục 。 眾chúng 生sanh 者giả 。 取thủ 續tục 前tiền 義nghĩa 。 壽thọ 命mạng 者giả 。 取thủ 接tiếp 後hậu 名danh 。 則tắc 以dĩ 四tứ 為vi 人nhân 執chấp 。 故cố 同đồng 此thử 中trung 義nghĩa 。 大đại 論luận 云vân 。 人nhân 者giả 。 謂vị 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 中trung 。 謂vị 我ngã 是thị 行hành 人nhân 。 我ngã 者giả 。 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 。 計kế 我ngã 我ngã 所sở 。 若nhược 即tức 若nhược 離ly 。 眾chúng 生sanh 者giả 。 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 。 和hòa 合hợp 之chi 中trung 。 計kế 有hữu 我ngã 生sanh 。 壽thọ 命mạng 者giả 。 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 中trung 。 計kế 一nhất 期kỳ 果quả 報báo 。 若nhược 長trường 若nhược 短đoản 。 又hựu 法pháp 數số 言ngôn 。 眾chúng 生sanh 於ư 五ngũ 陰ấm 法pháp 中trung 。 若nhược 即tức 若nhược 離ly 。 計kế 我ngã 及cập 我ngã 所sở 。 五ngũ 陰ấm 是thị 實thật 。 名danh 我ngã 相tương/tướng 。 於ư 五ngũ 陰ấm 法pháp 中trung 。 妄vọng 計kế 我ngã 是thị 人nhân 。 我ngã 生sanh 人nhân 道đạo 。 異dị 於ư 餘dư 道đạo 。 名danh 人nhân 相tương/tướng 。 計kế 五ngũ 陰ấm 眾chúng 共cộng 而nhi 生sanh 此thử 身thân 。 名danh 眾chúng 生sanh 相tướng 。 於ư 陰ấm 法pháp 中trung 計kế 我ngã 受thọ 一nhất 期kỳ 。 壽thọ 命mạng 長trường 短đoản 。 名danh 壽thọ 者giả 相tương/tướng 。 今kim 既ký 知tri 但đãn 是thị 陰ấm 法pháp 起khởi 滅diệt 。 則tắc 無vô 人nhân 我ngã 等đẳng 計kế 也dã 。 已dĩ 上thượng 破phá 我ngã 執chấp 。 下hạ 并tinh 破phá 法pháp 執chấp 。 或hoặc 謂vị 既ký 是thị 法pháp 起khởi 法pháp 滅diệt 。 而nhi 法pháp 應ưng 實thật 有hữu 耶da 。 故cố 言ngôn 雖tuy 有hữu 法pháp 起khởi 。 亦diệc 是thị 顛điên 倒đảo 。 即tức 是thị 身thân 邊biên 二nhị 見kiến 。 謂vị 此thử 五ngũ 蘊uẩn 法pháp 中trung 。 本bổn 非phi 有hữu 身thân 。 而nhi 起khởi 此thử 見kiến 。 妄vọng 計kế 為vi 身thân 。 本bổn 非phi 斷đoạn 常thường 。 而nhi 起khởi 邊biên 見kiến 。 妄vọng 自tự 執chấp 之chi 。 為vi 斷đoạn 為vi 常thường 。 非phi 顛điên 倒đảo 而nhi 何hà 。 故cố 知tri 由do 顛điên 倒đảo 。 而nhi 見kiến 有hữu 法pháp 。 其kỳ 實thật 法pháp 亦diệc 當đương 體thể 全toàn 空không 。 則tắc 知tri 不bất 但đãn 法pháp 中trung 無vô 我ngã 。 而nhi 法pháp 亦diệc 空không 。 今kim 且thả 破phá 我ngã 見kiến 。 故cố 言ngôn 法pháp 無vô 我ngã 也dã 。

【# □# 註chú 】# 想tưởng 行hành 蘊uẩn 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 五ngũ (# 八bát )# 云vân 。 想tưởng 取thủ 相tướng 貌mạo 。 行hành 起khởi 違vi 從tùng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 想tưởng 。 謂vị 取thủ 相tương/tướng 在tại 心tâm 。 行hành 。 謂vị 於ư 好hảo 惡ác 相tương/tướng 邊biên 。 起khởi 違vi 從tùng 之chi 念niệm 。 念niệm 起khởi 念niệm 滅diệt 。 遷thiên 流lưu 不bất 住trụ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 念niệm 處xứ 居cư 初sơ 者giả 。 一nhất 佛Phật 囑chúc 。 佛Phật 將tương 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 阿A 難Nan 請thỉnh 問vấn 。 佛Phật 去khứ 世thế 後hậu 。 比Bỉ 丘Khâu 依y 何hà 修tu 道Đạo 。 佛Phật 答đáp 。 比Bỉ 丘Khâu 當đương 依y 四tứ 念niệm 處xứ 行hành 道Đạo 。 二nhị 依y 經kinh 。 止Chỉ 觀Quán 五ngũ (# 二nhị )# 云vân 。 大đại 品phẩm 云vân 。 聲Thanh 聞Văn 人nhân 依y 四tứ 念niệm 處xứ 行hành 道Đạo 。 菩Bồ 薩Tát 初sơ 觀quán 色sắc 。 乃nãi 至chí 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 章chương 章chương 皆giai 爾nhĩ 。 故cố 不bất 違vi 經kinh 。 (# 文văn )# 三tam 現hiện 前tiền 。 止Chỉ 觀Quán 五ngũ 云vân 。 又hựu 行hành 人nhân 受thọ 身thân 。 誰thùy 不bất 陰ấm 入nhập 重trọng 擔đảm 現hiện 前tiền 。 是thị 故cố 初sơ 觀quán 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 以dĩ 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 能năng 為vi 大đại 小tiểu 觀quán 行hành 初sơ 門môn 。 如Như 來Lai 殷ân 勤cần 遺di 囑chúc 。 意ý 在tại 於ư 斯tư (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 註chú 中trung 問vấn 答đáp 也dã 。 如như 大đại 經kinh 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 答đáp 阿A 難Nan 言ngôn 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 當đương 依y 四tứ 念niệm 行hành 道Đạo 。 二nhị 依y 經kinh 下hạ 章chương 章chương 皆giai 爾nhĩ 者giả 謂vị 菩Bồ 薩Tát 觀quán 不bất 淨tịnh 。 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 至chí 於ư 一nhất 切thiết 種chủng 智trí 。 皆giai 應ưng 先tiên 觀quán 色sắc 故cố 。 輔phụ 行hành 云vân 。 大đại 品phẩm 凡phàm 列liệt 法Pháp 門môn 。 皆giai 以dĩ 五ngũ 陰ấm 為vi 首thủ 。 三tam 現hiện 前tiền 下hạ 。 大đại 論luận 云vân 。 五ngũ 陰ấm 麤thô 重trọng/trùng 常thường 惱não 。 故cố 名danh 擔đảm 。 如như 佛Phật 說thuyết 五ngũ 陰ấm 是thị 擔đảm 。 羅La 漢Hán 此thử 擔đảm 已dĩ 除trừ 。 名danh 棄khí 擔đảm 。 則tắc 知tri 行hành 人nhân 陰ấm 入nhập 。 重trọng 擔đảm 現hiện 前tiền 也dã 。

