Tịnh Độ Sanh Vô Sanh Luận Chú –

淨Tịnh 土Độ 生Sanh 無Vô 生Sanh 論Luận 註Chú

明Minh 正Chánh 寂Tịch 註Chú

生sanh 無vô 生sanh 論luận 者giả 。 有hữu 門môn 大đại 師sư 興hưng 無vô 緣duyên 慈từ 借tá 虗hư 空không 舌thiệt 為vi 往vãng 生sanh 居cư 士sĩ 之chi 所sở 說thuyết 也dã 如như 風phong 鼓cổ 橐# 不bất 日nhật 而nhi 成thành 義nghĩa 立lập 十thập 門môn 理lý 融dung 一nhất 念niệm 指chỉ 漚âu 示thị 海hải 生sanh 即tức 無vô 生sanh 即tức 性tánh 明minh 心tâm 佛Phật 非phi 他tha 佛Phật 真chân 可khả 謂vị 善thiện 明minh 佛Phật 智trí 者giả 矣hĩ 居cư 士sĩ 作tác 序tự 鋟# 梓# 流lưu 通thông 海hải 內nội 緇# 素tố 莫mạc 不bất 家gia 傳truyền 戶hộ 習tập 以dĩ 為vi 往vãng 生sanh 左tả 券khoán 焉yên (# 寂tịch )# 慮lự 科khoa 文văn 異dị 帙# 不bất 便tiện 披phi 尋tầm 頃khoảnh 因nhân 會hội 次thứ 謬mậu 註chú 數số 言ngôn 聊liêu 資tư 初sơ 學học 一nhất 往vãng 而nhi 視thị 似tự 乎hồ 虗hư 尚thượng 多đa 駢biền 然nhiên 所sở 引dẫn 悉tất 經kinh 疏sớ/sơ 成thành 言ngôn 未vị 嘗thường 妄vọng 加gia 己kỷ 意ý 倘thảng 不bất 以dĩ 蛇xà 足túc 見kiến 鄙bỉ 未vị 必tất 不bất 為vi 斯tư 文văn 之chi 一nhất 助trợ 也dã 。

萬vạn 曆lịch 壬nhâm 子tử 秋thu 七thất 月nguyệt 僧Tăng 自Tự 恣Tứ 日nhật 。 浮phù 石thạch 門môn 人nhân 正chánh 寂tịch 和hòa 南nam 序tự

淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 論luận 註chú (# 并tinh 科khoa )#

淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 論luận

幽u 溪khê 沙Sa 門Môn 。 傳truyền 燈đăng 。 譔# 。

浮phù 石thạch 門môn 人nhân 。 正chánh 寂tịch 。 註chú 。

△# 大đại 科khoa 分phần/phân 二nhị 初sơ 題đề 目mục 次thứ 正chánh 文văn 今kim 初sơ

題đề 云vân 淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 論luận 者giả 天thiên 台thai 智trí 者giả 大đại 師sư 凡phàm 釋thích 經kinh 題đề 皆giai 立lập 五ngũ 重trọng/trùng 玄huyền 義nghĩa 所sở 謂vị 名danh 體thể 。 宗tông 用dụng 教giáo 相tương/tướng 是thị 也dã 今kim 例lệ 釋thích 之chi 為vi 五ngũ 謂vị 理lý 行hành 單đơn 法pháp 為vi 名danh 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 圓viên 融dung 玅# 觀quán 為vi 宗tông 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 為vi 用dụng 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 為vi 教giáo 相tương/tướng 初sơ 理lý 行hành 單đơn 法pháp 為vi 名danh 者giả 無vô 生sanh 屬thuộc 理lý 生sanh 即tức 是thị 行hành 而nhi 言ngôn 單đơn 法pháp 者giả 以dĩ 淨tịnh 土độ 等đẳng 乃nãi 七thất 種chủng 之chi 一nhất 非phi 譬thí 非phi 人nhân 非phi 複phức 非phi 具cụ 故cố 言ngôn 單đơn 法pháp 也dã 若nhược 約ước 教giáo 等đẳng 八bát 法pháp 釋thích 之chi 者giả 名danh 雖tuy 具cụ 四tứ 義nghĩa 則tắc 俱câu 含hàm 淨tịnh 土độ 屬thuộc 果quả 生sanh 即tức 屬thuộc 行hành 無vô 生sanh 屬thuộc 理lý 論luận 即tức 屬thuộc 教giáo 此thử 之chi 四tứ 法pháp 若nhược 順thuận 論luận 之chi 即tức 所sở 謂vị 果quả 由do 行hành 成thành 行hành 依y 理lý 發phát 理lý 藉tạ 教giáo 明minh 返phản 而nhi 言ngôn 之chi 亦diệc 可khả 謂vị 藉tạ 教giáo 顯hiển 理lý 從tùng 理lý 起khởi 行hành 由do 行hành 證chứng 果Quả 隨tùy 意ý 釋thích 之chi 無vô 不bất 可khả 者giả 然nhiên 而nhi 克khắc 果quả 由do 因nhân 行hành 憑bằng 智trí 導đạo 智trí 斷đoạn 必tất 俱câu 位vị 依y 行hành 歷lịch 即tức 攝nhiếp 餘dư 四tứ 八bát 法pháp 具cụ 矣hĩ 又hựu 無vô 生sanh 約ước 理lý 而nhi 論luận 言ngôn 乎hồ 其kỳ 體thể 也dã 生sanh 者giả 從tùng 行hành 得đắc 名danh 言ngôn 乎hồ 其kỳ 宗tông 也dã 淨tịnh 土độ 從tùng 果quả 受thọ 稱xưng 言ngôn 乎hồ 其kỳ 用dụng 也dã 名danh 則tắc 總tổng 上thượng 三tam 章chương 論luận 即tức 屬thuộc 乎hồ 教giáo 相tương/tướng 五ngũ 章chương 備bị 矣hĩ 又hựu 無vô 生sanh 本bổn 乎hồ 一nhất 性tánh 性tánh 本bổn 無vô 生sanh 即tức 法Pháp 身thân 德đức 也dã 生sanh 則tắc 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 修tu 還hoàn 照chiếu 性tánh 即tức 般Bát 若Nhã 德đức 也dã 淨tịnh 土độ 則tắc 修tu 性tánh 冥minh 玅# 生sanh 即tức 無vô 生sanh 即tức 解giải 脫thoát 德đức 也dã 此thử 之chi 三tam 法pháp 派phái 之chi 彌di 合hợp 即tức 之chi 常thường 分phần/phân 以dĩ 法Pháp 身thân 言ngôn 之chi 生sanh 即tức 無vô 生sanh 也dã 淨tịnh 土độ 亦diệc 無vô 生sanh 也dã 以dĩ 般Bát 若Nhã 言ngôn 之chi 淨tịnh 土độ 生sanh 也dã 無vô 生sanh 而nhi 生sanh 也dã 以dĩ 解giải 脫thoát 言ngôn 之chi 生sanh 亦diệc 淨tịnh 土độ 也dã 無vô 生sanh 亦diệc 淨tịnh 土độ 也dã 其kỳ 圓viên 玅# 若nhược 此thử 釋thích 名danh 竟cánh 二nhị 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 三tam 圓viên 融dung 玅# 觀quán 為vi 宗tông 四tứ 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 為vi 用dụng 者giả 釋thích 此thử 三tam 章chương 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 通thông 而nhi 言ngôn 之chi 此thử 論luận 十thập 門môn 俱câu 名danh 俱câu 體thể 即tức 宗tông 即tức 用dụng 雖tuy 曰viết 殊thù 名danh 理lý 無vô 二nhị 致trí 所sở 契khế 為vi 體thể 能năng 契khế 為vi 宗tông 道đạo 前tiền 自tự 行hành 為vi 因nhân 果quả 後hậu 化hóa 他tha 成thành 用dụng 入nhập 文văn 自tự 見kiến 未vị 暇hạ 委ủy 明minh 雖tuy 是thị 歷lịch 別biệt 為vi 言ngôn 亦diệc 乃nãi 初sơ 中trung 後hậu 善thiện 。 今kim 派phái 十thập 門môn 以dĩ 為vi 三tam 分phần/phân 初sơ 四tứ 為vi 體thể 中trung 三tam 為vi 宗tông 後hậu 三tam 為vi 用dụng 故cố 云vân 初sơ 中trung 後hậu 善thiện 。 也dã 體thể 名danh 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 者giả 非phi 諸chư 名danh 一nhất 無vô 妄vọng 曰viết 真chân 法pháp 具cụ 三Tam 千Thiên 界Giới 含hàm 百bách 界giới 以dĩ 百bách 界giới 三tam 千thiên 之chi 法pháp 當đương 體thể 微vi 玅# 寂tịch 絕tuyệt 故cố 強cường/cưỡng 目mục 之chi 曰viết 一nhất 真chân 亦diệc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 之chi 異dị 名danh 也dã 即tức 實thật 相tướng 是thị 身thân 土thổ/độ 緣duyên 起khởi 故cố 曰viết 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 即tức 身thân 土thổ/độ 緣duyên 起khởi 是thị 實thật 相tướng 故cố 云vân 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 若nhược 心tâm 若nhược 土thổ/độ 全toàn 體thể 即tức 真chân 故cố 云vân 相tương/tướng 即tức 若nhược 佛Phật 若nhược 生sanh 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 故cố 云vân 不bất 二nhị 以dĩ 初sơ 四tứ 門môn 屬thuộc 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 宗tông 名danh 圓viên 融dung 玅# 觀quán 者giả 圓viên 則tắc 千thiên 如như 炳bỉnh 見kiến 萬vạn 法pháp 齊tề 彰chương 融dung 則tắc 剎sát 剎sát 交giao 通thông 塵trần 塵trần 互hỗ 入nhập 妙diệu 則tắc 絕tuyệt 思tư 絕tuyệt 議nghị 離ly 即tức 離ly 非phi 。 以dĩ 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 則tắc 念niệm 念niệm 彌di 陀đà 圓viên 斯tư 圓viên 矣hĩ 以dĩ 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 則tắc 心tâm 心tâm 極cực 樂lạc 融dung 斯tư 融dung 焉yên 以dĩ 三tam 觀quán 法pháp 爾nhĩ 則tắc 性tánh 德đức 天thiên 然nhiên 妙diệu 斯tư 妙diệu 也dã 以dĩ 中trung 三tam 門môn 屬thuộc 圓viên 融dung 妙diệu 觀quán 為vi 宗tông 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 用dụng 名danh 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 者giả 疑nghi 為vi 信tín 障chướng 信tín 乃nãi 道đạo 源nguyên 信tín 力lực 未vị 生sanh 疑nghi 根căn 不bất 斷đoạn 疑nghi 則tắc 疑nghi 乎hồ 厭yếm 此thử 欣hân 彼bỉ 信tín 則tắc 信tín 乎hồ 即tức 土thổ/độ 唯duy 心tâm 言ngôn 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 厭yếm 此thử 欣hân 彼bỉ 之chi 疑nghi 斷đoạn 矣hĩ 曰viết 彼bỉ 此thử 恆hằng 一nhất 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 即tức 土thổ/độ 唯duy 心tâm 之chi 信tín 生sanh 焉yên 信tín 生sanh 則tắc 頓đốn 證chứng 乎hồ 生sanh 即tức 無vô 生sanh 疑nghi 斷đoạn 則tắc 直trực 造tạo 乎hồ 斷đoạn 無vô 所sở 斷đoạn 。 以dĩ 後hậu 三tam 門môn 屬thuộc 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 為vi 用dụng 不bất 亦diệc 宜nghi 乎hồ 。 五ngũ 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 為vi 教giáo 相tương/tướng 者giả 此thử 論luận 唯duy 明minh 圓viên 實thật 具cụ 造tạo 俱câu 時thời 故cố 得đắc 身thân 土thổ/độ 雙song 融dung 果quả 因nhân 一nhất 契khế 所sở 以dĩ 屬thuộc 味vị 醍đề 醐hồ 佛Phật 法Pháp 之chi 妙diệu 過quá 此thử 不bất 知tri 所sở 裁tài 故cố 云vân 無vô 上thượng 也dã 問vấn 凡phàm 判phán 五ngũ 味vị 者giả 乃nãi 大đại 師sư 約ước 佛Phật 世thế 以dĩ 明minh 論luận 係hệ 人nhân 師sư 所sở 述thuật 去khứ 聖thánh 已dĩ 遠viễn 那na 得đắc 強cường/cưỡng 為vi 配phối 合hợp 乎hồ 答đáp 雖tuy 不bất 預dự 佛Phật 世thế 五ngũ 時thời 一nhất 家gia 教giáo 觀quán 皆giai 約ước 法pháp 華hoa 開khai 會hội 而nhi 談đàm 不bất 屬thuộc 醍đề 醐hồ 那na 云vân 圓viên 實thật 問vấn 論luận 中trung 證chứng 義nghĩa 多đa 引dẫn 楞lăng 嚴nghiêm 以dĩ 方Phương 等Đẳng 教giáo 屬thuộc 味vị 醍đề 醐hồ 不bất 太thái 相tương 違vi 耶da 答đáp 方Phương 等Đẳng 中trung 圓viên 不bất 異dị 一nhất 實thật 但đãn 有hữu 開khai 廢phế 之chi 殊thù 今kim 取thủ 圓viên 義nghĩa 以dĩ 證chứng 圓viên 文văn 亦diệc 無vô 不bất 可khả 故cố 以dĩ 無vô 上thượng 醍đề 醐hồ 為vi 教giáo 相tương/tướng 也dã 問vấn 是thị 則tắc 此thử 土thổ/độ 人nhân 師sư 著trước 述thuật 皆giai 可khả 以dĩ 五ngũ 重trọng/trùng 解giải 釋thích 耶da 答đáp 且thả 如như 三tam 千thiên 有hữu 門môn 頌tụng 乃nãi 宋tống 陳trần 了liễu 翁ông 所sở 說thuyết 吾ngô 祖tổ 柏# 松tùng 大đại 師sư 尚thượng 得đắc 以dĩ 五ngũ 重trọng/trùng 解giải 釋thích 此thử 論luận 遠viễn 祖tổ 龍long 樹thụ 北bắc 齊tề 近cận 宗tông 智trí 者giả 法pháp 智trí 以dĩ 五ngũ 重trọng/trùng 釋thích 之chi 復phục 何hà 嫌hiềm 焉yên 。

△# 次thứ 正chánh 文văn 二nhị 初sơ 歸quy 命mạng 述thuật 意ý 三tam 初sơ 稽khể 首thủ 二nhị 寶bảo 三tam 初sơ 兩lưỡng 土thổ/độ 佛Phật 寶bảo 。

稽khể 首thủ 能năng 仁nhân 圓viên 滿mãn 智trí 。 無vô 量lượng 壽thọ 覺giác 大đại 導đạo 師sư 。

稽khể 者giả 遲trì 也dã 留lưu 也dã 謂vị 以dĩ 首thủ 叩khấu 地địa 遲trì 留lưu 少thiểu 時thời 而nhi 起khởi 表biểu 至chí 敬kính 也dã 稽khể 首thủ 二nhị 字tự 冠quan 下hạ 三Tam 寶Bảo 能năng 仁nhân 梵Phạn 語ngữ 具cụ 云vân 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 。 此thử 云vân 能năng 仁nhân 寂tịch 默mặc 謂vị 以dĩ 仁nhân 慈từ 化hóa 物vật 也dã 圓viên 滿mãn 智trí 者giả 智trí 即tức 覺giác 義nghĩa 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 此thử 是thị 圓viên 智trí 圓viên 覺giác 諸chư 法pháp 四tứ 明minh 云vân 非phi 三tam 般Bát 若Nhã 融dung 即tức 微vi 玅# 智trí 不bất 名danh 圓viên 此thử 歸quy 敬kính 此thử 土thổ/độ 佛Phật 寶bảo 也dã 梵Phạn 語ngữ 阿A 彌Di 陀Đà 此thử 云vân 無vô 量lượng 壽thọ 亦diệc 名danh 無Vô 量Lượng 。 光quang 梵Phạn 語ngữ 佛Phật 陀Đà 此thử 云vân 覺giác 者giả 具cụ 含hàm 三tam 義nghĩa (# 云vân 云vân )# 大đại 導đạo 師sư 者giả 法pháp 華hoa 疏sớ/sơ 云vân 導đạo 師sư 有hữu 四tứ 所sở 謂vị 通thông 途đồ 慈từ 悲bi 結kết 緣duyên 權quyền 智trí 實thật 智trí 此thử 則tắc 四tứ 種chủng 俱câu 該cai 故cố 稱xưng 云vân 大đại 此thử 歸quy 敬kính 彼bỉ 土độ 佛Phật 寶bảo 也dã 亦diệc 乃nãi 互hỗ 相tương 影ảnh 略lược 而nhi 言ngôn 若nhược 具cụ 而nhi 言ngôn 之chi 釋Thích 迦Ca 亦diệc 可khả 稱xưng 導đạo 師sư 彌di 陀đà 亦diệc 可khả 稱xưng 圓viên 智trí 盖# 未vị 有hữu 圓viên 智trí 而nhi 不bất 能năng 導đạo 人nhân 亦diệc 未vị 有hữu 導đạo 師sư 而nhi 不bất 具cụ 圓viên 智trí 也dã 。

