Tứ Giáo Nghi Chú Vị Bổ Phụ Hoành Ký – Quyển 0003

四Tứ 教Giáo 儀Nghi 註Chú 彙Vị 補Bổ 輔Phụ 宏Hoành 記Ký
Quyển 0003
清Thanh 性Tánh 權Quyền 記Ký

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 三tam 之chi 上thượng

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 。 /(# 。 。

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 二nhị 化hóa 法pháp 四tứ 教giáo 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。

自tự 下hạ 明minh 化hóa 法pháp 四tứ 教giáo 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 玄huyền 十thập (# 廿# 八bát )# 云vân 。 問vấn 。 四tứ 教giáo 名danh 義nghĩa 出xuất 何hà 經kinh 。 答đáp 。 長trường/trưởng 阿a 含hàm 行hành 品phẩm 。 佛Phật 在tại 負phụ 彌di 城thành 北bắc 。 尸thi 舍xá 婆bà 林lâm 。 說thuyết 四tứ 大đại 教giáo 者giả 。 從tùng 佛Phật 聞văn 。 從tùng 和hòa 合hợp 眾chúng 聞văn 。 從tùng 多đa 比Bỉ 丘Khâu 聞văn 。 從tùng 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 聞văn 。 是thị 名danh 四tứ 大đại 教giáo 。 (# 文văn )# 釋thích 籤# (# 三tam 十thập 一nhất )# 云vân 。 但đãn 同đồng 有hữu 四tứ 。 非phi 即tức 藏tạng 等đẳng 。 亦diệc 一nhất 往vãng 語ngữ 耳nhĩ 。 然nhiên 教giáo 定định 體thể 。 與dữ 今kim 不bất 同đồng 。 (# 文văn )# 妙diệu 玄huyền 十thập (# 廿# 九cửu )# 云vân 。 月nguyệt 燈đăng 三tam 昧muội 經kinh 第đệ 六lục 。 明minh 四tứ 種chủng 修tu 多đa 羅la 。 謂vị 諸chư 行hành 。 訶ha 責trách 。 煩phiền 惱não 。 清thanh 淨tịnh 。 私tư 釋thích 會hội 之chi 。 諸chư 行hành 。 是thị 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 即tức 三tam 藏tạng 義nghĩa 也dã 。 訶ha 責trách 。 是thị 體thể 知tri 過quá 罪tội 。 即tức 通thông 教giáo 義nghĩa 也dã 。 煩phiền 惱não 者giả 。 若nhược 無vô 煩phiền 惱não 。 即tức 無vô 智trí 慧tuệ 。 即tức 別biệt 教giáo 義nghĩa 也dã 。 清thanh 淨tịnh 者giả 。 既ký 舉cử 一nhất 淨tịnh 當đương 名danh 。 任nhậm 運vận 有hữu 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 等đẳng 。 即tức 圓viên 教giáo 也dã 。 然nhiên 則tắc 四tứ 教giáo 。 在tại 小Tiểu 乘Thừa 中trung 。 有hữu 名danh 無vô 義nghĩa 。 在tại 大Đại 乘Thừa 中trung 。 有hữu 義nghĩa 無vô 名danh 。 是thị 故cố 今kim 家gia 。 影ảnh 傍bàng 經kinh 論luận 。 立lập 此thử 藏tạng 通thông 別biệt 圓viên 。 則tắc 名danh 義nghĩa 備bị 矣hĩ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 自tự 下hạ 化hóa 法pháp 四tứ 教giáo 。 妙diệu 玄huyền 問vấn 中trung 。 總tổng 問vấn 四tứ 教giáo 名danh 義nghĩa 。 出xuất 自tự 何hà 經kinh 。 若nhược 名danh 若nhược 義nghĩa 。 應ưng 有hữu 所sở 憑bằng 。 不bất 然nhiên 。 則tắc 出xuất 臆ức 見kiến 耶da 。 故cố 先tiên 總tổng 問vấn 。 答đáp 中trung 舉cử 長trường/trưởng 阿a 含hàm 示thị 四tứ 教giáo 之chi 名danh 者giả 。 謂vị 從tùng 四tứ 聖thánh 人nhân 邊biên 聞văn 。 即tức 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 。 四tứ 聖thánh 邊biên 聞văn 。 故cố 名danh 四tứ 大đại 教giáo 也dã 。 釋thích 籤# 下hạ 。 揀giản 名danh 同đồng 體thể 異dị 可khả 解giải 。 次thứ 妙diệu 玄huyền 舉cử 月nguyệt 燈đăng 示thị 四tứ 教giáo 之chi 義nghĩa 者giả 。 月nguyệt 燈đăng 三tam 昧muội 經Kinh 云vân 。

復phục 有hữu 四tứ 種chủng 修tu 多đa 羅la 。 一nhất 。 諸chư 行hành 修tu 多đa 羅la 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 二nhị 。 訶ha 責trách 有hữu 為vi 修Tu 多Đa 羅La 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 三tam 。 煩phiền 惱não 修tu 多đa 羅la 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 四tứ 。 清thanh 淨tịnh 修tu 多đa 羅la 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 私tư 釋thích 會hội 者giả 。

【# ■# 補bổ 】# 章chương 安an 言ngôn 。 以dĩ 己kỷ 意ý 解giải 釋thích 月nguyệt 燈đăng 四tứ 名danh 。 會hội 對đối 今kim 家gia 四tứ 教giáo 。 故cố 曰viết 釋thích 會hội 。 諸chư 行hành 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 。 謂vị 諸chư 行hành 乃nãi 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 也dã 。 即tức 一nhất 念niệm 無vô 明minh 心tâm 為vi 因nhân 。 善thiện 惡ác 業nghiệp 行hành 為vi 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 所sở 生sanh 六lục 道đạo 。 正chánh 因nhân 緣duyên 法pháp 。 此thử 即tức 藏tạng 意ý 者giả 。

【# ■# 記ký 】# 以dĩ 藏tạng 詮thuyên 生sanh 滅diệt 。 明minh 正chánh 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 也dã 。 既ký 諸chư 行hành 是thị 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 則tắc 緣duyên 聚tụ 有hữu 生sanh 。 緣duyên 散tán 有hữu 滅diệt 。 故cố 是thị 三tam 藏tạng 義nghĩa 也dã 。 通thông 教giáo 體thể 法pháp 即tức 空không 。 謂vị 訶ha 責trách 。

【# ■# 補bổ 】# 是thị 體thể 知tri 過quá 罪tội 者giả 。 過quá 罪tội 。 即tức 苦khổ 集tập 二nhị 諦đế 。 集tập 。 為vi 能năng 報báo 因nhân 。 是thị 過quá 。 苦khổ 。 為vi 所sở 感cảm 果quả 。 是thị 罪tội 。 既ký 是thị 體thể 達đạt 自tự 他tha 過quá 罪tội 。 當đương 體thể 無vô 生sanh 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 是thị 通thông 義nghĩa 也dã 。 別biệt 教giáo 。 乃nãi 是thị 無vô 量lượng 觀quán 慧tuệ 。 以dĩ 破phá 無vô 量lượng 見kiến 思tư 煩phiền 惱não 。 有hữu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 破phá 無vô 量lượng 塵trần 沙sa 煩phiền 惱não 。 有hữu 道đạo 種chủng 智trí 。 破phá 無vô 量lượng 無vô 明minh 煩phiền 惱não 。 有hữu 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 故cố 無vô 煩phiền 惱não 。 即tức 無vô 智trí 慧tuệ 。 是thị 別biệt 義nghĩa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 圓viên 教giáo 。 四tứ 德đức 性tánh 備bị 。 三Tam 身Thân 體thể 圓viên 。 舉cử 一nhất 即tức 三tam 。 言ngôn 三tam 即tức 一nhất 。 如như 舉cử 一nhất 常thường 德đức 。 必tất 具cụ 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 淨tịnh 三tam 。 蓋cái 法Pháp 身thân 。 必tất 具cụ 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 故cố 也dã 。 光quang 明minh 記ký 曰viết 。 法Pháp 身thân 配phối 常thường 我ngã 。 解giải 脫thoát 配phối 樂nhạo/nhạc/lạc 。 般Bát 若Nhã 配phối 淨tịnh 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 云vân 。 法Pháp 身thân 配phối 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 。 般Bát 若Nhã 配phối 我ngã 。 解giải 脫thoát 配phối 淨tịnh 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 四tứ 。 法Pháp 身thân 配phối 常thường 。 般Bát 若Nhã 配phối 樂nhạo/nhạc/lạc 。 解giải 脫thoát 配phối 淨tịnh 我ngã 。 而nhi 經kinh 舉cử 一nhất 清thanh 淨tịnh 。 任nhậm 運vận 具cụ 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 等đẳng 。 是thị 圓viên 義nghĩa 也dã 。 是thị 故cố 下hạ 。 正chánh 明minh 天thiên 台thai 四tứ 教giáo 之chi 所sở 由do 立lập 。 名danh 義nghĩa 俱câu 備bị 。 如như 四tứ 教giáo 義nghĩa 引dẫn 證chứng 。 有hữu 總tổng 有hữu 別biệt 。 別biệt 證chứng 四tứ 教giáo 者giả 。 如như 引dẫn 我ngã 心tâm 論luận 云vân 。 應ưng 學học 修tu 多đa 羅la 。 毗Tỳ 尼Ni 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 。 是thị 佛Phật 世thế 時thời 三tam 藏tạng 之chi 教giáo 。 故cố 成thành 論luận 云vân 。 我ngã 今kim 正chánh 欲dục 論luận 三tam 藏tạng 中trung 實thật 義nghĩa 是thị 也dã 。 證chứng 通thông 者giả 。 淨tịnh 名danh 為vi 迦ca 旃chiên 延diên 解giải 說thuyết 五ngũ 義nghĩa 。 二nhị 百bách 比Bỉ 丘Khâu 。 心tâm 得đắc 解giải 脫thoát 。 大đại 品phẩm 經kinh 三tam 慧tuệ 品phẩm 。 明minh 薩Tát 婆Bà 若Nhã 智Trí 。 三tam 乘thừa 同đồng 得đắc 。 中trung 論luận 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 三tam 人nhân 共cộng 入nhập 是thị 也dã 。 證chứng 別biệt 者giả 。 淨tịnh 名danh 明minh 以dĩ 無vô 所sở 受thọ 。 而nhi 受thọ 諸chư 受thọ 。 乃nãi 至chí 未vị 具cụ 佛Phật 法Pháp 。 亦diệc 不bất 滅diệt 受thọ 。 而nhi 取thủ 證chứng 也dã 。 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 。 明minh 佛Phật 說thuyết 般Bát 若Nhã 華hoa 嚴nghiêm 海hải 空không 。 菩Bồ 薩Tát 歷lịch 劫kiếp 修tu 行hành 。 即tức 是thị 別biệt 文văn 。 涅Niết 槃Bàn 明minh 五ngũ 行hành 。 正chánh 別biệt 教giáo 意ý 。 智trí 論luận 云vân 。 結kết 使sử 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 。 共cộng 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 。 二nhị 者giả 。 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 。 不bất 共cộng 斷đoạn 者giả 。 不bất 共cộng 般Bát 若Nhã 斷đoạn 於ư 別biệt 惑hoặc 是thị 也dã 。 證chứng 圓viên 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 為vi 說thuyết 圓viên 滿mãn 修tu 多đa 羅la 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 諸chư 佛Phật 解giải 脫thoát 。 當đương 於ư 眾chúng 生sanh 。 心tâm 行hành 中trung 求cầu 。 大đại 品phẩm 云vân 。 欲dục 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 智trí 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 。 法pháp 華hoa 。 多đa 寶bảo 嘆thán 言ngôn 。 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 乃nãi 以dĩ 平bình 等đẳng 大đại 慧tuệ 。 為vì 大đại 眾chúng 說thuyết 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。

復phục 有hữu 一nhất 行hành 。 是thị 如Như 來Lai 行hạnh 。 所sở 謂vị 大Đại 乘Thừa 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 智trí 論luận 云vân 。 三tam 智trí 一nhất 心tâm 中trung 得đắc 。 如như 是thị 尋tầm 經kinh 討thảo 論luận 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 文văn 。 處xứ 處xứ 有hữu 之chi 。 是thị 為vi 別biệt 證chứng 四tứ 教giáo 也dã 。 總tổng 證chứng 者giả 。 今kim 家gia 影ảnh 傍bàng 經kinh 論luận 。 立lập 四tứ 教giáo 名danh 義nghĩa 。 如như 涅Niết 槃Bàn 。 明minh 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 亦diệc 可khả 得đắc 說thuyết 。 四tứ 種chủng 之chi 說thuyết 。 以dĩ 化hóa 前tiền 緣duyên 。 是thị 也dã 。 又hựu 四tứ 種chủng 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 是thị 四tứ 教giáo 意ý 也dã 。 又hựu 法pháp 華hoa 明minh 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 。 稟bẩm 澤trạch 不bất 同đồng 。 譬thí 方phương 便tiện 說thuyết 。 即tức 三tam 教giáo 也dã 。 一nhất 地địa 所sở 生sanh 。 一nhất 雨vũ 所sở 潤nhuận 。 譬thí 說thuyết 最tối 實thật 事sự 。 即tức 圓viên 教giáo 也dã 。 又hựu 中trung 論luận 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 一nhất 偈kệ 。 通thông 佛Phật 四tứ 說thuyết 。 如như 是thị 等đẳng 四tứ 說thuyết 。 隨tùy 機cơ 化hóa 物vật 。 即tức 四tứ 教giáo 之chi 異dị 名danh 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 釋thích 籤# 云vân 。 但đãn 同đồng 有hữu 四tứ 。 非phi 即tức 藏tạng 等đẳng 者giả 。 但đãn 同đồng 是thị 四tứ 教giáo 名danh 。 非phi 藏tạng 等đẳng 義nghĩa 。 故cố 曰viết 一nhất 往vãng 語ngữ 耳nhĩ 。 定định 體thể 與dữ 今kim 不bất 同đồng 者giả 。 以dĩ 阿a 含hàm 。 但đãn 真chân 為vi 體thể 。 故cố 非phi 引dẫn 用dụng 正chánh 意ý 。 今kim 家gia 影ảnh 傍bàng 經kinh 論luận 句cú 。 出xuất 四tứ 教giáo 義nghĩa 。 即tức 指chỉ 總tổng 別biệt 二nhị 證chứng 文văn 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 今kim 人nhân 謂vị 。 今kim 家gia 立lập 四tứ 教giáo 名danh 。 是thị 傍bàng 影ảnh 阿a 含hàm 。 月nguyệt 燈đăng 。 二nhị 經kinh 而nhi 立lập 。 此thử 但đãn 見kiến 文văn 中trung 所sở 引dẫn 。 不bất 見kiến 文văn 中trung 所sở 判phán 耳nhĩ 。 今kim 家gia 立lập 名danh 。 是thị 依y 大đại 經kinh 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 。 生sanh 生sanh 等đẳng 四tứ 句cú 。 法pháp 華hoa 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 等đẳng 文văn 。 及cập 中trung 論luận 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 等đẳng 偈kệ 以dĩ 立lập 耳nhĩ 。 如như 此thử 。 則tắc 名danh 義nghĩa 俱câu 備bị 矣hĩ 。 又hựu 妙diệu 玄huyền 復phục 引dẫn 地địa 論luận 云vân 。 一nhất 念niệm 心tâm 具cụ 四tứ 家gia 釋thích 。 謂vị 諦đế 家gia 。 般Bát 若Nhã 家gia 。 捨xả 煩phiền 惱não 家gia 。 苦khổ 清thanh 淨tịnh 家gia 。 私tư 釋thích 云vân 。 約ước 苦Khổ 諦Đế 為vi 初sơ 門môn 。 修tu 道Đạo 品phẩm 令linh 苦khổ 清thanh 淨tịnh 。 即tức 藏tạng 意ý 。 捨xả 煩phiền 惱não 家gia 者giả 。 無vô 相tướng 體thể 達đạt 為vi 捨xả 。 如như 色sắc 是thị 空không 。 以dĩ 空không 捨xả 無vô 相tướng 而nhi 論luận 道Đạo 品Phẩm 。 即tức 通thông 意ý 。 般Bát 若Nhã 家gia 者giả 。 般Bát 若Nhã 智trí 照chiếu 諸chư 法pháp 明minh 了liễu 。 恆Hằng 沙sa 法Pháp 門môn 皆giai 悉tất 通thông 達đạt 。 而nhi 修tu 道Đạo 品phẩm 。 即tức 別biệt 義nghĩa 。 諦đế 家gia 者giả 。 諦đế 。 即tức 實thật 相tướng 理lý 。 即tức 圓viên 教giáo 約ước 實thật 相tướng 修tu 道Đạo 品phẩm 也dã 。 記ký 中trung 以dĩ 阿a 含hàm 四tứ 大đại 教giáo 。 分phần/phân 貼# 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 聲thanh 緣duyên 說thuyết 。 存tồn 以dĩ 備bị 考khảo 。 或hoặc 以dĩ 梵Phạn 語ngữ 畢tất 勒lặc 支chi 底để 迦ca 。 此thử 云vân 各các 各các 獨độc 行hành 。 故cố 以dĩ 貼# 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 名danh 。

△# 二nhị 別biệt 列liệt 四tứ 。 初sơ 藏tạng 教giáo 三tam 。 初sơ 列liệt 三tam 藏tạng 名danh 三tam 。 初sơ 標tiêu 列liệt 。

第đệ 一nhất 三tam 藏tạng 教giáo 者giả 。 一nhất 。 修Tu 多Đa 羅La 藏tạng 。 四tứ 阿a 含hàm 等đẳng 經kinh 。 二nhị 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 藏tạng 。 俱câu 舍xá 婆bà 沙sa 等đẳng 論luận 。 三tam 。 毗Tỳ 尼Ni 藏tạng 。 五ngũ 部bộ 律luật 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 一nhất 初sơ 云vân 。 此thử 教giáo 明minh 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 。 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 理lý 。 正chánh 教giáo 小Tiểu 乘Thừa 。 傍bàng 教giáo 菩Bồ 薩Tát (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 三tam 藏tạng 詮thuyên 被bị 。 三tam 藏tạng 。 以dĩ 析tích 法pháp 觀quán 。 觀quán 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 皆giai 由do 惑hoặc 業nghiệp 所sở 招chiêu 。 終chung 歸quy 磨ma 滅diệt 。 於ư 是thị 修tu 道Đạo 。 證chứng 取thủ 寂tịch 滅diệt 。 此thử 理lý 為vi 教giáo 所sở 詮thuyên 。 正chánh 教giáo 二Nhị 乘Thừa 。 斷đoạn 惑hoặc 證chứng 理lý 。 傍bàng 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 留lưu 惑hoặc 度độ 生sanh 也dã 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 問vấn 。 佛Phật 於ư 三tam 藏tạng 初sơ 開khai 三tam 乘thừa 。 大Đại 乘Thừa 最tối 勝thắng 。 何hà 不bất 以dĩ 大Đại 乘Thừa 為vi 正chánh 。 小Tiểu 乘Thừa 為vi 傍bàng 耶da 。 答đáp 。 鹿lộc 苑uyển 初sơ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 拘câu 鄰lân 五ngũ 人nhân 見kiến 諦Đế 成thành 道Đạo 。 八bát 萬vạn 諸chư 天thiên 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 但đãn 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 得đắc 道Đạo 。 未vị 有hữu 大Đại 乘Thừa 。 故cố 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 正chánh 也dã 。 又hựu 大đại 論luận 云vân 。 佛Phật 於ư 阿a 含hàm 中trung 。 雖tuy 為vi 彌Di 勒Lặc 受thọ 記ký 。 亦diệc 不bất 說thuyết 種chủng 種chủng 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 故cố 以dĩ 大Đại 乘Thừa 為vi 傍bàng 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 三tam 藏tạng 。 皆giai 佛Phật 自tự 說thuyết 。 俱câu 舍xá 。 婆bà 沙sa 。 後hậu 人nhân 所sở 造tạo 。 五ngũ 部bộ 律luật 。 後hậu 人nhân 所sở 分phần/phân 。 似tự 不bất 應ưng 引dẫn 。 然nhiên 出xuất 八bát 教giáo 大đại 意ý 。 以dĩ 後hậu 人nhân 所sở 造tạo 。 不bất 離ly 佛Phật 說thuyết 。 故cố 舉cử 此thử 以dĩ 略lược 為vi 準chuẩn 的đích 也dã 。

【# □# 註chú 】# 修tu 多đa 羅la 。 此thử 云vân 法pháp 本bổn 。 出xuất 世thế 善thiện 法Pháp 。 言ngôn 教giáo 之chi 本bổn 也dã 。 又hựu 翻phiên 契Khế 經Kinh 。 契khế 理lý 契khế 機cơ 也dã 。 契khế 理lý 合hợp 於ư 二nhị 諦đế 。 契khế 機cơ 符phù 彼bỉ 三tam 根căn 。 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 初sơ 云vân 。 經kinh 者giả 訓huấn 法pháp 訓huấn 常thường 。 (# 文văn )# 凡phàm 聖thánh 之chi 所sở 軌quỹ 則tắc 。 曰viết 法pháp 。 魔ma 外ngoại 不bất 能năng 改cải 壞hoại 。 曰viết 常thường 。 此thử 釋thích 訓huấn 。 經kinh 者giả 。 由do 也dã 。 經kinh 由do 聖thánh 人nhân 金kim 口khẩu 。 故cố 言ngôn 經kinh 也dã 。 此thử 釋thích 義nghĩa 。

【# ■# 記ký 】# 法pháp 本bổn 者giả 。 據cứ 玄huyền 文văn 。 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 說thuyết 。 為vi 教giáo 本bổn 。 為vi 人nhân 對đối 治trị 二nhị 悉tất 檀đàn 。 為vi 行hành 本bổn 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 。 為vi 義nghĩa 本bổn 。 教giáo 本bổn 者giả 。 金kim 口khẩu 所sở 說thuyết 。 一nhất 言ngôn 為vi 本bổn 。 派phái 出xuất 無vô 量lượng 言ngôn 教giáo 。 若nhược 人nhân 不bất 解giải 。 菩Bồ 薩Tát 則tắc 以dĩ 。 佛Phật 教giáo 為vi 本bổn 。 造tạo 論luận 通thông 經kinh 。 令linh 人nhân 得đắc 道Đạo 也dã 。 行hành 本bổn 者giả 。 示thị 人nhân 無vô 諍tranh 法pháp 。 如như 教giáo 起khởi 行hành 。 修tu 行hành 入nhập 清thanh 涼lương 池trì 也dã 。 義nghĩa 本bổn 者giả 。 一nhất 句cú 詮thuyên 無vô 量lượng 義nghĩa 。 無vô 量lượng 句cú 詮thuyên 一nhất 義nghĩa 也dã 。 今kim 雖tuy 曰viết 言ngôn 教giáo 之chi 本bổn 。 其kỳ 實thật 亦diệc 含hàm 行hành 義nghĩa 二nhị 本bổn 。 以dĩ 行hành 義nghĩa 不bất 離ly 言ngôn 教giáo 故cố 也dã 。 又hựu 教giáo 本bổn 。 即tức 聞văn 慧tuệ 。 行hành 本bổn 。 即tức 修tu 慧tuệ 。 義nghĩa 本bổn 。 即tức 思tư 慧tuệ 。 故cố 三tam 種chủng 為vi 法Pháp 門môn 之chi 本bổn 也dã 。 今kim 依y 四tứ 教giáo 義nghĩa 曰viết 。 修tu 多đa 羅la 。 翻phiên 法pháp 本bổn 。 謂vị 出xuất 世thế 善thiện 法Pháp 。 言ngôn 教giáo 之chi 本bổn 也dã 。 又hựu 翻phiên 契Khế 經Kinh 者giả 。 謂vị 修tu 多đa 羅la 。 共cộng 有hữu 五ngũ 譯dịch 。 一nhất 翻phiên 經kinh 。 二nhị 翻phiên 論luận 。 三tam 翻phiên 法pháp 本bổn 。 四tứ 翻phiên 線tuyến 。 五ngũ 翻phiên 善thiện 語ngữ 教giáo 。 智trí 者giả 定định 曰viết 。 且thả 據cứ 一nhất 名danh 以dĩ 為vi 正chánh 翻phiên 。 此thử 方phương 儒nho 道đạo 之chi 書thư 。 皆giai 稱xưng 為vi 經kinh 。 遂toại 借tá 彼bỉ 席tịch 經kinh 。 以dĩ 目mục 聖thánh 教giáo 。 則tắc 雙song 含hàm 二nhị 義nghĩa 。 俱câu 順thuận 兩lưỡng 方phương 。 借tá 義nghĩa 助trợ 名danh 。 更cánh 加gia 契khế 字tự 。 謂vị 契khế 機cơ 契khế 理lý 也dã 。 摭# 華hoa 曰viết 。 契khế 理lý 合hợp 於ư 二nhị 諦đế 。 契khế 機cơ 符phù 彼bỉ 三tam 根căn 。 二nhị 諦đế 實thật 俗tục 偏thiên 真chân 也dã 。 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 下hạ 。 釋thích 法pháp 常thường 二nhị 義nghĩa 。 如như 妙diệu 玄huyền 曰viết 。 天thiên 魔ma 外ngoại 道đạo 。 不bất 能năng 改cải 壞hoại 。 名danh 教giáo 常thường 。 真chân 正chánh 不bất 雜tạp 。 無vô 能năng 逾du 過quá 。 名danh 行hành 常thường 。 湛trạm 然nhiên 不bất 動động 。 決quyết 無vô 異dị 趣thú 。 名danh 理lý 常thường 。 又hựu 訓huấn 法pháp 者giả 。 法pháp 可khả 軌quỹ 。 行hành 可khả 軌quỹ 。 理lý 可khả 執chấp 也dã 。 經kinh 由do 下hạ 正chánh 釋thích 經kinh 義nghĩa 。 教giáo 中trung 明minh 有hữu 三tam 由do 。 謂vị 教giáo 由do 。 行hành 由do 。 理lý 由do 。 教giáo 由do 者giả 。 一nhất 切thiết 經kinh 論luận 疏sớ/sơ 記ký 。 皆giai 由do 聖thánh 人nhân 金kim 口khẩu 故cố 也dã 。 行hành 由do 者giả 。 一nhất 切thiết 契khế 理lý 行hành 。 相tương 似tự 行hành 。 信tín 行hành 。 法pháp 行hành 等đẳng 。 亦diệc 由do 金kim 口khẩu 故cố 也dã 。 理lý 由do 者giả 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 義nghĩa 等đẳng 。 亦diệc 由do 金kim 口khẩu 故cố 也dã 。 今kim 是thị 教giáo 由do 。 淨tịnh 名danh 玄huyền 云vân 。 悉tất 檀đàn 致trí 教giáo 。 由do 如Như 來Lai 心tâm 口khẩu 。 故cố 言ngôn 經kinh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 阿a 含hàm 。 如như 前tiền 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 。 翻phiên 無vô 比tỉ 法pháp 。 聖thánh 人nhân 智trí 慧tuệ 分phần 別biệt 法pháp 義nghĩa 。 不bất 可khả 比tỉ 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 阿a 含hàm 如như 初sơ 卷quyển 別biệt 列liệt 五ngũ 時thời 中trung 解giải 。 無vô 比tỉ 法pháp 者giả 。 分phân 別biệt 功công 德đức 論luận 曰viết 。 八bát 智trí 十thập 慧tuệ 。 無vô 漏lậu 正chánh 見kiến 。 越việt 三tam 界giới 礙ngại 。 無vô 與dữ 等đẳng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 。 翻phiên 藏tạng 。 即tức 包bao 含hàm 攝nhiếp 持trì 之chi 義nghĩa 。 婆bà 沙sa 。 翻phiên 廣quảng 說thuyết 。 亦diệc 名danh 五ngũ 百bách 說thuyết 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 由do 彼bỉ 對đối 法pháp 論luận 中trung 勝thắng 義nghĩa 。 入nhập 此thử 攝nhiếp 故cố 。 此thử 得đắc 藏tạng 名danh 。 或hoặc 此thử 依y 彼bỉ 。 從tùng 彼bỉ 引dẫn 生sanh 。 是thị 彼bỉ 所sở 藏tạng 。 亦diệc 名danh 為vi 藏tạng 。 包bao 含hàm 攝nhiếp 持trì 者giả 。 攝nhiếp 論luận 云vân 。 何hà 名danh 為vi 藏tạng 。 由do 能năng 攝nhiếp 故cố 。 謂vị 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 所sở 應ưng 知tri 義nghĩa 。 無vô 令linh 分phân 散tán 也dã 。 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 云vân 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 。 此thử 云vân 廣quảng 解giải 。 總tổng 有hữu 三tam 義nghĩa 。 謂vị 廣quảng 說thuyết 。 勝thắng 說thuyết 。 異dị 說thuyết 也dã 。 毗Tỳ 尼Ni 。 此thử 翻phiên 為vi 滅diệt 。 佛Phật 說thuyết 作tác 。 無vô 作tác 戒giới 。 能năng 滅diệt 身thân 口khẩu 之chi 惡ác 故cố 。 即tức 八bát 十thập 誦tụng 律luật 也dã 。 (# 文văn )# 南nam 山sơn 云vân 。 毗Tỳ 尼Ni 。 翻phiên 滅diệt 。 從tùng 功công 能năng 為vi 名danh 。 非phi 正chánh 譯dịch 也dã 。 正chánh 翻phiên 為vi 律luật 。 律luật 。 法pháp 也dã 。 從tùng 教giáo 為vi 名danh 。 斷đoạn 割cát 輕khinh 重trọng 。 開khai 遮già 持trì 犯phạm 。 非phi 法pháp 不bất 定định (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 毗Tỳ 尼Ni 翻phiên 滅diệt 者giả 。 如như 母mẫu 論luận 云vân 。 滅diệt 諸chư 惡ác 法pháp 。 名danh 毗Tỳ 尼Ni 。 華hoa 嚴nghiêm 玄huyền 曰viết 。 滅diệt 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 。 滅diệt 業nghiệp 非phi 。 即tức 斷đoạn 殺sát 盜đạo 淫dâm 妄vọng 。 乃nãi 以dĩ 不bất 犯phạm 為vi 毗Tỳ 尼Ni 。 及cập 滅diệt 諍tranh 為vi 毗Tỳ 尼Ni 也dã 。 二nhị 。 滅diệt 煩phiền 惱não 。 謂vị 煩phiền 惱não 是thị 發phát 業nghiệp 之chi 本bổn 。 今kim 為vi 調điều 伏phục 貪tham 等đẳng 令linh 盡tận 。 故cố 世Thế 尊Tôn 制chế 增tăng 戒giới 學học 也dã 。 三tam 。 得đắc 滅diệt 果quả 。 即tức 無vô 為vi 果quả 。 戒giới 經Kinh 云vân 。 戒giới 淨tịnh 有hữu 智trí 慧tuệ 。 便tiện 得đắc 第đệ 一nhất 道đạo 。 即tức 持trì 戒giới 之chi 因nhân 果quả 也dã 。 今kim 明minh 持trì 戒giới 力lực 用dụng 為vi 滅diệt 者giả 。 謂vị 作tác 戒giới 。 即tức 戒giới 相tương/tướng 。 無vô 作tác 戒giới 。 即tức 戒giới 體thể 。 如như 三tam 業nghiệp 恭cung 謹cẩn 。 翹kiều 勤cần 禮lễ 拜bái 。 發phát 言ngôn 求cầu 乞khất 。 依y 戒giới 精tinh 持trì 。 故cố 名danh 曰viết 作tác 。 戒giới 體thể 若nhược 發phát 。 任nhậm 運vận 滅diệt 惡ác 行hành 善thiện 。 然nhiên 所sở 發phát 善thiện 業nghiệp 。 惟duy 天thiên 眼nhãn 能năng 見kiến 。 不bất 同đồng 戒giới 相tương/tướng 之chi 有hữu 作tác 。 故cố 曰viết 無vô 作tác 。 能năng 滅diệt 身thân 口khẩu 七thất 支chi 之chi 惡ác 。 即tức 戒giới 之chi 力lực 用dụng 也dã 。 優ưu 波ba 離ly 尊tôn 者giả 。 一nhất 夏hạ 八bát 十thập 度độ 。 升thăng 座tòa 誦tụng 出xuất 。 故cố 曰viết 八bát 十thập 誦tụng 律luật 。 南nam 山sơn 。 指chỉ 道đạo 宣tuyên 律luật 師sư 。 翻phiên 律luật 者giả 。 刊# 定định 記ký 曰viết 。 若nhược 敵địch 對đối 翻phiên 。 正chánh 稱xưng 為vi 律luật 。 爾nhĩ 雅nhã 言ngôn 。 律luật 。 法pháp 也dã 。 故cố 律luật 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 。 詮thuyên 量lượng 輕khinh 重trọng 。 二nhị 者giả 。 遮già 制chế 。 南nam 山sơn 言ngôn 。 斷đoạn 割cát 重trọng/trùng 輕khinh 。 即tức 詮thuyên 量lượng 輕khinh 重trọng 義nghĩa 。 開khai 遮già 持trì 犯phạm 。 即tức 遮già 制chế 義nghĩa 。

【# ■# 補bổ 】# 斷đoạn 。 即tức 處xứ 斷đoạn 。 割cát 。 即tức 分phần/phân 割cát 。 乃nãi 剖phẫu 決quyết 義nghĩa 。 如như 前tiền 人nhân 犯phạm 律luật 。 師sư 審thẩm 其kỳ 犯phạm 緣duyên 。 前tiền 為vi 剖phẫu 決quyết 重trọng/trùng 輕khinh 。 犯phạm 不bất 犯phạm 等đẳng 。 重trọng/trùng 輕khinh 者giả 。 五ngũ 篇thiên 戒giới 中trung 前tiền 二nhị 篇thiên 重trọng/trùng 。 後hậu 三tam 為vi 輕khinh 。 開khai 遮già 者giả 。 五ngũ 篇thiên 戒giới 中trung 唯duy 一nhất 制chế 者giả 。 多đa 分phần 屬thuộc 遮già 。 有hữu 二nhị 制chế 。 三tam 制chế 。 多đa 制chế 者giả 。 乃nãi 如Như 來Lai 善thiện 應ưng 物vật 機cơ 。 隨tùy 宜nghi 不bất 定định 。 性tánh 罪tội 但đãn 遮già 無vô 開khai 。 或hoặc 原nguyên 情tình 故cố 開khai 。 如như 路lộ 行hành 踏đạp 殺sát 生sanh 草thảo 等đẳng 。 無vô 損tổn 害hại 心tâm 。 故cố 不bất 犯phạm 。 或hoặc 遇ngộ 難nạn/nan 故cố 開khai 。 如như 命mạng 難nạn 梵Phạm 行hạnh 難nạn/nan 等đẳng 。 或hoặc 是thị 作tác 法pháp 故cố 開khai 。 如như 長trường/trưởng 衣y 說thuyết 淨tịnh 得đắc 畜súc 。 結kết 淨tịnh 地địa 開khai 內nội 煑chử 內nội 宿túc 等đẳng 。 但đãn 作tác 法pháp 開khai 處xứ 多đa 。 原nguyên 情tình 開khai 處xứ 少thiểu 也dã 。 持trì 犯phạm 者giả 。 有hữu 作tác 止chỉ 不bất 同đồng 。 五ngũ 篇thiên 戒giới 相tương/tướng 多đa 屬thuộc 止chỉ 。 則tắc 止chỉ 持trì 作tác 犯phạm 。 一nhất 百bách 羯yết 磨ma 多đa 屬thuộc 作tác 。 則tắc 作tác 持trì 止chỉ 犯phạm 。 毗Tỳ 尼Ni 一nhất 法pháp 。 如như 世thế 典điển 型# 。 故cố 云vân 非phi 法pháp 不bất 定định 。

【# ■# 備bị 】# 五ngũ 篇thiên 。 即tức 僧Tăng 殘tàn 突đột 吉cát 羅la 等đẳng 。 二nhị 制chế 者giả 。 即tức 一nhất 制chế 後hậu 。 復phục 再tái 制chế 也dã 。

【# □# 註chú 】# 五ngũ 部bộ 律luật 。 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 上Thượng 座tọa 大Đại 迦Ca 葉Diếp 。 等đẳng 五ngũ 百bách 聖thánh 人nhân 。 於ư 畢tất 鉢bát 羅la 窟quật 內nội 。 命mạng 優ưu 婆bà 離ly 結kết 集tập 。 名danh 上thượng 座tòa 部bộ 。 大đại 眾chúng 婆bà 尸thi 迦ca 等đẳng 。 一nhất 千thiên 凡phàm 聖thánh 。 窟quật 外ngoại 結kết 集tập 。 名danh 大đại 眾chúng 部bộ 。 此thử 二nhị 通thông 稱xưng 僧Tăng 祇kỳ 。 即tức 根căn 本bổn 也dã 。 迦Ca 葉Diếp 。

阿A 難Nan 。 末mạt 田điền 地địa 。 商thương 那na 和hòa 修tu 。 優ưu 波ba 毱cúc 多đa 五ngũ 師sư 。 體thể 權quyền 通thông 道đạo 。 故cố 不bất 分phân 教giáo 。 後hậu 毱cúc 多đa 有hữu 五ngũ 弟đệ 子tử 。 各các 執chấp 一nhất 見kiến 。 遂toại 分phần/phân 律luật 藏tạng 為vi 五ngũ 部bộ 焉yên 。

【# ■# 記ký 】# 準chuẩn 禪thiền 書thư 。 佛Phật 以dĩ 正Chánh 法Pháp 眼nhãn 藏tạng 付phó 迦Ca 葉Diếp 。 迦Ca 葉Diếp 付phó 阿A 難Nan 。 阿A 難Nan 付phó 商thương 那na 和hòa 修tu 。 而nhi 為vi 末mạt 田điền 底để 迦ca 言ngôn 。 昔tích 佛Phật 記ký 曰viết 。 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 五ngũ 百bách 年niên 中trung 。 汝nhữ 於ư 罽kế 賓tân 國quốc 敷phu 宣tuyên 大đại 法pháp 。 則tắc 末mạt 田điền 地địa 。 商thương 那na 和hòa 修tu 。 應ưng 皆giai 是thị 阿A 難Nan 弟đệ 子tử 也dã 。 商thương 那na 和hòa 修tu 付phó 優ưu 波ba 毱cúc 多đa 。 毱cúc 多đa 已dĩ 前tiền 傳truyền 法pháp 者giả 。 皆giai 具cụ 禪thiền 法pháp 律luật 三tam 藏tạng 。 自tự 後hậu 律luật 教giáo 別biệt 行hành 。 橫hoạnh/hoành 分phần/phân 五ngũ 部bộ 。 傳truyền 法pháp 者giả 。 唯duy 傳truyền 禪thiền 門môn 及cập 經kinh 論luận 。 則tắc 知tri 迦Ca 葉Diếp 等đẳng 五ngũ 師sư 。 但đãn 體thể 權quyền 行hành 道Đạo 。 而nhi 不bất 分phân 律luật 也dã 。 妙diệu 樂lạc 云vân 。 佛Phật 滅diệt 度độ 後hậu 。 一nhất 百bách 年niên 間gian 。 諸chư 祖tổ 持trì 法Pháp 。 所sở 化hóa 眾chúng 生sanh 。 不bất 相tương 是thị 非phi 。 但đãn 為vi 一nhất 部bộ 大đại 毗Tỳ 尼Ni 藏tạng 。 即tức 八bát 十thập 誦tụng 。 一nhất 百bách 年niên 後hậu 。 毱cúc 多đa 有hữu 五ngũ 弟đệ 子tử 。 各các 執chấp 一nhất 見kiến 不bất 融dung 。 遂toại 分phần/phân 律luật 藏tạng 為vi 五ngũ 。 如như 析tích 金kim 杖trượng 不bất 失thất 金kim 用dụng 也dã 。 然nhiên 五ngũ 部bộ 之chi 分phần 。 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 羅la 雲vân 洗tẩy 鉢bát 失thất 手thủ 。 㩧# 為vi 五ngũ 片phiến 。

佛Phật 言ngôn 。

表biểu 我ngã 滅diệt 後hậu 。 初sơ 五ngũ 百bách 年niên 。 諸chư 惡ác 比Bỉ 丘Khâu 。 分phần/phân 毗Tỳ 尼Ni 藏tạng 為vi 五ngũ 部bộ 也dã 。 㩧# 音âm 樸phác 。 擊kích 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 命mạng 優ưu 波ba 離ly 命mạng 字tự 。 應ưng 改cải 推thôi 字tự 。 此thử 二nhị 通thông 稱xưng 僧Tăng 祇kỳ 。 乃nãi 後hậu 人nhân 和hòa 融dung 之chi 語ngữ 。 因nhân 如Như 來Lai 經kinh 中trung 。 偏thiên 美mỹ 僧Tăng 祇kỳ 故cố 。 又hựu 曰viết 。 既ký 分phần/phân 上thượng 座tòa 大đại 眾chúng 二nhị 部bộ 。 則tắc 不bất 可khả 云vân 不bất 分phân 教giáo 矣hĩ 。 私tư 謂vị 此thử 二nhị 通thông 稱xưng 。 分phần/phân 而nhi 猶do 合hợp 也dã 。 若nhược 五ngũ 部bộ 則tắc 不bất 可khả 合hợp 矣hĩ 。

【# ■# 記ký 】# 疏sớ/sơ 云vân 。 五ngũ 部bộ 律luật 。 佛Phật 滅diệt 後hậu 百bách 餘dư 年niên 。 育dục 王vương 設thiết 會hội 。 上thượng 座tòa 他tha 鞞bệ 羅la 。 立lập 義nghĩa 摩ma 訶ha 僧Tăng 祇kỳ 。 大đại 眾chúng 不bất 同đồng 。 分phân 為vi 二nhị 部bộ 。 後hậu 上thượng 座tòa 更cánh 生sanh 二nhị 部bộ 。 謂vị 雪Tuyết 山Sơn 薩tát 婆bà 多đa 。 雪Tuyết 山Sơn 絕tuyệt 後hậu 。 薩tát 婆bà 多đa 更cánh 集tập 僧Tăng 祇kỳ 生sanh 三tam 部bộ 。 謂vị 彌di 沙sa 塞tắc 。 曇đàm 無vô 德đức 。 迦Ca 葉Diếp 遺di 。 就tựu 薩tát 婆bà 多đa 僧Tăng 祇kỳ 為vi 五ngũ 部bộ 。 昔tích 如Như 來Lai 預dự 見kiến 。 互hỗ 相tương 是thị 非phi 。 大đại 集tập 經kinh 。 亦diệc 預dự 指chỉ 五ngũ 部bộ 。 宗tông 輪luân 論luận 。 則tắc 廣quảng 明minh 分phần/phân 部bộ 以dĩ 為vi 二nhị 十thập 也dã 。 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 曰viết 。 曇đàm 無vô 德đức 。 亦diệc 名danh 曇đàm 摩ma 毱cúc 多đa 。 翻phiên 法pháp 密mật 隱ẩn 覆phú 。 即tức 密mật 義nghĩa 。 又hựu 翻phiên 法Pháp 藏tạng 。 大đại 集tập 曰viết 。 我ngã 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 諸chư 弟đệ 子tử 等đẳng 。 受thọ 持trì 如Như 來Lai 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 書thư 寫tả 讀đọc 誦tụng 。 顛điên 倒đảo 宣tuyên 說thuyết 以dĩ 倒đảo 說thuyết 故cố 。 隱ẩn 覆phú 法Pháp 藏tạng 人nhân 名danh 曇đàm 摩ma 毱cúc 多đa 。 法pháp 名danh 四tứ 分phần/phân 。 薩tát 婆bà 多đa 。 翻phiên 一nhất 切thiết 有hữu 。 計kế 三tam 世thế 有hữu 實thật 。 三tam 性tánh 悉tất 得đắc 受thọ 戒giới 。 大đại 集tập 曰viết 。 而nhi 復phục 讀đọc 誦tụng 。 書thư 寫tả 外ngoại 典điển 。 受thọ 有hữu 三tam 世thế 。 及cập 以dĩ 內nội 外ngoại 。 破phá 壞hoại 外ngoại 道đạo 。 善thiện 能năng 論luận 議nghị 。 說thuyết 一nhất 切thiết 性tánh 悉tất 得đắc 受thọ 戒giới 。 凡phàm 所sở 問vấn 難nạn/nan 。 悉tất 能năng 答đáp 對đối 。 人nhân 名danh 薩tát 婆bà 多đa 。 法pháp 名danh 十thập 誦tụng 。 迦Ca 葉Diếp 遺di 。 翻phiên 重trọng/trùng 空không 觀quán 。 大đại 集tập 云vân 。 說thuyết 無vô 有hữu 我ngã 。 及cập 以dĩ 受thọ 者giả 。 轉chuyển 諸chư 煩phiền 惱não 。 猶do 如như 死tử 屍thi 。 人nhân 名danh 迦Ca 葉Diếp 遺di 。 法pháp 名danh 解giải 脫thoát 。 此thử 有hữu 戒giới 本bổn 。 相tương/tướng 同đồng 五ngũ 分phần/phân 。 彌di 沙sa 塞tắc 。 翻phiên 不bất 著trước 有hữu 無vô 觀quán 。 大đại 集tập 云vân 。 不bất 作tác 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 有hữu 相tương/tướng 。 空không 虗hư 識thức 無vô 相tướng 。 人nhân 名danh 彌di 沙sa 塞tắc 。 法pháp 名danh 五ngũ 分phần/phân 。 婆bà 麤thô 富phú 羅la 。 翻phiên 犢độc 子tử 。 古cổ 仙tiên 染nhiễm 犢độc 生sanh 子tử 故cố 。 自tự 後hậu 種chủng 性tánh 皆giai 名danh 犢độc 子tử 。 此thử 部bộ 計kế 我ngã 。 非phi 是thị 即tức 蘊uẩn 。 亦diệc 不bất 離ly 蘊uẩn 。 而nhi 有hữu 實thật 我ngã 。 律luật 本bổn 不bất 來lai 。 大đại 集tập 云vân 。 皆giai 說thuyết 有hữu 我ngã 。 不bất 說thuyết 空không 相tướng 。 猶do 如như 小tiểu 兒nhi 。 摩ma 訶ha 僧Tăng 祗chi 。 此thử 翻phiên 大đại 眾chúng 。 大đại 集tập 云vân 。 廣quảng 博bác 徧biến 覽lãm 五ngũ 部bộ 經kinh 書thư 。 名danh 摩ma 訶ha 僧Tăng 祗chi 。 此thử 有hữu 律luật 本bổn 。 首thủ 疏sớ/sơ 云vân 。 總tổng 別biệt 六lục 部bộ 。 僧Tăng 祇kỳ 是thị 總tổng 。 前tiền 五ngũ 是thị 別biệt 。 此thử 僧Tăng 祇kỳ 部bộ 眾chúng 。 行hành 解giải 虗hư 通thông 。 不bất 生sanh 偏thiên 執chấp 。 徧biến 順thuận 五ngũ 見kiến 。 以dĩ 通thông 行hành 故cố 。 故cố 知tri 是thị 總tổng 。 遺di 教giáo 三tam 昧muội 經Kinh 云vân 。 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 眾chúng 僧Tăng 唯duy 著trước 死tử 人nhân 雜tạp 衣y 。 因nhân 羅la 雲vân 分phân 衛vệ 空không 還hoàn 。 佛Phật 知tri 其kỳ 宿túc 因nhân 。 使sử 眾chúng 僧Tăng 分phần/phân 律luật 為vi 五ngũ 部bộ 。 服phục 色sắc 亦diệc 五ngũ 種chủng 。 令linh 其kỳ 各các 隨tùy 一nhất 部bộ 中trung 行hành 。 遂toại 制chế 儀nghi 則tắc 。 各các 舉cử 所sở 長trường/trưởng 。 名danh 其kỳ 服phục 色sắc 。 曇đàm 無vô 屈khuất 多đa 迦ca 部bộ 。 通thông 達đạt 理lý 味vị 。 開khai 導đạo 利lợi 益ích 。 表biểu 法pháp 殊thù 勝thắng 。 著trước 赤xích 色sắc 衣y 。 非phi 南nam 方phương 正chánh 赤xích 。 薩tát 婆bà 多đa 部bộ 。 博bác 達đạt 聰thông 敏mẫn 。 導đạo 以dĩ 法pháp 化hóa 。 應ưng 著trước 皂tạo 衣y 。 非phi 北bắc 方phương 正chánh 黑hắc 。 迦Ca 葉Diếp 遺di 部bộ 。 精tinh 勤cần 猛mãnh 勇dũng 。 快khoái 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 著trước 木mộc 蘭lan 色sắc 衣y 。 彌di 沙sa 塞tắc 部bộ 。 思tư 入nhập 玄huyền 微vi 。 究cứu 暢sướng 幽u 密mật 。 著trước 青thanh 色sắc 衣y 。 非phi 東đông 方phương 正chánh 青thanh 。 摩ma 訶ha 僧Tăng 祇kỳ 部bộ 。 勤cần 學học 眾chúng 經kinh 。 宣tuyên 講giảng 真chân 義nghĩa 。 以dĩ 處xứ 本bổn 居cư 中trung 。 著trước 黃hoàng 色sắc 衣y 。 非phi 中trung 央ương 正chánh 色sắc 。 爾nhĩ 後hậu 便tiện 得đắc 大đại 食thực 。 斯tư 以dĩ 五ngũ 色sắc 壞hoại 衣y 。 彰chương 五ngũ 部bộ 相tương/tướng 。 已dĩ 上thượng 示thị 三tam 藏tạng 能năng 詮thuyên 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 四tứ 分phần/phân 。 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 法pháp 。 二nhị 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 法pháp 。 三tam 受thọ 戒giới 法pháp 。 四tứ 滅diệt 諍tranh 法pháp 。 五ngũ 分phần/phân 者giả 。 四tứ 分phần/phân 同đồng 上thượng 。 更cánh 加gia 僧Tăng 法pháp 一nhất 分phần/phân 。 法pháp 數số 云vân 。 轉chuyển 煩phiền 惱não 如như 死tử 屍thi 者giả 。 謂vị 轉chuyển 棄khí 妄vọng 惑hoặc 如như 死tử 屍thi 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 圖đồ 示thị 三tam 藏tạng 所sở 詮thuyên 也dã 。 若nhược 尅khắc 性tánh 論luận 詮thuyên 。 則tắc 經kinh 詮thuyên 三tam 學học 。 律luật 兼kiêm 戒giới 定định 。 論luận 唯duy 慧tuệ 學học 。 今kim 據cứ 正chánh 詮thuyên 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 阿a 含hàm 定định 藏tạng 。 多đa 明minh 修tu 行hành 法pháp 也dã 。 毗Tỳ 尼Ni 戒giới 藏tạng 。 正chánh 明minh 因nhân 事sự 制chế 戒giới 。 防phòng 止chỉ 身thân 口khẩu 惡ác 法pháp 也dã 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 慧tuệ 藏tạng 。 分phân 別biệt 無vô 漏lậu 慧tuệ 法pháp 。 不bất 可khả 比tỉ 也dã 。 此thử 三tam 的đích 屬thuộc 小Tiểu 乘Thừa 。 故cố 法pháp 華hoa 云vân 。 貪tham 著trước 小Tiểu 乘Thừa 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 問vấn 。 如như 次thứ 對đối 當đương 。 義nghĩa 理lý 可khả 然nhiên 。 而nhi 名danh 乖quai 詮thuyên 次thứ 。 答đáp 。 說thuyết 時thời 非phi 行hành 時thời 。 起khởi 教giáo 之chi 次thứ 。 阿a 含hàm 為vi 先tiên 。 修tu 行hành 之chi 初sơ 。 木mộc 叉xoa 為vi 首thủ 。 又hựu 云vân 八bát 正Chánh 道Đạo 。 以dĩ 正chánh 見kiến 正chánh 思tư 惟duy 為vi 先tiên 。 正chánh 語ngữ 等đẳng 六lục 皆giai 名danh 正chánh 。 如như 人nhân 行hành 法pháp 。 眼nhãn 前tiền 瞻chiêm 路lộ 。 後hậu 發phát 足túc 也dã 。 南nam 山sơn 云vân 。 身thân 口khẩu 所sở 發phát 。 事sự 在tại 戒giới 防phòng 。 三tam 毒độc 勃bột 興hưng 。 要yếu 由do 心tâm 使sử 。 故cố 今kim 先tiên 以dĩ 戒giới 捉tróc 。 次thứ 以dĩ 定định 縛phược 。 後hậu 以dĩ 慧tuệ 殺sát 。 理lý 次thứ 然nhiên 乎hồ 。 通thông 言ngôn 學học 者giả 。 所sở 以dĩ 疏sớ/sơ 神thần 達đạt 思tư 。 怡di 情tình 治trị 性tánh 。 聖thánh 人nhân 之chi 上thượng 務vụ 。 學học 猶do 飾sức 也dã 。 器khí 不bất 飾sức 。 則tắc 無vô 以dĩ 為vi 美mỹ 觀quán 。 人nhân 不bất 學học 。 則tắc 無vô 以dĩ 有hữu 懿# 德đức 。 乃nãi 至chí 云vân 修tu 學học 三tam 法pháp 之chi 用dụng 。 得đắc 證chứng 五ngũ 分phân 之chi 果quả 。

