須彌 ( 須Tu 彌Di )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（雜名）Sumeru，又作修迷樓，蘇彌樓，須彌樓，彌樓。新作蘇迷盧，蘇迷嚧。山名。一小世界之中心也。譯言妙高，妙光，安明，善積，善高等。凡器世界之最下為風輪，其上為水輪，其上為金輪即地輪，其上有九山八海，即持雙，持軸，擔木，善見，馬耳，象鼻，持邊，須彌之八山八海與鐵圍山也，其中心之山，即為須彌山。入水八萬由旬，出水八萬由旬，其頂上為帝釋天所居，其半腹為四王天所居，其周圍有七香海七金山，其第七金山外有鹹海，其外圍曰鐵圍山，故云九山八海。贍部洲等四大洲在此鹹海之四方。注維摩經一曰：「肇曰：須彌山，天帝釋所住金剛山也。秦言妙高，處大海之中，水上方高三百三十六萬里。」勝鬘寶窟中本曰：「須彌，此言妙高，亦名安明，亦言善積。林公須彌留，此言善高，三百三十六萬里。西域記一曰：「蘇迷盧山，唐言妙高山，舊曰須彌，又曰須彌婁，皆訛略也。四寶合成，在大海中。」慧琳音義一曰：「或云須彌，山彌樓山，皆梵音聲轉不正也。正云蘇迷嚧，唐云妙高山。四寶所成，故曰妙。出過眾山曰高，或云妙光山，以四色寶光明各異照世故，名妙光也。」玄應音義六曰：「須彌山亦言修迷樓山，正言蘇彌盧，此譯言妙光，亦云妙高山也。」俱舍論曰：「妙高山王四寶為體，謂如次四面北東南西，金，銀，吠琉璃，頗胝迦寶。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 雜tạp 名danh ） Sumeru ， 又hựu 作tác 修tu 迷mê 樓lâu ， 蘇tô 彌di 樓lâu 須Tu 彌Di 樓lâu ， 彌di 樓lâu 。 新tân 作tác 蘇tô 迷mê 盧lô ， 蘇tô 迷mê 嚧rô 。 山sơn 名danh 。 一nhất 小tiểu 世thế 界giới 之chi 中trung 心tâm 也dã 。 譯dịch 言ngôn 妙diệu 高cao ， 妙diệu 光quang ， 安an 明minh ， 善thiện 積tích ， 善thiện 高cao 等đẳng 。 凡phàm 器khí 世thế 界giới 之chi 最tối 下hạ 為vi 風phong 輪luân ， 其kỳ 上thượng 為vi 水thủy 輪luân ， 其kỳ 上thượng 為vi 金kim 輪luân 即tức 地địa 輪luân ， 其kỳ 上thượng 有hữu 九cửu 山sơn 八bát 海hải ， 即tức 持trì 雙song ， 持trì 軸trục ， 擔đảm 木mộc ， 善thiện 見kiến ， 馬mã 耳nhĩ ， 象tượng 鼻tị ， 持trì 邊biên 須Tu 彌Di 之chi 八bát 山sơn 八bát 海hải 與dữ 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 也dã ， 其kỳ 中trung 心tâm 之chi 山sơn ， 即tức 為vi 須Tu 彌Di 山Sơn 。 入nhập 水thủy 八bát 萬vạn 由do 旬tuần ， 出xuất 水thủy 八bát 萬vạn 由do 旬tuần ， 其kỳ 頂đảnh 上thượng 為vi 帝Đế 釋Thích 天Thiên 所sở 居cư ， 其kỳ 半bán 腹phúc 為vi 四tứ 王vương 天thiên 所sở 居cư ， 其kỳ 周chu 圍vi 有hữu 七thất 香hương 海hải 七thất 金kim 山sơn ， 其kỳ 第đệ 七thất 金kim 山sơn 外ngoại 有hữu 鹹hàm 海hải ， 其kỳ 外ngoại 圍vi 曰viết 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 。 故cố 云vân 九cửu 山sơn 八bát 海hải 。 贍Thiệm 部Bộ 洲Châu 等đẳng 四tứ 大đại 洲châu 在tại 此thử 鹹hàm 海hải 之chi 四tứ 方phương 。 注chú 維duy 摩ma 經kinh 一nhất 曰viết ： 「 肇triệu 曰viết 須Tu 彌Di 山Sơn 。 天Thiên 帝Đế 釋Thích 所sở 住trụ 金Kim 剛Cang 山Sơn 也dã 。 秦tần 言ngôn 妙diệu 高cao ， 處xứ 大đại 海hải 之chi 中trung 。 水thủy 上thượng 方phương 高cao 三tam 百bách 三tam 十thập 六lục 萬vạn 里lý 。 」 勝thắng 鬘man 寶bảo 窟quật 中trung 本bổn 曰viết 須Tu 彌Di 。 此thử 言ngôn 妙diệu 高cao ， 亦diệc 名danh 安an 明minh ， 亦diệc 言ngôn 善thiện 積tích 。 林lâm 公công 須Tu 彌Di 留lưu ， 此thử 言ngôn 善thiện 。 高cao 三tam 百bách 三tam 十thập 六lục 萬vạn 里lý 。 西tây 域vực 記ký 一nhất 曰viết ： 「 蘇tô 迷mê 盧lô 山sơn ， 唐đường 言ngôn 妙Diệu 高Cao 山Sơn 。 舊cựu 曰viết 須Tu 彌Di 又hựu 曰viết 須Tu 彌Di 婁lâu ， 皆giai 訛ngoa 略lược 也dã 。 四tứ 寶bảo 合hợp 成thành 。 在tại 大đại 海hải 中trung 。 」 慧tuệ 琳 音âm 義nghĩa 一nhất 曰viết ： 「 或hoặc 云vân 須Tu 彌Di 山Sơn 。 彌Di 樓Lâu 山Sơn 。 皆giai 梵Phạm 音âm 聲thanh 轉chuyển 不bất 正chánh 也dã 。 正chánh 云vân 蘇tô 迷mê 嚧rô ， 唐đường 云vân 妙Diệu 高Cao 山Sơn 。 四tứ 寶bảo 所sở 成thành ， 故cố 曰viết 妙diệu 。 出xuất 過quá 眾chúng 山sơn 曰viết 高cao ， 或hoặc 云vân 妙diệu 光quang 山sơn ， 以dĩ 四tứ 色sắc 寶bảo 光quang 明minh 各các 異dị 照chiếu 世thế 故cố ， 名danh 妙diệu 光quang 也dã 。 」 玄huyền 應ưng/ứng 音âm 義nghĩa 六lục 曰viết 須Tu 彌Di 山Sơn 。 亦diệc 言ngôn 修tu 迷mê 樓lâu 山sơn ， 正chánh 言ngôn 蘇tô 彌di 盧lô ， 此thử 譯dịch 言ngôn 妙diệu 光quang ， 亦diệc 云vân 妙Diệu 高Cao 山Sơn 也dã 。 」 俱câu 舍xá 論luận 曰viết 妙Diệu 高Cao 山Sơn 王Vương 。 四tứ 寶bảo 為vi 體thể ， 謂vị 如như 次thứ 四tứ 面diện 北bắc 東đông 南nam 西tây ， 金kim ， 銀ngân 吠phệ 琉lưu 璃ly 。 頗pha 胝chi 迦ca 寶bảo 。 」 。