△# 次thứ 兩lưỡng 土thổ/độ 法Pháp 寶bảo 。

所sở 說thuyết 安an 養dưỡng 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 了liễu 義nghĩa 了liễu 義nghĩa 至chí 圓viên 頓đốn 。

兩lưỡng 土thổ/độ 化hóa 主chủ 皆giai 為vi 能năng 說thuyết 經Kinh 為vi 所sở 說thuyết 也dã 安an 養dưỡng 即tức 極cực 樂lạc 之chi 異dị 名danh 大Đại 乘Thừa 者giả 乘thừa 有hữu 運vận 載tái 之chi 義nghĩa 即tức 文Văn 殊Thù 普phổ 賢hiền 馬mã 鳴minh 龍long 樹thụ 大đại 人nhân 之chi 所sở 乘thừa 也dã 此thử 土thổ/độ 法Pháp 寶bảo 則tắc 有hữu 清thanh 淨tịnh 平bình 等đẳng 。 覺giác 經kinh 無Vô 量Lượng 壽Thọ 經Kinh 。 觀quán 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 經kinh 小tiểu 彌di 陀đà 經kinh 稱xưng 讚tán 淨tịnh 土độ 經kinh 鼓cổ 音âm 王vương 咒chú 經kinh 等đẳng 此thử 皆giai 偏thiên 贊tán 西tây 方phương 者giả 也dã 彼bỉ 土độ 則tắc 依y 正chánh 同đồng 宣tuyên 主chủ 伴bạn 交giao 讚tán 鳧phù 鴈nhạn 鴛uyên 鴦ương 。 迦ca 陵lăng 命mạng 命mạng 恆hằng 演diễn 法Pháp 音âm 者giả 也dã 了liễu 義nghĩa 者giả 若nhược 四tứ 阿a 含hàm 所sở 說thuyết 人nhân 天thiên 因nhân 果quả 真chân 寂tịch 深thâm 義nghĩa 等đẳng 但đãn 明minh 無vô 常thường 義nghĩa 皆giai 不bất 了liễu 若nhược 大Đại 乘Thừa 所sở 說thuyết 博bác 地địa 凡phàm 夫phu 即tức 生sanh 可khả 辦biện 故cố 稱xưng 了liễu 義nghĩa 也dã 重trọng/trùng 言ngôn 者giả 鄭trịnh 重trọng 之chi 辭từ 猶do 言ngôn 了liễu 義nghĩa 中trung 之chi 了liễu 義nghĩa 也dã 至chí 圓viên 頓đốn 者giả 非phi 化hóa 儀nghi 中trung 頓đốn 乃nãi 以dĩ 圓viên 教giáo 為vi 頓đốn 也dã 。

△# 三tam 兩lưỡng 土thổ/độ 僧Tăng 寶bảo 二nhị 初sơ 菩Bồ 薩Tát 僧Tăng 。

玅# 得đắc 普phổ 賢hiền 觀quán 自tự 在tại 。 勢thế 至chí 清thanh 淨tịnh 大đại 海hải 眾chúng 。

梵Phạn 語ngữ 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 此thử 云vân 妙diệu 德đức 乃nãi 過quá 去khứ 七thất 佛Phật 。 之chi 師sư 釋Thích 迦Ca 會hội 中trung 示thị 菩Bồ 薩Tát 形hình 。 助trợ 揚dương 聖thánh 化hóa 文Văn 殊Thù 發phát 願nguyện 經kinh 偈kệ 云vân 願nguyện 我ngã 命mạng 終chung 時thời 。 除trừ 滅diệt 諸chư 障chướng 礙ngại 。 (# 云vân 云vân )# 普phổ 賢hiền 亦diệc 云vân 徧biến 吉cát 梵Phạn 語ngữ 祕bí 輸du 颰bạt 陀đà 在tại 華hoa 嚴nghiêm 逝thệ 多đa 末mạt 林lâm 末mạt 會hội 發phát 十thập 大đại 願nguyện 普phổ 願nguyện 法Pháp 界Giới 眾chúng 生sanh 。 同đồng 生sanh 極cực 樂lạc 偈kệ 云vân 願nguyện 我ngã 臨lâm 欲dục 命mạng 終chung 時thời 。 (# 云vân 云vân )# 此thử 此thử 土thổ/độ 僧Tăng 寶bảo 也dã 梵Phạn 語ngữ 婆bà 婁lâu 吉cát 低đê 輸du 此thử 云vân 觀quán 世thế 音âm 過quá 去khứ 為vi 正Chánh 法Pháp 明minh 如Như 來Lai 今kim 示thị 迹tích 為vi 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 觀quán 自tự 在tại 者giả 以dĩ 觀quán 慧tuệ 照chiếu 了liễu 自tự 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 故cố 云vân 也dã 梵Phạn 語ngữ 摩ma 訶ha 那na 鉢bát 此thử 云vân 大đại 勢thế 至chí 觀quán 經Kinh 云vân 以dĩ 智trí 慧tuệ 光quang 。 普phổ 照chiếu 一nhất 切thiết 。 令linh 離ly 三tam 途đồ 得đắc 無vô 上thượng 力lực 。 故cố 云vân 大đại 勢thế 至chí 也dã 此thử 二nhị 菩Bồ 薩Tát 。 今kim 在tại 彼bỉ 土độ 助trợ 揚dương 佛Phật 化hóa 四tứ 明minh 云vân 三tam 聖thánh 設thiết 化hóa 動động 靜tĩnh 必tất 俱câu 一nhất 主chủ 二nhị 臣thần 非phi 並tịnh 非phi 別biệt 表biểu 乎hồ 三tam 法pháp 三tam 一nhất 妙diệu 融dung 故cố 須tu 歸quy 敬kính 也dã 清thanh 淨tịnh 海hải 眾chúng 者giả 即tức 彼bỉ 土độ 無vô 生sanh 不bất 退thoái 一Nhất 生Sanh 補Bổ 處Xứ 。 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 等đẳng 是thị 也dã 。

