Tứ Đế Luận – Quyển 1

四Tứ 諦Đế 論Luận
Quyển 1
婆Bà 藪Tẩu 跋Bạt 摩Ma 造Tạo 陳Trần 真Chân 諦Đế 譯Dịch

四Tứ 諦Đế 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất

婆bà 藪tẩu 跋bạt 摩ma 造tạo

陳trần 天Thiên 竺Trúc 三tam 藏tạng 真Chân 諦Đế 譯dịch

思Tư 擇Trạch 品Phẩm 第đệ 一nhất

般Bát 若Nhã 遍biến 諸chư 法pháp 。 大đại 悲bi 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。

無vô 相tướng 說thuyết 正Chánh 道Đạo 。 頂đảnh 禮lễ 人nhân 天thiên 尊tôn 。

大đại 聖thánh 栴chiên 延diên 論luận 。 言ngôn 略lược 義nghĩa 深thâm 廣quảng 。

大đại 德đức 佛Phật 陀Đà 蜜mật 。 廣quảng 說thuyết 言ngôn 及cập 義nghĩa 。

有hữu 次thứ 第đệ 莊trang 嚴nghiêm 。 廣quảng 略lược 義nghĩa 相tương 稱xứng 。

名danh 理lý 互hỗ 相tương 攝nhiếp 。 我ngã 見kiến 兩lưỡng 論luận 已dĩ 。

今kim 則tắc 捨xả 廣quảng 略lược 。 故cố 造tạo 中trung 量lượng 論luận 。

利lợi 益ích 說thuyết 受thọ 者giả 。 正Chánh 法Pháp 得đắc 久cửu 住trụ 。

若nhược 人nhân 達đạt 四Tứ 諦Đế 。 四tứ 信tín 處xứ 難nan 動động 。

不bất 更cánh 視thị 他tha 面diện 。 永vĩnh 離ly 四tứ 惡ác 道đạo 。

八bát 等đẳng 人nhân 天thiên 識thức 。 後hậu 必tất 至chí 苦khổ 際tế 。

故cố 造tạo 四Tứ 諦Đế 論luận 。 不bất 由do 求cầu 慢mạn 等đẳng 。

緣duyên 起khởi 義nghĩa 多đa 種chủng 。 句cú 味vị 前tiền 後hậu 次thứ 。

他tha 難nan 及cập 救cứu 義nghĩa 。 總tổng 別biệt 相tướng 應ưng 理lý 。

證chứng 義nghĩa 及cập 譬thí 喻dụ 。 依y 此thử 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。

願nguyện 眾chúng 生sanh 知tri 此thử 。 得đắc 天thiên 道đạo 涅Niết 槃Bàn 。

聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。 此thử 言ngôn 是thị 經Kinh 何hà 因nhân 何hà 緣duyên 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 如như 此thử 經Kinh 。 云vân 何hà 聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 云vân 何hà 聖thánh 義nghĩa 及cập 與dữ 諦đế 義nghĩa 。 若nhược 以dĩ 聖thánh 故cố 名danh 為vi 諦đế 者giả 。 前tiền 二nhị 不bất 應ưng 名danh 諦đế 。 若nhược 言ngôn 聖thánh 家gia 諦đế 故cố 名danh 為vi 諦đế 義nghĩa 則tắc 不bất 定định 。

復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 。 諦đế 唯duy 是thị 一nhất 。 無vô 有hữu 第đệ 二nhị 。 云vân 何hà 四tứ 義nghĩa 而nhi 不bất 破phá 壞hoại 。

復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 行hành 法pháp 。 是thị 名danh 為vi 苦khổ 。 故cố 唯duy 二nhị 諦đế 。 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 不bất 成thành 。

復phục 次thứ 增tăng 一nhất 中trung 說thuyết 。 安an 立lập 諸chư 法pháp 從tùng 一nhất 至chí 二nhị 。 乃nãi 至chí 眾chúng 多đa 。 云vân 何hà 諦đế 義nghĩa 獨độc 不bất 增tăng 一nhất 。

復phục 次thứ 四tứ 相tương/tướng 既ký 其kỳ 不bất 同đồng 。 云vân 何hà 一nhất 時thời 而nhi 得đắc 並tịnh 觀quán 。

復phục 次thứ 四tứ 相tương/tướng 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。 及cập 與dữ 聖Thánh 諦Đế 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

云vân 何hà 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 非phi 諦đế 不bất 定định 境cảnh 。

唯duy 二nhị 增tăng 並tịnh 觀quán 。 淨tịnh 聖Thánh 諦Đế 何hà 別biệt 。

云vân 何hà 諸chư 佛Phật 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 同đồng 有hữu 一nhất 意ý 。 云vân 何hà 唯duy 以dĩ 四Tứ 諦Đế 為vi 諸chư 佛Phật 上thượng 品phẩm 正chánh 說thuyết 。 云vân 何hà 同đồng 觀quán 四Tứ 諦Đế 為vi 境cảnh 。 智trí 慧tuệ 平bình 等đẳng 。 而nhi 果quả 有hữu 差sai 別biệt 。 云vân 何hà 阿A 羅La 漢Hán 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 智trí 圓viên 無vô 餘dư 。 不bất 同đồng 諸chư 佛Phật 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 若nhược 不bất 同đồng 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 應ưng 有hữu 無vô 明minh 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 四Tứ 諦Đế 中trung 。 攝nhiếp 勝thắng 奢xa 波ba 葉diệp 譬thí 經kinh 。 應ưng 須tu 救cứu 解giải 。 若nhược 不bất 救cứu 解giải 應ưng 有hữu 五ngũ 諦đế 。 若nhược 無vô 五ngũ 諦đế 餘dư 法pháp 非phi 諦đế 。 若nhược 苦khổ 等đẳng 四tứ 名danh 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 又hựu 說thuyết 。 一nhất 苦khổ 具cụ 足túc 聖Thánh 諦Đế 。 如như 是thị 等đẳng 經Kinh 。 則tắc 不bất 須tu 說thuyết 。 若nhược 四Tứ 諦Đế 智trí 說thuyết 名danh 為vi 苦khổ 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 若nhược 知tri 一nhất 諦đế 亦diệc 知tri 餘dư 諦đế 者giả 。 說thuyết 後hậu 三tam 諦đế 則tắc 為vi 無vô 用dụng 。 云vân 何hà 在tại 先tiên 。 說thuyết 於ư 苦Khổ 諦Đế 。 若nhược 未vị 說thuyết 因nhân 先tiên 說thuyết 果quả 者giả 。 何hà 得đắc 不bất 違vi 一nhất 二nhị 緣duyên 生sanh 。 云vân 何hà 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 後hậu 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

一nhất 意ý 上thượng 果quả 異dị 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 葉diệp 譬thí 。

四tứ 違vi 一nhất 無vô 用dụng 。 先tiên 苦khổ 因nhân 緣duyên 滅diệt 。

聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。 云vân 何hà 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 此thử 經Kinh 。 答đáp 有hữu 諸chư 弟đệ 子tử 。 應ưng 得đắc 聖thánh 道Đạo 。 先tiên 在tại 外ngoại 道đạo 稟bẩm 受thọ 邪tà 法pháp 。 或hoặc 事sự 常thường 行hành 外ngoại 道đạo 。 或hoặc 不bất 住trụ 一nhất 處xứ 道đạo 護hộ 命mạng 道đạo 相tương 違vi 道đạo 老lão 聲Thanh 聞Văn 道đạo 思tư 瞿Cù 曇Đàm 道đạo 鳥điểu 翅sí 衣y 道đạo 事sự 水thủy 道đạo 編biên 髮phát 道đạo 事sự 火hỏa 道đạo 裸lõa 形hình 道đạo 等đẳng 。 如như 是thị 諸chư 道đạo 各các 讚tán 己kỷ 法pháp 。 唯duy 有hữu 我ngã 法pháp 真chân 實thật 無vô 餘dư 諦đế 不bất 相tương 違vi 無vô 死tử 為vi 果quả 。 他tha 法pháp 不bất 爾nhĩ 。 聞văn 此thử 言ngôn 已dĩ 。 無vô 決quyết 定định 智trí 。 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 何hà 者giả 真chân 實thật 。 何hà 者giả 不bất 實thật 。 是thị 諸chư 弟đệ 子tử 。 於ư 諦đế 非phi 諦đế 。 起khởi 無vô 明minh 惑hoặc 為vi 顯hiển 實thật 諦đế 。 是thị 故cố 大đại 仙tiên 。 說thuyết 如như 是thị 經Kinh 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 為vi 偽ngụy 瓔anh 珞lạc 之chi 所sở 欺khi 張trương 。 令linh 其kỳ 得đắc 見kiến 。 真chân 實thật 瓔anh 珞lạc 。

復phục 次thứ 有hữu 諸chư 別biệt 法pháp 。 說thuyết 如như 此thử 義nghĩa 。 若nhược 捨xả 俗tục 飾sức 持trì 沙Sa 門Môn 相tương/tướng 。 住trú 阿a 蘭lan 若nhã 。 處xử 行hành 頭đầu 陀đà 法Pháp 。 值trị 遇ngộ 白bạch 法Pháp 減giảm 捨xả 財tài 物vật 。 守thủ 護hộ 慚tàm 羞tu 登đăng 上thượng 戒giới 車xa 。 控khống 制chế 根căn 馬mã 。 磨ma 練luyện 聞văn 仗trượng 被bị 服phục 定định 鎧khải 。 因nhân 此thử 等đẳng 行hành 。 自tự 謂vị 我ngã 等đẳng 。 是thị 真chân 沙Sa 門Môn 。 是thị 諸chư 人nhân 等đẳng 。 起khởi 沙Sa 門Môn 增tăng 上thượng 慢mạn 。 令linh 其kỳ 得đắc 見kiến 。 真chân 實thật 沙Sa 門Môn 故cố 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 說thuyết 如như 是thị 經kinh 。 為vì 顯hiển 此thử 義nghĩa 。 為vi 通thông 達đạt 四Tứ 諦Đế 。 於ư 聖thánh 法Pháp 中trung 。 成thành 實thật 沙Sa 門Môn 。 不bất 由do 餘dư 行hành 。 如như 沙Sa 門Môn 經kinh 說thuyết 。 若nhược 有hữu 如như 此thử 。 具cụ 如như 經kinh 說thuyết 。 實thật 沙Sa 門Môn 者giả 。 由do 四Tứ 諦Đế 觀quán 故cố 得đắc 成thành 立lập 。 不bất 由do 世thế 間gian 修tu 行hành 究cứu 竟cánh 共cộng 得đắc 有hữu 流lưu 而nhi 名danh 沙Sa 門Môn 。 如như 裸lõa 形hình 偈kệ 說thuyết 。

復phục 次thứ 已dĩ 免miễn 九cửu 難nạn/nan 。 前tiền 佛Phật 已dĩ 生sanh 其kỳ 厭yếm 離ly 因nhân 法pháp 。 以dĩ 善thiện 根căn 香hương 熏huân 習tập 其kỳ 心tâm 。 已dĩ 長trường/trưởng 聖thánh 道Đạo 資tư 糧lương 。 意ý 行hành 俱câu 淨tịnh 。 應ưng 通thông 達đạt 聖Thánh 諦Đế 。 是thị 勤cần 行hành 心tâm 。 為vi 令linh 服phục 聖Thánh 諦Đế 智trí 藥dược 故cố 。 佛Phật 世Thế 尊Tôn 而nhi 說thuyết 是thị 經Kinh 。 如như 可khả 治trị 病bệnh 醫y 則tắc 施thí 藥dược 。

復phục 次thứ 聞văn 惡ác 道đạo 苦khổ 最tối 極cực 難nan 忍nhẫn 生sanh 厭yếm 怖bố 心tâm 。 為vi 如như 此thử 人nhân 顯hiển 不bất 墮đọa 惡ác 道đạo 因nhân 緣duyên 。 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 八bát 地địa 獄ngục 中trung 受thọ 生sanh 眾chúng 生sanh 。 六lục 方phương 火hỏa 焰diễm 。 之chi 所sở 圍vi 遶nhiễu 。 舉cử 體thể 洞đỗng 然nhiên 如như 融dung 金kim 色sắc 。 其kỳ 出xuất 入nhập 息tức 皆giai 是thị 火hỏa 焰diễm 受thọ 燒thiêu 熱nhiệt 苦khổ 。

復phục 有hữu 諸chư 人nhân 。 飢cơ 食thực 鐵thiết 丸hoàn 渴khát 飲ẩm 銅đồng 汁trấp 。 或hoặc 剉tỏa 或hoặc 斫chước 或hoặc 破phá 或hoặc 抽trừu 。 受thọ 種chủng 種chủng 苦khổ 。 有hữu 眾chúng 色sắc 狗cẩu 及cập 鐵thiết 嘴chủy 鳥điểu 等đẳng 。 之chi 所sở 噉đạm 食thực 。 或hoặc 受thọ 餓ngạ 鬼quỷ 生sanh 。 飢cơ 渴khát 苦khổ 恆hằng 隨tùy 逼bức 身thân 。 咽yến/ế/yết 如như 針châm 孔khổng 。 恆hằng 欲dục 食thực 飲ẩm 終chung 無vô 飽bão 足túc 。 渴khát 行hành 求cầu 水thủy 。 宿túc 業nghiệp 所sở 逼bức 。 若nhược 近cận 河hà 邊biên 便tiện 見kiến 河hà 燥táo 。 或hoặc 見kiến 膿nùng 血huyết 。 屎thỉ 尿niệu 臭xú 穢uế 遍biến 滿mãn 。 值trị 花hoa 果quả 樹thụ 變biến 成thành 空không 林lâm 。 如như 偈kệ 說thuyết 言ngôn 。

月nguyệt 炙chích 如như 夏hạ 日nhật 。 風phong 觸xúc 如như 火hỏa 焰diễm 。

雨vũ 渧đế 如như 洋dương 湯thang 。 履lý 地địa 如như 熱nhiệt 灰hôi 。

是thị 故cố 餓ngạ 鬼quỷ 受thọ 苦khổ 最tối 劇kịch 。 或hoặc 生sanh 畜súc 生sanh 道đạo 。 恆hằng 被bị 籠lung 繫hệ 斫chước 破phá 鞭tiên 打đả 。 互hỗ 相tương 吞thôn 食thực 。 更cánh 相tương 疑nghi 畏úy 。 心tâm 恆hằng 不bất 安an 。 受thọ 如như 此thử 苦khổ 。 或hoặc 生sanh 脩tu 羅la 。 怨oán 結kết 慳san 悋lận 慢mạn 觸xúc 犯phạm 受thọ 是thị 等đẳng 苦khổ 。 佛Phật 諸chư 弟đệ 子tử 。 聞văn 諸chư 惡ác 道đạo 。 有hữu 如như 是thị 苦khổ 。 畏úy 自tự 墮đọa 彼bỉ 。 欲dục 顯hiển 四Tứ 諦Đế 知tri 見kiến 不bất 是thị 墮đọa 因nhân 緣duyên 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 如như 人nhân 應ưng 墮đọa 海hải 底để 施thí 以dĩ 船thuyền 筏phiệt 令linh 其kỳ 得đắc 濟tế 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 有hữu 眾chúng 生sanh 。 於ư 如như 是thị 苦khổ 能năng 如như 實thật 見kiến 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。 四tứ 種chủng 惡ác 道đạo 及cập 生sanh 老lão 病bệnh 。 一nhất 切thiết 諸chư 苦khổ 。

復phục 次thứ 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 遠viễn 離ly 五ngũ 種chủng 邪tà 欺khi 誑cuống 語ngữ 。 一nhất 能năng 生sanh 眾chúng 惡ác 。 二nhị 惡ác 人nhân 受thọ 行hành 。 三tam 賢hiền 人nhân 遠viễn 離ly 。 四tứ 能năng 發phát 起khởi 煩phiền 惱não 。 五ngũ 欺khi 誑cuống 為vi 體thể 。 為vi 令linh 他tha 說thuyết 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 分phần/phân 正chánh 語ngữ 。 一nhất 自tự 德đức 相tương 應ứng 。 二nhị 善thiện 人nhân 受thọ 行hành 。 三tam 生sanh 長trưởng 善thiện 根căn 。 四tứ 令linh 離ly 生sanh 死tử 。 蕀cức 刺thứ 稠trù 林lâm 。 五ngũ 令linh 至chí 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 離ly 五ngũ 邪tà 言ngôn 行hạnh 五ngũ 正chánh 語ngữ 。 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 譬thí 如như 令linh 捨xả 偽ngụy 寶bảo 取thủ 真chân 寶bảo 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 莫mạc 說thuyết 實thật 邪tà 惡ác 言ngôn 。 若nhược 僧Tăng 聚tụ 集tập 應ưng 行hành 兩lưỡng 事sự 。 一nhất 聖thánh 默mặc 然nhiên 。 二nhị 聖thánh 正Chánh 法Pháp 言ngôn 。

