齋 ( 齋trai )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（術語）又作時。齋食，時食也。齋者謂不過中食，正午以前所作之食事也。戒律上，於食分時非時，正午以前為正時，以後為非時。時者宜食，非時者不宜食。因而時中之食為齋食。字典曰：「齋戒也敬也。」是通於一切。梵名烏哺沙他，又曰布薩，Upavasatha，巴Uposatha，說式也。清淨之義。後轉曰齋曰時。正指不過中食之法。守之曰持齋。是為齋之本義。然後又一轉而為不為肉食。此因大乘教之本意，置重禁肉食，遂曰持齋者，禁肉食也。精進云者，惟不肉食之事也。寄歸傳三曰：「時非時，且如時經所說，自應別是會機。然四部律文皆以午時為正，若影過線許，即曰非時。」起世經七曰：「烏晡沙他，隋言增上，謂受持齋法，增上善根。」起世因本經七曰：「烏晡沙他，隋言受齋，亦云增長。」多論一曰：「齋法以過中不食為體。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 術thuật 語ngữ ） 又hựu 作tác 時thời 。 齋trai 食thực ， 時thời 食thực 也dã 。 齋trai 者giả 謂vị 不bất 過quá 中trung 食thực 。 正chánh 午ngọ 以dĩ 前tiền 所sở 作tác 之chi 食thực 事sự 也dã 。 戒giới 律luật 上thượng ， 於ư 食thực 分phần 時thời 非phi 時thời ， 正chánh 午ngọ 以dĩ 前tiền 為vi 正chánh 時thời ， 以dĩ 後hậu 為vi 非phi 時thời 。 時thời 者giả 宜nghi 食thực ， 非phi 時thời 者giả 不bất 宜nghi 食thực 。 因nhân 而nhi 時thời 中trung 之chi 食thực 為vi 齋trai 食thực 。 字tự 典điển 曰viết ： 「 齋trai 戒giới 也dã 敬kính 也dã 。 」 是thị 通thông 於ư 一nhất 切thiết 。 梵Phạm 名danh 烏ô 哺bộ 沙sa 他tha ， 又hựu 曰viết 布bố 薩tát ， Upavasatha ， 巴ba Uposatha ， 說thuyết 式thức 也dã 。 清thanh 淨tịnh 之chi 義nghĩa 。 後hậu 轉chuyển 曰viết 齋trai 曰viết 時thời 。 正chánh 指chỉ 不bất 過quá 中trung 食thực 之chi 法pháp 。 守thủ 之chi 曰viết 持trì 齋trai 。 是thị 為vi 齋trai 之chi 本bổn 義nghĩa 。 然nhiên 後hậu 又hựu 一nhất 轉chuyển 而nhi 為vi 不bất 為vi 肉nhục 食thực 。 此thử 因nhân 大Đại 乘Thừa 教giáo 之chi 本bổn 意ý ， 置trí 重trọng 禁cấm 肉nhục 食thực ， 遂toại 曰viết 持trì 齋trai 者giả ， 禁cấm 肉nhục 食thực 也dã 。 精tinh 進tấn 云vân 者giả ， 惟duy 不bất 肉nhục 食thực 之chi 事sự 也dã 。 寄ký 歸quy 傳truyền 三tam 曰viết ： 「 時thời 非phi 時thời ， 且thả 如như 時thời 經kinh 所sở 說thuyết ， 自tự 應ưng/ứng 別biệt 是thị 會hội 機cơ 。 然nhiên 四tứ 部bộ 律luật 文văn 皆giai 以dĩ 午ngọ 時thời 為vi 正chánh ， 若nhược 影ảnh 過quá 線tuyến 許hứa ， 即tức 曰viết 非phi 時thời 。 」 起khởi 世thế 經kinh 七thất 曰viết ： 「 烏ô 晡bô 沙sa 他tha ， 隋tùy 言ngôn 增tăng 上thượng ， 謂vị 受thọ 持trì 齋trai 法pháp 增tăng 上thượng 善thiện 根căn 。 」 起khởi 世thế 因nhân 本bổn 經kinh 七thất 曰viết ： 「 烏ô 晡bô 沙sa 他tha ， 隋tùy 言ngôn 受thọ 齋trai ， 亦diệc 云vân 增tăng 長trưởng 。 」 多đa 論luận 一nhất 曰viết ： 「 齋trai 法pháp 以dĩ 過quá 中trung 不bất 食thực 為vi 體thể 。 」 。