△# 二nhị 正chánh 勤cần 。

二nhị 。 四tứ 正chánh 勤cần 。 一nhất 。 未vị 生sanh 惡ác 。 令linh 不bất 生sanh 。 二nhị 。 已dĩ 生sanh 惡ác 。 令linh 滅diệt 。 三tam 。 未vị 生sanh 善thiện 。 令linh 生sanh 。 四tứ 。 已dĩ 生sanh 善thiện 。 令linh 增tăng 長trưởng 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 勤cần 者giả 。 不bất 惟duy 力lực 勤cần 當đương 以dĩ 繼kế 念niệm 為vi 勤cần 也dã 。 念niệm 智trí 如như 火hỏa 。 勤cần 力lực 如như 風phong 。 智trí 得đắc 勤cần 力lực 。 無vô 往vãng 不bất 克khắc 。 瑜du 伽già 論luận 曰viết 。 於ư 四tứ 念niệm 住trụ 中trung 。 慣quán 習tập 行hành 故cố 。 已dĩ 能năng 除trừ 遣khiển 麤thô 重trọng/trùng 。 了liễu 達đạt 善thiện 不bất 善thiện 等đẳng 。 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 於ư 未vị 生sanh 善thiện 法Pháp 令linh 生sanh 。 於ư 已dĩ 生sanh 惡ác 法pháp 令linh 滅diệt 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 則tắc 不bất 邪tà 。 勤cần 則tắc 不bất 怠đãi 。 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 只chỉ 是thị 於ư 前tiền 念niệm 處xứ 。 精tinh 勤cần 除trừ 惡ác 生sanh 善thiện 。 文văn 從tùng 語ngữ 便tiện 。 先tiên 除trừ 二nhị 惡ác 。 次thứ 生sanh 二nhị 善thiện 。 據cứ 行hành 。 必tất 以dĩ 已dĩ 生sanh 善thiện 惡ác 居cư 先tiên 。 未vị 生sanh 善thiện 惡ác 居cư 次thứ 。 並tịnh 先tiên 明minh 滅diệt 惡ác 。 次thứ 明minh 生sanh 善thiện (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 善thiện 惡ác 二nhị 法pháp 。 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 通thông 如như 大Đại 乘Thừa 。 勤cần 觀quán 法pháp 性tánh 為vi 善thiện 。 實thật 相tướng 之chi 外ngoại 皆giai 名danh 為vi 惡ác 。 別biệt 則tắc 取thủ 觀quán 中trung 懈giải 怠đãi 五ngũ 蓋cái 等đẳng 為vi 不bất 善thiện 。 其kỳ 能năng 對đối 治trị 為vi 所sở 生sanh 善thiện 也dã 。

【# □# 註chú 】# 止Chỉ 觀Quán 七thất (# 二nhị 十thập 六lục )# 引dẫn 十thập 住trụ 毗tỳ 婆bà 娑sa 偈kệ 云vân 。 斷đoạn 已dĩ 生sanh 惡ác 法pháp 。 猶do 如như 除trừ 毒độc 蛇xà 。 斷đoạn 未vị 生sanh 惡ác 法pháp 。 如như 預dự 防phòng 流lưu 水thủy 。 增tăng 長trưởng 已dĩ 生sanh 善thiện 。 如như 溉cái 甘cam 果quả 栽tài 。 未vị 生sanh 善thiện 為vi 生sanh 。 如như 鑽toàn 木mộc 出xuất 火hỏa 。 (# 文văn )# 一nhất 未vị 生sanh 惡ác 令linh 不bất 生sanh 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 時thời 。 若nhược 懈giải 怠đãi 心tâm 起khởi 。 及cập 諸chư 煩phiền 惱não 惡ác 法pháp 。 雖tuy 未vị 生sanh 。 恐khủng 後hậu 應ưng 生sanh 。 遮già 信tín 等đẳng 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 。 今kim 為vi 不bất 令linh 生sanh 故cố 。 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 遮già 止chỉ 不bất 得đắc 令linh 生sanh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 中trung 。 名danh 斷đoạn 斷đoạn 。 瑜du 伽già 論luận 言ngôn 。 斷đoạn 斷đoạn 者giả 。 即tức 未vị 生sanh 惡ác 法pháp 。 為vì 欲dục 令linh 彼bỉ 。 不bất 現hiện 行hành 斷đoạn 。 為vì 欲dục 令linh 彼bỉ 。 不bất 現hiện 前tiền 斷đoạn 。 為vi 斷đoạn 故cố 斷đoạn 。 名danh 為vi 斷đoạn 斷đoạn 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 若nhược 懈giải 怠đãi 起khởi 句cú 。 准chuẩn 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 。 無vô 此thử 起khởi 字tự 。 若nhược 言ngôn 起khởi 。 如như 何hà 說thuyết 未vị 生sanh 。

【# □# 註chú 】# 二nhị 已dĩ 生sanh 惡ác 令linh 滅diệt 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 時thời 。 若nhược 懈giải 怠đãi 心tâm 起khởi 。 諸chư 煩phiền 惱não 覆phú 心tâm 。 離ly 信tín 等đẳng 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 。 如như 是thị 等đẳng 惡ác 若nhược 已dĩ 生sanh 。 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 除trừ 斷đoạn 令linh 盡tận 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 中trung 。 名danh 律luật 儀nghi 斷đoạn 。 瑜du 伽già 論luận 曰viết 。 律luật 儀nghi 斷đoạn 者giả 。 即tức 已dĩ 生sanh 惡ác 法pháp 。 應ưng 修tu 律luật 儀nghi 。 令linh 其kỳ 斷đoạn 滅diệt 不bất 應ưng 忍nhẫn 受thọ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 三tam 未vị 生sanh 善thiện 令linh 生sanh 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 時thời 。 信tín 等đẳng 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 未vị 生sanh 。 為vì 令linh 生sanh 故cố 。 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 修tu 習tập 。 令linh 善thiện 根căn 生sanh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 中trung 。 名danh 修tu 習tập 斷đoạn 。 瑜du 伽già 論luận 曰viết 。 修tu 習tập 斷đoạn 者giả 。 即tức 未vị 生sanh 善thiện 法Pháp 。 由do 於ư 善thiện 法Pháp 。 數sác 數sác 修tu 習tập 。 先tiên 所sở 未vị 得đắc 。 能năng 令linh 現hiện 前tiền 。 能năng 有hữu 所sở 斷đoạn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 已dĩ 生sanh 善thiện 令linh 增tăng 長trưởng 。 四Tứ 念Niệm 處Xứ 觀quán 時thời 。 信tín 等đẳng 五ngũ 種chủng 善thiện 根căn 已dĩ 生sanh 。 為vi 令linh 增tăng 長trưởng 故cố 。 一nhất 心tâm 勤cần 精tinh 進tấn 。 方phương 便tiện 修tu 習tập 。 令linh 不bất 退thoái 失thất 。 增tăng 長trưởng 成thành 就tựu 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 中trung 。 名danh 防phòng 護hộ 斷đoạn 。 瑜du 伽già 論luận 曰viết 。 防phòng 護hộ 斷đoạn 者giả 。 即tức 已dĩ 生sanh 善thiện 法Pháp 。 由do 於ư 已dĩ 得đắc 。 已dĩ 現hiện 在tại 前tiền 。 諸chư 善thiện 法Pháp 中trung 。 遠viễn 離ly 放phóng 逸dật 。 能năng 生sanh 善thiện 法Pháp 。 住trụ 不bất 忘vong 失thất 。 修tu 習tập 圓viên 滿mãn 。 防phòng 護hộ 已dĩ 生sanh 。 所sở 有hữu 善thiện 法Pháp 。 能năng 有hữu 所sở 斷đoạn 也dã 。 問vấn 。 何hà 以dĩ 七thất 科khoa 。 此thử 四tứ 名danh 正chánh 勤cần 。 及cập 後hậu 八bát 名danh 正Chánh 道Đạo 。 餘dư 不bất 名danh 正chánh 耶da 。 答đáp 。 心tâm 勇dũng 發phát 勤cần 。 畏úy 有hữu 錯thác 誤ngộ 。 故cố 言ngôn 正chánh 。 行hành 道Đạo 畏úy 墮đọa 邪tà 法pháp 。 故cố 言ngôn 正chánh 。