復phục 次thứ 有hữu 諸chư 凡phàm 夫phu 。 各các 自tự 執chấp 著trước 諸chư 別biệt 異dị 諦đế 。 我ngã 執chấp 是thị 實thật 他tha 執chấp 為vi 非phi 。 由do 此thử 執chấp 故cố 。 互hỗ 相tương 鬪đấu 諍tranh 。 如như 生sanh 盲manh 見kiến 象tượng 。 欲dục 顯hiển 最tối 勝thắng 無vô 死tử 鬪đấu 諍tranh 。 無vô 更cánh 起khởi 無vô 顛điên 倒đảo 。 是thị 聖Thánh 諦Đế 智trí 慧tuệ 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 為vi 現hiện 此thử 意ý 。 執chấp 著trước 斷đoạn 常thường 說thuyết 我ngã 諸chư 人nhân 。 互hỗ 相tương 鬪đấu 諍tranh 。 見kiến 四Tứ 諦Đế 人nhân 則tắc 不bất 如như 是thị 。 了liễu 達đạt 真chân 空không 故cố 。 如như 佉khư 多đa 柯kha 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 依y 正chánh 師sư 長trưởng 。 住trụ 空không 閑nhàn 處xứ 。 受thọ 頭đầu 陀đà 行hành 減giảm 損tổn 生sanh 具cụ 。 守thủ 護hộ 六lục 根căn 。 節tiết 量lượng 飲ẩm 食thực 。 初sơ 後hậu 夜dạ 覺giác 樂nhạo/nhạc/lạc 一nhất 心tâm 聽thính 。 如như 理lý 思tư 量lượng 正chánh 說thuyết 及cập 誦tụng 。 端đoan 坐tọa 寂tịch 定định 數sổ 息tức 觀quán 門môn 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 成thành 熟thục 相tương 續tục 。 心tâm 地địa 靜tĩnh 細tế 或hoặc 聚tụ 動động 弱nhược 。 為vi 如như 是thị 人nhân 令linh 得đắc 通thông 達đạt 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 如như 潤nhuận 滑hoạt 人nhân 施thí 其kỳ 利lợi 藥dược 。 若nhược 真chân 實thật 義nghĩa 唯duy 以dĩ 智trí 根căn 。 名danh 為vi 通thông 達đạt 。 應ưng 知tri 此thử 根căn 緣duyên 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 是thị 通thông 達đạt 經kinh 此thử 中trung 應ưng 說thuyết 。

復phục 次thứ 為vi 破phá 四tứ 惑hoặc 顯hiển 兩lưỡng 方phương 便tiện 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 如như 偈kệ 所sở 說thuyết 。

生sanh 起khởi 滅diệt 離ly 闇ám 。 種chủng 種chủng 諸chư 邪tà 執chấp 。

六lục 十thập 二nhị 種chủng 見kiến 。 因nhân 果quả 中trung 無vô 明minh 。

為vi 破phá 此thử 等đẳng 惑hoặc 。 欲dục 顯hiển 不bất 動động 理lý 。

及cập 繫hệ 解giải 脫thoát 緣duyên 。 故cố 佛Phật 說thuyết 此thử 經Kinh 。

復phục 次thứ 梵Phạm 等đẳng 諸chư 天thiên 仙tiên 等đẳng 諸chư 人nhân 。 婆bà 利lợi 等đẳng 脩tu 羅la 道đạo 龍long 等đẳng 。 說thuyết 藥dược 叉xoa 等đẳng 神thần 。 閻diêm 摩ma 等đẳng 。 猶do 不bất 見kiến 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 獄ngục 。 如như 蠶tằm 處xứ 繭kiển 。 迴hồi 轉chuyển 六lục 道đạo 。 猶do 如như 車xa 輪luân 。 漫mạn 走tẩu 闇ám 中trung 墮đọa 深thâm 坑khanh 嶮hiểm 受thọ 大đại 燒thiêu 熱nhiệt 。 若nhược 見kiến 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 則tắc 破phá 無vô 明minh 闇ám 。 得đắc 智trí 光quang 明minh 。 解giải 脫thoát 四tứ 惡ác 道đạo 。 則tắc 不bất 仰ngưỡng 觀quan 諸chư 道đạo 。 由do 是thị 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 。 真chân 實thật 無vô 二nhị 無vô 倒đảo 無vô 諍tranh 。 能năng 成thành 如Như 來Lai 出xuất 世thế 勝thắng 用dụng 。 欲dục 顯hiển 此thử 義nghĩa 。 故cố 說thuyết 此thử 經Kinh 。 論luận 主chủ 欲dục 顯hiển 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 無vô 與dữ 等đẳng 者giả 故cố 。 說thuyết 首thủ 盧lô 柯kha 。

知tri 外ngoại 諦đế 不bất 離ly 。 律luật 理lý 行hành 勝thắng 負phụ 。

不bất 能năng 度độ 生sanh 老lão 。 死tử 憂ưu 悲bi 大đại 海hải 。

則tắc 此thử 聖thánh 智trí 人nhân 。 貪tham 瞋sân 引dẫn 鬪đấu 諍tranh 。

智trí 者giả 求cầu 解giải 脫thoát 。 外ngoại 諦đế 不bất 應ưng 知tri 。

若nhược 人nhân 見kiến 聖Thánh 諦Đế 。 免miễn 惡ác 道đạo 勝thắng 法Pháp 。

離ly 過quá 無vô 染nhiễm 濁trược 。 常thường 行hành 四Tứ 等Đẳng 心Tâm 。

眾chúng 苦khổ 所sở 遍biến 滿mãn 。 解giải 脫thoát 三tam 界giới 獄ngục 。

聰thông 慧tuệ 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 應ưng 須tu 見kiến 聖Thánh 諦Đế 。

持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

弟đệ 子tử 及cập 沙Sa 門Môn 。 免miễn 難nạn 畏úy 惡ác 道đạo 。

過quá 失thất 與dữ 邪tà 執chấp 。 師sư 尊tôn 破phá 顯hiển 梵Phạm 。

云vân 何hà 聖Thánh 諦Đế 。 唯duy 有hữu 四tứ 種chủng 不bất 減giảm 不bất 增tăng 。 答đáp 此thử 問vấn 非phi 問vấn 。 一nhất 切thiết 處xứ 如như 是thị 無vô 窮cùng 故cố 。

復phục 次thứ 身thân 見kiến 斷đoạn 見kiến 常thường 見kiến 無vô 事sự 見kiến 。 為vi 對đối 治trị 此thử 四tứ 。 是thị 故cố 聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。

復phục 次thứ 為vi 對đối 治trị 四tứ 倒đảo 。 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 猶do 如như 四tứ 念niệm 處xứ 。

復phục 次thứ 為vi 離ly 四tứ 種chủng 邪tà 執chấp 事sự 故cố 。 由do 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 四tứ 種chủng 邪tà 執chấp 。 何hà 者giả 為vi 四tứ 。 謂vị 果quả 因nhân 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 邪tà 執chấp 。 一nhất 果quả 邪tà 執chấp 者giả 。 我ngã 見kiến 念niệm 愛ái 業nghiệp 所sở 生sanh 陰ấm 界giới 入nhập 等đẳng 。 不bất 淨tịnh 臭xú 穢uế 。 猶do 如như 死tử 狗cẩu 。 三tam 苦khổ 火hỏa 隨tùy 燒thiêu 。 無vô 常thường 金kim 剛cang 。 之chi 所sở 破phá 壞hoại 。 我ngã 我ngã 所sở 者giả 。 使sử 作tác 者giả 受thọ 者giả 。 使sử 受thọ 者giả 之chi 所sở 遠viễn 離ly 。 此thử 中trung 淨tịnh 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 我ngã 執chấp 。 是thị 果quả 邪tà 執chấp 。 為vi 離ly 此thử 執chấp 故cố 。 說thuyết 苦Khổ 聖Thánh 諦Đế 。 二nhị 因nhân 邪tà 執chấp 者giả 。 謂vị 世thế 主chủ 梵Phạm 王Vương 自tự 在tại 人nhân 。 雙song 時thời 自tự 性tánh 定định 自tự 然nhiên 非phi 因nhân 宿túc 業nghiệp 亡vong 尊tôn 曰viết 宿túc 藥dược 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 隣lân 虛hư 空không 等đẳng 。 此thử 非phi 因nhân 不bất 平bình 等đẳng 因nhân 執chấp 為vi 生sanh 因nhân 。 是thị 名danh 因nhân 邪tà 執chấp 。 為vi 離ly 此thử 執chấp 故cố 說thuyết 集Tập 諦Đế 。 三tam 解giải 脫thoát 邪tà 執chấp 者giả 。 歸quy 五ngũ 入nhập 毘tỳ 紐nữu 體thể 極cực 入nhập 空không 。 至chí 世thế 俗tục 住trụ 無vô 苦khổ 上thượng 獨độc 存tồn 離ly 我ngã 德đức 三tam 定định 果quả 暫tạm 捨xả 永vĩnh 捨xả 。 如như 是thị 等đẳng 執chấp 解giải 脫thoát 者giả 。 非phi 定định 非phi 永vĩnh 名danh 解giải 脫thoát 執chấp 。 為vi 破phá 此thử 執chấp 故cố 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 四tứ 方phương 便tiện 邪tà 執chấp 者giả 。 謂vị 遠viễn 離ly 五ngũ 塵trần 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 。 臥ngọa 具cụ 住trú 處xứ 。 風phong 水thủy 花hoa 果quả 根căn 芽nha 枝chi 葉diệp 米mễ 麵miến 油du 滓chỉ 牛ngưu 糞phẩn 。 以dĩ 此thử 等đẳng 物vật 。 為vì 飲ẩm 食thực 故cố 。 樹thụ 皮bì 茅mao 藤đằng 板bản 編biên 草thảo 青thanh 鹿lộc 皮bì 。 用dụng 此thử 等đẳng 物vật 。 以dĩ 為vi 衣y 服phục 。 或hoặc 復phục 捨xả 此thử 地địa 上thượng 。 並tịnh 杵xử 板bản 刺thứ 灰hôi 聚tụ 。 臥ngọa 此thử 等đẳng 上thượng 。 或hoặc 首thủ 下hạ 脚cước 上thượng 。 或hoặc 隨tùy 向hướng 日nhật 熱nhiệt 炙chích 身thân 。 恆hằng 著trước 濕thấp 衣y 恆hằng 住trụ 水thủy 中trung 。 大đại 行hành 投đầu 巖nham 赴phó 火hỏa 永vĩnh 沒một 水thủy 。 依y 時thời 節tiết 業nghiệp 盡tận 無vô 因nhân 。 由do 此thử 等đẳng 行hành 。 謂vị 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 名danh 方phương 便tiện 邪tà 執chấp 。 為vi 離ly 此thử 執chấp 故cố 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 以dĩ 事sự 四tứ 故cố 。 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 猶do 如như 聖thánh 道Đạo 。

復phục 次thứ 為vi 分phân 別biệt 希hy 有hữu 法pháp 故cố 。 聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。

何hà 以dĩ 故cố 。 取thủ 陰ấm 是thị 眾chúng 生sanh 依y 著trước 處xứ 故cố 。 說thuyết 苦khổ 應ưng 知tri 不bất 可khả 依y 著trước 。 由do 貪tham 愛ái 故cố 無vô 有hữu 寂tịch 靜tĩnh 。 貪tham 愛ái 滅diệt 故cố 則tắc 有hữu 寂tịch 滅diệt 。 苦khổ 滅diệt 者giả 我ngã 慢mạn 寂tịch 滅diệt 。 心tâm 苦khổ 對đối 治trị 故cố 。 由do 修tu 道Đạo 故cố 無vô 明minh 寂tịch 滅diệt 。 道đạo 能năng 對đối 治trị 無vô 明minh 故cố 。

復phục 次thứ 一nhất 切thiết 求cầu 解giải 脫thoát 人nhân 。 滅diệt 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 是thị 其kỳ 勝thắng 用dụng 。 滅diệt 苦khổ 云vân 何hà 。 由do 集tập 滅diệt 故cố 。 得đắc 樂lạc 由do 修tu 道Đạo 故cố 。 聖Thánh 諦Đế 有hữu 故cố 。

復phục 次thứ 經kinh 論luận 師sư 說thuyết 。 若nhược 人nhân 觀quán 見kiến 生sanh 死tử 過quá 失thất 。 觀quán 涅Niết 槃Bàn 功công 德đức 。 則tắc 入nhập 正chánh 定định 聚tụ 。 生sanh 死tử 過quá 失thất 云vân 何hà 。 謂vị 受thọ 生sanh 識thức 起khởi 失thất 。 此thử 識thức 起khởi 因nhân 即tức 是thị 貪tham 愛ái 。 涅Niết 槃Bàn 功công 德đức 云vân 何hà 。 謂vị 識thức 不bất 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 此thử 識thức 不bất 起khởi 方phương 便tiện 。 即tức 是thị 聖thánh 道Đạo 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。

復phục 次thứ 分phân 別biệt 世thế 出xuất 世thế 因nhân 果quả 。 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。

復phục 次thứ 通thông 達đạt 四tứ 種chủng 故cố 。

復phục 次thứ 依y 住trụ 四tứ 種chủng 。 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。

復phục 次thứ 別biệt 相tướng 四tứ 種chủng 。 故cố 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 問vấn 聖thánh 義nghĩa 及cập 諦đế 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 聖thánh 義nghĩa 有hữu 八bát 。 一nhất 自tự 在tại 。 若nhược 繫hệ 屬thuộc 他tha 。 則tắc 不bất 自tự 在tại 。 名danh 為vi 僕bộc 隷lệ 。 不bất 名danh 為vi 聖thánh 。 諸chư 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 。 於ư 心tâm 及cập 法pháp 二nhị 處xứ 自tự 在tại 。 故cố 名danh 為vi 聖thánh 。 二nhị 免miễn 貪tham 愛ái 好hảo/hiếu 。 如như 許hứa 自tự 在tại 人nhân 出xuất 家gia 。 三tam 聖thánh 種chủng 生sanh 故cố 。 名danh 為vi 聖thánh 人nhân 。 如như 生sanh 婆Bà 羅La 門Môn 種chủng 。 四tứ 於ư 聖thánh 地địa 生sanh 。 地địa 者giả 謂vị 真chân 實thật 無vô 生sanh 。 譬thí 如như 生sanh 中trung 國quốc 地địa 。 五ngũ 行hành 離ly 生sanh 死tử 。 如như 婆Bà 羅La 門Môn 。 六lục 不bất 乘thừa 生sanh 死tử 車xa 。 如như 捨xả 則tắc 無vô 著trước 。 七thất 不bất 更cánh 生sanh 故cố 。 猶do 如như 陳trần 種chủng 。 八bát 恭cung 敬kính 應ưng 往vãng 。 以dĩ 福phước 德đức 故cố 。 猶do 如như 皇hoàng 帝đế 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

自tự 在tại 離ly 貪tham 奴nô 。 聖thánh 種chủng 聖thánh 地địa 生sanh 。

行hành 離ly 不bất 乘thừa 車xa 。 不bất 生sanh 恭cung 敬kính 往vãng 。

諦đế 義nghĩa 有hữu 七thất 。 一nhất 不bất 倒đảo 是thị 諦đế 義nghĩa 。 譬thí 如như 火hỏa 相tương/tướng 。 二nhị 實thật 有hữu 是thị 諦đế 義nghĩa 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 三tam 無vô 變biến 異dị 是thị 諦đế 義nghĩa 。 四tứ 無vô 二nhị 行hành 是thị 諦đế 義nghĩa 。 譬thí 如như 樹thụ 提đề 伽già 。 蛇xà 耶da 達đạt 多đa 行hành 。 五ngũ 不bất 更cánh 起khởi 是thị 諦đế 義nghĩa 。 從tùng 此thử 智trí 不bất 更cánh 起khởi 。 不bất 同đồng 火hỏa 輪luân 智trí 。 六lục 不bất 相tương 違vi 是thị 諦đế 義nghĩa 。 譬thí 如như 業nghiệp 及cập 聖thánh 戒giới 。 七thất 文văn 義nghĩa 相tương 稱xứng 是thị 諦đế 義nghĩa 。