△# 次thứ 聲Thanh 聞Văn 僧Tăng 。

馬mã 鳴minh 龍long 樹thụ 及cập 天thiên 親thân 。 此thử 土thổ/độ 廬lư 山sơn 蓮liên 社xã 祖tổ 。

天thiên 台thai 智trí 者giả 并tinh 法pháp 智trí 。 古cổ 往vãng 今kim 來lai 弘hoằng 法Pháp 師sư 。

馬mã 鳴minh 菩Bồ 薩Tát 即tức 西tây 天thiên 第đệ 十thập 二nhị 祖tổ 嘗thường 著trước 起khởi 信tín 論luận 發phát 明minh 繫hệ 念niệm 西tây 方phương 最tối 為vi 切thiết 要yếu 龍long 樹thụ 菩Bồ 薩Tát 西tây 天thiên 第đệ 十thập 四tứ 祖tổ 南nam 天Thiên 竺Trúc 人nhân 於ư 九cửu 旬tuần 內nội 誦tụng 通thông 三tam 藏tạng 深thâm 入nhập 法Pháp 忍Nhẫn 造tạo 大đại 悲bi 方phương 便tiện 。 論luận 大đại 莊trang 嚴nghiêm 論luận 大đại 無vô 畏úy 論luận 又hựu 著trước 十thập 住trụ 婆bà 娑sa 智Trí 度Độ 論luận 等đẳng 多đa 讚tán 西tây 方phương 勸khuyến 人nhân 念niệm 佛Phật 有hữu 偈kệ 云vân 若nhược 人nhân 願nguyện 作tác 佛Phật 心tâm 念niệm 阿A 彌Di 陀Đà 即tức 得đắc 為vi 現hiện 身thân 故cố 我ngã 歸quy 命mạng 禮lễ 一nhất 家gia 宗tông 之chi 為vi 始thỉ 祖tổ 云vân 天thiên 親thân 菩Bồ 薩Tát 北bắc 天Thiên 竺Trúc 人nhân 造tạo 唯duy 識thức 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 等đẳng 論luận 仍nhưng 著trước 無vô 量lượng 壽thọ 論luận 有hữu 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 偈kệ 及cập 五ngũ 門môn 修tu 法pháp 蓮liên 社xã 祖tổ 者giả 蓮liên 社xã 祖tổ 有hữu 七thất 初sơ 祖tổ 即tức 晉tấn 慧tuệ 遠viễn 法Pháp 師sư 俗tục 賈cổ 氏thị 鴈nhạn 門môn 人nhân 學học 通thông 儒nho 老lão 年niên 二nhị 十thập 餘dư 見kiến 道đạo 安an 法Pháp 師sư 因nhân 聽thính 講giảng 般Bát 若Nhã 豁hoát 然nhiên 開khai 悟ngộ 乃nãi 曰viết 九cửu 流lưu 異dị 議nghị 皆giai 糠khang 粃# 耳nhĩ 後hậu 入nhập 廬lư 山sơn 刺thứ 史sử 桓hoàn 伊y 創sáng/sang 東đông 林lâm 居cư 焉yên 影ảnh 不bất 出xuất 山sơn 者giả 三tam 十thập 餘dư 年niên 每mỗi 送tống 客khách 以dĩ 虎hổ 溪khê 為vi 界giới 時thời 劉lưu 遺di 民dân 雷lôi 次thứ 宗tông 等đẳng 一nhất 十thập 八bát 人nhân 衣y 師sư 遊du 止chỉ 拉lạp 一nhất 百bách 二nhị 十thập 三tam 人nhân 。 為vi 蓮liên 社xã 六lục 時thời 禮lễ 誦tụng 精tinh 進tấn 不bất 退thoái 。 十thập 年niên 三tam 睹đổ 聖thánh 相tương/tướng 後hậu 於ư 般Bát 若Nhã 臺đài 定định 起khởi 見kiến 彌di 陀đà 佛Phật 身thân 滿mãn 虗hư 空không 圓viên 光quang 之chi 中trung 有hữu 諸chư 化hóa 佛Phật 。 觀quán 音âm 勢thế 至chí 侍thị 立lập 左tả 右hữu 。 又hựu 見kiến 水thủy 流lưu 光quang 明minh 。 分phần/phân 十thập 四tứ 支chi 流lưu 注chú 上thượng 下hạ 演diễn 說thuyết 苦khổ 空không 。 佛Phật 告cáo 遠viễn 曰viết 我ngã 以dĩ 本bổn 願nguyện 。 力lực 故cố 來lai 安an 慰úy 汝nhữ 汝nhữ 後hậu 七thất 日nhật 。 當đương 生sanh 我ngã 國quốc 後hậu 七thất 日nhật 果quả 終chung 有hữu 雜tạp 文văn 十thập 卷quyển 號hiệu 廬lư 山sơn 集tập 盛thịnh 行hành 于vu 世thế 事sự 詳tường 本bổn 傳truyền 文văn 繁phồn 不bất 錄lục 此thử 土thổ/độ 念niệm 佛Phật 實thật 始thỉ 於ư 遠viễn 故cố 稱xưng 為vi 初sơ 祖tổ 焉yên 二nhị 祖tổ 即tức 長trường/trưởng 安an 善thiện 導đạo 光quang 明minh 法Pháp 師sư 三tam 祖tổ 南nam 岳nhạc 承thừa 遠viễn 般bát 舟chu 法Pháp 師sư 四tứ 祖tổ 長trường/trưởng 安an 法pháp 照chiếu 五ngũ 會hội 法Pháp 師sư 五ngũ 祖tổ 新tân 定định 少thiểu 康khang 臺đài 巖nham 法Pháp 師sư 六lục 祖tổ 永vĩnh 明minh 延diên 壽thọ 智trí 覺giác 法Pháp 師sư 七thất 祖tổ 昭chiêu 慶khánh 省tỉnh 常thường 圓viên 淨tịnh 法Pháp 師sư 又hựu 長trường/trưởng 蘆lô 宗tông 賾trách 禪thiền 師sư 則tắc 稱xưng 八bát 祖tổ 也dã 智trí 者giả 大đại 師sư 諱húy 智trí 顗# 華hoa 容dung 人nhân 俗tục 陳trần 氏thị 生sanh 時thời 靈linh 瑞thụy 不bất 一nhất 七thất 歲tuế 入nhập 果quả 願nguyện 寺tự 聞văn 誦tụng 法pháp 華hoa 普phổ 門môn 品phẩm 忽hốt 自tự 憶ức 記ký 宛uyển 如như 宿túc 習tập 十thập 五ngũ 歲tuế 禮lễ 佛Phật 像tượng 誓thệ 志chí 出xuất 家gia 十thập 八bát 雉trĩ 落lạc 二nhị 十thập 進tiến 受thọ 具cụ 戒giới 天thiên 嘉gia 元nguyên 年niên 謁yết 光quang 州châu 大đại 蘇tô 山sơn 慧tuệ 思tư 禪thiền 師sư (# 云vân 云vân )# 嘗thường 著trước 十thập 疑nghi 論luận 勸khuyến 人nhân 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 後hậu 于vu 剡# 東đông 石thạch 城thành 彌Di 勒Lặc 像tượng 前tiền 令linh 弟đệ 子tử 唱xướng 十thập 六lục 觀quán 經kinh 名danh 誡giới 眾chúng 曰viết 四tứ 十thập 八bát 願nguyện 。 莊trang 嚴nghiêm 淨tịnh 土độ 香hương 臺đài 寶bảo 樹thụ 易dị 往vãng 無vô 人nhân 火hỏa 車xa 相tương/tướng 現hiện 一nhất 念niệm 改cải 悔hối 者giả 尚thượng 得đắc 往vãng 生sanh 況huống 戒giới 定định 熏huân 修tu 聖thánh 力lực 道Đạo 行hạnh 終chung 不bất 唐đường 捐quyên 。 矣hĩ 言ngôn 訖ngật 趺phu 坐tọa 而nhi 化hóa 事sự 詳tường 本bổn 傳truyền 法pháp 智trí 大đại 師sư 諱húy 知tri 禮lễ 字tự 約ước 言ngôn 金kim 姓tánh 四tứ 明minh 人nhân 從tùng 寶bảo 雲vân 通thông 公công 傳truyền 天thiên 台thai 教giáo 觀quán 出xuất 世thế 承thừa 天thiên 繼kế 住trụ 延diên 慶khánh 戶hộ 外ngoại 屣tỉ 滿mãn 嘗thường 行hành 法pháp 華hoa 般Bát 舟Chu 三Tam 昧Muội 。 期kỳ 生sanh 安an 養dưỡng 後hậu 與dữ 十thập 僧Tăng 結kết 社xã 約ước 修tu 懺sám 三tam 載tái 自tự 焚phần 其kỳ 身thân 決quyết 取thủ 淨tịnh 土độ 楊dương 文văn 公công 億ức 再tái 四tứ 勸khuyến 留lưu 始thỉ 允duẫn 其kỳ 請thỉnh 著trước 玅# 宗tông 鈔sao 以dĩ 釋thích 觀quán 經kinh 義nghĩa 疏sớ/sơ 人nhân 到đáo 于vu 今kim 咸hàm 受thọ 其kỳ 賜tứ 古cổ 往vãng 今kim 來lai 弘hoằng 法Pháp 師sư 者giả 古cổ 往vãng 即tức 過quá 去khứ 諸chư 大đại 耆kỳ 宿túc 等đẳng 今kim 即tức 現hiện 在tại 諸chư 大đại 知tri 識thức 等đẳng 來lai 即tức 當đương 來lai 紹thiệu 繼kế 宗tông 風phong 者giả 凡phàm 有hữu 一nhất 句cú 一nhất 偈kệ 。 贊tán 及cập 西tây 方phương 者giả 悉tất 皆giai 歸quy 敬kính 也dã 。