△# 三tam 如như 意ý 。

三tam 四Tứ 如Như 意Ý 足Túc 。 (# 欲dục 念niệm 進tiến 慧tuệ )# 。

【# □# 註chú 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập 三tam )# 云vân 。 智trí 定định 力lực 等đẳng 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 故cố 名danh 如như 意ý 足túc 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 言ngôn 。 四tứ 念niệm 智trí 慧tuệ 。 四tứ 勤cần 精tinh 進tấn 。 精tinh 進tấn 智trí 慧tuệ 增tăng 多đa 。 定định 力lực 少thiểu 弱nhược 。 得đắc 四tứ 種chủng 定định 攝nhiếp 心tâm 。 即tức 智trí 定định 力lực 等đẳng 。 所sở 願nguyện 皆giai 得đắc 。 故cố 通thông 名danh 如như 意ý 。 智trí 定định 力lực 等đẳng 。 能năng 斷đoạn 結kết 使sử 。 故cố 斷đoạn 行hành 成thành 就tựu 也dã 。

【# □# 註chú 】# 此thử 四tứ 屬thuộc 定định 。 六lục 神thần 通thông 中trung 。 身thân 如như 意ý 足túc 。 藉tạ 茲tư 而nhi 顯hiển 。 又hựu 通thông 因nhân 定định 生sanh 。 亦diệc 可khả 六Lục 通Thông 。 因nhân 茲tư 並tịnh 發phát 。

【# ■# 記ký 】# 身thân 如như 意ý 有hữu 三tam 。 謂vị 能năng 到đáo 。 轉chuyển 變biến 。 聖thánh 如như 意ý 。 能năng 到đáo 復phục 四tứ 。 一nhất 身thân 飛phi 。 如như 鳥điểu 無vô 礙ngại 。 二nhị 移di 遠viễn 令linh 近cận 。 不bất 往vãng 而nhi 到đáo 。 三tam 此thử 沒một 彼bỉ 出xuất 。 四tứ 一nhất 念niệm 能năng 至chí 。 轉chuyển 變biến 者giả 。 大đại 能năng 作tác 小tiểu 。 小tiểu 能năng 作tác 大đại 。 一nhất 多đa 亦diệc 然nhiên 。 種chủng 種chủng 諸chư 物vật 。 皆giai 能năng 轉chuyển 變biến 。 外ngoại 道đạo 輩bối 轉chuyển 變biến 化hóa 。 不bất 過quá 七thất 日nhật 。 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 。 轉chuyển 變biến 自tự 在tại 。 無vô 有hữu 久cửu 近cận 也dã 。 聖thánh 如như 意ý 者giả 。 外ngoại 六lục 塵trần 中trung 不bất 可khả 愛ái 。 不bất 淨tịnh 物vật 。 能năng 觀quán 令linh 淨tịnh 。 可khả 愛ái 淨tịnh 物vật 。 能năng 觀quán 令linh 不bất 淨tịnh 也dã 。 六Lục 通Thông 因nhân 此thử 發phát 者giả 。 如như 意ý 如như 上thượng 。 天thiên 眼nhãn 通thông 者giả 。 眼nhãn 得đắc 色sắc 界giới 清thanh 淨tịnh 色sắc 。 自tự 地địa 及cập 下hạ 地địa 。 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 諸chư 物vật 。 若nhược 近cận 若nhược 遠viễn 。 若nhược 麤thô 若nhược 細tế 諸chư 色sắc 。 無vô 不bất 能năng 照chiếu 。 此thử 有hữu 二nhị 。 一nhất 報báo 得đắc 。 二nhị 修tu 得đắc 。 五ngũ 道đạo 中trung 天thiên 眼nhãn 從tùng 修tu 得đắc 。 非phi 報báo 得đắc 。 以dĩ 從tùng 常thường 憶ức 念niệm 種chủng 種chủng 。 光quang 明minh 得đắc 故cố 。 天thiên 耳nhĩ 通thông 者giả 。 能năng 聞văn 一nhất 切thiết 聲thanh 。 天thiên 聲thanh 。 人nhân 聲thanh 。 三tam 惡ác 道đạo 聲thanh 。 云vân 何hà 修tu 得đắc 天thiên 耳nhĩ 。 常thường 憶ức 念niệm 種chủng 種chủng 聲thanh 故cố 。 宿túc 命mạng 通thông 者giả 。 本bổn 事sự 常thường 憶ức 念niệm 。 日nhật 月nguyệt 年niên 歲tuế 。 至chí 胎thai 中trung 乃nãi 至chí 過quá 去khứ 一nhất 世thế 。 十thập 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 世thế 。 乃nãi 至chí 大đại 羅La 漢Hán 辟Bích 支Chi 。 知tri 八bát 萬vạn 大đại 劫kiếp 。 菩Bồ 薩Tát 及cập 佛Phật 。 知tri 無vô 量lượng 劫kiếp 也dã 。 他tha 心tâm 通thông 者giả 。 知tri 他tha 心tâm 。 若nhược 有hữu 垢cấu 。 若nhược 無vô 垢cấu 。 自tự 觀quán 心tâm 生sanh 住trụ 滅diệt 時thời 。 常thường 憶ức 念niệm 故cố 得đắc 。

復phục 次thứ 觀quán 他tha 人nhân 喜hỷ 相tương/tướng 嗔sân 相tương/tướng 。 怖bố 畏úy 相tương/tướng 。 見kiến 此thử 相tướng 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 知tri 心tâm 。 是thị 為vi 他tha 心tâm 智trí 也dã 。 無vô 漏lậu 通thông 者giả 。 如Như 來Lai 莊trang 嚴nghiêm 。 入nhập 一nhất 切thiết 佛Phật 境cảnh 界giới 經kinh 言ngôn 。 無vô 漏lậu 者giả 。 謂vị 離ly 四tứ 漏lậu 。 以dĩ 不bất 取thủ 彼bỉ 四tứ 種chủng 漏lậu 故cố 。 名danh 遠viễn 離ly 諸chư (# 漏lậu 智trí )# 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 正chánh 勤cần 是thị 慧tuệ 慧tuệ 觀quán 不bất 勤cần 。 念niệm 處xứ 不bất 成thành 。 反phản 招chiêu 散tán 動động 。 如như 風phong 中trung 燈đăng 。 今kim 修tu 如như 意ý 。 如như 加gia 密mật 室thất 。 定định 慧tuệ 均quân 等đẳng 。 欲dục 者giả 希hy 向hướng 慕mộ 樂nhạo 。 莊trang 嚴nghiêm 彼bỉ 法pháp 。 言ngôn 彼bỉ 法pháp 者giả 。 謂vị 念niệm 處xứ 境cảnh 。 言ngôn 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 修tu 希hy 向hướng 心tâm 。 令linh 法pháp 端đoan 美mỹ 。 凡phàm 所sở 修tu 立lập 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 無vô 樂nhạo 欲dục 。 事sự 必tất 疎sơ 遺di 。 念niệm 者giả 。 專chuyên 注chú 彼bỉ 境cảnh 。 一nhất 心tâm 正chánh 住trụ 。 若nhược 無vô 一nhất 心tâm 。 觀quán 法pháp 斷đoạn 絕tuyệt 。 進tiến 者giả 。 唯duy 專chuyên 觀quán 理lý 。 使sử 無vô 間gian 雜tạp 。 無vô 雜tạp 故cố 精tinh 。 無vô 間gian 故cố 進tiến 。 凡phàm 所sở 修tu 立lập 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 若nhược 無vô 精tinh 進tấn 。 事sự 必tất 不bất 成thành 。 慧tuệ 者giả 。 止Chỉ 觀Quán 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 。 皆giai 名danh 思tư 惟duy 。 思tư 惟duy 彼bỉ 理lý 。 心tâm 不bất 馳trì 散tán 。 當đương 知tri 四tứ 法pháp 。 是thị 入nhập 定định 方phương 便tiện 。 出xuất 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 二nhị )# 析tích 玄huyền 下hạ (# 三tam 十thập 六lục )# 云vân 。 四tứ 觀quán 神thần 足túc 。 心tâm 所sở 中trung 慧tuệ 。 以dĩ 覺giác 察sát 為vi 義nghĩa 。 (# 文văn )# 妙diệu 樂lạc 二nhị (# 八bát )# 云vân 。 思tư 是thị 慧tuệ 數số (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 謂vị 第đệ 四tứ 乃nãi 五ngũ 別biệt 境cảnh 中trung 慧tuệ 。 覺giác 察sát 為vi 義nghĩa 。 神thần 。 即tức 神thần 通thông 。 足túc 。 即tức 是thị 定định 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 如như 有hữu 足túc 者giả 。 能năng 往vãng 能năng 還hoàn 。 統thống 紀kỷ 言ngôn 。 法Pháp 師sư 敬kính 雲vân 。 依y 俱câu 舍xá 論luận 。 述thuật 小Tiểu 乘Thừa 入nhập 道đạo 五ngũ 位vị 。 作tác 析tích 玄huyền 記ký 二nhị 卷quyển 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 明minh 析tích 空không 五ngũ 位vị 。 乃nãi 析tích 中trung 之chi 玄huyền 。 名danh 析tích 玄huyền 記ký 。