【# ■# 補bổ 】# 婆bà 娑sa 云vân 。 修tu 多đa 羅la 。 亦diệc 分phân 別biệt 戒giới 慧tuệ 。 毗Tỳ 尼Ni 。 亦diệc 分phân 別biệt 心tâm 慧tuệ 。 毗tỳ 曇đàm 。 亦diệc 分phân 別biệt 心tâm 戒giới 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 此thử 三tam 法pháp 。 通thông 名danh 藏tạng 者giả 。 以dĩ 皆giai 各các 含hàm 一nhất 切thiết 文văn 理lý 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 三tam 法pháp 名danh 藏tạng 。 然nhiên 是thị 略lược 引dẫn 文văn 耳nhĩ 。 今kim 具cụ 記ký 之chi 。 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 三tam 法pháp 通thông 名danh 藏tạng 者giả 。 以dĩ 含hàm 藏tạng 為vi 義nghĩa 。 但đãn 解giải 者giả 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 有hữu 言ngôn 文văn 能năng 含hàm 理lý 。 名danh 藏tạng 。 有hữu 言ngôn 理lý 能năng 含hàm 文văn 。 名danh 藏tạng 。 今kim 曰viết 三tam 法pháp 之chi 名danh 。 各các 是thị 一nhất 句cú 。 三tam 名danh 各các 含hàm 一nhất 切thiết 文văn 理lý 。 名danh 藏tạng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 經kinh 通thông 五ngũ 人nhân 說thuyết 。 妙diệu 樂lạc 一nhất (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 云vân 。 佛Phật 及cập 聲Thanh 聞Văn 。 天thiên 仙tiên 化hóa 人nhân 。 下hạ 四tứ 印ấn 定định 。 即tức 名danh 佛Phật 說thuyết (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 經kinh 通thông 五ngũ 人nhân 說thuyết 。 如như 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 。 題đề 稱xưng 佛Phật 說thuyết 。 簡giản 異dị 四tứ 人nhân 弟đệ 子tử 。 諸chư 仙tiên 。 諸chư 天thiên 。 化hóa 人nhân 。 說thuyết 也dã 。 鈔sao 云vân 。 若nhược 四tứ 人nhân 說thuyết 。 如Như 來Lai 印ấn 之chi 亦diệc 得đắc 稱xưng 經kinh 。 言ngôn 印ấn 有hữu 二nhị 。 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 經kinh 。 以dĩ 三tam 法Pháp 印ấn 印ấn 之chi 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 以dĩ 實thật 相tướng 印ấn 印ấn 之chi 。 源nguyên 洪hồng 師sư 言ngôn 。 三tam 法pháp 。 空không 無vô 相tướng 無vô 作tác 也dã 。

【# □# 註chú 】# 律luật 唯duy 佛Phật 制chế 。 降giáng/hàng 佛Phật 已dĩ 還hoàn 不bất 許hứa 措thố 辭từ 。 如như 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 征chinh 伐phạt 。 自tự 天thiên 子tử 出xuất 。

【# ■# 記ký 】# 律luật 藏tạng 勝thắng 故cố 。 唯duy 佛Phật 自tự 說thuyết 。 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 者giả 。 此thử 言ngôn 孟# 予# 述thuật 孔khổng 子tử 論luận 天thiên 下hạ 之chi 勢thế 。 以dĩ 明minh 先tiên 王vương 之chi 制chế 。 諸chư 侯hầu 不bất 得đắc 變biến 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 專chuyên 征chinh 伐phạt 也dã 。 子tử 思tư 曰viết 。 非phi 天thiên 子tử 。 不bất 議nghị 禮lễ 。 不bất 制chế 度độ 。 不bất 考khảo 文văn 。 則tắc 須tu 具cụ 聖thánh 人nhân 之chi 德đức 。 據cứ 天thiên 子tử 之chi 位vị 。 方phương 可khả 作tác 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 以dĩ 況huống 降giáng/hàng 佛Phật 已dĩ 還hoàn 。 不bất 得đắc 制chế 律luật 也dã 。

【# □# 註chú 】# 論luận 通thông 佛Phật 世thế 滅diệt 後hậu 。 文văn 句cú 九cửu (# 三tam )# 引dẫn 出xuất 矅# 經Kinh 云vân 。 佛Phật 在tại 波Ba 羅La 奈Nại 。 最tối 初sơ 為vi 五ngũ 人nhân 說thuyết 契Khế 經Kinh 。 修Tu 多Đa 羅La 藏tạng 。 佛Phật 在tại 羅La 閱Duyệt 祇Kỳ 。 最tối 初sơ 為vi 那na 須tu 提đề 說thuyết 毗Tỳ 尼Ni 藏tạng 。 佛Phật 在tại 毗tỳ 舍xá 離ly 獼Mi 猴Hầu 池Trì 。 最tối 初sơ 為vi 跋bạt 耆kỳ 子tử 說thuyết 阿a 毗tỳ 曇đàm 藏tạng 。 (# 文văn )# 妙diệu 樂lạc 九cửu (# 十thập 一nhất )# 云vân 。 故cố 知tri 別biệt 有hữu 阿a 毗tỳ 曇đàm 藏tạng 。 是thị 佛Phật 自tự 說thuyết 。 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 結kết 集tập 。 名danh 相tướng 續tục 解giải 脫thoát 經kinh 。 後hậu 廣quảng 集tập 法pháp 相tướng 。 乃nãi 名danh 為vi 論luận (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 經Kinh 云vân 。 佛Phật 在tại 波Ba 羅La 奈Nại 。 告cáo 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 。 此thử 苦khổ 原nguyên 本bổn 。 本bổn 所sở 未vị 聞văn 。 本bổn 所sở 未vị 見kiến 。 廣quảng 說thuyết 此thử 法pháp 。 為vi 契Khế 經Kinh 藏tạng 。 佛Phật 在tại 羅La 閱Duyệt 祇Kỳ 。

時thời 迦Ca 蘭Lan 陀Đà 子tử 。 名danh 須tu 陳trần 那na 。 最tối 初sơ 犯phạm 律luật 。 故cố 說thuyết 戒giới 藏tạng 。 佛Phật 在tại 毗tỳ 舍xá 離ly 。 見kiến 跋bạt 耆kỳ 子tử 本bổn 末mạt 因nhân 緣duyên 。 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 諸chư 無vô 五ngũ 畏úy 。 恚khuể 恨hận 之chi 心tâm 者giả 。 便tiện 不bất 墮đọa 惡ác 趣thú 。 亦diệc 復phục 不bất 入nhập 地địa 獄ngục 中trung 。 廣quảng 說thuyết 如như 阿a 毗tỳ 曇đàm 。 妙diệu 樂lạc 下hạ 。 證chứng 成thành 。 又hựu 文văn 句cú 云vân 相tương 續tục 解giải 脫thoát 經kinh 者giả 。 是thị 佛Phật 自tự 說thuyết 。 故cố 且thả 名danh 經kinh 。 當đương 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 阿A 難Nan 所sở 結kết 集tập 者giả 。 名danh 修Tu 多Đa 羅La 。 又hựu 云vân 五ngũ 百bách 集tập 者giả 。 初sơ 名danh 解giải 脫thoát 。 後hậu 廣quảng 集tập 法pháp 相tướng 。 乃nãi 名danh 為vi 論luận 。

【# □# 註chú 】# 今kim 此thử 三tam 藏tạng 。 皆giai 是thị 佛Phật 說thuyết 。 若nhược 云vân 佛Phật 說thuyết 名danh 經kinh 。 弟đệ 子tử 所sở 作tác 名danh 論luận 。 一nhất 往vãng 語ngữ 耳nhĩ 。

此thử 結kết 今kim 釋thích 餘dư 。 初sơ 句cú 結kết 今kim 三tam 藏tạng 。 是thị 佛Phật 所sở 說thuyết 。 次thứ 一nhất 行hành 釋thích 餘dư 所sở 判phán 。 謂vị 一nhất 往vãng 言ngôn 之chi 。 如như 止Chỉ 觀Quán 一nhất 上thượng (# 十thập 八bát )# 有hữu 造tạo 論luận 緣duyên 起khởi 。 須tu 者giả 往vãng 檢kiểm 。 佛Phật 說thuyết 名danh 經kinh 。 弟đệ 子tử 所sở 作tác 名danh 論luận 。 再tái 往vãng 言ngôn 之chi 。 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 。 俱câu 說thuyết 經Kinh 。 俱câu 說thuyết 論luận 也dã 。

△# 二nhị 揀giản 取thủ 。

此thử 之chi 三tam 藏tạng 。 名danh 通thông 大đại 小tiểu 。 今kim 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 通thông 論luận 小tiểu 衍diễn 俱câu 有hữu 三tam 藏tạng 。 今kim 則tắc 別biệt 指chỉ 小Tiểu 乘Thừa 。 不bất 可khả 以dĩ 通thông 難nạn/nan 別biệt 。 故cố 下hạ 即tức 引dẫn 經kinh 論luận 。 以dĩ 證chứng 別biệt 意ý 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 儀nghi 文văn 內nội 於ư 婆bà 沙sa 中trung 。 婆bà 沙sa 二nhị 字tự 。 當đương 曰viết 毗tỳ 曇đàm 。 以dĩ 迦ca 旃chiên 延diên 子tử 所sở 造tạo 。 舊cựu 譯dịch 名danh 八bát 揵kiền 度độ 論luận 。 新tân 譯dịch 名danh 發phát 智trí 阿a 毗tỳ 曇đàm 論luận 。 婆bà 沙sa 乃nãi 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 所sở 造tạo 。 以dĩ 解giải 發phát 智trí 論luận 者giả 也dã 。 不bất 讀đọc 衍diễn 經kinh 非phi 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 大đại 論luận 責trách 語ngữ 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 無vô 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 而nhi 迦ca 旃chiên 延diên 用dụng 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 大đại 悲bi 。 三tam 念niệm 處xứ 。 為vi 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 所sở 以dĩ 被bị 責trách 。 大đại 論luận 意ý 謂vị 。 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 無vô 。 然nhiên 不bất 妨phương 用dụng 大Đại 乘Thừa 名danh 而nhi 釋thích 。 如như 三tam 十thập 二nhị 相tương/tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 小Tiểu 乘Thừa 不bất 妨phương 以dĩ 大Đại 乘Thừa 名danh 相tướng 而nhi 解giải 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 例lệ 然nhiên 。

△# 三tam 引dẫn 證chứng 。

大đại 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 迦ca 旃chiên 延diên 子tử 。 自tự 以dĩ 聰thông 明minh 利lợi 根căn 。 於ư 婆bà 沙sa 中trung 明minh 三tam 藏tạng 義nghĩa 。 不bất 讀đọc 衍diễn 經kinh 。 非phi 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 法pháp 華hoa 云vân 。 貪tham 著trước 小Tiểu 乘Thừa 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 依y 此thử 等đẳng 文văn 。 故cố 大đại 師sư 稱xưng 小Tiểu 乘Thừa 為vi 三tam 藏tạng 教giáo 。

【# □# 註chú 】# 大đại 智Trí 度Độ 論luận 。 釋thích 大đại 品phẩm 經kinh 。 龍long 樹thụ 造tạo 。 羅la 什thập 譯dịch 。 九cửu 倍bội 略lược 之chi 。 百bách 卷quyển 成thành 文văn 。 亦diệc 名danh 釋thích 論luận 。 智trí 論luận 。 大đại 論luận 。

【# ■# 記ký 】# 論luận 序tự 曰viết 。 論luận 之chi 略lược 本bổn 十thập 萬vạn 偈kệ 。 三tam 分phần/phân 除trừ 二nhị 得đắc 百bách 卷quyển 。 以dĩ 秦tần 人nhân 好hảo/hiếu 簡giản 。 故cố 裁tài 略lược 之chi 。 若nhược 備bị 釋thích 。 將tương 千thiên 餘dư 卷quyển 也dã 。 又hựu 云vân 。 論luận 之chi 初sơ 品phẩm 。 三tam 十thập 四tứ 卷quyển 解giải 釋thích 一nhất 品phẩm 。 是thị 全toàn 論luận 。 其kỳ 本bổn 二nhị 品phẩm 下hạ 。 法Pháp 師sư 略lược 之chi 。 取thủ 其kỳ 足túc 以dĩ 開khai 釋thích 文văn 意ý 。 不bất 復phục 備bị 其kỳ 廣quảng 釋thích 。 得đắc 此thử 百bách 卷quyển 。 若nhược 盡tận 出xuất 之chi 。 將tương 十thập 倍bội 也dã 。 從tùng 能năng 釋thích 。 名danh 釋thích 論luận 。 從tùng 所sở 釋thích 。 名danh 智trí 論luận 。 復phục 從tùng 所sở 釋thích 經kinh 。 名danh 大đại 論luận 。

【# □# 註chú 】# 迦ca 旃chiên 延diên 子tử 。 此thử 云vân 文văn 飾sức 。 善thiện 讚tán 詠vịnh 故cố 。 大đại 論luận 云vân 。 佛Phật 滅diệt 後hậu 百bách 年niên 有hữu 迦ca 旃chiên 延diên 婆Bà 羅La 門Môn 。 (# 文văn )# 非phi 佛Phật 世thế 之chi 迦ca 旃chiên 延diên 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 文văn 飾sức 者giả 。 讚tán 詠vịnh 文văn 辭từ 。 善thiện 能năng 修tu 飾sức 也dã 。 大đại 論luận 下hạ 。 指chỉ 證chứng 。 二nhị 卷quyển 文văn 云vân 。 佛Phật 滅diệt 後hậu 百bách 年niên 。 阿a 闍xà 迦ca 王vương 作tác 大đại 會hội 。 諸chư 大đại 法Pháp 師sư 論luận 議nghị 異dị 故cố 。 有hữu 別biệt 部bộ 名danh 字tự 。 從tùng 是thị 已dĩ 來lai 。 展triển 轉chuyển 至chí 姓tánh 迦ca 旃chiên 延diên 。 婆Bà 羅La 門Môn 道Đạo 人Nhân 。 智trí 慧tuệ 利lợi 根căn 。 盡tận 讀đọc 三tam 藏tạng 等đẳng 文văn 。

【# ■# 備bị 】# 迦ca 旃chiên 延diên 。 婆Bà 羅La 門Môn 姓tánh 。

【# □# 註chú 】# 。 聰thông 明minh 利lợi 根căn 。 大đại 論luận 云vân 。 迦ca 旃chiên 延diên 子tử 輩bối 。 是thị 生sanh 死tử 人nhân 。 不bất 讀đọc 不bất 誦tụng 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 經kinh 。 非phi 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 知tri 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 自tự 以dĩ 利lợi 根căn 智trí 慧tuệ 。 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 作tác 諸chư 論luận 議nghị (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 所sở 作tác 論luận 議nghị 。 即tức 發phát 智trí 經kinh 。 八bát 犍kiền 度độ 。 如như 婆bà 沙sa 論luận 云vân 。 彼bỉ 迦ca 旃chiên 延diên 有hữu 利lợi 智trí 。 三Tam 明Minh 六Lục 通Thông 。 具cụ 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 五ngũ 百bách 佛Phật 所sở 。 願nguyện 於ư 釋Thích 迦Ca 遺di 法pháp 中trung 。 造tạo 阿a 毗tỳ 曇đàm 。 於ư 世Thế 尊Tôn 處xứ 處xứ 教giáo 化hóa 之chi 中trung 。 而nhi 立lập 犍kiền 度độ 。 是thị 彼bỉ 亦diệc 乘thừa 願nguyện 來lai 作tác 論luận 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 犍kiền 度độ 。 翻phiên 法pháp 聚tụ 。 以dĩ 諸chư 法Pháp 門môn 。 各các 從tùng 其kỳ 類loại 。 分phân 為vi 八bát 聚tụ 。 見kiến 三tam 藏tạng 法pháp 數số 。

【# □# 註chú 】# 則tắc 知tri 天thiên 台thai 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 三tam 藏tạng 。 本bổn 乎hồ 經kinh 論luận 。 昔tích 靜tĩnh 法pháp 苑uyển 師sư 毀hủy 之chi 於ư 前tiền 。 清thanh 涼lương 觀quán 師sư 讚tán 之chi 於ư 後hậu 。 苑uyển 師sư 謂vị 。 法pháp 華hoa 云vân 。 貪tham 著trước 小Tiểu 乘Thừa 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 乃nãi 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 能năng 別biệt 之chi 言ngôn 。 明minh 知tri 三tam 藏tạng 不bất 唯duy 屬thuộc 小tiểu 。 天thiên 台thai 此thử 名danh 濫lạm 涉thiệp 大Đại 乘Thừa 。 特đặc 違vi 至chí 教giáo (# 指chỉ 法pháp 華hoa 為vi 至chí 教giáo )# 。

【# □# 註chú 】# 清thanh 涼lương 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 云vân 。 此thử 師sư 立lập 義nghĩa 。 理lý 致trí 圓viên 備bị 。 但đãn 三tam 藏tạng 名danh 。 義nghĩa 似tự 少thiểu 濫lạm 。 以dĩ 後hậu 三tam 教giáo 。 亦diệc 有hữu 三tam 故cố 。 所sở 以dĩ 爾nhĩ 者giả 。 良lương 以dĩ 智trí 論luận 之chi 中trung 。 多đa 名danh 小Tiểu 乘Thừa 。 為vi 三tam 藏tạng 教giáo 。 成thành 實thật 論luận 中trung 。 亦diệc 自tự 說thuyết 云vân 。 我ngã 今kim 欲dục 說thuyết 。 三tam 藏tạng 中trung 實thật 義nghĩa 。 故cố 有hữu 據cứ 。 初sơ 對đối 舊cựu 醫y 戒giới 定định 慧tuệ 故cố 。 立lập 此thử 三tam 事sự 。 條điều 然nhiên 不bất 同đồng 。 異dị 後hậu 三tam 教giáo 。 通thông 教giáo 。 意ý 融dung 三tam 故cố 。 別biệt 教giáo 。 依y 一nhất 法pháp 性tánh 而nhi 顯hiển 三tam 故cố 。 圓viên 教giáo 。 三tam 一nhất 無vô 礙ngại 故cố 。 所sở 以dĩ 不bất 名danh 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 者giả 。 此thử 教giáo 亦diệc 有hữu 大Đại 乘Thừa 六Lục 度Độ 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 斷đoạn 結kết 。 成thành 真chân 佛Phật 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 二nhị 師sư 皆giai 賢hiền 首thủ 宗tông 徒đồ 。 苑uyển 師sư 下hạ 。 出xuất 毀hủy 。 苑uyển 師sư 乃nãi 法Pháp 藏tạng 上thượng 首thủ 。 謂vị 經kinh 中trung 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 。 乃nãi 對đối 大Đại 乘Thừa 三tam 藏tạng 以dĩ 成thành 能năng 別biệt 。 天thiên 台thai 立lập 三tam 藏tạng 教giáo 名danh 。 其kỳ 過quá 有hữu 四tứ 。 一nhất 。 濫lạm 涉thiệp 大Đại 乘Thừa 失thất 。 以dĩ 大Đại 乘Thừa 亦diệc 有hữu 三tam 藏tạng 。 應ưng 名danh 三tam 藏tạng 教giáo 故cố 。 二nhị 。 大đại 無vô 三tam 藏tạng 失thất 。 以dĩ 彼bỉ 不bất 名danh 三tam 藏tạng 故cố 。 三tam 。 特đặc 違vi 至chí 教giáo 失thất 。 經Kinh 云vân 。 不bất 得đắc 親thân 近cận 小Tiểu 乘Thừa 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 言ngôn 明minh 。 揀giản 異dị 大Đại 乘Thừa 三tam 藏tạng 故cố 。 四tứ 。 有hữu 不bất 定định 失thất 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 諸chư 部bộ 。 有hữu 不bất 立lập 三tam 故cố 。 如như 經kinh 量lượng 部bộ 。 但đãn 立lập 經kinh 律luật 二nhị 藏tạng 故cố 。 又hựu 有hữu 立lập 五ngũ 藏tạng 。 於ư 成thành 實thật 三tam 外ngoại 。 立lập 雜tạp 藏tạng 。 及cập 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 故cố 。 今kim 集tập 註chú 中trung 。 但đãn 指chỉ 其kỳ 第đệ 一nhất 第đệ 二nhị 之chi 過quá 也dã 。 此thử 毀hủy 文văn 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 鈔sao 具cụ 引dẫn 。 清thanh 涼lương 以dĩ 苑uyển 公công 解giải 。 不bất 合hợp 經kinh 旨chỉ 。 另# 出xuất 疏sớ/sơ 鈔sao 。 今kim 註chú 但đãn 指chỉ 其kỳ 所sở 出xuất 二nhị 過quá 也dã 。 指chỉ 法pháp 華hoa 為vi 至chí 教giáo 句cú 。 乃nãi 玉ngọc 師sư 點điểm 釋thích 。 以dĩ 佛Phật 所sở 說thuyết 。 皆giai 名danh 至chí 教giáo 也dã 。 清thanh 涼lương 此thử 師sư 立lập 義nghĩa 下hạ 。 出xuất 讚tán 。 疏sớ/sơ 鈔sao 中trung 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 以dĩ 通thông 五ngũ 難nạn/nan 。 謂vị 上thượng 四tứ 失thất 之chi 外ngoại 。 尚thượng 有hữu 第đệ 五ngũ 。 云vân 何hà 不bất 立lập 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 。 言ngôn 四tứ 節tiết 者giả 。 一nhất 。 出xuất 三tam 藏tạng 名danh 之chi 所sở 據cứ 。 即tức 良lương 以dĩ 下hạ 等đẳng 文văn 。 以dĩ 通thông 違vi 至chí 教giáo 失thất 。 及cập 濫lạm 涉thiệp 大Đại 乘Thừa 失thất 。 謂vị 大đại 小Tiểu 乘Thừa 論luận 同đồng 立lập 此thử 名danh 。 故cố 濫lạm 涉thiệp 之chi 失thất 不bất 在tại 於ư 己kỷ 。 若nhược 難nạn/nan 言ngôn 。 智trí 論luận 內nội 小Tiểu 乘Thừa 名danh 。 隨tùy 自tự 宗tông 語ngữ 。 三tam 藏tạng 之chi 稱xưng 。 隨tùy 他tha 宗tông 語ngữ 。 非phi 共cộng 名danh 也dã 。 今kim 釋thích 曰viết 。 智trí 論luận 是thị 隨tùy 他tha 名danh 。 成thành 論luận 小Tiểu 乘Thừa 云vân 何hà 亦diệc 名danh 三tam 藏tạng 。 豈khởi 隨tùy 他tha 宗tông 耶da 。 即tức 由do 上thượng 義nghĩa 。 不bất 違vi 至chí 教giáo 。 以dĩ 羅la 什thập 譯dịch 經kinh 。 多đa 依y 智trí 論luận 。 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 。 為vi 欲dục 成thành 文văn 。 二nhị 言ngôn 雙song 舉cử 。 小Tiểu 乘Thừa 之chi 過quá 。 不bất 在tại 三tam 藏tạng 。 但đãn 責trách 其kỳ 小tiểu 心tâm 耳nhĩ 。 故cố 訶ha 小Tiểu 乘Thừa 。 不bất 責trách 所sở 詮thuyên 三tam 藏tạng 。 以dĩ 上thượng 鈔sao 文văn 。 今kim 註chú 有hữu 據cứ 二nhị 字tự 。 乃nãi 玉ngọc 師sư 所sở 加gia 。 成thành 實thật 論luận 亦diệc 說thuyết 三tam 藏tạng 者giả 。 蓋cái 成thành 實thật 論luận 。 訶ha 梨lê 跋bạt 摩ma 自tự 記ký 曰viết 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 異dị 論luận 種chủng 種chủng 。 佛Phật 皆giai 聽thính 故cố 。 我ngã 今kim 欲dục 說thuyết 。 三tam 藏tạng 中trung 實thật 義nghĩa 。 是thị 三tam 藏tạng 名danh 之chi 所sở 據cứ 也dã 。 華hoa 嚴nghiêm 鈔sao 又hựu 云vân 。 初sơ 對đối 舊cựu 醫y 下hạ 。 二nhị 明minh 立lập 三tam 藏tạng 所sở 以dĩ 。 四tứ 教giáo 之chi 初sơ 。 敵địch 對đối 舊cựu 醫y 之chi 三tam 。 故cố 須tu 特đặc 立lập 三tam 藏tạng 。 三tam 又hựu 迢điều 然nhiên 不bất 同đồng 。 故cố 無vô 濫lạm 涉thiệp 大Đại 乘Thừa 。 所sở 以dĩ 偏thiên 從tùng 立lập 號hiệu 。 亦diệc 猶do 五ngũ 塵trần 皆giai 色sắc 。 而nhi 色sắc 獨độc 得đắc 總tổng 名danh 。 故cố 三tam 藏tạng 雖tuy 通thông 標tiêu 總tổng 名danh 。 便tiện 為vi 小Tiểu 乘Thừa 別biệt 教giáo 。 言ngôn 舊cựu 醫y 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 新tân 醫y 舊cựu 醫y 之chi 喻dụ 。 舊cựu 醫y 喻dụ 外ngoại 道đạo 。 外ngoại 道đạo 戒giới 定định 慧tuệ 者giả 各các 有hữu 二nhị 。 一nhất 邪tà 。 二nhị 正chánh 。 外ngoại 邪tà 戒giới 。 謂vị 狗cẩu 牛ngưu 等đẳng 。 正chánh 戒giới 謂vị 。 十Thập 善Thiện 。 舊cựu 定định 邪tà 者giả 。 九cửu 十thập 五ngũ 種chủng 。 所sở 說thuyết 鬼quỷ 神thần 法pháp 。 或hoặc 能năng 知tri 吉cát 凶hung 現hiện 神thần 變biến 相tướng 也dã 。 正chánh 者giả 。 即tức 四tứ 禪thiền 。 四tứ 無vô 量lượng 。 四tứ 無vô 色sắc 。 發phát 五ngũ 通thông 也dã 。 外ngoại 慧tuệ 邪tà 者giả 。 因nhân 身thân 邊biên 見kiến 心tâm 。 發phát 諸chư 邪tà 智trí 。 撥bát 無vô 因nhân 果quả 等đẳng 也dã 。 正chánh 者giả 。 即tức 因nhân 身thân 邊biên 見kiến 。 發phát 諸chư 世thế 智trí 。 說thuyết 有hữu 因nhân 果quả 諸chư 善thiện 法Pháp 也dã 。 今kim 佛Phật 說thuyết 三tam 藏tạng 教giáo 。 所sở 明minh 戒giới 定định 慧tuệ 。 即tức 是thị 新tân 醫y 。 從tùng 遠viễn 方phương 來lai 。 曉hiểu 八bát 種chủng 術thuật 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 戒giới 者giả 。 即tức 五ngũ 種chủng 得đắc 戒giới 。 發phát 一nhất 切thiết 律luật 儀nghi 。 無vô 作tác 有hữu 作tác 。 五ngũ 部bộ 毗Tỳ 尼Ni 也dã 。 定định 者giả 。 即tức 依y 八bát 背bối/bội 捨xả 。 八bát 九cửu 次thứ 第đệ 定định 等đẳng 。 發phát 六lục 神thần 通thông 也dã 。 慧tuệ 者giả 。 即tức 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 。 破phá 身thân 邊biên 見kiến 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 成thành 十thập 一nhất 智trí 三tam 無vô 漏lậu 根căn 也dã 。 此thử 戒giới 定định 慧tuệ 。 外ngoại 道đạo 尚thượng 不bất 聞văn 名danh 。 況huống 有hữu 其kỳ 分phần/phân 。 故cố 言ngôn 初sơ 對đối 舊cựu 醫y 等đẳng 。 三tam 事sự 迢điều 然nhiên 不bất 同đồng 者giả 。 謂vị 上thượng 對đối 舊cựu 醫y 。 下hạ 對đối 通thông 別biệt 圓viên 教giáo 。 由do 不bất 同đồng 故cố 。 立lập 三tam 藏tạng 名danh 。 即tức 由do 此thử 義nghĩa 。 諸chư 部bộ 多đa 名danh 三tam 藏tạng 。 從tùng 多đa 立lập 名danh 。 非phi 不bất 定định 失thất 。 通thông 教giáo 意ý 融dung 三tam 下hạ 。 第đệ 三Tam 明Minh 後hậu 三tam 不bất 名danh 三tam 藏tạng 所sở 以dĩ 。 即tức 正chánh 通thông 大đại 無vô 三tam 藏tạng 失thất 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 雖tuy 有hữu 三tam 藏tạng 。 各các 有hữu 融dung 拂phất 等đẳng 義nghĩa 。 故cố 不bất 立lập 名danh 。 非phi 無vô 其kỳ 體thể 。 言ngôn 通thông 教giáo 融dung 三tam 者giả 。 融dung 至chí 空không 寂tịch 故cố 。 法pháp 句cú 經Kinh 云vân 。 戒giới 相tương/tướng 如như 虗hư 空không 。 持trì 者giả 為vi 迷mê 倒đảo 。 若nhược 學học 諸chư 三tam 昧muội 。 是thị 動động 非phi 坐tọa 禪thiền 。 心tâm 隨tùy 境cảnh 界giới 流lưu 。 云vân 何hà 名danh 為vi 定định 。 無vô 智trí 無vô 得đắc 。 方phương 名danh 真chân 智trí 。 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 。 如như 智trí 雙song 寂tịch 等đẳng 。 皆giai 意ý 融dung 三tam 也dã 。 言ngôn 別biệt 教giáo 依y 一nhất 法pháp 性tánh 而nhi 顯hiển 三tam 者giả 。 以dĩ 一nhất 法pháp 性tánh 統thống 之chi 。 不bất 得đắc 迢điều 然nhiên 有hữu 別biệt 。 一nhất 一nhất 法Pháp 門môn 。 不bất 離ly 法pháp 性tánh 。 故cố 論luận 云vân 。 知tri 法pháp 性tánh 離ly 五ngũ 欲dục 過quá 。 隨tùy 順thuận 修tu 尸Thi 波Ba 羅La 密Mật 。 知tri 法pháp 性tánh 無vô 有hữu 亂loạn 想tưởng 。 隨tùy 順thuận 修tu 禪thiền 波ba 羅la 密mật 。 知tri 法pháp 性tánh 本bổn 有hữu 。 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 無vô 癡si 暗ám 故cố 。 隨tùy 順thuận 修tu 般Bát 若Nhã 波ba 羅la 密mật 。 言ngôn 圓viên 教giáo 三tam 一nhất 。 無vô 障chướng 礙ngại 者giả 。 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 。 非phi 唯duy 一nhất 體thể 統thống 之chi 。 一nhất 學học 之chi 中trung 攝nhiếp 三tam 皆giai 盡tận 。 一nhất 行hành 尚thượng 具cụ 一nhất 切thiết 。 何hà 況huống 三tam 耶da 。 所sở 以dĩ 不bất 名danh 下hạ 。 四tứ 明minh 不bất 名danh 小Tiểu 乘Thừa 之chi 所sở 以dĩ 。 通thông 第đệ 五ngũ 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 何hà 以dĩ 不bất 名danh 小Tiểu 乘Thừa 。 強cường/cưỡng 立lập 三tam 藏tạng 。 招chiêu 而nhi 多đa 失thất 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 以dĩ 有hữu 大Đại 乘Thừa 。 不bất 得đắc 名danh 小tiểu 。 三tam 藏tạng 教giáo 中trung 。 亦diệc 有hữu 菩Bồ 薩Tát 。 謂vị 是thị 大Đại 乘Thừa 。 自tự 大Đại 乘Thừa 中trung 望vọng 之chi 。 皆giai 稱xưng 三tam 藏tạng 小Tiểu 乘Thừa 也dã 。 成thành 真chân 佛Phật 者giả 。 大Đại 乘Thừa 說thuyết 此thử 斷đoạn 惑hoặc 成thành 佛Phật 。 是thị 八bát 相tương/tướng 化hóa 身thân 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 為vi 實thật 成thành 。 故cố 屬thuộc 小tiểu 教giáo 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 中trung 詺# 執chấp 此thử 實thật 。 以dĩ 為vi 二Nhị 乘Thừa 曲khúc 見kiến 。 以dĩ 上thượng 都đô 依y 疏sớ/sơ 鈔sao 文văn 。 條điều 然nhiên 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 作tác 迢điều 然nhiên 。

【# ■# 備bị 】# 八bát 種chủng 術thuật 。 指chỉ 苦khổ 空không 等đẳng 四tứ 枯khô 四tứ 榮vinh 。 五ngũ 種chủng 得đắc 戒giới 。 一nhất 善thiện 來lai 得đắc 。 二nhị 見kiến 諦Đế 得đắc 。 三tam 三tam 皈quy 得đắc 。 四tứ 八bát 敬kính 得đắc 。 五ngũ 羯yết 磨ma 得đắc 。 十thập 一nhất 智trí 等đẳng 。 見kiến 法Pháp 界Giới 初sơ 門môn 。 六Lục 度Độ 。 三tam 十thập 四tứ 心tâm 。 六lục 卷quyển 釋thích 。

【# □# 註chú 】# 釋thích 籤# 十thập (# 七thất )# 云vân 。 三tam 藏tạng 通thông 大đại 小tiểu 。 何hà 故cố 但đãn 屬thuộc 小tiểu 。 今kim 明minh 如như 法Pháp 華hoa 云vân 。 貪tham 著trước 小Tiểu 乘Thừa 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 又hựu 大đại 論luận 中trung 處xứ 處xứ 以dĩ 三tam 藏tạng 對đối 衍diễn 。 而nhi 辨biện 大đại 小tiểu 。 故cố 準chuẩn 此thử 文văn 。 以dĩ 三tam 藏tạng 為vi 小tiểu 。 若nhược 通thông 論luận 者giả 。 小tiểu 衍diễn 二nhị 門môn 。 俱câu 有hữu 三tam 藏tạng 。 但đãn 是thị 通thông 途đồ 。 非phi 別biệt 意ý 也dã 。 若nhược 唯duy 通thông 途đồ 。 如như 何hà 消tiêu 通thông 。 法pháp 華hoa 大đại 論luận 。 具cụ 如như 四tứ 教giáo 本bổn 中trung 廣quảng 明minh (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 論luận 以dĩ 三tam 藏tạng 對đối 衍diễn 。 如như 前tiền 儀nghi 文văn 引dẫn 迦ca 旃chiên 延diên 子tử 。 不bất 讀đọc 衍diễn 經kinh 等đẳng 。

【# ■# 備bị 】# 四tứ 教giáo 義nghĩa 云vân 。 通thông 別biệt 圓viên 皆giai 。 說thuyết 戒giới 定định 慧tuệ 。 豈khởi 非phi 三tam 藏tạng 教giáo 。 答đáp 。 通thông 說thuyết 無vô 生sanh 戒giới 定định 慧tuệ 。 一nhất 相tướng 無vô 相tướng 。 不bất 同đồng 藏tạng 教giáo 別biệt 相tướng 異dị 也dã 。 又hựu 一nhất 得đắc 不bất 失thất 。 從tùng 勝thắng 受thọ 名danh 也dã 。 別biệt 說thuyết 恆Hằng 河Hà 沙sa 佛Phật 法Pháp 。 異dị 前tiền 生sanh 滅diệt 。 圓viên 約ước 真Chân 如Như 實thật 相tướng 。 異dị 藏tạng 偏thiên 淺thiển 。 故cố 不bất 成thành 也dã 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 論luận 別biệt 意ý 有hữu 三tam 。 一nhất 。 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 部bộ 別biệt 故cố 。 二nhị 。 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 隔cách 異dị 故cố 。 三tam 。 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 破phá 舊cựu 醫y 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 別biệt 意ý 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 。 如như 上thượng 明minh 四tứ 阿a 含hàm 等đẳng 經kinh 。 是thị 修Tu 多Đa 羅La 藏tạng 。 俱câu 舍xá 等đẳng 論luận 。 是thị 阿a 毗tỳ 曇đàm 藏tạng 等đẳng 。 部bộ 帙# 迢điều 然nhiên 別biệt 也dã 。 二nhị 。 如như 上thượng 明minh 經kinh 詮thuyên 定định 學học 等đẳng 。 三tam 事sự 不bất 同đồng 。 是thị 為vi 三tam 藏tạng 隔cách 異dị 也dã 。 三tam 。 如như 新tân 醫y 戒giới 定định 慧tuệ 。 對đối 破phá 舊cựu 醫y 戒giới 定định 慧tuệ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 苑uyển 師sư 謂vị 。 法pháp 華hoa 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 能năng 別biệt 之chi 言ngôn 。 且thả 法pháp 華hoa 大đại 論luận 皆giai 羅la 什thập 譯dịch 。 論luận 中trung 既ký 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 名danh 三tam 藏tạng 教giáo 。 故cố 至chí 譯dịch 經kinh 二nhị 言ngôn 雙song 舉cử 。 為vi 成thành 偈kệ 文văn 。 即tức 別biệt 義nghĩa 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 專chuyên 解giải 苑uyển 公công 能năng 別biệt 之chi 難nạn/nan 。 清thanh 涼lương 鈔sao 中trung 亦diệc 言ngôn 。 為vi 欲dục 成thành 文văn 雙song 舉cử 。 蓋cái 法pháp 華hoa 大đại 論luận 。 皆giai 羅la 什thập 譯dịch 。 論luận 譯dịch 在tại 先tiên 。 經kinh 翻phiên 在tại 後hậu 。 論luận 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 名danh 三tam 藏tạng 教giáo 。 經kinh 意ý 豈khởi 得đắc 不bất 然nhiên 。 而nhi 乃nãi 謂vị 之chi 能năng 別biệt 耶da 。 故cố 至chí 法pháp 華hoa 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 二nhị 言ngôn 雙song 舉cử 者giả 。 為vi 成thành 四tứ 字tự 偈kệ 故cố 。 即tức 是thị 經Kinh 別biệt 義nghĩa 。 非phi 以dĩ 二nhị 言ngôn 雙song 舉cử 。 對đối 大Đại 乘Thừa 三tam 藏tạng 成thành 能năng 別biệt 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 即tức 別biệt 義nghĩa 三tam 字tự 稍sảo 泥nê 。 私tư 謂vị 。 小Tiểu 乘Thừa 別biệt 義nghĩa 。 當đương 如như 上thượng 三tam 意ý 判phán 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 大đại 論luận 云vân 。 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 無vô 三tam 藏tạng 名danh 。 法pháp 華hoa 何hà 云vân 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。 須tu 知tri 三tam 藏tạng 之chi 名danh 。 起khởi 於ư 結kết 集tập 法Pháp 藏tạng 者giả 。 故cố 大đại 論luận 云vân 。 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 將tương 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 在tại 耆Kỳ 闍Xà 崛Quật 山Sơn 中trung 集tập 三tam 藏tạng 。 文Văn 殊Thù 尸Thi 利Lợi 。 彌Di 勒Lặc 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 將tương 阿A 難Nan 集tập 摩ma 訶ha 衍diễn 。 三tam 藏tạng 是thị 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 摩ma 訶ha 衍diễn 是thị 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。

復phục 次thứ 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 無vô 三tam 藏tạng 名danh 。 但đãn 有hữu 持trì 修tu 多đa 羅la 比Bỉ 丘Khâu 。 持trì 毗Tỳ 尼Ni 比Bỉ 丘Khâu 。 持trì 摩ma 多đa 羅la 比Bỉ 丘Khâu (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 更cánh 引dẫn 大đại 論luận 判phán 決quyết 。 論luận 謂vị 。 佛Phật 世thế 無vô 三tam 藏tạng 名danh 。 則tắc 說thuyết 法Pháp 華hoa 時thời 。 尚thượng 無vô 其kỳ 名danh 。 經kinh 中trung 云vân 何hà 有hữu 三tam 藏tạng 言ngôn 耶da 。 須tu 知tri 三tam 藏tạng 名danh 。 起khởi 於ư 結kết 集tập 也dã 。 故cố 大đại 論luận 下hạ 引dẫn 證chứng 。 出xuất 囑chúc 累lụy 品phẩm 。 三tam 藏tạng 是thị 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 摩ma 訶ha 衍diễn 是thị 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 此thử 兩lưỡng 句cú 。 是thị 述thuật 阿A 難Nan 意ý 。 以dĩ 彼bỉ 上thượng 文văn 言ngôn 。 又hựu 阿A 難Nan 知tri 眾chúng 生sanh 志chí 業nghiệp 大đại 小tiểu 。 故cố 不bất 於ư 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 說thuyết 摩Ma 訶Ha 衍Diên 。 說thuyết 則tắc 錯thác 亂loạn 。 無vô 所sở 成thành 辦biện 。 佛Phật 法Pháp 皆giai 是thị 一nhất 種chủng 一nhất 味vị 。 所sở 謂vị 苦khổ 盡tận 解giải 脫thoát 門môn 。 此thử 解giải 脫thoát 味vị 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 。 但đãn 自tự 為vi 身thân 。 二nhị 。 兼kiêm 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 俱câu 求cầu 一nhất 解giải 脫thoát 門môn 。 而nhi 有hữu 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 之chi 異dị 。 故cố 有hữu 大đại 小tiểu 二Nhị 乘Thừa 之chi 別biệt 。 為vi 是thị 二nhị 種chủng 人nhân 故cố 。 佛Phật 口khẩu 所sở 說thuyết 。 以dĩ 文văn 字tự 語ngữ 言ngôn 。 分phân 為vi 二nhị 種chủng 。 三tam 藏tạng 是thị 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 。 摩ma 訶ha 衍diễn 是thị 大Đại 乘Thừa 法Pháp 也dã 。

復phục 次thứ 下hạ 。 亦diệc 囑chúc 累lụy 品phẩm 文văn 。 意ý 顯hiển 雖tuy 無vô 三tam 藏tạng 之chi 名danh 。 而nhi 有hữu 三tam 藏tạng 之chi 義nghĩa 。 經kinh 家gia 以dĩ 義nghĩa 定định 名danh 。 故cố 集tập 小Tiểu 乘Thừa 名danh 三tam 藏tạng 教giáo 。

【# ■# 補bổ 】# 摩ma 多đa 羅la 無vô 翻phiên 。 約ước 義nghĩa 。 應ưng 指chỉ 論luận 言ngôn 。

【# □# 註chú 】# 是thị 則tắc 結kết 集tập 經kinh 家gia 既ký 立lập 三tam 藏tạng 之chi 名danh 。 故cố 譯dịch 經kinh 者giả 作tác 此thử 譯dịch 耳nhĩ 。 故cố 法pháp 華hoa 云vân 。 三Tam 藏Tạng 學học 者giả 。

【# ■# 備bị 】# 此thử 結kết 經kinh 文văn 相tương/tướng 承thừa 有hữu 本bổn 。 意ý 以dĩ 說thuyết 經Kinh 時thời 。 尚thượng 無vô 三tam 藏tạng 之chi 名danh 。 不bất 當đương 泥nê 經kinh 中trung 小Tiểu 乘Thừa 三tam 藏tạng 。 為vi 能năng 別biệt 之chi 言ngôn 也dã 。

△# 二nhị 教giáo 所sở 被bị 機cơ 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。

此thử 有hữu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。

【# □# 註chú 】# 此thử 是thị 總tổng 標tiêu 三tam 乘thừa 。 聲Thanh 聞Văn 四Tứ 諦Đế 教giáo 。 苦khổ 為vi 初sơ 門môn 。 支chi 佛Phật 因nhân 緣duyên 教giáo 。 集tập 為vi 初sơ 門môn 。 菩Bồ 薩Tát 六Lục 度Độ 教giáo 。 道đạo 為vi 初sơ 門môn 。 又hựu 三tam 人nhân 亦diệc 通thông 諦đế 緣duyên 度độ 三tam 。 文văn 句cú 七thất (# 二nhị 十thập 一nhất )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 當đương 教giáo 有hữu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。 初sơ 一nhất 句cú 斷đoạn 文văn 。 次thứ 行hành 半bán 明minh 三tam 人nhân 各các 有hữu 入nhập 道đạo 初sơ 門môn 。 謂vị 聲Thanh 聞Văn 小Tiểu 乘Thừa 。 苦Khổ 諦Đế 為vi 初sơ 。 觀quán 四Tứ 諦Đế 入nhập 道đạo 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 緣Duyên 覺Giác 中trung 乘thừa 。 集Tập 諦Đế 為vi 初sơ 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 發phát 真chân 無vô 漏lậu 。 菩Bồ 薩Tát 大Đại 乘Thừa 。 慈từ 悲bi 宏hoành 誓thệ 。 道Đạo 諦Đế 為vi 初sơ 。 修tu 行hành 六Lục 度Độ 。 化hóa 眾chúng 生sanh 成thành 佛Phật 果quả 也dã 。 未vị 明minh 互hỗ 通thông 三tam 乘thừa 。 文văn 句cú 曰viết 。 三tam 人nhân 通thông 觀quán 十thập 二nhị 緣duyên 。 二Nhị 乘Thừa 生sanh 滅diệt 十thập 二nhị 緣duyên 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 生sanh 十thập 二nhị 緣duyên 。 又hựu 通thông 論luận 四Tứ 諦Đế 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 量lượng 四Tứ 諦Đế 。 菩Bồ 薩Tát 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 。 又hựu 六Lục 度Độ 亦diệc 通thông 三tam 人nhân 。 大đại 品phẩm 發phát 趣thú 品phẩm 言ngôn 。 阿A 羅La 漢Hán 支chi 佛Phật 。 因nhân 六lục 波ba 羅la 密mật 至chí 彼bỉ 岸ngạn 。 玄huyền 文văn 亦diệc 載tái 。

【# ■# 備bị 】# 皆giai 合hợp 小tiểu 衍diễn 而nhi 論luận 通thông 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 念niệm 處xứ 一nhất (# 二nhị )# 云vân 。 所sở 言ngôn 三tam 者giả 。 其kỳ 義nghĩa 有hữu 八bát 。 謂vị 教giáo 理lý 智trí 斷đoạn 。 行hành 位vị 因nhân 果quả 。 理lý 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 理lý 在tại 正chánh 使sử 外ngoại 。 緣Duyên 覺Giác 理lý 在tại 習tập 氣khí 外ngoại 。 菩Bồ 薩Tát 理lý 在tại 正chánh 習tập 外ngoại 。 教giáo 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 稟bẩm 四Tứ 諦Đế 教giáo 。 緣Duyên 覺Giác 稟bẩm 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 菩Bồ 薩Tát 稟bẩm 六Lục 度Độ 。 智trí 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 總tổng 相tương/tướng 智trí 。 緣Duyên 覺Giác 別biệt 相tướng 智trí 。 菩Bồ 薩Tát 總tổng 別biệt 相tướng 智trí 。 斷đoạn 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 正chánh 。 緣Duyên 覺Giác 斷đoạn 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 正chánh 習tập 。 行hành 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 為vi 自tự 修tu 戒giới 定định 慧tuệ 。 緣Duyên 覺Giác 為vi 自tự 修tu 。 樂nhạo 獨độc 善thiện 寂tịch 。 菩Bồ 薩Tát 為vì 眾chúng 生sanh 修tu 六Lục 度Độ 。 位vị 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 住trụ 學học 無Vô 學Học 。 緣Duyên 覺Giác 住trụ 無Vô 學Học 。 菩Bồ 薩Tát 三tam 僧Tăng 祇kỳ 登đăng 道Đạo 場Tràng 。 因nhân 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 帶đái 果quả 行hành 因nhân 。 緣Duyên 覺Giác 望vọng 果quả 行hành 因nhân 。 菩Bồ 薩Tát 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 果quả 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 正chánh 。 如như 燒thiêu 木mộc 為vi 炭thán 。 緣Duyên 覺Giác 斷đoạn 習tập 。 如như 燒thiêu 木mộc 為vi 灰hôi 。 菩Bồ 薩Tát 正chánh 習tập 盡tận 。 如như 燒thiêu 木mộc 無vô 炭thán 灰hôi 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 證chứng 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 也dã 。 初sơ 總tổng 標tiêu 三tam 乘thừa 八bát 義nghĩa 不bất 同đồng 。 理lý 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 須tu 斷đoạn 盡tận 見kiến 思tư 。 契khế 真chân 空không 理lý 。 緣Duyên 覺Giác 當đương 兼kiêm 其kỳ 習tập 氣khí 。 證chứng 真chân 空không 理lý 。 菩Bồ 薩Tát 樹thụ 王vương 下hạ 。 頓đốn 除trừ 正chánh 習tập 。 證chứng 真chân 空không 理lý 。 在tại 正chánh 使sử 等đẳng 外ngoại 者giả 。 謂vị 真chân 空không 之chi 理lý 。 為vi 見kiến 思tư 所sở 覆phú 。 斷đoạn 見kiến 思tư 方phương 顯hiển 。 故cố 在tại 惑hoặc 外ngoại 也dã 。 教giáo 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 依y 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 輪luân 。 知tri 斷đoạn 證chứng 修tu 。 緣Duyên 覺Giác 依y 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 門môn 。 逆nghịch 順thuận 觀quán 察sát 。 菩Bồ 薩Tát 依y 六Lục 度Độ 門môn 。 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 。 自tự 利lợi 利lợi 人nhân 也dã 。 智trí 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 觀quán 諸chư 果quả 。 總tổng 作tác 苦Khổ 諦Đế 觀quán 。 觀quán 諸chư 煩phiền 惱não 及cập 業nghiệp 。 總tổng 作tác 集Tập 諦Đế 觀quán 。 故cố 以dĩ 現hiện 在tại 總tổng 相tương/tướng 一nhất 門môn 。 析tích 色sắc 成thành 空không 。 緣Duyên 覺Giác 雖tuy 觀quán 苦khổ 七thất 支chi 。 集tập 五ngũ 支chi 。 以dĩ 自tự 行hành 故cố 。 別biệt 觀quán 三tam 世thế 。 別biệt 開khai 苦khổ 集tập 。 故cố 言ngôn 別biệt 相tướng 智trí 。 以dĩ 別biệt 相tướng 一nhất 門môn 。 析tích 色sắc 成thành 空không 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 化hóa 他tha 故cố 。 通thông 依y 四tứ 門môn 。 故cố 通thông 以dĩ 總tổng 別biệt 相tướng 智trí 。 於ư 四tứ 門môn 析tích 色sắc 成thành 空không 也dã 。 斷đoạn 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 正chánh 。 如như 器khí 中trung 除trừ 穢uế 物vật 。 緣Duyên 覺Giác 斷đoạn 習tập 。 如như 除trừ 器khí 中trung 穢uế 氣khí 。 菩Bồ 薩Tát 若nhược 見kiến 。 若nhược 思tư 。 若nhược 見kiến 思tư 習tập 。 則tắc 以dĩ 三tam 十thập 四tứ 心tâm 頓đốn 斷đoạn 也dã 。 行hành 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 自tự 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 勤cần 修tu 三tam 學học 。 緣Duyên 覺Giác 樂nhạo 獨độc 善thiện 寂tịch 。 自tự 求cầu 解giải 脫thoát 。 菩Bồ 薩Tát 愍mẫn 念niệm 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 故cố 勤cần 修tu 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 也dã 。 位vị 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 三tam 果quả 四tứ 向hướng 。 正chánh 在tại 研nghiên 真chân 斷đoạn 妄vọng 。 名danh 有hữu 學học 。 四Tứ 果Quả 羅La 漢Hán 。 真chân 窮cùng 妄vọng 盡tận 。 名danh 無Vô 學Học 。 緣Duyên 覺Giác 唯duy 一nhất 遠viễn 離ly 。 名danh 住trụ 無Vô 學Học 。 菩Bồ 薩Tát 三tam 祇kỳ 百bách 劫kiếp 登đăng 道Đạo 場Tràng 也dã 。 因nhân 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 初sơ 果quả 見kiến 道đạo 後hậu 修tu 道Đạo 。 名danh 帶đái 果quả 行hành 因nhân 。 緣Duyên 覺Giác 不bất 立lập 分phần/phân 果quả 。 故cố 望vọng 果quả 行hành 因nhân 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 斷đoạn 結kết 惑hoặc 。 名danh 伏phục 惑hoặc 行hành 因nhân 。 然nhiên 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 因nhân 中trung 俱câu 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 一nhất 稱xưng 望vọng 果quả 。 一nhất 稱xưng 伏phục 惑hoặc 者giả 。 緣Duyên 覺Giác 求cầu 自tự 證chứng 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 化hóa 他tha 。 留lưu 惑hoặc 潤nhuận 生sanh 也dã 。 果quả 三tam 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 斷đoạn 正chánh 如như 炭thán 。 緣Duyên 覺Giác 斷đoạn 習tập 如như 灰hôi 。 菩Bồ 薩Tát 斷đoạn 正chánh 習tập 盡tận 。 如như 不bất 存tồn 灰hôi 炭thán 。 喻dụ 炭thán 灰hôi 者giả 。 三tam 乘thừa 入nhập 涅Niết 槃Bàn 同đồng 灰hôi 斷đoạn 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 若nhược 有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。 理lý 性tánh 常thường 住trụ 。 應ưng 理lý 居cư 初sơ 。 今kim 先tiên 教giáo 者giả 。 如Như 來Lai 以dĩ 教giáo 顯hiển 理lý 。 眾chúng 生sanh 由do 教giáo 入nhập 理lý 。 八bát 義nghĩa 相tương 生sanh 可khả 見kiến 。

△# 二nhị 別biệt 顯hiển 三tam 乘thừa 道đạo 二nhị 。 初sơ 教giáo 法pháp 三tam 初sơ 示thị 聲Thanh 聞Văn 二nhị 。 初sơ 詳tường 辨biện 四Tứ 諦Đế 二nhị 。 初sơ 通thông 標tiêu 。

初sơ 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 依y 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 教giáo 。