△# 次thứ 歸quy 命mạng 求cầu 加gia 。

我ngã 今kim 歸quy 命mạng 禮lễ 三Tam 寶Bảo 。 求cầu 乞khất 冥minh 加gia 發phát 神thần 識thức 。

此thử 出xuất 歸quy 命mạng 之chi 意ý 言ngôn 我ngã 之chi 所sở 以dĩ 歸quy 命mạng 者giả 盖# 欲dục 藉tạ 三Tam 寶Bảo 威uy 光quang 冥minh 熏huân 加gia 被bị 開khai 發phát 我ngã 之chi 神thần 識thức 而nhi 造tạo 此thử 論luận 也dã 。

△# 三tam 述thuật 造tạo 論luận 意ý 。

敬kính 採thải 經kinh 論luận 祕bí 密mật 旨chỉ 。 闡xiển 揚dương 淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 。

普phổ 使sử 將tương 來lai 悟ngộ 此thử 門môn 。 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 階giai 不bất 退thoái 。

敬kính 者giả 肅túc 也dã 恭cung 也dã 採thải 者giả 集tập 也dã 敬kính 採thải 經kinh 論luận 祕bí 密mật 旨chỉ 則tắc 義nghĩa 有hữu 所sở 憑bằng 顯hiển 非phi 臆ức 見kiến 也dã 初sơ 一nhất 句cú 述thuật 造tạo 論luận 之chi 由do 次thứ 三tam 句cú 結kết 論luận 成thành 之chi 意ý 即tức 所sở 謂vị 開khai 示thị 悟ngộ 入nhập 。 也dã 闡xiển 明minh 淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 即tức 開khai 示thị 無vô 生sanh 也dã 普phổ 使sử 將tương 來lai 悟ngộ 此thử 門môn 即tức 悟ngộ 此thử 無vô 生sanh 也dã 斷đoạn 疑nghi 生sanh 信tín 階giai 不bất 退thoái 即tức 證chứng 此thử 無vô 生sanh 也dã 。

△# 次thứ 依y 義nghĩa 立lập 論luận 二nhị 初sơ 總tổng 列liệt 十thập 門môn 。

將tương 造tạo 此thử 論luận 立lập 為vi 十thập 門môn 一nhất 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 門môn 二nhị 身thân 土thổ/độ 緣duyên 起khởi 門môn 三tam 心tâm 土thổ/độ 相tương/tướng 即tức 門môn 四tứ 生sanh 佛Phật 不bất 二nhị 門môn 五ngũ 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 門môn 六lục 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 門môn 七thất 三tam 觀quán 法pháp 爾nhĩ 門môn 八bát 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 門môn 九cửu 彼bỉ 此thử 恆hằng 一nhất 門môn 十thập 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 門môn 。

將tương 造tạo 此thử 論luận 者giả 大đại 莊trang 嚴nghiêm 論luận 云vân 造tạo 論luận 凡phàm 有hữu 五ngũ 義nghĩa 一nhất 者giả 如như 金kim 成thành 器khí 令linh 信tín 解giải 故cố 二nhị 者giả 如như 花hoa 開khai 敷phu 開khai 示thị 彼bỉ 故cố 三tam 者giả 如như 食thực 美mỹ 膳thiện 得đắc 法Pháp 味vị 故cố 四tứ 者giả 如như 解giải 文văn 字tự 令linh 修tu 習tập 故cố 五ngũ 者giả 如như 開khai 寶bảo 篋khiếp 實thật 證chứng 得đắc 故cố 今kim 亦diệc 具cụ 含hàm 五ngũ 義nghĩa 採thải 集tập 羣quần 經kinh 以dĩ 成thành 一nhất 論luận 即tức 如như 金kim 成thành 器khí 義nghĩa 也dã 論luận 立lập 十thập 門môn 門môn 詮thuyên 眾chúng 玅# 即tức 如như 花hoa 開khai 敷phu 義nghĩa 也dã 理lý 明minh 性tánh 具cụ 境cảnh 會hội 唯duy 心tâm 即tức 如như 食thực 美mỹ 膳thiện 義nghĩa 也dã 既ký 悟ngộ 圓viên 修tu 知tri 土thổ/độ 由do 心tâm 變biến 即tức 如như 解giải 文văn 字tự 義nghĩa 也dã 性tánh 中trung 極cực 樂lạc 由do 修tu 顯hiển 發phát 即tức 如như 開khai 寶bảo 篋khiếp 義nghĩa 也dã 。

△# 次thứ 別biệt 釋thích 十thập 門môn 二nhị 初sơ 二nhị 門môn 明minh 根căn 源nguyên 融dung 具cụ 次thứ 八bát 門môn 明minh 枝chi 流lưu 妙diệu 即tức 初sơ 二nhị 門môn 明minh 根căn 源nguyên 融dung 具cụ 二nhị 初sơ 一nhất 門môn 明minh 理lý 性tánh 本bổn 具cụ 二nhị 初sơ 標tiêu 。

初sơ 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 門môn 。

門môn 者giả 有hữu 能năng 通thông 出xuất 入nhập 之chi 義nghĩa 如như 云vân 有hữu 大đại 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 名danh 為vi 圓Viên 覺Giác 。 流lưu 出xuất 一nhất 切thiết 。 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 等đẳng 即tức 出xuất 義nghĩa 也dã 如như 云vân 歸quy 元nguyên 性tánh 無vô 二nhị 。 方phương 便tiện 有hữu 多đa 門môn 。 等đẳng 即tức 入nhập 義nghĩa 也dã 今kim 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 為vi 之chi 所sở 入nhập 門môn 即tức 能năng 入nhập 也dã 問vấn 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 屬thuộc 理lý 何hà 有hữu 能năng 所sở 出xuất 入nhập 耶da 答đáp 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 理lý 雖tuy 無vô 名danh 將tương 門môn 名danh 理lý 今kim 即tức 門môn 名danh 理lý 那na 得đắc 不bất 然nhiên 如như 十thập 妙diệu 以dĩ 不bất 二nhị 當đương 體thể 為vi 門môn 也dã 問vấn 名danh 為vi 能năng 通thông 理lý 為vi 所sở 通thông 是thị 則tắc 可khả 爾nhĩ 以dĩ 理lý 為vi 門môn 通thông 至chí 何hà 所sở 耶da 答đáp 止Chỉ 觀Quán 中trung 有hữu 此thử 問vấn 理lý 無vô 所sở 通thông 究cứu 竟cánh 徧biến 通thông 是thị 妙diệu 門môn 也dã 以dĩ 下hạ 諸chư 門môn 義nghĩa 皆giai 倣# 此thử 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

一nhất 真chân 法pháp 性tánh 中trung 具cụ 足túc 十thập 法Pháp 。 界giới 依y 正chánh 本bổn 融dung 通thông 生sanh 佛Phật 非phi 殊thù 致trí 。

一nhất 真chân 法pháp 性tánh 者giả 真Chân 如Như 法pháp 性tánh 。 也dã 十thập 種chủng 皆giai 稱xưng 法Pháp 界Giới 者giả 智trí 者giả 大đại 師sư 云vân 其kỳ 意ý 有hữu 三tam 一nhất 者giả 十thập 數số 皆giai 依y 法Pháp 界Giới 法Pháp 界Giới 外ngoại 更cánh 無vô 復phục 有hữu 。 法pháp 能năng 所sở 合hợp 稱xưng 故cố 言ngôn 十thập 法Pháp 界Giới 也dã 二nhị 者giả 此thử 十thập 種chủng 法pháp 分phân 齊tề 不bất 同đồng 因nhân 果quả 隔cách 別biệt 凡phàm 聖thánh 有hữu 異dị 故cố 加gia 之chi 以dĩ 界giới 也dã 三tam 者giả 此thử 十thập 皆giai 即tức 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 地địa 獄ngục 是thị 趣thú 不bất 過quá 當đương 體thể 即tức 理lý 更cánh 無vô 所sở 依y 故cố 。 名danh 法Pháp 界Giới 乃nãi 至chí 佛Phật 法Pháp 。 界giới 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 具cụ 足túc 者giả 言ngôn 此thử 十thập 種chủng 法Pháp 界Giới 無vô 不bất 畢tất 具cụ 于vu 一nhất 真chân 法pháp 性tánh 之chi 中trung 。 也dã 依y 正chánh 本bổn 融dung 通thông 者giả 依y 則tắc 十thập 種chủng 國quốc 土độ 不bất 同đồng 。 正chánh 則tắc 十thập 種chủng 五ngũ 陰ấm 不bất 同đồng 本bổn 融dung 通thông 者giả 言ngôn 非phi 修tu 為vi 造tạo 作tác 而nhi 後hậu 融dung 通thông 也dã 生sanh 佛Phật 非phi 殊thù 致trí 者giả 生sanh 者giả 約ước 九cửu 界giới 迷mê 為vi 言ngôn 佛Phật 者giả 約ước 佛Phật 界giới 悟ngộ 而nhi 說thuyết 生sanh 佛Phật 高cao 下hạ 雖tuy 殊thù 真Chân 如Như 性tánh 非phi 二nhị 致trí 故cố 云vân 非phi 殊thù 致trí 也dã 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 初sơ 詳tường 釋thích 勝thắng 義nghĩa 二nhị 初sơ 直trực 指chỉ 人nhân 心tâm 。