△# 四tứ 五ngũ 根căn 。

四tứ 五ngũ 根căn (# 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ )# 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 三tam )# 云vân 。 修tu 前tiền 諸chư 品phẩm 。 縱túng/tung 善thiện 萌manh 微vi 發phát 。 根căn 猶do 未vị 生sanh 。 根căn 未vị 生sanh 故cố 。 萠bằng 善thiện 易dị 壞hoại 。 今kim 修tu 五ngũ 法pháp 。 使sử 善thiện 根căn 生sanh 。 故cố 此thử 五ngũ 法pháp 。 皆giai 名danh 為vi 根căn 。 (# 文văn )# 信tín 者giả 。 信tín 於ư 諦đế 理lý 。 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 。 無vô 漏lậu 根Căn 力Lực 。 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 。 三tam 昧muội 等đẳng 。 然nhiên 此thử 信tín 根căn 。 必tất 依y 念niệm 處xứ 。 若nhược 無vô 信tín 境cảnh 。 根căn 何hà 能năng 生sanh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 信tín 也dã 。 於ư 四Tứ 念Niệm 處Xứ 諦đế 理lý 。 深thâm 忍nhẫn 樂nhạo 欲dục 。 如như 蜂phong 搆câu 蜜mật 。 如như 犢độc 思tư 乳nhũ 。 能năng 如như 是thị 深thâm 住trụ 淨tịnh 信tín 。 便tiện 生sanh 一nhất 切thiết 無vô 漏lậu 功công 德đức 。 經kinh 言ngôn 。 信tín 為vi 道đạo 元nguyên 功công 德đức 母mẫu 。 長trưởng 養dưỡng 一nhất 切thiết 。 諸chư 善thiện 法Pháp 也dã 。

【# □# 註chú 】# 進tiến 者giả 。 信tín 諸chư 法pháp 故cố 。 倍bội 策sách 精tinh 進tấn 。 念niệm 者giả 。 但đãn 念niệm 正chánh 助trợ 之chi 道đạo 。 不bất 令linh 邪tà 妄vọng 得đắc 入nhập 。 定định 者giả 。 攝nhiếp 心tâm 在tại 正Chánh 道Đạo 。 及cập 諸chư 助trợ 道Đạo 善thiện 法Pháp 。 中trung 相tương 應ứng 不bất 散tán 。 慧tuệ 者giả 。 念niệm 處xứ 之chi 慧tuệ 。 為vi 定định 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 觀quán 自tự 照chiếu 。 不bất 從tùng 他tha 知tri 。

【# ■# 記ký 】# 慧tuệ 者giả 。 謂vị 修tu 如như 意ý 後hậu 。 慧tuệ 得đắc 定định 攝nhiếp 。 即tức 能năng 照chiếu 理lý 除trừ 妄vọng 。 惟duy 以dĩ 不bất 淨tịnh 苦khổ 等đẳng 觀quán 法pháp 自tự 照chiếu 。 更cánh 不bất 從tùng 他tha 異dị 緣duyên 而nhi 別biệt 知tri 也dã 。

△# 五ngũ 五Ngũ 力Lực 。

五ngũ 五Ngũ 力Lực (# 同đồng 上thượng 根căn 名danh )# 。

【# □# 註chú 】# 前tiền 不bất 入nhập 故cố 。 進tiến 修tu 五Ngũ 力Lực 。 令linh 根căn 增tăng 長trưởng 。 則tắc 能năng 排bài 障chướng 。 同đồng 上thượng 根căn 名danh 者giả 。 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 三tam )# 云vân 。 問vấn 。 名danh 同đồng 於ư 根căn 。 何hà 須tu 更cánh 立lập 。 答đáp 。 善thiện 根căn 雖tuy 生sanh 。 惡ác 猶do 未vị 破phá 。 復phục 更cánh 修tu 習tập 。 令linh 根căn 增tăng 長trưởng 。 是thị 故cố 此thử 五ngũ 。 復phục 受thọ 力lực 名danh 。 根căn 成thành 惡ác 破phá 。 故cố 名danh 為vi 力lực 。 (# 文văn )# 釋thích 籤# 一nhất (# 九cửu )# 云vân 。 信tín 解giải 品phẩm 云vân 。 無vô 有hữu 欺khi 怠đãi 。 嗔sân 恨hận 怨oán 言ngôn 。 欺khi 為vi 信tín 障chướng 。 怠đãi 為vi 進tiến 障chướng 。 嗔sân 為vi 念niệm 障chướng 。 恨hận 為vi 定định 障chướng 。 怨oán 為vi 慧tuệ 障chướng 。 若nhược 根căn 增tăng 長trưởng 。 能năng 破phá 五ngũ 障chướng 。 故cố 名danh 為vi 力lực (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 釋thích 籤# 引dẫn 經kinh 文văn 以dĩ 明minh 五ngũ 障chướng 也dã 。 欺khi 則tắc 忽hốt 亂loạn 浮phù 疑nghi 。 不bất 能năng 深thâm 忍nhẫn 樂nhạo 欲dục 。 故cố 障chướng 信tín 。 怠đãi 則tắc 不bất 能năng 勇dũng 悍hãn 深thâm 造tạo 。 故cố 障chướng 進tiến 。 嗔sân 則tắc 不bất 善thiện 心tâm 多đa 。 不bất 能năng 明minh 記ký 正chánh 助trợ 之chi 道đạo 。 故cố 障chướng 念niệm 。 恨hận 則tắc 心tâm 神thần 鬱uất 結kết 。 不bất 能năng 泯mẫn 然nhiên 攝nhiếp 歸quy 念niệm 處xứ 。 故cố 障chướng 定định 。 怨oán 則tắc 含hàm 毒độc 事sự 深thâm 。 不bất 能năng 覺giác 察sát 諦đế 理lý 。 故cố 障chướng 慧tuệ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 信tín 力lực 信tín 諦đế 。 不bất 為vi 邪tà 外ngoại 諸chư 疑nghi 所sở 動động 。