【# □# 註chú 】# 聞văn 佛Phật 聲thanh 教giáo 。 故cố 曰viết 聲Thanh 聞Văn 。 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 。 止Chỉ 觀Quán 一nhất (# 十thập 一nhất )# 云vân 。 苦khổ 則tắc 三tam 相tương/tướng 遷thiên 移di 。 (# 生sanh 異dị 滅diệt )# 集tập 則tắc 四tứ 心tâm 流lưu 動động 。 (# 貪tham 瞋sân 癡si 等đẳng 。 分phần/phân )# 道đạo 則tắc 對đối 治trị 易dị 奪đoạt 。 滅diệt 則tắc 滅diệt 有hữu 還hoàn 無vô 。 雖tuy 世thế 出xuất 世thế 。 四tứ 皆giai 變biến 異dị 。 故cố 名danh 生sanh 滅diệt 。 (# 文văn )# 自tự 性tánh 不bất 虗hư 。 四tứ 皆giai 諗# 實thật 。 故cố 名danh 為vi 諦đế 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 言ngôn 。 三tam 相tương/tướng 者giả 。 不bất 立lập 住trụ 相tương/tướng 。 以dĩ 人nhân 多đa 於ư 住trú 處xứ 起khởi 常thường 計kế 故cố 。 淨tịnh 名danh 言ngôn 。 比Bỉ 丘Khâu 。 汝nhữ 今kim 亦diệc 生sanh 亦diệc 老lão 。 亦diệc 滅diệt 。 老lão 即tức 是thị 異dị 。 此thử 中trung 兼kiêm 一nhất 期kỳ 之chi 壽thọ 。 一nhất 念niệm 之chi 促xúc 。 二nhị 種chủng 三tam 相tương/tướng 。 四tứ 心tâm 。 即tức 四tứ 分phần/phân 煩phiền 惱não 。 四tứ 分phần/phân 必tất 是thị 三tam 相tương/tướng 所sở 遷thiên 。 故cố 言ngôn 流lưu 動động 。 四tứ 相tương/tướng 雖tuy 不bất 相tương 應ứng 行hành 攝nhiếp 。 即tức 彼bỉ 煩phiền 惱não 是thị 生sanh 等đẳng 故cố 。 為vi 顯hiển 此thử 中trung 成thành 生sanh 滅diệt 義nghĩa 。 故cố 須tu 以dĩ 生sanh 滅diệt 說thuyết 之chi 。 下hạ 文văn 道đạo 滅diệt 。 尚thượng 成thành 生sanh 滅diệt 。 故cố 此thử 苦khổ 集tập 。 言ngôn 生sanh 異dị 滅diệt 也dã 。 貪tham 瞋sân 癡si 三tam 。 不bất 定định 雜tạp 生sanh 。 名danh 為vi 等đẳng 分phần/phân 。 以dĩ 實thật 有hữu 道đạo 。 治trị 彼bỉ 苦khổ 集tập 。 名danh 曰viết 對đối 治trị 。 有hữu 苦khổ 集tập 時thời 。 則tắc 無vô 有hữu 道Đạo 。 若nhược 有hữu 道đạo 時thời 。 能năng 除trừ 苦khổ 集tập 。 故cố 曰viết 易dị 奪đoạt 。 滅diệt 則tắc 滅diệt 有hữu 因nhân 果quả 。 還hoàn 歸quy 無vô 餘dư 也dã 。 雖tuy 分phần/phân 世thế 出xuất 世thế 。 而nhi 皆giai 有hữu 變biến 易dị 。 故cố 名danh 生sanh 滅diệt 也dã 。 末mạt 三tam 句cú 釋thích 諦đế 義nghĩa 也dã 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 自tự 性tánh 。 皆giai 實thật 不bất 虗hư 。 名danh 諦đế 。 諗# 。 深thâm 上thượng 聲thanh 。 或hoặc 謂vị 。 滅diệt 道đạo 聖thánh 人nhân 行hành 因nhân 得đắc 果quả 。 可khả 言ngôn 審thẩm 實thật 。 苦khổ 集tập 虗hư 妄vọng 。 何hà 名danh 審thẩm 實thật 。 答đáp 。 此thử 虗hư 妄vọng 因nhân 果quả 。 非phi 虗hư 妄vọng 。 非phi 不bất 虗hư 妄vọng 。 故cố 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 因nhân 果quả 。 皆giai 悉tất 審thẩm 實thật 。 不bất 可khả 混hỗn 濫lạm 。 故cố 遺di 教giáo 經kinh 言ngôn 。 日nhật 可khả 令linh 冷lãnh 。 月nguyệt 可khả 令linh 熱nhiệt 。 佛Phật 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 不bất 可khả 令linh 異dị 也dã 。 妙diệu 玄huyền 云vân 。 自tự 性tánh 不bất 虗hư 。 故cố 稱xưng 曰viết 諦đế 。

△# 二nhị 別biệt 釋thích 四tứ 。 初sơ 苦Khổ 諦Đế 三tam 。 初sơ 徵trưng 。

言ngôn 四Tứ 諦Đế 者giả 。

△# 二nhị 釋thích 二nhị 。 初sơ 開khai 總tổng 出xuất 別biệt 二nhị 。 初sơ 標tiêu 名danh 義nghĩa 。

一nhất 。 苦Khổ 諦Đế 。 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 依y 正chánh 二nhị 報báo 是thị 。

【# □# 註chú 】# 大đại 經Kinh 云vân 。 凡phàm 夫phu 有hữu 苦khổ 而nhi 無vô 諦đế 。 聲Thanh 聞Văn 有hữu 苦khổ 而nhi 有hữu 諦đế 。 凡phàm 夫phu 不bất 見kiến 苦khổ 理lý 。 故cố 言ngôn 無vô 諦đế 。 聲Thanh 聞Văn 能năng 見kiến 無vô 常thường 苦khổ 空không 。 故cố 言ngôn 有hữu 諦đế 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 引dẫn 大đại 經kinh 釋thích 也dã 。 大đại 經kinh 聖thánh 行hành 品phẩm 。 疏sớ/sơ 言ngôn 。 若nhược 舊cựu 本bổn 。 則tắc 言ngôn 凡phàm 夫phu 。 合hợp 聲thanh 。 緣duyên 。 皆giai 言ngôn 有hữu 苦khổ 有hữu 諦đế 。 新tân 本bổn 。 開khai 凡phàm 夫phu 有hữu 苦khổ 無vô 諦đế 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 苦khổ 有hữu 諦đế 。 此thử 於ư 二Nhị 乘Thừa 而nhi 與dữ 奪đoạt 之chi 。 舊cựu 言ngôn 苦khổ 是thị 境cảnh 。 諦đế 是thị 智trí 。 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 有hữu 境cảnh 。 所sở 以dĩ 唯duy 苦khổ 無vô 諦đế 。 二Nhị 乘Thừa 有hữu 少thiểu 分phần 智trí 。 故cố 有hữu 苦khổ 有hữu 諦đế 。 光quang 明minh 記ký 言ngôn 。 凡phàm 夫phu 有hữu 苦khổ 無vô 諦đế 者giả 。 雖tuy 遭tao 大đại 苦khổ 。 不bất 以dĩ 為vi 患hoạn 。 以dĩ 不bất 審thẩm 諦đế 。 知tri 是thị 苦khổ 故cố 。 聲Thanh 聞Văn 有hữu 苦khổ 有hữu 諦đế 者giả 。 此thử 當đương 三tam 藏tạng 。 不bất 了liễu 無vô 生sanh 。 故cố 言ngôn 有hữu 苦khổ 。 能năng 審thẩm 知tri 故cố 。 名danh 為vi 諦đế 也dã 。

【# □# 註chú 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung (# 十thập )# 云vân 。 苦khổ 以dĩ 逼bức 惱não 為vi 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 心tâm 行hành 。 常thường 為vi 無vô 常thường 。 患hoạn 累lũy/lụy/luy 之chi 所sở 逼bức 惱não 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 謂vị 三tam 苦khổ 。 八bát 苦khổ 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 引dẫn 祖tổ 釋thích 苦Khổ 諦Đế 名danh 義nghĩa 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 訓huấn 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 下hạ 。 依y 義nghĩa 立lập 名danh 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 心tâm 行hành 。 即tức 苦khổ 體thể 。 為vi 所sở 逼bức 惱não 。 無vô 常thường 患hoạn 累lũy/lụy/luy 。 為vi 能năng 逼bức 惱não 。 以dĩ 是thị 得đắc 名danh 為vi 苦khổ 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 等đẳng 。 謂vị 等đẳng 餘dư 十thập 苦khổ 。 百bách 一nhất 十thập 苦khổ 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 經kinh 。 有hữu 十thập 苦khổ 。 謂vị 生sanh 。 老lão 。 病bệnh 。 死tử 。 愁sầu 。 怨oán 。 及cập 苦khổ 受thọ 苦khổ 。 憂ưu 苦khổ 。 痛thống 惱não 苦khổ 。 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 苦khổ 也dã 。 瑜du 伽già 論luận 有hữu 百bách 一nhất 十thập 苦khổ 。 約ước 之chi 不bất 出xuất 三tam 八bát 攝nhiếp 盡tận 。 故cố 不bất 再tái 出xuất 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 云vân 。 三tam 苦khổ 有hữu 通thông 別biệt 。 別biệt 者giả 。 三tam 苦khổ 。 對đối 三tam 受thọ 。 苦khổ 受thọ 。 從tùng 苦khổ 緣duyên 生sanh 。 情tình 覺giác 是thị 苦khổ 。 即tức 苦khổ 苦khổ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 樂nhạo/nhạc/lạc 壞hoại 時thời 生sanh 苦khổ 。 即tức 壞hoại 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 常thường 為vi 無vô 常thường 遷thiên 動động 。 即tức 行hành 苦khổ 。 通thông 論luận 三tam 受thọ 。 皆giai 有hữu 三tam 苦khổ 。 三tam 受thọ 之chi 心tâm 是thị 苦khổ 。 通thông 從tùng 苦khổ 緣duyên 生sanh 。 通thông 是thị 苦khổ 苦khổ 。 三tam 受thọ 之chi 心tâm 。 通thông 為vi 壞hoại 相tương/tướng 所sở 壞hoại 。 通thông 是thị 壞hoại 苦khổ 。 三tam 受thọ 之chi 心tâm 。 通thông 是thị 起khởi 役dịch 運vận 動động 不bất 停đình 相tương/tướng 。 通thông 是thị 行hành 苦khổ 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 別biệt 論luận 欲dục 界giới 具cụ 三tam 。 色sắc 具cụ 後hậu 二nhị 。 無vô 色sắc 唯duy 行hành 。 捨xả 受thọ 即tức 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 處xứ 中trung 苦khổ 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 後hậu 一nhất 總tổng 七thất 。 無vô 復phục 別biệt 體thể 句cú 。 出xuất 大đại 經kinh 疏sớ/sơ 。 亦diệc 一nhất 往vãng 之chi 言ngôn 。 據cứ 瑜du 伽già 論luận 。 前tiền 五ngũ 是thị 苦khổ 苦khổ 。 六lục 七thất 是thị 壞hoại 苦khổ 。 第đệ 八bát 是thị 行hành 苦khổ 。 當đương 知tri 行hành 苦khổ 。 攝nhiếp 得đắc 前tiền 二nhị 。 前tiền 二nhị 。 攝nhiếp 不bất 得đắc 行hành 苦khổ 。 則tắc 知tri 有hữu 別biệt 體thể 矣hĩ 。

【# ■# 記ký 】# 八bát 苦khổ 。 如như 大đại 經kinh 聖thánh 行hành 品phẩm 說thuyết 。 生sanh 老lão 二nhị 苦khổ 。 與dữ 今kim 文văn 同đồng 。 病bệnh 苦khổ 。 經kinh 明minh 身thân 病bệnh 有hữu 五ngũ 。 一nhất 因nhân 水thủy 。 二nhị 因nhân 風phong 。 三tam 因nhân 熱nhiệt 。 四tứ 雜tạp 病bệnh 。 五ngũ 客khách 病bệnh 。 又hựu 有hữu 四tứ 。 一nhất 非phi 分phần/phân 強cường/cưỡng 作tác 。 二nhị 忘vong 誤ngộ 墮đọa 落lạc 。 三tam 刀đao 杖trượng 瓦ngõa 石thạch 。 四tứ 鬼quỷ 魅mị 所sở 著trước 。 心tâm 病bệnh 有hữu 四tứ 。 一nhất 踴dũng 躍dược 。 二nhị 恐khủng 怖bố 。 三tam 憂ưu 愁sầu 。 四tứ 愚ngu 癡si 。 今kim 圖đồ 所sở 明minh 死tử 苦khổ 。 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 業nghiệp 報báo 。 二nhị 惡ác 對đối 。 三tam 時thời 節tiết 代đại 謝tạ 者giả 。 誤ngộ 也dã 。 蓋cái 經kinh 明minh 病bệnh 苦khổ 也dã 。 如như 經Kinh 云vân 。 身thân 心tâm 之chi 病bệnh 。 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 業nghiệp 報báo 。 二nhị 不bất 得đắc 遠viễn 離ly 惡ác 對đối 。 三tam 時thời 節tiết 代đại 謝tạ 。 生sanh 如như 是thị 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 名danh 字tự 。 受thọ 分phân 別biệt 病bệnh 。 因nhân 緣duyên 者giả 。 風phong 等đẳng 諸chư 病bệnh 。 名danh 字tự 者giả 。 心tâm 悶muộn 肺phế 脹trướng 。 上thượng 氣khí 欬khái 逆nghịch 。 心tâm 驚kinh 下hạ 痢lỵ 。 受thọ 分phân 別biệt 者giả 。 頭đầu 痛thống 。 目mục 痛thống 。 手thủ 足túc 等đẳng 痛thống 。 是thị 名danh 為vi 病bệnh 也dã 。 又hựu 大đại 經kinh 明minh 死tử 苦khổ 有hữu 二nhị 種chủng 。 曰viết 命mạng 盡tận 死tử 。 外ngoại 緣duyên 死tử 。 命mạng 盡tận 死tử 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 命mạng 盡tận 非phi 福phước 盡tận 。 二nhị 福phước 盡tận 非phi 命mạng 盡tận 。 三tam 福phước 命mạng 俱câu 盡tận 。 外ngoại 緣duyên 死tử 亦diệc 有hữu 三tam 。 一nhất 非phi 分phần/phân 自tự 害hại 死tử 。 二nhị 橫hoạnh/hoành 為vi 他tha 死tử 。 三tam 俱câu 死tử 。 又hựu 有hữu 三tam 死tử 。 一nhất 誹phỉ 謗báng 大Đại 乘Thừa 。 名danh 放phóng 逸dật 死tử 。 二nhị 毀hủy 犯phạm 諸chư 佛Phật 所sở 制chế 。 名danh 破phá 戒giới 死tử 。 三tam 捨xả 五ngũ 陰ấm 身thân 。 名danh 壞hoại 命mạng 根căn 死tử 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 者giả 。 經Kinh 云vân 。 所sở 愛ái 之chi 物vật 。 壞hoại 離ly 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 人nhân 中trung 五ngũ 陰ấm 壞hoại 。 二nhị 者giả 天thiên 上thượng 五ngũ 陰ấm 壞hoại 。 如như 是thị 人nhân 天thiên 所sở 愛ái 五ngũ 陰ấm 。 分phân 別biệt 有hữu 無vô 量lượng 種chủng 也dã 。 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 者giả 。 經Kinh 云vân 。 所sở 不bất 愛ái 者giả 。 而nhi 共cộng 聚tụ 集tập 。 亦diệc 有hữu 三tam 。 所sở 謂vị 地địa 獄ngục 。 餓ngạ 鬼quỷ 。 畜súc 生sanh 。 如như 是thị 三tam 趣thú 。 有hữu 無vô 量lượng 種chủng 也dã 。 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 者giả 。 有hữu 二nhị 。 經Kinh 云vân 。 一nhất 者giả 所sở 希hy 望vọng 處xứ 。 求cầu 不bất 能năng 得đắc 。 二nhị 者giả 多đa 役dịch 功công 力lực 。 不bất 得đắc 果quả 報báo 。 五ngũ 陰ấm 熾sí 盛thịnh 苦khổ 者giả 。 經kinh 指chỉ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 愛ái 別biệt 離ly 。 怨oán 憎tăng 會hội 。 求cầu 不bất 得đắc 等đẳng 苦khổ 。 總tổng 名danh 五ngũ 陰ấm 熾sí 盛thịnh 苦khổ 也dã 。 婆bà 沙sa 論luận 言ngôn 。 盛thịnh 陰ấm 有hữu 何hà 義nghĩa 。 受thọ 所sở 生sanh 故cố 說thuyết 盛thịnh 。 謂vị 生sanh 受thọ 故cố 說thuyết 盛thịnh 。 受thọ 所sở 養dưỡng 故cố 說thuyết 盛thịnh 。 謂vị 養dưỡng 受thọ 故cố 說thuyết 盛thịnh 。 問vấn 。 陰ấm 與dữ 盛thịnh 陰ấm 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 答đáp 。 名danh 即tức 差sai 別biệt 。 謂vị 陰ấm 。 謂vị 盛thịnh 陰ấm 。 又hựu 陰ấm 。 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 。 盛thịnh 陰ấm 。 一nhất 向hướng 有hữu 漏lậu 。 又hựu 陰ấm 。 染nhiễm 污ô 。 不bất 染nhiễm 污ô 。 盛thịnh 陰ấm 。 一nhất 向hướng 染nhiễm 污ô 。 章chương 安an 言ngôn 。 今kim 依y 經kinh 文văn 。 以dĩ 五ngũ 盛thịnh 陰ấm 。 是thị 其kỳ 別biệt 體thể 。 善thiện 惡ác 陰ấm 盛thịnh 。 即tức 是thị 苦khổ 體thể 。

【# ■# 補bổ 】# 生sanh 苦khổ 中trung 所sở 言ngôn 至chí 終chung 至chí 十thập 月nguyệt 滿mãn 足túc 也dã 。

△# 二nhị 引dẫn 古cổ 頌tụng 。

言ngôn 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 者giả 。 四tứ 洲châu 四tứ 惡ác 趣thú 。 六lục 欲dục 并tinh 梵Phạm 天Thiên 。 四tứ 禪thiền 四tứ 空không 處xứ 。 無vô 想tưởng 五ngũ 那na 含hàm 。 (# 四tứ 洲châu 。 四tứ 趣thú 。 成thành 八bát 。 六Lục 欲Dục 天Thiên 。 并tinh 梵Phạm 天Thiên 。 成thành 十thập 五ngũ 。 四tứ 禪thiền 。 四tứ 空không 處xứ 。 成thành 二nhị 十thập 三tam 。 無vô 想tưởng 天thiên 。 及cập 那na 含hàm 天thiên 。 成thành 二nhị 十thập 五ngũ )# 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 一nhất 下hạ (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 。 因nhân 果quả 不bất 忘vong 。 故cố 名danh 為vi 有hữu (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 總tổng 明minh 為vi 有hữu 也dã 。 如như 經kinh 言ngôn 。 無vô 我ngã 無vô 作tác 無vô 受thọ 者giả 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 亦diệc 不bất 忘vong 。 是thị 則tắc 稱xưng 理lý 。 固cố 無vô 作tác 受thọ 。 據cứ 事sự 。 因nhân 果quả 灼chước 然nhiên 。 所sở 謂vị 三tam 界giới 之chi 內nội 。 因nhân 之chi 與dữ 果quả 。 如như 影ảnh 隨tùy 形hình 。 如như 聲thanh 逐trục 響hưởng 。 毫hào 無vô 差sai 忒thất 。 因nhân 果quả 不bất 忘vong 。 故cố 謂vị 之chi 有hữu 。

【# □# 註chú 】# 略lược 云vân 三tam 有hữu 。 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 。 或hoặc 云vân 九cửu 有hữu 。 三tam 界giới 分phần/phân 九cửu 地địa 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 略lược 明minh 為vi 有hữu 也dã 。 言ngôn 九cửu 地địa 者giả 。 欲dục 界giới 。 五ngũ 趣thú 雜tạp 居cư 地địa 。 色sắc 界giới 。 初sơ 禪thiền 。 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 二nhị 禪thiền 。 定định 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 三tam 禪thiền 。 離ly 喜hỷ 妙diệu 樂lạc 地địa 。 四tứ 禪thiền 。 捨xả 念niệm 清thanh 淨tịnh 地địa 。 無vô 色sắc 界giới 。 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 地địa 。 識Thức 無Vô 邊Biên 處Xứ 地địa 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 地địa 。 非phi 非phi 想tưởng 處xứ 地địa 。 是thị 為vi 三tam 界giới 分phần/phân 九cửu 地địa 也dã 。 解giải 見kiến 法pháp 數số 。

【# □# 註chú 】# 國quốc 土độ 。 名danh 依y 報báo 。 五ngũ 陰ấm 假giả 名danh 。 是thị 正chánh 報báo 。 即tức 苦Khổ 諦Đế 之chi 體thể 。

【# ■# 備bị 】# 國quốc 土độ 。 外ngoại 四tứ 大đại 。 五ngũ 陰ấm 。 內nội 四tứ 大đại 。 內nội 外ngoại 皆giai 苦khổ 體thể 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 洲châu 。 水thủy 中trung 可khả 居cư 曰viết 洲châu 。

【# ■# 記ký 】# 如như 下hạ 人nhân 道đạo 中trung 解giải 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 惡ác 趣thú 。 三tam 途đồ 加gia 修tu 羅la 。 以dĩ 修tu 羅la 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 三tam 時thời 受thọ (# 苦khổ 故cố )# 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 三tam 時thời 受thọ 苦khổ 。 准chuẩn 經kinh 應ưng 是thị 閻diêm 羅la 。 非phi 修tu 羅la 也dã 。 存tồn 攷# 。

【# □# 註chú 】# 六lục 欲dục 。 希hy 須tu 名danh 欲dục 。 六lục 天thiên 。 各các 有hữu 三tam 種chủng 欲dục 。 一nhất 飲ẩm 食thực 欲dục 。 二nhị 睡thụy 眠miên 欲dục 。 三tam 淫dâm 欲dục 。 梵Phạm 王Vương 。 無vô 想tưởng 。 及cập 五ngũ 那na 含hàm 。 總tổng 在tại 四tứ 禪thiền 。 經kinh 教giáo 別biệt 為vi 三tam 有hữu 者giả 。 為vi 破phá 外ngoại 道đạo 計kế 梵Phạm 王Vương 為vi 生sanh 萬vạn 物vật 之chi 主chủ 。 計kế 無vô 想tưởng 無vô 心tâm 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 計kế 五ngũ 那na 含hàm 為vi 真chân 解giải 脫thoát 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 云vân 。 外ngoại 道đạo 計kế 梵Phạm 天Thiên 。 為vi 能năng 生sanh 萬vạn 物vật 之chi 本bổn 。 梵Phạm 王Vương 亦diệc 自tự 己kỷ 方phương 能năng 為vi 造tạo 化hóa 之chi 主chủ 。 是thị 真chân 解giải 脫thoát 。 佛Phật 欲dục 破phá 彼bỉ 情tình 見kiến 。 是thị 故cố 別biệt 標tiêu 為vi 有hữu 也dã 。 無vô 想tưởng 定định 得đắc 五ngũ 百bách 大đại 劫kiếp 無vô 心tâm 之chi 報báo 。 外ngoại 道đạo 不bất 達đạt 。 而nhi 復phục 計kế 為vi 。 真chân 實thật 涅Niết 槃Bàn 。 佛Phật 欲dục 破phá 彼bỉ 情tình 見kiến 。 是thị 故cố 別biệt 標tiêu 為vi 有hữu 也dã 。 五ngũ 淨tịnh 居cư 中trung 。 有hữu 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 天Thiên 王vương 處xứ 。 外ngoại 道đạo 亦diệc 復phục 計kế 彼bỉ 天thiên 王vương 能năng 為vi 造tạo 化hóa 之chi 本bổn 。 歸quy 之chi 而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。 佛Phật 為vi 別biệt 破phá 此thử 見kiến 。 釋thích 之chi 為vi 有hữu 。 故cố 二nhị 十thập 五ngũ 三tam 昧muội 中trung 。 以dĩ 種chủng 種chủng 破phá 梵Phạm 王Vương 者giả 。 梵Phạm 王Vương 主chủ 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 。 大Đại 千Thiên 品phẩm 類loại 既ký 多đa 。 有hữu 種chủng 種chủng 號hiệu 。 為vi 破phá 其kỳ 種chủng 種chủng 故cố 。 修tu 種chủng 種chủng 空không 。 入nhập 種chủng 種chủng 假giả 。 見kiến 種chủng 種chủng 中trung 道đạo 。 如Như 來Lai 藏tạng 多đa 所sở 含hàm 藏tạng 。 名danh 種chủng 種chủng 三tam 昧muội 破phá 之chi 也dã 。 如như 空không 破phá 無vô 想tưởng 者giả 。 此thử 是thị 外ngoại 道đạo 天thiên 。 實thật 非phi 無vô 想tưởng 。 而nhi 計kế 為vi 無vô 想tưởng 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 三tam 諦đế 空không 破phá 也dã 。 照chiếu 鏡kính 破phá 那na 含hàm 有hữu 者giả 。 修tu 熏huân 禪thiền 。 隨tùy 禪thiền 生sanh 此thử 。 雖tuy 得đắc 淨tịnh 色sắc 。 不bất 知tri 色sắc 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 菩Bồ 薩Tát 知tri 之chi 即tức 空không 。 分phân 別biệt 無vô 量lượng 像tượng 依y 鏡kính 。 即tức 本bổn 性tánh 中trung 道đạo 三tam 昧muội 破phá 之chi 。

△# 二nhị 攬lãm 別biệt 成thành 總tổng 二nhị 。 初sơ 總tổng 示thị 。

別biệt 則tắc 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 總tổng 則tắc 六lục 道đạo 生sanh 死tử 。

【# ■# 註chú 】# 六lục 道đạo 輪luân 轉chuyển 相tương 通thông 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。

【# ■# 記ký 】# 道đạo 。 猶do 路lộ 也dã 。 有hữu 能năng 通thông 之chi 義nghĩa 。 謂vị 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 。 輪luân 轉chuyển 四tứ 生sanh 。 循tuần 環hoàn 三tam 界giới 。 互hỗ 相tương 通thông 達đạt 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 如như 曰viết 。 鑽toàn 馬mã 腹phúc 。 入nhập 驢lư 胎thai 。 塗đồ 炭thán 曾tằng 經kinh 幾kỷ 度độ 回hồi 。 或hoặc 時thời 天thiên 帝đế 殿điện 前tiền 過quá 。 或hoặc 向hướng 閻diêm 君quân 鍋oa 裏lý 來lai 。 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 引dẫn 大đại 論luận 三tam 十thập 三tam 問vấn 云vân 。 云vân 何hà 六lục 道đạo 。 復phục 云vân 五ngũ 道đạo 。 答đáp 。 佛Phật 去khứ 世thế 後hậu 。 五ngũ 百bách 年niên 中trung 。 部bộ 別biệt 不bất 同đồng 。 各các 回hồi 佛Phật 經Kinh 。 以dĩ 從tùng 己kỷ 義nghĩa 。 故cố 使sử 修tu 羅la 一nhất 道đạo 。 有hữu 無vô 不bất 同đồng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 料liệu 簡giản 五ngũ 道đạo 。 六lục 道đạo 問vấn 中trung 以dĩ 五ngũ 間gian 六lục 之chi 故cố 。 答đáp 中trung 以dĩ 部bộ 帙# 不bất 同đồng 有hữu 異dị 。 如như 大đại 論luận 言ngôn 。 五ngũ 百bách 年niên 後hậu 。 多đa 有hữu 別biệt 異dị 。 部bộ 部bộ 不bất 同đồng 。 說thuyết 五ngũ 者giả 。 於ư 佛Phật 經Kinh 迴hồi 文văn 說thuyết 五ngũ 。 說thuyết 六lục 者giả 。 於ư 佛Phật 經Kinh 迴hồi 文văn 說thuyết 六lục 。 又hựu 曰viết 五ngũ 道đạo 者giả 。 是thị 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 僧Tăng 所sở 說thuyết 。 婆bà 蹉sa 佛Phật 妬đố 路lộ 部bộ 僧Tăng 。 說thuyết 有hữu 六lục 道đạo 也dã 。 今kim 從tùng 六lục 道đạo 說thuyết 者giả 。 大đại 論luận 言ngôn 。 又hựu 摩ma 訶ha 衍diễn 中trung 法pháp 華hoa 經kinh 。 說thuyết 有hữu 六lục 趣thú 眾chúng 生sanh 。 觀quán 諸chư 經kinh 意ý 。 應ưng 有hữu 六lục 道đạo 也dã 。

復phục 次thứ 分phân 別biệt 善thiện 惡ác 。 故cố 有hữu 六lục 道đạo 。 善thiện 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 天thiên 人nhân 阿a 修tu 羅la 。 惡ác 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 地địa 獄ngục 鬼quỷ 畜súc 生sanh 。 不bất 爾nhĩ 者giả 。 惡ác 有hữu 三tam 果quả 報báo 。 而nhi 善thiện 有hữu 二nhị 果quả 報báo 。 是thị 事sự 相tướng 違vi 。 若nhược 有hữu 六lục 道đạo 。 於ư 義nghĩa 無vô 違vi 。 故cố 今kim 從tùng 六lục 道đạo 者giả 說thuyết 也dã 。

【# □# 註chú 】# 楞lăng 嚴nghiêm 中trung 。 更cánh 開khai 神thần 仙tiên 一nhất 類loại 為vi 七thất 趣thú 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 經kinh 開khai 七thất 趣thú 引dẫn 文văn 明minh 證chứng 也dã 。 楞lăng 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。

復phục 有hữu 從tùng 人nhân 。 不bất 依y 正Chánh 覺Giác 。 別biệt 修tu 妄vọng 念niệm 。 存tồn 想tưởng 固cố 形hình 。 有hữu 十thập 種chủng 仙tiên 。 所sở 謂vị 地địa 行hành 。 飛phi 行hành 。 遊du 行hành 。 空không 行hành 。 天thiên 行hành 。 通thông 行hành 。 道Đạo 行hạnh 。 照chiếu 行hành 。 精tinh 行hành 。 絕tuyệt 行hành 仙tiên 等đẳng 。 是thị 皆giai 人nhân 中trung 鍊luyện 心tâm 。 不bất 修tu 正Chánh 覺Giác 。 別biệt 得đắc 生sanh 理lý 。 壽thọ 千thiên 萬vạn 歲tuế 。 休hưu 止chỉ 山sơn 林lâm 。 或hoặc 大đại 海hải 島đảo 。 絕tuyệt 於ư 人nhân 境cảnh 。 斯tư 亦diệc 輪luân 迴hồi 。 妄vọng 想tưởng 流lưu 轉chuyển 。 不bất 修tu 三tam 昧muội 。 報báo 盡tận 還hoàn 來lai 。 散tán 入nhập 諸chư 趣thú 。 是thị 為vi 七thất 趣thú 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 六lục 道đạo 。 不bất 出xuất 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 四tứ 生sanh 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 人nhân 旁bàng 生sanh 具cụ 四tứ 。 地địa 獄ngục 及cập 諸chư 天thiên 。 中trung 有hữu 唯duy 化hóa 生sanh 。 鬼quỷ 通thông 胎thai 化hóa 二nhị (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 四tứ 生sanh 攝nhiếp 六lục 道đạo 也dã 。 俱câu 舍xá 論luận 分phân 別biệt 世thế 品phẩm 釋thích 言ngôn 。 卵noãn 生sanh 。 鵞nga 孔khổng 雀tước 等đẳng 。 胎thai 生sanh 。 象tượng 馬mã 等đẳng 。 濕thấp 生sanh 。 蟲trùng 飛phi 峨# 等đẳng 。 化hóa 生sanh 。 謂vị 有hữu 情tình 類loại 。 生sanh 無vô 所sở 托thác 。 如như 地địa 獄ngục 。 諸chư 天thiên 。 中trung 有hữu 等đẳng 。 具cụ 根căn 無vô 缺khuyết 。 支chi 分phần/phân 頓đốn 生sanh 。 無vô 而nhi 欻hốt 有hữu 。 故cố 名danh 為vi 化hóa 。 人nhân 中trung 卵noãn 生sanh 者giả 。 如như 世thế 羅la 。 鄔ổ 波ba 世thế 羅la 。 二nhị 羅La 漢Hán 。 生sanh 從tùng 鶴hạc 卵noãn 。 鹿lộc 母mẫu 所sở 生sanh 三tam 十thập 子tử 。 般bát 遮già 羅la 王vương 五ngũ 百bách 子tử 等đẳng 。 人nhân 胎thai 生sanh 者giả 。 如như 今kim 世thế 人nhân 。 人nhân 中trung 濕thấp 生sanh 者giả 。 如như 曼mạn 馱đà 多đa 遮già 盧lô 。 鄔ổ 波ba 遮già 羅la 。 鴒# 鬘man 菴am 羅la 衛vệ 等đẳng 。 人nhân 中trung 化hóa 生sanh 者giả 。 唯duy 劫kiếp 初sơ 人nhân 也dã 。 旁bàng 生sanh 三tam 種chủng 。 共cộng 所sở 現hiện 見kiến 。 而nhi 化hóa 生sanh 。 則tắc 如như 龍long 等đẳng 也dã 。 鬼quỷ 胎thai 生sanh 者giả 。 如như 餓ngạ 鬼quỷ 女nữ 。 白bạch 目Mục 連Liên 曰viết 。 我ngã 夜dạ 生sanh 五ngũ 百bách 子tử 。 隨tùy 生sanh 皆giai 自tự 食thực 。 晝trú 生sanh 五ngũ 百bách 。 亦diệc 然nhiên 。 雖tuy 皆giai 食thực 盡tận 。 亦diệc 不bất 得đắc 飽bão 等đẳng 。 鬼quỷ 化hóa 生sanh 者giả 。 鬼quỷ 本bổn 化hóa 生sanh 。 有hữu 名danh 無vô 體thể 。 可khả 知tri 。

【# ■# 補bổ 】# 中trung 有hữu 者giả 。 俱câu 舍xá 言ngôn 。 於ư 死tử 有hữu 後hậu 。 在tại 生sanh 有hữu 前tiền 。 中trung 間gian 所sở 得đắc 之chi 身thân 。 名danh 為vi 中trung 陰ấm 。 為vi 至chí 餘dư 處xứ 。 說thuyết 此thử 身thân 名danh 中trung 有hữu 。 在tại 二nhị 道đạo 中trung 間gian 故cố 。 何hà 緣duyên 中trung 有hữu 。 非phi 即tức 名danh 生sanh 。 頌tụng 曰viết 。 死tử 生sanh 二nhị 有hữu 中trung 。 五ngũ 陰ấm 名danh 中trung 有hữu 。 未vị 至chí 應ưng 至chí 處xứ 。 故cố 中trung 有hữu 非phi 生sanh 。 此thử 唯duy 天thiên 眼nhãn 能năng 見kiến 。 瑜du 伽già 言ngôn 。 五ngũ 陰ấm 初sơ 起khởi 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 依y 殻# 而nhi 起khởi 。 曰viết 卵noãn 。 含hàm 生sanh 而nhi 愛ái 。 曰viết 胎thai 。 假giả 潤nhuận 而nhi 真chân 。 曰viết 濕thấp 。 無vô 而nhi 欻hốt 有hữu 。 曰viết 化hóa 。 如như 是thị 四tứ 生sanh 。 內nội 心tâm 思tư 為vi 因nhân 。 外ngoại 殻# 胎thai 等đẳng 為vi 緣duyên 。 約ước 藉tạ 緣duyên 多đa 少thiểu 。 而nhi 成thành 次thứ 第đệ 者giả 。 卵noãn 生sanh 具cụ 四tứ 緣duyên 。 一nhất 業nghiệp 。 二nhị 父phụ 。 三tam 母mẫu 。 四tứ 煖noãn 。 是thị 以dĩ 先tiên 說thuyết 。 胎thai 具cụ 三tam 。 業nghiệp 。 父phụ 。 母mẫu 。 濕thấp 二nhị 。 業nghiệp 濕thấp 。 化hóa 唯duy 一nhất 。 謂vị 思tư (# 業nghiệp 也dã )# 。

△# 二nhị 別biệt 顯hiển 二nhị 。 初sơ 明minh 六lục 道đạo 六lục 。 初Sơ 地Địa 獄ngục 道đạo 。

一nhất 地địa 獄ngục 道đạo 。 梵Phạn 語ngữ 捺nại 洛lạc 迦ca 。 又hựu 語ngữ 泥nê 黎lê 。 此thử 翻phiên 苦khổ 具cụ 。 而nhi 言ngôn 地địa 獄ngục 者giả 。 此thử 處xử 在tại 地địa 之chi 下hạ 。 故cố 言ngôn 地địa 獄ngục 。 謂vị 八bát 寒hàn 。 八bát 熱nhiệt 。 等đẳng 大đại 獄ngục 。 各các 有hữu 眷quyến 屬thuộc 。 其kỳ 類loại 無vô 數số 。 其kỳ 中trung 受thọ 苦khổ 者giả 。 隨tùy 其kỳ 作tác 業nghiệp 。 各các 有hữu 輕khinh 重trọng 。 經kinh 劫kiếp 數số 等đẳng 。 其kỳ 最tối 重trọng 處xứ 。 一nhất 日nhật 之chi 中trung 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 生sanh 死tử 。 經kinh 劫kiếp 無vô 量lượng 。 作tác 上thượng 品phẩm 五ngũ 逆nghịch 十thập 惡ác 者giả 。 感cảm 此thử 道đạo 身thân 。

【# □# 註chú 】# 地địa 獄ngục 從tùng 處xứ 為vi 名danh 。 婆bà 沙sa 云vân 。 瞻chiêm 部bộ 洲châu 下hạ 。 過quá 五ngũ 百bách 踰du 繕thiện 那na 。 乃nãi 有hữu 地địa 獄ngục 。

【# ■# 記ký 】# 踰du 繕thiện 那na 。 舊cựu 言ngôn 由do 旬tuần 。 大đại 論luận 曰viết 。 由do 旬tuần 三tam 別biệt 。 大đại 者giả 八bát 十thập 里lý 。 中trung 六lục 十thập 里lý 。 小tiểu 四tứ 十thập 里lý 。 今kim 以dĩ 一nhất 踰du 繕thiện 那na 。 四tứ 十thập 里lý 。 謂vị 此thử 南nam 洲châu 下hạ 過quá 二nhị 萬vạn 里lý 。 有hữu 地địa 獄ngục 道đạo 。

【# □# 註chú 】# 梵Phạn 語ngữ 。 釋thích 籤# 八bát (# 二nhị 十thập )# 云vân 。 元nguyên 梵Phạm 天Thiên 種chủng 。 還hoàn 作tác 梵Phạn 語ngữ 。 及cập 以dĩ 梵Phạm 書thư 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 七thất (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 。 光quang 音âm 初sơ 下hạ 。 展triển 轉chuyển 出xuất 生sanh 。 是thị 故cố 五ngũ 天thiên 並tịnh 名danh 梵Phạm 種chủng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 每mỗi 劫kiếp 初sơ 時thời 。 梵Phạm 王Vương 親thân 下hạ 教giáo 導đạo 世thế 間gian 。 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 言ngôn 。 大Đại 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 劫kiếp 初sơ 作tác 此thử 書thư 字tự 。 以dĩ 教giáo 眾chúng 生sanh 。 故cố 西tây 域vực 梵Phạm 書thư 。 千thiên 古cổ 不bất 易dị 。 不bất 同đồng 此thử 土thổ/độ 。 篆# 隸lệ 隨tùy 時thời 也dã 。 輔phụ 行hành 引dẫn 大đại 論luận 言ngôn 。 梵Phạm 種chủng 者giả 。 餘dư 天thiên 人nhân 民dân 未vị 有hữu 。 劫kiếp 初sơ 生sanh 時thời 。 梵Phạm 王Vương 獨độc 。 在tại 梵Phạm 宮cung 寂tịch 寞mịch 無vô 人nhân 。 其kỳ 心tâm 不bất 悅duyệt 。 而nhi 自tự 生sanh 念niệm 。 此thử 間gian 何hà 以dĩ 不bất 生sanh 人nhân 民dân 。 是thị 時thời 光quang 音âm 天thiên 命mạng 盡tận 者giả 。 應ưng 念niệm 來lai 生sanh 。 梵Phạm 王Vương 自tự 念niệm 。 此thử 諸chư 天thiên 先tiên 無vô 。 隨tùy 我ngã 念niệm 生sanh 。 我ngã 能năng 生sanh 此thử 。 諸chư 天thiên 是thị 時thời 。 亦diệc 各các 自tự 念niệm 。 我ngã 從tùng 梵Phạm 王Vương 生sanh 。 梵Phạm 王Vương 是thị 我ngã 父phụ 也dã 。 故cố 但đãn 說thuyết 梵Phạm 種chủng 。

【# □# 註chú 】# 翻phiên 彼bỉ 梵Phạn 語ngữ 。 成thành 此thử 華hoa 言ngôn 。 故cố 云vân 翻phiên 也dã 。 周chu 禮lễ 有hữu 象tượng 胥# 氏thị 。 通thông 四tứ 方phương 之chi 語ngữ 。 東đông 方phương 曰viết 寄ký 。 南nam 方phương 曰viết 象tượng 。 西tây 方phương 曰viết 狄địch 鞮đê 。 (# 音âm 低đê 低đê 之chi 言ngôn 知tri 也dã )# 北bắc 方phương 曰viết 譯dịch 。 今kim 翻phiên 西tây 語ngữ 。 諸chư 經kinh 皆giai 云vân 譯dịch 者giả 。 從tùng 通thông 稱xưng 也dã 。 如như 周chu 禮lễ 四tứ 官quan 。 通thông 稱xưng 象tượng 胥# 氏thị 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 云vân 。 寄ký 等đẳng 四tứ 。 皆giai 官quan 名danh 。 寄ký 者giả 。 能năng 寄ký 寓# 風phong 俗tục 之chi 異dị 於ư 此thử 。 象tượng 者giả 。 能năng 傚# 象tượng 風phong 俗tục 之chi 異dị 於ư 彼bỉ 。 鞮đê 。 則tắc 欲dục 別biệt 服phục 飾sức 之chi 異dị 。 譯dịch 。 則tắc 辨biện 其kỳ 言ngôn 語ngữ 之chi 異dị 。

【# □# 註chú 】# 苦khổ 具cụ 。 造tạo 惡ác 之chi 者giả 。 受thọ 苦khổ 具cụ 度độ 。 亦diệc 云vân 苦khổ 器khí 。

【# ■# 記ký 】# 正chánh 理lý 論luận 曰viết 。 捺nại 落lạc 。 言ngôn 人nhân 。 迦ca 。 名danh 為vi 惡ác 。 人nhân 多đa 造tạo 惡ác 。 墮đọa 落lạc 其kỳ 中trung 也dã 。 梵Phạn 語ngữ 泥nê 黎lê 。 乃nãi 造tạo 惡ác 眾chúng 生sanh 。 受thọ 苦khổ 器khí 具cụ 。