論luận 曰viết 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 即tức 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 心tâm 性tánh 。

此thử 論luận 以dĩ 無vô 生sanh 立lập 題đề 大đại 槩# 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 本bổn 致trí 也dã 言ngôn 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 者giả 非phi 惟duy 指chỉ 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 。 外ngoại 之chi 極cực 樂lạc 為vi 言ngôn 即tức 十thập 方phương 佛Phật 剎sát 。 生sanh 佛Phật 依y 正chánh 皆giai 在tại 裡# 許hứa 華hoa 嚴nghiêm 藏tạng 海hải 亦diệc 其kỳ 相tương/tướng 也dã 眾chúng 生sanh 者giả 九cửu 界giới 皆giai 名danh 眾chúng 生sanh 。 若nhược 的đích 而nhi 論luận 之chi 即tức 指chỉ 人nhân 界giới 為vi 言ngôn 人nhân 以dĩ 四tứ 大đại 五ngũ 陰ấm 。 眾chúng 法pháp 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 。 故cố 名danh 眾chúng 生sanh 即tức 者giả 廣quảng 雅nhã 云vân 合hợp 也dã 四tứ 明minh 云vân 若nhược 依y 此thử 釋thích 仍nhưng 似tự 二nhị 物vật 相tương/tướng 合hợp 其kỳ 理lý 猶do 疎sơ 今kim 以dĩ 義nghĩa 求cầu 當đương 體thể 不bất 二nhị 故cố 名danh 為vi 即tức 意ý 指chỉ 西tây 方phương 極cực 樂lạc 依y 正chánh 之chi 法pháp 當đương 體thể 是thị 吾ngô 人nhân 本bổn 有hữu 心tâm 性tánh 方phương 契khế 乎hồ 無vô 生sanh 之chi 旨chỉ 也dã 。

△# 次thứ 指chỉ 心tâm 具cụ 德đức 前tiền 云vân 法Pháp 界Giới 即tức 心tâm 猶do 未vị 的đích 示thị 即tức 之chi 所sở 以dĩ 今kim 指chỉ 此thử 心tâm 具cụ 德đức 即tức 義nghĩa 成thành 也dã 此thử 自tự 分phần/phân 二nhị 初sơ 列liệt 二nhị 義nghĩa 。

此thử 之chi 心tâm 性tánh 具cụ 無vô 量lượng 德đức 受thọ 無vô 量lượng 名danh 。

此thử 者giả 指chỉ 法pháp 之chi 辭từ 德đức 者giả 名danh 之chi 實thật 也dã 吾ngô 心tâm 本bổn 具cụ 也dã 名danh 者giả 實thật 之chi 賓tân 也dã 從tùng 德đức 受thọ 稱xưng 也dã 有hữu 無vô 量lượng 德đức 。 必tất 召triệu 乎hồ 無vô 量lượng 名danh 義nghĩa 云vân 受thọ 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 義nghĩa 二nhị 初sơ 釋thích 具cụ 無vô 量lượng 德đức 二nhị 初sơ 徵trưng 德đức 舉cử 要yếu 。

云vân 何hà 具cụ 無vô 量lượng 德đức 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 謂vị 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 性tánh 具cụ 。

云vân 何hà 下hạ 徵trưng 起khởi 舉cử 要yếu 下hạ 釋thích 也dã 既ký 云vân 無vô 量lượng 難nan 可khả 畢tất 陳trần 姑cô 舉cử 其kỳ 要yếu 者giả 言ngôn 之chi 曰viết 體thể 曰viết 量lượng 曰viết 具cụ 而nhi 已dĩ 一nhất 一nhất 皆giai 云vân 性tánh 者giả 義nghĩa 有hữu 所sở 歸quy 也dã 。

△# 次thứ 據cứ 德đức 釋thích 義nghĩa 三tam 初sơ 正chánh 釋thích 三tam 德đức 三tam 德đức 者giả 名danh 同đồng 義nghĩa 異dị 指chỉ 無vô 量lượng 德đức 中trung 之chi 三tam 非phi 謂vị 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 也dã 此thử 自tự 分phần/phân 二nhị 初sơ 次thứ 第đệ 釋thích 義nghĩa 三tam 初sơ 釋thích 性tánh 體thể 。

云vân 何hà 性tánh 體thể 謂vị 此thử 心tâm 性tánh 離ly 四tứ 句cú 絕tuyệt 百bách 非phi 。 體thể 性tánh 堅kiên 凝ngưng 。 清thanh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 常thường 住trụ 無vô 壞hoại 。

四tứ 句cú 者giả 即tức 有hữu 無vô 一nhất 異dị 等đẳng 是thị 也dã 言ngôn 離ly 四tứ 句cú 者giả 若nhược 言ngôn 其kỳ 有hữu 成thành 增tăng 益ích 謗báng 若nhược 言ngôn 其kỳ 無vô 成thành 損tổn 減giảm 謗báng 若nhược 言ngôn 雙song 亦diệc 成thành 相tương 違vi 謗báng 若nhược 言ngôn 雙song 非phi 成thành 戲hí 論luận 謗báng 此thử 之chi 性tánh 體thể 本bổn 非phi 有hữu 無vô 如như 大đại 火hỏa 聚tụ 。 四tứ 邊biên 不bất 可khả 湊thấu 泊bạc 故cố 云vân 離ly 也dã 絕tuyệt 百bách 非phi 者giả 以dĩ 上thượng 四tứ 句cú 為vi 本bổn 每mỗi 句cú 成thành 四tứ 則tắc 成thành 一nhất 十thập 六lục 句cú 過quá 現hiện 未vị 皆giai 有hữu 此thử 十thập 六lục 句cú 則tắc 成thành 四tứ 十thập 八bát 句cú 加gia 已dĩ 起khởi 未vị 起khởi 成thành 九cửu 十thập 六lục 搭# 上thượng 根căn 本bổn 四tứ 句cú 則tắc 成thành 百bách 句cú 言ngôn 非phi 者giả 一nhất 是thị 百bách 是thị 一nhất 非phi 百bách 非phi 四tứ 句cú 既ký 離ly 百bách 非phi 絕tuyệt 矣hĩ 體thể 性tánh 堅kiên 凝ngưng 。 等đẳng 者giả 此thử 之chi 性tánh 體thể 水thủy 火hỏa 刀đao 劒kiếm 所sở 不bất 能năng 壞hoại 。 故cố 云vân 堅kiên 凝ngưng 處xứ 五ngũ 濁trược 塵trần 勞lao 生sanh 死tử 。 煩phiền 惱não 之chi 中trung 。 不bất 為vi 其kỳ 所sở 汩# 濁trược 故cố 云vân 清thanh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 在tại 聖thánh 凡phàm 而nhi 無vô 所sở 增tăng 損tổn 。 故cố 云vân 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 亘tuyên 古cổ 亘tuyên 今kim 而nhi 無vô 所sở 遷thiên 變biến 故cố 云vân 常thường 住trụ 無vô 壞hoại 。

△# 次thứ 釋thích 性tánh 量lượng 。

云vân 何hà 性tánh 量lượng 此thử 之chi 心tâm 性tánh 豎thụ 窮cùng 三tam 世thế 橫hoạnh/hoành 徧biến 十thập 方phương 世thế 界giới 。 有hữu 邊biên 虗hư 空không 無vô 邊biên 虗hư 空không 有hữu 邊biên 心tâm 性tánh 無vô 邊biên 現hiện 在tại 有hữu 邊biên 過quá 未vị 無vô 邊biên 過quá 未vị 有hữu 邊biên 心tâm 性tánh 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 無vô 盡tận 無vô 量lượng 無vô 量lượng 。