何hà 以dĩ 故cố 。 言ngôn 苦khổ 者giả 必tất 苦khổ 為vi 義nghĩa 。 由do 此thử 七thất 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 諦đế 。

汝nhữ 問vấn 。 若nhược 以dĩ 聖thánh 故cố 名danh 為vi 諦đế 者giả 。 前tiền 二nhị 不bất 應ưng 名danh 諦đế 。 又hựu 若nhược 言ngôn 聖thánh 家gia 諦đế 故cố 名danh 為vi 諦đế 者giả 。 義nghĩa 則tắc 不bất 定định 者giả 。 答đáp 諦đế 是thị 聖thánh 因nhân 。 能năng 生sanh 聖thánh 故cố 。 譬thí 如như 梵Phạm 住trụ 。 故cố 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 四tứ 足túc 為vi 聖thánh 與dữ 義nghĩa 相tương 應ứng 。

復phục 次thứ 聖thánh 人nhân 所sở 說thuyết 。 故cố 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 如như 導đạo 師sư 路lộ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 諸chư 如Như 來Lai 。 已dĩ 正chánh 當đương 說thuyết 皆giai 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 問vấn 若nhược 以dĩ 聖thánh 說thuyết 名danh 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 凡phàm 夫phu 亦diệc 說thuyết 應ưng 名danh 凡phàm 諦đế 。 答đáp 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 說thuyết 故cố 。 成thành 立lập 佛Phật 正chánh 教giáo 故cố 。 非phi 凡phàm 諦đế 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 行hành 因nhân 緣duyên 。

復phục 次thứ 聖thánh 人nhân 故cố 先tiên 所sở 了liễu 故cố 。 譬thí 如như 仙tiên 藥dược 。

復phục 次thứ 聖thánh 人nhân 依y 真chân 實thật 見kiến 。 故cố 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 譬thí 如như 世thế 諦đế 。 問vấn 凡phàm 夫phu 依y 不bất 實thật 義nghĩa 見kiến 。 應ưng 非phi 聖thánh 非phi 諦đế 。 答đáp 無vô 清thanh 淨tịnh 眼nhãn 。 則tắc 不bất 能năng 見kiến 。 譬thí 如như 生sanh 盲manh 。 擇trạch 真chân 似tự 寶bảo 。 如như 翳ế 眼nhãn 人nhân 謬mậu 見kiến 多đa 月nguyệt 。 凡phàm 夫phu 醉túy 狂cuồng 不bất 得đắc 見kiến 。 此thử 譬thí 如như 草thảo 頭đầu 百bách 象tượng 。

復phục 次thứ 智trí 習tập 論luận 說thuyết 以dĩ 體thể 聖thánh 故cố 。 故cố 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 。 譬thí 如như 烏ô 蛇xà 赤xích 米mễ 。

復phục 次thứ 經kinh 中trung 說thuyết 。 無vô 上thượng 聖thánh 慧tuệ 所sở 照chiếu 了liễu 故cố 。 故cố 說thuyết 聖Thánh 諦Đế 。 汝nhữ 問vấn 。

復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 諦đế 唯duy 是thị 一nhất 。 無vô 有hữu 第đệ 二nhị 。 云vân 何hà 四tứ 義nghĩa 而nhi 不bất 破phá 壞hoại 者giả 。 答đáp 以dĩ 無vô 倒đảo 義nghĩa 故cố 。 一nhất 品phẩm 類loại 異dị 故cố 。 四tứ 譬thí 如như 四tứ 倒đảo 復phục 次thứ 由do 諦đế 義nghĩa 故cố 。 一nhất 譬thí 如như 聖thánh 道Đạo 事sự 用dụng 異dị 故cố 。 四tứ 譬thí 如như 道đạo 分phần/phân 。

復phục 次thứ 法pháp 相tướng 通thông 故cố 。 一nhất 譬thí 如như 色sắc 相tướng 別biệt 故cố 。 四tứ 譬thí 如như 四tứ 大đại 。

復phục 次thứ 無vô 我ngã 平bình 等đẳng 故cố 。 一nhất 無vô 我ngã 者giả 。 一nhất 切thiết 平bình 等đẳng 。 譬thí 如như 同đồng 異dị 。

復phục 次thứ 無vô 變biến 異dị 故cố 。 依y 心tâm 解giải 脫thoát 說thuyết 。 諦đế 唯duy 一nhất 更cánh 無vô 第đệ 二nhị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 苦khổ 等đẳng 聖Thánh 諦Đế 皆giai 有hữu 變biến 異dị 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 空không 虛hư 是thị 破phá 壞hoại 法pháp 。 是thị 一nhất 真chân 實thật 無vô 壞hoại 心tâm 解giải 脫thoát 。 如như 變biến 異dị 相tướng 相tương 應ứng 。 皆giai 實thật 不bất 虛hư 。 四tứ 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。 汝nhữ 問vấn 。

復phục 有hữu 經kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 行hành 法pháp 。 是thị 名danh 為vi 苦khổ 故cố 。 唯duy 二nhị 諦đế 四tứ 義nghĩa 不bất 成thành 者giả 。 答đáp 分phân 別biệt 部bộ 說thuyết 意ý 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 無vô 常thường 故cố 苦khổ 。 不bất 由do 第đệ 一nhất 諦đế 義nghĩa 故cố 苦khổ 。 為vi 離ly 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 清thanh 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 後hậu 當đương 廣quảng 說thuyết 。 是thị 故cố 四tứ 義nghĩa 不bất 壞hoại 。

復phục 次thứ 三tam 苦khổ 種chủng 說thuyết 種chủng 經kinh 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 分phần 分phần 攝nhiếp 。 有hữu 為vi 苦khổ 者giả 說thuyết 具cụ 足túc 分phần/phân 。 如như 依y 苦khổ 苦khổ 說thuyết 苦khổ 種chủng 苦khổ 根căn 苦khổ 界giới 苦khổ 受thọ 等đẳng 。 依y 壞hoại 行hành 苦khổ 說thuyết 亦diệc 如như 是thị 。 依y 一nhất 切thiết 受thọ 說thuyết 苦khổ 。 若nhược 無vô 常thường 是thị 苦khổ 故cố 。 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 或hoặc 依y 行hành 苦khổ 說thuyết 生sanh 起khởi 。 是thị 苦khổ 有hữu 生sanh 是thị 苦khổ 色sắc 生sanh 。 即tức 是thị 苦khổ 生sanh 。 或hoặc 說thuyết 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 以dĩ 種chủng 種chủng 意ý 說thuyết 苦khổ 。 是thị 故cố 皆giai 不bất 相tương 違vi 。

復phục 次thứ 無vô 變biến 異dị 故cố 。 依y 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 苦khổ 苦khổ 田điền 故cố 。 苦khổ 相tương/tướng 相tương 應ứng 故cố 。 故cố 苦khổ 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 不bất 失thất 。 汝nhữ 問vấn 。

復phục 次thứ 增tăng 一nhất 中trung 說thuyết 。 安an 立lập 諸chư 法pháp 從tùng 一nhất 至chí 二nhị 。 乃nãi 至chí 眾chúng 多đa 。 云vân 何hà 諦đế 義nghĩa 獨độc 不bất 增tăng 一nhất 者giả 。 答đáp 義nghĩa 真chân 實thật 故cố 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 佛Phật 說thuyết 一nhất 切thiết 。 皆giai 名danh 為vi 諦đế 。 雖tuy 一nhất 二nhị 三tam 名danh 為vi 增tăng 一nhất 。 諦đế 無vô 增tăng 一nhất 。 為vi 分phân 別biệt 諦đế 觀quán 故cố 說thuyết 有hữu 四tứ 。 為vi 安an 立lập 智trí 及cập 相tương/tướng 故cố 如như 四tứ 念niệm 處xứ 。 如như 前tiền 因nhân 緣duyên 成thành 立lập 四Tứ 諦Đế 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 為vi 知tri 聖Thánh 諦Đế 故cố 四tứ 。 知tri 苦khổ 有hữu 因nhân 。 即tức 得đắc 見kiến 法Pháp 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 若nhược 人nhân 見kiến 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 。 名danh 為vi 見kiến 法pháp 。 通thông 達đạt 出xuất 世thế 十thập 六lục 相tương/tướng 。 皆giai 由do 見kiến 諦Đế 故cố 。 繫hệ 屬thuộc 因nhân 緣duyên 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 譬thí 如như 鼓cổ 聲thanh 。 以dĩ 難Nan 陀Đà 經kinh 為vi 證chứng 。 若nhược 無vô 常thường 是thị 苦khổ 。 若nhược 苦khổ 是thị 無vô 我ngã 。 若nhược 無vô 我ngã 是thị 空không 。 若nhược 人nhân 知tri 此thử 則tắc 得đắc 見kiến 法pháp 。 通thông 達đạt 十thập 六lục 相tương/tướng 。 得đắc 滅diệt 惑hoặc 離ly 苦khổ 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 聖Thánh 諦Đế 有hữu 四tứ 。

復phục 次thứ 最tối 上thượng 品phẩm 故cố 。 不bất 共cộng 智trí 境cảnh 界giới 故cố 。 故cố 無vô 增tăng 一nhất 。 如như 問vấn 復phục 次thứ 四tứ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 云vân 何hà 一nhất 時thời 而nhi 得đắc 並tịnh 觀quán 者giả 。 答đáp 由do 想tưởng 故cố 。 經kinh 中trung 說thuyết 。 修tu 習tập 無vô 常thường 想tưởng 。 拔bạt 除trừ 一nhất 切thiết 貪tham 愛ái 。 是thị 想tưởng 境cảnh 界giới 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 一nhất 切thiết 貪tham 愛ái 。 即tức 是thị 集Tập 諦Đế 。 拔bạt 除trừ 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 無vô 常thường 想tưởng 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 雖tuy 四tứ 不bất 同đồng 一nhất 時thời 得đắc 見kiến 。

復phục 次thứ 由do 思tư 擇trạch 故cố 。 如như 經kinh 言ngôn 。 因nhân 無vô 常thường 等đẳng 想tưởng 。 思tư 擇trạch 五ngũ 陰ấm 貪tham 愛ái 。 未vị 生sanh 不bất 得đắc 生sanh 。 已dĩ 生sanh 則tắc 滅diệt 。 此thử 中trung 五ngũ 陰ấm 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 貪tham 愛ái 即tức 集Tập 諦Đế 。 不bất 生sanh 及cập 滅diệt 。 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 無vô 常thường 等đẳng 思tư 擇trạch 。 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 時thời 得đắc 見kiến 四Tứ 諦Đế 。

復phục 次thứ 由do 觀quán 失thất 故cố 。 如như 經kinh 言ngôn 。 觀quán 結kết 處xứ 過quá 失thất 貪tham 愛ái 即tức 滅diệt 。 結kết 處xứ 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 貪tham 愛ái 即tức 集Tập 諦Đế 。 滅diệt 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 過quá 失thất 觀quán 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 時thời 見kiến 諦Đế 。

復phục 次thứ 一nhất 時thời 見kiến 諦Đế 。 譬thí 如như 火hỏa 。 火hỏa 者giả 是thị 可khả 燒thiêu 等đẳng 物vật 。 一nhất 時thời 燒thiêu 熟thục 熱nhiệt 照chiếu 。 觀quán 者giả 亦diệc 爾nhĩ 。 害hại 生sanh 靜tĩnh 出xuất 各các 各các 自tự 相tương 離ly 滅diệt 。 證chứng 修tu 同đồng 在tại 一nhất 時thời 。

復phục 次thứ 譬thí 如như 日nhật 。 日nhật 者giả 是thị 可khả 乾can/kiền/càn 等đẳng 物vật 。 謂vị 水thủy 種chủng 闇ám 花hoa 。 各các 各các 異dị 相tướng 。 乾can/kiền/càn 熟thục 破phá 開khai 同đồng 在tại 一nhất 時thời 。 觀quán 諦đế 亦diệc 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 譬thí 如như 燈đăng 。 燈đăng 者giả 是thị 可khả 燒thiêu 等đẳng 物vật 。 謂vị 炷chú 油du 闇ám 物vật 。 各các 各các 異dị 相tướng 。 燒thiêu 乾can/kiền/càn 破phá 照chiếu 皆giai 是thị 一nhất 時thời 。 觀quán 諦đế 亦diệc 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 譬thí 如như 船thuyền 。 船thuyền 者giả 是thị 可khả 到đáo 等đẳng 不bất 同đồng 相tương/tướng 物vật 。 謂vị 彼bỉ 此thử 兩lưỡng 岸ngạn 物vật 流lưu 到đáo 離ly 。 載tái 斷đoạn 皆giai 在tại 一nhất 時thời 。 觀quán 諦đế 亦diệc 爾nhĩ 。 分phân 別biệt 部bộ 說thuyết 。 若nhược 聚tụ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 達đạt 生sanh 滅diệt 心tâm 。 厭yếm 有hữu 為vi 修tu 。 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 。 若nhược 觀quán 有hữu 為vi 唯duy 有hữu 生sanh 滅diệt 。 不bất 見kiến 餘dư 法pháp 。 修tu 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 若nhược 觀quán 寂tịch 靜tĩnh 不bất 見kiến 有hữu 為vi 及cập 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 修tu 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 。 此thử 中trung 苦khổ 相tương/tướng 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 相tương 生sanh 是thị 煩phiền 惱não 。 業nghiệp 即tức 是thị 集Tập 諦Đế 。 相tương/tướng 滅diệt 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 是thị 法pháp 能năng 令linh 心tâm 離ly 相tương 見kiến 無vô 相tướng 。 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 若nhược 見kiến 無vô 為vi 。 法pháp 寂tịch 離ly 生sanh 滅diệt 。 四tứ 義nghĩa 一nhất 時thời 成thành 。 異dị 此thử 無vô 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 是thị 名danh 苦Khổ 諦Đế 。 由do 除trừ 此thử 故cố 無vô 為vi 法pháp 寂tịch 靜tĩnh 。 是thị 名danh 集Tập 諦Đế 。 無vô 為vi 法pháp 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 能năng 觀quán 此thử 寂tịch 靜tĩnh 。 及cập 見kiến 無vô 為vi 。 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 四tứ 相tương/tướng 雖tuy 別biệt 得đắc 一nhất 時thời 觀quán 。 後hậu 更cánh 思tư 量lượng 故cố 不bất 廣quảng 說thuyết 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

相tương/tướng 思tư 擇trạch 過quá 失thất 。 火hỏa 日nhật 燈đăng 船thuyền 譬thí 。

苦khổ 相tương/tướng 脫thoát 門môn 故cố 。 一nhất 時thời 觀quán 四Tứ 諦Đế 。

汝nhữ 問vấn 。 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 及cập 聖Thánh 諦Đế 有hữu 何hà 差sai 別biệt 者giả 。 答đáp 世Thế 尊Tôn 真chân 聖thánh 。 真chân 婆Bà 羅La 門Môn 。 此thử 諦đế 故cố 無vô 差sai 別biệt 。 譬thí 如như 釋thích 與dữ 天thiên 帝đế 與dữ 。

復phục 次thứ 婆Bà 羅La 門Môn 諦Đế 道Đạo 諦đế 所sở 攝nhiếp 。 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 道Đạo 果Quả 對đối 治trị 道đạo 境cảnh 界giới 所sở 攝nhiếp 。

復phục 次thứ 一nhất 向hướng 善thiện 是thị 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。 善thiện 惡ác 無vô 記ký 是thị 聖Thánh 諦Đế 。

復phục 次thứ 唯duy 道đạo 是thị 婆Bà 羅La 門Môn 諦đế 。 道Đạo 果Quả 是thị 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 汝nhữ 問vấn 。 云vân 何hà 諸chư 佛Phật 。 於ư 聖Thánh 諦Đế 中trung 。 同đồng 有hữu 一nhất 慧tuệ 者giả 。 答đáp 通thông 達đạt 無vô 餘dư 法pháp 。 相tương/tướng 平bình 等đẳng 故cố 。 譬thí 如như 淨tịnh 眼nhãn 觀quán 色sắc 。

復phục 次thứ 證chứng 見kiến 法pháp 故cố 。 譬thí 如như 火hỏa 熱nhiệt 明minh 。 此thử 事sự 世thế 間gian 一nhất 慧tuệ 所sở 共cộng 證chứng 故cố 。