【# □# 註chú 】# 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 偈kệ 云vân 。 頞át 部bộ 陀đà 尼ni 剌lạt 部bộ 陀đà 。 寒hàn 逼bức 身thân 皰pháo 及cập 皰pháo 裂liệt 。 頞át 哳# 吒tra 并tinh 嚯# 嚯# 婆bà 。 唬# 唬# 婆bà 三tam 皆giai 痛thống 聲thanh 。 六lục 嗢ốt 鉢bát 羅la 鉢bát 特đặc 摩ma 。 嗢ốt 。 (# 烏ô 沒một 反phản )# 第đệ 八bát 摩ma 訶ha 鉢bát 特đặc 摩ma 。 青thanh 蓮liên 紅hồng 蓮liên 大đại 紅hồng 蓮liên 。 如như 次thứ 對đối 三tam 種chủng 身thân 色sắc 。 (# 以dĩ 上thượng 八bát 寒hàn )# 等đẳng 活hoạt 黑hắc 繩thằng 三tam 眾chúng 合hợp 。 嘷hào 呌khiếu 大đại 呌khiếu 六lục 炎diễm 熱nhiệt 。 七thất 極cực 熱nhiệt 下hạ 八bát 阿A 鼻Tỳ 。 此thử 八bát 寒hàn 熱nhiệt 根căn 本bổn 獄ngục (# 等đẳng 活hoạt 斫chước 刺thứ 磨ma 擣đảo 吹xuy 活hoạt 等đẳng 。 前tiền 黑hắc 繩thằng 綳# 量lượng 。 後hậu 方phương 斬trảm 鋸cứ 。 眾chúng 合hợp 。 苦khổ 具cụ 眾chúng 至chí 。 合hợp 黨đảng 相tương 殘tàn 。 嘷hào 呌khiếu 。 眾chúng 苦khổ 所sở 逼bức 。 悲bi 嘷hào 發phát 聲thanh 。 大đại 呌khiếu 。 極cực 苦khổ 所sở 逼bức 。 大đại 呌khiếu 稱xưng 怨oán 。 炎diễm 熱nhiệt 火hỏa 隨tùy 身thân 轉chuyển 。 熱nhiệt 苦khổ 難nạn 堪kham 。 極cực 熱nhiệt 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 自tự 身thân 他tha 身thân 。 俱câu 出xuất 猛mãnh 火hỏa 。 互hỗ 相tương 燒thiêu 害hại 。 阿A 鼻Tỳ 。 或hoặc 云vân 阿A 鼻Tỳ 旨chỉ 。 亦diệc 云vân 阿a 毗tỳ 。 成thành 論luận 明minh 趣thú 果quả 。 受thọ 苦khổ 時thời 。 命mạng 。 及cập 形hình 。 五ngũ 皆giai 無vô 間gian 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 人nhân 寒hàn 熱nhiệt 獄ngục 。 大đại 論luận 具cụ 記ký 。 頞át 部bộ 陀đà 翻phiên 皰pháo 。 寒hàn 觸xúc 身thân 分phần/phân 。 悉tất 生sanh 皰pháo 故cố 。 論luận 言ngôn 。 其kỳ 處xứ 積tích 冰băng 。 毒độc 風phong 來lai 吹xuy 。 令linh 諸chư 罪tội 人nhân 。 皮bì 毛mao 裂liệt 落lạc 。 筯# 肉nhục 斷đoạn 絕tuyệt 。 骨cốt 破phá 髓tủy 出xuất 。 即tức 復phục 完hoàn 堅kiên 。 受thọ 罪tội 如như 初sơ 。 此thử 人nhân 宿túc 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 寒hàn 月nguyệt 剝bác 人nhân 衣y 。 或hoặc 劫kiếp 盜đạo 。 絕tuyệt 人nhân 薪tân 火hỏa 。 或hoặc 作tác 惡ác 龍long 。 瞋sân 毒độc 忿phẫn 恚khuể 。 放phóng 大đại 雹bạc 雨vũ 。 冰băng 凍đống 害hại 人nhân 。 或hoặc 輕khinh 賤tiện 謗báng 毀hủy 。 若nhược 佛Phật 及cập 佛Phật 弟đệ 子tử 。 持trì 戒giới 之chi 人nhân 。 或hoặc 口khẩu 四tứ 業nghiệp 。 作tác 種chủng 種chủng 罪tội 等đẳng 因nhân 緣duyên 。 墮đọa 頞Át 浮Phù 陀Đà 也dã 。 尼ni 剌lạt 部bộ 陀đà 。 翻phiên 皰pháo 裂liệt 。 論luận 曰viết 。 墮đọa 尼ni 羅la 浮phù 陀đà 。 亦diệc 如như 是thị 。 然nhiên 頞át 浮phù 陀đà 。 少thiểu 時thời 有hữu 間gian 。 暫tạm 時thời 休hưu 息tức 。 而nhi 此thử 尼ni 羅la 浮phù 陀đà 。 無vô 間gian 。 無vô 休hưu 息tức 時thời 。 頞át 哳# 吒tra 。 即tức 阿a 羅la 羅la 聲thanh 嚯# 。 嚯# 婆bà 。 即tức 阿a 波ba 波ba 聲thanh 。 唬# 唬# 婆bà 。 即tức 阿a [喉-(仁-二)]# [喉-(仁-二)]# 聲thanh 。 論luận 曰viết 。 此thử 三tam 地địa 獄ngục 寒hàn 風phong 噤cấm 顫chiến 。 口khẩu 不bất 能năng 開khai 。 因nhân 其kỳ 呼hô 聲thanh 。 名danh 獄ngục 。 嗢ốt 鉢bát 羅la 。 翻phiên 青thanh 蓮liên 華hoa 。 鉢bát 特đặc 摩ma 。 翻phiên 紅hồng 蓮liên 華hoa 。 摩ma 訶ha 鉢bát 特đặc 摩ma 。 翻phiên 大đại 紅hồng 蓮liên 。 論luận 說thuyết 漚âu 波ba 羅la 獄ngục 中trung 。 凍đống 冰băng 浹# 渫# 。 有hữu 似tự 青thanh 蓮liên 華hoa 。 波ba 頭đầu 摩ma 。 狀trạng 如như 此thử 間gian 赤xích 蓮liên 華hoa 。 摩ma 訶ha 波ba 頭đầu 摩ma 。 是thị 中trung 拘câu 伽già 離ly 住trú 處xứ 。 已dĩ 上thượng 八bát 寒hàn 獄ngục 也dã 。 等đẳng 活hoạt 者giả 。 論luận 言ngôn 。 見kiến 等đẳng 活Hoạt 大Đại 地Địa 獄Ngục 中trung 。 諸chư 受thọ 罪tội 人nhân 。 各các 各các 共cộng 鬬đấu 。 惡ác 心tâm 瞋sân 爭tranh 。 手thủ 捉tróc 利lợi 刃nhận 。 互hỗ 相tương 割cát 剝bác 。 以dĩ 矟sáo 相tương/tướng 刺thứ 。 鐵thiết 扠tra 相tương/tướng 扠tra 。 鐵thiết 棒bổng 相tương/tướng 棒bổng 。 鐵thiết 杖trượng 相tương/tướng 捶chúy 。 鐵thiết 串xuyến 相tương/tướng 貫quán 。 而nhi 以dĩ 利lợi 刃nhận 。 互hỗ 相tương 切thiết 劊# 。 又hựu 以dĩ 鐵thiết 爪trảo 。 而nhi 相tương/tướng 抓trảo 裂liệt 。 各các 把bả 身thân 血huyết 。 而nhi 相tương/tướng 塗đồ 漫mạn 。 痛thống 毒độc 逼bức 切thiết 。 悶muộn 無vô 所sở 覺giác 。 宿túc 世thế 因nhân 緣duyên 。 冷lãnh 風phong 來lai 吹xuy 。 獄ngục 卒tốt 喚hoán 之chi 。 咄đốt 。 諸chư 罪tội 人nhân 還hoàn 活hoạt 。 以dĩ 是thị 故cố 名danh 。 等Đẳng 活Hoạt 地Địa 獄Ngục 。 即tức 時thời 平bình 復phục 。 復phục 受thọ 苦khổ 毒độc 等đẳng 前tiền 。 此thử 中trung 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 行hành 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 好hiếu 殺sát 物vật 命mạng 。 牛ngưu 羊dương 禽cầm 獸thú 。 為vi 田điền 產sản 舍xá 宅trạch 。 奴nô 婢tỳ 妻thê 子tử 。 國quốc 土độ 錢tiền 財tài 故cố 。 而nhi 相tương 殺sát 害hại 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 殺sát 業nghiệp 報báo 故cố 。 受thọ 此thử 極cực 苦khổ 。 黑hắc 繩thằng 者giả 。 論luận 言ngôn 見kiến 黑hắc 繩thằng 大đại 地địa 獄ngục 中trung 罪tội 人nhân 。 為vi 惡ác 羅la 剎sát 獄ngục 卒tốt 鬼quỷ 匠tượng 。 常thường 以dĩ 黑hắc 熱nhiệt 鐵thiết 繩thằng 。 拼bính 度độ 罪tội 人nhân 。 以dĩ 獄ngục 中trung 鐵thiết 斧phủ 。 教giáo 人nhân 斫chước 之chi 。 長trường/trưởng 令linh 短đoản 。 短đoản 令linh 長trường/trưởng 。 方phương 使sử 圓viên 。 圓viên 使sử 方phương 。 截tiệt 四tứ 支chi 。 刵# 耳nhĩ 鼻tị 。 落lạc 手thủ 足túc 。 以dĩ 大đại 鐵thiết 鋸cứ 。 解giải 析tích 剸# 截tiệt 。 破phá 其kỳ 肉nhục 分phần/phân 。 臠luyến 臠luyến 稱xưng 之chi 。 此thử 人nhân 宿túc 行hành 因nhân 緣duyên 。 讒sàm 賊tặc 忠trung 良lương 。 妄vọng 語ngữ 。 惡ác 口khẩu 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 綺ỷ 語ngữ 。 枉uổng 殺sát 無vô 辜cô 。 或hoặc 作tác 姦gian 吏lại 。 虐ngược 暴bạo 侵xâm 害hại 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。 惡ác 口khẩu 讒sàm 賊tặc 。 故cố 受thọ 其kỳ 罪tội 。 眾chúng 合hợp 者giả 。 論luận 言ngôn 。 見kiến 合hợp 會hội 大đại 地địa 獄ngục 中trung 。 惡ác 羅la 剎sát 獄ngục 卒tốt 。 作tác 種chủng 種chủng 形hình 。 牛ngưu 馬mã 猪trư 羊dương 。 麂# 鹿lộc 狐hồ 狗cẩu 。 虎hổ 狼lang 獅sư 子tử 。 六lục 駁bác 大đại 象tượng 。 鵰điêu 鷲thứu 鶉# 鳥điểu 。 作tác 此thử 種chủng 種chủng 諸chư 鳥điểu 獸thú 頭đầu 。 而nhi 來lai 吞thôn 噉đạm 齧niết 齩giảo 。 # 掣xiết 罪tội 人nhân 。 兩lưỡng 山sơn 相tương/tướng 合hợp 。 大đại 熱nhiệt 鐵thiết 輪luân 。 轢lịch 眾chúng 罪tội 人nhân 。 令linh 身thân 破phá 碎toái 。 熱nhiệt 鐵thiết 臼cữu 中trung 。 搗đảo 之chi 令linh 碎toái 。 如như 笮trách 蒲bồ 萄đào 。 亦diệc 如như 壓áp 油du 。 譬thí 如như 蹂# 場tràng 。 聚tụ 肉nhục 成thành 堆đôi 。 積tích 頭đầu 如như 山sơn 。 血huyết 流lưu 成thành 池trì 。 鵰điêu 鷲thứu 虎hổ 狼lang 。 各các 來lai 爭tranh 掣xiết 。 此thử 人nhân 宿túc 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 多đa 殺sát 牛ngưu 馬mã 豬trư 羊dương 。 麞chương 鹿lộc 狐hồ 兔thố 。 虎hổ 狼lang 獅sư 子tử 。 六lục 駁bác 大đại 象tượng 。 眾chúng 鳥điểu 多đa 相tương 殘tàn 賊tặc 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 鳥điểu 獸thú 故cố 。 還hoàn 受thọ 此thử 眾chúng 鳥điểu 獸thú 頭đầu 。 來lai 害hại 罪tội 人nhân 。 又hựu 以dĩ 力lực 勢thế 相tương/tướng 陵lăng 。 枉uổng 押áp 羸luy 弱nhược 。 受thọ 兩lưỡng 山sơn 相tương/tướng 合hợp 罪tội 。 慳san 貪tham 。 瞋sân 恚khuể 。 愚ngu 礙ngại 。 怖bố 畏úy 故cố 。 斷đoạn 事sự 輕khinh 重trọng 。 不bất 以dĩ 正chánh 理lý 。 或hoặc 破phá 正Chánh 道Đạo 。 轉chuyển 易dị 正Chánh 法Pháp 。 受thọ 熱nhiệt 鐵thiết 輪luân 轢lịch 。 熱nhiệt 鐵thiết 臼cữu 搗đảo 。 嘷hào 呌khiếu 與dữ 大đại 呌khiếu 者giả 。 論luận 言ngôn 。 此thử 大đại 地địa 獄ngục 。 其kỳ 中trung 罪tội 人nhân 。 見kiến 羅la 剎sát 獄ngục 卒tốt 。 頭đầu 黃hoàng 如như 金kim 。 眼nhãn 中trung 火hỏa 出xuất 。 著trước 赭giả 色sắc 衣y 。 身thân 肉nhục 堅kiên 勁# 。 走tẩu 疾tật 如như 風phong 。 手thủ 足túc 長trường/trưởng 大đại 。 口khẩu 出xuất 惡ác 聲thanh 。 捉tróc 三tam 股cổ 叉xoa 。 箭tiễn 墮đọa 如như 雨vũ 。 刺thứ 射xạ 罪tội 人nhân 。 罪tội 人nhân 狂cuồng 怖bố 。 叩khấu 頭đầu 求cầu 哀ai 。 大đại 將tướng 軍quân 。 小tiểu 見kiến 放phóng 捨xả 。 小tiểu 見kiến 憐lân 愍mẫn 。 即tức 時thời 將tương 入nhập 熱nhiệt 鐵thiết 地địa 獄ngục 。 縱tung 廣quảng 百bách 由do 旬tuần 。 驅khu 打đả 馳trì 走tẩu 。 足túc 皆giai 焦tiêu 然nhiên 。 脂chi 髓tủy 流lưu 出xuất 。 如như 笮trách 蘇tô 油du 。 鐵thiết 棒bổng 棒bổng 頭đầu 。 頭đầu 破phá 腦não 出xuất 。 如như 破phá 酪lạc 瓶bình 。 斫chước 刺thứ 割cát 剝bác 。 身thân 體thể 糜mi 爛lạn 。 而nhi 復phục 將tương 入nhập 鐵thiết 閻diêm 屋ốc 間gian 。 黑hắc 烟yên 來lai 熏huân 。 互hỗ 相tương 推thôi 壓áp 。 更cánh 相tương 怨oán 毒độc 。 皆giai 言ngôn 。 何hà 以dĩ 壓áp 我ngã 。 纔tài 欲dục 求cầu 出xuất 。 其kỳ 門môn 已dĩ 閉bế 。 大đại 聲thanh 號hào 呼hô 。 音âm 常thường 不bất 絕tuyệt 。 此thử 人nhân 宿túc 行hành 因nhân 緣duyên 。 皆giai 由do 斗đẩu 秤xứng 欺khi 誑cuống 。 非phi 法pháp 斷đoạn 事sự 。 受thọ 寄ký 不bất 還hoàn 。 侵xâm 淩# 下hạ 劣liệt 。 惱não 諸chư 貧bần 窮cùng 。 令linh 其kỳ 號hào 哭khốc 。 破phá 他tha 城thành 郭quách 。 壞hoại 人nhân 聚tụ 落lạc 。 傷thương 害hại 劫kiếp 剝bác 。 室thất 家gia 怨oán 毒độc 。 舉cử 城thành 呌khiếu 喚hoán 。 有hữu 時thời 譎# 詐trá 欺khi 誑cuống 。 誘dụ 之chi 令linh 出xuất 。 而nhi 復phục 害hại 之chi 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 受thọ 大đại 呌khiếu 喚hoán 地địa 獄ngục 罪tội 。 炎diễm 熱nhiệt 極cực 炎diễm 熱nhiệt 者giả 。 論luận 言ngôn 。 熱nhiệt 大Đại 熱Nhiệt 地Địa 獄Ngục 中trung 。 有hữu 二nhị 大đại 鋼cương 鑊hoạch 。 一nhất 名danh 難Nan 陀Đà 。 二nhị 名danh 跋bạt 難Nan 陀Đà 。 以dĩ 沸phí 鹹hàm 水thủy 滿mãn 中trung 。 羅la 剎sát 鬼quỷ 獄ngục 卒tốt 。 以dĩ 罪tội 人nhân 投đầu 中trung 。 如như 厨trù 士sĩ 烹phanh 肉nhục 。 人nhân 在tại 鑊hoạch 中trung 。 脚cước 上thượng 頭đầu 下hạ 。 譬thí 如như 煑chử 豆đậu 熟thục 爛lạn 。 骨cốt 節tiết 解giải 散tán 。 皮bì 肉nhục 相tương 離ly 。 知tri 其kỳ 已dĩ 爛lạn 以dĩ 义# 义# 出xuất 。 行hành 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 冷lãnh 風phong 吹xuy 活hoạt 。 復phục 投đầu 炭thán 坑khanh 。 或hoặc 著trước 沸phí 灰hôi 中trung 。 譬thí 如như 魚ngư 出xuất 於ư 水thủy 。 而nhi 著trước 熱nhiệt 沙sa 中trung 。 又hựu 以dĩ 膿nùng 血huyết 。 而nhi 自tự 煎tiễn 熬ngao 。 從tùng 炭thán 坑khanh 中trung 出xuất 。 投đầu 之chi 炎diễm 牀sàng 。 強cường/cưỡng 驅khu 令linh 坐tọa 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 口khẩu 。 及cập 諸chư 毛mao 孔khổng 。 一nhất 切thiết 火hỏa 出xuất 。 此thử 人nhân 宿túc 世thế 。 惱não 亂loạn 父phụ 母mẫu 。 師sư 長trưởng 。 沙Sa 門Môn 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 於ư 諸chư 好hảo/hiếu 人nhân 福phước 田điền 中trung 。 惱não 令linh 心tâm 熱nhiệt 。 以dĩ 此thử 罪tội 故cố 。 受thọ 熱nhiệt 地địa 獄ngục 罪tội 。 或hoặc 有hữu 宿túc 世thế 。 炮bào 煑chử 生sanh 蠒# 。 或hoặc 生sanh 燂# 豬trư 羊dương 。 或hoặc 以dĩ 木mộc 貫quán 人nhân 。 而nhi 生sanh 炙chích 之chi 。 或hoặc 焚phần 燒thiêu 山sơn 野dã 。 及cập 諸chư 聚tụ 落lạc 。 佛Phật 圖đồ 精tinh 舍xá 等đẳng 。 或hoặc 推thôi 眾chúng 生sanh 。 著trước 火hỏa 坑khanh 中trung 。 如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 生sanh 此thử 地địa 獄ngục 中trung 。 阿A 鼻Tỳ 者giả 。 論luận 言ngôn 。 見kiến 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 縱tung 廣quảng 四tứ 千thiên 里lý 。 周chu 圍vi 鐵thiết 壁bích 。 於ư 七thất 地địa 獄ngục 。 其kỳ 處xứ 最tối 深thâm 。 獄ngục 卒tốt 羅la 剎sát 。 以dĩ 大đại 鐵thiết 鎚chùy 。 鎚chùy 諸chư 罪tội 人nhân 。 如như 鍛đoán 師sư 打đả 鐵thiết 。 從tùng 頭đầu 剝bác 皮bì 。 乃nãi 至chí 其kỳ 足túc 。 以dĩ 五ngũ 百bách 釘đinh/đính 。 釘đinh/đính 磔trách 其kỳ 身thân 。 如như 磔trách 牛ngưu 皮bì 。 互hỗ 相tương 掣xiết 挽vãn 。 應ưng 手thủ 破phá 裂liệt 。 熱nhiệt 鐵thiết 火hỏa 車xa 。 以dĩ 轢lịch 其kỳ 身thân 。 驅khu 入nhập 火hỏa 坑khanh 。 令linh 抱bão 炭thán 出xuất 。 熱nhiệt 沸phí 尿niệu 河hà 。 驅khu 令linh 入nhập 中trung 。 中trung 有hữu 利lợi 嘴chủy 諸chư 蟲trùng 。 從tùng 鼻tị 孔khổng 入nhập 。 脚cước 底để 出xuất 。 從tùng 足túc 下hạ 入nhập 。 口khẩu 中trung 出xuất 。 豎thụ 劍kiếm 道đạo 中trung 。 驅khu 令linh 馳trì 走tẩu 。 足túc 下hạ 破phá 碎toái 。 如như 厨trù 膾khoái 肉nhục 。 利lợi 刀đao 劍kiếm 矟sáo 。 飛phi 入nhập 身thân 中trung 。 譬thí 如như 霜sương 樹thụ 落lạc 葉diệp 隨tùy 風phong 亂loạn 墮đọa 。 罪tội 人nhân 手thủ 足túc 。 耳nhĩ 鼻tị 支chi 節tiết 。 皆giai 被bị 研nghiên 剝bác 。 割cát 截tiệt 在tại 地địa 。 流lưu 血huyết 成thành 池trì 。 二nhị 大đại 惡ác 狗cẩu 。 一nhất 名danh 賒xa 摩ma 。 二nhị 名danh 賖# 婆bà 羅la 。 利lợi 口khẩu 猛mãnh 毅nghị 。 破phá 碎toái 人nhân 筯# 骨cốt 。 力lực 踰du 虎hổ 豹báo 。 猛mãnh 如như 獅sư 子tử 。 有hữu 大đại 刺thứ 林lâm 。 驅khu 逼bức 罪tội 人nhân 。 強cường/cưỡng 令linh 上thượng 樹thụ 。 罪tội 人nhân 上thượng 時thời 。 刺thứ 便tiện 下hạ 向hướng 。 下hạ 時thời 。 刺thứ 便tiện 上thượng 向hướng 。 大đại 身thân 毒độc 蛇xà 。 蝮phúc 蠍yết 惡ác 蟲trùng 。 兢căng 來lai 齧niết 之chi 。 大đại 鳥điểu 長trường/trưởng 嘴chủy 。 破phá 頭đầu 噉đạm 腦não 。 入nhập 鹹hàm 河hà 中trung 。 隨tùy 流lưu 上thượng 下hạ 。 出xuất 則tắc 踏đạp 熱nhiệt 鐵thiết 地địa 。 行hành 鐵thiết 刺thứ 上thượng 。 或hoặc 坐tọa 鐵thiết 戈qua 。 戈qua 從tùng 下hạ 入nhập 。 以dĩ 鉗kiềm 開khai 口khẩu 。 灌quán 以dĩ 洋dương 銅đồng 。 吞thôn 熱nhiệt 鐵thiết 丸hoàn 。 入nhập 口khẩu 口khẩu 焦tiêu 。 入nhập 咽yến/ế/yết 咽yến/ế/yết 爛lạn 。 入nhập 腹phúc 腹phúc 然nhiên 。 五ngũ 臟tạng 皆giai 焦tiêu 。 直trực 過quá 墮đọa 地địa 。 但đãn 見kiến 惡ác 色sắc 。 恆hằng 聞văn 臭xú 氣khí 。 常thường 觸xúc 麤thô 澀sáp 。 遭tao 諸chư 苦khổ 痛thống 。 迷mê 悶muộn 萎nuy 頓đốn 。 或hoặc 狂cuồng 逸dật 搪đường 揬đột 。 或hoặc 藏tạng 竄thoán 投đầu 擲trịch 。 或hoặc 顛điên 仆phó 墮đọa 落lạc 。 此thử 人nhân 宿túc 行hành 。 多đa 造tạo 大đại 惡ác 。 五ngũ 逆nghịch 重trọng 罪tội 。 斷đoạn 諸chư 善thiện 根căn 。 法pháp 言ngôn 非phi 法pháp 。 非phi 法pháp 言ngôn 法pháp 。 實thật 言ngôn 非phi 實thật 。 非phi 實thật 言ngôn 實thật 。 破phá 因nhân 破phá 果quả 。 憎tăng 嫉tật 善thiện 人nhân 。 以dĩ 是thị 罪tội 故cố 。 入nhập 此thử 地địa 獄ngục 。 受thọ 罪tội 最tối 劇kịch 。 原nguyên 註chú 引dẫn 成thành 論luận 五ngũ 種chủng 無vô 間gian 者giả 。 一nhất 趣thú 果quả 無vô 間gian 。 捨xả 身thân 生sanh 報báo 故cố 。 謂vị 捨xả 此thử 身thân 。 即tức 生sanh 彼bỉ 也dã 。 二nhị 受thọ 苦khổ 無vô 間gián 。 中trung 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 三tam 時thời 無vô 間gian 。 定định 一nhất 劫kiếp 故cố 。 四tứ 命mạng 無vô 間gian 。 中trung 不bất 絕tuyệt 故cố 。 五ngũ 形hình 無vô 間gian 。 一nhất 人nhân 多đa 人nhân 。 皆giai 遍biến 滿mãn 故cố 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 處xứ 經kinh 言ngôn 。 阿A 鼻Tỳ 苦khổ 千thiên 倍bội 。 過quá 前tiền 七thất 獄ngục 故cố 。

【# ■# 補bổ 】# 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 偈kệ 。 是thị 苕# 水thủy 粹túy 法Pháp 師sư 作tác 。 頞át 哳# 吒tra 。 義nghĩa 府phủ 言ngôn 。 以dĩ 寒hàn 增tăng 甚thậm 。 口khẩu 不bất 能năng 開khai 。 但đãn 得đắc 動động 舌thiệt 作tác 聲thanh 。 此thử 三tam 。 約ước 受thọ 苦khổ 以dĩ 立lập 名danh 。 如như 脣thần 動động 不bất 得đắc 。 唯duy 舌thiệt 作tác 聲thanh 。 名danh 頞át 哳# 吒tra 。 舌thiệt 動động 不bất 得đắc 。 唯duy 脣thần 作tác 聲thanh 。 名danh 嚯# 嚯# 婆bà 。 唇thần 舌thiệt 俱câu 不bất 得đắc 動động 。 但đãn 內nội 振chấn 氣khí 作tác 聲thanh 。 名danh 唬# 唬# 婆bà 。 皆giai 痛thống 聲thanh 也dã 。 如như 次thứ 對đối 三tam 種chủng 身thân 色sắc 者giả 。 謂vị 以dĩ 青thanh 。 對đối 嗢ốt 鉢bát 羅la 。 紅hồng 。 對đối 鉢bát 特đặc 摩ma 。 大đại 紅hồng 。 對đối 摩ma 訶ha 鉢bát 特đặc 摩ma 。 此thử 是thị 寒hàn 逼bức 其kỳ 身thân 。 乃nãi 作tác 青thanh 紅hồng 等đẳng 色sắc 。 故cố 如như 次thứ 對đối 也dã 。 哳# 。 音âm 劄# 。 綳# 。 音âm 崩băng 。 顫chiến 。 音âm 戰chiến 。 嗢ốt 。 音âm 屋ốc 。 浹# 渫# 。 音âm 接tiếp 雪tuyết 。 矟sáo 。 音âm 速tốc 。 矛mâu 也dã 。 劊# 。 音âm 桂quế 。 細tế 切thiết 也dã 。 拼bính 。 音âm 綳# 。 刵# 。 音âm 二nhị 。 割cát 也dã 。 剸# 。 音âm 團đoàn 。 轢lịch 。 音âm 立lập 。 車xa 踐tiễn 也dã 。 笮trách 。 音âm 詐trá 。 燂# 。 音âm 前tiền 。 熱nhiệt 湯thang 也dã 。 磔trách 。 音âm 極cực 。 裂liệt 也dã 。 頞át 。 音âm 遏át 。

【# □# 註chú 】# 。 各các 有hữu 眷quyến 屬thuộc 。 其kỳ 類loại 無vô 數số 。 等đẳng 活hoạt 等đẳng 八bát 獄ngục 。 各các 有hữu 四tứ 門môn 。 四tứ 門môn 各các 有hữu 四tứ 獄ngục 。 謂vị 煻đường 煨ổi 屍thi 糞phẩn 。 鋒phong 刃nhận 。 烈liệt 河hà 增tăng 。 一nhất 獄ngục 十thập 六lục 。 總tổng 有hữu 百bách 二nhị 十thập 八bát 。 皆giai 名danh 遊du 增tăng 。 有hữu 情tình 遊du 彼bỉ 。 其kỳ 苦khổ 增tăng 故cố 。 準chuẩn 妙diệu 玄huyền 第đệ 六lục 云vân 。 八bát 寒hàn 。 亦diệc 具cụ 百bách 二nhị 十thập 八bát 。 而nhi 正chánh 理lý 論luận 等đẳng 。 但đãn 云vân 眷quyến 屬thuộc 。 故cố 俱câu 舍xá 圖đồ 。 熱nhiệt 豎thụ 寒hàn 橫hoạnh/hoành 。 於ư 八bát 寒hàn 邊biên 。 不bất 列liệt 遊du 增tăng 。 更cánh 有hữu 孤cô 獨độc 。 鬲lịch 子tử 。 輕khinh 繫hệ 等đẳng 獄ngục 。 遍biến 在tại 江giang 海hải 。 山sơn 林lâm 。 空không 中trung 等đẳng 處xứ 。 婆bà 沙sa 七thất 云vân 。 南nam 洲châu 。 有hữu 正chánh 有hữu 邊biên 。 東đông 西tây 二nhị 洲châu 。 唯duy 邊biên 無vô 正chánh 。 北bắc 州châu 。 邊biên 正chánh 俱câu 無vô 。 三tam 洲châu 人nhân 若nhược 造tạo 重trọng 罪tội 。 皆giai 來lai 南nam 洲châu 正chánh 獄ngục 。 及cập 東đông 西tây 南nam 洲châu 邊biên 獄ngục 受thọ 苦khổ 妙diệu 玄huyền 六lục (# 二nhị 十thập 八bát )# 云vân 。 此thử 正chánh 地địa 獄ngục 。 在tại 地địa 下hạ 二nhị 萬vạn 由do 旬tuần 。 其kỳ 傍bàng 地địa 獄ngục 。 或hoặc 在tại 地địa 上thượng 。 或hoặc 在tại 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 間gian 。

【# ■# 記ký 】# 等đẳng 治trị 下hạ 。 熱nhiệt 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。 俱câu 舍xá 言ngôn 。 此thử 下hạ 過quá 二nhị 萬vạn 。 無vô 間gian 深thâm 廣quảng 同đồng 。 上thượng 七thất 捺nại 落lạc 迦ca 。 八bát 增tăng 皆giai 十thập 六lục 。 謂vị 煻đường 煨ổi 屍thi 糞phẩn 。 鋒phong 刃nhận 烈liệt 河hà 增tăng 。 各các 住trụ 彼bỉ 四tứ 方phương 。 無vô 間gian 各các 四tứ 門môn 。 既ký 各các 有hữu 四tứ 。 上thượng 七thất 亦diệc 然nhiên 。 十thập 六lục 遊du 增tăng 。 地địa 獄ngục 四tứ 門môn 。 門môn 門môn 有hữu 四tứ 。 東đông 門môn 四tứ 者giả 。 飢cơ 餓ngạ 。 銅đồng 鑊hoạch 。 多đa 鍑phúc 。 石thạch 磨ma 。 南nam 門môn 四tứ 者giả 。 膿nùng 血huyết 。 量lượng 灰hôi 。 灰hôi 河hà 。 鐵thiết 丸hoàn 。 西tây 門môn 四tứ 者giả 。 斤cân 斧phủ 。 豹báo 狼lang 。 劍kiếm 樹thụ 。 寒hàn 冰băng 。 北bắc 門môn 四tứ 者giả 。 黑hắc 砂sa 。 沸phí 屎thỉ 。 鐵thiết 釘đinh/đính 。 焦tiêu 渴khát 。 又hựu 新tân 婆bà 沙sa 言ngôn 。 八bát 熱nhiệt 獄ngục 。 各các 有hữu 四tứ 門môn 。 一nhất 一nhất 門môn 有hữu 遊du 增tăng 獄ngục 。 有hữu 情tình 遊du 彼bỉ 。 其kỳ 苦khổ 增tăng 故cố 。 次thứ 準chuẩn 妙diệu 下hạ 。 寒hàn 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。 初sơ 二nhị 句cú 準chuẩn 妙diệu 玄huyền 總tổng 示thị 。 次thứ 一nhất 句cú 指chỉ 正chánh 理lý 但đãn 言ngôn 眷quyến 屬thuộc 。 論luận 言ngôn 那na 洛lạc 迦ca 等đẳng 。 下hạ 四tứ 趣thú 全toàn 。 及cập 天thiên 一nhất 分phần/phân 。 眷quyến 屬thuộc 中trung 有hữu 。 并tinh 器khí 世thế 間gian 。 總tổng 名danh 欲dục 界giới 。 是thị 為vi 但đãn 云vân 那na 洛lạc 迦ca 眷quyến 屬thuộc 也dã 。 俱câu 舍xá 圖đồ 。 不bất 列liệt 寒hàn 邊biên 遊du 增tăng 者giả 。 承thừa 正chánh 理lý 但đãn 言ngôn 眷quyến 屬thuộc 意ý 也dã 。 更cánh 有hữu 孤cô 獄ngục 遍biến 江giang 林lâm 等đẳng 處xứ 者giả 。 以dĩ 孤cô 獄ngục 有hữu 三tam 。 法pháp 數số 言ngôn 。 山sơn 間gian 。 水thủy 中trung 。 曠khoáng 野dã 。 三tam 處xứ 皆giai 有hữu 地địa 獄ngục 。 婆bà 沙sa 下hạ 。 示thị 四tứ 洲châu 邊biên 正chánh 獄ngục 有hữu 無vô 。 南nam 本bổn 婆bà 沙sa 言ngôn 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 下hạ 。 有hữu 正chánh 地địa 獄ngục 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 上thượng 。 唯duy 邊biên 地địa 獄ngục 。 或hoặc 山sơn 上thượng 。 或hoặc 谷cốc 中trung 。 或hoặc 曠khoáng 野dã 。 或hoặc 空không 中trung 。 弗phất 婆bà 提đề 。 瞿cù 陀đà 尼ni 。 唯duy 有hữu 邊biên 地địa 獄ngục 。 無vô 正chánh 地địa 獄ngục 。 鬱uất 單đơn 越việt 。 正chánh 邊biên 皆giai 無vô 。 彼bỉ 是thị 淨tịnh 果quả 報báo 故cố 。 問vấn 。 何hà 故cố 閻Diêm 浮Phù 下hạ 。 有hữu 正chánh 地địa 獄ngục 。 餘dư 處xứ 則tắc 無vô 。

答đáp 曰viết 。

閻Diêm 浮Phù 提Đề 人nhân 。 修tu 善thiện 猛mãnh 利lợi 。 作tác 不bất 善thiện 業nghiệp 。 亦diệc 復phục 猛mãnh 利lợi 。 故cố 有hữu 正chánh 地địa 獄ngục 。 餘dư 則tắc 無vô 。

又hựu 問vấn 。

如như 餘dư 洲châu 亦diệc 作tác 五ngũ 無vô 間gián 諸chư 餘dư 重trọng 業nghiệp 。 於ư 何hà 處xứ 受thọ 報báo 耶da 。 答đáp 。 於ư 此thử 閻Diêm 浮Phù 提Đề 下hạ 受thọ 也dã 。 妙diệu 玄huyền 下hạ 。 示thị 此thử 南nam 洲châu 邊biên 正chánh 獄ngục 。 如như 婆bà 沙sa 言ngôn 。 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 下hạ 。 過quá 五ngũ 百bách 踰du 繕thiện 那na 。 乃nãi 有hữu 地địa 獄ngục 。 又hựu 言ngôn 。 地địa 上thượng 唯duy 有hữu 邊biên 獄ngục 。 又hựu 經kinh 明minh 鐵thiết 圍vi 兩lưỡng 山sơn 中trung 間gian 。 日nhật 月nguyệt 所sở 不bất 及cập 處xứ 。 名danh 黑hắc 暗ám 地địa 獄ngục 。 然nhiên 上thượng 所sở 言ngôn 邊biên 獄ngục 。 即tức 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。

【# ■# 補bổ 】# 今kim 明minh 八bát 寒hàn 八bát 熱nhiệt 為vi 大đại 獄ngục 。 十thập 六lục 遊du 增tăng 為vi 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。 與dữ 大đại 論luận 稍sảo 異dị 。 大đại 論luận 謂vị 八bát 熱nhiệt 為vi 大đại 獄ngục 。 八bát 寒hàn 冰băng 炎diễm 火hỏa 為vi 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。 鍑phúc 。 音âm 富phú 。 大đại 口khẩu 鑊hoạch 也dã 。 磷# 。 音âm 磨ma 。

【# □# 註chú 】# 輕khinh 重trọng 。 傍bàng 輕khinh 正chánh 重trọng/trùng 。 重trọng/trùng 者giả 。 遍biến 歷lịch 百bách 三tam 十thập 六lục 獄ngục 。 中trung 者giả 。 不bất 遍biến 。 下hạ 者giả 復phục 減giảm 。

【# ■# 記ký 】# 重trọng 罪tội 。 徧biến 歷lịch 根căn 本bổn 八bát 獄ngục 。 及cập 百bách 二nhị 十thập 八bát 眷quyến 屬thuộc 獄ngục 。

【# □# 註chú 】# 經kinh 劫kiếp 數số 等đẳng 。 俱câu 舍xá 云vân 。 等đẳng 活hoạt 等đẳng 上thượng 六lục 。 如như 次thứ 以dĩ 欲dục 天thiên 。 壽thọ 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 (# 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 歲tuế 。 為vì 四Tứ 天Thiên 王Vương 一nhất 晝trú 夜dạ 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 五ngũ 百bách 歲tuế 。 為vi 等đẳng 活hoạt 一nhất 晝trú 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 九cửu 百bách 萬vạn 歲tuế 。 又hựu 人nhân 間gian 百bách 歲tuế 。 為vì 忉Đao 利Lợi 天Thiên 一nhất 晝trú 夜dạ 。 忉Đao 利Lợi 天thiên 一nhất 千thiên 歲tuế 。 為vi 黑hắc 繩thằng 一nhất 晝trú 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 三tam 千thiên 六lục 百bách 萬vạn 歲tuế )# 。

【# □# 註chú 】# 壽thọ 量lượng 亦diệc 同đồng 彼bỉ (# 等đẳng 活hoạt 壽thọ 同đồng 四Tứ 天Thiên 王Vương 五ngũ 百bách 歲tuế 。 黑hắc 繩thằng 壽thọ 同đồng 忉Đao 利Lợi 天thiên 一nhất 千thiên 歲tuế 。 等đẳng 活hoạt 等đẳng 苦khổ 壽thọ 。 如như 此thử 。 可khả 不bất 畏úy 耶da )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 四tứ 天thiên 等đẳng 六Lục 欲Dục 天Thiên 壽thọ 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 為vi 等đẳng 活hoạt 等đẳng 六lục 。 捺nại 洛lạc 迦ca 一nhất 晝trú 夜dạ 。 壽thọ 量lượng 如như 次thứ 。 亦diệc 同đồng 彼bỉ 天thiên 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 壽thọ 量lượng 五ngũ 百bách 。 於ư 等Đẳng 活Hoạt 地Địa 獄Ngục 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 乘thừa 此thử 晝trú 夜dạ 。 成thành 月nguyệt 及cập 年niên 。 以dĩ 如như 是thị 年niên 。 彼bỉ 壽thọ 五ngũ 百bách 。 乃nãi 至chí 他Tha 化Hóa 。 壽thọ 萬vạn 六lục 千thiên 。 於ư 炎Diễm 熱Nhiệt 地Địa 獄Ngục 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 乘thừa 此thử 晝trú 夜dạ 。 成thành 月nguyệt 及cập 年niên 。 彼bỉ 壽thọ 如như 斯tư 。 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。

【# ■# 補bổ 】# 。 人nhân 間gian 二nhị 百bách 歲tuế 。 為vi 夜dạ 摩ma 一nhất 晝trú 夜dạ 。 夜dạ 摩ma 二nhị 千thiên 歲tuế 。 為vi 眾chúng 合hợp 一nhất 日nhật 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 十thập 四tứ 億ức 。 四tứ 百bách 萬vạn 年niên 。 人nhân 間gian 四tứ 百bách 歲tuế 。 為vi 兜Đâu 率Suất 一nhất 日nhật 夜dạ 。 兜Đâu 率Suất 四tứ 千thiên 歲tuế 。 為vi 嘷hào 呌khiếu 一nhất 晝trú 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 七thất 億ức 。 六lục 百bách 萬vạn 年niên 。 人nhân 間gian 八bát 百bách 歲tuế 。 為vi 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 一nhất 晝trú 夜dạ 。 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 八bát 千thiên 歲tuế 。 為vi 大đại 呌khiếu 一nhất 晝trú 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 二nhị 百bách 三tam 十thập 億ức 萬vạn 年niên 。 人nhân 間gian 一nhất 千thiên 六lục 百bách 歲tuế 。 為vi 他tha 化hóa 一nhất 晝trú 夜dạ 。 他tha 化hóa 一nhất 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。 為vi 炎diễm 熱nhiệt 一nhất 晝trú 夜dạ 。 當đương 人nhân 間gian 九cửu 百bách 二nhị 十thập 一nhất 億ức 六lục 百bách 萬vạn 年niên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 極cực 熱nhiệt 半bán 中trung 劫kiếp 。 無vô 間gian 中trung 劫kiếp 全toàn 。 旁bàng 生sanh 極cực 一nhất 中trung (# 難Nan 陀Đà 龍long 等đẳng 壽thọ 一nhất 住trụ 劫kiếp )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 極cực 熱nhiệt 地địa 獄ngục 。 壽thọ 半bán 中trung 劫kiếp 。 無Vô 間Gián 地Địa 獄Ngục 。 壽thọ 一nhất 中trung 劫kiếp 。 旁bàng 生sanh 壽thọ 量lượng 。 多đa 無vô 定định 限hạn 。 極cực 長trường/trưởng 。 亦diệc 一nhất 中trung 劫kiếp 。 謂vị 難Nan 陀Đà 等đẳng 。 諸chư 大đại 龍long 王vương 。 故cố 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 大đại 龍long 有hữu 八bát 。 皆giai 住trụ 一nhất 劫kiếp 。 能năng 持trì 大đại 地địa 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 壽thọ 一nhất 住trụ 劫kiếp 。 準chuẩn 大đại 論luận 是thị 壽thọ 住trụ 一nhất 劫kiếp 。 以dĩ 此thử 文văn 依y 俱câu 舍xá 。 然nhiên 俱câu 舍xá 。 明minh 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 為vi 中trung 劫kiếp 。 文văn 中trung 旁bàng 生sanh 極cực 一nhất 中trung 者giả 。 意ý 言ngôn 住trụ 一nhất 中trung 劫kiếp 。 非phi 一nhất 住trụ 劫kiếp 也dã 。 以dĩ 住trụ 劫kiếp 則tắc 有hữu 二nhị 十thập 。 番phiên 增tăng 減giảm 故cố 。 私tư 謂vị 。 論luận 釋thích 言ngôn 。 此thử 小tiểu 三tam 災tai 中trung 劫kiếp 未vị 起khởi 。 又hựu 下hạ 文văn 畜súc 生sanh 道đạo 。 言ngôn 諸chư 大đại 龍long 王vương 。 皆giai 住trụ 一nhất 劫kiếp 。 此thử 處xứ 一nhất 住trụ 。 乃nãi 倒đảo 寫tả 也dã 。

【# □# 註chú 】# 鬼quỷ 日nhật 月nguyệt 五ngũ 百bách (# 鬼quỷ 以dĩ 人nhân 間gian 一nhất 月nguyệt 為vi 一nhất 日nhật 。 積tích 日nhật 為vi 月nguyệt 壽thọ 五ngũ 百bách 年niên )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 鬼quỷ 以dĩ 人nhân 間gian 一nhất 月nguyệt 為vi 一nhất 日nhật 。 乘thừa 此thử 成thành 月nguyệt 。 壽thọ 五ngũ 百bách 年niên 。 上thượng 釋thích 八bát 熱nhiệt 地địa 獄ngục 所sở 經kinh 劫kiếp 數số 。

【# □# 註chú 】# 頞át 部bộ 陀đà 壽thọ 量lượng 。 如như 一nhất 婆bà 訶ha 麻ma (# 婆bà 訶ha 翻phiên 篅thước 。 貯trữ 二nhị 十thập 斛hộc 胡hồ 麻ma 。 今kim 俗tục 所sở 用dụng 盛thịnh 米mễ 者giả 是thị )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 寒hàn 那na 洛lạc 迦ca 。 云vân 何hà 壽thọ 量lượng 。 世Thế 尊Tôn 寄ký 喻dụ 顯hiển 彼bỉ 壽thọ 言ngôn 。 如như 此thử 人nhân 間gian 。 佉khư 梨lê 二nhị 十thập 。 成thành 摩Ma 竭Kiệt 陀Đà 國Quốc 。 一nhất 摩ma 婆bà 訶ha 量lượng 。 篅thước 。 音âm 然nhiên 。 盛thịnh 米mễ 竹trúc 棧sạn 。

【# □# 註chú 】# 百bách 年niên 除trừ 一nhất 盡tận (# 。 假giả 使sử 有hữu 人nhân 。 百bách 年niên 除trừ 一nhất 粒lạp 麻ma 。 二nhị 十thập 斛hộc 盡tận 。 名danh 為vi 頞át 部bộ 陀đà 壽thọ )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 有hữu 置trí 苣cự 蕂vừng 。 滿mãn 其kỳ 中trung 。 設thiết 復phục 有hữu 能năng 。 百bách 年niên 除trừ 一nhất 。 如như 是thị 苣cự 蕂vừng 。 易dị 有hữu 盡tận 期kỳ 。 生sanh 頞át 部bộ 陀đà 。 壽thọ 量lượng 難nan 盡tận 。

【# ■# 補bổ 】# 胡hồ 麻ma 。 苣cự 蕂vừng 子tử 也dã 。 此thử 方phương 所sở 無vô 。

【# □# 註chú 】# 後hậu 後hậu 倍bội 二nhị 十thập (# 第đệ 二nhị 皰pháo 裂liệt 。 二nhị 十thập 婆bà 訶ha 麻ma 。 後hậu 之chi 六lục 獄ngục 。 倍bội 增tăng 可khả 知tri )# 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 言ngôn 。 此thử 二nhị 十thập 倍bội 。 為vi 第đệ 二nhị 壽thọ 。 如như 是thị 後hậu 後hậu 。 二nhị 十thập 倍bội 倍bội 。 是thị 為vi 寒hàn 地địa 獄ngục 壽thọ 量lượng 劫kiếp 數số 也dã 。

【# □# 註chú 】# 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 生sanh 死tử 。 毗tỳ 婆bà 沙sa 言ngôn 。 五ngũ 道đạo 各các 有hữu 自tự 爾nhĩ 之chi 力lực 。 地địa 獄ngục 色sắc 斷đoạn 還hoàn 續tục 。 妙diệu 樂lạc 五ngũ (# 三tam 十thập )# 引dẫn 毗tỳ 曇đàm 云vân 。 一nhất 切thiết 地địa 獄ngục 。 初sơ 生sanh 之chi 時thời 。 皆giai 有hữu 三tam 念niệm 。 知tri 此thử 處xứ 是thị 地địa 獄ngục 。 由do 某mỗ 因nhân 所sở 生sanh 。 從tùng 某mỗ 處xứ 來lai 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 經kinh 言ngôn 。 諸chư 婆Bà 羅La 門Môn 。 命mạng 終chung 生sanh 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 即tức 有hữu 三tam 念niệm 。 一nhất 念niệm 我ngã 從tùng 何hà 處xứ 來lai 。 生sanh 即tức 自tự 知tri 。 從tùng 人nhân 道đạo 來lai 。 二nhị 念niệm 今kim 生sanh 何hà 處xứ 。 即tức 自tự 知tri 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 。 三tam 念niệm 乘thừa 何hà 業nghiệp 緣duyên 。 即tức 自tự 知tri 乘thừa 謗báng 方Phương 等Đẳng 大Đại 乘Thừa 經Kinh 典điển 。 不bất 信tín 因nhân 錄lục 。 為vi 國quốc 主chủ 所sở 殺sát 。 而nhi 來lai 生sanh 此thử 。 念niệm 是thị 事sự 已dĩ 。 即tức 於ư 大Đại 乘Thừa 方Phương 等Đẳng 經Kinh 典điển 。 生sanh 信tín 敬kính 心tâm 。 尋tầm 便tiện 命mạng 終chung 。 生sanh 甘cam 露lộ 皷cổ 。 如Như 來Lai 世thế 界giới 。 壽thọ 命mạng 十thập 劫kiếp 。 今kim 引dẫn 論luận 明minh 地địa 獄ngục 初sơ 。 生sanh 有hữu 三tam 念niệm 也dã 。 又hựu 論luận 九cửu 言ngôn 。 地địa 獄ngục 中trung 。 或hoặc 有hữu 能năng 自tự 識thức 宿túc 命mạng 者giả 。 如như 經kinh 說thuyết 。 地địa 獄ngục 眾chúng 生sanh 。 作tác 如như 是thị 念niệm 。 諸chư 沙Sa 門Môn 。 婆Bà 羅La 門Môn 。 恆hằng 如như 是thị 說thuyết 貪tham 欲dục 。 見kiến 將tương 來lai 過quá 患hoạn 。 可khả 畏úy 之chi 處xứ 。 是thị 以dĩ 當đương 斷đoạn 貪tham 欲dục 。 我ngã 但đãn 以dĩ 不bất 能năng 斷đoạn 貪tham 欲dục 因nhân 緣duyên 。 故cố 今kim 受thọ 極cực 處xứ 苦khổ 痛thống 極cực 惱não 。 問vấn 。 彼bỉ 作tác 是thị 念niệm 時thời 。 為vi 初sơ 生sanh 時thời 。 中trung 時thời 。 後hậu 時thời 耶da 。 答đáp 。 初sơ 生sanh 時thời 。 非phi 中trung 從tùng 時thời 。 以dĩ 初sơ 生sanh 時thời 。 未vị 受thọ 苦khổ 痛thống 。 若nhược 受thọ 苦khổ 痛thống 。 次thứ 前tiền 滅diệt 事sự 。 尚thượng 不bất 能năng 憶ức 。 況huống 復phục 久cửu 遠viễn 。

【# □# 註chú 】# 文văn 句cú 四tứ (# 三tam 十thập 四tứ )# 云vân 。 初sơ 皆giai 正chánh 語ngữ 。 若nhược 受thọ 苦khổ 時thời 痛thống 聲thanh 。 不bất 復phục 可khả 分phân 別biệt 。 妙diệu 樂lạc 五ngũ (# 三tam 十thập )# 云vân 。 初sơ 入nhập 地địa 獄ngục 。 如như 本bổn 有hữu 語ngữ 。 後hậu 時thời 但đãn 作tác 波ba 波ba 等đẳng 聲thanh 。 不bất 復phục 可khả 辯biện 。

【# ■# 記ký 】# 波ba 波ba 等đẳng 聲thanh 。 忍nhẫn 寒hàn 聲thanh 也dã 。 然nhiên 初sơ 生sanh 熱nhiệt 獄ngục 。 亦diệc 有hữu 語ngữ 言ngôn 。 後hậu 亦diệc 難nạn/nan 辨biện 。 舊cựu 雜tạp 譬thí 喻dụ 經kinh 言ngôn 。 昔tích 有hữu 六lục 人nhân 。 俱câu 墮đọa 地địa 獄ngục 。 仝# 在tại 一nhất 釜phủ 中trung 。 皆giai 欲dục 說thuyết 本bổn 罪tội 。 一nhất 人nhân 言ngôn 沙sa 。 二nhị 人nhân 言ngôn 那na 。 三tam 人nhân 言ngôn 特đặc 。 四tứ 人nhân 言ngôn 涉thiệp 。 五ngũ 人nhân 言ngôn 姑cô 。 六lục 人nhân 言ngôn 陀đà 羅la 。 佛Phật 見kiến 之chi 。 笑tiếu 。 目Mục 連Liên 問vấn 故cố 。

佛Phật 言ngôn 。

有hữu 六lục 人nhân 為vi 伴bạn 墮đọa 地địa 獄ngục 。 熱nhiệt 湯thang 沸phí 湧dũng 。 不bất 能năng 再tái 語ngữ 。 各các 一nhất 語ngữ 便tiện 迴hồi 。 一nhất 人nhân 言ngôn 沙sa 者giả 。 世thế 間gian 六lục 十thập 億ức 萬vạn 歲tuế 。 泥nê 犁lê 為vi 一nhất 日nhật 。 何hà 時thời 當đương 竟cánh 。 二nhị 言ngôn 那na 者giả 。 無vô 有hữu 出xuất 期kỳ 。 亦diệc 不bất 知tri 何hà 時thời 得đắc 脫thoát 。 三tam 言ngôn 特đặc 者giả 。 咄đốt 咄đốt 。 我ngã 當đương 用dụng 治trị 生sanh 。 不bất 能năng 自tự 制chế 。 意ý 奪đoạt 五ngũ 家gia 。 分phần/phân 供cúng 養dường 三Tam 尊Tôn 。 愚ngu 貪tham 無vô 足túc 。 今kim 悔hối 何hà 益ích 。 四tứ 言ngôn 涉thiệp 者giả 。 言ngôn 我ngã 治trị 生sanh 。 亦diệc 不bất 至chí 誠thành 。 財tài 產sản 屬thuộc 他tha 。 為vi 得đắc 皆giai 痛thống 。 五ngũ 言ngôn 姑cô 者giả 。 誰thùy 當đương 保bảo 我ngã 。 從tùng 地địa 獄ngục 出xuất 。 便tiện 不bất 犯phạm 禁cấm 。 得đắc 生sanh 天thiên 樂lạc 者giả 。 六lục 言ngôn 陀đà 羅la 者giả 。 是thị 事sự 上thượng 頭đầu 。 本bổn 不bất 為vi 心tâm 計kế 。 譬thí 如như 御ngự 車xa 。 失thất 道đạo 入nhập 邪tà 。 折chiết 軸trục 車xa 壞hoại 。 悔hối 無vô 所sở 及cập 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 文văn 句cú 云vân 。 獄ngục 卒tốt 是thị 變biến 化hóa 令linh 見kiến 。 非phi 眾chúng 生sanh 數số 。 初sơ 將tương 罪tội 人nhân 。 縛phược 至chí 閻diêm 王vương 所sở 者giả 。 是thị 眾chúng 生sanh 數số 。 若nhược 受thọ 苦khổ 時thời 。 非phi 眾chúng 生sanh 數số 。 妙diệu 樂lạc 五ngũ (# 三tam 十thập )# 云vân 有hữu 情tình 非phi 情tình 。 並tịnh 是thị 共cộng 業nghiệp 所sở 感cảm 。 而nhi 為vi 心tâm 變biến (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 辯biện 獄ngục 卒tốt 。 有hữu 情tình 非phi 情tình 。 非phi 情tình 數số 者giả 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh 言ngôn 。 閻Diêm 摩Ma 羅La 人nhân 。 非phi 是thị 眾chúng 生sanh 。 罪tội 人nhân 見kiến 是thị 眾chúng 生sanh 。 手thủ 中trung 執chấp 持trì 。 燄diệm 然nhiên 鐵thiết 鉗kiềm 。 彼bỉ 地địa 獄ngục 惡ác 業nghiệp 既ký 盡tận 。 命mạng 終chung 之chi 後hậu 。 不bất 復phục 見kiến 於ư 閻diêm 羅la 獄ngục 卒tốt 。 以dĩ 彼bỉ 非phi 是thị 眾chúng 生sanh 數số 故cố 。 如như 油du 炷chú 盡tận 。 則tắc 無vô 有hữu 燈đăng 。 業nghiệp 盡tận 亦diệc 爾nhĩ 。 不bất 復phục 見kiến 於ư 閻diêm 羅la 獄ngục 卒tốt 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 惡ác 眼nhãn 惡ác 口khẩu 。 如như 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 可khả 畏úy 之chi 色sắc 。 皆giai 悉tất 磨ma 滅diệt 。 如như 破phá 畫họa 壁bích 。 畫họa 亦diệc 隨tùy 滅diệt 。 惡ác 業nghiệp 畫họa 壁bích 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 復phục 見kiến 於ư 閻diêm 羅la 獄ngục 卒tốt 可khả 畏úy 之chi 色sắc 。 故cố 知tri 獄ngục 卒tốt 。 但đãn 從tùng 罪tội 業nghiệp 眾chúng 生sanh 。 自tự 心tâm 感cảm 變biến 。 故cố 自tự 妄vọng 見kiến 是thị 眾chúng 生sanh 。 實thật 非phi 眾chúng 生sanh 數số 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 有hữu 。 謂vị 有hữu 情tình 。 指chỉ 閻diêm 羅la 獄ngục 卒tốt 。 及cập 諸chư 惡ác 鳥điểu 獸thú 。 菲# 情tình 。 指chỉ 大đại 小tiểu 地địa 獄ngục 。 并tinh 刀đao 山sơn 劍kiếm 樹thụ 等đẳng 也dã 。 然nhiên 文văn 句cú 中trung 之chi 非phi 眾chúng 生sanh 數số 。 是thị 眾chúng 生sanh 數số 。 除trừ 初sơ 將tương 罪tội 人nhân 。 縛phược 至chí 王vương 所sở 者giả 。 是thị 眾chúng 生sanh 數số 。 其kỳ 餘dư 受thọ 苦khổ 時thời 以dĩ 及cập 妙diệu 樂lạc 之chi 有hữu 情tình 非phi 情tình 。 皆giai 是thị 業nghiệp 感cảm 所sở 變biến 現hiện 也dã 。

【# □# 註chú 】# 眾chúng 生sanh 常thường 為vi 。 熱nhiệt 苦khổ 所sở 逼bức 。 小tiểu 獄ngục 通thông 寒hàn 熱nhiệt 。 大đại 獄ngục 惟duy 在tại 熱nhiệt 。 四tứ 解giải 脫thoát 經kinh 稱xưng 為vi 火hỏa 途đồ 。 且thả 從tùng 熱nhiệt 為vi 名danh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 小tiểu 通thông 寒hàn 熱nhiệt 者giả 。 毗tỳ 曇đàm 言ngôn 。 人nhân 養dưỡng 六lục 畜súc 。 飲ẩm 飴di 溫ôn 清thanh 者giả 。 在tại 熱nhiệt 獄ngục 得đắc 涼lương 間gian 。 寒hàn 獄ngục 得đắc 溫ôn 間gian 。 所sở 謂vị 地địa 獄ngục 。 有hữu 等đẳng 流lưu 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 大đại 獄ngục 唯duy 熱nhiệt 者giả 。 如như 言ngôn 上thượng 火hỏa 徹triệt 下hạ 。 下hạ 火hỏa 徹triệt 上thượng 。 東đông 西tây 四tứ 門môn 。 皆giai 有hữu 猛mãnh 燄diệm 。 如như 魚ngư 在tại 熬ngao 。 脂chi 膏cao 皆giai 盡tận 也dã 。

【# □# 註chú 】# 五ngũ 逆nghịch 。 殺sát 父phụ 。 殺sát 母mẫu 。 殺sát 阿A 羅La 漢Hán 。 出xuất 佛Phật 身thân 血huyết 。 破phá 和hòa 合hợp 僧Tăng 。

【# ■# 記ký 】# 若nhược 據cứ 大Đại 乘Thừa 則tắc 加gia 弒# 和hòa 尚thượng 。 弒# 阿A 闍Xà 黎Lê 。 名danh 為vi 七thất 逆nghịch 。

【# □# 註chú 】# 十thập 惡ác 。 身thân 業nghiệp 三tam 種chủng 。 謂vị 殺sát 盜đạo 淫dâm 。 口khẩu 業nghiệp 身thân 四tứ 。 妄vọng 言ngôn 綺ỷ 語ngữ 。 兩lưỡng 舌thiệt 惡ác 口khẩu 。 意ý 業nghiệp 有hữu 三tam 。 貪tham 瞋sân 癡si 。

【# ■# 記ký 】# 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 中trung 言ngôn 。 殺sát 。 謂vị 斷đoạn 生sanh 命mạng 。 盜đạo 。 謂vị 盜đạo 他tha 財tài 物vật 。 淫dâm 。 謂vị 非phi 妻thê 妾thiếp 行hành 欲dục 事sự 。 妄vọng 語ngữ 。 謂vị 以dĩ 言ngôn 誑cuống 他tha 。 兩lưỡng 舌thiệt 。 謂vị 搆câu 鬬đấu 之chi 言ngôn 間gian 他tha 令linh 乖quai 。 惡ác 口khẩu 。 謂vị 惡ác 言ngôn 令linh 惱não 。 綺ỷ 語ngữ 。 謂vị 綺ỷ 側trắc 語ngữ 辭từ 。 言ngôn 乖quai 道Đạo 理lý 。 貪tham 欲dục 。 謂vị 及cập 順thuận 情tình 境cảnh 。 心tâm 無vô 厭yếm 足túc 。 嗔sân 恚khuể 。 若nhược 對đối 違vi 境cảnh 。 心tâm 生sanh 忿phẫn 怒nộ 。 邪tà 見kiến 即tức 癡si 。 謂vị 撥bát 正chánh 因nhân 果quả 。 僻tích 信tín 求cầu 福phước 。 皆giai 邪tà 見kiến 癡si 人nhân 。

【# □# 註chú 】# 上thượng 品phẩm 。 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 皆giai 有hữu 三tam 品phẩm 。 而nhi 復phục 有hữu 三tam 。 如như 摭# 華hoa 鈔sao 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 上thượng 品phẩm 不bất 善thiện 業nghiệp 。 而nhi 帶đái 及cập 三tam 品phẩm 善thiện 對đối 待đãi 說thuyết 。 摭# 華hoa 鈔sao 如như 圖đồ 示thị 。

【# ■# 補bổ 】# 摭# 。 音âm 摘trích 。 拾thập 其kỳ 遺di 義nghĩa 也dã 。 孤cô 山sơn 釋thích 圭# 峯phong 蘭lan 盆bồn 疏sớ/sơ 。

【# ■# 記ký 】# 凡phàm 所sở 作tác 業nghiệp 。 不bất 出xuất 此thử 三tam 。 謂vị 心tâm 觸xúc 境cảnh 。 境cảnh 對đối 心tâm 。 心tâm 境cảnh 交giao 接tiếp 。 必tất 落lạc 時thời 分phần/phân 。 故cố 有hữu 三tam 品phẩm 。 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。

【# ■# 補bổ 】# 法pháp 數số 言ngôn 。 一nhất 加gia 行hành 心tâm 時thời 。 加gia 行hành 。 即tức 方phương 便tiện 。 謂vị 人nhân 欲dục 作tác 惡ác 。 必tất 先tiên 起khởi 心tâm 方phương 便tiện 加gia 行hành 。 二nhị 根căn 本bổn 心tâm 時thời 。 正chánh 作tác 惡ác 時thời 。 其kỳ 心tâm 決quyết 定định 。 不bất 可khả 拔bạt 動động 。 三tam 後hậu 起khởi 心tâm 時thời 。 謂vị 作tác 業nghiệp 已dĩ 後hậu 。 復phục 起khởi 心tâm 緣duyên 念niệm 所sở 作tác 事sự 。