豎thụ 窮cùng 下hạ 二nhị 句cú 言ngôn 其kỳ 深thâm 廣quảng 世thế 界giới 下hạ 舉cử 況huống 以dĩ 明minh 世thế 界giới 本bổn 無vô 邊biên 表biểu 者giả 也dã 以dĩ 有hữu 漏lậu 微vi 塵trần 國quốc 。 皆giai 依y 空không 所sở 生sanh 。 言ngôn 之chi 世thế 界giới 有hữu 邊biên 虗hư 空không 無vô 邊biên 矣hĩ 虗hư 空không 本bổn 無vô 際tế 畔bạn 者giả 也dã 以dĩ 空không 生sanh 大đại 覺giác 中trung 。 如như 海hải 一nhất 漚âu 發phát 。 言ngôn 之chi 虗hư 空không 有hữu 邊biên 心tâm 性tánh 無vô 邊biên 矣hĩ 現hiện 在tại 無vô 住trụ 。 本bổn 無vô 分phân 齊tề 者giả 也dã 以dĩ 過quá 去khứ 無vô 始thỉ 。 未vị 來lai 無vô 終chung 言ngôn 之chi 現hiện 在tại 有hữu 邊biên 過quá 未vị 無vô 邊biên 矣hĩ 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 本bổn 無vô 涯nhai 涘# 者giả 也dã 以dĩ 真Chân 如Như 法pháp 性tánh 。 言ngôn 之chi 過quá 未vị 有hữu 邊biên 心tâm 性tánh 無vô 邊biên 矣hĩ 既ký 難nan 以dĩ 數số 量lượng 明minh 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 比tỉ 況huống 顯hiển 秪# 可khả 云vân 無vô 盡tận 無vô 盡tận 。 無vô 量lượng 無vô 量lượng 。

△# 三tam 釋thích 性tánh 具cụ 。

云vân 何hà 性tánh 具cụ 謂vị 此thử 心tâm 性tánh 具cụ 十thập 法Pháp 界Giới 謂vị 佛Phật 法Pháp 界giới 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 界Giới 。 緣Duyên 覺Giác 法Pháp 界giới 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 界giới 。 天thiên 法Pháp 界Giới 修tu 羅la 法Pháp 界Giới 人nhân 法Pháp 界Giới 畜súc 生sanh 法Pháp 界Giới 餓ngạ 鬼quỷ 法Pháp 界Giới 地địa 獄ngục 法Pháp 界Giới 此thử 是thị 假giả 名danh 復phục 有hữu 正chánh 報báo 謂vị 佛Phật 五ngũ 陰ấm 菩Bồ 薩Tát 五ngũ 陰ấm 乃nãi 至chí 地địa 獄ngục 。 五ngũ 陰ấm 此thử 是thị 實thật 法pháp 復phục 有hữu 依y 報báo 謂vị 佛Phật 國quốc 土thổ/độ 菩Bồ 薩Tát 國quốc 土độ 乃nãi 至chí 地địa 獄ngục 國quốc 土độ 。

性tánh 具cụ 者giả 言ngôn 此thử 十thập 種chủng 法Pháp 界Giới 乃nãi 吾ngô 性tánh 中trung 之chi 所sở 具cụ 也dã 故cố 荊kinh 溪khê 大đại 師sư 云vân 十thập 方phương 淨tịnh 穢uế 卷quyển 懷hoài 同đồng 在tại 於ư 剎sát 那na 一nhất 念niệm 色sắc 心tâm 包bao 列liệt 遍biến 收thu 於ư 法Pháp 界Giới 並tịnh 天thiên 真chân 本bổn 具cụ 非phi 緣duyên 起khởi 新tân 成thành 是thị 也dã 此thử 特đặc 能năng 詮thuyên 假giả 名danh 而nhi 已dĩ 名danh 必tất 有hữu 實thật 惟duy 十thập 種chủng 行hành 業nghiệp 所sở 感cảm 色sắc 等đẳng 五ngũ 陰ấm 乃nãi 實thật 法pháp 也dã 能năng 依y 之chi 正chánh 報báo 有hữu 十thập 故cố 所sở 依y 之chi 國quốc 土độ 亦diệc 有hữu 十thập 種chủng 之chi 不bất 同đồng 言ngôn 佛Phật 五ngũ 陰ấm 者giả 雖tuy 無vô 生sanh 死tử 五ngũ 陰ấm 。 而nhi 有hữu 法pháp 性tánh 五ngũ 陰ấm 故cố 亦diệc 名danh 無vô 上thượng 眾chúng 生sanh 經Kinh 云vân 因nhân 滅diệt 是thị 色sắc 獲hoạch 得đắc 常thường 色sắc 等đẳng 即tức 其kỳ 徵trưng 也dã 。

△# 次thứ 融dung 通thông 其kỳ 理lý 。

令linh 易dị 解giải 故cố 作tác 三tam 種chủng 分phân 別biệt 。 得đắc 意ý 為vi 言ngôn 即tức 性tánh 具cụ 是thị 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 性tánh 體thể 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 即tức 性tánh 具cụ 十thập 界giới 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 性tánh 體thể 堅kiên 凝ngưng 清thanh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 常thường 住trụ 不bất 壞hoại 。 性tánh 具cụ 十thập 界giới 亦diệc 然nhiên 性tánh 量lượng 豎thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 徧biến 無vô 盡tận 無vô 盡tận 無vô 量lượng 無vô 量lượng 。 性tánh 具cụ 十thập 界giới 亦diệc 然nhiên 正chánh 報báo 五ngũ 陰ấm 同đồng 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 清thanh 淨tịnh 周chu 徧biến 依y 報báo 。 國quốc 土độ 亦diệc 然nhiên 。

令linh 易dị 下hạ 結kết 前tiền 得đắc 意ý 下hạ 融dung 理lý 文văn 有hữu 二nhị 節tiết 先tiên 以dĩ 體thể 量lượng 融dung 具cụ 次thứ 以dĩ 依y 報báo 例lệ 同đồng 性tánh 體thể 融dung 性tánh 具cụ 十thập 界giới 者giả 一nhất 家gia 明minh 具cụ 有hữu 理lý 具cụ 三tam 千thiên 有hữu 事sự 造tạo 三tam 千thiên 今kim 言ngôn 性tánh 體thể 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 即tức 性tánh 具cụ 十thập 界giới 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 者giả 猶do 言ngôn 能năng 具cụ 十thập 界giới 之chi 性tánh 非phi 謂vị 所sở 具cụ 十thập 界giới 之chi 法pháp 也dã 其kỳ 次thứ 約ước 量lượng 融dung 具cụ 亦diệc 爾nhĩ 以dĩ 依y 例lệ 正chánh 可khả 知tri 。

△# 次thứ 指chỉ 同đồng 三tam 諦đế 。

此thử 之chi 三tam 法pháp 亦diệc 名danh 三tam 諦đế 性tánh 體thể 即tức 真Chân 諦Đế 性tánh 量lượng 即tức 中trung 諦đế 性tánh 具cụ 即tức 俗tục 諦đế 。

三tam 法pháp 者giả 即tức 體thể 量lượng 具cụ 三tam 法pháp 也dã 此thử 之chi 下hạ 總tổng 指chỉ 性tánh 體thể 下hạ 別biệt 指chỉ 泯mẫn 一nhất 切thiết 法pháp 莫mạc 尚thượng 乎hồ 真chân 今kim 性tánh 體thể 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 即tức 同đồng 於ư 真Chân 諦Đế 矣hĩ 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 莫mạc 尚thượng 乎hồ 俗tục 今kim 性tánh 具cụ 三tam 千thiên 世thế 間gian 即tức 同đồng 於ư 俗tục 諦đế 矣hĩ 統thống 一nhất 切thiết 法pháp 莫mạc 尚thượng 乎hồ 中trung 今kim 性tánh 量lượng 橫hoạnh/hoành 亘tuyên 豎thụ 窮cùng 即tức 同đồng 中trung 諦đế 矣hĩ 。

△# 三tam 引dẫn 楞lăng 嚴nghiêm 證chứng 二nhị 初sơ 引dẫn 果quả 德đức 文văn 果quả 德đức 者giả 一nhất 境cảnh 三tam 諦đế 之chi 理lý 乃nãi 如Như 來Lai 果quả 人nhân 所sở 證chứng 故cố 云vân 果quả 德đức 經Kinh 云vân 我ngã 以dĩ 玅# 明minh 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 (# 云vân 云vân )# 即tức 其kỳ 相tương/tướng 也dã 此thử 自tự 分phần/phân 二nhị 初sơ 證chứng 性tánh 體thể 真Chân 諦Đế 。