【# ■# 記ký 】# 諸chư 疑nghi 雖tuy 多đa 。 不bất 必tất 障chướng 定định 。 論luận 障chướng 定định 者giả 有hữu 三tam 。 一nhất 疑nghi 自tự 者giả 。 自tự 念niệm 諸chư 根căn 暗ám 。 鈍độn 罪tội 垢cấu 深thâm 重trọng 。 非phi 其kỳ 人nhân 乎hồ 。 作tác 此thử 自tự 疑nghi 。 定định 慧tuệ 不bất 發phát 。 二nhị 疑nghi 師sư 者giả 。 彼bỉ 人nhân 威uy 儀nghi 。 相tướng 貌mạo 如như 是thị 。 自tự 尚thượng 無vô 道đạo 。 何hà 能năng 教giáo 我ngã 。 作tác 是thị 疑nghi 時thời 即tức 為vi 障chướng 定định 。 三tam 疑nghi 法pháp 者giả 。 如như 世thế 人nhân 多đa 執chấp 本bổn 心tâm 。 於ư 所sở 受thọ 法pháp 。 不bất 信tín 敬kính 受thọ 行hành 。 若nhược 生sanh 猶do 豫dự 。 法pháp 不bất 染nhiễm 心tâm 。 今kim 此thử 信tín 根căn 。 增tăng 長trưởng 有hữu 力lực 。 即tức 不bất 為vi 所sở 動động 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 三tam 疑nghi 古cổ 今kim 通thông 病bệnh 。 教giáo 中trung 謂vị 。 疑nghi 自tự 者giả 。 當đương 念niệm 先tiên 世thế 善thiện 根căn 何hà 限hạn 。 精tinh 勤cần 懺sám 悔hối 以dĩ 破phá 之chi 。 疑nghi 師sư 者giả 。 但đãn 遵tuân 其kỳ 法pháp 。 不bất 論luận 其kỳ 人nhân 。 如như 夜dạ 行hành 。 弊tệ 人nhân 持trì 燈đăng 。 不bất 以dĩ 人nhân 故cố 廢phế 其kỳ 照chiếu 。 疑nghi 法pháp 者giả 。 佛Phật 無vô 誑cuống 語ngữ 。 篤đốc 信tín 力lực 行hành 可khả 也dã 。

【# □# 註chú 】# 進tiến 力lực 觀quán 諦đế 。 心tâm 無vô 間gian 雜tạp 。 本bổn 求cầu 道Đạo 果quả 。 未vị 證chứng 不bất 休hưu 。 念niệm 力lực 持trì 諦đế 。 破phá 邊biên 邪tà 想tưởng 。 不bất 令linh 煩phiền 惱não 。 之chi 所sở 破phá 壞hoại 。 定định 力lực 若nhược 成thành 。 能năng 破phá 欲dục 界giới 一nhất 切thiết 諸chư 散tán 。 能năng 於ư 諸chư 禪thiền 互hỗ 無vô 妨phương 礙ngại 。 不bất 同đồng 單đơn 修tu 根căn 本bổn 之chi 相tướng 。

【# ■# 記ký 】# 定định 力lực 若nhược 成thành 。 不bất 但đãn 破phá 欲dục 界giới 散tán 。 亦diệc 不bất 同đồng 上thượng 地địa 單đơn 修tu 之chi 定định 。 以dĩ 於ư 諸chư 禪thiền 定định 。 互hỗ 無vô 妨phương 礙ngại 故cố 。 如như 輔phụ 行hành 云vân 。 雖tuy 用dụng 欲dục 界giới 語ngữ 法pháp 。 不bất 礙ngại 初sơ 禪thiền 支chi 林lâm 。 或hoặc 住trụ 初sơ 禪thiền 覺giác 觀quán 之chi 法pháp 。 不bất 礙ngại 二nhị 禪thiền 內nội 淨tịnh 。 或hoặc 住trụ 二nhị 禪thiền 與dữ 喜hỷ 相tương 應ứng 。 不bất 礙ngại 三tam 禪thiền 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 或hoặc 與dữ 四tứ 禪thiền 捨xả 受thọ 相tương 應ứng 。 而nhi 能năng 教giáo 化hóa 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 縱túng/tung 妨phương 四tứ 禪thiền 。 不bất 妨phương 諸chư 定định 。 妨phương 。 謂vị 妨phương 礙ngại 。 礙ngại 。 謂vị 遮già 止chỉ 。 縱túng/tung 有hữu 因nhân 緣duyên 不bất 入nhập 四tứ 禪thiền 。 不bất 妨phương 一nhất 切thiết 禪thiền 定định 自tự 在tại 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 諸chư 禪thiền 互hỗ 無vô 妨phương 礙ngại 。 此thử 止Chỉ 觀Quán 文văn 。 彼bỉ 約ước 圓viên 意ý 。 今kim 明minh 藏tạng 教giáo 。 當đương 斟châm 解giải 之chi 。

【# □# 註chú 】# 慧tuệ 力lực 。 能năng 破phá 一nhất 切thiết 。 邪tà 外ngoại 等đẳng 慧tuệ 。 能năng 破phá 一nhất 切thiết 。 見kiến 愛ái 等đẳng 執chấp 。

△# 六lục 七thất 覺giác 。

六lục 七thất 覺giác 支chi (# 念niệm 擇trạch 進tiến 喜hỷ 輕khinh 安an 定định 捨xả )# 。

【# □# 註chú 】# 修tu 前tiền 不bất 入nhập 。 由do 定định 慧tuệ 不bất 調điều 。 故cố 用dụng 七thất 覺giác 均quân 調điều 之chi 。

【# ■# 記ký 】# 念niệm 勤cần 。 是thị 慧tuệ 。 四tứ 足túc 。 是thị 定định 。 又hựu 得đắc 根căn 力lực 。 成thành 善thiện 破phá 惡ác 。 未vị 能năng 入nhập 理lý 者giả 。 由do 定định 慧tuệ 不bất 調điều 。 故cố 以dĩ 七thất 覺giác 均quân 調điều 之chi 。

【# □# 註chú 】# 覺giác 。 謂vị 覺giác 了liễu 。 支chi 。 謂vị 支chi 分phần/phân 。 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập 四tứ )# 云vân 。 無Vô 學Học 實thật 覺giác 。 七thất 事sự 能năng 到đáo (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 實thật 覺giác 者giả 。 如như 實thật 覺giác 慧tuệ 也dã 。 法Pháp 界Giới 云vân 。 一nhất 擇trạch 法pháp 覺giác 。 善thiện 能năng 簡giản 別biệt 真chân 偽ngụy 。 不bất 謬mậu 取thủ 諸chư 虗hư 偽ngụy 法pháp 故cố 。 二nhị 精tinh 進tấn 覺giác 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 不bất 謬mậu 行hành 無vô 益ích 苦khổ 行hạnh 。 常thường 勤cần 心tâm 在tại 真chân 法pháp 中trung 行hành 故cố 。 三tam 喜hỷ 覺giác 。 心tâm 得đắc 法Pháp 喜hỷ 。 覺giác 了liễu 此thử 喜hỷ 。 不bất 依y 顛điên 倒đảo 法pháp 生sanh 喜hỷ 。 住trụ 真chân 法Pháp 喜hỷ 故cố 。 四tứ 除trừ 覺giác 。 斷đoạn 除trừ 諸chư 見kiến 煩phiền 惱não 時thời 。 覺giác 了liễu 除trừ 諸chư 虗hư 偽ngụy 。 不bất 損tổn 真chân 正chánh 善thiện 根căn 故cố 。 五ngũ 捨xả 覺giác 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 所sở 捨xả 境cảnh 。 虗hư 偽ngụy 不bất 實thật 。 永vĩnh 不bất 追truy 憶ức 故cố 。 六lục 定định 覺giác 。 發phát 諸chư 禪thiền 定định 。 覺giác 了liễu 諸chư 禪thiền 虗hư 偽ngụy 。 不bất 生sanh 見kiến 愛ái 妄vọng 想tưởng 故cố 。 七thất 念niệm 覺giác 。 善thiện 能năng 覺giác 了liễu 。 常thường 使sử 定định 慧tuệ 均quân 平bình 。 若nhược 心tâm 沉trầm 念niệm 。 用dụng 擇trạch 進tiến 喜hỷ 起khởi 之chi 。 若nhược 心tâm 浮phù 念niệm 。 用dụng 除trừ 捨xả 定định 攝nhiếp 之chi 。 調điều 和hòa 適thích 中trung 也dã 。