△# 二nhị 畜súc 生sanh 道đạo 。

二nhị 畜súc 生sanh 道đạo 。 亦diệc 云vân 旁bàng 生sanh 。 此thử 道đạo 遍biến 在tại 諸chư 處xứ 。 披phi 毛mao 戴đái 角giác 。 鱗lân 甲giáp 羽vũ 毛mao 。 四tứ 足túc 多đa 足túc 。 有hữu 足túc 無vô 足túc 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 。 互hỗ 相tương 吞thôn 啖đạm 。 受thọ 苦khổ 無vô 窮cùng 。 愚ngu 癡si 貪tham 欲dục 。 作tác 中trung 品phẩm 五ngũ 逆nghịch 十thập 惡ác 者giả 。 感cảm 此thử 道đạo 身thân 。

【# □# 註chú 】# 梵Phạn 語ngữ 底để 栗lật 車xa 。 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 云vân 。 畜súc 生sanh 者giả 。 褚# 六lục 。 許hứa 六lục 。 向hướng 究cứu 。 三tam 反phản 並tịnh 通thông 。 作tác 褚# 六lục 音âm 。 即tức 六lục 畜súc 也dã 。 謂vị 牛ngưu 馬mã 雞kê 豚đồn 犬khuyển 羊dương 。 則tắc 攝nhiếp 趣thú 不bất 盡tận 。 今kim 通thông 論luận 此thử 道đạo 。 不bất 局cục 六lục 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 褚# 六lục 反phản 。 音âm 觸xúc 。 止chỉ 也dã 。 許hứa 六lục 反phản 。 音âm 旭# 。 養dưỡng 也dã 。 婆bà 沙sa 言ngôn 。 畜súc 。 謂vị 畜súc 養dưỡng 。 向hướng 究cứu 反phản 。 音âm 齅khứu 。 謂vị 橫hoạnh 生sanh 飲ẩm 食thực 。 多đa 以dĩ 鼻tị 齅khứu 食thực 之chi 。 故cố 名danh 為vi 齅khứu 生sanh 。 褚# 六lục 音âm 。 即tức 六lục 畜súc 也dã 。 即tức 鄭trịnh 玄huyền 禮lễ 記ký 註chú 言ngôn 。 牛ngưu 馬mã 雞kê 豚đồn 犬khuyển 羊dương 。 則tắc 攝nhiếp 不bất 盡tận 。 今kim 通thông 論luận 也dã 。

【# □# 註chú 】# 旁bàng 生sanh 。 婆bà 沙sa 云vân 。 形hình 旁bàng 行hành 旁bàng 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 曰viết 。 其kỳ 形hình 傍bàng 故cố 。 行hành 亦diệc 傍bàng 。 其kỳ 行hành 傍bàng 故cố 。 形hình 亦diệc 傍bàng 。 又hựu 有hữu 言ngôn 。 形hình 傍bàng 。 身thân 多đa 橫hoạnh/hoành 住trụ 。 行hành 傍bàng 。 心tâm 多đa 不bất 正chánh 。 又hựu 刊# 正chánh 言ngôn 。 行hàng 行hàng 不bất 正chánh 。 受thọ 果quả 報báo 傍bàng 。 負phụ 天thiên 而nhi 行hành 。 故cố 曰viết 傍bàng 行hành 。 大đại 約ước 此thử 道đạo 眾chúng 生sanh 多đa 覆phú 身thân 行hành 故cố 。

【# □# 註chú 】# 此thử 道đạo 徧biến 在tại 諸chư 處xứ 。 婆bà 沙sa 云vân 。 遍biến 五ngũ 道đạo 中trung 有hữu 之chi 故cố 也dã 。 文văn 句cú 四tứ (# 三tam 十thập 四tứ )# 云vân 。 四tứ 天thiên 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 悉tất 有hữu 。 而nhi 上thượng 天thiên 所sở 乘thừa 象tượng 馬mã 等đẳng 。 是thị 福phước 業nghiệp 化hóa 作tác 。 非phi 眾chúng 生sanh 數số 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 畜súc 道đạo 徧biến 在tại 五ngũ 趣thú 如như 婆bà 沙sa 論luận 曰viết 。 後hậu 有hữu 說thuyết 者giả 徧biến 有hữu 。 故cố 名danh 畜súc 生sanh 趣thú 。 文văn 句cú 下hạ 。 示thị 徧biến 天thiên 趣thú 。 亦diệc 準chuẩn 婆bà 沙sa 。 明minh 四tứ 王vương 天thiên 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 有hữu 鴈nhạn 雀tước 象tượng 馬mã 等đẳng 。 自tự 上thượng 亦diệc 有hữu 雁nhạn 孔khổng 雀tước 等đẳng 文văn 。 問vấn 。 自tự 上thượng 諸chư 天thiên 。 亦diệc 乘thừa 象tượng 馬mã 。 今kim 言ngôn 無vô 者giả 。 何hà 也dã 。 答đáp 。 彼bỉ 天thiên 中trung 惟duy 有hữu 二nhị 足túc 者giả 。 如như 妙diệu 色sắc 鳥điểu 等đẳng 。 餘dư 皆giai 無vô 者giả 。 蓋cái 空không 居cư 天thiên 。 所sở 乘thừa 象tượng 馬mã 。 因nhân 彼bỉ 眾chúng 生sanh 福phước 業nghiệp 因nhân 緣duyên 故cố 作tác 。 非phi 眾chúng 生sanh 數số 象tượng 馬mã 形hình 。 以dĩ 自tự 娛ngu 樂lạc 也dã 。

【# □# 註chú 】# 披phi 毛mao 。 如như 走tẩu 獸thú 等đẳng 。 戴đái 角giác 。 如như 牛ngưu 羊dương 等đẳng 。 鱗lân 甲giáp 。 如như 魚ngư 鼈miết 等đẳng 。 羽vũ 毛mao 。 如như 飛phi 禽cầm 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 四tứ 中trung 。 即tức 有hữu 四tứ 足túc 。 多đa 足túc 。 二nhị 足túc 。 有hữu 足túc 。 無vô 足túc 不bất 同đồng 。 五ngũ 道đạo 皆giai 徧biến 。 婆bà 沙sa 曰viết 。 地địa 獄ngục 中trung 無vô 足túc 者giả 。 如như 能năng 究cứu 陀đà 等đẳng 。 二nhị 足túc 者giả 。 如như 鳥điểu 鳩cưu 羅la 那na 等đẳng 。 四tứ 足túc 者giả 。 如như 狗cẩu 等đẳng 。 多đa 足túc 者giả 。 如như 百bách 足túc 等đẳng 。 餓ngạ 鬼quỷ 中trung 無vô 足túc 者giả 。 蛇xà 等đẳng 。 二nhị 足túc 者giả 。 鳥điểu 鳩cưu 羅la 那na 等đẳng 。 四tứ 足túc 者giả 。 有hữu 威uy 德đức 象tượng 等đẳng 。 無vô 威uy 德đức 狗cẩu 等đẳng 。 多đa 足túc 者giả 。 如như 百bách 足túc 等đẳng 。 人nhân 道đạo 可khả 知tri 。 天thiên 道đạo 見kiến 上thượng 。

【# □# 註chú 】# 。 水thủy 陸lục 空không 行hành 。 此thử 三tam 。 是thị 畜súc 生sanh 所sở 依y 處xứ 也dã 。 玅# 玄huyền 云vân 。 陸lục 有hữu 三tam 品phẩm 。 重trọng/trùng 者giả 。 土thổ/độ 內nội 不bất 見kiến 光quang 明minh 。 中trung 者giả 。 山sơn 林lâm 。 輕khinh 者giả 。 人nhân 所sở 畜súc 養dưỡng 。

此thử 釋thích 水thủy 陸lục 空không 行hành 也dã 。 初sơ 句cú 。 直trực 釋thích 所sở 依y 處xứ 。 如như 正chánh 理lý 論luận 云vân 。 傍bàng 生sanh 所sở 止chỉ 。 謂vị 水thủy 陸lục 空không 也dã 。 所sở 謂vị 蟲trùng 魚ngư 鳥điểu 獸thú 。 種chủng 數số 無vô 窮cùng 。 山sơn 水thủy 空không 陸lục 。 境cảnh 界giới 無vô 際tế 也dã 。 玅# 玄huyền 下hạ 。 別biệt 示thị 陸lục 有hữu 三tam 品phẩm 。 土thổ/độ 內nội 者giả 。 如như 蚯# 蚓# 等đẳng 。 山sơn 林lâm 者giả 。 如như 禽cầm 獸thú 等đẳng 。 輕khinh 者giả 。 即tức 六lục 畜súc 等đẳng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 大đại 論luận 以dĩ 三tam 類loại 攝nhiếp 畜súc 生sanh 盡tận 。 謂vị 晝trú 行hành 。 夜dạ 行hành 。 晝trú 夜dạ 行hành 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 云vân 。 畜súc 類loại 有hữu 三tam 。 謂vị 空không 陸lục 水thủy 三tam 種chủng 行hành 。 又hựu 晝trú 行hành 夜dạ 行hành 書thư 夜dạ 行hành 。 夜dạ 。 如như 臬# 鼠thử 等đẳng 。 晝trú 夜dạ 。 如như 螻lâu 蟻nghĩ 等đẳng 。

【# □# 註chú 】# 互hỗ 相tương 吞thôn 啖đạm 。 文văn 句cú 四tứ (# 三tam 十thập 四tứ )# 云vân 畜súc 生sanh 者giả 。 多đa 盲manh 冥minh 。 盲manh 冥minh 者giả 。 無vô 明minh 也dã 。 強cường/cưỡng 者giả 。 伏phục 弱nhược 。 飲ẩm 血huyết 啖đạm 肉nhục 。 怖bố 畏úy 百bách 端đoan 。 四tứ 解giải 脫thoát 經kinh 稱xưng 為vi 血huyết 途đồ 。 從tùng 相tương/tướng 啖đạm 邊biên 為vi 名danh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 曰viết 。 有hữu 說thuyết 以dĩ 盲manh 冥minh 故cố 。 名danh 畜súc 生sanh 。 五ngũ 道đạo 中trung 無vô 明minh 多đa 者giả 。 莫mạc 若nhược 畜súc 生sanh 。 故cố 恃thị 強cường/cưỡng 吞thôn 弱nhược 。 弱nhược 者giả 怖bố 畏úy 百bách 端đoan 。 行hành 一nhất 步bộ 。 必tất 左tả 右hữu 瞻chiêm 視thị 也dã 。 其kỳ 實thật 畜súc 生sanh 是thị 刀đao 途đồ 。 經kinh 從tùng 互hỗ 吞thôn 啖đạm 邊biên 名danh 血huyết 途đồ 。

【# □# 註chú 】# 中trung 品phẩm 。 其kỳ 心tâm 劣liệt 前tiền 作tác 已dĩ 少thiểu 悔hối 。

【# ■# 記ký 】# 較giảo 地địa 獄ngục 少thiểu 劣liệt 。 比tỉ 餓ngạ 鬼quỷ 為vi 勝thắng 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 旁bàng 生sanh 極cực 一nhất 中trung (# 旁bàng 生sanh 壽thọ 量lượng 。 多đa 無vô 定định 限hạn 。 其kỳ 極cực 長trưởng 者giả 。 亦diệc 一nhất 中trung 劫kiếp 。 謂vị 難Nan 陀Đà 龍long 等đẳng 。 諸chư 大đại 龍long 王vương 。 皆giai 住trụ 一nhất 劫kiếp 。 能năng 持trì 大đại 地địa )# 。

【# ■# 記ký 】# 即tức 與dữ 俱câu 舍xá 釋thích 論luận 同đồng 。

【# □# 註chú 】# 文văn 句cú 四tứ (# 三tam 十thập 五ngũ )# 云vân 。 劫kiếp 初sơ 時thời 。 皆giai 解giải 聖thánh 語ngữ 。 後hậu 飲ẩm 食thực 異dị 謟siểm 心tâm 而nhi 語ngữ 皆giai 變biến 。 或hoặc 不bất 能năng 語ngữ 。 妙diệu 樂lạc 五ngũ (# 三tam 十thập )# 云vân 諸chư 教giáo 相tương/tướng 中trung 。 畜súc 生sanh 能năng 言ngôn 。 皆giai 此thử 時thời 也dã 又hựu 畜súc 生sanh 能năng 飛phi 空không 。 自tự 爾nhĩ 力lực 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 引dẫn 畜súc 生sanh 初sơ 皆giai 能năng 言ngôn 也dã 。 如như 雜tạp 寶bảo 藏tạng 經Kinh 云vân 。

佛Phật 言ngôn 。

過quá 去khứ 比tỉ 提đề 醯hê 國quốc 王vương 。 以dĩ 象tượng 伏phục 迦ca 尸thi 王vương 軍quân 。 迦ca 尸thi 王vương 作tác 是thị 念niệm 言ngôn 。 我ngã 今kim 如như 何hà 。 當đương 得đắc 香hương 象tượng 。 摧tồi 伏phục 比tỉ 提đề 醯hê 王vương 軍quân 。

時thời 有hữu 人nhân 言ngôn 。 我ngã 見kiến 山sơn 中trung 有hữu 一nhất 白bạch 香hương 象tượng 。 王vương 聞văn 已dĩ 。 即tức 募mộ 軍quân 言ngôn 。 誰thùy 能năng 得đắc 香hương 象tượng 者giả 。 我ngã 當đương 重trọng 賞thưởng 。

時thời 軍quân 集tập 眾chúng 往vãng 取thủ 彼bỉ 象tượng 。 象tượng 思tư 。 我ngã 若nhược 遠viễn 去khứ 。 父phụ 母mẫu 盲manh 老lão 。 不bất 如như 隨tùy 順thuận 。 往vãng 至chí 王vương 所sở 。 王vương 言ngôn 。 與dữ 其kỳ 飲ẩm 食thực 。

時thời 象tượng 不bất 肯khẳng 飲ẩm 食thực 。 上thượng 古cổ 畜súc 生sanh 皆giai 能năng 人nhân 語ngữ 。 王vương 問vấn 。 何hà 故cố 不bất 食thực 。 象tượng 答đáp 。 我ngã 有hữu 父phụ 母mẫu 。 年niên 老lão 眼nhãn 盲manh 。 無vô 與dữ 水thủy 草thảo 。 父phụ 母mẫu 不bất 食thực 。 我ngã 云vân 何hà 食thực 。 又hựu 言ngôn 。 我ngã 欲dục 去khứ 者giả 。 王vương 諸chư 兵binh 眾chúng 。 無vô 能năng 遮già 我ngã 。 順thuận 王vương 來lai 耳nhĩ 。 王vương 今kim 見kiến 聽thính 。 我ngã 去khứ 供cung 養dưỡng 父phụ 母mẫu 。 終chung 壽thọ 還hoàn 來lai 。 王vương 喜hỷ 念niệm 言ngôn 。 我ngã 即tức 人nhân 頭đầu 象tượng 。 此thử 即tức 象tượng 頭đầu 人nhân 也dã 。 尋tầm 即tức 放phóng 象tượng 。 父phụ 母mẫu 喪táng 亡vong 。 還hoàn 來lai 王vương 所sở 。 王vương 欲dục 伐phạt 彼bỉ 國quốc 。 象tượng 言ngôn 。 莫mạc 與dữ 鬬đấu 爭tranh 。 聽thính 我ngã 獨độc 往vãng 。 令linh 彼bỉ 怨oán 敵địch 。 不bất 敢cảm 欺khi 侮vũ 。 無vô 能năng 遮già 我ngã 。 便tiện 不bất 還hoàn 者giả 。 比tỉ 提đề 醯hê 王vương 。 聞văn 象tượng 來lai 至chí 。 極cực 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 語ngữ 言ngôn 。 即tức 住trụ 我ngã 國quốc 。 象tượng 曰viết 。 不bất 得đắc 即tức 住trụ 。 先tiên 許hứa 彼bỉ 王vương 。 當đương 還hoàn 其kỳ 國quốc 。 汝nhữ 二nhị 國quốc 王vương 。 應ưng 除trừ 怨oán 敵địch 。 自tự 安an 其kỳ 國quốc 。 豈khởi 不bất 快khoái 乎hồ 。 即tức 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。 得đắc 勝thắng 增tăng 長trưởng 怨oán 。 負phụ 則tắc 益ích 憂ưu 苦khổ 。 不bất 爭tranh 勝thắng 負phụ 者giả 。 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 最tối 第đệ 一nhất 。

爾nhĩ 時thời 香hương 象tượng 。 說thuyết 此thử 偈kệ 已dĩ 。 即tức 便tiện 還hoàn 國quốc 。 從tùng 此thử 已dĩ 後hậu 。 兩lưỡng 國quốc 和hòa 好hảo/hiếu 。

爾nhĩ 時thời 白bạch 象tượng 王vương 。 今kim 我ngã 身thân 是thị 。 迦ca 尸thi 王vương 者giả 。 今kim 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 是thị 。 比tỉ 提đề 醯hê 王vương 者giả 。 今kim 阿A 闍Xà 世Thế 王Vương 是thị 。 當đương 知tri 上thượng 古cổ 之chi 畜súc 。 能năng 人nhân 語ngữ 也dã 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 三tam 之chi 上thượng

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 三tam 之chi 下hạ

高cao 麗lệ 沙Sa 門Môn 諦đế 觀quán 錄lục

南nam 天Thiên 竺Trúc 沙Sa 門Môn 蒙mông 潤nhuận 集tập 註chú

清thanh 比Bỉ 丘Khâu 性tánh 權quyền 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký

清thanh 三Tam 寶Bảo 弟đệ 子tử 錢tiền 六lục 菴am 較giảo 訂#

天thiên 台thai 嫡đích 裔duệ 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 閑nhàn 編biên 科khoa 參tham 梓#

△# 三tam 餓ngạ 鬼quỷ 道đạo 。

三tam 餓ngạ 鬼quỷ 道đạo 。 梵Phạn 語ngữ 闍xà 黎lê 哆đa 。 此thử 道đạo 亦diệc 徧biến 諸chư 趣thú 。 有hữu 福phước 德đức 者giả 。 作tác 山sơn 林lâm 塚trủng 廟miếu 神thần 。 無vô 福phước 德đức 者giả 。 居cư 不bất 淨tịnh 處xứ 。 不bất 得đắc 飲ẩm 食thực 。 常thường 受thọ 鞭tiên 打đả 。 填điền 河hà 塞tắc 海hải 。 受thọ 苦khổ 無vô 量lượng 。 諂siểm 誑cuống 心tâm 意ý 。 作tác 下hạ 品phẩm 五ngũ 逆nghịch 十thập 惡ác 。 感cảm 此thử 道đạo 身thân 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 云vân 。 梵Phạn 語ngữ 闍xà 黎lê 哆đa 。 此thử 翻phiên 祖tổ 父phụ 。 後hậu 生sanh 云vân 。 祖tổ 父phụ 者giả 。 從tùng 初sơ 受thọ 名danh 。 又hựu 後hậu 生sanh 。 亦diệc 是thị 後hậu 生sanh 之chi 祖tổ 父phụ 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 言ngôn 。 或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 最tối 初sơ 生sanh 彼bỉ 道đạo 中trung 。 名danh 祖tổ 父phụ 。 又hựu 言ngôn 。 後hậu 諸chư 眾chúng 生sanh 。 生sanh 彼bỉ 生sanh 處xứ 。 彼bỉ 相tương 續tục 者giả 。 亦diệc 名danh 祖tổ 父phụ 。

【# □# 註chú 】# 爾nhĩ 雅nhã 云vân 。 鬼quỷ 者giả 。 歸quy 也dã 。 尸thi 子tử 曰viết 。 古cổ 者giả 名danh 死tử 人nhân 為vi 歸quy 人nhân 。 又hựu 云vân 人nhân 神thần 曰viết 鬼quỷ 。 地địa 神thần 曰viết 祇kỳ 。 天thiên 神thần 曰viết 靈linh 。 又hựu 云vân 饑cơ 餓ngạ 。 謂vị 餓ngạ 鬼quỷ 也dã 。 恆hằng 被bị 驅khu 使sử 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 引dẫn 外ngoại 書thư 釋thích 鬼quỷ 也dã 。 夏hạ 禹vũ 王vương 。 濟tế 江giang 。 龍long 負phụ 舟chu 。 舟chu 人nhân 懼cụ 禹vũ 歎thán 曰viết 。 吾ngô 受thọ 命mạng 於ư 天thiên 。 竭kiệt 力lực 以dĩ 勞lao 萬vạn 民dân 。 生sanh 。 寄ký 也dã 。 死tử 。 歸quy 也dã 。 何hà 憂ưu 龍long 焉yên 。 自tự 後hậu 稱xưng 死tử 者giả 。 為vi 歸quy 人nhân 也dã 。 饑cơ 餓ngạ 等đẳng 。 婆bà 沙sa 論luận 言ngôn 。 有hữu 說thuyết 多đa 饑cơ 渴khát 故cố 。 彼bỉ 眾chúng 生sanh 腹phúc 如như 山sơn 。 咽yến/ế/yết 如như 鍼châm 孔khổng 。 百bách 千thiên 歲tuế 不bất 聞văn 水thủy 聲thanh 。 亦diệc 未vị 曾tằng 見kiến 。 何hà 況huống 得đắc 觸xúc 。 又hựu 言ngôn 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 被bị 驅khu 使sử 故cố 。 彼bỉ 恆hằng 為vi 諸chư 天thiên 處xứ 處xứ 驅khu 使sử 故cố 。 亦diệc 名danh 驅khu 使sử 鬼quỷ 。

【# ■# 補bổ 】# 鬼quỷ 者giả 。 畏úy 也dã 。 謂vị 虗hư 怯khiếp 多đa 畏úy 。 又hựu 威uy 也dã 。 能năng 令linh 他tha 畏úy 其kỳ 威uy 故cố 。

【# □# 註chú 】# 此thử 道đạo 亦diệc 徧biến 諸chư 趣thú 。 輔phụ 行hành 三tam 下hạ 云vân 。 此thử 處xử 在tại 閻Diêm 浮Phù 提đề 下hạ 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 有hữu 閻diêm 王vương 界giới 。 縱tung 廣quảng 量lượng 亦diệc 等đẳng 。 是thị 根căn 本bổn 處xứ 。 亦diệc 有hữu 住trụ 閻Diêm 浮Phù 提Đề 洲Châu 者giả 。 有hữu 德đức 者giả 。 住trụ 華hoa 果quả 樹thụ 林lâm 。 無vô 德đức 者giả 。 居cư 不bất 淨tịnh 處xứ 。 東đông 西tây 二nhị 洲châu 亦diệc 有hữu 鬼quỷ 。 北bắc 洲châu 唯duy 有hữu 威uy 德đức 者giả 。 諸chư 天thiên 亦diệc 有hữu 。 隨tùy 生sanh 處xứ 形hình 。 或hoặc 居cư 海hải 渚chử 。 或hoặc 在tại 人nhân 間gian 山sơn 林lâm 中trung 。 或hoặc 似tự 人nhân 形hình 。 或hoặc 似tự 獸thú 形hình 。

【# ■# 記ký 】# 有hữu 德đức 住trụ 華hoa 果quả 者giả 。 即tức 主chủ 掌chưởng 華hoa 果quả 樹thụ 林lâm 。 使sử 不bất 枯khô 瘁# 。 而nhi 受thọ 奇kỳ 華hoa 茂mậu 林lâm 之chi 樂lạc 。 無vô 德đức 居cư 不bất 淨tịnh 者giả 。 有hữu 二nhị 。 一nhất 有hữu 力lực 。 主chủ 掌chưởng 其kỳ 處xứ 。 二nhị 無vô 力lực 。 偷thâu 啖đạm 糞phẩn 穢uế 。 常thường 受thọ 鞭tiên 笞si 。 東đông 西tây 亦diệc 分phần/phân 有hữu 無vô 威uy 德đức 二nhị 種chủng 。 北bắc 唯duy 威uy 德đức 者giả 。 彼bỉ 地địa 清thanh 淨tịnh 果quả 報báo 故cố 。 諸chư 天thiên 隨tùy 生sanh 處xứ 形hình 者giả 。 謂vị 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 唯duy 有hữu 威uy 德đức 者giả 也dã 。 居cư 海hải 渚chử 山sơn 林lâm 者giả 。 有hữu 說thuyết 閻Diêm 浮Phù 提Đề 西tây 。 有hữu 五ngũ 百bách 渚chử 。 兩lưỡng 渚chử 間gian 。 有hữu 五ngũ 百bách 餓ngạ 鬼quỷ 城thành 。 其kỳ 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 有hữu 威uy 德đức 者giả 住trụ 。 其kỳ 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 無vô 威uy 德đức 者giả 住trụ 。 故cố 尼ni 彌di 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 告cáo 御ngự 者giả 摩ma 多đa 羅la 曰viết 。 我ngã 欲dục 升thăng 天thiên 。 汝nhữ 可khả 從tùng 是thị 道đạo 去khứ 。 使sử 我ngã 見kiến 諸chư 眾chúng 生sanh 。 受thọ 惡ác 善thiện 報báo 者giả 。

爾nhĩ 時thời 聖thánh 王vương 。 從tùng 諸chư 城thành 過quá 。 見kiến 有hữu 威uy 德đức 者giả 。 如như 諸chư 天thiên 子tử 。 天thiên 冠quan 。 天thiên 衣y 。 食thực 甘cam 飲ẩm 美mỹ 。 各các 各các 遊du 戲hí 。 而nhi 自tự 娛ngu 樂lạc 。 無vô 威uy 德đức 者giả 。 露lộ 體thể 無vô 衣y 。 以dĩ 髮phát 自tự 覆phú 。 手thủ 執chấp 瓦ngõa 器khí 。 行hành 乞khất 自tự 活hoạt 也dã 。 似tự 人nhân 形hình 獸thú 形hình 者giả 。 謂vị 有hữu 正chánh 立lập 者giả 。 有hữu 旁bàng 側trắc 者giả 。 或hoặc 面diện 如như 豬trư 。 或hoặc 首thủ 似tự 牛ngưu 。 如như 壁bích 上thượng 畫họa 像tượng 是thị 也dã 。 已dĩ 上thượng 俱câu 準chuẩn 婆bà 沙sa 對đối 記ký 。

【# ■# 補bổ 】# 隨tùy 生sanh 處xứ 形hình 者giả 。 如như 生sanh 南nam 洲châu 。 像tượng 南nam 洲châu 人nhân 形hình 。 生sanh 天thiên 。 像tượng 天thiên 人nhân 形hình 。 又hựu 長trường/trưởng 阿a 含hàm 言ngôn 。 一nhất 切thiết 人nhân 民dân 。 所sở 居cư 舍xá 宅trạch 街nhai 巷hạng 。 四tứ 衢cù 道đạo 中trung 。 屠đồ 兒nhi 肆tứ 市thị 。 及cập 丘khâu 塚trủng 間gian 。 皆giai 有hữu 鬼quỷ 神thần 。 無vô 有hữu 空không 者giả 。 依y 人nhân 名danh 人nhân 。 依y 村thôn 名danh 村thôn 。 一nhất 切thiết 樹thụ 木mộc 。 極cực 小tiểu 如như 車xa 軸trục 者giả 。 皆giai 有hữu 鬼quỷ 神thần 依y 止chỉ 。 有hữu 師sư 標tiêu 言ngôn 。 隨tùy 生sanh 處xứ 形hình 。 謂vị 隨tùy 何hà 處xứ 命mạng 終chung 。 即tức 作tác 彼bỉ 形hình 語ngữ 。 評bình 曰viết 。 不bất 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 若nhược 從tùng 無vô 色sắc 界giới 歿một 。 生sanh 此thử 處xứ 。 可khả 無vô 形hình 無vô 語ngữ 耶da 。 應ưng 言ngôn 隨tùy 所sở 生sanh 處xứ 。 形hình 語ngữ 亦diệc 爾nhĩ 。

【# □# 註chú 】# 。 不bất 得đắc 飲ẩm 食thực 。 重trọng/trùng 者giả 。 饑cơ 火hỏa 節tiết 燄diệm 。 不bất 聞văn 漿tương 水thủy 之chi 名danh 。 中trung 者giả 。 伺tứ 求cầu 蕩đãng 滌địch 。 膿nùng 血huyết 糞phẩn 穢uế 。 輕khinh 者giả 。

時thời 簿bộ 一nhất 飽bão 。 加gia 以dĩ 刀đao 杖trượng 驅khu 逼bức 。 塞tắc 海hải 填điền 河hà 。 四tứ 解giải 脫thoát 經kinh 稱xưng 為vi 刀đao 途đồ 。 從tùng 彼bỉ 刀đao 杖trượng 驅khu 逼bức 為vi 名danh 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 然nhiên 餓ngạ 鬼quỷ 應ưng 名danh 血huyết 途đồ 。 以dĩ 見kiến 清thanh 水thủy 。 為vi 膿nùng 血huyết 故cố 。 而nhi 經kinh 從tùng 彼bỉ 刀đao 杖trượng 驅khu 逼bức 。 名danh 刀đao 途đồ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 下hạ 品phẩm 。 正chánh 作tác 能năng 悔hối 。 故cố 云vân 下hạ 品phẩm 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 鬼quỷ 日nhật 月nguyệt 五ngũ 百bách 。 以dĩ 人nhân 間gian 一nhất 月nguyệt 為vi 一nhất 日nhật 。 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 更cánh 有hữu 三tam 類loại 九cửu 種chủng 。 內nội 障chướng 。 外ngoại 障chướng 。 無vô 障chướng 。 如như 蘭lan 盆bồn 疏sớ/sơ 。

【# ■# 記ký 】# 三tam 類loại 九cửu 種chủng 。 如như 下hạ 圖đồ 示thị 。 內nội 障chướng 外ngoại 障chướng 無vô 障chướng 者giả 。 疏sớ/sơ 曰viết 。 水thủy 到đáo 化hóa 為vi 膿nùng 血huyết 。 是thị 內nội 障chướng 。 咽yến/ế/yết 如như 鍼châm 。 腹phúc 如như 癭# 。 為vi 外ngoại 障chướng 。 飲ẩm 血huyết 啖đạm 糞phẩn 燒thiêu 然nhiên 。 是thị 無vô 障chướng 也dã 。 又hựu 有hữu 言ngôn 。 一nhất 外ngoại 障chướng 。 得đắc 遇ngộ 水thủy 時thời 。 即tức 見kiến 有hữu 人nhân 執chấp 刀đao 杖trượng 等đẳng 障chướng 碍# 故cố 。 二nhị 內nội 障chướng 。 口khẩu 有hữu 火hỏa 炬cự 。 或hoặc 咽yến/ế/yết 如như 鍼châm 故cố 。 三tam 無vô 障chướng 。 見kiến 河hà 是thị 猛mãnh 火hỏa 。 或hoặc 食thực 糞phẩn 穢uế 。 或hoặc 自tự 割cát 身thân 肉nhục 。 食thực 啖đạm 等đẳng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 今kim 水thủy 陸lục 施thí 食thực 。 正chánh 為vi 燄diệm 口khẩu 鬼quỷ 神thần 。 婆Bà 羅La 門Môn 仙tiên 。 出xuất 生sanh 所sở 供cung 。 為vi 曠Khoáng 野Dã 鬼Quỷ 神Thần 。 鬼quỷ 子tử 母mẫu 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 佛Phật 說thuyết 焰diễm 口khẩu 經kinh 曰viết 。 阿A 難Nan 習tập 定định 。 夜dạ 見kiến 鬼quỷ 王vương 。 口khẩu 吐thổ 火hỏa 燄diệm 。 饑cơ 火hỏa 交giao 燃nhiên 。 問vấn 是thị 何hà 名danh 。 答đáp 曰viết 面diện 燃nhiên 。 汝nhữ 三tam 日nhật 中trung 。 當đương 墮đọa 我ngã 類loại 。 阿A 難Nan 驚kinh 怖bố 。 歸quy 投đầu 大đại 覺giác 慈từ 尊tôn 。 敘tự 說thuyết 前tiền 因nhân 。 啟khải 請thỉnh 救cứu 苦khổ 之chi 法pháp 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

我ngã 念niệm 過quá 去khứ 。 作tác 婆Bà 羅La 門Môn 時thời 。 於ư 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 邊biên 。 受thọ 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 。 名danh 曰viết 無vô 量lượng 。 威uy 德đức 自tự 在tại 。 光Quang 明Minh 如Như 來Lai 。 陀đà 羅la 尼ni 法Pháp 。 汝nhữ 若nhược 善thiện 能năng 作tác 此thử 法pháp 者giả 。 加gia 持trì 七thất 遍biến 。 能năng 令linh 一nhất 食thực 。 變biến 成thành 種chủng 種chủng 甘cam 露lộ 飲ẩm 食thực 。 即tức 能năng 充sung 足túc 。 百bách 千thiên 俱câu 胝chi 。 那na 由do 他tha 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 數số 。 一nhất 切thiết 餓ngạ 鬼quỷ 。 婆Bà 羅La 門Môn 仙tiên 也dã 。 出xuất 生sanh 偈kệ 曰viết 。 大đại 鵬# 金kim 翅sí 鳥điểu 。 曠Khoáng 野Dã 鬼Quỷ 神Thần 眾chúng 。 羅la 剎sát 鬼quỷ 子tử 母mẫu 。 悉tất 皆giai 得đắc 飽bão 滿mãn 。 是thị 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 統thống 紀kỷ 水thủy 陸lục 者giả 。 梁lương 武võ 帝đế 。 夢mộng 神thần 僧Tăng 告cáo 以dĩ 作tác 水thủy 陸lục 大đại 齋trai 。 拔bạt 濟tế 六lục 道đạo 四tứ 生sanh 。 帝đế 即tức 遣khiển 迎nghênh 大đại 藏tạng 。 創sáng/sang 立lập 儀nghi 文văn 。 三tam 年niên 而nhi 成thành 。 乃nãi 建kiến 道Đạo 場Tràng 。 出xuất 生sanh 者giả 。 有hữu 二nhị 緣duyên 。 一nhất 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 合hợp 旋toàn 。 曠Khoáng 野Dã 鬼Quỷ 神Thần 。 毗tỳ 奈nại 耶da 。 令linh 施thí 鬼quỷ 子tử 母mẫu 等đẳng 。 此thử 曹tào 本bổn 食thực 肉nhục 噉đạm 人nhân 。 佛Phật 化hóa 之chi 。 受thọ 戒giới 。 囑chúc 弟đệ 子tử 隨tùy 處xứ 施thí 食thực 。 今kim 齋trai 堂đường 。 各các 各các 出xuất 生sanh 是thị 也dã 。 此thử 唯duy 出xuất 家gia 人nhân 行hành 之chi 。 二nhị 者giả 。 燄diệm 口khẩu 經kinh 。 令linh 施thí 餓ngạ 鬼quỷ 食thực 。 今kim 齋trai 堂đường 別biệt 俱câu 小tiểu 斛hộc 。 於ư 食thực 畢tất 。 眾chúng 作tác 法pháp 既ký 之chi 。 或hoặc 名danh 具cụ 小tiểu 生sanh 斛hộc 。 夜dạ 間gian 咒chú 施thí 。 此thử 通thông 俗tục 行hành 之chi 。

【# ■# 記ký 】# 盂vu 蘭lan 盆bồn 疏sớ/sơ 曰viết 。 鬼quỷ 有hữu 三tam 。 一nhất 無vô 財tài 。 以dĩ 無vô 福phước 德đức 。 不bất 得đắc 食thực 故cố 。 二nhị 少thiểu 財tài 。 少thiểu 得đắc 淨tịnh 妙diệu 飲ẩm 食thực 故cố 。 三tam 多đa 財tài 。 多đa 得đắc 淨tịnh 妙diệu 飲ẩm 食thực 故cố 。 復phục 各các 有hữu 三tam 。 無vô 財tài 三tam 者giả 。 一nhất 炬cự 口khẩu 者giả 。 謂vị 火hỏa 炬cự 炎diễm 熾sí 。 常thường 從tùng 口khẩu 出xuất 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經Kinh 云vân 。 若nhược 人nhân 貪tham 嫉tật 。 枉uổng 奪đoạt 人nhân 財tài 。 破phá 人nhân 城thành 郭quách 。 殺sát 害hại 抄sao 掠lược 。 得đắc 財tài 奉phụng 王vương 大đại 臣thần 。 轉chuyển 增tăng 凶hung 暴bạo 。 墮đọa 熾sí 然nhiên 餓ngạ 鬼quỷ 中trung 。 二nhị 鍼châm 咽yến/ế/yết 者giả 。 頭đầu 大đại 如như 山sơn 。 咽yến/ế/yết 如như 鍼châm 孔khổng 。 由do 破phá 齋trai 夜dạ 食thực 。 盜đạo 竊thiết 眾chúng 僧Tăng 食thực 故cố 。 三tam 臭xú 口khẩu 者giả 。 口khẩu 中trung 腐hủ 臭xú 。 自tự 受thọ 惡ác 報báo 。 以dĩ 多đa 貪tham 名danh 利lợi 。 自tự 是thị 非phi 他tha 。 讚tán 歎thán 惡ác 人nhân 。 毀hủy 謗báng 賢hiền 善thiện 故cố 。 少thiểu 財tài 中trung 三tam 。 一nhất 鍼châm 毛mao 者giả 。 毛mao 利lợi 如như 鍼châm 。 行hành 便tiện 自tự 刺thứ 。 為vì 貪tham 利lợi 故cố 。 妄vọng 行hành 鍼châm 灸# 。 及cập 刺thứ 眾chúng 生sanh 。 但đãn 為vi 求cầu 財tài 。 不bất 愈dũ 病bệnh 故cố 。 二nhị 臭xú 毛mao 者giả 。 鬼quỷ 毛mao 利lợi 而nhi 臭xú 。 自tự 拔bạt 受thọ 苦khổ 。 由do 販phán 賣mại 畜súc 生sanh 。 烹phanh 宰tể 燖# 剝bác 。 楚sở 痛thống 難nan 堪kham 。 地địa 獄ngục 罪tội 終chung 。 墮đọa 斯tư 鬼quỷ 趣thú 。 三tam 大đại 癭# 者giả 。 咽yến/ế/yết 垂thùy 大đại 癭# 。 自tự 抉# 噉đạm 膿nùng 。 由do 嫉tật 妬đố 於ư 人nhân 。 常thường 懷hoài 嗔sân 恨hận 故cố 。 多đa 財tài 中trung 三tam 。 一nhất 得đắc 棄khí 鬼quỷ 。 常thường 得đắc 祭tế 祀tự 。 所sở 棄khí 食thực 故cố 。 由do 罪tội 多đa 福phước 少thiểu 。 少thiểu 施thí 多đa 慳san 。 棄khí 擲trịch 之chi 物vật 。 方phương 惠huệ 施thí 故cố 。 二nhị 得đắc 失thất 者giả 。 常thường 得đắc 巷hạng 陌mạch 所sở 遺di 食thực 故cố 。 以dĩ 於ư 現hiện 財tài 。 常thường 生sanh 慳san 著trước 。 疑nghi 欲dục 失thất 者giả 。 而nhi 方phương 捨xả 故cố 。 三tam 勢thế 力lực 者giả 。 謂vị 夜dạ 叉xoa 。 羅la 剎sát 。 毗tỳ 舍xá 闍xà 鬼quỷ 等đẳng 。 所sở 受thọ 福phước 樂lạc 。 類loại 於ư 人nhân 天thiên 。 或hoặc 依y 樹thụ 林lâm 山sơn 谷cốc 。 靈linh 廟miếu 空không 居cư 。 形hình 豎thụ 而nhi 行hành 。 屬thuộc 於ư 鬼quỷ 趣thú 。 此thử 等đẳng 變biến 化hóa 多đa 端đoan 。 由do 於ư 因Nhân 地Địa 罪tội 福phước 不bất 精tinh 。 苦khổ 樂lạc 之chi 因nhân 相tương/tướng 雜tạp 作tác 故cố 。 然nhiên 鬼quỷ 神thần 一nhất 道đạo 。 多đa 不bất 信tín 者giả 。 昔tích 阮# 修tu 。 執chấp 無vô 鬼quỷ 曰viết 。 今kim 有hữu 見kiến 鬼quỷ 者giả 。 言ngôn 著trước 生sanh 。

時thời 衣y 。 人nhân 有hữu 鬼quỷ 。 衣y 亦diệc 有hữu 鬼quỷ 耶da 。 論luận 者giả 。 伏phục 焉yên 。 此thử 亦diệc 不bất 達đạt 鬼quỷ 化hóa 為vi 衣y 。 似tự 生sanh 時thời 所sở 著trước 服phục 也dã 。 然nhiên 俗tục 雖tuy 說thuyết 有hữu 。 非phi 悉tất 知tri 有hữu 。 故cố 俗tục 所sở 說thuyết 。 但đãn 見kiến 人nhân 畜súc 少thiểu 分phần 。 不bất 見kiến 餘dư 之chi 四tứ 道đạo 。 如như 孔khổng 子tử 曰viết 。 生sanh 與dữ 人nhân 事sự 。 此thử 尚thượng 未vị 知tri 。 死tử 與dữ 鬼quỷ 神thần 。 我ngã 焉yên 能năng 測trắc 。 則tắc 知tri 佛Phật 教giáo 法pháp 。 方phương 備bị 明minh 道đạo 六lục 之chi 趣thú 歟# 。

△# 四tứ 阿a 修tu 羅la 道đạo 。

四tứ 阿a 修tu 羅la 道đạo 。 此thử 翻phiên 無vô 酒tửu 。 又hựu 無vô 端đoan 正chánh 。 又hựu 無vô 天thiên 。 或hoặc 在tại 海hải 岸ngạn 海hải 底để 。 宮cung 殿điện 嚴nghiêm 飾sức 。 常thường 好hảo/hiếu 鬥đấu 戰chiến 。 怕phạ 怖bố 無vô 極cực 。 在tại 因nhân 之chi 時thời 。 懷hoài 猜# 忌kỵ 心tâm 。 雖tuy 行hành 五ngũ 常thường 。 次thứ 勝thắng 他tha 故cố 。 作tác 下hạ 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 感cảm 此thử 道đạo 身thân 。

【# □# 註chú 】# 文văn 句cú 二nhị (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 四tứ 天thiên 下hạ 採thải 花hoa 。 醞# 於ư 大đại 海hải 。 魚ngư 龍long 業nghiệp 力lực 。 其kỳ 味vị 不bất 變biến 。 嗔sân 妬đố 誓thệ 斷đoạn 。 故cố 言ngôn 無vô 酒tửu 。

【# ■# 記ký 】# 修tu 羅la 嗜thị 酒tửu 。 遍biến 採thải 名danh 花hoa 醞# 海hải 。 欲dục 成thành 香hương 醪lao 。 魚ngư 龍long 業nghiệp 力lực 。 水thủy 味vị 不bất 變biến 。 嗔sân 妬đố 誓thệ 斷đoạn 酒tửu 。 故cố 名danh 無vô 酒tửu 。

【# □# 註chú 】# 無vô 端đoan 正chánh 。 男nam 醜xú 女nữ 端đoan 。 舍xá 脂chi 是thị 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 男nam 修tu 羅la 。 二nhị 十thập 四tứ 頭đầu 千thiên 手thủ 。 其kỳ 醜xú 可khả 知tri 。 女nữ 修tu 羅la 。 端đoan 正chánh 如như 舍xá 脂chi 。 帝Đế 釋Thích 納nạp 為vi 妻thê 。 五ngũ 通thông 仙tiên 人nhân 。 聞văn 其kỳ 聲thanh 即tức 失thất 五ngũ 通thông 。 其kỳ 美mỹ 亦diệc 可khả 知tri 矣hĩ 。 今kim 據cứ 男nam 修tu 羅la 。 故cố 名danh 無vô 端đoan 正chánh 。 新tân 婆bà 沙sa 言ngôn 。 素tố 洛lạc 。 名danh 端đoan 正chánh 。 彼bỉ 非phi 端đoan 正chánh 。 名danh 阿a 素tố 洛lạc 。

【# □# 註chú 】# 無vô 天thiên 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 二nhị (# 十thập 四tứ )# 云vân 。 此thử 神thần 果quả 報báo 最tối 勝thắng 。 鄰lân 次thứ 諸chư 天thiên 。 而nhi 非phi 天thiên 也dã 。 妙diệu 樂lạc 二nhị (# 二nhị 十thập 九cửu )# 云vân 。 無vô 天thiên 德đức 故cố (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 釋thích 者giả 。 此thử 道đạo 有hữu 天thiên 福phước 報báo 。 無vô 天thiên 德đức 行hạnh 。 妙diệu 樂lạc 準chuẩn 正chánh 理lý 論luận 言ngôn 。 洛lạc 素tố 名danh 天thiên 。 是thị 自tự 在tại 義nghĩa 。 無vô 天thiên 實thật 德đức 。 名danh 阿a 素tố 洛lạc 。

【# □# 註chú 】# 或hoặc 在tại 海hải 岸ngạn 海hải 底để 。 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 云vân 。 世thế 界giới 初sơ 成thành 。 住trụ 須Tu 彌Di 頂đảnh 。 亦diệc 有hữu 宮cung 殿điện 。 後hậu 光Quang 音Âm 天Thiên 下hạ 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 至chí 第đệ 五ngũ 天thiên 。 修tu 羅la 嗔sân 。 便tiện 避tị 之chi 。 無vô 住trú 處xứ 下hạ 生sanh 此thử 。 (# 文văn )# 文văn 句cú 二nhị (# 二nhị 十thập 一nhất )# 云vân 。 鬼quỷ 道đạo 攝nhiếp 者giả 。 居cư 大đại 海hải 邊biên 。 畜súc 生sanh 道đạo 攝nhiếp 者giả 。 居cư 大đại 海hải 底để 。 準chuẩn 此thử 。 則tắc 知tri 妙diệu 玄huyền 明minh 或hoặc 居cư 半bán 須Tu 彌Di 山Sơn 巖nham 窟quật 。 應ưng 天thiên 種chủng 攝nhiếp 。 妙diệu 樂lạc 引dẫn 阿a 含hàm 四tứ 修tu 羅la 。 次thứ 第đệ 住trụ 於ư 海hải 底để 。 各các 於ư 海hải 下hạ 二nhị 萬vạn 由do 旬tuần 。 以dĩ 為vi 一nhất 宮cung 居cư 。 止chỉ 處xứ 殊thù 勝thắng 。 必tất 兼kiêm 多đa 福phước 。 方phương 得đắc 生sanh 彼bỉ 。 又hựu 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 。 明minh 胎thai 卵noãn 濕thấp 化hóa 。 四tứ 種chủng 之chi 異dị 。 屬thuộc 於ư 鬼quỷ 畜súc 人nhân 天thiên 。 四tứ 處xứ 所sở 攝nhiếp 。 具cụ 如như 彼bỉ 文văn 。

【# ■# 記ký 】# 輔phụ 行hành 中trung 明minh 修tu 羅la 避tị 天thiên 。 從tùng 他tha 化hóa 逆nghịch 數số 而nhi 來lai 忉Đao 利Lợi 。 正chánh 是thị 第đệ 五ngũ 天thiên 。 嗔sân 避tị 之chi 故cố 。 移di 住trụ 海hải 岸ngạn 海hải 底để 。 文văn 句cú 中trung 明minh 鬼quỷ 畜súc 修tu 羅la 住trụ 海hải 岸ngạn 海hải 底để 。 以dĩ 正Chánh 法Pháp 念niệm 經Kinh 云vân 。 阿a 修tu 羅la 二nhị 種chủng 。 一nhất 鬼quỷ 道đạo 攝nhiếp 。 魔ma 身thân 修tu 羅la 。 有hữu 神thần 通thông 力lực 。 二nhị 畜súc 道đạo 攝nhiếp 。 住trụ 大đại 海hải 底để 。 須Tu 彌Di 山Sơn 側trắc 。 阿a 毗tỳ 曇đàm 論luận 言ngôn 。 阿a 修tu 羅la 謟siểm 曲khúc 覆phú 故cố 。 鬼quỷ 道đạo 所sở 攝nhiếp 。 羅La 睺Hầu 阿A 修Tu 羅La 王Vương 。 師sư 子tử 生sanh 故cố 。 畜súc 道đạo 所sở 攝nhiếp 。 而nhi 文văn 句cú 則tắc 以dĩ 鬼quỷ 道đạo 居cư 海hải 邊biên 。 畜súc 道đạo 居cư 海hải 底để 。 準chuẩn 知tri 妙diệu 玄huyền 明minh 居cư 須Tu 彌Di 巖nham 窟quật 住trụ 者giả 。 天thiên 種chủng 攝nhiếp 也dã 。 言ngôn 天thiên 種chủng 者giả 。 妙diệu 樂lạc 言ngôn 。 並tịnh 是thị 元nguyên 祖tổ 。 又hựu 大đại 權quyền 示thị 現hiện 。 往vãng 緣duyên 何hà 定định 。 故cố 有hữu 畜súc 修tu 羅la 。 天thiên 種chủng 攝nhiếp 也dã 。 妙diệu 樂lạc 中trung 引dẫn 阿a 含hàm 四tứ 修tu 羅la 住trú 處xứ 。 即tức 婆bà 稚trĩ 阿a 修tu 羅la 。 佉khư 羅la 騫khiên 默mặc 阿a 修tu 羅la 。 毗tỳ 摩ma 質chất 多đa 羅la 阿a 修tu 羅la 。 羅la 睺hầu 阿a 修tu 羅la 也dã 。 各các 於ư 海hải 下hạ 。 二nhị 萬vạn 由do 旬tuần 為vi 宮cung 。 必tất 兼kiêm 多đa 福phước 。 方phương 得đắc 生sanh 彼bỉ 。 又hựu 於ư 文văn 末mạt 檢kiểm 十Thập 地Địa 經kinh 曰viết 。 修tu 羅la 有hữu 五ngũ 類loại 。 一nhất 。 極cực 弱nhược 者giả 。 住trụ 人nhân 間gian 山sơn 林lâm 。 西tây 方phương 山sơn 大đại 窟quật 深thâm 。 有hữu 非phi 天thiên 之chi 宮cung 。 二nhị 。 妙Diệu 高Cao 山Sơn 北bắc 。 大đại 海hải 之chi 下hạ 。 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 由do 旬tuần 。 有hữu 羅la 睺hầu 宮cung 。 三tam 。 又hựu 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 由do 旬tuần 。 有hữu 勇dũng 健kiện 之chi 宮cung 。 四tứ 。 又hựu 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 由do 旬tuần 。 有hữu 華hoa 鬘man 之chi 宮cung 。 華hoa 鬘man 此thử 云vân 綺ỷ 畫họa 。 以dĩ 文văn 其kỳ 身thân 。 五ngũ 。 又hựu 二nhị 萬vạn 一nhất 千thiên 由do 旬tuần 。 有hữu 毗tỳ 摩ma 質chất 多đa 羅la 宮cung 。 即tức 次thứ 第đệ 住trụ 海hải 底để 相tương/tướng 也dã 。 故cố 正Chánh 法Pháp 念niệm 處xứ 經kinh 說thuyết 。 多đa 好hảo/hiếu 鬥đấu 諍tranh 。 懷hoài 勝thắng 負phụ 故cố 。 或hoặc 居cư 眾chúng 相tướng 山sơn 中trung 。 或hoặc 居cư 海hải 下hạ 。 然nhiên 有hữu 大đại 力lực 者giả 。 廣quảng 修tu 福phước 故cố 也dã 。 又hựu 楞lăng 嚴nghiêm 經kinh 言ngôn 。 三tam 界giới 中trung 有hữu 四tứ 種chủng 修tu 羅la 。 若nhược 於ư 鬼quỷ 道đạo 。 以dĩ 護hộ 法pháp 力lực 。 乘thừa 通thông 人nhân 空không 。 此thử 從tùng 卵noãn 生sanh 。 鬼quỷ 趣thú 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 於ư 天thiên 中trung 。 降giáng 德đức 貶biếm 墜trụy 。 其kỳ 所sở 卜bốc 居cư 。 鄰lân 於ư 日nhật 月nguyệt 。 此thử 從tùng 胎thai 出xuất 。 人nhân 趣thú 所sở 攝nhiếp 。 有hữu 阿a 修tu 羅la 。 王vương 執chấp 持trì 世thế 界giới 。 力lực 洞đỗng 無vô 畏úy 。 能năng 與dữ 梵Phạm 王Vương 。 及cập 天Thiên 帝Đế 釋Thích 。 四Tứ 天Thiên 爭tranh 權quyền 。 此thử 阿a 修tu 羅la 。 因nhân 變biến 化hóa 有hữu 。 天thiên 趣thú 所sở 攝nhiếp 。 別biệt 有hữu 一nhất 分phần 。 下hạ 劣liệt 修tu 羅la 。 生sanh 大đại 海hải 心tâm 。 沉trầm 水thủy 穴huyệt 口khẩu 。 旦đán 遊du 虗hư 空không 。 暮mộ 歸quy 水thủy 宿túc 。 此thử 阿a 修tu 羅la 。 因nhân 濕thấp 氣khí 有hữu 。 畜súc 生sanh 趣thú 攝nhiếp 。

