Tứ đại chủng

Từ điển Đạo Uyển


四大種; Yếu tố, Ðại chủng: s, p: mahābhūta; thường được gọi tắt là Tứ đại; Là đất (地; địa; s: pṛthvī), nước (水; thuỷ; s: āp), lửa (火; hoả, s: tejah), gió (風; phong; s: vāyu). Chỉ bốn yếu tố hợp thành mọi vật thể: chất cứng (đất), chất lỏng (nước), hơi nóng (lửa) và yếu tố vận động (gió). Phân tích bốn yếu tố này để thấy vật thể cũng do hoà hợp mà thành là một phép quán thiền định quan trọng với mục đích đối trị Ngã kiến, để thấy mọi thân thể là Vô thường, Vô ngã và gây Khổ. Trong hệ thống Tan-tra, người ta còn kể thêm Hư không (虛空; s: ākāśa) là yếu tố thứ năm, gọi chung lại là Ngũ giới (五界; s: pañcadhātu).