【# □# 註chú 】# 止Chỉ 觀Quán 七thất (# 九cửu )# 云vân 。 心tâm 浮phù 動động 時thời 。 以dĩ 除trừ 覺giác 除trừ 身thân 口khẩu 之chi 麤thô 。

【# ■# 記ký 】# 輕khinh 安an 。 即tức 除trừ 覺giác 。 亦diệc 名danh 猗ỷ 覺giác 。 乃nãi 猗ỷ 任nhậm 自tự 在tại 意ý 。 七thất 覺giác 乃nãi 入nhập 道đạo 之chi 要yếu 。 大đại 論luận 云vân 。 若nhược 離ly 五ngũ 蓋cái 。 專chuyên 修tu 七thất 覺giác 。 不bất 得đắc 入nhập 禪thiền 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。

【# □# 註chú 】# 以dĩ 捨xả 覺giác 捨xả 於ư 觀quán 智trí 。 以dĩ 定định 心tâm 入nhập 禪thiền 。 若nhược 心tâm 沉trầm 時thời 。 以dĩ 精tinh 進tấn 擇trạch 喜hỷ 起khởi 之chi 。 念niệm 。 通thông 緣duyên 兩lưỡng 處xứ 文văn 。

【# ■# 記ký 】# 攝nhiếp 散tán 策sách 昏hôn 。 不bất 使sử 偏thiên 落lạc 昏hôn 散tán 。 是thị 念niệm 覺giác 。 前tiền 說thuyết 定định 慧tuệ 調điều 勻# 。 是thị 用dụng 七thất 覺giác 所sở 以dĩ 。 今kim 是thị 念niệm 覺giác 當đương 體thể 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 七thất 上thượng (# 十thập 三tam )# 云vân 。 定định 慧tuệ 各các 三tam 。 各các 隨tùy 用dụng 一nhất 。 得đắc 益ích 便tiện 止chỉ 。 無vô 假giả 徧biến 修tu 。 若nhược 全toàn 無vô 益ích 。 方phương 趣thú 後hậu 品phẩm 。 念niệm 能năng 通thông 持trì 定định 慧tuệ 六lục 分phần 。 是thị 故cố 念niệm 品phẩm 通thông 於ư 兩lưỡng 處xứ (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 佛Phật 說thuyết 教giáo 令linh 修tu 。 如như 醫y 照chiếu 方phương 教giáo 服phục 。 着trước 止chỉ 微vi 加gia 一nhất 劑tề 。 不bất 痊thuyên 。 方phương 添# 後hậu 藥dược 。 前tiền 支chi 未vị 益ích 。 乃nãi 用dụng 次thứ 覺giác 。 法pháp 雖tuy 稟bẩm 醫y 。 行hành 由do 自tự 己kỷ 。 如như 得đắc 益ích 便tiện 已dĩ 。

△# 七thất 八bát 正chánh 。

七thất 八bát 正Chánh 道Đạo (# 正chánh 見kiến 正chánh 思tư 惟duy 正chánh 語ngữ 正chánh 業nghiệp 正chánh 精tinh 進tấn 正chánh 定định 正chánh 念niệm 正chánh 命mạng )# 。

【# ■# 記ký 】# 正chánh 念niệm 。 正chánh 定định 。 是thị 定định 。 見kiến 。 思tư 惟duy 。 精tinh 進tấn 。 是thị 慧tuệ 。 唯duy 語ngữ 。 業nghiệp 。 命mạng 。 通thông 戒giới 。 又hựu 前tiền 七thất 覺giác 是thị 分phân 別biệt 。 此thử 八Bát 正Chánh 道Đạo 正chánh 行hạnh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 。 以dĩ 不bất 邪tà 為vi 義nghĩa 。 能năng 通thông 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。

【# ■# 記ký 】# 八bát 正chánh 。 亦diệc 名danh 八bát 聖thánh 道Đạo 。 出xuất 瑜du 伽già 論luận 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 見kiến 。 脩tu 無vô 漏lậu 十thập 六lục 行hành 故cố 。 明minh 見kiến 四Tứ 諦Đế 。

【# ■# 記ký 】# 十thập 六lục 行hành 解giải 見kiến 五ngũ 卷quyển 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 思tư 惟duy 。 以dĩ 正chánh 思tư 惟duy 。 發phát 動động 此thử 觀quán 。 正chánh 語ngữ 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 除trừ 四tứ 邪tà 命mạng 。 常thường 攝nhiếp 口khẩu 業nghiệp 。 住trụ 正chánh 語ngữ 中trung 。

【# ■# 補bổ 】# 八bát 犍kiền 度độ 論luận 曰viết 。 以dĩ 邪tà 命mạng 作tác 口khẩu 四tứ 惡ác 行hành 。 名danh 邪tà 語ngữ 邪tà 命mạng 。 以dĩ 邪tà 命mạng 作tác 身thân 三tam 惡ác 行hành 。 名danh 邪tà 業nghiệp 邪tà 命mạng 。 又hựu 五ngũ 邪tà 中trung 。 後hậu 四tứ 皆giai 口khẩu 業nghiệp 。 不bất 必tất 專chuyên 指chỉ 。 貪tham 求cầu 利lợi 養dưỡng 。 凡phàm 掉trạo 戲hí 等đẳng 。 皆giai 屬thuộc 邪tà 命mạng 攝nhiếp 。 俱câu 舍xá 言ngôn 。 觀quán 象tượng 鬬đấu 等đẳng 。 佛Phật 亦diệc 立lập 邪tà 命mạng 中trung 。 邪tà 受thọ 外ngoại 境cảnh 。 虗hư 延diên 命mạng 故cố 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 似tự 不bất 必tất 指chỉ 後hậu 四tứ 邪tà 。 以dĩ 彼bỉ 四tứ 種chủng 。 大đại 論luận 名danh 四tứ 邪tà 業nghiệp 。 故cố 婆bà 娑sa 言ngôn 。 身thân 口khẩu 業nghiệp 中trung 。 若nhược 貪tham 所sở 起khởi 。 皆giai 名danh 邪tà 命mạng 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 業nghiệp 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 除trừ 身thân 邪tà 命mạng 。 住trụ 於ư 清thanh 淨tịnh 。 正chánh 身thân 業nghiệp 中trung 。

【# ■# 記ký 】# 身thân 邪tà 現hiện 奇kỳ 特đặc 等đẳng 。

【# □# 註chú 】# 正chánh 精tinh 進tấn 。 勤cần 修tu 涅Niết 槃Bàn 。 善thiện 入nhập 正chánh 諦đế 。 正chánh 定định 。 正chánh 住trụ 於ư 理lý 。 決quyết 定định 不bất 移di 。 正chánh 念niệm 。 心tâm 不bất 動động 失thất 。 正chánh 直trực 不bất 忘vong 。 正chánh 命mạng 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 慧tuệ 。 通thông 除trừ 三tam 業nghiệp 中trung 五ngũ 種chủng 邪tà 命mạng 。 見kiến 他tha 得đắc 利lợi 。 心tâm 不bất 熱nhiệt 惱não 。 而nhi 於ư 己kỷ 利lợi 。 常thường 知tri 止chỉ 足túc 。 住trụ 清thanh 淨tịnh 正chánh 命mạng 。

【# ■# 記ký 】# 四tứ 種chủng 別biệt 在tại 口khẩu 業nghiệp 。 五ngũ 種chủng 通thông 乎hồ 三tam 業nghiệp 。