復phục 次thứ 熟thục 磨ma 法pháp 鏡kính 故cố 。 諸chư 佛Phật 通thông 達đạt 法Pháp 界Giới 。 知tri 此thử 一nhất 切thiết 三tam 世thế 。 皆giai 如như 現hiện 在tại 。 譬thí 如như 眾chúng 多đa 水thủy 鏡kính 月nguyệt 面diện 影ảnh 一nhất 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

兩lưỡng 人nhân 一nhất 無vô 異dị 。 道đạo 善thiện 果quả 故cố 異dị 。

無vô 餘dư 證chứng 見kiến 故cố 。 法pháp 鏡kính 故cố 同đồng 慧tuệ 。

汝nhữ 問vấn 。 云vân 何hà 唯duy 以dĩ 四Tứ 諦Đế 為vi 諸chư 佛Phật 上thượng 品phẩm 正chánh 說thuyết 者giả 。 答đáp 能năng 拔bạt 眾chúng 生sanh 。 度độ 生sanh 死tử 海hải 。 譬thí 如như 出xuất 世thế 法pháp 。

復phục 次thứ 諦đế 中trung 最tối 勝thắng 故cố 。 譬thí 如như 諦đế 勝thắng 。

復phục 次thứ 能năng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 真chân 實thật 故cố 。 猶do 如như 勝thắng 奢xa 波ba 葉diệp 譬thí 。

復phục 次thứ 梵Phạm 釋Thích 等đẳng 諸chư 天thiên 不bất 曾tằng 見kiến 故cố 。 樂nhạo/nhạc/lạc 行hành 健kiện 力lực 毘tỳ 搜sưu 紐nữu 天thiên 等đẳng 。 智trí 足túc 未vị 履lý 故cố 。 智trí 勤cần 遠viễn 行hành 諸chư 外ngoại 仙tiên 人nhân 所sở 得đắc 故cố 。

復phục 次thứ 無vô 分phân 別biệt 智trí 境cảnh 界giới 故cố 。 若nhược 能năng 知tri 此thử 。 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 之chi 所sở 莊trang 嚴nghiêm 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 及cập 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。

復phục 次thứ 義nghĩa 具cụ 足túc 故cố 。 由do 不bất 共cộng 故cố 。 此thử 說thuyết 功công 德đức 最tối 勝thắng 。 是thị 故cố 四Tứ 諦Đế 名danh 上thượng 品phẩm 正chánh 說thuyết 。 汝nhữ 問vấn 。 云vân 何hà 同đồng 觀quán 四Tứ 諦Đế 為vi 境cảnh 故cố 智trí 慧tuệ 平bình 等đẳng 。 而nhi 果quả 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 答đáp 不bất 由do 境cảnh 同đồng 故cố 智trí 慧tuệ 同đồng 。 譬thí 如như 定định 及cập 貪tham 欲dục 等đẳng 。

復phục 次thứ 由do 智trí 慧tuệ 差sai 別biệt 故cố 。 故cố 果quả 有hữu 差sai 別biệt 。 譬thí 由do 業nghiệp 差sai 別biệt 故cố 。 果quả 有hữu 差sai 別biệt 。

復phục 次thứ 修tu 道Đạo 異dị 故cố 。 故cố 得đắc 果quả 不bất 同đồng 。 譬thí 如như 種chủng 子tử 。 不bất 同đồng 果quả 有hữu 差sai 別biệt 。

復phục 次thứ 觀quán 過quá 失thất 下hạ 中trung 上thượng 品phẩm 故cố 。 故cố 得đắc 果quả 不bất 同đồng 。 汝nhữ 問vấn 。 若nhược 阿A 羅La 漢Hán 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 智trí 圓viên 無vô 餘dư 。 與dữ 一Nhất 切Thiết 智Trí 則tắc 應ưng 無vô 異dị 。 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 應ưng 有hữu 無vô 明minh 者giả 。 答đáp 阿A 羅La 漢Hán 不bất 知tri 四Tứ 諦Đế 外ngoại 。 諸chư 佛Phật 境cảnh 界giới 。 非phi 是thị 無vô 明minh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 但đãn 有hữu 說thuyết 故cố 。 若nhược 阿A 羅La 漢Hán 。 不bất 知tri 四Tứ 諦Đế 外ngoại 言ngôn 說thuyết 。 非phi 是thị 無vô 明minh 。 如như 勝thắng 奢xa 波ba 葉diệp 譬thí 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 已dĩ 決quyết 判phán 故cố 。 於ư 苦khổ 等đẳng 諦đế 不bất 知tri 。 是thị 名danh 無vô 明minh 。 不bất 知tri 四Tứ 諦Đế 。 外ngoại 四tứ 皮bì 陀đà 皮bì 陀đà 分phần/phân 等đẳng 。 不bất 名danh 無vô 明minh 。

復phục 次thứ 正chánh 對đối 諦đế 智trí 。 對đối 治trị 煩phiền 惱não 。 說thuyết 名danh 無vô 明minh 。 非phi 是thị 不bất 知tri 一Nhất 切Thiết 智Trí 者giả 。 四tứ 種chủng 別biệt 說thuyết 為vi 無vô 明minh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 自tự 苦khổ 一nhất 分phần/phân 識thức 相tương 續tục 各các 各các 異dị 。 依y 約ước 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 。 阿A 羅La 漢Hán 亦diệc 不bất 能năng 見kiến 是thị 心tâm 。 如như 是thị 已dĩ 生sanh 。 由do 如như 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 緣duyên 等đẳng 。 及cập 思tư 惟duy 等đẳng 。 善thiện 惡ác 無vô 記ký 等đẳng 。 如như 是thị 因nhân 所sở 生sanh 緣duyên 所sở 攝nhiếp 。 在tại 如như 此thử 地địa 跡tích 位vị 時thời 中trung 。 次thứ 復phục 第đệ 二nhị 心tâm 。 次thứ 復phục 中trung 後hậu 心tâm 。 如như 此thử 方phương 法pháp 。 始thỉ 自tự 剎sát 那na 羅la 婆bà 牟mâu 休hưu 多đa 。 日nhật 夜dạ 半bán 月nguyệt 一nhất 月nguyệt 時thời 節tiết 。 年niên 數số 生sanh 變biến 及cập 滅diệt 自tự 相tương 續tục 中trung 。 阿A 羅La 漢Hán 亦diệc 不bất 能năng 見kiến 。 何hà 況huống 能năng 見kiến 一nhất 切thiết 。 一nhất 切thiết 種chủng 自tự 苦khổ 。 若nhược 自tự 苦khổ 尚thượng 其kỳ 不bất 見kiến 。 何hà 況huống 能năng 見kiến 他tha 苦khổ 。 是thị 故cố 阿A 羅La 漢Hán 。 不bất 能năng 見kiến 一nhất 切thiết 智trí 境cảnh 界giới 。 四Tứ 諦Đế 中trung 總tổng 別biệt 非phi 是thị 無vô 明minh 。

復phục 次thứ 離ly 四Tứ 諦Đế 無vô 明minh 對đối 治trị 。 智trí 境cảnh 界giới 外ngoại 。

復phục 有hữu 餘dư 法pháp 在tại 。 聲Thanh 聞Văn 境cảnh 界giới 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 亦diệc 不bất 能năng 見kiến 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。 我ngã 不bất 見kiến 有hữu 人nhân 天thiên 。 能năng 見kiến 知tri 我ngã 。 入nhập 初sơ 定định 觀quán 及cập 稱xưng 量lượng 我ngã 令linh 我ngã 退thoái 起khởi 。 唯duy 揀giản 世Thế 尊Tôn 此thử 寂tịch 定định 名danh 。 乃nãi 至chí 目Mục 連Liên 亦diệc 不bất 能năng 解giải 是thị 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 所sở 入nhập 所sở 起khởi 。 乃nãi 至chí 化hóa 度độ 陀đà 難nạn/nan 蛇xà 耶da 婆Bà 羅La 門Môn 。 及cập 其kỳ 外ngoại 生sanh 優ưu 波ba 低đê 舍xá 。 如như 定định 智trí 慧tuệ 辯biện 說thuyết 修tu 習tập 等đẳng 。 他tha 不bất 能năng 及cập 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 迦Ca 葉Diếp 波ba 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 離ly 四Tứ 諦Đế 無vô 明minh 等đẳng 對đối 治trị 。 是thị 名danh 非phi 智trí 。 非phi 是thị 無vô 明minh 。 汝nhữ 問vấn 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 四Tứ 諦Đế 中trung 攝nhiếp 。 勝thắng 奢xa 波ba 葉diệp 譬thí 經kinh 。 應ưng 須tu 救cứu 解giải 。 若nhược 不bất 救cứu 解giải 應ưng 有hữu 五ngũ 諦đế 。 若nhược 無vô 五ngũ 諦đế 餘dư 法pháp 非phi 諦đế 者giả 。 答đáp 自tự 然nhiên 滅diệt 等đẳng 不bất 出xuất 諦đế 外ngoại 識thức 境cảnh 界giới 故cố 。 非phi 所sở 觀quán 故cố 。 云vân 何hà 非phi 所sở 觀quán 。 若nhược 知tri 此thử 法pháp 不bất 得đắc 流lưu 盡tận 及cập 苦khổ 盡tận 故cố 。 不bất 離ly 仰ngưỡng 視thị 外ngoại 道đạo 面diện 故cố 。 非phi 諸chư 見kiến 不bất 能năng 動động 。 如như 帝Đế 釋Thích 幢tràng 。 若nhược 通thông 達đạt 此thử 。 不bất 得đắc 稱xưng 為vi 。 微vi 細tế 通thông 達đạt 。 如như 射xạ 破phá 髮phát 端đoan 不bất 可khả 遍biến 行hành 故cố 。 是thị 故cố 不bất 須tu 修tu 學học 。

復phục 次thứ 餘dư 論luận 師sư 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 由do 相tương/tướng 故cố 皆giai 入nhập 諦đế 攝nhiếp 。 雖tuy 然nhiên 皮bì 陀đà 及cập 皮bì 陀đà 分phần/phân 宿túc 傳truyền 世thế 本bổn 量lượng 判phán 。 僧Tăng 佉khư 愉# 伽già 實thật 廣quảng 論luận 。 欲dục 塵trần 論luận 。 鞞bệ 世thế 師sư 論luận 。 醫y 方phương 論luận 。 相tương/tướng 論luận 。 算toán 數số 論luận 。

時thời 智trí 論luận 。 獸thú 論luận 鴉# 域vực 論luận 。 明minh 論luận 。 歌ca 舞vũ 莊trang 嚴nghiêm 論luận 。 人nhân 舞vũ 論luận 天thiên 舞vũ 論luận 。 天thiên 仙tiên 王vương 傳truyền 等đẳng 論luận 。 外ngoại 道đạo 論luận 。 常thường 行hành 外ngoại 道đạo 等đẳng 。 乃nãi 至chí 九cửu 十thập 六lục 種chủng 。

復phục 有hữu 草thảo 藥dược 藤đằng 樹thụ 等đẳng 。 皮bì 根căn 心tâm 花hoa 果quả 葉diệp 等đẳng 力lực 。 熟thục 德đức 味vị 等đẳng 。

復phục 有hữu 世thế 間gian 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 希hy 有hữu 四tứ 大đại 變biến 異dị 業nghiệp 果quả 報báo 等đẳng 。 有hữu 論luận 能năng 分phân 別biệt 此thử 。 佛Phật 依y 此thử 論luận 說thuyết 勝thắng 奢xa 波ba 葉diệp 譬thí 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 不bất 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 不bất 生sanh 功công 德đức 故cố 。 能năng 起khởi 諸chư 惑hoặc 故cố 。 增tăng 長trưởng 有hữu 為vi 故cố 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 譬thí 如như 毒độc 藥dược 相tương/tướng 憎tăng 藥dược 。 反phản 質chất 咒chú 幻huyễn 化hóa 皮bì 多đa 羅la 論luận 等đẳng 。 以dĩ 損tổn 惱não 他tha 故cố 。 佛Phật 所sở 不bất 說thuyết 。 非phi 為vi 四Tứ 諦Đế 外ngoại 故cố 。 所sở 以dĩ 不bất 說thuyết 。 汝nhữ 問vấn 。 若nhược 苦khổ 等đẳng 四tứ 名danh 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 又hựu 說thuyết 是thị 苦khổ 具cụ 足túc 聖Thánh 諦Đế 。 如như 是thị 等đẳng 經Kinh 。 則tắc 不bất 須tu 說thuyết 。 又hựu 若nhược 汝nhữ 言ngôn 於ư 苦Khổ 諦Đế 是thị 名danh 苦khổ 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 答đáp 是thị 經Kinh 說thuyết 智trí 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 如như 境cảnh 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 如như 說thuyết 四tứ 量lượng 。

復phục 次thứ 由do 境cảnh 界giới 安an 立lập 故cố 。 智trí 得đắc 成thành 立lập 。 譬thí 如như 六lục 識thức 。

復phục 次thứ 由do 功công 能năng 故cố 。 智trí 體thể 唯duy 一nhất 。 約ước 能năng 為vi 四tứ 。 如như 四tứ 正chánh 勤cần 智trí 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 次thứ 四tứ 聖Thánh 諦Đế 智trí 為vi 總tổng 故cố 。 於ư 四Tứ 諦Đế 觀quán 說thuyết 智trí 為vi 勝thắng 。 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 智trí 如như 境cảnh 。

復phục 次thứ 欲dục 顯hiển 決quyết 定định 出xuất 離ly 是thị 四Tứ 諦Đế 功công 德đức 故cố 。 隨tùy 說thuyết 一nhất 苦khổ 具cụ 足túc 聖Thánh 諦Đế 。 與dữ 義nghĩa 相tương 應ứng 。 若nhược 了liễu 義nghĩa 說thuyết 者giả 。 苦khổ 等đẳng 是thị 了liễu 義nghĩa 諦đế 。

何hà 以dĩ 故cố 。 佛Phật 說thuyết 苦khổ 等đẳng 有hữu 生sanh 等đẳng 相tương/tướng 故cố 。 安an 立lập 四tứ 種chủng 觀quán 故cố 。 若nhược 不bất 如như 此thử 。 唯duy 有hữu 一nhất 觀quán 名danh 為vi 修tu 習tập 。 若nhược 取thủ 此thử 經Kinh 分phân 別biệt 諸chư 諦đế 。 唯duy 有hữu 一nhất 諦đế 。 所sở 謂vị 道Đạo 諦Đế 。 謂vị 說thuyết 無vô 為vi 諦đế 故cố 。 是thị 經Kinh 非phi 證chứng 此thử 義nghĩa 。 依y 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 及cập 藏tạng 論luận 故cố 得đắc 成thành 立lập 。 汝nhữ 問vấn 。 若nhược 知tri 一nhất 諦đế 亦diệc 知tri 餘dư 諦đế 。 說thuyết 後hậu 三tam 諦đế 則tắc 為vi 無vô 用dụng 者giả 。 答đáp 我ngã 不bất 說thuyết 見kiến 苦Khổ 諦Đế 即tức 見kiến 餘dư 諦đế 。 我ngã 說thuyết 一nhất 時thời 見kiến 四Tứ 諦Đế 。 一nhất 時thời 離ly 一nhất 時thời 除trừ 。 一nhất 時thời 得đắc 一nhất 時thời 修tu 故cố 。 說thuyết 餘dư 諦đế 非phi 為vi 無vô 用dụng 。 譬thí 如như 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。

復phục 有hữu 為vi 境cảnh 界giới 數số 量lượng 故cố 。 如như 說thuyết 道Đạo 數số 量lượng 。

復phục 次thứ 四tứ 中trung 隨tùy 知tri 一nhất 已dĩ 即tức 通thông 餘dư 諦đế 。 如như 知tri 一nhất 粒lạp 則tắc 通thông 餘dư 粒lạp 。 是thị 故cố 四Tứ 諦Đế 並tịnh 皆giai 有hữu 用dụng 。