【# □# 註chú 】# 宮cung 殿điện 嚴nghiêm 飾sức 。 妙diệu 樂lạc 引dẫn 長trường/trưởng 阿a 含hàm 十thập 八bát 云vân 。 南nam 洲châu 金Kim 剛Cang 山Sơn 中trung 。 有hữu 修tu 羅la 宮cung 。 所sở 治trị 六lục 十thập 由do 旬tuần 。 欄lan 楯thuẫn 行hàng 樹thụ 等đẳng 。 然nhiên 一nhất 日nhật 一nhất 夜dạ 。 三tam 時thời 受thọ 苦khổ 。 苦khổ 具cụ 自tự 來lai 。 入nhập 其kỳ 宮cung 中trung 。 屬thuộc 四tứ 趣thú 者giả 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 起khởi 世thế 經kinh 。 說thuyết 修tu 羅la 宮cung 殿điện 。 城thành 郭quách 器khí 用dụng 。 降giáng/hàng 地địa 居cư 天thiên 一nhất 等đẳng 。 亦diệc 有hữu 婚hôn 姻nhân 男nam 女nữ 。 法pháp 式thức 略lược 如như 人nhân 間gian 。 今kim 引dẫn 長trường/trưởng 阿a 含hàm 釋thích 。 復phục 言ngôn 三tam 時thời 受thọ 苦khổ 。 故cố 屬thuộc 四tứ 趣thú 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 指chỉ 三tam 時thời 受thọ 苦khổ 。 乃nãi 閻diêm 羅la 事sự 。

【# □# 註chú 】# 常thường 好hảo/hiếu 鬬đấu 戰chiến 。 文văn 句cú 二nhị (# 二nhị 十thập 二nhị )# 云vân 。 毗tỳ 摩ma 質chất 多đa 生sanh 舍xá 脂chi 。 帝Đế 釋Thích 納nạp 為vi 妻thê 。 後hậu 讒sàm 其kỳ 父phụ 。 遂toại 交giao 兵binh 。 脚cước 波ba 海hải 水thủy 。 手thủ 攻công 善thiện 見kiến 。 帝Đế 釋Thích 以dĩ 般Bát 若Nhã 咒chú 力lực 。 不bất 能năng 為vi 害hại (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 經Kinh 云vân 。 光quang 音âm 天thiên 生sanh 此thử 地địa 。 地địa 使sử 有hữu 。 欲dục 入nhập 海hải 水thủy 。 洗tẩy 其kỳ 不bất 淨tịnh 。 墮đọa 泥nê 變biến 為vi 卵noãn 。 八bát 千thiên 歲tuế 生sanh 一nhất 女nữ 。 千thiên 頭đầu 少thiểu 一nhất 。 二nhị 十thập 四tứ 手thủ 。 此thử 女nữ 戲hí 於ư 水thủy 。 水thủy 精tinh 入nhập 身thân 。 八bát 千thiên 歲tuế 生sanh 一nhất 男nam 。 二nhị 十thập 四tứ 頭đầu 。 千thiên 手thủ 少thiểu 一nhất 。 海hải 水thủy 波ba 音âm 。 名danh 毗tỳ 摩ma 質chất 多đa 。 索sách 乾can/kiền/càn 達đạt 婆bà 女nữ 生sanh 舍xá 脂chi 。 帝Đế 釋Thích 業nghiệp 力lực 。 令linh 其kỳ 父phụ 居cư 七thất 寶bảo 殿điện 。 納nạp 為vi 妻thê 。 婆bà 沙sa 言ngôn 。 帝Đế 釋Thích 納nạp 舍xá 脂chi 者giả 。 諸chư 天thiên 貪tham 美mỹ 色sắc 。 故cố 不bất 為vi 族tộc 姓tánh 。 以dĩ 舍xá 脂chi 端đoan 正chánh 無vô 雙song 。 故cố 帝Đế 釋Thích 納nạp 之chi 為vi 妻thê 也dã 。 瑜du 伽già 論luận 言ngôn 。 修tu 羅la 與dữ 天thiên 鬬đấu 時thời 。 或hoặc 斷đoạn 支chi 節tiết 。 或hoặc 破phá 其kỳ 身thân 。 或hoặc 復phục 致trí 死tử 。 若nhược 傷thương 心tâm 斷đoạn 節tiết 。 續tục 還hoàn 如như 故cố 。 若nhược 斷đoạn 其kỳ 首thủ 。 即tức 便tiện 殞vẫn 沒một 。 故cố 諸chư 天thiên 勝thắng 。 入nhập 修tu 羅la 宮cung 。 盡tận 取thủ 其kỳ 女nữ 。 修tu 羅la 勝thắng 。 便tiện 至chí 天thiên 宮cung 。 取thủ 其kỳ 天thiên 酪lạc 美mỹ 味vị 。

【# ■# 補bổ 】# 天thiên 帝Đế 釋Thích 發phát 大đại 願nguyện 。 持trì 般Bát 若Nhã 波ba 羅la 密mật 。 於ư 虗hư 空không 中trung 。 刀đao 杖trượng 自tự 然nhiên 而nhi 下hạ 。 修tu 羅la 耳nhĩ 鼻tị 手thủ 足túc 。 一nhất 時thời 脫thoát 落lạc 。 有hữu 師sư 標tiêu 言ngôn 。 又hựu 以dĩ 手thủ 搖dao 須Tu 彌Di 山Sơn 。 動động 善thiện 見kiến 城thành 。 常thường 釋thích 念niệm 般Bát 若Nhã 。 上thượng 天thiên 助trợ 之chi 。 修tu 羅la 敗bại 入nhập 藕ngẫu 孔khổng 。

【# □# 註chú 】# 怕phạ 怖bố 無vô 極cực 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 二nhị (# 十thập 四tứ )# 云vân 。 往vãng 昔tích 嫉tật 妬đố 惱não 他tha 。 故cố 常thường 多đa 怖bố 畏úy 。 (# 文văn )# 猜# 忌kỵ 。 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 云vân 。 又hựu 嫉tật 佛Phật 說thuyết 法pháp 。 佛Phật 為vi 諸chư 天thiên 。 說thuyết 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 彼bỉ 阿a 修tu 羅la 。 則tắc 說thuyết 五ngũ 念niệm 處xứ 。 佛Phật 說thuyết 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 彼bỉ 則tắc 說thuyết 三tam 十thập 八bát 品phẩm 。 常thường 為vi 曲khúc 心tâm 所sở 覆phú 。 猜# 者giả 。 疑nghi 懼cụ 也dã 。 詩thi 傳truyền 云vân 。 以dĩ 色sắc 為vi 妬đố 。 以dĩ 行hành 為vi 忌kỵ 。 害hại 賢hiền 曰viết 嫉tật 。 故cố 知tri 修tu 羅la 嫉tật 賢hiền 忌kỵ 行hành 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 懷hoài 猜# 忌kỵ 心tâm 也dã 。 如như 婆bà 沙sa 言ngôn 。 彼bỉ 修tu 羅la 作tác 是thị 念niệm 。 佛Phật 為vì 我ngã 等đẳng 說thuyết 四tứ 念niệm 處xứ 。 必tất 為vì 諸chư 天thiên 說thuyết 五ngũ 念niệm 處xứ 。 佛Phật 為vì 我ngã 等đẳng 說thuyết 三tam 十thập 七thất 。 必tất 為vì 諸chư 天thiên 說thuyết 。 三tam 十thập 八bát 助trợ 道Đạo 法Pháp 。 以dĩ 如như 是thị 謟siểm 曲khúc 心tâm 所sở 覆phú 故cố 。 不bất 能năng 得đắc 正chánh 決quyết 定định 。 是thị 為vi 懷hoài 猜# 忌kỵ 心tâm 也dã 。 又hựu 有hữu 說thuyết 。 修tu 羅la 疑nghi 佛Phật 助trợ 天thiên 。 佛Phật 為vi 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 謂vị 有hữu 六lục 眾chúng 。 不bất 為vi 說thuyết 一nhất 眾chúng 。 佛Phật 為vi 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 謂vị 有hữu 五ngũ 諦đế 。 不bất 為vi 說thuyết 一nhất 諦đế 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 節tiết 義nghĩa 云vân 。 五ngũ 念niệm 等đẳng 有hữu 二nhị 說thuyết 。 一nhất 。 論luận 中trung 明minh 魔ma 現hiện 作tác 佛Phật 。 為vì 四tứ 眾chúng 說thuyết 五ngũ 念niệm 。 三tam 十thập 八bát 品phẩm 。 及cập 修tu 羅la 聞văn 說thuyết 四tứ 念niệm 。 謂vị 佛Phật 前tiền 為vì 諸chư 天thiên 說thuyết 五ngũ 念niệm 。 為vì 我ngã 等đẳng 說thuyết 四tứ 念niệm 。 謂vị 佛Phật 有hữu 偏thiên 曲khúc 。 二nhị 修tu 羅la 好hảo/hiếu 勝thắng 。 增tăng 如như 妄vọng 說thuyết 也dã 。

【# □# 註chú 】# 五ngũ 常thường 輔phụ 行hành 一nhất 下hạ (# 三tam )# 云vân 。 以dĩ 慈từ 育dục 物vật 為vi 仁nhân 。 以dĩ 德đức 推thôi 遷thiên 為vi 義nghĩa 。 進tiến 退thoái 合hợp 宜nghi 為vì 禮lễ 。 權quyền 奇kỳ 超siêu 拔bạt 為vi 智trí 。 言ngôn 可khả 反phản 覆phúc 為vi 信tín 。 內nội 德đức 具cụ 備bị 。 方phương 成thành 人nhân 道đạo 。 慢mạn 強cường/cưỡng 無vô 德đức 。 判phán 屬thuộc 修tu 羅la 。 又hựu 據cứ 善thiện 心tâm 。 仍nhưng 居cư 下hạ 品phẩm 。 外ngoại 揚dương 五ngũ 德đức 。 本bổn 在tại 輕khinh 他tha (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 白bạch 虎hổ 通thông 云vân 。 仁nhân 者giả 。 好hảo/hiếu 生sanh 愛ái 人nhân 也dã 。 義nghĩa 者giả 。 宜nghi 也dã 。 斷đoạn 決quyết 得đắc 中trung 也dã 。 禮lễ 者giả 。 履lý 也dã 。 履lý 道đạo 成thành 人nhân 也dã 。 智trí 者giả 。 知tri 也dã 。 於ư 事sự 見kiến 微vi 知tri 著trước 也dã 。 信tín 者giả 。 誠thành 也dã 。 專chuyên 一nhất 不bất 移di 也dã 。 可khả 反phản 覆phúc 者giả 。 後hậu 可khả 踐tiễn 其kỳ 言ngôn 也dã 。 慢mạn 強cường/cưỡng 無vô 德đức 者giả 。 雖tuy 外ngoại 行hành 五ngũ 常thường 。 意ý 在tại 輕khinh 他tha 。 無vô 內nội 德đức 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 論luận 問vấn 阿a 修tu 羅la 。 與dữ 天thiên 不bất 異dị 。 今kim 何hà 說thuyết 善thiện 。 下hạ 分phân 為vi 修tu 羅la 果quả 報báo 。 答đáp 。 人nhân 能năng 出xuất 家gia 受thọ 戒giới 。 以dĩ 至chí 於ư 道đạo 。 修tu 羅la 心tâm 多đa 謟siểm 曲khúc 。 以dĩ 近cận 道đạo 難nạn/nan 。 故cố 在tại 人nhân 下hạ 。 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 合hợp 宜nghi 宜nghi 字tự 。 準chuẩn 輔phụ 行hành 應ưng 是thị 儀nghi 字tự 。 否phủ/bĩ 則tắc 犯phạm 於ư 義nghĩa 者giả 宜nghi 也dã 之chi 解giải 。

【# □# 註chú 】# 十Thập 善Thiện 。 對đối 十thập 惡ác 立lập 。 謂vị 不bất 殺sát 等đẳng 。 又hựu 十thập 。 皆giai 有hữu 止chỉ 行hành 二nhị 善thiện 。 如như 不bất 殺sát 止chỉ 善thiện 。 放phóng 生sanh 是thị 行hành 善thiện 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 夫phu 十Thập 善Thiện 對đối 十thập 惡ác 立lập 者giả 。 人nhân 能năng 知tri 惡ác 招chiêu 苦khổ 。 必tất 須tu 息tức 惡ác 行hành 善thiện 。 方phương 可khả 來lai 世thế 致trí 清thanh 升thăng 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 故cố 十Thập 善Thiện 對đối 十thập 惡ác 立lập 也dã 。 止chỉ 行hành 通thông 稱xưng 善thiện 者giả 。 善thiện 。 以dĩ 順thuận 理lý 為vi 義nghĩa 。 息tức 倒đảo 歸quy 真chân 。 故cố 曰viết 順thuận 理lý 。 止chỉ 則tắc 息tức 於ư 重trọng/trùng 倒đảo 之chi 惡ác 。 行hành 則tắc 漸tiệm 歸quy 聖thánh 道Đạo 之chi 善thiện 也dã 。 不bất 淨tịnh 慈từ 悲bi 因nhân 緣duyên 等đẳng 觀quán 。 見kiến 藏tạng 教giáo 五ngũ 停đình 心tâm 中trung 解giải 。

△# 五ngũ 人nhân 道đạo 。

五ngũ 人nhân 道đạo 。 四tứ 洲châu 不bất 同đồng 。 謂vị 東Đông 弗Phất 婆Bà 提Đề 。 (# 壽thọ 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 歲tuế 。 )# 南Nam 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 (# 壽thọ 一nhất 百bách 歲tuế )# 。 西Tây 瞿Cù 耶Da 尼Ni 。 (# 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 )# 北bắc 鬱uất 單đơn 越việt 。 (# 壽thọ 一nhất 千thiên 歲tuế 。 命mạng 無vô 中trung 夭yểu 。 聖thánh 人nhân 不bất 出xuất 其kỳ 中trung 。 即tức 八bát 難nạn 之chi 一nhất )# 皆giai 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 間gian 。 在tại 因nhân 之chi 時thời 。 行hành 五ngũ 常thường 五Ngũ 戒Giới 。 五ngũ 常thường 者giả 。 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 信tín 。 五Ngũ 戒Giới 者giả 。 不bất 殺sát 。 不bất 盜đạo 。 不bất 邪tà 淫dâm 。 不bất 妄vọng 語ngữ 。 不bất 飲ẩm 酒tửu 。 行hành 中trung 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 感cảm 此thử 道đạo 身thân 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 二nhị 十thập 六lục )# 云vân 。 梵Phạn 語ngữ 摩ma 㝹nậu 賖# 。 此thử 云vân 意ý 。 人nhân 中trung 所sở 作tác 。 皆giai 先tiên 意ý 思tư 。 易dị 曰viết 惟duy 人nhân 為vi 萬vạn 物vật 之chi 靈linh 。 禮lễ 云vân 。 人nhân 者giả 。 天thiên 地địa 之chi 心tâm 。 五ngũ 行hành 之chi 端đoan 。 此thử 亦diệc 未vị 知tri 五ngũ 道đạo 故cố 也dã 。 婆bà 沙sa 云vân 。 五ngũ 道đạo 多đa 慢mạn 。 莫mạc 過quá 於ư 人nhân 。 又hựu 云vân 。 五ngũ 道đạo 中trung 能năng 息tức 意ý 者giả 。 亦diệc 莫mạc 過quá 人nhân 。 (# 文văn )# 法pháp 苑uyển 云vân 。 人nhân 者giả 。 忍nhẫn 也dã 。 於ư 世thế 違vi 順thuận 。 人nhân 能năng 安an 忍nhẫn 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 言ngôn 。 昔tích 王vương 名danh 頂đảnh 生sanh 。 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 告cáo 諸chư 眾chúng 生sanh 。 諸chư 有hữu 所sở 作tác 。 意ý 當đương 善thiện 思tư 。 善thiện 籌trù 量lượng 。 善thiện 憶ức 念niệm 。 眾chúng 生sanh 如như 教giáo 。 思tư 量lượng 憶ức 念niệm 。 便tiện 能năng 工công 巧xảo 作tác 業nghiệp 。 以dĩ 所sở 作tác 先tiên 意ý 思tư 故cố 。 故cố 名danh 人nhân 為vi 意ý 。 人nhân 為vi 萬vạn 物vật 靈linh 句cú 。 出xuất 尚thượng 書thư 泰thái 誓thệ 篇thiên 。 易dị 字tự 誤ngộ 。 人nhân 與dữ 天thiên 地địa 合hợp 德đức 。 故cố 曰viết 天thiên 地địa 之chi 心tâm 。 此thử 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 也dã 。 端đoan 。 履lý 也dã 。 首thủ 也dã 。 人nhân 統thống 五ngũ 行hành 之chi 全toàn 。 故cố 曰viết 五ngũ 行hành 之chi 端đoan 。 此thử 以dĩ 氣khí 言ngôn 之chi 也dã 。 儒nho 典điển 單đơn 就tựu 人nhân 論luận 。 故cố 未vị 知tri 五ngũ 道đạo 也dã 。 婆bà 婆bà 下hạ 。 引dẫn 釋thích 典điển 解giải 人nhân 。 文văn 曰viết 五ngũ 道đạo 中trung 慢mạn 心tâm 多đa 者giả 。 莫mạc 若nhược 人nhân 。 故cố 名danh 人nhân 趣thú 。 乃nãi 至chí 五ngũ 道đạo 中trung 能năng 止chỉ 息tức 意ý 。 莫mạc 若nhược 人nhân 趣thú 。 以dĩ 人nhân 能năng 得đắc 解giải 脫thoát 分phần/phân 善thiện 根căn 。 能năng 親thân 近cận 善Thiện 知Tri 識Thức 等đẳng 四tứ 法pháp 。 亦diệc 能năng 修tu 行hành 親thân 近cận 善Thiện 知Tri 識Thức 等đẳng 。 四tứ 法pháp 也dã 。 法pháp 苑uyển 曰viết 。 人nhân 者giả 。 忍nhẫn 也dã 。 謂vị 於ư 世thế 間gian 極cực 苦khổ 。 甘cam 心tâm (# 安an 忍nhẫn )# 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 洲châu 。 此thử 世thế 界giới 下hạ 有hữu 三tam 輪luân 。 下hạ 風phong 。 次thứ 水thủy 。 上thượng 金kim 輪luân 。 金kim 輪luân 之chi 上thượng 。 有hữu 九cửu 山sơn 八bát 海hải 。 須Tu 彌Di 居cư 中trung 。 鐵thiết 圍vi 在tại 外ngoại 。 中trung 繞nhiễu 須Tu 彌Di 。 有hữu 七thất 金kim 山sơn 。 七thất 香hương 水thủy 海hải 。 第đệ 七thất 山sơn 外ngoại 。 鐵Thiết 圍Vi 之chi 內nội 。 即tức 第đệ 八bát 鹹hàm 海hải 。 東đông 西tây 南nam 北bắc 。 有hữu 四tứ 大đại 洲châu 。 四tứ 洲châu 土thổ/độ 輪luân 。 居cư 金kim 輪luân 之chi 上thượng 。 於ư 四tứ 洲châu 邊biên 。

復phục 有hữu 二nhị 小tiểu 洲châu 。 具cụ 如như 俱câu 舍xá 。

【# ■# 記ký 】# 俱câu 舍xá 曰viết 。 安an 立lập 器khí 世thế 界giới 。 風phong 輪luân 最tối 居cư 下hạ 。 其kỳ 量lượng 廣quảng 無vô 數số 。 厚hậu 十thập 六lục 洛lạc 叉xoa 。 次thứ 上thượng 水thủy 輪luân 深thâm 。 十thập 一nhất 億ức 二nhị 萬vạn 。 下hạ 八bát 洛lạc 叉xoa 水thủy 。 餘dư 凝ngưng 結kết 成thành 金kim 。 此thử 水thủy 金kim 輪luân 廣quảng 。 徑kính 十thập 二nhị 洛lạc 叉xoa 。 三tam 千thiên 四tứ 百bách 半bán 。 周chu 圍vi 此thử 三tam 倍bội 。 又hựu 言ngôn 。 中trung 洲châu 復phục 有hữu 八bát 。 四tứ 洲châu 邊biên 各các 二nhị 。 又hựu 言ngôn 。 瞻chiêm 部bộ 邊biên 二nhị 洲châu 者giả 。 一nhất 遮già 末mạt 羅la 。 二nhị 筏phiệt 羅la 遮già 末mạt 羅la 。 勝thắng 身thân 邊biên 二nhị 洲châu 者giả 。 一nhất 提đề 訶ha 。 二nhị 毗tỳ 提đề 訶ha 。 牛ngưu 貨hóa 邊biên 二nhị 洲châu 者giả 。 一nhất 舍xá # 。 二nhị 嗢ốt 怛đát 羅la 漫mạn 怛đát 里lý 拏noa 。 俱câu 盧lô 邊biên 二nhị 洲châu 者giả 。 一nhất 矩củ 拉lạp 婆bà 。 二nhị 憍kiêu 拉lạp 婆bà 。 此thử 一nhất 切thiết 洲châu 。 皆giai 人nhân 所sở 住trụ 。

【# ■# 補bổ 】# 十thập 萬vạn 為vi 一nhất 洛lạc 叉xoa 。 即tức 億ức 也dã 。 俱câu 舍xá 言ngôn 。 第đệ 一nhất 須Tu 彌Di 山Sơn 。 高cao 廣quảng 各các 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 須Tu 彌Di 外ngoại 第đệ 一nhất 香hương 水thủy 海hải 。 橫hoạnh/hoành 廣quảng 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 第đệ 二nhị 雙song 持trì 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 四tứ 萬vạn 由do 旬tuần 。 第đệ 二nhị 香hương 水thủy 海hải 。 橫hoạnh/hoành 廣quảng 四tứ 萬vạn 由do 旬tuần 。 三tam 持trì 軸trục 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 二nhị 萬vạn 由do 旬tuần 。 四tứ 擔đảm 木mộc 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 一nhất 萬vạn 由do 旬tuần 。 五ngũ 善thiện 見kiến 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 五ngũ 千thiên 由do 旬tuần 。 六lục 馬mã 耳nhĩ 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 二nhị 千thiên 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 七thất 障chướng 碍# 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 第đệ 七thất 香hương 水thủy 海hải 。 橫hoạnh/hoành 廣quảng 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 八bát 持trì 地địa 山sơn 。 高cao 廣quảng 各các 六lục 。 百bách 二nhị 十thập 五ngũ 由do 旬tuần 。 第đệ 八bát 鹽diêm 水thủy 海hải 。 三tam 十thập 二nhị 萬vạn 二nhị 千thiên 由do 旬tuần 。 中trung 有hữu 四tứ 洲châu 。 第đệ 九cửu 小Tiểu 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 。 高cao 廣quảng 各các 三tam 百bách 。 十thập 二nhị 由do 旬tuần 。 諸chư 山sơn 入nhập 水thủy 皆giai 。 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 住trụ 金kim 輪luân 上thượng 。 諸chư 海hải 皆giai 深thâm 。 八bát 萬vạn 由do 旬tuần 。 準chuẩn 此thử 。 山sơn 海hải 四tứ 洲châu 可khả 知tri 矣hĩ 。

【# □# 註chú 】# 弗phất 婆bà 提đề 。 翻phiên 勝thắng 身thân 。

【# ■# 記ký 】# 西tây 域vực 記ký 云vân 。 東đông 毗tỳ 提đề 訶ha 洲châu 。 舊cựu 曰viết 弗phất 婆bà 提đề 。 又hựu 曰viết 弗phất 於ư 逮đãi 。 訛ngoa 也dã 。 此thử 云vân 勝thắng 。 勝thắng 南nam 洲châu 故cố 。 又hựu 翻phiên 初sơ 。 日nhật 初sơ 出xuất 處xứ 也dã 。

【# □# 註chú 】# 閻Diêm 浮Phù 提đề 。 亦diệc 云vân 瞻chiêm 部bộ 。 無vô 熱nhiệt 池trì 側trắc 。 有hữu 贍thiệm 部bộ 林lâm 。 樹thụ 影ảnh 高cao 大đại 。 其kỳ 果quả 甘cam 美mỹ 。 依y 樹thụ 立lập 名danh 。 此thử 方phương 無vô 故cố 不bất 翻phiên 。 西tây 域vực 記ký 中trung 。 翻phiên 為vi 穢uế 樹thụ 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 言ngôn 。 閻Diêm 浮Phù 。 樹thụ 名danh 。 此thử 洲châu 上thượng 有hữu 此thử 樹thụ 林lâm 。 林lâm 中trung 有hữu 河hà 。 底để 有hữu 金kim 沙sa 。 名danh 閻Diêm 浮Phù 檀Đàn 金kim 。 以dĩ 樹thụ 故cố 。 名danh 洲châu 。 此thử 洲châu 有hữu 五ngũ 百bách 小tiểu 洲châu 圍vi 繞nhiễu 。 通thông 名danh 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 西tây 域vực 記ký 言ngôn 。 南nam 贍thiệm 部bộ 舊cựu 日nhật 閻Diêm 浮Phù 提đề 。 又hựu 曰viết 剡# 浮phù 洲châu 。 訛ngoa 也dã 。 藏tạng 鈔sao 言ngôn 。 贍thiệm 部bộ 。 此thử 土thổ/độ 無vô 相tướng 當đương 。 故cố 不bất 翻phiên 。 唯duy 西tây 域vực 記ký 音âm 中trung 。 翻phiên 為vi 穢uế 樹thụ 。

【# ■# 補bổ 】# 非phi 污ô 穢uế 之chi 意ý 。 高cao 蔭ấm 一nhất 切thiết 。 名danh 穢uế 。

【# □# 註chú 】# 瞿cù 耶da 尼ni 。 翻phiên 牛ngưu 貨hóa 。 俱câu 舍xá 鈔sao 云vân 。 劫kiếp 初sơ 時thời 。 高cao 樹thụ 下hạ 有hữu 一nhất 寶bảo 牛ngưu 。 為vi 貨hóa 易dị 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 云vân 。 牛ngưu 貨hóa 。 亦diệc 番phiên 取thủ 與dữ 。 藏tạng 疏sớ/sơ 言ngôn 。 以dĩ 彼bỉ 多đa 牛ngưu 。 以dĩ 牛ngưu 為vi 貨hóa 也dã 。 西tây 域vực 記ký 云vân 西tây 。 瞿Cù 陀Đà 尼Ni 洲Châu 。 舊cựu 曰viết 瞿cù 那na 尼ni 。 又hựu 曰viết 劬cù 伽già 尼ni 。 訛ngoa 也dã 。 節tiết 義nghĩa 引dẫn 長trường/trưởng 阿a 含hàm 言ngôn 。 西Tây 瞿Cù 耶Da 尼Ni 有hữu 大đại 樹thụ 。 名danh 斤cân 提đề 。 樹thụ 上thượng 有hữu 石thạch 牛ngưu 幢tràng 。 又hựu 以dĩ 牛ngưu 羊dương 為vi 貨hóa 易dị 。 故cố 註chú 含hàm 二nhị 意ý 。

【# □# 註chú 】# 鬱uất 單đơn 越việt 。 亦diệc 云vân 俱câu 盧lô 。 翻phiên 勝thắng 處xứ 。 勝thắng 三tam 洲châu 故cố 。 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 人nhân 量lượng 。 三tam 肘trửu 半bán 四tứ 肘trửu 。 (# 尺xích 八bát )# 東đông 西tây 北bắc 洲châu 人nhân 。 倍bội 倍bội 增tăng 如như 次thứ 。 (# 東đông 洲châu 八bát 肘trửu 。 西tây 洲châu 十thập 六lục 肘trửu 。 北bắc 洲châu 三tam 十thập 二nhị 肘trửu )# 唯duy 有hữu 北bắc 洲châu 人nhân 。 壽thọ 定định 一nhất 千thiên 歲tuế 。 餘dư 三tam 。 且thả 據cứ 極cực 分phân 為vi 言ngôn 。 未vị 必tất 全toàn 爾nhĩ 。

【# ■# 記ký 】# 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 云vân 。 鬱uất 怛đát 越việt 。 翻phiên 勝thắng 處xứ 。 亦diệc 言ngôn 勝thắng 生sanh 。 於ư 四tứ 洲châu 中trung 。 有hữu 情tình 處xứ 貨hóa 。 此thử 最tối 勝thắng 故cố 。 亦diệc 言ngôn 高cao 上thượng 。 出xuất 餘dư 三tam 方phương 故cố 。 西tây 域vực 記ký 云vân 。 北Bắc 拘Câu 盧Lô 洲Châu 。 舊cựu 言ngôn 鬱uất 單đơn 越việt 。 又hựu 曰viết 鳩cưu 樓lâu 。 訛ngoa 也dã 。 俱câu 舍xá 頌tụng 下hạ 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 言ngôn 。 贍thiệm 部bộ 人nhân 。 身thân 多đa 長trường/trưởng 三tam 肘trửu 半bán 。 於ư 中trung 少thiểu 分phần 有hữu 長trường/trưởng 四tứ 肘trửu 。 東đông 洲châu 八bát 。 西tây 洲châu 十thập 六lục 。 北bắc 洲châu 三tam 十thập 二nhị 。 而nhi 一nhất 肘trửu 長trường/trưởng 一nhất 尺xích 八bát 寸thốn 。 則tắc 南nam 洲châu 身thân 量lượng 多đa 有hữu 六lục 尺xích 三tam 寸thốn 。 少thiểu 分phần 有hữu 七thất 尺xích 二nhị 寸thốn 。 東đông 洲châu 身thân 量lượng 長trường/trưởng 有hữu 一nhất 丈trượng 四tứ 尺xích 四tứ 寸thốn 。 西tây 洲châu 人nhân 身thân 量lượng 長trường/trưởng 有hữu 二nhị 丈trượng 八bát 尺xích 八bát 寸thốn 。 北bắc 洲châu 人nhân 身thân 量lượng 長trường/trưởng 有hữu 五ngũ 丈trượng 七thất 尺xích 六lục 寸thốn 。 又hựu 頌tụng 四tứ 洲châu 人nhân 壽thọ 量lượng 言ngôn 。 北bắc 洲châu 定định 千thiên 歲tuế 。 西tây 東đông 半bán 半bán 減giảm 。 此thử 洲châu 壽thọ 不bất 定định 。 後hậu 十thập 初sơ 叵phả 量lượng 。 謂vị 後hậu 減giảm 至chí 十thập 歲tuế 。 其kỳ 劫kiếp 初sơ 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 又hựu 諸chư 處xứ 有hữu 中trung 夭yểu 。 除trừ 北Bắc 拘Câu 盧Lô 洲Châu 。 則tắc 知tri 北bắc 洲châu 勝thắng 也dã 。

【# □# 註chú 】# 聖thánh 人nhân 不bất 出xuất 其kỳ 中trung 。 不bất 生sanh 於ư 彼bỉ 。 而nhi 闡xiển 化hóa 非phi 不bất 居cư 彼bỉ 。 準chuẩn 寶bảo 雲vân 經kinh 。 頗phả 羅la 墮đọa 。 將tương 弟đệ 子tử 六lục 百bách 人nhân 住trụ 鬱uất 單đơn 越việt 。 八bát 難nạn 。 三tam 途đồ 以dĩ 為vi 三tam 。 人nhân 中trung 則tắc 有hữu 四tứ 。 一nhất 盲manh 聾lung 瘖âm 啞á 。 二nhị 世thế 智trí 辨biện 聰thông 。 三tam 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 。 四tứ 北Bắc 俱Câu 盧Lô 洲Châu 。 天thiên 上thượng 一nhất 無vô 想tưởng 。 或hoặc 指chỉ 長Trường 壽Thọ 天Thiên 。 受thọ 此thử 諸chư 果quả 報báo 。 不bất 得đắc 於ư 聖thánh 化hóa 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 八bát 難nạn 也dã 。 若nhược 欲dục 不bất 受thọ 八bát 難nạn 。 須tu 習tập 四tứ 種chủng 輪luân 摧tồi 。 如như 成thành 論luận 明minh 菩Bồ 薩Tát 習tập 四tứ 輪luân 。 摧tồi 八bát 難nạn 。 一nhất 生sanh 中trung 國quốc 輪luân 。 摧tồi 滅diệt 三tam 途đồ 。 北bắc 洲châu 。 長Trường 壽Thọ 天Thiên 難nạn/nan 。 二nhị 修tu 正chánh 願nguyện 輪luân 。 摧tồi 世thế 智trí 辨biện 聰thông 難nạn/nan 。 三tam 植thực 善thiện 因nhân 根căn 輪luân 摧tồi 盲manh 聲thanh 瘖âm 啞á 難nạn/nan 。 四tứ 近cận 善thiện 人nhân 輪luân 。 摧tồi 佛Phật 前tiền 釋thích 後hậu 難nạn/nan 。 故cố 無vô 四tứ 輪luân 。 未vị 免miễn 八bát 難nạn 。 而nhi 北bắc 俱câu 盧lô 乃nãi 其kỳ 一nhất 也dã 。 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 。 明minh 二nhị 種chủng 八bát 難nạn 。 謂vị 凡phàm 夫phu 住trụ 事sự 八bát 難nạn 。 二Nhị 乘Thừa 住trụ 理lý 八bát 難nạn 。 事sự 即tức 界giới 內nội 八bát 難nạn 。 理lý 乃nãi 界giới 外ngoại 八bát 難nạn 。 荊kinh 溪khê 言ngôn 。 若nhược 欲dục 略lược 明minh 。 則tắc 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 中trung 三tam 十thập 心tâm 人nhân 。 為vi 三tam 惡ác 道đạo 。 住trụ 無vô 我ngã 法pháp 。 名danh 為vi 北bắc 洲châu 。 地địa 前tiền 法pháp 愛ái 。 如như 長Trường 壽Thọ 天Thiên 。 未vị 有hữu 初Sơ 地Địa 十thập 種chủng 六lục 根căn 。 名danh 諸chư 根căn 不bất 具cụ 。 地địa 前tiền 智trí 淺thiển 。 如như 世thế 智trí 辨biện 聰thông 。 不bất 窮cùng 中trung 理lý 。 如như 佛Phật 前tiền 佛Phật 後hậu 。 若nhược 實thật 報báo 土thổ/độ 中trung 。 位vị 位vị 相tương 望vọng 節tiết 節tiết 作tác 之chi 。 此thử 并tinh 障chướng 於ư 中trung 道Đạo 理lý 也dã 。 然nhiên 此thử 且thả 說thuyết 住trụ 事sự 八bát 難nạn 。

【# □# 註chú 】# 苦khổ 樂lạc 相tương/tướng 間gian 。 輔phụ 行hành 四tứ 上thượng (# 九cửu )# 云vân 。 若nhược 論luận 果quả 報báo 。 南nam 洲châu 為vi 下hạ 下hạ 。 若nhược 得đắc 值trị 佛Phật 。 南nam 洲châu 為vi 上thượng 上thượng 。 故cố 大đại 論luận 六lục (# 十thập 二nhị )# 云vân 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 以dĩ 三tam 事sự 故cố 。 尚thượng 勝thắng 諸chư 天thiên 。 北bắc 洲châu 不bất 及cập 。 一nhất 能năng 斷đoạn 淫dâm 欲dục 。 二nhị 識thức 念niệm 力lực 。 三tam 能năng 精tinh 進tấn 勇dũng 猛mãnh 。

復phục 有hữu 書thư 般Bát 若Nhã 。 是thị 故cố 諸chư 天thiên 。 下hạ 來lai 聽thính 法Pháp 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 下hạ 下hạ 因nhân 緣duyên 故cố 生sanh 北bắc 洲châu 。 乃nãi 至chí 上thượng 上thượng 因nhân 緣duyên 故cố 生sanh 南nam 洲châu 。 (# 文văn )# 妙diệu 玄huyền 六lục (# 二nhị 十thập 九cửu )# 云vân 。 四tứ 天thiên 下hạ 人nhân 。 雖tuy 果quả 報báo 勝thắng 劣liệt 。 俱câu 有hữu 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 同đồng 是thị 輕khinh 報báo 泥nê 犂lê (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 教giáo 說thuyết 三tam 天thiên 下hạ 。 三tam 種chủng 勝thắng 南nam 洲châu 。 一nhất 長trường 壽thọ 。 二nhị 色sắc 勝thắng 。 三tam 地địa 勝thắng 。 故cố 南nam 洲châu 為vi 下hạ 下hạ 。 佛Phật 若nhược 出xuất 世thế 。 唯duy 在tại 南nam 洲châu 。 東đông 西tây 但đãn 往vãng 不bất 生sanh 。 北bắc 洲châu 不bất 生sanh 亦diệc 不bất 往vãng 。 此thử 指chỉ 佛Phật 說thuyết 。 故cố 論luận 值trị 佛Phật 。 南nam 洲châu 為vi 上thượng 上thượng 也dã 。 妙diệu 樂lạc 曰viết 。 佛Phật 者giả 劫kiếp 初sơ 無vô 病bệnh 。 劫kiếp 盡tận 多đa 病bệnh 。 長trường 壽thọ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 。 短đoản 壽thọ 時thời 苦khổ 。 東đông 天thiên 下hạ 富phú 而nhi 壽thọ 。 西tây 天thiên 下hạ 多đa 珠châu 寶bảo 牛ngưu 羊dương 。 北bắc 天thiên 下hạ 無vô 我ngã 無vô 臣thần 屬thuộc 。 如như 此thử 時thời 處xứ 。 不bất 感cảm 佛Phật 出xuất 。 八bát 萬vạn 歲tuế 時thời 百bách 年niên 時thời 。 南nam 天thiên 下hạ 人nhân 未vị 見kiến 果quả 而nhi 修tu 因nhân 。 故cố 知tri 佛Phật 出xuất 其kỳ 地địa 。 故cố 大đại 論luận 下hạ 。 引dẫn 證chứng 南nam 洲châu 為vi 上thượng 。 又hựu 教giáo 中trung 明minh 南nam 洲châu 有hữu 五ngũ 種chủng 勝thắng 三tam 天thiên 上thượng 。 及cập 他tha 化hóa 天thiên 。 一nhất 勇dũng 健kiện 。 二nhị 正chánh 念niệm 。 三tam 佛Phật 生sanh 處xứ 。 四tứ 修tu 業nghiệp 地địa 。 五ngũ 梵Phạm 行hạnh 。 然nhiên 不bất 出xuất 大đại 論luận 三tam 事sự 也dã 。 大đại 經kinh 曰viết 。 人nhân 業nghiệp 十Thập 善Thiện 。

復phục 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 者giả 下hạ 。 二nhị 者giả 中trung 。 三tam 者giả 上thượng 。 四tứ 者giả 上thượng 上thượng 。 下hạ 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 鬱uất 單đơn 越việt 。 中trung 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 弗Phất 婆Bà 提Đề 。 上thượng 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 瞿cù 耶da 尼ni 。 上thượng 上thượng 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 疏sớ/sơ 言ngôn 。 十Thập 善Thiện 有hữu 四tứ 報báo 。 在tại 四tứ 洲châu 。 南nam 洲châu 年niên 命mạng 果quả 報báo 最tối 劣liệt 。 乃nãi 下hạ 業nghiệp 之chi 果quả 。 而nhi 言ngôn 上thượng 上thượng 者giả 。 取thủ 修tu 道Đạo 行hành 善thiện 邊biên 勝thắng 故cố 。

【# ■# 補bổ 】# 能năng 斷đoạn 淫dâm 欲dục 。 即tức 梵Phạm 行hạnh 也dã 。 能năng 得đắc 解giải 脫thoát 達đạt 分phần/phân 。 得đắc 正chánh 決quyết 定định 故cố 。 禪thiền 中trung 四tứ 分phần/phân 。 有hữu 退thoái 住trụ 進tiến 達đạt 。 達đạt 者giả 。 於ư 此thử 定định 中trung 。 發phát 見kiến 思tư 無vô 漏lậu 。 能năng 到đáo 涅Niết 槃Bàn 。 念niệm 力lực 。 即tức 正chánh 念niệm 也dã 。 謂vị 篤đốc 信tín 念niệm 力lực 。 不bất 見kiến 果quả 而nhi 能năng 廣quảng 修tu 因nhân 故cố 。 三tam 精tinh 進tấn 勇dũng 猛mãnh 。 即tức 勇dũng 健kiện 也dã 。 有hữu 師sư 標tiêu 曰viết 。 念niệm 力lực 。 久cửu 遠viễn 所sở 作tác 而nhi 能năng 憶ức 故cố 。 勇dũng 健kiện 。 不bất 見kiến 果quả 而nhi 能năng 廣quảng 修tu 因nhân 故cố 。

【# □# 註chú 】# 五ngũ 常thường 五Ngũ 戒Giới 。 常thường 者giả 不bất 易dị 。 戒giới 乃nãi 防phòng 非phi 。 仁nhân 則tắc 不bất 殺sát 。 義nghĩa 則tắc 不bất 盜đạo 。 禮lễ 則tắc 不bất 淫dâm 。 信tín 則tắc 不bất 妄vọng 語ngữ 。 智trí 則tắc 不bất 飲ẩm 酒tửu 。 酒tửu 能năng 昏hôn 性tánh 起khởi 過quá 故cố 也dã 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 五ngũ 常thường 五Ngũ 戒Giới 也dã 。 初sơ 二nhị 句cú 。 明minh 戒giới 常thường 義nghĩa 。 次thứ 五ngũ 句cú 。 明minh 戒giới 常thường 合hợp 對đối 。 如như 提đề 胃vị 經kinh 中trung 長trưởng 者giả 問vấn 佛Phật 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 於ư 五ngũ 。 不bất 說thuyết 四tứ 六lục 。

佛Phật 言ngôn 。

五ngũ 者giả 。 是thị 天thiên 地địa 之chi 根căn 。 太thái 乙ất 之chi 初sơ 。 神thần 氣khí 之chi 始thỉ 。 萬vạn 物vật 之chi 祖tổ 。 是thị 故cố 但đãn 五ngũ 。 又hựu 曰viết 。 五Ngũ 戒Giới 者giả 。 令linh 成thành 當đương 來lai 五ngũ 體thể 。 順thuận 世thế 五ngũ 常thường 五ngũ 德đức 之chi 法pháp 。 愍mẫn 傷thương 不bất 殺sát 。 曰viết 仁nhân 。 清thanh 察sát 不bất 盜đạo 。 曰viết 義nghĩa 。 防phòng 害hại 不bất 淫dâm 。 曰viết 禮lễ 。 持trì 心tâm 禁cấm 酒tửu 。 曰viết 智trí 。 非phi 法pháp 不bất 言ngôn 。 曰viết 信tín 。 此thử 五ngũ 不bất 可khả 造tạo 次thứ 而nhi 虧khuy 。 不bất 可khả 須tu 臾du 而nhi 廢phế 。 君quân 子tử 奉phụng 之chi 以dĩ 立lập 身thân 。 用dụng 之chi 不bất 暫tạm 棄khí 。 然nhiên 是thị 以dĩ 五Ngũ 戒Giới 。 順thuận 世thế 五ngũ 常thường 也dã 。 今kim 乃nãi 以dĩ 五ngũ 常thường 通thông 於ư 五Ngũ 戒Giới 。 如như 天thiên 台thai 大đại 師sư 言ngôn 。 仁nhân 慈từ 矜căng 養dưỡng 。 不bất 害hại 於ư 他tha 。 即tức 不bất 殺sát 戒giới 。 義nghĩa 讓nhượng 推thôi 廉liêm 。 抽trừu 己kỷ 惠huệ 彼bỉ 。 是thị 不bất 盜đạo 戒giới 。 體thể 制chế 規quy 矩củ 。 結kết 髮phát 成thành 親thân 。 即tức 不bất 邪tà 淫dâm 戒giới 。 智trí 鑑giám 明minh 利lợi 。 所sở 為vi 秉bỉnh 直trực 。 中trung 當đương 道Đạo 理lý 。 即tức 不bất 飲ẩm 酒tửu 戒giới 。 信tín 契khế 實thật 錄lục 。 誠thành 節tiết 不bất 欺khi 。 是thị 不bất 妄vọng 語ngữ 戒giới 也dã 。 末mạt 句cú 。 明minh 酒tửu 起khởi 過quá 。 如như 梵Phạm 網võng 經kinh 言ngôn 。 酒tửu 生sanh 過quá 失thất 無vô 量lượng 。 若nhược 伸thân 手thủ 過quá 酒tửu 器khí 。 與dữ 人nhân 飲ẩm 酒tửu 者giả 。 五ngũ 百bách 世thế 無vô 手thủ 。 大đại 論luận 開khai 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 穀cốc 酒tửu 。 二nhị 果quả 酒tửu 。 三tam 藥dược 酒tửu 。 皆giai 不bất 得đắc 飲ẩm 也dã 。

又hựu 問vấn 。

出xuất 家gia 禁cấm 飲ẩm 。 無vô 待đãi 論luận 矣hĩ 。 漢hán 書thư 言ngôn 酒tửu 者giả 。 天thiên 之chi 美mỹ 祿lộc 。 所sở 以dĩ 頤di 養dưỡng 天thiên 下hạ 。 享hưởng 祀tự 祈kỳ 求cầu 。 扶phù 衰suy 養dưỡng 疾tật 。 故cố 有hữu 國quốc 家gia 者giả 。 以dĩ 酒tửu 合hợp 懽# 。 以dĩ 酒tửu 成thành 禮lễ 。 云vân 何hà 世thế 間gian 。 而nhi 得đắc 禁cấm 飲ẩm 耶da 。 答đáp 。 夏hạ 禹vũ 以dĩ 前tiền 。 不bất 聞văn 有hữu 酒tửu 。 唐đường 虞ngu 之chi 治trị 。 禮lễ 備bị 樂nhạo/nhạc/lạc 和hòa 。 酒tửu 之chi 可khả 戒giới 亦diệc 明minh 甚thậm 矣hĩ 。 又hựu 何hà 論luận 焉yên 。

又hựu 問vấn 。

大đại 師sư 戒giới 經kinh 疏sớ/sơ 開khai 不bất 為vi 過quá 患hoạn 者giả 。 何hà 也dã 。 答đáp 。 此thử 正chánh 明minh 免miễn 於ư 過quá 患hoạn 者giả 難nạn/nan 也dã 。 誠thành 使sử 百bách 拜bái 。 而nhi 禍họa 不bất 侵xâm 。 無vô 量lượng 。 而nhi 亂loạn 不bất 及cập 。 文văn 忠trung 。 終chung 身thân 不bất 醉túy 。 思tư 遠viễn 。 醉túy 勝thắng 醒tỉnh 人nhân 。 能năng 如như 是thị 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 許hứa 開khai 。 意ý 有hữu 在tại 焉yên 。 如như 其kỳ 不bất 能năng 。 禁cấm 絕tuyệt 為vi 上thượng 。

【# □# 註chú 】# 又hựu 五Ngũ 戒Giới 。 四tứ 性tánh 一nhất 遮già 。 酒tửu 乃nãi 遮già 制chế 。 餘dư 性tánh 是thị 惡ác 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 禁cấm 戒giới 。 此thử 為vi 根căn 本bổn 。 止Chỉ 觀Quán 四tứ (# 二nhị )# 云vân 。 性tánh 戒giới 者giả 。 莫mạc 問vấn 受thọ 與dữ 不bất 受thọ 。 犯phạm 即tức 是thị 罪tội 。 受thọ 與dữ 不bất 受thọ 。 持trì 即tức 是thị 善thiện 。 若nhược 受thọ 戒giới 。 持trì 生sanh 福phước 。 犯phạm 獲hoạch 罪tội 。 不bất 受thọ 。 無vô 福phước 。 不bất 受thọ 。 犯phạm 。 無vô 罪tội 。 (# 文văn )# 輔phụ 行hành 四tứ 上thượng (# 三tam )# 云vân 。 所sở 言ngôn 性tánh 者giả 。 即tức 舊cựu 戒giới 也dã 。 不bất 待đãi 佛Phật 制chế 。 性tánh 是thị 善thiện 惡ác 。 故cố 名danh 為vi 性tánh 。 又hựu 云vân 。 五Ngũ 戒Giới 者giả 。 四tứ 性tánh 一nhất 遮già 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 遮già 中trung 唯duy 離ly 酒tửu 。 為vi 護hộ 餘dư 律luật 儀nghi 。 若nhược 論luận 制chế 已dĩ 。 性tánh 上thượng 更cánh 加gia 一nhất 箇cá 制chế 罪tội 。 (# 文văn )# 性tánh 戒giới 。 輪Luân 王Vương 亦diệc 用dụng 。 遮già 戒giới 如Như 來Lai 所sở 制chế 。 五Ngũ 戒Giới 十Thập 善Thiện 。 開khai 合hợp 之chi 異dị 。 身thân 三tam 。 可khả 見kiến 。 不bất 妄vọng 語ngữ 。 則tắc 攝nhiếp 口khẩu 業nghiệp 四tứ 種chủng 。 酒tửu 防phòng 意ý 地địa 。 則tắc 攝nhiếp 意ý 三tam 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 五Ngũ 戒Giới 四tứ 性tánh 一nhất 遮già 者giả 。 如như 報báo 恩ân 經kinh 曰viết 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 五Ngũ 戒Giới 。 四tứ 是thị 實thật 罪tội 。 飲ẩm 酒tửu 一nhất 戒giới 。 是thị 遮già 罪tội 。 同đồng 結kết 為vi 五Ngũ 戒Giới 者giả 。 以dĩ 飲ẩm 酒tửu 是thị 放phóng 逸dật 之chi 本bổn 。 能năng 犯phạm 四tứ 戒giới 故cố 。 如như 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 時thời 。 有hữu 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 以dĩ 飲ẩm 酒tửu 故cố 。 邪tà 淫dâm 他tha 婦phụ 。 盜đạo 殺sát 他tha 雞kê 。 人nhân 問vấn 。 何hà 故cố 爾nhĩ 。

答đáp 言ngôn 。

不bất 作tác 。 以dĩ 酒tửu 亂loạn 故cố 。 一nhất 時thời 能năng 破phá 四tứ 戒giới 。 雖tuy 非phi 實thật 罪tội 。 與dữ 實thật 罪tội 同đồng 也dã 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 戒giới 根căn 本bổn 者giả 。 法Pháp 界Giới 次thứ 第đệ 言ngôn 。 犯phạm 五Ngũ 戒Giới 者giả 。 則tắc 破phá 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 及cập 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 以dĩ 五Ngũ 戒Giới 是thị 大đại 小Tiểu 乘Thừa 尸thi 羅la 根căn 本bổn 。 若nhược 犯phạm 五Ngũ 戒Giới 。 則tắc 不bất 得đắc 更cánh 受thọ 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 戒giới 。 若nhược 能năng 堅kiên 持trì 。 則tắc 是thị 五ngũ 大đại 施thí 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 下hạ 。 明minh 性tánh 受thọ 二nhị 戒giới 持trì 犯phạm 罪tội 福phước 有hữu 異dị 。 性tánh 戒giới 者giả 下hạ 。 輔phụ 行hành 云vân 。 料liệu 簡giản 三tam 學học 無vô 作tác 有hữu 無vô 。 初sơ 戒giới 無vô 作tác 者giả 。 性tánh 戒giới 不bất 受thọ 。 故cố 無vô 無vô 作tác 。 若nhược 受thọ 戒giới 下hạ 。 輔phụ 行hành 言ngôn 。 明minh 受thọ 得đắc 戒giới 。 即tức 有hữu 無vô 作tác 故cố 。 性tánh 罪tội 之chi 上thượng 。 加gia 違vi 無vô 作tác 出xuất 家gia 等đẳng 戒giới 。 無vô 作tác 別biệt 生sanh 。 受thọ 得đắc 戒giới 已dĩ 。 感cảm 發phát 無vô 作tác 。 是thị 故cố 持trì 則tắc 福phước 等đẳng 虗hư 空không 。 破phá 乃nãi 隨tùy 破phá 一nhất 支chi 一nhất 境cảnh 。 舉cử 持trì 勸khuyến 受thọ 。 加gia 罪tội 遮già 違vi 。 況huống 犯phạm 已dĩ 法pháp 除trừ 。 復phục 本bổn 清thanh 淨tịnh 。 是thị 為vi 受thọ 得đắc 之chi 戒giới 。 與dữ 性tánh 戒giới 有hữu 異dị 。 故cố 輔phụ 行hành 云vân 。 如như 伐phạt 草thảo 害hại 畜súc 。 俱câu 有hữu 違vi 制chế 之chi 罪tội 。 作tác 單đơn 提đề 悔hối 。 二nhị 遮già 俱câu 滅diệt 。 然nhiên 於ư 害hại 畜súc 。 仍nhưng 有hữu 性tánh 愆khiên 。 故cố 引dẫn 大đại 論luận 解giải 言ngôn 。 違vi 無vô 作tác 罪tội 同đồng 滅diệt 。 而nhi 償thường 命mạng 猶do 在tại 。 是thị 為vi 性tánh 受thọ 有hữu 異dị 也dã 。 俱câu 舍xá 下hạ 。 文văn 言ngôn 。 諸chư 飲ẩm 酒tửu 者giả 。 心tâm 多đa 縱túng 逸dật 。 不bất 能năng 守thủ 護hộ 。 諸chư 餘dư 律luật 儀nghi 。 故cố 為vi 護hộ 餘dư 。 令linh 離ly 飲ẩm 酒tửu 也dã 。 制chế 已dĩ 加gia 一nhất 制chế 罪tội 者giả 。 如như 大đại 論luận 引dẫn 經Kinh 云vân 佛Phật 言ngôn 。 若nhược 出xuất 家gia 人nhân 。 犯phạm 欲dục 則tắc 棄khí 。 是thị 比Bỉ 丘Khâu 自tự 誓thệ 而nhi 犯phạm 。 是thị 一nhất 罪tội 。 知tri 佛Phật 所sở 制chế 。 故cố 而nhi 違vi 犯phạm 。 是thị 二nhị 罪tội 是thị 也dã 。 性tánh 戒giới 下hạ 。 光quang 明minh 句cú 言ngôn 。 開khai 五Ngũ 戒Giới 。 出xuất 十Thập 善Thiện 。 十Thập 善Thiện 是thị 舊cựu 法pháp 。 輪Luân 王Vương 亦diệc 用dụng 。 亦diệc 名danh 性tánh 罪tội 。 性tánh 罪tội 。 都đô 是thị 一nhất 切thiết 。 罪tội 之chi 根căn 本bổn 。 則tắc 知tri 性tánh 戒giới 通thông 為vi 所sở 用dụng 也dã 。 律luật 明minh 諸chư 餘dư 比Bỉ 丘Khâu 。 犯phạm 種chủng 種chủng 罪tội 。 如Như 來Lai 一nhất 一nhất 遮già 制chế 。 如như 禮lễ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 自tự 天thiên 子tử 出xuất 。 故cố 知tri 遮già 戒giới 局cục 在tại 如Như 來Lai 所sở 制chế 也dã 。 末mạt 二nhị 行hành 。 明minh 戒giới 善thiện 開khai 合hợp 之chi 異dị 。 如như 光quang 明minh 文văn 句cú 云vân 。 五Ngũ 戒Giới 對đối 十Thập 善Thiện 。 殺sát 盜đạo 淫dâm 。 是thị 身thân 三tam 。 妄vọng 語ngữ 。 攝nhiếp 口khẩu 四tứ 。 飲ẩm 酒tửu 。 攝nhiếp 意ý 三tam 。 俗tục 不bất 能năng 護hộ 口khẩu 。 略lược 制chế 一nhất 妄vọng 語ngữ 。 釋thích 論luận 言ngôn 。 說thuyết 重trọng/trùng 者giả 是thị 妄vọng 語ngữ 。 則tắc 已dĩ 攝nhiếp 三tam 。 飲ẩm 酒tửu 。 是thị 邪tà 命mạng 自tự 活hoạt 。 增tăng 益ích 恚khuể 癡si 。 出xuất 世thế 以dĩ 智trí 慧tuệ 為vi 首thủ 。 生sanh 死tử 以dĩ 三tam 毒độc 為vi 根căn 。 若nhược 能năng 禁cấm 酒tửu 。 是thị 防phòng 止chỉ 意ý 地địa 三tam 毒độc 。 長trưởng 養dưỡng 出xuất 世thế 智trí 慧tuệ 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 九cửu 山sơn 八bát 海hải 形hình 狀trạng 。 及cập 下hạ 天thiên 道đạo 略lược 知tri 而nhi 已dĩ 。 故cố 不bất 廣quảng 錄lục 。 統thống 紀kỷ 有hữu 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 圖đồ 。 須tu 者giả 往vãng 檢kiểm 。