△# 三tam 結kết 歸quy 。

已dĩ 上thượng 七thất 科khoa 即tức 是thị 藏tạng 教giáo 生sanh 滅diệt 道Đạo 諦Đế 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 一nhất 下hạ (# 十thập 一nhất )# 云vân 。 菩Bồ 提Đề 煩phiền 惱não 。 更cánh 互hỗ 相tương 傾khuynh 。 故cố 名danh 生sanh 滅diệt 。

△# 二nhị 通thông 論luận 四Tứ 諦Đế 二nhị 。 初sơ 論luận 隨tùy 機cơ 施thí 教giáo 勝thắng 劣liệt 不bất 同đồng 。

然nhiên 如như 前tiền 所sở 列liệt 四Tứ 諦Đế 名danh 數số 。 通thông 下hạ 三tam 教giáo 。 但đãn 是thị 隨tùy 教giáo 廣quảng 狹hiệp 勝thắng 劣liệt 。 生sanh 滅diệt 。 無vô 生sanh 。 無vô 量lượng 。 無vô 作tác 。 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 故cố 向hướng 下hạ 名danh 數số 。 更cánh 不bất 再tái 列liệt 。

【# □# 註chú 】# 釋thích 籤# 三tam (# 八bát )# 云vân 。 問vấn 。 何hà 故cố 立lập 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 之chi 殊thù 。 答đáp 。 諦đế 本bổn 無vô 四tứ 。 諦đế 秪# 是thị 理lý 。 理lý 尚thượng 無vô 一nhất 。 云vân 何hà 有hữu 四tứ 。 故cố 知tri 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 同đồng 體thể 權quyền 實thật 。 依y 大đại 悲bi 力lực 。 無vô 緣duyên 誓thệ 願nguyện 。 物vật 機cơ 所sở 扣khấu 。 不bất 獲hoạch 已dĩ 而nhi 用dụng 。 機cơ 宜nghi 不bất 同đồng 。 致trí 法pháp 差sai 降giáng/hàng 。 從tùng 一nhất 實thật 理lý 。 施thí 出xuất 權quyền 理lý 。 權quyền 實thật 二nhị 理lý 。 能năng 詮thuyên 教giáo 殊thù 。 故cố 有hữu 四tứ 種chủng 差sai 別biệt 教giáo 起khởi 。 涅Niết 槃Bàn 實thật 後hậu 。 暫tạm 用dụng 三tam 權quyền 助trợ 圓viên 。 故cố 須tu 具cụ 用dụng 偏thiên 圓viên 事sự 理lý 。 故cố 今kim 引dẫn 之chi 。 以dĩ 顯hiển 成thành 證chứng 。 三tam 偏thiên 一nhất 圓viên 。 界giới 內nội 。 界giới 外ngoại 。 各các 一nhất 事sự 理lý 。 故cố 成thành 四tứ 種chủng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 物vật 機cơ 所sở 扣khấu 者giả 。 釋thích 上thượng 依y 大đại 悲bi 力lực 無vô 緣duyên 誓thệ 願nguyện 。 由do 眾chúng 生sanh 根căn 器khí 千thiên 差sai 。 如Như 來Lai 聲thanh 教giáo 萬vạn 別biệt 。 如như 言ngôn 如Như 來Lai 為vi 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 機cơ 應ưng 量lượng 說thuyết 也dã 。 從tùng 一nhất 實thật 理lý 等đẳng 。 解giải 前tiền 。 界giới 內nội 外ngoại 各các 一nhất 事sự 理lý 者giả 。 藏tạng 事sự 。 通thông 理lý 。 別biệt 事sự 。 圓viên 理lý 也dã 。

【# □# 註chú 】# 廣quảng 狹hiệp 等đẳng 者giả 。 以dĩ 藏tạng 通thông 造tạo 六lục 。 故cố 狹hiệp 。 別biệt 圓viên 造tạo 十thập 。 故cố 廣quảng 。 藏tạng 別biệt 不bất 即tức 。 故cố 劣liệt 。 通thông 圓viên 談đàm 即tức 。 故cố 勝thắng 。 於ư 廣quảng 狹hiệp 境cảnh 。 各các 論luận 勝thắng 劣liệt 。 則tắc 成thành 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 。 迷mê 真chân 有hữu 重trọng 輕khinh 。 故cố 論luận 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 。 迷mê 中trung 有hữu 重trọng 輕khinh 。 故cố 論luận 無vô 量lượng 無vô 作tác 。 不bất 可khả 作tác 尋tầm 常thường 迭điệt 論luận 勝thắng 劣liệt 釋thích 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 謂vị 當đương 以dĩ 藏tạng 對đối 通thông 。 別biệt 對đối 圓viên 。 各các 論luận 勝thắng 劣liệt 也dã 。

【# □# 註chú 】# 生sanh 滅diệt 。 妙diệu 玄huyền 二nhị (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 迷mê 真chân 重trọng/trùng 故cố 。 從tùng 事sự 受thọ 名danh 。 如như 前tiền 釋thích 。

【# ■# 記ký 】# 前tiền 釋thích 者giả 。 苦khổ 則tắc 三tam 相tương/tướng 遷thiên 移di 等đẳng 。 雖tuy 世thế 出xuất 世thế 。 四tứ 皆giai 變biến 易dị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 無vô 生sanh 。 妙diệu 玄huyền (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 迷mê 真chân 輕khinh 故cố 。 從tùng 理lý 得đắc 名danh 。 苦khổ 無vô 逼bức 迫bách 相tương/tướng 。 集tập 無vô 和hòa 合hợp 相tương/tướng 。 道đạo 不bất 二nhị 相tương/tướng 。 滅diệt 無vô 生sanh 相tương/tướng 。

【# ■# 記ký 】# 苦khổ 無vô 逼bức 迫bách 者giả 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 豈khởi 有hữu 空không 能năng 逼bức 空không 。 集tập 無vô 和hòa 合hợp 者giả 。 謂vị 因nhân 果quả 俱câu 空không 。 豈khởi 有hữu 因nhân 空không 與dữ 果quả 空không 合hợp 。 歷lịch 一nhất 切thiết 貪tham 嗔sân 癡si 亦diệc 如như 是thị 。 道đạo 不bất 二nhị 者giả 。 謂vị 無vô 能năng 治trị 所sở 治trị 。 空không 尚thượng 無vô 一nhất 。 云vân 何hà 有hữu 二nhị 。 滅diệt 無vô 生sanh 者giả 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 不bất 滅diệt 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 名danh 真chân 無vô 生sanh 。