復phục 次thứ 入nhập 觀quán 門môn 故cố 。 觀quán 取thủ 陰ấm 即tức 離ly 捨xả 愛ái 念niệm 。 如như 知tri 怨oán 家gia 。 取thủ 陰ấm 者giả 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 愛ái 念niệm 即tức 集Tập 諦Đế 。 離ly 捨xả 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 知tri 是thị 道Đạo 諦Đế 。 依y 苦khổ 觀quán 門môn 。 其kỳ 義nghĩa 如như 此thử 。 知tri 貪tham 愛ái 已dĩ 即tức 捨xả 。 由do 此thử 苦khổ 不bất 生sanh 貪tham 愛ái 即tức 集Tập 諦Đế 。 所sở 貪tham 愛ái 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 苦khổ 不bất 生sanh 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 知tri 即tức 道Đạo 諦Đế 。 依y 集Tập 諦Đế 觀quán 門môn 如như 此thử 。 知tri 有hữu 為vi 寂tịch 滅diệt 已dĩ 。 若nhược 人nhân 證chứng 此thử 。 無vô 明minh 即tức 滅diệt 。 有hữu 為vi 貪tham 渴khát 即tức 寂tịch 靜tĩnh 。 有hữu 為vi 寂tịch 滅diệt 。 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 此thử 所sở 離ly 法pháp 即tức 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 無vô 明minh 貪tham 愛ái 。 即tức 是thị 集Tập 諦Đế 。 知tri 即tức 道Đạo 諦Đế 。 依y 滅Diệt 諦Đế 觀quán 門môn 如như 此thử 。 知tri 助trợ 道Đạo 法Pháp 即tức 生sanh 修tu 習tập 。 煩phiền 惱não 障chướng 與dữ 其kỳ 相tương 違vi 。 即tức 捨xả 。 由do 捨xả 此thử 故cố 有hữu 更cánh 生sanh 。 助trợ 道đạo 者giả 是thị 道Đạo 諦Đế 。 有hữu 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 煩phiền 惱não 業nghiệp 即tức 集Tập 諦Đế 。 捨xả 此thử 及cập 有hữu 不bất 生sanh 是thị 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 依y 道Đạo 諦Đế 觀quán 門môn 如như 此thử 。 由do 諸chư 諦đế 觀quán 門môn 故cố 。 雖tuy 復phục 觀quán 一nhất 說thuyết 於ư 餘dư 諦đế 。 非phi 為vi 無vô 用dụng 。 汝nhữ 問vấn 。 云vân 何hà 在tại 先tiên 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 者giả 。 答đáp 為vi 止chỉ 息tức 苦khổ 修tu 四Tứ 諦Đế 觀quán 。 及cập 出xuất 家gia 住trụ 於ư 梵Phạm 行hạnh 故cố 先tiên 說thuyết 苦khổ 。

復phục 次thứ 生sanh 老lão 死tử 等đẳng 。 眾chúng 苦khổ 無vô 邊biên 念niệm 念niệm 恆hằng 逼bức 。 行hành 人nhân 觀quán 此thử 求cầu 覓mịch 苦khổ 因nhân 。 譬thí 如như 師sư 子tử 。

復phục 次thứ 外ngoại 緣duyên 不bất 能năng 治trị 無vô 始thỉ 時thời 節tiết 是thị 根căn 本bổn 病bệnh 。 行hành 人nhân 觀quán 此thử 求cầu 覓mịch 病bệnh 因nhân 。 譬thí 如như 醫y 師sư 。

復phục 次thứ 遍biến 滿mãn 三tam 界giới 。 災tai 橫hoạnh 疾tật 惱não 。 行hành 人nhân 觀quán 此thử 求cầu 覓mịch 其kỳ 因nhân 。 如như 尋tầm 毒độc 樹thụ 。

復phục 次thứ 麁thô 故cố 失thất 故cố 。 厭yếm 惡ác 依y 止chỉ 故cố 。 驚kinh 怖bố 處xứ 所sở 故cố 。 故cố 先tiên 說thuyết 苦khổ 。 汝nhữ 問vấn 。 若nhược 未vị 說thuyết 因nhân 先tiên 說thuyết 果quả 者giả 。 何hà 得đắc 不bất 違vi 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 者giả 。 答đáp 生sanh 次thứ 第đệ 故cố 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 。 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 。 思tư 擇trạch 次thứ 第đệ 故cố 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 先tiên 果quả 後hậu 因nhân 。 是thị 故cố 二nhị 說thuyết 皆giai 不bất 相tương 違vi 。

復phục 次thứ 果quả 中trung 有hữu 迷mê 緣duyên 因nhân 計kế 果quả 。 如như 經kinh 言ngôn 。 若nhược 此thử 有hữu 彼bỉ 亦diệc 有hữu 。 由do 此thử 生sanh 彼bỉ 亦diệc 生sanh 。 若nhược 因nhân 中trung 有hữu 迷mê 緣duyên 果quả 計kế 因nhân 。 如như 經kinh 言ngôn 。 老lão 死tử 等đẳng 有hữu 何hà 法pháp 令linh 有hữu 。 由do 此thử 義nghĩa 故cố 。 各các 有hữu 所sở 破phá 。 皆giai 不bất 相tương 違vi 。 逆nghịch 順thuận 說thuyết 故cố 。 二nhị 說thuyết 不bất 同đồng 。 逆nghịch 說thuyết 緣duyên 生sanh 。 是thị 名danh 四Tứ 諦Đế 。 是thị 故cố 不bất 違vi 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 。 汝nhữ 問vấn 。 云vân 何hà 先tiên 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 後hậu 說thuyết 道Đạo 諦đế 者giả 。 答đáp 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 順thuận 二nhị 逆nghịch 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 戒giới 清thanh 淨tịnh 為vì 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 者giả 。 為vi 慧tuệ 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 及cập 明minh 解giải 脫thoát 。 是thị 名danh 順thuận 說thuyết 。 逆nghịch 說thuyết 者giả 。 解giải 脫thoát 者giả 以dĩ 離ly 欲dục 為vi 緣duyên 。 離ly 欲dục 者giả 厭yếm 惡ác 為vi 緣duyên 。 厭yếm 惡ác 者giả 以dĩ 實thật 見kiến 為vi 緣duyên 。 乃nãi 至chí 無vô 憂ưu 悔hối 者giả 。 以dĩ 戒giới 清thanh 淨tịnh 為vi 緣duyên 。

四Tứ 諦Đế 論luận 思tư 擇trạch 品phẩm 究cứu 竟cánh 。

四Tứ 諦Đế 論Luận 略Lược 說Thuyết 品Phẩm 第đệ 二nhị

問vấn 四Tứ 諦Đế 次thứ 第đệ 云vân 何hà 。 答đáp 。

麁thô 橫hoạnh/hoành 重trọng/trùng 結kết 所sở 。 依y 道đạo 怖bố 事sự 果quả 。

病bệnh 火hỏa 怨oán 依y 債trái 。 熱nhiệt 毒độc 逼bức 害hại 境cảnh 。

欲dục 顯hiển 麁thô 大đại 境cảnh 故cố 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。 得đắc 苦khổ 相tương/tướng 已dĩ 。 此thử 法pháp 何hà 因nhân 生sanh 故cố 說thuyết 集tập 。 此thử 法pháp 盡tận 何hà 處xứ 次thứ 說thuyết 滅diệt 。 此thử 法pháp 因nhân 何hà 得đắc 故cố 次thứ 說thuyết 道Đạo 。

復phục 次thứ 無vô 始thỉ 橫hoạnh/hoành 網võng 是thị 名danh 苦khổ 。 橫hoạnh/hoành 根căn 名danh 集tập 。 永vĩnh 離ly 橫hoạnh/hoành 根căn 。 是thị 名danh 為vi 滅diệt 。 能năng 拔bạt 除trừ 者giả 說thuyết 名danh 為vi 道đạo 。

復phục 次thứ 極cực 重trọng 名danh 苦khổ 。 執chấp 重trọng/trùng 名danh 集tập 。 捨xả 名danh 滅diệt 。 能năng 滅diệt 執chấp 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 結kết 處xứ 名danh 苦khổ 。 是thị 結kết 名danh 集tập 。 結kết 盡tận 名danh 滅diệt 。 觀quán 過quá 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 取thủ 亦diệc 如như 是thị 。

復phục 次thứ 依y 處xứ 名danh 苦khổ 。 世thế 間gian 凡phàm 夫phu 。 雖tuy 為vi 取thủ 陰ấm 所sở 害hại 。 猶do 起khởi 依y 著trước 。 如như 依y 怨oán 家gia 謬mậu 為vi 親thân 友hữu 。 依y 所sở 安an 愛ái 名danh 集tập 。 因nhân 此thử 安an 愛ái 住trụ 三tam 有hữu 獄ngục 。 不bất 求cầu 出xuất 離ly 。 譬thí 如như 狂cuồng 囚tù 。 無vô 依y 愛ái 名danh 滅diệt 。 無vô 方phương 所sở 依y 止chỉ 故cố 。 如như 瞿cù 提đề 經kinh 說thuyết 。 能năng 滅diệt 依y 愛ái 名danh 道đạo 。 觀quán 依y 過quá 故cố 。 如như 觀quán 燒thiêu 屋ốc 。

復phục 次thứ 六lục 道đạo 名danh 苦khổ 。 以dĩ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 猶do 如như 穢uế 廁trắc 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 名danh 集tập 。 為vi 道đạo 因nhân 故cố 。 離ly 道đạo 名danh 滅diệt 。 無vô 假giả 名danh 物vật 故cố 。 譬thí 如như 火hỏa 滅diệt 。 如như 鹿lộc 頭đầu 經kinh 說thuyết 。 能năng 引dẫn 出xuất 諸chư 道đạo 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 如như 婆bà 羅la 呵ha 馬mã 王vương 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 怖bố 畏úy 名danh 苦khổ 。 我ngã 愛ái 名danh 集tập 。 無vô 畏úy 處xứ 名danh 滅diệt 。 上thượng 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 運vận 至chí 無vô 畏úy 處xứ 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 作tác 事sự 名danh 苦khổ 。 事sự 因nhân 名danh 集tập 。 拔bạt 除trừ 事sự 因nhân 名danh 滅diệt 。 能năng 拔bạt 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 似tự 果quả 名danh 苦khổ 。 似tự 種chủng 子tử 名danh 集tập 。 似tự 種chủng 子tử 壞hoại 名danh 滅diệt 。 似tự 種chủng 子tử 壞hoại 因nhân 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 病bệnh 。 集tập 如như 病bệnh 因nhân 。 滅diệt 如như 無vô 病bệnh 。 道đạo 如như 治trị 病bệnh 藥dược 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 火hỏa 。 集tập 如như 薪tân 。 滅diệt 如như 火hỏa 盡tận 。 道đạo 如như 火hỏa 盡tận 因nhân 。

復phục 次thứ 似tự 怨oán 名danh 苦khổ 。 結kết 恨hận 名danh 集tập 。 除trừ 結kết 恨hận 名danh 滅diệt 。 能năng 除trừ 因nhân 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 似tự 衣y 名danh 苦khổ 。 似tự 塵trần 名danh 集tập 。 塵trần 淨tịnh 名danh 滅diệt 。 淨tịnh 因nhân 名danh 道đạo 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 債trái 。 集tập 如như 貧bần 。 滅diệt 如như 離ly 貧bần 。 道đạo 如như 財tài 物vật 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 燒thiêu 熱nhiệt 。 集tập 如như 燒thiêu 熱nhiệt 因nhân 。 滅diệt 如như 清thanh 涼lương 。 道đạo 如như 涼lương 具cụ 。

復phục 次thứ 苦khổ 毒độc 發phát 。 集Tập 諦Đế 如như 毒độc 。 滅diệt 如như 離ly 毒độc 。 道đạo 如như 阿a 伽già 陀đà 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 逼bức 惱não 。 集tập 如như 能năng 惱não 。 滅diệt 如như 離ly 惱não 。 道đạo 如như 離ly 惱não 因nhân 。

復phục 次thứ 苦khổ 如như 殺sát 害hại 。 集tập 如như 能năng 害hại 者giả 。 滅diệt 如như 離ly 殺sát 。 道đạo 如như 離ly 殺sát 因nhân 。

復phục 次thứ 苦khổ 應ưng 知tri 。 集tập 應ưng 除trừ 。 滅diệt 應ưng 得đắc 。 為vị 此thử 三tam 事sự 。 故cố 修tu 聖thánh 道Đạo 。 次thứ 第đệ 如như 此thử 。 四Tứ 諦Đế 體thể 相tướng 云vân 何hà 。 偈kệ 曰viết 。