△# 六lục 天thiên 道đạo 二nhị 。 初sơ 總tổng 判phán 。

六lục 天thiên 道đạo 。 二nhị 十thập 八bát 天thiên 。 不bất 同đồng (# 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 色sắc 界giới 十thập 八bát 天thiên 。 無vô 色sắc 界giới 四tứ 天thiên )# 。

【# □# 註chú 】# 輔phụ 行hành 二nhị 上thượng (# 廿# 六lục )# 云vân 。 今kim 釋thích 典điển 中trung 。 所sở 言ngôn 天thiên 者giả 。 亦diệc 名danh 最tối 勝thắng 。 亦diệc 名danh 光quang 明minh 。 (# 文văn )# 文văn 句cú 四tứ 末mạt 云vân 。 天thiên 者giả 。 天thiên 然nhiên 自tự 然nhiên 。 樂nhạo/nhạc/lạc 勝thắng 身thân 勝thắng (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 婆bà 沙sa 言ngôn 。 諸chư 趣thú 中trung 勝thắng 故cố 。 謂vị 有hữu 勝thắng 樂nhạo/nhạc/lạc 。 勝thắng 吉cát 。 善thiện 勝thắng 。 身thân 勝thắng 。 形hình 體thể 勝thắng 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 勝thắng 。 故cố 名danh 為vi 天thiên 。 又hựu 曰viết 。 有hữu 說thuyết 諸chư 天thiên 無vô 晝trú 夜dạ 。 常thường 以dĩ 光quang 明minh 自tự 照chiếu 。 故cố 曰viết 天thiên 趣thú 也dã 。 文văn 句cú 下hạ 。 如như 正chánh 理lý 言ngôn 。 天thiên 者giả 。 威uy 德đức 特đặc 尊tôn 。 神thần 用dụng 自tự 在tại 。 又hựu 別biệt 行hành 鈔sao 言ngôn 。 天thiên 者giả 名danh 無vô 愁sầu 惱não 。 常thường 受thọ 快khoái 樂lạc 故cố 。

【# □# 註chú 】# 二nhị 十thập 八bát 天thiên 不bất 同đồng 。 舉cử 豎thụ 包bao 橫hoạnh/hoành 也dã 。 若nhược 統thống 論luận 一nhất 佛Phật 化hóa 境cảnh 。 則tắc 有hữu 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。

【# ■# 記ký 】# 若nhược 以dĩ 橫hoạnh/hoành 論luận 。 則tắc 欲dục 界giới 忉Đao 利Lợi 一nhất 天thiên 。 即tức 有hữu 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 今kim 以dĩ 豎thụ 論luận 也dã 。

(# 三tam 千thiên 者giả 。 小tiểu 千thiên 。 中trung 千thiên 。 大Đại 千Thiên 也dã 。 二nhị 禪thiền 統thống 一nhất 小tiểu 千thiên 。 三tam 禪thiền 統thống 一nhất 中trung 千thiên 。 四tứ 禪thiền 統thống 一nhất 大Đại 千Thiên 。 三tam 千thiên 是thị 總tổng 。 大Đại 千Thiên 是thị 別biệt 。 總tổng 別biệt 雙song 舉cử 。 以dĩ 別biệt 顯hiển 總tổng 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 或hoặc 問vấn 。 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 說thuyết 諸chư 人nhân 王vương 。 手thủ 擎kình 香hương 爐lô 。 供cúng 養dường 經Kinh 時thời 。 其kỳ 香hương 遍biến 布bố 。 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 遍biến 至chí 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 乃nãi 至chí 百bách 億ức 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 則tắc 大Đại 千Thiên 直trực 至chí 有hữu 頂đảnh 天thiên 。 今kim 何hà 言ngôn 四tứ 禪thiền 統thống 一nhất 大Đại 千Thiên 耶da 。 今kim 答đáp 。 所sở 以dĩ 爾nhĩ 者giả 。 為vi 與dữ 長trường/trưởng 阿a 含hàm 十thập 八bát 。 雜tạp 阿a 含hàm 十thập 六lục 。 正chánh 理lý 三tam 十thập 一nhất 。 及cập 瑜du 伽già 。 智trí 論luận 。 雜tạp 集tập 顯hiển 揚dương 。 同đồng 意ý 故cố 也dã 。 況huống 有hữu 云vân 。 顯hiển 揚dương 第đệ 一nhất 。 明minh 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 三tam 災tai 所sở 壞hoại 。 故cố 此thử 以dĩ 四tứ 禪thiền 統thống 大Đại 千Thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 四tứ 大đại 洲châu 日nhật 月nguyệt 。 蘇tô 迷mê 盧lô 欲dục 天thiên 。 梵Phạm 世Thế 各các 一nhất 千thiên 。 名danh 一nhất 小tiểu 千thiên 界giới 。 此thử 小tiểu 千thiên 千thiên 倍bội 。 說thuyết 名danh 一nhất 中trung 千thiên 。 此thử 千thiên 倍bội 大Đại 千Thiên 。 皆giai 同đồng 一nhất 成thành 壞hoại 。 (# 謂vị 一nhất 千thiên 四tứ 洲châu 。 一nhất 千thiên 日nhật 月nguyệt 。 一nhất 千thiên 須Tu 彌Di 。 一nhất 千thiên 六Lục 欲Dục 天Thiên 。 一nhất 千thiên 初sơ 禪thiền 天thiên 。 總tổng 名danh 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 一nhất 千thiên 箇cá 小tiểu 千thiên 世thế 界giới 。 名danh 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 一nhất 千thiên 箇cá 中trung 千thiên 世thế 界giới 。 名danh 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 原nguyên 註chú 。 正chánh 釋thích 前tiền 七thất 句cú 頌tụng 。 而nhi 與dữ 俱câu 舍xá 長trường/trưởng 行hành 釋thích 頌tụng 同đồng 。

(# 小tiểu 千thiên 為vi 一nhất 二nhị 禪thiền 所sở 覆phú 。 中trung 千thiên 為vi 一nhất 三tam 禪thiền 所sở 覆phú 。 大Đại 千Thiên 為vi 一nhất 四tứ 禪thiền 所sở 覆phú 。 例lệ 此thử 。 應ưng 云vân 千thiên 箇cá 初sơ 禪thiền 為vi 小tiểu 千thiên 。 千thiên 箇cá 二nhị 禪thiền 為vi 中trung 千thiên 。 千thiên 箇cá 三tam 禪thiền 為vi 大Đại 千Thiên 。 小tiểu 千thiên 如như 千thiên 錢tiền 。 中trung 千thiên 如như 千thiên 貫quán 。 大Đại 千Thiên 如như 千thiên 箇cá 千thiên 貫quán )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 原nguyên 註chú 準chuẩn 例lệ 舉cử 譬thí 論luận 釋thích 俱câu 舍xá 言ngôn 。 此thử 文văn 易dị 了liễu 。 總tổng 以dĩ 喻dụ 顯hiển 也dã 。

(# 然nhiên 以dĩ 十thập 萬vạn 為vi 億ức 。 則tắc 大Đại 千Thiên 有hữu 萬vạn 億ức 日nhật 月nguyệt 而nhi 光quang 明minh 經Kinh 云vân 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 乃nãi 至chí 百bách 億ức 。 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 等đẳng 者giả 。 蓋cái 億ức 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 。 十thập 萬vạn 為vi 億ức 。 中trung 千thiên 有hữu 十thập 億ức 。 大Đại 千Thiên 萬vạn 億ức 。 二nhị 。 百bách 萬vạn 為vi 億ức 中trung 千thiên 有hữu 一nhất 億ức 。 大Đại 千Thiên 有hữu 千thiên 億ức 。 三tam 。 千thiên 萬vạn 為vi 億ức 。 大Đại 千Thiên 則tắc 有hữu 百bách 億ức 。 光quang 明minh 據cứ 此thử 數số 也dã 。 四tứ 。 萬vạn 萬vạn 為vi 億ức 。 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 但đãn 有hữu 十thập 億ức 。 又hựu 復phục 四tứ 禪thiền 非phi 想tưởng 唯duy 一nhất 。 亦diệc 言ngôn 百bách 億ức 者giả 。 光quang 明minh 記ký 五ngũ 七thất 云vân 。 以dĩ 下hạ 望vọng 上thượng 言ngôn 之chi 耳nhĩ 。 又hựu 恐khủng 翻phiên 譯dịch 之chi 訛ngoa 也dã 。 以dĩ 義nghĩa 淨tịnh 重trọng/trùng 翻phiên 。 則tắc 無vô 百bách 億ức 非phi 想tưởng 之chi 言ngôn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 原nguyên 解giải 。 釋thích 違vi 光quang 明minh 經Kinh 云vân 。 若nhược 據cứ 俱câu 舍xá 釋thích 違vi 。 則tắc 言ngôn 大Đại 千Thiên 有hữu 萬vạn 億ức 日nhật 月nguyệt 。 光quang 明minh 經Kinh 云vân 。 大Đại 千Thiên 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 者giả 。 蓋cái 此thử 方phương 黃hoàng 帝đế 算toán 法pháp 。 數số 有hữu 三tam 等đẳng 。 謂vị 上thượng 中trung 下hạ 也dã 。 下hạ 等đẳng 數số 法pháp 。 十thập 十thập 變biến 之chi 。 中trung 等đẳng 百bách 百bách 變biến 之chi 。 上thượng 等đẳng 倍bội 倍bội 變biến 之chi 。 今kim 此thử 三tam 千thiên 。 若nhược 以dĩ 小tiểu 數số 。 計kế 有hữu 萬vạn 億ức 。 若nhược 以dĩ 中trung 數số 。 計kế 從tùng 千thiên 百bách 已dĩ 上thượng 。 百bách 變biến 之chi 。 則tắc 有hữu 百bách 億ức 也dã 。 故cố 華hoa 嚴nghiêm 鈔sao 云vân 。 若nhược 以dĩ 小tiểu 數số 者giả 。 小tiểu 數số 則tắc 下hạ 等đẳng 。 十thập 十thập 變biến 也dã 。 謂vị 十thập 小tiểu 千thiên 為vi 萬vạn 。 百bách 小tiểu 千thiên 為vi 億ức 。 千thiên 小tiểu 千thiên 為vi 中trung 千thiên 。 已dĩ 有hữu 十thập 億ức 。 更cánh 一nhất 千thiên 中trung 千thiên 。 為vi 一nhất 大Đại 千Thiên 。 一nhất 千thiên 中trung 千thiên 。 即tức 為vi 千thiên 箇cá 十thập 億ức 。 故cố 為vi 萬vạn 億ức 。 若nhược 約ước 中trung 數số 者giả 。 謂vị 從tùng 千thiên 已dĩ 上thượng 。 方phương 百bách 百bách 變biến 之chi 。 謂vị 百bách 小tiểu 千thiên 。 方phương 為vi 一nhất 萬vạn 。 千thiên 箇cá 小tiểu 千thiên 為vi 中trung 千thiên 。 方phương 是thị 十thập 萬vạn 。 十thập 箇cá 中trung 千thiên 。 始thỉ 為vi 百bách 萬vạn 。 方phương 是thị 一nhất 億ức 。 既ký 十thập 中trung 千thiên 為vi 一nhất 億ức 。 若nhược 千thiên 箇cá 中trung 千thiên 。 則tắc 有hữu 百bách 億ức 。 故cố 知tri 論luận 約ước 下hạ 等đẳng 小tiểu 數số 。 而nhi 言ngôn 萬vạn 億ức 。 經kinh 據cứ 中trung 數số 。 故cố 言ngôn 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 等đẳng 。

【# ■# 補bổ 】# 以dĩ 下hạ 望vọng 上thượng 言ngôn 者giả 。 因nhân 下hạ 初sơ 禪thiền 。 有hữu 百bách 億ức 須Tu 彌Di 等đẳng 。 望vọng 上thượng 四tứ 禪thiền 非phi 非phi 想tưởng 。 亦diệc 帶đái 言ngôn 百bách 億ức 也dã 。

(# 又hựu 瑞thụy 應ứng 經Kinh 云vân 。 三tam 千thiên 日nhật 月nguyệt 。 萬vạn 二nhị 千thiên 天thiên 地địa 。 之chi 中trung 央ương 者giả 。 萬vạn 即tức 大Đại 千Thiên 謂vị 萬vạn 億ức 。 二nhị 千thiên 。 即tức 中trung 千thiên 小tiểu 千thiên 也dã 。 蓋cái 言ngôn 佛Phật 生sanh 。 迦Ca 維Duy 衛Vệ 國Quốc 。 是thị 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 之chi 中trung 央ương 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 萬vạn 即tức 大Đại 千Thiên 下hạ 。 釋thích 明minh 瑞thụy 應ứng 經kinh 文văn 。

(# 須tu 知tri 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 各các 二nhị 十thập 劫kiếp 。 為vi 一nhất 大đại 劫kiếp 。 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 。 為vi 一nhất 小tiểu 劫kiếp 。 於ư 住trụ 劫kiếp 中trung 二nhị 十thập 增tăng 減giảm 。 每mỗi 一nhất 增tăng 減giảm 。 有hữu 小tiểu 三tam 災tai 。 壞hoại 於ư 有hữu 情tình 住trụ 劫kiếp 盡tận 時thời 。 乃nãi 有hữu 大đại 三tam 災tai 。 壞hoại 於ư 世thế 界giới 。 經kinh 二nhị 十thập 劫kiếp 。 空không 劫kiếp 成thành 劫kiếp 。 各các 二nhị 十thập 劫kiếp 。 並tịnh 約ước 住trụ 劫kiếp 數số 量lượng 而nhi 論luận )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 第đệ 八bát 句cú 頌tụng 。

【# ■# 補bổ 】# 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 大đại 中trung 小tiểu 劫kiếp 。 大đại 小tiểu 三tam 災tai 。 統thống 紀kỷ 詳tường 載tái 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 云vân 。 小tiểu 三tam 災tai 壞hoại 有hữu 情tình 。 在tại 住trụ 劫kiếp 論luận 。 壞hoại 劫kiếp 中trung 云vân 。 十thập 九cửu 劫kiếp 壞hoại 有hữu 情tình 。 乃nãi 是thị 空không 有hữu 情tình 也dã 。

【# □# 註chú 】# 業nghiệp 道đạo 增tăng 壽thọ 減giảm 。 至chí 十thập 三tam 災tai 現hiện 。 刀đao 疾tật 饑cơ 如như 次thứ 。 七thất 日nhật 月nguyệt 年niên 止chỉ 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 三tam 小tiểu 災tai 起khởi 。 而nhi 此thử 一nhất 頌tụng 。 出xuất 論luận 第đệ 十thập 二nhị 卷quyển 十thập 一nhất 紙chỉ 。 論luận 釋thích 言ngôn 。 從tùng 諸chư 有hữu 情tình 。 起khởi 虗hư 誑cuống 語ngữ 。 諸chư 惡ác 業nghiệp 道đạo 。 後hậu 後hậu 轉chuyển 增tăng 。 故cố 此thử 洲châu 人nhân 。 壽thọ 量lượng 漸tiệm 減giảm 。 乃nãi 至chí 極cực 於ư 十thập 歲tuế 。 小tiểu 三tam 災tai 現hiện 。 故cố 諸chư 災tai 患hoạn 。 二nhị 法pháp 為vi 本bổn 。 一nhất 耽đam 美mỹ 食thực 。 二nhị 性tánh 懶lãn 惰nọa 。 此thử 小tiểu 三tam 災tai 。 中trung 劫kiếp 末mạt 起khởi 。 三tam 災tai 者giả 。 一nhất 刀đao 兵binh 。 二nhị 疾tật 疫dịch 。 三tam 饑cơ 饉cận 。 謂vị 中trung 劫kiếp 末mạt 。 十thập 歲tuế 時thời 人nhân 。 為vi 非phi 法pháp 貪tham 。 染nhiễm 污ô 相tương 續tục 。 不bất 平bình 等đẳng 愛ái 。 映ánh 蔽tế 其kỳ 心tâm 。 邪tà 法pháp 縈oanh 纏triền 。 嗔sân 毒độc 增tăng 上thượng 。 相tương 見kiến 便tiện 起khởi 。 猛mãnh 利lợi 害hại 心tâm 。 如như 獵liệp 師sư 見kiến 禽cầm 獸thú 。 隨tùy 手thủ 所sở 執chấp 。 皆giai 成thành 利lợi 刀đao 。 各các 騁sính 凶hung 狂cuồng 。 互hỗ 相tương 殘tàn 害hại 。 故cố 說thuyết 刀đao 兵binh 。 又hựu 中trung 劫kiếp 末mạt 。 十thập 歲tuế 時thời 人nhân 。 由do 具cụ 如như 前tiền 。 諸chư 過quá 失thất 故cố 。 非phi 人nhân 吐thổ 毒độc 。 疾tật 疫dịch 流lưu 行hành 。 遇ngộ 轍triệt 命mạng 終chung 。 難nan 可khả 救cứu 療liệu 。 故cố 說thuyết 疾tật 疫dịch 。 又hựu 中trung 劫kiếp 末mạt 。 十thập 歲tuế 時thời 人nhân 。 亦diệc 具cụ 如như 前tiền 。 諸chư 過quá 失thất 故cố 。 天thiên 龍long 忿phẫn 責trách 。 不bất 降giáng/hàng 甘cam 雨vũ 。 由do 是thị 世thế 間gian 。 久cửu 遭tao 饑cơ 饉cận 。 多đa 分phần 命mạng 終chung 。 故cố 說thuyết 由do 饑cơ 饉cận 故cố 。 便tiện 有hữu 聚tụ 集tập 白bạch 骨cốt 運vận 籌trù 。 由do 二nhị 種chủng 因nhân 。 名danh 有hữu 聚tụ 集tập 。 一nhất 人nhân 聚tụ 集tập 。 謂vị 彼bỉ 時thời 人nhân 。 由do 極cực 饑cơ 羸luy 。 聚tụ 集tập 而nhi 死tử 。 二nhị 種chủng 聚tụ 集tập 。 謂vị 彼bỉ 時thời 人nhân 。 為vi 益ích 後hậu 人nhân 。 輟chuyết 其kỳ 所sở 食thực 。 置trí 於ư 小tiểu 篋khiếp 。 擬nghĩ 為vi 種chủng 子tử 。 故cố 饑cơ 饉cận 時thời 。 名danh 為vi 聚tụ 集tập 。 言ngôn 有hữu 白bạch 骨cốt 。 亦diệc 有hữu 二nhị 因nhân 。 一nhất 。 謂vị 彼bỉ 時thời 人nhân 。 身thân 形hình 枯khô 燥táo 。 命mạng 終chung 未vị 久cửu 。 白bạch 骨cốt 便tiện 現hiện 。 二nhị 。 饑cơ 荒hoang 所sở 逼bức 。 聚tụ 集tập 白bạch 骨cốt 。 煎tiễn 汁trấp 飲ẩm 之chi 。 有hữu 運vận 籌trù 言ngôn 。 亦diệc 二nhị 因nhân 故cố 。 一nhất 由do 糧lương 少thiểu 。 行hành 籌trù 食thực 之chi 。 謂vị 一nhất 家gia 中trung 。 從tùng 長trường/trưởng 至chí 幼ấu 。 隨tùy 籌trù 至chí 日nhật 。 得đắc 少thiểu 麤thô 食thực 。 二nhị 謂vị 以dĩ 籌trù 挑thiêu 故cố 場tràng 。 得đắc 少thiểu 榖cốc 粒lạp 。 多đa 用dụng 水thủy 煎tiễn 。 分phần/phân 共cộng 飲ẩm 之chi 。 以dĩ 濟tế 餘dư 命mạng 。 然nhiên 教giáo 中trung 說thuyết 。 若nhược 人nhân 能năng 一nhất 晝trú 夜dạ 。 持trì 不bất 殺sát 戒giới 。 未vị 來lai 決quyết 定định 。 不bất 逢phùng 刀đao 兵binh 災tai 起khởi 。 若nhược 能năng 以dĩ 一nhất 訶ha 梨lê 怛đát 雞kê 。 即tức 呵ha 梨lê 勒lặc 果quả 。 此thử 言ngôn 天thiên 主chủ 持trì 來lai 。 起khởi 殷ân 淨tịnh 心tâm 。 奉phụng 施thí 僧Tăng 眾chúng 。 當đương 來lai 決quyết 定định 不bất 逢phùng 疾tật 疫dịch 災tai 起khởi 。 若nhược 能năng 以dĩ 一nhất 摶đoàn 食thực 。 起khởi 殷ân 淨tịnh 心tâm 。 奉phụng 施thí 僧Tăng 眾chúng 。 當đương 來lai 決quyết 定định 不bất 逢phùng 饑cơ 饉cận 災tai 起khởi 。 此thử 小tiểu 三tam 災tai 。 各các 經kinh 幾kỷ 時thời 。 刀đao 兵binh 。 唯duy 七thất 日nhật 夜dạ 。 疾tật 疫dịch 。 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 。 饑cơ 饉cận 。 七thất 年niên 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 。 度độ 此thử 便tiện 止chỉ 。 人nhân 壽thọ 漸tiệm 增tăng 。 東đông 西tây 二nhị 洲châu 。 無vô 根căn 本bổn 三tam 災tai 。 有hữu 相tương 似tự 災tai 起khởi 。 謂vị 嗔sân 恚khuể 增tăng 盛thịnh 。 似tự 刀đao 兵binh 。 身thân 力lực 羸luy 劣liệt 。 似tự 疾tật 疫dịch 。 數số 加gia 饑cơ 渴khát 。 似tự 饑cơ 饉cận 。 北bắc 洲châu 總tổng 無vô 。 前tiền 說thuyết 火hỏa 災tai 焚phần 燒thiêu 。 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 餘dư 二nhị 災tai 亦diệc 爾nhĩ 。

(# 據cứ 瑜du 伽già 論luận 。 人nhân 壽thọ 減giảm 至chí 三tam 十thập 歲tuế 。 饑cơ 饉cận 災tai 起khởi 。 七thất 年niên 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 止chỉ 。 減giảm 至chí 二nhị 十thập 歲tuế 時thời 。 疾tật 疫dịch 災tai 起khởi 。 七thất 月nguyệt 七thất 日nhật 止chỉ 。 減giảm 至chí 十thập 歲tuế 時thời 。 刀đao 兵binh 災tai 起khởi 。 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 止chỉ 。 今kim 俱câu 舍xá 云vân 。 至chí 十thập 三tam 災tai 現hiện 者giả 。 乃nãi 據cứ 減giảm 劫kiếp 之chi 極cực 為vi 言ngôn 也dã 。 故cố 自tự 十thập 歲tuế 返phản 次thứ 送tống 對đối 。 則tắc 十thập 歲tuế 刀đao 兵binh 。 乃nãi 對đối 七thất 日nhật 。 二nhị 十thập 歲tuế 時thời 。 疾tật 疫dịch 。 乃nãi 對đối 七thất 月nguyệt 。 三tam 十thập 歲tuế 時thời 饑cơ 饉cận 。 乃nãi 對đối 七thất 年niên 。 則tắc 與dữ 瑜du 伽già 初sơ 無vô 異dị 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 會hội 釋thích 二nhị 論luận 。 對đối 次thứ 異dị 同đồng 。

(# 垂thùy 裕# 記ký 十thập （# 十thập 二nhị ）# 引dẫn 什thập 師sư 云vân 。 婆bà 須tu 密mật 。 從tùng 忉đao 天thiên 下hạ 生sanh 王vương 家gia 作tác 太thái 子tử 。 化hóa 眾chúng 人nhân 言ngôn 。 我ngã 等đẳng 祖tổ 父phụ 。 壽thọ 命mạng 極cực 長trường 。 以dĩ 今kim 瞋sân 恚khuể 無vô 慧tuệ 故cố 。 至chí 此thử 短đoản 壽thọ 。 是thị 故cố 汝nhữ 等đẳng 。 當đương 行hành 慈từ 心tâm 。 眾chúng 人nhân 從tùng 命mạng 。 惡ác 心tâm 漸tiệm 薄bạc 。 此thử 後hậu 生sanh 子tử 。 壽thọ 二nhị 十thập 歲tuế 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 。 增tăng 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 也dã 。 （# 文văn ）# 論luận 增tăng 則tắc 子tử 年niên 倍bội 父phụ 年niên 。 則tắc 自tự 十thập 歲tuế 。 增tăng 至chí 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 論luận 減giảm 。 則tắc 百bách 年niên 減giảm 一nhất 年niên 。 則tắc 自tự 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 歲tuế 。 減giảm 至chí 十thập 歲tuế 。 故cố 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 。 為vi 一nhất 小tiểu 劫kiếp )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 示thị 名danh 小tiểu 劫kiếp 。 然nhiên 此thử 一nhất 增tăng 一nhất 減giảm 。 亦diệc 名danh 一nhất 轆# 轤# 劫kiếp 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 云vân 。 子tử 年niên 倍bội 父phụ 句cú 。 或hoặc 生sanh 人nhân 倍bội 於ư 父phụ 年niên 。 取thủ 其kỳ 為vi 信tín 。 未vị 必tất 人nhân 人nhân 如như 此thử 也dã 。 百bách 年niên 減giảm 一nhất 之chi 言ngôn 。 未vị 詳tường 出xuất 處xứ 。 阿a 含hàm 云vân 子tử 年niên 倍bội 父phụ 年niên 。 增tăng 既ký 倍bội 倍bội 而nhi 增tăng 。 減giảm 亦diệc 半bán 半bán 而nhi 減giảm 。 雖tuy 如như 此thử 言ngôn 。 亦diệc 非phi 頓đốn 增tăng 頓đốn 減giảm 。 如như 今kim 人nhân 壽thọ 。 較giảo 古cổ 漸tiệm 減giảm 。 故cố 據cứ 理lý 以dĩ 漸tiệm 增tăng 漸tiệm 減giảm 為vi 是thị 。 達đạt 者giả 詳tường 之chi 。

【# □# 註chú 】# 三tam 災tai 水thủy 火hỏa 風phong 。 上thượng 三tam 定định 為vi 頂đảnh 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 明minh 大đại 三tam 災tai 起khởi 。 今kim 明minh 三tam 災tai 頂đảnh 處xứ 。

(# 二nhị 禪thiền 。 為vi 火hỏa 災tai 頂đảnh 。 三tam 禪thiền 。 為vi 火hỏa 災tai 頂đảnh 。 四tứ 禪thiền 。 為vi 風phong 災tai 頂đảnh )# 。

【# ■# 記ký 】# 更cánh 不bất 過quá 上thượng 。 故cố 三tam 皆giai 頂đảnh 。

【# □# 註chú 】# 如như 次thứ 內nội 災tai 等đẳng 。 四tứ 無vô 不bất 動động 故cố (# 初sơ 禪thiền 。 內nội 有hữu 覺giác 觀quán 。 能năng 燒thiêu 惱não 心tâm 。 等đẳng 外ngoại 火hỏa 災tai 。 二nhị 禪thiền 內nội 有hữu 喜hỷ 受thọ 。 與dữ 輕khinh 安an 俱câu 。 潤nhuận 身thân 如như 水thủy 。 故cố 遍biến 身thân 麤thô 重trọng/trùng 。 等đẳng 外ngoại 水thủy 災tai 。 三tam 禪thiền 內nội 有hữu 動động 息tức 。 息tức 亦diệc 是thị 風phong 。 等đẳng 外ngoại 風phong 災tai 。 四tứ 禪thiền 無vô 內nội 患hoạn 。 故cố 亦diệc 無vô 外ngoại 災tai )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 二nhị 句cú 頌tụng 。 通thông 明minh 四tứ 禪thiền 有hữu 災tai 無vô 災tai 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 此thử 釋thích 與dữ 論luận 。 辭từ 異dị 意ý 同đồng 。 以dĩ 論luận 釋thích 下hạ 三tam 定định 。 先tiên 有hữu 徵trưng 云vân 。 何hà 緣duyên 下hạ 三tam 定định 。 遭tao 水thủy 火hỏa 風phong 災tai 。 初sơ 二nhị 三tam 定định 中trung 。 內nội 災tai 等đẳng 彼bỉ 故cố 。 又hựu 論luận 稱xưng 初sơ 靜tĩnh 慮lự 等đẳng 。 此thử 稱xưng 初sơ 禪thiền 等đẳng 。 又hựu 論luận 稱xưng 尋tầm 伺tứ 。 此thử 稱xưng 覺giác 觀quán 。 是thị 辭từ 異dị 意ý 同đồng 也dã 。 又hựu 論luận 云vân 。 何hà 緣duyên 不bất 立lập 地địa 亦diệc 為vi 災tai 。 以dĩ 器khí 世thế 間gian 即tức 是thị 地địa 故cố 。 但đãn 可khả 火hỏa 等đẳng 與dữ 地địa 相tương 違vi 。 不bất 可khả 說thuyết 言ngôn 。 地địa 還hoàn 違vi 地địa 。 今kim 註chú 中trung 無vô 此thử 徵trưng 釋thích 也dã 。 論luận 釋thích 第đệ 四tứ 定định 。 亦diệc 先tiên 徵trưng 言ngôn 。 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 何hà 緣duyên 無vô 外ngoại 災tai 。 彼bỉ 無vô 外ngoại 災tai 。 離ly 內nội 災tai 故cố 。 由do 是thị 佛Phật 說thuyết 彼bỉ 名danh 不bất 動động 。 內nội 外ngoại 三tam 災tai 所sở 不bất 及cập 故cố 。 有hữu 說thuyết 彼bỉ 地địa 。 有hữu 淨Tịnh 居Cư 天thiên 。 故cố 彼bỉ 不bất 遭tao 諸chư 災tai 所sở 害hại 。 由do 彼bỉ 不bất 可khả 。 生sanh 無vô 色sắc 天thiên 。 亦diệc 復phục 不bất 應ưng 。 更cánh 往vãng 餘dư 處xứ 。 是thị 則tắc 與dữ 今kim 註chú 辭từ 義nghĩa 。 詳tường 略lược 有hữu 異dị 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 云vân 。 準chuẩn 俱câu 舍xá 論luận 遍biến 身thân 麤thô 重trọng/trùng 下hạ 。 有hữu 由do 此thử 皆giai 除trừ 一nhất 句cú 。 當đương 注chú 其kỳ 下hạ 。 方phương 可khả 銷tiêu 文văn 。 否phủ/bĩ 則tắc 遍biến 身thân 句cú 。 亦diệc 不bất 必tất 引dẫn 。

【# □# 註chú 】# 然nhiên 彼bỉ 器khí 非phi 常thường 。 情tình 俱câu 生sanh 滅diệt 故cố (# 彼bỉ 器khí 。 即tức 依y 報báo 。 雖tuy 云vân 不bất 動động 。 非phi 是thị 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 之chi 法pháp 。 情tình 即tức 有hữu 情tình 正chánh 報báo 。 彼bỉ 天thiên 宮cung 殿điện 。 情tình 生sanh 則tắc 生sanh 。 情tình 滅diệt 則tắc 滅diệt )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 二nhị 句cú 頌tụng 。 單đơn 明minh 第đệ 四tứ 禪thiền 非phi 常thường 住trụ 不bất 動động 也dã 。 此thử 釋thích 與dữ 論luận 意ý 同đồng 。 以dĩ 論luận 文văn 言ngôn 。 若nhược 爾nhĩ 。 彼bỉ 地địa 器khí 應ưng 是thị 常thường 。 不bất 爾nhĩ 。 與dữ 有hữu 情tình 俱câu 生sanh 俱câu 滅diệt 故cố 。 謂vị 彼bỉ 天thiên 處xứ 。 無vô 總tổng 地địa 形hình 。 但đãn 如như 眾chúng 星tinh 。 居cư 處xứ 各các 別biệt 。 有hữu 情tình 於ư 生sanh 時thời 死tử 時thời 。 所sở 住trụ 天thiên 宮cung 。 隨tùy 起khởi 隨tùy 滅diệt 。 是thị 故cố 彼bỉ 器khí 。 體thể 非phi 常thường 住trụ 。 雖tuy 云vân 不bất 動động 者giả 。 以dĩ 論luận 釋thích 有hữu 言ngôn 。 由do 此thử 佛Phật 說thuyết 。 彼bỉ 名danh 不bất 動động 。 內nội 外ngoại 三tam 災tai 。 所sở 不bất 及cập 故cố 。 然nhiên 非phi 是thị 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 之chi 不bất 動động 也dã 。

【# □# 註chú 】# 要yếu 七thất 火hỏa 一nhất 水thủy 。 七thất 火hỏa 水thủy 後hậu 風phong (# 初sơ 禪thiền 以dĩ 下hạ 。 七thất 經kinh 火hỏa 災tai 。 是thị 則tắc 七thất 番phiên 成thành 住trụ 壞hoại 空không 。 當đương 七thất 大đại 劫kiếp 。 第đệ 八bát 水thủy 災tai 。 齊tề 於ư 二nhị 禪thiền 。 又hựu 一nhất 番phiên 成thành 壞hoại 。 當đương 八bát 大đại 劫kiếp 。 如như 是thị 初sơ 禪thiền 已dĩ 下hạ 。 七thất 七thất 四tứ 十thập 九cửu 火hỏa 。 二nhị 禪thiền 已dĩ 下hạ 。 七thất 番phiên 水thủy 災tai 。 成thành 五ngũ 十thập 六lục 劫kiếp 。 初sơ 禪thiền 已dĩ 下hạ 。 又hựu 七thất 火hỏa 災tai 。 當đương 六lục 十thập 三tam 劫kiếp 。 六lục 十thập 四tứ 劫kiếp 。 風phong 災tai 壞hoại 至chí 三tam 禪thiền 也dã 。 又hựu 火hỏa 災tai 興hưng 。 由do 七thất 日nhật 並tịnh 現hiện 。 劫kiếp 第đệ 未vị 壞hoại 時thời 。 六lục 日nhật 隱ẩn 在tại 雙song 持trì 山sơn 下hạ 。 世thế 界giới 壞hoại 時thời 。 後hậu 六lục 日nhật 漸tiệm 出xuất 。 水thủy 災tai 起khởi 時thời 。 由do 雨vũ 霖lâm 注chú 。 風phong 災tai 生sanh 時thời 。 由do 風phong 相tương 擊kích 。 從tùng 下hạ 風phong 輪luân 。 有hữu 猛mãnh 風phong 起khởi 。 又hựu 業nghiệp 力lực 盡tận 隨tùy 處xứ 生sanh 風phong )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 頌tụng 與dữ 論luận 互hỗ 有hữu 詳tường 略lược 。 論luận 言ngôn 。 所sở 說thuyết 三tam 災tai 。 云vân 何hà 次thứ 第đệ 。 要yếu 先tiên 無vô 間gian 。 起khởi 七thất 火hỏa 災tai 。 其kỳ 次thứ 定định 應ưng 一nhất 水thủy 災tai 起khởi 。 此thử 後hậu 無vô 間gian 。 復phục 七thất 火hỏa 災tai 。 度độ 七thất 火hỏa 災tai 。 還hoàn 有hữu 一nhất 水thủy 。 乃nãi 至chí 滿mãn 七thất 水thủy 災tai 。 復phục 七thất 火hỏa 災tai 。 此thử 第đệ 八bát 番phiên 。 即tức 風phong 災tai 起khởi 。 如như 是thị 總tổng 有hữu 八bát 七thất 火hỏa 災tai 。 一nhất 七thất 水thủy 災tai 。 一nhất 風phong 災tai 起khởi 。 何hà 緣duyên 如như 是thị 。 由do 彼bỉ 有hữu 情tình 。 修tu 習tập 定định 因nhân 。 於ư 上thượng 漸tiệm 勝thắng 。 故cố 感cảm 身thân 壽thọ 漸tiệm 長trường/trưởng 。 初sơ 禪thiền 壽thọ 一nhất 大đại 劫kiếp 。 二nhị 禪thiền 第đệ 三tam 天thiên 八bát 劫kiếp 。 三tam 禪thiền 第đệ 三tam 天thiên 六lục 十thập 四tứ 劫kiếp 。 由do 是thị 所sở 居cư 亦diệc 漸tiệm 久cửu 住trụ 。 是thị 論luận 釋thích 詳tường 。 而nhi 註chú 略lược 也dã 。 七thất 日nhật 並tịnh 現hiện 者giả 。 如như 七thất 日nhật 喻dụ 經kinh 言ngôn 。

佛Phật 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。

一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 常thường 變biến 異dị 。 皆giai 歸quy 磨ma 滅diệt 。 劫kiếp 欲dục 盡tận 時thời 。 大đại 旱hạn 積tích 久cửu 。 草thảo 木mộc 皆giai 焦tiêu 。 第đệ 二nhị 日nhật 出xuất 。 諸chư 小tiểu 流lưu 水thủy 皆giai 竭kiệt 。 第đệ 三tam 日nhật 出xuất 。 大đại 河hà 亦diệc 涸hạc 。 第đệ 四tứ 日nhật 出xuất 。 閻Diêm 浮Phù 提Đề 中trung 。 四tứ 大đại 河hà 。 及cập 阿a 那na 婆bà 達đạt 多đa 池trì 。 皆giai 亦diệc 空không 竭kiệt 。 第đệ 五ngũ 日nhật 出xuất 。 大đại 海hải 乾can/kiền/càn 涸hạc 。 第đệ 六lục 日nhật 出xuất 。 大đại 地địa 須Tu 彌Di 山Sơn 等đẳng 。 皆giai 悉tất 煙yên 出xuất 。 如như 陶đào 燒thiêu 器khí 。 第đệ 七thất 日nhật 出xuất 。 悉tất 皆giai 熾sí 然nhiên 。 無vô 復phục 煙yên 氣khí 。 地địa 及cập 須Tu 彌Di 。 乃nãi 至chí 梵Phạm 天Thiên 。 火hỏa 皆giai 然nhiên 滿mãn 。 故cố 俱câu 舍xá 言ngôn 。 此thử 大đại 三tam 災tai 。 逼bức 有hữu 情tình 類loại 。 令linh 捨xả 下hạ 地địa 。 集tập 上thượng 天thiên 中trung 。 初sơ 火hỏa 災tai 興hưng 。 由do 七thất 日nhật 現hiện 。 次thứ 水thủy 災tai 起khởi 。 由do 雨vũ 霖lâm 霪# 。 後hậu 風phong 災tai 生sanh 。 由do 風phong 相tương 擊kích 。 此thử 三tam 災tai 力lực 。 壞hoại 器khí 世thế 間gian 。 乃nãi 至chí 微vi 塵trần 。 亦diệc 無vô 餘dư 在tại 。 又hựu 復phục 應ưng 知tri 。 三tam 災tai 既ký 由do 眾chúng 生sanh 。 嗜thị 飲ẩm 食thực 。 好hảo/hiếu 懶lãn 惰nọa 所sở 致trí 。 則tắc 僧Tăng 伽già 藍lam 中trung 。 當đương 以dĩ 佛Phật 法Pháp 住trụ 持trì 。 方phương 能năng 佛Phật 法Pháp 久cửu 住trụ 。 若nhược 以dĩ 衣y 食thực 而nhi 住trụ 。 則tắc 令linh 災tai 起khởi 法pháp 滅diệt 。 吾ngô 人nhân 安an 忍Nhẫn 法Pháp 滅diệt 。 悠du 揚dương 嗜thị 味vị 。 坐tọa 待đãi 三tam 災tai 耶da 。

【# ■# 備bị 】# 天thiên 溪khê 問vấn 答đáp 中trung 。 問vấn 。 六lục 日nhật 隱ẩn 雙song 持trì 。 何hà 以dĩ 不bất 壞hoại 雙song 持trì 。 答đáp 。 當đương 約ước 眾chúng 生sanh 業nghiệp 力lực 判phán 之chi 。 六lục 日nhật 不bất 壞hoại 雙song 持trì 。 乃nãi 眾chúng 生sanh 業nghiệp 力lực 未vị 盡tận 也dã 。

△# 二nhị 別biệt 顯hiển 三tam 。 初sơ 欲dục 界giới 。

初sơ 欲dục 界giới 六lục 天thiên 者giả 。 一nhất 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 天thiên (# 居cư 須Tu 彌Di 山Sơn 腹phúc )# 二nhị 忉Đao 利Lợi 天thiên (# 居cư 。 須Tu 彌Di 山Sơn 頂đảnh 。 自tự 有hữu 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 已dĩ 上thượng 二nhị 天thiên 。 單đơn 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 得đắc 生sanh 其kỳ 中trung )# 。

【# ■# 備bị 】# 補bổ 遺di 曰viết 。 正Chánh 法Pháp 念niệm 經kinh 言ngôn 。 第đệ 一nhất 善thiện 法Pháp 堂đường 天thiên 。 即tức 帝Đế 釋Thích 。 二nhị 住trụ 峯phong 天thiên 。 三tam 山sơn 頂đảnh 。 四tứ 善thiện 見kiến 城thành 。 五ngũ 鉢bát 秘bí 地địa 。 六lục 住trụ 俱câu 吒tra 。 七thất 雜tạp 殿điện 。 八bát 歡hoan 喜hỷ 園viên 。 九cửu 光quang 明minh 。 十thập 波ba 利lợi 樹thụ 。 十thập 一nhất 險hiểm 岸ngạn 。 十thập 二nhị 雜tạp 險hiểm 岸ngạn 。 十thập 三tam 摩ma 尼ni 藏tạng 。 十thập 四tứ 旋toàn 行hành 地địa 。 十thập 五ngũ 密mật 殿điện 。 十thập 六lục 鬘man 影ảnh 處xứ 。 十thập 七thất 柔nhu 軟nhuyễn 地địa 。 十thập 八bát 雜tạp 莊trang 嚴nghiêm 。 十thập 九cửu 如như 意ý 地địa 。 二nhị 十thập 微vi 細tế 行hành 。 二nhị 十thập 一nhất 歌ca 音âm 樂nhạc 。 二nhị 十thập 二nhị 威uy 德đức 輪luân 。 二nhị 十thập 三tam 月nguyệt 行hành 。 二nhị 十thập 四tứ 婆bà 利lợi 。 二nhị 十thập 五ngũ 速tốc 行hành 。 二nhị 十thập 六lục 影ảnh 照chiếu 。 二nhị 十thập 七thất 智trí 慧tuệ 。 二nhị 十thập 八bát 眾chúng 分phần/phân 。 二nhị 十thập 九cửu 住trụ 輪luân 。 三tam 十thập 上thượng 行hành 。 三tam 十thập 一nhất 威uy 德đức 顏nhan 。 三tam 十thập 二nhị 威uy 德đức 炎diễm 輪luân 。 三tam 十thập 三tam 清thanh 淨tịnh 天thiên 。

三tam 夜dạ 摩ma 天thiên 。 四tứ 兜Đâu 率Suất 天thiên 。 五ngũ 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 天thiên 。 六lục 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 。 (# 已dĩ 上thượng 四tứ 天thiên 空không 居cư 。 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 兼kiêm 坐tọa 未vị 到đáo 定định 。 得đắc 生sanh 其kỳ 中trung )# 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 六lục 受thọ 欲dục 交giao 抱bão 。 執chấp 手thủ 笑tiếu 視thị 淫dâm 。 初sơ 如như 五ngũ 至chí 十thập 。 色sắc 圓viên 滿mãn 有hữu 衣y (# 輔phụ 行hành 六lục 上thượng 二nhị 云vân 。 地địa 居cư 形hình 交giao 。 忉Đao 利Lợi 以dĩ 風phong 為vi 事sự 。 夜dạ 摩ma 抱bão 持trì 。 兜Đâu 率Suất 執chấp 手thủ 。 化hóa 樂nhạo 視thị 笑tiếu 。 他tha 化hóa 但đãn 視thị 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 六lục 天thiên 有hữu 欲dục 。 為vi 欲dục 界giới 。 此thử 釋thích 頌tụng 前tiền 兩lưỡng 句cú 受thọ 欲dục 事sự 也dã 。

(# 六Lục 欲Dục 天Thiên 化hóa 生sanh 時thời 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 如như 五ngũ 歲tuế 兒nhi 。 乃nãi 至chí 他Tha 化Hóa 。 如như 十thập 歲tuế 兒nhi 。 後hậu 則tắc 漸tiệm 長trường/trưởng 。 如như 其kỳ 身thân 量lượng 。 色sắc 界giới 初sơ 生sanh 。 身thân 量lượng 即tức 成thành 。 且thả 具cụ 天thiên 衣y 。 如như 梵Phạm 眾chúng 生sanh 初sơ 生sanh 。 長trường/trưởng 半bán 由do 旬tuần )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 頌tụng 後hậu 兩lưỡng 句cú 。 初sơ 生sanh 身thân 量lượng 。 總tổng 上thượng 所sở 釋thích 與dữ 論luận 辭từ 語ngữ 詳tường 略lược 有hữu 異dị 。 以dĩ 論luận 釋thích 言ngôn 。 唯duy 六Lục 欲Dục 天Thiên 。 受thọ 妙diệu 欲dục 境cảnh 。 於ư 中trung 初sơ 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 二nhị 忉Đao 利Lợi 天thiên 。 依y 地địa 居cư 之chi 天thiên 。 彤đồng 交giao 成thành 婬dâm 。 與dữ 人nhân 無vô 別biệt 。 然nhiên 風phong 氣khí 泄tiết 。 熱nhiệt 惱não 便tiện 除trừ 。 非phi 如như 人nhân 間gian 。 有hữu 餘dư 不bất 淨tịnh 夜dạ 摩ma 天thiên 眾chúng 。 纔tài 抱bão 成thành 婬dâm 。 覩Đổ 史Sử 多Đa 天Thiên 。 但đãn 由do 執chấp 手thủ 。 樂Lạc 變Biến 化Hóa 天Thiên 。 唯duy 相tương 向hướng 笑tiếu 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 。 相tương 視thị 成thành 婬dâm 。 世thế 施thi 設thiết 中trung 。 說thuyết 相tương/tướng 抱bão 等đẳng 。 但đãn 為vi 顯hiển 彼bỉ 。

時thời 量lượng 差sai 別biệt 。 以dĩ 上thượng 諸chư 天thiên 。 欲dục 境cảnh 轉chuyển 妙diệu 。 貪tham 心tâm 轉chuyển 捷tiệp 。 故cố 使sử 之chi 然nhiên 。 隨tùy 彼bỉ 諸chư 天thiên 男nam 女nữ 膝tất 上thượng 。 有hữu 童đồng 男nam 童đồng 女nữ 化hóa 生sanh 。 即tức 說thuyết 為vi 彼bỉ 天thiên 。 所sở 生sanh 男nam 女nữ 。 次thứ 二nhị 句cú 。 明minh 生sanh 天thiên 眾chúng 身thân 量lượng 。 又hựu 釋thích 曰viết 。 且thả 六lục 欲dục 諸chư 天thiên 。 初sơ 生sanh 如như 次thứ 。 如như 五ngũ 六lục 七thất 八bát 九cửu 十thập 歲tuế 人nhân 。 生sanh 已dĩ 身thân 形hình 。 速tốc 得đắc 成thành 滿mãn 。 色sắc 相tướng 天thiên 眾chúng 。 於ư 初sơ 生sanh 時thời 。 身thân 量lượng 周chu 圓viên 。 具cụ 妙diệu 衣y 服phục 。 一nhất 切thiết 天thiên 眾chúng 。 皆giai 作tác 聖thánh 言ngôn 。 謂vị 同đồng 中trung 印ấn 土thổ/độ 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 節tiết 義nghĩa 言ngôn 。 諸chư 天thiên 皆giai 從tùng 父phụ 母mẫu 膝tất 上thượng 生sanh 。 或hoặc 父phụ 母mẫu 臥ngọa 處xứ 生sanh 。 於ư 女nữ 天thiên 膝tất 臥ngọa 處xứ 生sanh 。 只chỉ 一nhất 母mẫu 。 男nam 天thiên 膝tất 臥ngọa 處xứ 生sanh 。 則tắc 一nhất 父phụ 。 又hựu 源nguyên 洪hồng 師sư 曰viết 。 六lục 欲dục 諸chư 天thiên 。 皆giai 有hữu 蓮liên 池trì 。 凡phàm 諸chư 天thiên 配phối 夫phu 婦phụ 已dĩ 。 共cộng 遊du 蓮liên 池trì 。 見kiến 華hoa 乳nhũ 生sanh 。 男nam 女nữ 共cộng 摸mạc 揑niết 此thử 乳nhũ 。 令linh 乳nhũ 得đắc 陰âm 陽dương 之chi 氣khí 。 內nội 孕dựng 天thiên 形hình 。 月nguyệt 滿mãn 華hoa 開khai 。 形hình 相tướng 具cụ 足túc 。 譬thí 如như 卵noãn 生sanh 。 要yếu 藉tạ 父phụ 母mẫu 煖noãn 氣khí 而nhi 成thành 。 不bất 同đồng 佛Phật 國quốc 蓮liên 華hoa 化hóa 生sanh 也dã 。

【# □# 註chú 】# 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 天Thiên 。 東đông 方phương 提Đề 頭Đầu 賴Lại 吒Tra 天Thiên 王Vương 。 此thử 云vân 持trì 國quốc 。 護hộ 持trì 國quốc 土độ 故cố 。 居cư 黃hoàng 金kim 埵đóa 。 領lãnh 乾can/kiền/càn 達đạt 婆bà 。 富phú 單đơn 那na 。 南nam 方phương 毗tỳ 留lưu 勒lặc 叉xoa 天thiên 王vương 。 此thử 云vân 增tăng 長trưởng 。 令linh 他tha 善thiện 根căn 增tăng 長trưởng 故cố 。 居cư 琉lưu 璃ly 埵đóa 。 領lãnh 鳩cưu 槃bàn 荼đồ 。 薜bệ 茘lệ 多đa 。 王vương 有hữu 九cửu 十thập 一nhất 子tử 。 如như 靈linh 感cảm 傳truyền 。 西tây 方phương 毗tỳ 留lưu 博bác 叉xoa 天thiên 王vương 。 此thử 云vân 廣quảng 目mục 。 亦diệc 云vân 非phi 好hảo/hiếu 報báo 。 亦diệc 云vân 雜tạp 語ngữ 。 能năng 作tác 種chủng 種chủng 語ngữ 故cố 。 居cư 白bạch 銀ngân 埵đóa 。 領lãnh 毗tỳ 舍xá 闍xà 。 毒độc 龍long 等đẳng 。 北bắc 方phương 毗Tỳ 沙Sa 門Môn 天Thiên 王Vương 。 此thử 云vân 多đa 聞văn 。 福phước 德đức 之chi 名danh 。 聞văn 四tứ 方phương 故cố 。 居cư 水thủy 晶tinh 埵đóa 。 領lãnh 夜dạ 叉xoa 。 羅la 剎sát 。 諸chư 處xứ 建kiến 立lập 天thiên 王vương 堂đường 。 事sự 見kiến 唐đường 天thiên 寶bảo 元nguyên 年niên 。 如như 僧Tăng 史sử 略lược 。