【# □# 註chú 】# 無vô 量lượng 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 迷mê 中trung 重trọng/trùng 故cố 。 從tùng 事sự 得đắc 名danh 。 苦khổ 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 十thập 法Pháp 界Giới 不bất 同đồng 故cố 。 集tập 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 五ngũ 住trụ 煩phiền 惱não 不bất 同đồng 故cố 。 道đạo 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 恆Hằng 沙sa 佛Phật 法Pháp 不bất 同đồng 故cố 。 滅diệt 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 諸chư 波ba 羅la 密mật 不bất 同đồng 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 苦khổ 無vô 量lượng 者giả 。 謂vị 一nhất 法Pháp 界Giới 苦khổ 尚thượng 若nhược 干can 。 況huống 十thập 法Pháp 界Giới 。 非phi 二Nhị 乘Thừa 所sở 知tri 。 謂vị 地địa 獄ngục 種chủng 種chủng 剝bác 割cát 燒thiêu 煑chử 剉tỏa 切thiết 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 況huống 復phục 餘dư 界giới 。 種chủng 種chủng 苦khổ 相tướng 。 菩Bồ 薩Tát 智trí 眼nhãn 。 乃nãi 通thông 達đạt 也dã 。 集tập 無vô 量lượng 者giả 。 謂vị 無vô 明minh 塵trần 沙sa 見kiến 思tư 諸chư 惑hoặc 若nhược 干can 。 道đạo 無vô 量lượng 者giả 。 謂vị 析tích 體thể 拙chuyết 巧xảo 。 權quyền 實thật 正chánh 助trợ 等đẳng 。 滅diệt 無vô 量lượng 者giả 。 如như 是thị 方phương 便tiện 。 能năng 滅diệt 見kiến 思tư 等đẳng 。 均quân 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 能năng 明minh 了liễu 也dã 。 又hựu 即tức 空không 。 方phương 便tiện 若nhược 干can 皆giai 無vô 若nhược 干can 。 雖tuy 無vô 若nhược 干can 。 而nhi 分phân 別biệt 若nhược 干can 。 無vô 謬mậu 無vô 亂loạn 。 又hựu 如như 是thị 方phương 便tiện 。 能năng 滅diệt 見kiến 思tư 。 如như 是thị 方phương 便tiện 。 能năng 滅diệt 塵trần 沙sa 無vô 明minh 。 又hựu 三tam 悉tất 檀đàn 分phân 別biệt 有hữu 若nhược 干can 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 無vô 若nhược 干can 。 雖tuy 無vô 若nhược 干can 。 從tùng 多đa 為vi 論luận 。 名danh 為vi 無vô 量lượng 。

【# □# 註chú 】# 無vô 作tác 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 迷mê 中trung 輕khinh 故cố 。 從tùng 理lý 得đắc 名danh 。 止Chỉ 觀Quán 一nhất (# 三tam )# 云vân 。 陰ấm 入nhập 皆giai 如như 。 無vô 苦khổ 可khả 捨xả 。 無vô 明minh 塵trần 勞lao 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 無vô 集tập 可khả 斷đoạn 。 邊biên 邪tà 皆giai 中trung 正chánh 。 無vô 道đạo 可khả 修tu 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 滅diệt 可khả 證chứng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 無vô 作tác 者giả 。 皆giai 實thật 相tướng 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 四tứ 念niệm 處xứ 釋thích 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 云vân 。 一nhất 念niệm 心tâm 具cụ 十thập 界giới 苦khổ 。 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 具cụ 十thập 界giới 惑hoặc 。 名danh 集Tập 諦Đế 。 苦khổ 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 名danh 滅Diệt 諦Đế 。 惑hoặc 即tức 菩Bồ 提Đề 。 名danh 道Đạo 諦Đế 。 所sở 謂vị 即tức 事sự 而nhi 中trung 。 無vô 思tư 無vô 念niệm 。 無vô 誰thùy 造tạo 作tác 。 名danh 為vi 無vô 作tác 。

△# 二nhị 示thị 二nhị 世thế 麤thô 妙diệu 因nhân 果quả 有hữu 異dị 二nhị 。 初sơ 明minh 因nhân 果quả 差sai 殊thù 。

然nhiên 四Tứ 諦Đế 之chi 中trung 。 分phần/phân 世thế 出xuất 世thế 。 前tiền 二nhị 諦đế 為vi 世thế 間gian 因nhân 果quả 。 (# 苦khổ 果quả 集tập 因nhân )# 後hậu 二nhị 諦đế 為vi 出xuất 世thế 間gian 因nhân 果quả (# 滅diệt 果quả 道đạo 因nhân )# 。

【# □# 註chú 】# 釋thích 籤# 三tam (# 八bát )# 云vân 。 苦khổ 集tập 只chỉ 是thị 。 世thế 間gian 一nhất 切thiết 法pháp 。 道đạo 滅diệt 只chỉ 是thị 出xuất 世thế 一nhất 法pháp 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 因nhân 果quả 性tánh 殊thù 。 而nhi 因nhân 必tất 趣thú 果quả 。 因nhân 果quả 類loại 異dị 。 故cố 使sử 四tứ 殊thù (# 文văn )# 。

△# 二nhị 明minh 差sai 殊thù 所sở 以dĩ 。

問vấn 。 何hà 故cố 世thế 出xuất 世thế 前tiền 果quả 後hậu 因nhân 耶da 。 答đáp 。 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 。 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 慕mộ 果quả 修tu 因nhân 。 是thị 故cố 然nhiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 。 苦khổ 為vi 初sơ 門môn 。 支chi 佛Phật 以dĩ 集tập 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 道đạo 。 通thông 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 滅diệt 。 別biệt 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 界giới 外ngoại 道đạo 。 圓viên 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 界giới 外ngoại 滅diệt 。

【# ■# 記ký 】# 註chú 中trung 補bổ 明minh 四tứ 教giáo 所sở 修tu 初sơ 門môn 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 根căn 鈍độn 。 約ước 界giới 內nội 苦khổ 為vi 初sơ 門môn 。 支chi 佛Phật 以dĩ 界giới 內nội 集tập 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 界giới 內nội 道đạo 。 此thử 藏tạng 教giáo 三tam 乘thừa 。 修tu 生sanh 滅Diệt 諦Đế 分phần/phân 利lợi 鈍độn 也dã 。 通thông 修tu 無vô 生sanh 空không 理lý 。 故cố 以dĩ 界giới 內nội 滅diệt 。 別biệt 修tu 無vô 量lượng 不bất 思tư 議nghị 事sự 。 故cố 以dĩ 界giới 外ngoại 道đạo 。 圓viên 修tu 無vô 作tác 不bất 思tư 議nghị 理lý 。 故cố 以dĩ 界giới 外ngoại 滅diệt 也dã 。

【# □# 註chú 】# 慕mộ 果quả 修tu 因nhân 。 且thả 據cứ 凡phàm 位vị 。 若nhược 初sơ 果quả 去khứ 。 則tắc 云vân 帶đái 果quả 行hành 因nhân 。 支chi 佛Phật 不bất 立lập 分phần/phân 果quả 。 乃nãi 云vân 望vọng 果quả 行hành 因nhân 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 揀giản 明minh 慕mộ 果quả 修tu 因nhân 句cú 。 唯duy 約ước 聲Thanh 聞Văn 凡phàm 位vị 說thuyết 。

【# □# 註chú 】# 四Tứ 諦Đế 果quả 前tiền 因nhân 後hậu 。 此thử 且thả 一nhất 途đồ 。 餘dư 亦diệc 不bất 定định 。

【# ■# 記ký 】# 不bất 定định 如như 下hạ 示thị 。

【# ■# 記ký 】# 籤# 云vân 或hoặc 說thuyết 世thế 諦đế 。 謂vị 苦khổ 集tập 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 謂vị 道đạo 滅diệt 。

復phục 有hữu 說thuyết 世thế 諦đế 。 謂vị 苦khổ 集tập 滅diệt 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 謂vị 道đạo 。 評bình 者giả 曰viết 。 四tứ 是thị 世thế 諦đế 。 亦diệc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 如như 苦khổ 集tập 是thị 世thế 諦đế 。 苦khổ 空không 無vô 常thường 。 集tập 因nhân 緣duyên 生sanh 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 滅diệt 是thị 世thế 諦đế 者giả 。 佛Phật 說thuyết 如như 城thành 園viên 林lâm 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 盡tận 止chỉ 妙diệu 離ly 。 道đạo 是thị 世thế 諦đế 者giả 。 佛Phật 說thuyết 如như 筏phiệt 如như 山sơn 如như 梯thê 如như 樓lâu 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 道đạo 如như 跡tích 乘thừa 。 若nhược 四Tứ 諦Đế 盡tận 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 世thế 諦đế 說thuyết 陰ấm 界giới 入nhập 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 亦diệc 說thuyết 陰ấm 界giới 入nhập 也dã 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 四tứ 之chi 下hạ