似tự 真chân 理lý 足túc 品phẩm 。 有hữu 為vi 相tương/tướng 影ảnh 識thức 。

虛hư 妄vọng 一nhất 切thiết 三tam 。 逼bức 有hữu 等đẳng 十thập 二nhị 。

有hữu 諸chư 法Pháp 師sư 說thuyết 真chân 似tự 二nhị 諦đế 。 生sanh 者giả 貪tham 愛ái 果quả 故cố 名danh 為vi 真chân 苦khổ 。 道đạo 者giả 業nghiệp 果quả 名danh 為vi 似tự 苦khổ 。 生sanh 因nhân 貪tham 愛ái 名danh 為vi 真chân 集tập 。 牽khiên 六lục 道đạo 業nghiệp 名danh 為vi 似tự 集tập 。 生sanh 因nhân 愛ái 盡tận 名danh 為vi 真chân 滅diệt 。 六lục 道đạo 因nhân 盡tận 名danh 為vi 似tự 滅diệt 。 能năng 滅diệt 生sanh 因nhân 正chánh 智trí 名danh 為vi 真chân 道đạo 。 戒giới 等đẳng 方phương 便tiện 能năng 離ly 道đạo 因nhân 說thuyết 名danh 似tự 道đạo 。 又hựu 理lý 足túc 論luận 師sư 說thuyết 。 識thức 為vi 真chân 苦khổ 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 色sắc 等đẳng 亦diệc 名danh 為vi 苦khổ 。 自tự 愛ái 名danh 真chân 集tập 。 與dữ 此thử 相tương 應ứng 業nghiệp 等đẳng 亦diệc 名danh 為vi 集tập 。 自tự 愛ái 盡tận 為vi 真chân 滅diệt 。 由do 此thử 盡tận 故cố 餘dư 盡tận 亦diệc 名danh 為vi 滅diệt 。 正chánh 見kiến 名danh 真chân 道đạo 。 若nhược 此thử 不bất 生sanh 餘dư 不bất 至chí 滅diệt 。 由do 此thử 生sanh 故cố 餘dư 亦diệc 名danh 道đạo 。 又hựu 假giả 名danh 部bộ 說thuyết 。 諦đế 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 苦khổ 品phẩm 。 二nhị 品phẩm 諦đế 。 三tam 聖Thánh 諦Đế 。 苦khổ 品phẩm 者giả 。 謂vị 五ngũ 取thủ 陰ấm 苦khổ 。 品phẩm 諦đế 者giả 。 逼bức 惱não 為vi 相tương/tướng 苦khổ 。 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 是thị 苦khổ 一nhất 味vị 。 集tập 品phẩm 者giả 謂vị 貪tham 愛ái 集tập 。 品phẩm 諦đế 者giả 能năng 生sanh 為vi 相tương/tướng 。 集tập 聖Thánh 諦Đế 是thị 集tập 一nhất 味vị 。 滅diệt 品phẩm 者giả 謂vị 沙Sa 門Môn 果quả 。 滅diệt 品phẩm 諦đế 者giả 寂tịch 靜tĩnh 為vi 相tương/tướng 。 滅diệt 聖Thánh 諦Đế 者giả 一nhất 味vị 為vi 相tương/tướng 。 道Đạo 品Phẩm 者giả 謂vị 八bát 分phần/phân 聖thánh 道Đạo 。 道Đạo 諦Đế 者giả 直trực 離ly 為vi 相tương/tướng 。 道đạo 聖Thánh 諦Đế 者giả 一nhất 味vị 為vi 相tương/tướng 。 又hựu 分phân 別biệt 部bộ 說thuyết 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 皆giai 苦khổ 。 由do 無vô 常thường 故cố 。 非phi 初sơ 諦đế 故cố 苦khổ 。 為vi 離ly 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 一nhất 切thiết 因nhân 皆giai 名danh 集tập 。 以dĩ 能năng 生sanh 故cố 。 非phi 第đệ 二nhị 諦đế 故cố 集tập 。 為vi 斷đoạn 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 集tập 聖Thánh 諦Đế 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 。 寂tịch 離ly 名danh 滅diệt 。 由do 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 非phi 第đệ 三tam 諦đế 故cố 滅diệt 。 為vi 證chứng 此thử 滅diệt 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 滅diệt 聖Thánh 諦Đế 。 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 皆giai 是thị 道đạo 。 能năng 出xuất 離ly 故cố 。 非phi 第đệ 四Tứ 諦Đế 故cố 道đạo 。 為vi 習tập 此thử 道đạo 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 又hựu 說thuyết 執chấp 相tướng 為vi 煩phiền 惱não 。 煩phiền 惱não 及cập 煩phiền 惱não 所sở 起khởi 業nghiệp 名danh 集tập 。 若nhược 從tùng 此thử 有hữu 有hữu 名danh 集tập 聖Thánh 諦Đế 。 有hữu 生sanh 名danh 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 如như 此thử 從tùng 第đệ 二nhị 諦đế 生sanh 第đệ 一nhất 諦đế 。 若nhược 心tâm 捨xả 離ly 執chấp 相tướng 達đạt 無vô 相tướng 界giới 。 由do 此thử 因nhân 故cố 煩phiền 惱não 。 煩phiền 惱não 所sở 起khởi 業nghiệp 斷đoạn 。 由do 此thử 斷đoạn 故cố 無vô 復phục 因nhân 緣duyên 。 有hữu 不bất 更cánh 生sanh 。 此thử 不bất 更cánh 生sanh 名danh 滅diệt 聖Thánh 諦Đế 。 此thử 法Pháp 能năng 令linh 。 心tâm 捨xả 離ly 執chấp 相tướng 證chứng 無vô 相tướng 界giới 。 是thị 正chánh 見kiến 等đẳng 名danh 滅diệt 道đạo 聖Thánh 諦Đế 。 如như 執chấp 相tướng 餘dư 影ảnh 似tự 道đạo 妄vọng 分phân 別biệt 。 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 分phân 別biệt 論luận 中trung 說thuyết 。 世Thế 尊Tôn 不bất 依y 一nhất 切thiết 苦khổ 。 假giả 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 為vi 為vi 顯hiển 無vô 記ký 果quả 。 執chấp 取thủ 陰ấm 性tánh 體thể 相tướng 故cố 。 假giả 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 。 假giả 說thuyết 苦khổ 因nhân 法pháp 。 為vi 別biệt 離ly 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 真chân 苦Khổ 諦Đế 。 不bất 依y 一nhất 切thiết 。 因nhân 假giả 說thuyết 集Tập 諦Đế 。 為vi 顯hiển 能năng 生sanh 後hậu 有hữu 因nhân 性tánh 體thể 相tướng 故cố 。 假giả 說thuyết 集Tập 諦Đế 。 假giả 說thuyết 集tập 因nhân 法pháp 。 為vi 斷đoạn 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 真chân 集Tập 諦Đế 。 不bất 依y 一nhất 切thiết 滅diệt 。 假giả 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 為vi 顯hiển 輪luân 轉chuyển 道đạo 斷đoạn 性tánh 體thể 相tướng 故cố 。 假giả 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 假giả 說thuyết 滅diệt 因nhân 法pháp 。 為vi 證chứng 至chí 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 真chân 滅Diệt 諦Đế 。 不bất 依y 一nhất 切thiết 道đạo 。 假giả 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 為vi 顯hiển 能năng 除trừ 惑hoặc 道đạo 性tánh 體thể 相tướng 故cố 。 假giả 說thuyết 道Đạo 諦đế 因nhân 法pháp 。 為vi 修tu 此thử 故cố 。 於ư 世Thế 尊Tôn 所sở 。 修tu 淨tịnh 梵Phạm 行hạnh 。 是thị 真chân 道Đạo 諦Đế 。 又hựu 藏tạng 論luận 說thuyết 。 略lược 明minh 苦khổ 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 與dữ 憎tăng 會hội 。 二nhị 與dữ 愛ái 離ly 。 此thử 二nhị 二nhị 處xứ 。 一nhất 身thân 二nhị 心tâm 。 因nhân 愛ái 三tam 種chủng 故cố 。 則tắc 成thành 三tam 苦khổ 。 集Tập 諦Đế 有hữu 三tam 。 愛ái 見kiến 及cập 業nghiệp 。 愛ái 見kiến 二nhị 惑hoặc 名danh 為vi 後hậu 集tập 。 由do 此thử 已dĩ 有hữu 業nghiệp 。 麁thô 妙diệu 集tập 滅Diệt 諦Đế 有hữu 三tam 。 一nhất 見kiến 一nhất 處xứ 惑hoặc 滅diệt 。 二nhị 欲dục 一nhất 處xứ 惑hoặc 滅diệt 。 三tam 有hữu 一nhất 處xứ 惑hoặc 滅diệt 。 道Đạo 諦Đế 有hữu 三tam 。 一nhất 見kiến 道đạo 。 二nhị 修tu 道Đạo 。 三tam 成thành 守thủ 道đạo 。 此thử 三tam 即tức 三tam 根căn 。 復phục 說thuyết 。 苦khổ 者giả 逼bức 相tương/tướng 。 集tập 者giả 生sanh 相tương/tướng 。 滅diệt 者giả 寂tịch 靜tĩnh 相tương/tướng 。 道đạo 者giả 能năng 出xuất 離ly 相tương/tướng 。 復phục 說thuyết 。 苦khổ 者giả 有hữu 相tương/tướng 。 集tập 者giả 能năng 有hữu 相tương/tướng 。 滅diệt 者giả 離ly 相tương/tướng 。 道đạo 者giả 能năng 離ly 相tương/tướng 。

四Tứ 諦Đế 論Luận 分Phân 別Biệt 苦Khổ 諦Đế 。 品Phẩm 第đệ 三tam 之chi 一nhất

何hà 者giả 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 略lược 說thuyết 如như 此thử 已dĩ 。 云vân 何hà 廣quảng 分phân 別biệt 。 於ư 苦khổ 聚tụ 中trung 云vân 何hà 說thuyết 生sanh 為vi 初sơ 。 云vân 何hà 為vi 生sanh 。 云vân 何hà 生sanh 相tương/tướng 。 云vân 何hà 生sanh 事sự 。 云vân 何hà 生sanh 緣duyên 生sanh 。 云vân 何hà 苦khổ 。 若nhược 生sanh 是thị 苦khổ 三tam 種chủng 樂lạc 生sanh 。 義nghĩa 則tắc 不bất 成thành 。 生sanh 之chi 與dữ 起khởi 云vân 何hà 為vi 異dị 。 阿A 羅La 漢Hán 五ngũ 陰ấm 未vị 滅diệt 。 云vân 何hà 說thuyết 生sanh 已dĩ 盡tận 。 云vân 何hà 為vi 老lão 。 云vân 何hà 老lão 相tương/tướng 。 云vân 何hà 老lão 事sự 。 云vân 何hà 老lão 緣duyên 。 云vân 何hà 老lão 苦khổ 。 齒xỉ 落lạc 相tương/tướng 等đẳng 不bất 皆giai 遍biến 有hữu 。 苦khổ 非phi 不bất 遍biến 。 云vân 何hà 說thuyết 老lão 是thị 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 有hữu 為vi 不bất 住trụ 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 。 云vân 何hà 有hữu 老lão 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

分phân 別biệt 初sơ 四tứ 生sanh 。 苦khổ 三tam 及cập 差sai 別biệt 。

盡tận 四tứ 老lão 并tinh 苦khổ 。 齒xỉ 落lạc 等đẳng 念niệm 滅diệt 。

云vân 何hà 為vi 病bệnh 。 云vân 何hà 病bệnh 相tương/tướng 。 云vân 何hà 病bệnh 事sự 。 云vân 何hà 病bệnh 緣duyên 。 云vân 何hà 病bệnh 苦khổ 。 若nhược 由do 病bệnh 故cố 身thân 恆hằng 苦khổ 者giả 。 云vân 何hà 不bất 違vi 此thử 偈kệ 。

無vô 病bệnh 第đệ 一nhất 利lợi 。 知tri 足túc 為vi 勝thắng 財tài 。

無vô 疑nghi 為vi 上thượng 親thân 。 涅Niết 槃Bàn 無vô 比tỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 。

若nhược 天thiên 道đạo 無vô 病bệnh 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 病bệnh 為vi 法pháp 。 此thử 言ngôn 應ưng 救cứu 正Chánh 道Đạo 。 論luận 說thuyết 病bệnh 為vi 業nghiệp 果quả 。 是thị 業nghiệp 果quả 苦khổ 非phi 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 佛Phật 說thuyết 苦khổ 名danh 為vi 病bệnh 。 又hựu 偈kệ 說thuyết 飢cơ 為vi 第đệ 一nhất 病bệnh 。 如như 此thử 二nhị 說thuyết 云vân 何hà 為vi 異dị 。 云vân 何hà 為vi 死tử 。 云vân 何hà 死tử 相tướng 。 云vân 何hà 死tử 事sự 。 云vân 何hà 死tử 緣duyên 。 云vân 何hà 死tử 苦khổ 。 放phóng 逸dật 死tử 。 破phá 戒giới 死tử 。 生sanh 緣duyên 死tử 。 此thử 三tam 何hà 異dị 。 又hựu 有hữu 覺giác 無vô 覺giác 死tử 。 有hữu 悔hối 無vô 悔hối 死tử 。 有hữu 放phóng 逸dật 無vô 放phóng 逸dật 死tử 。 有hữu 著trước 無vô 著trước 死tử 。 有hữu 調điều 伏phục 不bất 調điều 伏phục 死tử 。 少thiểu 分phần 調điều 伏phục 死tử 。 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 。 五ngũ 陰ấm 念niệm 念niệm 自tự 滅diệt 。 他tha 害hại 等đẳng 死tử 。 云vân 何hà 得đắc 成thành 。 云vân 何hà 為vi 怨oán 憎tăng 會hội 。 云vân 何hà 怨oán 憎tăng 會hội 相tương/tướng 。 云vân 何hà 怨oán 憎tăng 會hội 事sự 。 云vân 何hà 怨oán 憎tăng 會hội 緣duyên 。 云vân 何hà 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 若nhược 怨oán 憎tăng 類loại 有hữu 聚tụ 會hội 者giả 。 永vĩnh 不bất 相tương 離ly 。 此thử 義nghĩa 應ưng 至chí 。 云vân 何hà 為vi 親thân 愛ái 離ly 。 云vân 何hà 親thân 愛ái 離ly 相tương/tướng 。 云vân 何hà 。 親thân 愛ái 離ly 事sự 。 云vân 何hà 親thân 愛ái 離ly 緣duyên 。 云vân 何hà 親thân 愛ái 離ly 苦khổ 。 老lão 等đẳng 聚tụ 會hội 即tức 怨oán 憎tăng 會hội 。 少thiếu 壯tráng 等đẳng 離ly 即tức 親thân 愛ái 離ly 。 更cánh 說thuyết 怨oán 會hội 愛ái 離ly 。 云vân 何hà 非phi 重trùng 說thuyết 耶da 。 云vân 何hà 所sở 求cầu 不bất 得đắc 。 云vân 何hà 求cầu 不bất 得đắc 相tương/tướng 。 云vân 何hà 求cầu 不bất 得đắc 事sự 。 云vân 何hà 求cầu 不bất 得đắc 緣duyên 。 云vân 何hà 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 欲dục 塵trần 即tức 苦khổ 至chí 得đắc 亦diệc 苦khổ 。 求cầu 之chi 不bất 得đắc 。 云vân 何hà 為vi 苦khổ 。 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 求cầu 之chi 不bất 得đắc 。 云vân 何hà 略lược 說thuyết 五ngũ 取thủ 陰ấm 為vi 苦khổ 略lược 義nghĩa 。 云vân 何hà 諸chư 陰ấm 何hà 相tương/tướng 。 陰ấm 有hữu 何hà 義nghĩa 。 是thị 色sắc 識thức 等đẳng 同đồng 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 云vân 何hà 說thuyết 五ngũ 陰ấm 與dữ 取thủ 陰ấm 云vân 何hà 為vi 異dị 。 云vân 何hà 說thuyết 取thủ 陰ấm 為vi 苦khổ 陰ấm 。 不bất 名danh 苦khổ 陰ấm 者giả 何hà 義nghĩa 。 隨tùy 正chánh 見kiến 一nhất 苦khổ 已dĩ 即tức 通thông 達đạt 苦Khổ 諦Đế 。 何hà 用dụng 廣quảng 說thuyết 諸chư 苦khổ 相tương/tướng 耶da 。 經kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 。 色sắc 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 在tại 樂lạc 處xứ 。 若nhược 取thủ 陰ấm 是thị 苦khổ 。 經kinh 則tắc 相tương 違vi 。 云vân 何hà 此thử 經Kinh 獨độc 說thuyết 略lược 言ngôn 。 餘dư 經kinh 說thuyết 色sắc 苦khổ 乃nãi 至chí 識thức 苦khổ 取thủ 陰ấm 。 復phục 何hà 因nhân 緣duyên 苦khổ 。 總tổng 略lược 義nghĩa 云vân 何hà 。

汝nhữ 問vấn 。 何hà 者giả 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 略lược 說thuyết 如như 此thử 已dĩ 。 云vân 何hà 廣quảng 分phân 別biệt 者giả 。 答đáp 有hữu 諸chư 弟đệ 子tử 。 樂nhạo/nhạc/lạc 略lược 正chánh 教giáo 。 如như 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 等đẳng 開khai 智trí 受thọ 化hóa 。 是thị 故cố 略lược 說thuyết 。 有hữu 諸chư 弟đệ 子tử 。 樂nhạo 聞văn 廣quảng 說thuyết 。 如như 難Nan 陀Đà 及cập 弗phất 迦ca 婆bà 等đẳng 。 廣quảng 分phân 別biệt 智trí 故cố 為vi 廣quảng 說thuyết 。

復phục 次thứ 有hữu 諸chư 弟đệ 子tử 。 因nhân 力lực 最tối 強cường/cưỡng 。 如như 大đại 迦Ca 葉Diếp 。 已dĩ 增tăng 長trưởng 善thiện 根căn 。 故cố 為vi 略lược 說thuyết 。 緣duyên 力lực 弱nhược 者giả 。 如như 莎sa 提đề 等đẳng 。 未vị 增tăng 長trưởng 善thiện 根căn 。 故cố 為vi 廣quảng 說thuyết 。

復phục 次thứ 利lợi 根căn 如như 鴦ương 崛quật 摩ma 羅la 等đẳng 故cố 為vi 略lược 說thuyết 。 鈍độn 根căn 受thọ 化hóa 如như 蛇xà 奴nô 等đẳng 故cố 為vi 廣quảng 說thuyết 。

復phục 次thứ 多đa 聞văn 弟đệ 子tử 。 如như 阿A 難Nan 等đẳng 。 能năng 持trì 聞văn 藏tạng 。 是thị 故cố 略lược 說thuyết 。 少thiểu 聞văn 弟đệ 子tử 如như 周chu 羅la 般bát 陀đà 等đẳng 。 智trí 慧tuệ 鈍độn 弱nhược 故cố 。 廣quảng 分phân 別biệt 說thuyết 。

復phục 次thứ 富phú 聖thánh 言ngôn 勝thắng 德đức 如như 離ly 婆bà 多đa 等đẳng 。 數số 習tập 內nội 觀quán 故cố 為vi 略lược 說thuyết 。 未vị 有hữu 聖thánh 言ngôn 及cập 勝thắng 德đức 。 如như 闡xiển 那na 等đẳng 未vị 習tập 內nội 觀quán 。 為vi 廣quảng 分phân 別biệt 說thuyết 。

汝nhữ 問vấn 。 於ư 苦khổ 聚tụ 中trung 云vân 何hà 說thuyết 生sanh 為vi 初sơ 者giả 。

答đáp 曰viết 。

苦khổ 始thỉ 故cố 。 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 諸chư 苦khổ 生sanh 為vi 最tối 初sơ 。 譬thí 如như 無vô 悔hối 等đẳng 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 以dĩ 戒giới 為vi 初sơ 。 如như 是thị 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 生sanh 為vi 足túc 所sở 。 故cố 說thuyết 生sanh 為vi 初sơ 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。

復phục 次thứ 由do 生sanh 能năng 故cố 。 若nhược 生sanh 已dĩ 有hữu 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 能năng 害hại 身thân 根căn 心tâm 等đẳng 。 譬thí 如như 火hỏa 若nhược 火hỏa 已dĩ 成thành 則tắc 有hữu 燒thiêu 熟thục 照chiếu 等đẳng 。 非phi 不bất 有hữu 火hỏa 生sanh 亦diệc 如như 此thử 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 。

復phục 次thứ 不bất 相tương 離ly 故cố 。 假giả 使sử 眾chúng 生sanh 。 得đắc 離ly 老lão 病bệnh 。 決quyết 不bất 離ly 生sanh 。 以dĩ 行hành 苦khổ 故cố 。 是thị 愛ái 果quả 故cố 。 道đạo 所sở 治trị 故cố 。 故cố 先tiên 說thuyết 生sanh 。

復phục 次thứ 平bình 等đẳng 過quá 失thất 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 受thọ 生sanh 害hại 。 譬thí 如như 無vô 常thường 殺sát 鬼quỷ 。