【# ■# 記ký 】# 翻phiên 譯dịch 名danh 義nghĩa 言ngôn 。 提đề 多đa 羅la 咤trá 。 翻phiên 治trị 國quốc 。 主chủ 乾càn 闥thát 婆bà 。 及cập 毗tỳ 舍xá 闍xà 。 乾càn 闥thát 婆bà 。 天thiên 主chủ 幢tràng 倒đảo 樂nhạo/nhạc/lạc 神thần 。 毗tỳ 舍xá 闍xà 。 啖đạm 精tinh 氣khí 鬼quỷ 。 亦diệc 名danh 顛điên 狂cuồng 鬼quỷ 。 光quang 明minh 疏sớ/sơ 言ngôn 。 上thượng 升thăng 之chi 元nguyên 首thủ 。 下hạ 界giới 之chi 初sơ 天thiên 。 王vương 名danh 提Đề 頭Đầu 賴Lại 吒Tra 。 此thử 言ngôn 持trì 國quốc 。 又hựu 翻phiên 安an 民dân 。 毗tỳ 流lưu 離ly 。 翻phiên 增tăng 長trưởng 。 主chủ 鳩cưu 槃bàn 荼đồ 。 及cập 薜bệ 茘lệ 多đa 。 鳩cưu 槃bàn 荼đồ 。 舊cựu 曰viết 冬đông 瓜qua 。 陰ấm 如như 冬đông 瓜qua 。 行hành 置trí 肩kiên 上thượng 。 坐tọa 便tiện 踞cứ 之chi 。 薜bệ 茘lệ 多đa 。 言ngôn 祖tổ 父phụ 。 餓ngạ 鬼quỷ 劣liệt 者giả 也dã 。 光quang 明minh 疏sớ/sơ 言ngôn 。 王vương 名danh 毗tỳ 留lưu 勒lặc 叉xoa 。 翻phiên 免miễn 離ly 。 今kim 註chú 言ngôn 王vương 有hữu 九cửu 十thập 一nhất 子tử 。 如như 靈linh 感cảm 傳truyền 者giả 。 未vị 詳tường 。 毗tỳ 流lưu 波ba 叉xoa 。 翻phiên 雜tạp 語ngữ 。 主chủ 諸chư 龍long 。 及cập 富phú 樓lâu 多đa 那na 。 即tức 富phú 單đơn 羅la 。 此thử 言ngôn 臭xú 餓ngạ 鬼quỷ 。 主chủ 熱nhiệt 病bệnh 。 光quang 明minh 疏sớ/sơ 曰viết 。 王vương 名danh 毗tỳ 留lưu 博bác 叉xoa 。 翻phiên 非phi 好hảo/hiếu 報báo 。 又hựu 翻phiên 惡ác 眼nhãn 。 亦diệc 翻phiên 廣quảng 目mục 。 鞞bệ 沙Sa 門Môn 。 翻phiên 多đa 聞văn 。 主chủ 夜dạ 叉xoa 。 及cập 羅la 剎sát 。 夜dạ 叉xoa 。 翻phiên 勇dũng 健kiện 。 又hựu 翻phiên 輕khinh 疾tật 。 飛phi 空không 捷tiệp 疾tật 故cố 。 羅la 剎sát 。 翻phiên 暴bạo 惡ác 。 又hựu 言ngôn 可khả 畏úy 。 乃nãi 食thực 人nhân 之chi 鬼quỷ 。 光quang 明minh 疏sớ/sơ 曰viết 。 王vương 名danh 毗tỳ 沙Sa 門Môn 。 索sách 隱ẩn 言ngôn 。 福phước 德đức 之chi 名danh 。 聞văn 四tứ 方phương 故cố 。 亦diệc 翻phiên 普phổ 聞văn 。 佛Phật 合hợp 掌chưởng 擎kình 古cổ 。 佛Phật 舍xá 利lợi 塔tháp 。 僧Tăng 史sử 略lược 曰viết 。 唐đường 天thiên 寶bảo 元nguyên 年niên 。 西tây 番phiên 五ngũ 國quốc 來lai 冠quan 安an 西tây 。 二nhị 月nguyệt 十thập 一nhất 日nhật 。 奏tấu 請thỉnh 兵binh 解giải 援viện 。 發phát 師sư 萬vạn 里lý 。 累lũy/lụy/luy 月nguyệt 方phương 到đáo 。 近cận 臣thần 奏tấu 。 且thả 詔chiếu 不bất 空không 三tam 藏tạng 入nhập 內nội 持trì 念niệm 。 玄huyền 宗tông 秉bỉnh 香hương 爐lô 。 不bất 空không 誦tụng 仁nhân 王vương 護hộ 國quốc 陀đà 羅la 尼ni 。 方phương 二nhị 七thất 遍biến 。 帝đế 忽hốt 見kiến 神thần 人nhân 五ngũ 百bách 員# 。 帶đái 甲giáp 荷hà 戈qua 。 立lập 在tại 殿điện 前tiền 。 帝đế 問vấn 。 不bất 空không 對đối 曰viết 。 此thử 毗Tỳ 沙Sa 門Môn 天Thiên 王Vương 。 第đệ 二nhị 子tử 獨độc 健kiện 。 副phó 殿điện 下hạ 心tâm 。 往vãng 救cứu 安an 西tây 。 其kỳ 年niên 四tứ 月nguyệt 奏tấu 。 報báo 二nhị 月nguyệt 十thập 一nhất 日nhật 巳tị 時thời 。 城thành 東đông 北bắc 三tam 十thập 里lý 。 雲vân 霧vụ 冥minh 晦hối 中trung 。 有hữu 神thần 可khả 長trường/trưởng 丈trượng 餘dư 。 皆giai 披phi 金kim 甲giáp 。 至chí 酉dậu 時thời 皷cổ 角giác 大đại 鳴minh 。 地địa 動động 山sơn 搖dao 。 經kinh 二nhị 日nhật 。 番phiên 寇khấu 奔bôn 潰hội 。 斯tư 須tu 。 城thành 樓lâu 上thượng 有hữu 光quang 明minh 。 天thiên 王vương 現hiện 形hình 。 怒nộ 視thị 蕃phồn 師sư 。 謹cẩn 繪hội 圖đồ 像tượng 。 隨tùy 表biểu 進tiến 呈trình 。 帝đế 敕sắc 諸chư 道đạo 州châu 府phủ 城thành 樓lâu 。 於ư 西tây 北bắc 隅ngung 。 居cư 置trí 天thiên 王vương 形hình 像tượng 。 此thử 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 居cư 須Tu 彌Di 腹phúc 者giả 是thị 。

【# ■# 補bổ 】# 大đại 論luận 曰viết 。 護Hộ 世Thế 四Tứ 王Vương 。 各các 有hữu 九cửu 十thập 一nhất 子tử 。 具cụ 大đại 威uy 德đức 。 皆giai 名danh 曰viết 帝đế 。 能năng 護hộ 十thập 方phương 。 土thổ/độ 地địa 城thành 郭quách 。 一nhất 切thiết 鬼quỷ 神thần 。 皆giai 屬thuộc 四tứ 王vương 。

【# ■# 備bị 】# 記ký 引dẫn 。 持Trì 國Quốc 天Thiên 王Vương 。 所sở 主chủ 毗tỳ 舍xá 闍xà 。 與dữ 註chú 不bất 同đồng 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 妙diệu 高cao 層tằng 有hữu 四tứ 。 相tương/tướng 去khứ 各các 十thập 千thiên (# 梵Phạn 語ngữ 蘇tô 迷mê 盧lô 。 亦diệc 云vân 須Tu 彌Di 。 此thử 云vân 妙diệu 高cao 妙diệu 。 謂vị 四tứ 寶bảo 所sở 成thành 。 高cao 謂vị 出xuất 眾chúng 山sơn 表biểu 。 始thỉ 從tùng 水thủy 際tế 。 至chí 山sơn 半bán 腹phúc 。 分phân 為vi 四tứ 級cấp 。 相tương/tướng 去khứ 各các 十thập 千thiên 由do 旬tuần )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 與dữ 論luận 同đồng 。 論luận 言ngôn 。 蘇Tô 迷Mê 盧Lô 山Sơn 。 有hữu 四tứ 層tằng 級cấp 。 始thỉ 從tùng 水thủy 際tế 盡tận 第đệ 一nhất 層tằng 。 相tương/tướng 去khứ 十thập 千thiên 踰du 繕thiện 那na 量lượng 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 從tùng 第đệ 三tam 至chí 第đệ 四tứ 層tằng 。 亦diệc 十thập 千thiên 量lượng 。

【# □# 註chú 】# 旁bàng 出xuất 十thập 六lục 千thiên 。 八bát 四tứ 二nhị 千thiên 量lượng (# 此thử 橫hoạnh/hoành 廣quảng 也dã 。 旁bàng 即tức 是thị 橫hoạnh/hoành 最tối 下hạ 一nhất 層tằng 。 廣quảng 十thập 六lục 千thiên 踰du 繕thiện 那na 。 第đệ 二nhị 層tằng 八bát 千thiên 。 第đệ 三tam 層tằng 四tứ 千thiên 。 第đệ 四tứ 層tằng 二nhị 千thiên 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 釋thích 亦diệc 與dữ 論luận 同đồng 。 論luận 言ngôn 。 此thử 四tứ 層tằng 級cấp 。 從tùng 妙diệu 高cao 出xuất 。 旁bàng 出xuất 圍vi 繞nhiễu 。 盡tận 其kỳ 下hạ 半bán 最tối 初sơ 級cấp 出xuất 十thập 六lục 千thiên 。 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 級cấp 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 八bát 四tứ 二nhị 千thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 堅kiên 首thủ 及cập 持trì 鬘man 。 恆hằng 憍kiêu 大đại 王vương 眾chúng 。 如như 次thứ 居cư 四tứ 級cấp (# 堅kiên 首thủ 等đẳng 三tam 。 皆giai 藥dược 叉xoa 眾chúng 。

大đại 王vương 。 即tức 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 堅kiên 首thủ 。 最tối 下hạ 級cấp 。 乃nãi 至chí 四tứ 王vương 。 居cư 最tối 上thượng 級cấp )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 王vương 眾chúng 居cư 四tứ 級cấp 也dã 。 註chú 釋thích 與dữ 論luận 。 詳tường 略lược 之chi 異dị 。 以dĩ 論luận □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# □# 未vị 有hữu 三tam 光quang 。 眾chúng 生sanh 福phước 力lực 。 感cảm 亂loạn 風phong 。 吹xuy 火hỏa 精tinh 。 黃hoàng 金kim 精tinh 。 二nhị 寶bảo 作tác 日nhật 。 日Nhật 天Thiên 子Tử 所sở 居cư 。 城thành 郭quách 七thất 重trùng 。 東đông 西tây 二nhị 千thiên 里lý 。 南nam 北bắc 高cao 下hạ 亦diệc 然nhiên 。 周chu 圍vi 八bát 千thiên 里lý 。 又hựu 亂loạn 風phong 吹xuy 琉lưu 璃ly 白bạch 銀ngân 二nhị 寶bảo 作tác 月nguyệt 。 月Nguyệt 天Thiên 子Tử 所sở 。 居cư 宮cung 城thành 七thất 重trùng 。 東đông 西tây 一nhất 千thiên 九cửu 百bách 六lục 十thập 里lý 。 南nam 北bắc 高cao 下hạ 亦diệc 然nhiên 。 周chu 圍vi 七thất 千thiên 八bát 百bách 四tứ 十thập 里lý 。 皆giai 大đại 風phong 持trì 。 猶do 如như 浮phù 雲vân 。 右hữu 轉chuyển 而nhi 行hành 。 五ngũ 風phong 者giả 。 持trì 。 謂vị 有hữu 力lực 。 能năng 護hộ 持trì 宮cung 殿điện 。 養dưỡng 。 謂vị 能năng 保bảo 養dưỡng 宮cung 殿điện 。 受thọ 。 謂vị 含hàm 容dung 宮cung 殿điện 轉chuyển 。 謂vị 轉chuyển 日nhật 月nguyệt 。 調điều 。 謂vị 調điều 日nhật 月nguyệt 寒hàn 暑thử 。 然nhiên 此thử 註chú 中trung 五ngũ 風phong 。 名danh 與dữ 長trường/trưởng 阿a 含hàm 。 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 。 經kinh 言ngôn 。 又hựu 為vi 五ngũ 風phong 所sở 持trì 。 自tự 然nhiên 運vận 轉chuyển 。 一nhất 持trì 風phong 。 二nhị 住trụ 風phong 。 三tam 動động 風phong 。 四tứ 轉chuyển 風phong 。 五ngũ 行hành 風phong 。 同đồng 異dị 可khả 見kiến 也dã 。 齊tề 雙song 持trì 山sơn 頂đảnh 者giả 。 如như 長trường/trưởng 阿a 含hàm 及cập 樓lâu 炭thán 經kinh 。 皆giai 曰viết 日nhật 月nguyệt 天thiên 子tử 之chi 果quả 報báo 。 與dữ 四tứ 王vương 同đồng 。 又hựu 楞lăng 嚴nghiêm 明minh 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 勝thắng 藏tạng 寶bảo 殿điện 。 居cư 日nhật 月nguyệt 宮cung 。 故cố 知tri 日nhật 月nguyệt 宮cung 城thành 。 高cao 齊tề 雙song 持trì 山sơn 也dã 。 旋toàn 環hoàn 須Tu 彌Di 腹phúc 。 照chiếu 四tứ 天thiên 下hạ 者giả 。 若nhược 據cứ 張trương 衡hành 渾hồn 天thiên 圖đồ 。 則tắc 言ngôn 日nhật 如như 雞kê 子tử 黃hoàng 。 天thiên 如như 雞kê 子tử 白bạch 。 日nhật 從tùng 東đông 出xuất 。 漸tiệm 漸tiệm 西tây 沒một 。 復phục 從tùng 土thổ/độ 下hạ 。 入nhập 地địa 東đông 出xuất 。 遶nhiễu 天thiên 地địa 轉chuyển 。 故cố 言ngôn 日nhật 出xuất 扶phù 桑tang 。 日nhật 入nhập 濛# 汜# 。 如như 此thử 方phương 所sở 論luận 。 乃nãi 以dĩ 日nhật 月nguyệt 竪thụ 行hành 也dã 。 今kim 是thị 旋toàn 繞nhiễu 山sơn 腹phúc 。 周chu 圍vi 照chiếu 四tứ 天thiên 下hạ 也dã 。 須Tu 彌Di 七thất 金kim 及cập 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 下hạ 。 明minh 九cửu 山sơn 高cao 廣quảng 數số 量lượng 。 如như 俱câu 舍xá 頌tụng 曰viết 。 蘇tô 迷mê 盧lô 處xứ 中trung 。 謂vị 蘇tô 。 即tức 妙diệu 也dã 。 迷mê 盧lô 。 即tức 高cao 也dã 。 次thứ 踰du 健kiện 達đạt 羅la 。 翻phiên 雙song 持trì 。 以dĩ 山sơn 頂đảnh 有hữu 二nhị 道đạo 脊tích 。 山sơn 能năng 持trì 此thử 故cố 名danh 也dã 。 伊Y 沙Sa 陀Đà 羅La 山sơn 。 翻phiên 持trì 軸trục 。 山sơn 峯phong 上thượng 聳tủng 。 猶do 如như 車xa 軸trục 。 山sơn 頂đảnh 持trì 故cố 。 竭kiệt 地địa 洛lạc 迦ca 山sơn 。 俱câu 舍xá 疏sớ/sơ 曰viết 。 此thử 即tức 西tây 方phương 樹thụ 名danh 。 大đại 疏sớ/sơ 但đãn 依y 狀trạng 翻phiên 。 不bất 出xuất 其kỳ 名danh 。 頌tụng 疏sớ/sơ 言ngôn 。 此thử 方phương 亦diệc 有hữu 名danh 擔đảm 木mộc 山sơn 。 山sơn 上thượng 寶bảo 樹thụ 。 形hình 似tự 彼bỉ 故cố 。 蘇tô 達đạt 梨lê 舍xá 那na 。 翻phiên 善thiện 見kiến 。 見kiến 者giả 稱xưng 善thiện 故cố 。 額ngạch 濕thấp 嚩phạ 羯yết 拏noa 。 翻phiên 馬mã 耳nhĩ 。 山sơn 形hình 似tự 彼bỉ 故cố 。 毗tỳ 那na 怛đát 迦ca 山sơn 。 翻phiên 象tượng 鼻tị 。 山sơn 形hình 似tự 彼bỉ 故cố 。 尼ni 民dân 達đạt 羅la 山sơn 。 俱câu 舍xá 疏sớ/sơ 曰viết 。 魚ngư 名danh 也dã 。 其kỳ 魚ngư 嘴chủy 尖tiêm 。 山sơn 形hình 似tự 故cố 。 華hoa 嚴nghiêm 音âm 義nghĩa 言ngôn 。 此thử 言ngôn 持trì 邊biên 山sơn 也dã 。 七thất 金kim 外ngoại 邊biên 。 圍vi 繞nhiễu 餘dư 六lục 山sơn 故cố 。 於ư 大đại 洲châu 等đẳng 外ngoại 。 有hữu 鐵thiết 輪luân 圍vi 山sơn 。 前tiền 七thất 金kim 所sở 成thành 。 蘇tô 迷mê 盧lô 四tứ 寶bảo 。 入nhập 水thủy 皆giai 八bát 萬vạn 。 妙diệu 高cao 出xuất 亦diệc 然nhiên 。 餘dư 八bát 半bán 半bán 減giảm 。 廣quảng 皆giai 等đẳng 高cao 量lượng 。 是thị 也dã 。 末mạt 二nhị 句cú 。 明minh 日nhật 月nguyệt 宮cung 城thành 廣quảng 量lượng 。 舊cựu 曰viết 。 日nhật 形hình 縱tung 廣quảng 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 月nguyệt 形hình 四tứ 十thập 九cửu 由do 旬tuần 者giả 。 乃nãi 準chuẩn 樓lâu 炭thán 經kinh 也dã 。 星tinh 最tối 小tiểu 者giả 。 一nhất 俱câu 盧lô 舍xá 。 最tối 大đại 者giả 。 十thập 六lục 踰du 繕thiện 那na 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 夜dạ 半bán 日nhật 沒một 中trung 。 日nhật 出xuất 四tứ 洲châu 等đẳng 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 二nhị 句cú 頌tụng 。 明minh 日nhật 月nguyệt 出xuất 沒một 也dã 。

(# 輔phụ 行hành 引dẫn 長trường/trưởng 阿a 含hàm 二nhị 十thập 二nhị 云vân 。 鬱uất 單đơn 起khởi 夜dạ 半bán 。 弗phất 婆bà 提đề 日nhật 沒một 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 日nhật 中trung 。 瞿cù 耶da 尼ni 日nhật 出xuất 。 經kinh 文văn 次thứ 第đệ 四tứ 方phương 徧biến 轉chuyển 而nhi 說thuyết 。 彼bỉ 經kinh 又hựu 云vân 。 閻Diêm 浮Phù 提đề 為vi 東đông 。 弗phất 於ư 逮đãi 為vi 西tây 。 乃nãi 至chí 單đơn 越việt 為vi 西tây 。 於ư 逮đãi 為vi 東đông 。 以dĩ 由do 日nhật 月nguyệt 轉chuyển 故cố 。 皆giai 謂vị 日nhật 出xuất 處xứ 為vi 東đông （# 文văn ）# )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 段đoạn 原nguyên 註chú 。 引dẫn 經kinh 釋thích 頌tụng 。 於ư 中trung 更cánh 引dẫn 經kinh 明minh 四tứ 洲châu 互hỗ 為vi 四tứ 方phương 。 今kim 記ký 本bổn 論luận 釋thích 言ngôn 。 日nhật 輪luân 下hạ 面diện 。 頗pha 胝chi 迦ca 寶bảo 。 火hỏa 珠châu 所sở 成thành 。 能năng 熱nhiệt 能năng 照chiếu 。 月nguyệt 輪luân 下hạ 面diện 。 頗pha 胝chi 迦ca 寶bảo 。 水thủy 珠châu 所sở 成thành 。 能năng 冷lãnh 能năng 照chiếu 。 隨tùy 有hữu 情tình 業nghiệp 。 增tăng 上thượng 所sở 生sanh 。 能năng 於ư 根căn 身thân 果quả 華hoa 稼giá 穡# 藥dược 草thảo 等đẳng 物vật 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 為vi 益ích 為vi 損tổn 。 唯duy 一nhất 日nhật 月nguyệt 。 普phổ 於ư 四tứ 洲châu 。 作tác 所sở 作tác 事sự 。 一nhất 日nhật 所sở 作tác 事sự 。 為vi 四tứ 洲châu 同đồng 時thời 不phủ 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 北bắc 洲châu 夜dạ 半bán 。 東đông 洲châu 日nhật 沒một 。 南nam 洲châu 日nhật 中trung 。 西tây 洲châu 日nhật 出xuất 。 此thử 四tứ 時thời 等đẳng 。 餘dư 例lệ 應ưng 知tri 。 日nhật 行hành 北bắc 洲châu 。 路lộ 有hữu 差sai 別biệt 。 故cố 令linh 晝trú 夜dạ 。 有hữu 增tăng 有hữu 減giảm 。

【# □# 註chú 】# 近cận 日nhật 自tự 影ảnh 覆phú 。 故cố 見kiến 月nguyệt 輪luân 缺khuyết (# 如như 新tân 月nguyệt 則tắc 西tây 近cận 於ư 日nhật 。 自tự 影ảnh 覆phú 東đông 。 故cố 見kiến 東đông 缺khuyết 。 殘tàn 月nguyệt 則tắc 東đông 近cận 於ư 日nhật 。 自tự 影ảnh 覆phú 西tây 。 故cố 見kiến 西tây 缺khuyết )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 明minh 月nguyệt 之chi 盈doanh 虧khuy 也dã 。 註chú 與dữ 俱câu 舍xá 釋thích 同đồng 。 論luận 言ngôn 。 世thế 施thi 設thiết 中trung 。 作tác 如như 是thị 釋thích 。 以dĩ 月nguyệt 宮cung 殿điện 。 行hành 近cận 日nhật 輪luân 。 月nguyệt 被bị 日nhật 輪luân 光quang 所sở 侵xâm 照chiếu 。 餘dư 邊biên 發phát 影ảnh 。 自tự 覆phú 月nguyệt 輪luân 。 令linh 於ư 爾nhĩ 時thời 。 見kiến 不bất 圓viên 滿mãn 也dã 。

【# ■# 補bổ 】# 近cận 日nhật 自tự 影ảnh 覆phú 句cú 。 依y 會hội 玄huyền 引dẫn 俱câu 舍xá 。 則tắc 言ngôn 近cận 日nhật 日nhật 影ảnh 覆phú 。 以dĩ 日nhật 行hành 稍sảo 疾tật 。 月nguyệt 行hành 稍sảo 遲trì 。 行hành 度độ 有hữu 異dị 。 如như 月nguyệt 盡tận 時thời 。 漸tiệm 近cận 日nhật 輪luân 。 日nhật 光quang 赫hách 奕dịch 。 發phát 輝huy 照chiếu 彼bỉ 。 映ánh 奪đoạt 不bất 現hiện 。 乃nãi 至chí 對đối 照chiếu 。 或hoặc 照chiếu 須Tu 彌Di 。 不bất 被bị 照chiếu 時thời 。 即tức 全toàn 體thể 現hiện 也dã 。 長trường/trưởng 阿a 含hàm 言ngôn 。 其kỳ 城thành 方phương 正chánh 。 一nhất 千thiên 九cửu 百bách 六lục 十thập 里lý 。 高cao 下hạ 亦diệc 爾nhĩ 。 遙diêu 看khán 似tự 圓viên 。 而nhi 實thật 方phương 正chánh 。 然nhiên 教giáo 中trung 多đa 說thuyết 。 不bất 能năng 具cụ 記ký 。 即tức 近cận 日nhật 自tự 影ảnh 覆phú 。 亦diệc 有hữu 多đa 說thuyết 。 有hữu 言ngôn 自tự 影ảnh 者giả 。 以dĩ 月nguyệt 原nguyên 黑hắc 。 假giả 日nhật 光quang 而nhi 明minh 。 故cố 月nguyệt 西tây 近cận 日nhật 。 西tây 邊biên 則tắc 明minh 。 而nhi 東đông 邊biên 月nguyệt 自tự 影ảnh 本bổn 黑hắc 。 故cố 不bất 明minh 也dã 。 又hựu 言ngôn 。 假giả 如như 月nguyệt 西tây 行hành 近cận 日nhật 。 則tắc 月nguyệt 本bổn 低đê 日nhật 一nhất 由do 旬tuần 。 而nhi 彼bỉ 日nhật 光quang 照chiếu 之chi 。 故cố 自tự 影ảnh 則tắc 落lạc 東đông 邊biên 也dã 。 如như 人nhân 立lập 日nhật 中trung 。 日nhật 若nhược 在tại 東đông 。 則tắc 影ảnh 落lạc 西tây 也dã 。

【# □# 註chú 】# 忉Đao 利Lợi 。 此thử 云vân 。 三tam 十thập 三tam 。 山sơn 頂đảnh 四tứ 角giác 。 各các 有hữu 八bát 宮cung 。 中trung 帝Đế 釋Thích 殿điện 。 昔tích 世thế 三tam 十thập 三tam 人nhân 。 天thiên 帝đế 為vi 主chủ 。 於ư 摩Ma 竭Kiệt 陀Đà 國Quốc 。 修tu 勝thắng 業nghiệp 故cố 。 故cố 同đồng 生sanh 此thử 。

【# ■# 補bổ 】# 大đại 論luận 曰viết 。 昔tích 婆Bà 羅La 門Môn 。 姓tánh 憍kiêu 尸thi 迦ca 。 與dữ 三tam 十thập 二nhị 人nhân 。 共cộng 修tu 福phước 德đức 。 命mạng 終chung 。 皆giai 生sanh 須Tu 彌Di 山Sơn 頂đảnh 。 憍kiêu 尸thi 迦ca 為vi 天thiên 主chủ 。 三tam 十thập 二nhị 為vi 輔phụ 臣thần 。

【# ■# 記ký 】# 又hựu 淨tịnh 名danh 疏sớ/sơ 言ngôn 。 若nhược 此thử 間gian 帝Đế 釋Thích 。 是thị 昔tích 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 滅diệt 後hậu 。 有hữu 一nhất 女nữ 人nhân 。 發phát 心tâm 修tu 塔tháp 。

復phục 有hữu 三tam 十thập 二nhị 人nhân 。 發phát 心tâm 助trợ 修tu 。 修tu 塔tháp 功công 德đức 。 報báo 為vì 忉Đao 利Lợi 天Thiên 主chủ 。 而nhi 助trợ 修tu 者giả 。 報báo 作tác 輔phụ 臣thần 。 合hợp 為vì 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 妙diệu 高cao 頂đảnh 八bát 萬vạn 。 (# 經kinh 過quá 八bát 萬vạn 踰du 繕thiện 那na )# 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 居cư 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 下hạ 四tứ 頌tụng 。 明minh 忉Đao 利Lợi 境cảnh 。 論luận 釋thích 言ngôn 。 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 住trụ 迷mê 盧lô 頂đảnh 。 其kỳ 頂đảnh 四tứ 面diện 。 各các 八bát 十thập 千thiên 。 與dữ 下hạ 四tứ 邊biên 。 其kỳ 量lượng 無vô 別biệt 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 周chu 八bát 十thập 千thiên 者giả 。 別biệt 說thuyết 四tứ 邊biên 。 各các 唯duy 二nhị 萬vạn 也dã 。

【# □# 註chú 】# 四tứ 角giác 有hữu 四tứ 峯phong 。 金kim 剛cang 手thủ 所sở 住trụ (# 有hữu 藥dược 义# 神thần 。 名danh 金Kim 剛Cang 手Thủ 。 執chấp 金kim 剛cang 杵xử 。 止chỉ 住trú 其kỳ 中trung 。 護hộ 諸chư 天thiên 故cố )# 。

【# ■# 記ký 】# 又hựu 論luận 言ngôn 。 山sơn 頂đảnh 四tứ 角giác 。 各các 有hữu 一nhất 峯phong 。 其kỳ 高cao 廣quảng 量lượng 。 各các 有hữu 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 也dã 。

【# □# 註chú 】# 中trung 宮cung 名danh 善thiện 見kiến (# 見kiến 者giả 稱xưng 善thiện 故cố )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 帝Đế 釋Thích 宮cung 。 又hựu 論luận 兼kiêm 釋thích 其kỳ 量lượng 曰viết 。 於ư 山sơn 頂đảnh 中trung 有hữu 宮cung 名danh 善thiện 見kiến 。 面diện 二nhị 千thiên 半bán 也dã 。

【# □# 註chú 】# 周chu 萬vạn 踰du 繕thiện 那na 。 高cao 一nhất 半bán 金kim 城thành (# 善thiện 見kiến 外ngoại 墻tường 。 以dĩ 金kim 為vi 之chi 。 高cao 一nhất 由do 旬tuần 半bán 。 城thành 有hữu 千thiên 門môn )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 明minh 宮cung 城thành 。 高cao 廣quảng 形hình 量lượng 。 小tiểu 註chú 詳tường 於ư 釋thích 論luận 。

【# □# 註chú 】# 雜tạp 飾sức 地địa 柔nhu 軟nhuyễn 。 中trung 有hữu 殊thù 勝thắng 殿điện 。 周chu 千thiên 踰du 繕thiện 那na 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 明minh 城thành 內nội 地địa 殿điện 周chu 量lượng 。 論luận 釋thích 云vân 。 其kỳ 地địa 平bình 坦thản 。 真chân 金kim 所sở 成thành 。 俱câu 用dụng 百bách 一nhất 雜tạp 寶bảo 嚴nghiêm 飾sức 。 地địa 觸xúc 柔nhu 軟nhuyễn 。 如như 妬đố 羅la 緜# 。 於ư 踐tiễn 躡niếp 時thời 。 隨tùy 足túc 高cao 下hạ 。 是thị 天Thiên 帝Đế 釋Thích 。 所sở 都đô 之chi 大đại 城thành 也dã 。 於ư 其kỳ 城thành 中trung 。 有hữu 殊thù 勝thắng 殿điện 。 乃nãi 諸chư 天thiên 朝triêu 會hội 之chi 所sở 。 如như 王vương 家gia 之chi 太thái 極cực 殿điện 。 名danh 為vi 殊thù 勝thắng 者giả 。 以dĩ 其kỳ 種chủng 種chủng 妙diệu 寶bảo 。 具cụ 足túc 嚴nghiêm 飾sức 。 蔽tế 餘dư 天thiên 宮cung 。 故cố 名danh 殊thù 勝thắng 也dã 。 面diện 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 由do 旬tuần 。 故cố 云vân 周chu 千thiên 也dã 。 是thị 明minh 城thành 中trung 諸chư 可khả 愛ái 事sự 也dã 。

【# □# 註chú 】# 外ngoại 四tứ 苑uyển 莊trang 嚴nghiêm 。 眾chúng 車xa 麤thô 雜tạp 喜hỷ (# 城thành 外ngoại 四tứ 苑uyển 。 一nhất 。 眾chúng 車xa 苑uyển 。 隨tùy 天thiên 福phước 力lực 。 種chủng 種chủng 車xa 現hiện 。 二nhị 。 麤thô 惡ác 苑uyển 。 麤thô 澁sáp 戰chiến 器khí 。 天thiên 欲dục 戰chiến 時thời 。 刀đao 杖trượng 等đẳng 現hiện 。 三tam 。 雜tạp 林lâm 苑uyển 。 雜tạp 受thọ 欲dục 樂lạc 故cố 。 四tứ 。 喜hỷ 林lâm 苑uyển 。 極cực 妙diệu 之chi 境cảnh 。 觀quan 者giả 無vô 厭yếm 。 名danh 曰viết 喜hỷ 林lâm 也dã )# 。

【# ■# 記ký 】# 註chú 釋thích 與dữ 論luận 互hỗ 詳tường 。 論luận 云vân 。 城thành 外ngoại 四tứ 面diện 。 有hữu 四tứ 苑uyển 莊trang 嚴nghiêm 。 是thị 彼bỉ 諸chư 天thiên 共cộng 遊du 戲hí 處xứ 。 一nhất 眾chúng 車xa 苑uyển 。 在tại 東đông 門môn 外ngoại 。 二nhị 麤thô 惡ác 苑uyển 。 在tại 南nam 六lục 外ngoại 。 三tam 雜tạp 林lâm 苑uyển 。 在tại 西tây 門môn 外ngoại 。 四tứ 喜hỷ 林lâm 苑uyển 。 在tại 北bắc 門môn 外ngoại 。 四tứ 苑uyển 周chu 正chánh 。 各các 一nhất 由do 旬tuần 。 此thử 為vi 外ngoại 飾sức 莊trang 嚴nghiêm 大đại 城thành 也dã 。

【# □# 註chú 】# 妙diệu 池trì 居cư 四tứ 方phương 。 相tương/tướng 去khứ 各các 二nhị 十thập (# 苑uyển 邊biên 有hữu 池trì 。 去khứ 苑uyển 各các 二nhị 十thập 由do 旬tuần )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 二nhị 句cú 頌tụng 池trì 也dã 。 如như 論luận 云vân 。 四tứ 苑uyển 四tứ 邊biên 。 有hữu 四tứ 妙diệu 池trì 。 中trung 間gian 各các 去khứ 苑uyển 二nhị 。 十thập 踰du 繕thiện 那na 。 是thị 彼bỉ 諸chư 天thiên 。 共cộng 遊du 戲hí 處xứ 。 諸chư 天thiên 於ư 彼bỉ 。 角giác 勝thắng 懽# 娛ngu 。 有hữu 說thuyết 地địa 者giả 。 恐khủng 誤ngộ 。

【# □# 註chú 】# 東đông 北bắc 圓viên 生sanh 樹thụ (# 城thành 外ngoại 東đông 北bắc 。 樹thụ 名danh 圓viên 生sanh 。 挺đĩnh 葉diệp 開khai 華hoa 。 妙diệu 香hương 芬phân 馥phức 。 順thuận 風phong 遍biến 滿mãn 百bách 踰du 繕thiện 那na 。 逆nghịch 風phong 猶do 遍biến 五ngũ 十thập 踰du 繕thiện 那na )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 註chú 釋thích 頌tụng 望vọng 論luận 為vi 略lược 。 以dĩ 論luận 釋thích 云vân 。 城thành 外ngoại 東đông 北bắc 。 有hữu 圓viên 生sanh 樹thụ 。 是thị 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 受thọ 欲dục 樂lạc 勝thắng 所sở 。 聳tủng 幹cán 上thượng 昇thăng 。 枝chi 條điều 旁bàng 布bố 。 廣quảng 高cao 量lượng 等đẳng 。 百bách 踰du 繕thiện 那na 。 挺đĩnh 葉diệp 開khai 華hoa 。 妙diệu 香hương 芬phân 馥phức 。 順thuận 風phong 熏huân 滿mãn 。 百bách 踰du 繕thiện 那na 。 若nhược 逆nghịch 風phong 時thời 。 猶do 遍biến 五ngũ 十thập 。 有hữu 餘dư 師sư 云vân 。 香hương 無vô 逆nghịch 熏huân 。 義nghĩa 依y 不bất 越việt 樹thụ 界giới 。 故cố 說thuyết 逆nghịch 熏huân 。 理lý 實thật 圓viên 生sanh 。 有hữu 如như 是thị 德đức 。 所sở 流lưu 香hương 氣khí 。 能năng 逆nghịch 風phong 熏huân 。 雖tuy 風phong 力lực 所sở 遏át 。 然nhiên 能năng 相tương 續tục 。 流lưu 趣thú 餘dư 方phương 。 漸tiệm 劣liệt 漸tiệm 微vi 。 近cận 處xứ 便tiện 歇hiết 。 非phi 能năng 遠viễn 至chí 。 如như 順thuận 風phong 吹xuy 。 轉chuyển 至chí 餘dư 方phương 。 為vi 但đãn 風phong 熏huân 。 別biệt 生sanh 香hương 氣khí 。 此thử 義nghĩa 無vô 定định 。 諸chư 師sư 俱câu 許hứa 無vô 失thất 。 若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 薄bạc 伽già 梵Phạm 言ngôn 。 華hoa 香hương 不bất 能năng 逆nghịch 風phong 熏huân 。 根căn 莖hành 等đẳng 香hương 亦diệc 復phục 爾nhĩ 。 善thiện 上thượng 功công 德đức 香hương 芬phân 馥phức 。 逆nghịch 風phong 流lưu 美mỹ 遍biến 諸chư 方phương 。 據cứ 人nhân 間gian 香hương 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。

【# □# 註chú 】# 西tây 南nam 善thiện 法Pháp 堂đường 。 (# 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。

時thời 集tập 於ư 彼bỉ 。 議nghị 論luận 如như 法Pháp 不bất 如như 法Pháp 事sự 。 )# 單đơn 修tu 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 (# 揀giản 夜dạ 摩ma 已dĩ 上thượng 。 兼kiêm 修tu 定định 故cố )# 夜dạ 摩ma 此thử 翻phiên 善thiện 時thời 。 亦diệc 名danh 時thời 分phần/phân 。

時thời 時thời 唱xướng 快khoái 樂lạc 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 夜dạ 摩ma 。 新tân 云vân 須tu 燄diệm 摩ma 。 此thử 翻phiên 善thiện 時thời 分phần/phân 。

時thời 時thời 唱xướng 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 大đại 集tập 云vân 。 此thử 天thiên 用dụng 蓮liên 華hoa 開khai 合hợp 。 以dĩ 明minh 時thời 分phần/phân 。 又hựu 云vân 。 赤xích 蓮liên 開khai 為vi 晝trú 。 白bạch 蓮liên 開khai 為vi 夜dạ 。 以dĩ 日nhật 光quang 不bất 及cập 。 故cố 云vân 善thiện 時thời 。

【# □# 註chú 】# 兜Đâu 率Suất 。 此thử 云vân 妙diệu 足túc 。 新tân 云vân 覩đổ 史sử 陀đà 。 此thử 云vân 知tri 足túc 。 於ư 五ngũ 欲dục 境cảnh 。 知tri 止chỉ 足túc 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 兜Đâu 率Suất 。 內nội 院viện 菩Bồ 薩Tát 居cư 。 外ngoại 院viện 天thiên 人nhân 居cư 。 又hựu 佛Phật 地địa 論luận 。 名danh 喜hỷ 足túc 。 最tối 後hậu 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 中trung 教giáo 化hóa 。 多đa 修tu 喜hỷ 足túc 也dã 。

【# □# 註chú 】# 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 於ư 境cảnh 變biến 化hóa 。 自tự 娛ngu 樂lạc 故cố 。

【# ■# 記ký 】# 化hóa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 自tự 化hóa 五ngũ 塵trần 。 而nhi 娛ngu 樂lạc 。 楞lăng 嚴nghiêm 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 變biến 化hóa 。 變biến 。 謂vị 轉chuyển 變biến 。 轉chuyển 麤thô 為vi 妙diệu 。 化hóa 。 謂vị 化hóa 現hiện 。 無vô 而nhi 忽hốt 有hữu 。 此thử 天thiên 娛ngu 樂lạc 時thời 。 自tự 以dĩ 神thần 力lực 福phước 力lực 。 變biến 現hiện 種chủng 種chủng 。 妙diệu 欲dục 娛ngu 樂lạc 也dã 。

【# □# 註chú 】# 。 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 。 欲dục 得đắc 境cảnh 時thời 。 餘dư 天thiên 為vi 化hóa 。 假giả 他tha 所sở 作tác 。 以dĩ 成thành 己kỷ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 即tức 魔ma 王vương 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 多đa 是thị 不bất 思tư 議nghị 。 解Giải 脫Thoát 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 赤xích 色sắc 三tam 昧muội 。 不bất 取thủ 不bất 捨xả 。 應ưng 為vi 魔ma 王vương (# 文văn )# 。

【# ■# 記ký 】# 大đại 論luận 云vân 。 奪đoạt 他tha 所sở 化hóa 。 而nhi 自tự 娛ngu 樂lạc 。 名danh 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 。 亦diệc 名danh 化Hóa 應Ứng 聲Thanh 天Thiên 。 是thị 欲dục 界giới 頂đảnh 天thiên 。 假giả 他tha 所sở 化hóa 。 以dĩ 成thành 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 。 即tức 魔ma 王vương 也dã 。 魔ma 王vương 者giả 。 大đại 經kinh 疏sớ/sơ 曰viết 。 魔ma 名danh 殺sát 者giả 。 波Ba 旬Tuần 名danh 為vi 惡ác 中trung 之chi 惡ác 。 住trụ 欲dục 天thiên 頂đảnh 。 為vi 欲dục 界giới 主chủ 也dã 。 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 十thập 方phương 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 世thế 界giới 中trung 。 作tác 魔ma 王vương 者giả 。 多đa 是thị 住trụ 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 解Giải 脫Thoát 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 現hiện 作tác 魔ma 王vương 。 赤xích 色sắc 三tam 昧muội 者giả 。 大đại 經kinh 明minh 二nhị 十thập 五ngũ 王vương 三tam 昧muội 。 破phá 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 得đắc 赤xích 色sắc 三tam 昧muội 。 以dĩ 破phá 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 有hữu 。 故cố 也dã 。

【# ■# 備bị 】# 辨biện 訛ngoa 曰viết 。 當đương 知tri 他tha 化hóa 。 為vi 欲dục 界giới 天thiên 主chủ 。 與dữ 佛Phật 有hữu 違vi 。 故cố 稱xưng 魔ma 王vương 。 大đại 集tập 經kinh 中trung 魔ma 王vương 。 別biệt 有hữu 一nhất 天thiên 。 住trụ 他tha 化hóa 上thượng 。 非phi 他tha 化hóa 即tức 魔ma 王vương 天thiên 也dã 。

【# □# 註chú 】# 未vị 到đáo 定định 。 未vị 入nhập 根căn 本bổn 禪thiền 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 九cửu (# 四tứ )# 云vân 。 住trụ 欲dục 界giới 定định 。 從tùng 是thị 心tâm 後hậu 。 泯mẫn 然nhiên 一nhất 轉chuyển 。 虗hư 豁hoát 不bất 見kiến 欲dục 界giới 。 定định 中trung 身thân 首thủ 衣y 服phục 牀sàng 鋪phô 。 猶do 如như 虗hư 空không 。 冏# 冏# 安an 隱ẩn 。 身thân 是thị 事sự 障chướng 。 事sự 障chướng 未vị 來lai 。 障chướng 去khứ 身thân 空không 。 未vị 來lai 得đắc 發phát 。 是thị 名danh 未vị 到đáo 定định 相tương/tướng 。 (# 文văn )# 然nhiên 生sanh 上thượng 四tứ 天thiên 。 自tự 是thị 欲dục 界giới 定định 力lực 。 令linh 從tùng 欲dục 天thiên 極cực 處xứ 為vi 言ngôn 。 云vân 未vị 到đáo 定định 。 不bất 必tất 四tứ 天thiên 皆giai 爾nhĩ 。

【# ■# 補bổ 】# 此thử 釋thích 未vị 到đáo 定định 也dã 。 初sơ 句cú 。 直trực 釋thích 定định 名danh 。 謂vị 初sơ 禪thiền 已dĩ 上thượng 。 為vi 根căn 本bổn 也dã 。 止Chỉ 觀Quán 下hạ 。 證chứng 釋thích 定định 相tương/tướng 。 謂vị 端đoan 身thân 正chánh 坐tọa 。 調điều 和hòa 氣khí 息tức 。 泯mẫn 然nhiên 澄trừng 靜tĩnh 。 身thân 如như 雲vân 影ảnh 。 虗hư 豁hoát 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 猶do 見kiến 有hữu 身thân 心tâm 之chi 相tướng 。 是thị 欲dục 界giới 定định 。 若nhược 住trụ 欲dục 界giới 定định 。 數sổ 息tức 為vi 觀quán 。 以dĩ 定định 散tán 亂loạn 。 從tùng 是thị 定định 心tâm 後hậu 工công 夫phu 更cánh 進tiến 。 凝ngưng 然nhiên 湛trạm 寂tịch 。 泯mẫn 然nhiên 一nhất 轉chuyển 。 以dĩ 有hữu 相tương/tướng 轉chuyển 成thành 無vô 相tướng 。 忽hốt 然nhiên 虗hư 豁hoát 。 不bất 見kiến 欲dục 界giới 。 定định 中trung 身thân 首thủ 牀sàng 服phục 。 如như 太thái 虗hư 空không 。 冏# 。 音âm 迥huýnh 。 光quang 明minh 也dã 。 安an 隱ẩn 者giả 。 以dĩ 煩phiền 惱não 性tánh 障chướng 猶do 在tại 。 而nhi 事sự 障chướng 已dĩ 空không 故cố 也dã 。 事sự 障chướng 未vị 來lai 者giả 。 謂vị 能năng 障chướng 未vị 來lai 禪thiền 定định 也dã 。 又hựu 事sự 障chướng 者giả 。 欲dục 界giới 身thân 首thủ 等đẳng 為vi 能năng 障chướng 。 未vị 到đáo 定định 禪thiền 為vi 所sở 障chướng 。 今kim 障chướng 去khứ 身thân 空không 。 欲dục 界giới 垢cấu 染nhiễm 色sắc 境cảnh 俱câu 空không 。 未vị 來lai 禪thiền 定định 得đắc 發phát 。 性tánh 障chướng 猶do 在tại 。 未vị 入nhập 初sơ 禪thiền 。 名danh 未vị 到đáo 定định 相tương/tướng 。 由do 其kỳ 未vị 入nhập 根căn 本bổn 。 名danh 未vị 到đáo 定định 。 欲dục 天thiên 極cực 處xứ 。 指chỉ 他tha 化hóa 言ngôn 。

【# □# 註chú 】# 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 。 欲dục 天thiên 俱câu 盧lô 舍xá 。 四tứ 分phần/phân 一nhất 一nhất 增tăng (# 。 四tứ 分phần 之chi 一nhất 。 即tức 半bán 里lý 也dã 。 初sơ 四Tứ 天Thiên 王Vương 長trường/trưởng 半bán 里lý 。 上thượng 五ngũ 並tịnh 半bán 里lý 論luận 增tăng )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 頌tụng 明minh 欲dục 天thiên 身thân 量lượng 也dã 。 論luận 釋thích 言ngôn 。 欲dục 界giới 六lục 天thiên 。 最tối 下hạ 身thân 量lượng 。 一nhất 俱câu 盧lô 舍xá 。 分phân 為vi 四tứ 分phần 之chi 一nhất 。 如như 是thị 後hậu 後hậu 。 一nhất 一nhất 分phần/phân 增tăng 。 至chí 第đệ 六lục 天thiên 。 一nhất 俱câu 盧lô 舍xá 半bán 。 是thị 也dã 。

【# □# 註chú 】# 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 年niên 。 下hạ 天thiên 一nhất 晝trú 夜dạ 。 承thừa 斯tư 壽thọ 五ngũ 百bách 。 上thượng 五ngũ 倍bội 倍bội 增tăng (# 四Tứ 天Thiên 王Vương 。 壽thọ 五ngũ 百bách 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 年niên 為vi 一nhất 日nhật 。 忉Đao 利Lợi 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 百bách 年niên 為vi 一nhất 日nhật 。 乃nãi 至chí 他Tha 化Hóa 。 十thập 六lục 千thiên 歲tuế 。 以dĩ 人nhân 間gian 千thiên 六lục 百bách 年niên 為vi 一nhất 日nhật )# 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 明minh 壽thọ 量lượng 。 論luận 詳tường 釋thích 曰viết 。 人nhân 間gian 五ngũ 十thập 歲tuế 。 為vi 六lục 天thiên 中trung 最tối 下hạ 天thiên 一nhất 晝trú 夜dạ 。 承thừa 斯tư 晝trú 夜dạ 。 三tam 十thập 日nhật 為vi 月nguyệt 。 十thập 二nhị 月nguyệt 為vi 歲tuế 。 彼bỉ 壽thọ 五ngũ 百bách 年niên 。 上thượng 五ngũ 欲dục 天thiên 。 漸tiệm 俱câu 增tăng 倍bội 。 謂vị 人nhân 百bách 歲tuế 。 為vi 第đệ 二nhị 天thiên 一nhất 晝trú 夜dạ 。 承thừa 斯tư 晝trú 夜dạ 。 成thành 月nguyệt 及cập 年niên 。 彼bỉ 壽thọ 千thiên 歲tuế 。 夜dạ 摩ma 等đẳng 四tứ 。 如như 次thứ 。 如như 人nhân 二nhị 四tứ 八bát 百bách 千thiên 六lục 百bách 歲tuế 。 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。 承thừa 斯tư 晝trú 夜dạ 。 成thành 月nguyệt 及cập 年niên 。 如như 次thứ 彼bỉ 壽thọ 。 二nhị 四tứ 八bát 千thiên 。 萬vạn 六lục 千thiên 歲tuế 。 雙song 持trì 已dĩ 上thượng 。 日nhật 月nguyệt 並tịnh 無vô 。 依y 華hoa 開khai 合hợp 建kiến 立lập 晝trú 夜dạ 。 如như 拘câu 勿vật 頭đầu 。 鉢bát 特đặc 摩ma 等đẳng 。 又hựu 依y 諸chư 鳥điểu 鳴minh 靜tĩnh 差sai 別biệt 。 或hoặc 依y 天thiên 眾chúng 窹# 寐mị 不bất 同đồng 。 依y 自tự 身thân 光quang 明minh 。 成thành 外ngoại 光quang 明minh 事sự 。

【# □# 註chú 】# 法pháp 華hoa 文văn 句cú (# 二nhị 十thập 九cửu )# 云vân 。 三tam 光quang 天thiên 子tử 。 是thị 帝Đế 釋Thích 內nội 臣thần 。 如như 卿khanh 相tương/tướng 。 四tứ 王vương 是thị 外ngoại 臣thần 。 如như 武võ 將tương 。 (# 文văn )# 又hựu 帝Đế 釋Thích 為vi 地địa 居cư 天thiên 主chủ 。 魔ma 王vương 為vi 六Lục 欲Dục 天Thiên 主Chủ 。 雖tuy 主chủ 欲dục 界giới 。 帝Đế 釋Thích 四tứ 王vương 。 欲dục 行hành 佛Phật 法Pháp 。 魔ma 不bất 得đắc 制chế 。 如như 感cảm 通thông 傳truyền 。

【# ■# 記ký 】# 此thử 分phần/phân 欲dục 界giới 有hữu 二nhị 天thiên 主chủ 也dã 。 雖tuy 魔ma 王vương 所sở 主chủ 界giới 寬khoan 。 帝Đế 釋Thích 所sở 主chủ 界giới 局cục 。 而nhi 帝Đế 釋Thích 四tứ 王vương 欲dục 行hành 佛Phật 法Pháp 。 魔ma 王vương 終chung 不bất 得đắc 制chế 也dã 。 如như 感cảm 通thông 傳truyền 。 天thiên 人nhân 費phí 氏thị 言ngôn 。 一nhất 王vương 有hữu 八bát 將tướng 軍quân 。 四tứ 王vương 三tam 十thập 二nhị 將tương 。 周chu 四tứ 天thiên 下hạ 。 往vãng 還hoàn 護hộ 助trợ 諸chư 出xuất 家gia 人nhân 。 四tứ 天thiên 下hạ 中trung 。 北bắc 天thiên 一nhất 洲châu 。 少thiểu 有hữu 佛Phật 法Pháp 。 餘dư 三tam 天thiên 下hạ 。 佛Phật 法Pháp 大đại 宏hoành 。 然nhiên 出xuất 家gia 人nhân 。 多đa 犯phạm 禁cấm 戒giới 。 少thiểu 有hữu 如như 法Pháp 。 東đông 西tây 天thiên 下hạ 。 少thiểu 有hữu 黠hiệt 慧tuệ 。 煩phiền 惱não 難nan 化hóa 。 南nam 洲châu 雖tuy 多đa 犯phạm 罪tội 。 化hóa 令linh 從tùng 善thiện 。 心tâm 易dị 調điều 伏phục 。 佛Phật 臨lâm 涅Niết 槃Bàn 。 親thân 受thọ 付phó 囑chúc 令linh 護hộ 。 不bất 使sử 魔ma 撓nạo 。 若nhược 不bất 守thủ 護hộ 。 如như 是thị 破phá 戒giới 。 誰thùy 有hữu 行hành 我ngã 之chi 法pháp 教giáo 者giả 。 故cố 佛Phật 垂thùy 誠thành 。 不bất 敢cảm 不bất 行hành 。 雖tuy 見kiến 毀hủy 禁cấm 。 憫mẫn 而nhi 護hộ 之chi 。 見kiến 行hành 一nhất 善thiện 。 萬vạn 過quá 不bất 咎cữu 。 事sự 等đẳng 忘vong 瑕hà 。 不bất 存tồn 往vãng 失thất 。 韋vi 將tướng 軍quân 。 最tối 存tồn 宏hoành 護hộ 。 多đa 有hữu 魔ma 王vương 子tử 女nữ 。 輕khinh 弄lộng 比Bỉ 丘Khâu 。 道Đạo 力lực 微vi 者giả 。 並tịnh 為vi 惑hoặc 亂loạn 。 將tướng 軍quân 恓# 惶hoàng 奔bôn 赴phó 。 應ứng 機cơ 翦# 除trừ 。 故cố 有hữu 事sự 至chí 四tứ 王vương 所sở 時thời 。 王vương 見kiến 皆giai 起khởi 。 謂vị 韋vi 將tướng 軍quân 修tu 童đồng 貞trinh 行hành 。 護hộ 正Chánh 法Pháp 教giáo 。 是thị 故cố 魔ma 王vương 。 不bất 能năng 得đắc 制chế 也dã 。

天thiên 台thai 四tứ 教giáo 儀nghi 註chú 彚# 補bổ 輔phụ 宏hoành 記ký 卷quyển 三tam 之chi 下hạ