復phục 次thứ 隨tùy 逐trục 一nhất 切thiết 有hữu 分phần 故cố 。 生sanh 者giả 遍biến 無vô 明minh 等đẳng 十thập 二nhị 有hữu 分phần/phân 。 譬thí 如như 毒độc 乳nhũ 。

復phục 次thứ 遍biến 三tam 界giới 故cố 。 生sanh 者giả 遍biến 三tam 界giới 。 如như 牛ngưu 同đồng 異dị 。 故cố 先tiên 說thuyết 生sanh 。

復phục 次thứ 苦khổ 根căn 故cố 。 生sanh 者giả 根căn 苦khổ 。 老lão 病bệnh 死tử 等đẳng 。 為vi 枝chi 葉diệp 苦khổ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 一nhất 切thiết 諸chư 苦khổ 。 以dĩ 生sanh 為vi 本bổn 。 以dĩ 生sanh 為vi 因nhân 。 如như 經kinh 廣quảng 辯biện 。 故cố 先tiên 說thuyết 生sanh 。 持trì 散tán 偈kệ 曰viết 。

苦khổ 始thỉ 能năng 不bất 離ly 。 等đẳng 失thất 隨tùy 有hữu 分phần/phân 。

遍biến 三tam 界giới 苦khổ 根căn 。 是thị 故cố 先tiên 說thuyết 生sanh 。

云vân 何hà 為vi 生sanh 者giả 。 答đáp 偈kệ 言ngôn 。

生sanh 五ngũ 經kinh 等đẳng 說thuyết 。 得đắc 陰ấm 初sơ 續tục 心tâm 。

生sanh 分phần/phân 與dữ 諸chư 伴bạn 。 胎thai 位vị 及cập 五ngũ 種chủng 。

釋thích 曰viết 。 如như 經kinh 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 藏tạng 論luận 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 等đẳng 。 心tâm 思tư 擇trạch 論luận 中trung 廣quảng 說thuyết 生sanh 應ưng 知tri 。

復phục 次thứ 業nghiệp 增tăng 長trưởng 品phẩm 隨tùy 眠miên 為vi 伴bạn 。 引dẫn 接tiếp 生sanh 因nhân 緣duyên 法pháp 。 聚tụ 集tập 所sở 得đắc 種chủng 種chủng 眾chúng 生sanh 處xứ 。 得đắc 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 。 是thị 名danh 為vi 生sanh 。

復phục 次thứ 臨lâm 續tục 生sanh 時thời 初sơ 識thức 受thọ 生sanh 。 是thị 名danh 為vi 生sanh 。 如như 經kinh 說thuyết 。 由do 識thức 入nhập 故cố 。 名danh 色sắc 和hòa 合hợp 。 若nhược 說thuyết 生sanh 次thứ 第đệ 。 識thức 初sơ 起khởi 名danh 生sanh 。

復phục 次thứ 餘dư 論luận 師sư 說thuyết 。 生sanh 分phần/phân 初sơ 識thức 與dữ 伴bạn 俱câu 起khởi 。 是thị 名danh 為vi 生sanh 。

復phục 次thứ 生sanh 有hữu 多đa 種chủng 。 謂vị 柯kha 羅la 等đẳng 胎thai 位vị 差sai 別biệt 。 乃nãi 至chí 出xuất 胎thai 如như 受thọ 生sanh 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 生sanh 有hữu 五ngũ 種chủng 。 如như 偈kệ 言ngôn 。

得đắc 聖thánh 法pháp 名danh 生sanh 。 胎thai 位vị 姓tánh 家gia 成thành 。

聚tụ 同đồng 異dị 及cập 有hữu 。 唯duy 有hữu 名danh 為vi 生sanh 。

釋thích 曰viết 。 得đắc 聖thánh 法pháp 名danh 生sanh 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 已dĩ 免miễn 奴nô 位vị 從tùng 我ngã 口khẩu 生sanh 。

復phục 次thứ 有hữu 已dĩ 生sanh 聖thánh 法pháp 律luật 中trung 。 如như 鴦ương 崛quật 摩ma 羅la 經kinh 說thuyết 。

復phục 次thứ 住trụ 胎thai 位vị 名danh 生sanh 。 謂vị 柯kha 羅la 囉ra 頞át 浮phù 陀đà 伽già 訶ha 那na 等đẳng 。 譬thí 如như 種chủng 子tử 。 芽nha 莖hành 枝chi 等đẳng 。

復phục 次thứ 姓tánh 家gia 成thành 名danh 生sanh 。 如như 金kim 寶bảo 等đẳng 剎sát 利lợi 等đẳng 生sanh 。

復phục 次thứ 聚tụ 同đồng 異dị 類loại 名danh 為vi 生sanh 。 形hình 相tướng 有hữu 異dị 。 謂vị 人nhân 象tượng 馬mã 等đẳng 。 譬thí 如như 婆bà 羅la 多đa 羅la 等đẳng 樹thụ 。

復phục 次thứ 有hữu 名danh 為vi 生sanh 。 謂vị 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 有hữu 。 是thị 名danh 為vi 生sanh 。 如như 說thuyết 有hữu 花hoa 有hữu 子tử 等đẳng 。 此thử 論luận 唯duy 說thuyết 有hữu 為vi 生sanh 。

何hà 以dĩ 故cố 。 本bổn 故cố 貪tham 愛ái 果quả 故cố 。 故cố 言ngôn 唯duy 有hữu 名danh 為vi 生sanh 。 云vân 何hà 為vi 生sanh 相tương/tướng 。 云vân 何hà 為vi 生sanh 事sự 。 云vân 何hà 為vi 生sanh 緣duyên 者giả 。 答đáp 有hữu 顯hiển 是thị 生sanh 相tương/tướng 。 種chủng 種chủng 苦khổ 為vi 事sự 業nghiệp 有hữu 為vi 生sanh 緣duyên 。 云vân 何hà 苦khổ 者giả 。 答đáp 三tam 苦khổ 火hỏa 所sở 燒thiêu 故cố 。 是thị 受thọ 生sanh 處xứ 。 非phi 所sở 愛ái 樂nhạo 。 非phi 福phước 行hành 果quả 。 聚tụ 同đồng 異dị 類loại 苦khổ 苦khổ 所sở 燒thiêu 。 所sở 受thọ 生sanh 處xứ 。 是thị 所sở 愛ái 樂nhạo 。 是thị 福phước 行hành 果quả 。 聚tụ 同đồng 異dị 類loại 壞hoại 苦khổ 所sở 燒thiêu 。 所sở 受thọ 生sanh 處xứ 。 不bất 動động 行hành 果quả 。 聚tụ 同đồng 異dị 類loại 行hành 苦khổ 所sở 燒thiêu 。 譬thí 如như 野dã 火hỏa 燒thiêu 繞nhiễu 大đại 樹thụ 。 故cố 說thuyết 生sanh 苦khổ 。

復phục 次thứ 眾chúng 苦khổ 所sở 依y 故cố 。 若nhược 有hữu 生sanh 者giả 。 身thân 心tâm 眾chúng 苦khổ 之chi 所sở 依y 集tập 。 非phi 不bất 生sanh 時thời 。 譬thí 如như 鹿lộc 苑uyển 眾chúng 仙tiên 所sở 依y 。

復phục 次thứ 陰ấm 入nhập 界giới 等đẳng 有hữu 。 顯hiển 名danh 生sanh 處xứ 。 處xử 生sanh 已dĩ 斫chước 破phá 。 刺thứ 擘phách 解giải 析tích 分phân 離ly 墮đọa 失thất 等đẳng 苦khổ 平bình 等đẳng 隨tùy 生sanh 。 以dĩ 無vô 常thường 怨oán 不bất 可khả 遮già 故cố 。 如như 王vương 子tử 境cảnh 及cập 以dĩ 坏phôi 器khí 。 故cố 說thuyết 生sanh 苦khổ 。

復phục 次thứ 生sanh 者giả 是thị 諸chư 苦khổ 藏tạng 。 憂ưu 悲bi 惱não 生sanh 非phi 苦khổ 根căn 本bổn 。 老lão 死tử 因nhân 緣duyên 。 諸chư 病bệnh 發phát 起khởi 。 痛thống 入nhập 失thất 類loại 。 諸chư 惡ác 依y 止chỉ 。 礙ngại 壞hoại 所sở 踐tiễn 。 疲bì 極cực 城thành 門môn 。 怨oán 具cụ 庫khố 府phủ 。 煩phiền 惱não 續tục 流lưu 。 此thử 生sanh 是thị 闇ám 非phi 燈đăng 可khả 治trị 。 深thâm 坑khanh 難nan 出xuất 。 無vô 火hỏa 大đại 燒thiêu 。 是thị 怨oán 難nạn/nan 覺giác 。 是thị 抂cuồng 不bất 疑nghi 。 是thị 痛thống 無vô 藥dược 。 是thị 縛phược 非phi 繩thằng 。 蕀cức 林lâm 無vô 導đạo 無vô 有hữu 光quang 火hỏa 。 嬰anh 兒nhi 讚tán 歎thán 。 慧tuệ 人nhân 毀hủy 訾tí 。 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 所sở 愛ái 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 引dẫn 大đại 悲bi 因nhân 。 有hữu 學học 所sở 離ly 無Vô 學Học 除trừ 盡tận 。 諸chư 佛Phật 自tự 覺giác 。 立lập 名danh 為vi 苦khổ 。 故cố 說thuyết 生sanh 為vi 苦khổ 。

復phục 次thứ 胎thai 位vị 苦khổ 故cố 。 臨lâm 受thọ 生sanh 時thời 赤xích 白bạch 和hòa 合hợp 。 有hữu 識thức 來lai 託thác 受thọ 雜tạp 穢uế 苦khổ 。 次thứ 柯kha 羅la 囉ra 。 頞át 浮phù 陀đà 伽già 那na 。 卑ty 尸thi 等đẳng 位vị 。 受thọ 轉chuyển 熟thục 苦khổ 。 如như 癰ung 熟thục 苦khổ 。 既ký 堅kiên 實thật 已dĩ 身thân 分phần/phân 生sanh 時thời 。 受thọ 迫bách 大đại 苦khổ 。 如như 大đại 家gia 苦khổ 。 在tại 胎thai 臥ngọa 時thời 兩lưỡng 藏tạng 重trọng/trùng 逼bức 。 譬thí 如như 罪tội 人nhân 下hạ 蒸chưng 上thượng 壓áp 受thọ 大đại 困khốn 。 由do 母mẫu 飲ẩm 食thực 威uy 儀nghi 失thất 度độ 。 若nhược 走tẩu 若nhược 跨khóa 若nhược 行hành 泅# 水thủy 。 伸thân 屈khuất 役dịch 力lực 被bị 打đả 痛thống 惱não 。 服phục 相tương 違vi 食thực 。 由do 此thử 威uy 儀nghi 飲ẩm 食thực 故cố 。 支chi 節tiết 如như 解giải 。 受thọ 種chủng 種chủng 苦khổ 。 如như 犯phạm 王vương 法pháp 。 受thọ 諸chư 拷khảo 楚sở 。 故cố 生sanh 為vi 苦khổ 。 臨lâm 出xuất 胎thai 時thời 。 其kỳ 身thân 柔nhu 軟nhuyễn 。 如như 芭ba 蕉tiêu 心tâm 。 產sản 門môn 迮trách 逼bức 如như 壓áp 油du 車xa 。 受thọ 壓áp 迮trách 苦khổ 。 又hựu 初sơ 出xuất 胎thai 時thời 身thân 如như 新tân 瘡sang 。 手thủ 水thủy 衣y 觸xúc 如như 熱nhiệt 灰hôi 灌quán 。 如như 刀đao 劍kiếm 解giải 。 受thọ 難nan 忍nhẫn 苦khổ 。 故cố 說thuyết 生sanh 苦khổ 。 若nhược 生sanh 是thị 苦khổ 。 三tam 種chủng 樂lạc 生sanh 。 義nghĩa 則tắc 不bất 成thành 者giả 。 答đáp 為vi 分phân 別biệt 業nghiệp 報báo 異dị 故cố 。 為vi 安an 三tam 界giới 差sai 別biệt 故cố 。 為vi 顯hiển 有hữu 三tam 受thọ 故cố 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 三tam 安an 樂lạc 生sanh 行hành 苦khổ 所sở 攝nhiếp 故cố 。 是thị 苦Khổ 諦Đế 故cố 。 苦khổ 所sở 逼bức 故cố 。 苦khổ 眾chúng 多đa 故cố 。 故cố 生sanh 是thị 苦khổ 。

復phục 次thứ 有hữu 福phước 行hành 果quả 故cố 。 有hữu 三tam 樂nhạo 生sanh 。 如như 偈kệ 說thuyết 。

福phước 德đức 果quả 報báo 樂nhạo/nhạc/lạc 。 隨tùy 意ý 得đắc 成thành 就tựu 。

速tốc 得đắc 最tối 寂tịch 靜tĩnh 。 如như 願nguyện 般bát 涅Niết 槃Bàn 。

無vô 常thường 惡ác 毒độc 所sở 雜tạp 故cố 。 苦khổ 如như 雜tạp 毒độc 食thực 。 雖tuy 具cụ 百bách 味vị 色sắc 香hương 觸xúc 好hảo/hiếu 。 若nhược 有hữu 食thực 者giả 。 決quyết 得đắc 死tử 報báo 。 一nhất 切thiết 生sanh 死tử 亦diệc 如như 是thị 。 雜tạp 無vô 常thường 毒độc 故cố 說thuyết 為vi 苦khổ 。

復phục 次thứ 為vi 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 說thuyết 樂nhạo 生sanh 。 此thử 安an 樂lạc 生sanh 壞hoại 時thời 苦khổ 故cố 。 聖thánh 人nhân 厭yếm 此thử 壞hoại 苦khổ 。 如như 憎tăng 糞phẩn 穢uế 。 故cố 說thuyết 生sanh 苦khổ 。 生sanh 之chi 與dữ 起khởi 云vân 何hà 為vi 異dị 者giả 。 答đáp 化hóa 生sanh 一nhất 名danh 起khởi 。 餘dư 三tam 名danh 生sanh 。

復phục 次thứ 入nhập 胎thai 名danh 生sanh 。 出xuất 胎thai 名danh 起khởi 。

復phục 次thứ 有hữu 分phần/phân 次thứ 第đệ 生sanh 名danh 生sanh 。 一nhất 時thời 具cụ 生sanh 名danh 起khởi 。 藏tạng 論luận 中trung 說thuyết 。 生sanh 者giả 屬thuộc 識thức 。 託thác 胎thai 種chủng 子tử 故cố 。 起khởi 者giả 屬thuộc 業nghiệp 。 能năng 散tán 置trí 識thức 諸chư 道đạo 中trung 故cố 。 阿A 羅La 漢Hán 五ngũ 陰ấm 未vị 滅diệt 。 云vân 何hà 說thuyết 生sanh 已dĩ 盡tận 者giả 。 答đáp 有hữu 既ký 滅diệt 故cố 說thuyết 生sanh 已dĩ 盡tận 。

復phục 次thứ 因nhân 緣duyên 滅diệt 故cố 。 此thử 生sanh 無vô 後hậu 生sanh 法pháp 故cố 說thuyết 生sanh 盡tận 。 譬thí 如như 由do 貪tham 愛ái 滅diệt 故cố 說thuyết 苦Khổ 諦Đế 滅diệt 。

復phục 次thứ 為vi 拔bạt 除trừ 生sanh 根căn 本bổn 說thuyết 已dĩ 盡tận 。 譬thí 如như 有hữu 樹thụ 已dĩ 斷đoạn 根căn 故cố 。 雖tuy 富phú 花hoa 葉diệp 等đẳng 亦diệc 說thuyết 已dĩ 滅diệt 。 生sanh 盡tận 亦diệc 爾nhĩ 。

復phục 次thứ 當đương 來lai 應ưng 盡tận 故cố 說thuyết 生sanh 盡tận 。 譬thí 如như 山sơn 頂đảnh 棄khí 擲trịch 坏phôi 器khí 。 雖tuy 未vị 至chí 地địa 已dĩ 說thuyết 其kỳ 破phá 生sanh 盡tận 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 說thuyết 羅La 漢Hán 生sanh 盡tận 。 云vân 何hà 為vi 老lão 者giả 。 答đáp 少thiếu 壯tráng 滅diệt 失thất 。 次thứ 第đệ 度độ 位vị 。 四tứ 大đại 衰suy 損tổn 。 諸chư 行hành 變biến 異dị 。 身thân 緩hoãn 節tiết 疎sơ 。 色sắc 形hình 麁thô 醜xú 。 諸chư 根căn 羸luy 弱nhược 。 念niệm 識thức 智trí 行hành 。 無vô 所sở 能năng 為vi 。 歸quy 向hướng 死tử 門môn 。 是thị 名danh 為vi 老lão 。

復phục 次thứ 微vi 細tế 過quá 根căn 。 遍biến 入nhập 物vật 中trung 。 後hậu 時thời 方phương 了liễu 減giảm 損tổn 變biến 異dị 。 此thử 法pháp 名danh 老lão 。

何hà 以dĩ 故cố 。 老lão 若nhược 入nhập 齒xỉ 則tắc 現hiện 落lạc 相tương/tướng 。 若nhược 入nhập 皮bì 中trung 皮bì 則tắc 緩hoãn 皺trứu 百bách 種chủng 黎lê 黮đạm 。 若nhược 入nhập 毛mao 髮phát 則tắc 現hiện 脫thoát 白bạch 。 若nhược 入nhập 四tứ 大đại 大đại 則tắc 疎sơ 弱nhược 。 若nhược 入nhập 根căn 門môn 則tắc 根căn 無vô 力lực 。 若nhược 入nhập 身thân 形hình 形hình 體thể 戰chiến 動động 舉cử 止chỉ 不bất 安an 。 若nhược 入nhập 於ư 心tâm 心tâm 則tắc 掉trạo 蕩đãng 忘vong 失thất 憶ức 智trí 。 若nhược 入nhập 背bối/bội 脊tích 則tắc 僂lũ 屈khuất 。 若nhược 入nhập 支chi 節tiết 支chi 節tiết 蹉sa 戾lệ 。 少thiếu 壯tráng 軟nhuyễn 滑hoạt 悉tất 皆giai 失thất 故cố 。 現hiện 故cố 壞hoại 相tương/tướng 。

復phục 次thứ 老lão 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 依y 減giảm 失thất 。 二nhị 能năng 依y 減giảm 失thất 。 一nhất 依y 減giảm 失thất 者giả 。 諸chư 大đại 血huyết 肉nhục 膏cao 骨cốt 髓tủy 等đẳng 稍sảo 就tựu 減giảm 失thất 。 由do 此thử 減giảm 失thất 得đắc 相tương 似tự 果quả 。 謂vị 走tẩu 跳khiêu 跨khóa 駟tứ 申thân 屈khuất 去khứ 來lai 勤cần 力lực 擔đảm 負phụ 等đẳng 。 並tịnh 皆giai 損tổn 失thất 。 二nhị 能năng 依y 減giảm 失thất 者giả 。 謂vị 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 根căn 見kiến 聞văn 等đẳng 用dụng 。 皆giai 不bất 分phân 明minh 。 由do 不bất 分phân 明minh 得đắc 相tương 似tự 果quả 。 念niệm 智trí 意ý 滅diệt 心tâm 地địa 勤cần 力lực 擔đảm 負phụ 等đẳng 並tịnh 皆giai 損tổn 失thất 。 如như 經kinh 及cập 藏tạng 論luận 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 生Sanh 。 論luận 中trung 廣quảng 說thuyết 。 是thị 名danh 為vi 老lão 。 云vân 何hà 老lão 相tương/tướng 云vân 何hà 老lão 事sự 云vân 何hà 老lão 緣duyên 者giả 。 答đáp 減giảm 變biến 熟thục 壞hoại 故cố 等đẳng 。 名danh 為vi 老lão 相tương/tướng 。 少thiếu 壯tráng 損tổn 失thất 軟nhuyễn 滑hoạt 去khứ 離ly 憎tăng 惡ác 事sự 來lai 。 名danh 為vi 老lão 事sự 。 陰ấm 界giới 入nhập 生sanh 。 是thị 名danh 老lão 緣duyên 。 此thử 老lão 又hựu 為vi 憂ưu 悲bi 等đẳng 之chi 處xứ 。 云vân 何hà 老lão 苦khổ 者giả 。 答đáp 此thử 老lão 能năng 生sanh 眾chúng 生sanh 憎tăng 惡ác 相tướng 。 已dĩ 奪đoạt 可khả 愛ái 色sắc 勤cần 力lực 憶ức 智trí 引dẫn 就tựu 死tử 王vương 。 如như 犯phạm 王vương 法pháp 。 禁cấm 伺tứ 劓tị 刖# 付phó 殺sát 者giả 處xứ 。 老lão 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。

復phục 次thứ 眾chúng 生sanh 辯biện 言ngôn 身thân 力lực 根căn 。 能năng 取thủ 持trì 思tư 量lượng 棄khí 擲trịch 識thức 及cập 智trí 力lực 無vô 間gian 無vô 眴thuấn/huyễn 。 老lão 日nhật 逼bức 奪đoạt 。 如như 熱nhiệt 時thời 日nhật 解giải 脫thoát 五ngũ 翳ế 盛thịnh 光quang 普phổ 照chiếu 。 小tiểu 坑khanh 淺thiển 水thủy 皆giai 悉tất 乾can 竭kiệt 。 老lão 亦diệc 如như 是thị 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。

復phục 次thứ 老lão 者giả 。 令linh 色sắc 形hình 醜xú 陋lậu 。 能năng 奪đoạt 愛ái 德đức 。 除trừ 滅diệt 少thiếu 壯tráng 及cập 無vô 病bệnh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 勤cần 力lực 擔đảm 負phụ 念niệm 智trí 忍nhẫn 門môn 。 思tư 識thức 悉tất 能năng 損tổn 奪đoạt 。 諸chư 根căn 羸luy 弱nhược 無vô 復phục 勢thế 用dụng 。 如như 羅la 剎sát 女nữ 吸hấp 人nhân 精tinh 氣khí 趣thú 向hướng 死tử 處xứ 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。

復phục 次thứ 少thiểu 身thân 蓮liên 華hoa 親thân 心tâm 所sở 愛ái 。 色sắc 形hình 端đoan 政chánh 悅duyệt 他tha 心tâm 眼nhãn 。 為vi 老lão 霹phích 靂lịch 之chi 所sở 變biến 異dị 。 卷quyển 縮súc 破phá 壞hoại 目mục 心tâm 不bất 悅duyệt 他tha 人nhân 憎tăng 惡ác 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。

復phục 次thứ 能năng 壞hoại 身thân 根căn 念niệm 智trí 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。 由do 身thân 壞hoại 故cố 。 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 屈khuất 申thân 轉chuyển 側trắc 等đẳng 皆giai 不bất 自tự 在tại 。 由do 根căn 壞hoại 故cố 。 見kiến 聞văn 嗅khứu 嘗thường 觸xúc 等đẳng 皆giai 不bất 分phân 明minh 。 又hựu 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 我ngã 聞văn 不bất 明minh 還hoàn 似tự 嬰anh 兒nhi 。 由do 念niệm 壞hoại 故cố 更cánh 事sự 不bất 憶ức 。 不bất 了liễu 所sở 說thuyết 曾tằng 見kiến 不bất 識thức 本bổn 。 故cố 說thuyết 為vi 老lão 。 猶do 如như 行hành 相tướng 。 又hựu 跋bạt 私tư 弗phất 部bộ 。 說thuyết 有hữu 為vi 諸chư 法pháp 實thật 有hữu 暫tạm 住trụ 。 此thử 住trụ 有hữu 異dị 。 是thị 有hữu 為vi 相tương/tướng 說thuyết 名danh 為vi 老lão 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 此thử 身thân 得đắc 住trụ 百bách 年niên 。 或hoặc 說thuyết 有hữu 四tứ 識thức 住trụ 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 名danh 為vi 老lão 。 若nhược 有hữu 為vi 法pháp 實thật 念niệm 念niệm 滅diệt 。 少thiếu 壯tráng 不bất 成thành 亦diệc 無vô 命mạng 根căn 。 云vân 何hà 為vi 病bệnh 者giả 。

答đáp 曰viết 。

身thân 界giới 不bất 平bình 等đẳng 生sanh 長trưởng 。 乖quai 違vi 不bất 平bình 等đẳng 生sanh 長trưởng 時thời 。 說thuyết 名danh 身thân 病bệnh 。 若nhược 平bình 等đẳng 時thời 說thuyết 名danh 無vô 病bệnh 。 如như 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 因nhân 耆kỳ 婆bà 說thuyết 。 如Như 來Lai 身thân 界giới 今kim 至chí 平bình 等đẳng 。

復phục 次thứ 自tự 性tánh 更cánh 互hỗ 相tương 違vi 。 不bất 識thức 恩ân 養dưỡng 。 身thân 界giới 毒độc 蛇xà 觸xúc 忤ngỗ 名danh 病bệnh 。

復phục 次thứ 病bệnh 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 身thân 二nhị 心tâm 。 身thân 病bệnh 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 因nhân 界giới 相tương 違vi 名danh 緣duyên 內nội 起khởi 。 二nhị 因nhân 他tha 逼bức 觸xúc 名danh 緣duyên 外ngoại 起khởi 。 是thị 身thân 病bệnh 者giả 。 由do 名danh 因nhân 處xứ 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 品phẩm 類loại 多đa 種chủng 。 名danh 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 漏lậu 癩lại 癰ung 疽thư 氣khí [病-丙+(朿*欠)]# 腫thũng 癖# 瘧ngược 風phong 狂cuồng 等đẳng 。 因nhân 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 痰đàm 風phong 膽đảm 及cập 等đẳng 分phần/phân 病bệnh 。 或hoặc 單đơn 或hoặc 二nhị 或hoặc 三tam 或hoặc 四tứ 。 如như 是thị 痰đàm 等đẳng 有hữu 六lục 十thập 二nhị 。 為vi 病bệnh 家gia 因nhân 。 處xử 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 頭đầu 眼nhãn 耳nhĩ 喉hầu 心tâm 腹phúc 等đẳng 。 是thị 名danh 身thân 病bệnh 。 若nhược 廣quảng 解giải 者giả 有hữu 四tứ 百bách 四tứ 。 心tâm 病bệnh 者giả 因nhân 邪tà 妄vọng 起khởi 。 謂vị 憂ưu 煩phiền 等đẳng 。 此thử 病bệnh 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 緣duyên 內nội 境cảnh 名danh 內nội 門môn 惑hoặc 。 二nhị 緣duyên 外ngoại 為vi 境cảnh 名danh 外ngoại 門môn 惑hoặc 。 由do 名danh 因nhân 處xứ 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 品phẩm 類loại 多đa 種chủng 。 名danh 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 貪tham 瞋sân 慢mạn 癡si 見kiến 疑nghi 諂siểm 曲khúc 欺khi 誑cuống 等đẳng 。 因nhân 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 淨tịnh 相tương/tướng 失thất 相tương/tướng 有hữu 無vô 等đẳng 相tương/tướng 為vi 心tâm 病bệnh 因nhân 。 處xử 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 色sắc 等đẳng 六lục 塵trần 。 如như 經kinh 說thuyết 。 色sắc 愛ái 乃nãi 至chí 法pháp 愛ái 。 此thử 中trung 所sở 明minh 。 但đãn 論luận 身thân 病bệnh 不bất 說thuyết 心tâm 病bệnh 。 云vân 何hà 病bệnh 相tương/tướng 云vân 何hà 病bệnh 事sự 云vân 何hà 病bệnh 緣duyên 者giả 。 答đáp 病bệnh 者giả 逼bức 惱não 身thân 為vi 相tương/tướng 。 苦khổ 憂ưu 為vi 事sự 。 本bổn 界giới 不bất 平bình 等đẳng 是thị 緣duyên 。 云vân 何hà 病bệnh 苦khổ 者giả 。 答đáp 世thế 間gian 聰thông 明minh 人nhân 。 隨tùy 其kỳ 自tự 能năng 欲dục 有hữu 造tạo 作tác 。 由do 疾tật 病bệnh 故cố 並tịnh 不bất 成thành 就tựu 。 違vi 願nguyện 故cố 苦khổ 。 是thị 故cố 疾tật 病bệnh 能năng 為vi 苦khổ 因nhân 。 如như 火hỏa 為vi 燒thiêu 因nhân 日nhật 為vi 光quang 因nhân 。 老lão 死tử 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 苦khổ 因nhân 故cố 苦khổ 。

復phục 次thứ 能năng 害hại 本bổn 故cố 。 故cố 說thuyết 病bệnh 苦khổ 。 譬thí 如như 蕉tiêu 竹trúc 蘆lô 葦vi 。

復phục 次thứ 生sanh 痛thống 受thọ 故cố 。 能năng 害hại 命mạng 際tế 令linh 壽thọ 終chung 故cố 。 如như 火hỏa 毒độc 伏phục 故cố 說thuyết 病bệnh 苦khổ 。

復phục 次thứ 苦khổ 苦khổ 所sở 攝nhiếp 故cố 。 生sanh 及cập 相tương 續tục 中trung 。 眾chúng 生sanh 不bất 能năng 忍nhẫn 受thọ 。 譬thí 如như 象tượng 子tử 落lạc 野dã 火hỏa 中trung 。 是thị 故cố 病bệnh 苦khổ 。

復phục 次thứ 不bất 得đắc 自tự 在tại 故cố 。 若nhược 人nhân 遭tao 病bệnh 。 於ư 四tứ 威uy 儀nghi 。 及cập 想tưởng 皆giai 不bất 自tự 在tại 。 其kỳ 身thân 低đê 垂thùy 不bất 能năng 申thân 屈khuất 行hành 動động 等đẳng 事sự 。 譬thí 如như 木mộc 人nhân 關quan 戾lệ 斷đoạn 絕tuyệt 。

復phục 次thứ 能năng 捨xả 壽thọ 命mạng 故cố 。 如như 人nhân 遭tao 病bệnh 不bất 能năng 忍nhẫn 痛thống 。 求cầu 火hỏa 毒độc 伏phục 自tự 捨xả 壽thọ 命mạng 。 譬thí 如như 陀đà 尼ni 柯kha 羅La 漢Hán 。

復phục 次thứ 一nhất 切thiết 方phương 便tiện 。 不bất 可khả 療liệu 治trị 。 來lai 命mạng 必tất 終chung 故cố 。 故cố 說thuyết 病bệnh 苦khổ 。 譬thí 如như 頞át 底để 仙tiên 人nhân 斷đoạn 痢lỵ 湯thang 藥dược 。

復phục 次thứ 所sở 憎tăng 厭yếm 故cố 。 逼bức 害hại 為vi 性tánh 起khởi 。 長trường/trưởng 無vô 明minh 故cố 。 智trí 慧tuệ 恐khủng 種chủng 故cố 。 困khốn 苦khổ 為vi 體thể 故cố 。 不bất 安an 依y 處xứ 故cố 無Vô 學Học 情tình 忘vong 。 由do 智trí 壞hoại 故cố 。 選tuyển 擇trạch 取thủ 捨xả 。 之chi 所sở 遠viễn 離ly 。 不bất 識thức 是thị 事sự 非phi 事sự 。 猶do 如như 愚ngu 人nhân 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 故cố 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。 如như 大đại 德đức 佛Phật 陀Đà 蜜mật 說thuyết 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 無vô 量lượng 數số 劫kiếp 。 生sanh 長trưởng 善thiện 根căn 。 具cụ 足túc 十Thập 力Lực 。 有hữu 十thập 自tự 在tại 。 勝thắng 破phá 四tứ 魔ma 。 得đắc 四tứ 無vô 畏úy 。 平bình 等đẳng 能năng 觀quán 。 一nhất 切thiết 方phương 便tiện 。 秋thu 時thời 淨tịnh 空không 圓viên 月nguyệt 可khả 愛ái 。 那Na 羅La 延Diên 堅kiên 固cố 身thân 節tiết 身thân 力lực 。 形hình 皮bì 膚phu 等đẳng 相tương/tướng 為vi 老lão 所sở 損tổn 。 故cố 說thuyết 老lão 苦khổ 。 此thử 義nghĩa 佛Phật 在tại 阿a 羅la 毘tỳ 國quốc 。 優ưu 陀đà 夷di 比Bỉ 丘Khâu 。 依y 佛Phật 說thuyết 偈kệ 。

惡ác 老lão 汝nhữ 可khả 患hoạn 。 侵xâm 污ô 愛ái 妙diệu 色sắc 。

是thị 身thân 悅duyệt 眾chúng 心tâm 。 由do 汝nhữ 故cố 變biến 異dị 。

四Tứ 諦Đế 論Luận 卷quyển 第đệ 一nhất