故cố 楞lăng 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 玅# 明minh 元nguyên 心tâm 非phi 心tâm 非phi 空không 非phi 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 非phi 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 非phi 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 非phi 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 非phi 意ý 識thức 界giới 非phi 無vô 明minh 乃nãi 至chí 非phi 老lão 死tử 非phi 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 非phi 老lão 死tử 盡tận 。 非phi 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 非phi 智trí 非phi 得đắc 非phi 檀đàn 那na 乃nãi 至chí 非phi 般bát 剌lạt 若nhược 非phi 怛đát 答đáp 阿a 羯yết 非phi 阿A 羅La 訶Ha 。 非phi 三tam 藐miệu 三tam 菩bồ 非phi 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 此thử 即tức 性tánh 體thể 清thanh 淨tịnh 是thị 為vi 真Chân 諦Đế 。

圓viên 融dung 三tam 諦đế 語ngữ 真chân 則tắc 纖tiêm 塵trần 必tất 盡tận 語ngữ 俗tục 則tắc 諸chư 法pháp 皆giai 成thành 語ngữ 中trung 則tắc 二nhị 邊biên 絕tuyệt 待đãi 非phi 心tâm 至chí 非phi 意ý 識thức 界giới 者giả 非phi 六lục 凡phàm 界giới 也dã 非phi 無vô 明minh 至chí 非phi 老lão 死tử 盡tận 。 者giả 非phi 緣Duyên 覺Giác 界giới 也dã 非phi 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 至chí 非phi 智trí 非phi 得đắc 者giả 非phi 聲Thanh 聞Văn 界giới 也dã 非phi 檀đàn 那na 等đẳng 者giả 非phi 菩Bồ 薩Tát 界giới 也dã 非phi 怛đát 答đáp 阿a 羯yết 等đẳng 者giả 非phi 佛Phật 界giới 也dã 先tiên 非phi 能năng 證chứng 人nhân 三tam 號hiệu 是thị 也dã 次thứ 非phi 所sở 證chứng 法pháp 四tứ 德đức 是thị 也dã 怛đát 答đáp 阿a 羯yết 云vân 如Như 來Lai 阿a 羅la 訶ha 云vân 應Ứng 供Cúng 三tam 藐miệu 三tam 菩bồ 云vân 正chánh 徧biến 知tri 以dĩ 藏tạng 理lý 即tức 有hữu 而nhi 無vô 故cố 十thập 界giới 俱câu 寂tịch 既ký 十thập 界giới 俱câu 非phi 可khả 以dĩ 證chứng 性tánh 體thể 真Chân 諦Đế 矣hĩ 。

△# 次thứ 證chứng 性tánh 具cụ 俗tục 諦đế 。

而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 即tức 心tâm 即tức 空không 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 即tức 六lục 凡phàm 即tức 二Nhị 乘Thừa 乃nãi 至chí 即tức 如Như 來Lai 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 此thử 即tức 性tánh 具cụ 十thập 界giới 是thị 為vi 俗tục 諦đế 。

以dĩ 藏tạng 理lý 即tức 無vô 而nhi 有hữu 故cố 十thập 界giới 宛uyển 然nhiên 既ký 十thập 界giới 俱câu 即tức 可khả 以dĩ 證chứng 性tánh 具cụ 俗tục 諦đế 矣hĩ 。

△# 三tam 證chứng 性tánh 量lượng 中trung 諦đế 。

而nhi 如Như 來Lai 藏tạng 。 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。 離ly 即tức 離ly 非phi 。 是thị 即tức 非phi 即tức 。 此thử 即tức 性tánh 量lượng 是thị 為vi 中trung 諦đế 。

雙song 遮già 真chân 俗tục 故cố 云vân 離ly 即tức 離ly 非phi 。 雙song 照chiếu 真chân 俗tục 故cố 云vân 是thị 即tức 非phi 即tức 。 以dĩ 藏tạng 理lý 遮già 照chiếu 同đồng 時thời 故cố 十thập 界giới 融dung 妙diệu 既ký 遮già 照chiếu 雙song 融dung 可khả 以dĩ 證chứng 性tánh 量lượng 中trung 諦đế 矣hĩ 長trường/trưởng 水thủy 亦diệc 曰viết 初sơ 本bổn 妙diệu 元nguyên 心tâm 約ước 非phi 相tướng 以dĩ 明minh 真Chân 諦Đế 次thứ 元nguyên 明minh 心tâm 妙diệu 。 約ước 即tức 相tương/tướng 以dĩ 明minh 俗tục 諦đế 次thứ 妙diệu 明minh 心tâm 元nguyên 。 約ước 遮già 照chiếu 以dĩ 明minh 中trung 道Đạo 諦Đế 論luận 主chủ 曰viết 三tam 諦đế 俱câu 各các 有hữu 主chủ 約ước 心tâm 故cố 空không 故cố 真Chân 諦Đế 以dĩ 心tâm 字tự 為vi 主chủ 約ước 妙diệu 故cố 俗tục 故cố 俗tục 諦đế 以dĩ 妙diệu 字tự 為vi 主chủ 約ước 元nguyên 故cố 中trung 故cố 中trung 諦đế 以dĩ 元nguyên 字tự 為vi 主chủ 也dã 。

△# 次thứ 引dẫn 因nhân 性tánh 文văn 因nhân 性tánh 者giả 以dĩ 地địa 等đẳng 七thất 大đại 之chi 性tánh 皆giai 因nhân 心tâm 本bổn 具cụ 故cố 云vân 因nhân 性tánh 此thử 自tự 分phần/phân 二nhị 初sơ 證chứng 性tánh 中trung 三tam 德đức 。

又hựu 云vân 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 色sắc 真chân 空không 。 性tánh 空không 真chân 色sắc 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 見kiến 識thức 莫mạc 不bất 如như 是thị 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 見kiến 識thức 即tức 性tánh 具cụ 也dã 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 即tức 性tánh 體thể 也dã 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 即tức 性tánh 量lượng 也dã 。

又hựu 云vân 下hạ 單đơn 引dẫn 地địa 大đại 之chi 文văn 以dĩ 立lập 三tam 德đức 仍nhưng 以dĩ 六lục 大đại 例lệ 同đồng 故cố 云vân 莫mạc 不bất 如như 是thị 次thứ 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 下hạ 別biệt 配phối 三tam 德đức 。

△# 次thứ 證chứng 具cụ 即tức 三tam 德đức 言ngôn 具cụ 即tức 者giả 地địa 等đẳng 七thất 大đại 屬thuộc 具cụ 以dĩ 其kỳ 當đương 體thể 清thanh 淨tịnh 周chu 徧biến 故cố 云vân 具cụ 即tức 三tam 德đức 也dã 。

又hựu 云vân 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 即tức 依y 報báo 國quốc 土độ 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 也dã 見kiến 識thức 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 即tức 正chánh 報báo 五ngũ 陰ấm 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 也dã 。

又hựu 地địa 水thủy 下hạ 約ước 依y 報báo 以dĩ 明minh 體thể 量lượng 見kiến 識thức 下hạ 約ước 正chánh 報báo 以dĩ 明minh 體thể 量lượng 地địa 水thủy 等đẳng 性tánh 具cụ 也dã 清thanh 淨tịnh 本bổn 然nhiên 。 性tánh 體thể 也dã 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 性tánh 量lượng 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 受thọ 無vô 量lượng 名danh 二nhị 初sơ 徵trưng 名danh 舉cử 要yếu 。

云vân 何hà 受thọ 無vô 量lượng 名danh 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 此thử 之chi 心tâm 性tánh 或hoặc 名danh 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 或hoặc 名danh 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 或hoặc 名danh 菴am 摩ma 羅la 。 識thức 或hoặc 名danh 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 或hoặc 名danh 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。

或hoặc 者giả 不bất 定định 之chi 辭từ 名danh 既ký 無vô 量lượng 今kim 但đãn 立lập 楞lăng 嚴nghiêm 果quả 位vị 七thất 名danh 者giả 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 也dã 古cổ 德đức 云vân 一nhất 法pháp 不bất 立lập 煩phiền 惱não 蕩đãng 盡tận 曰viết 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 不bất 妄vọng 不bất 變biến 曰viết 真Chân 如Như 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 曰viết 佛Phật 性tánh 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 。 而nhi 無vô 染nhiễm 著trước 。 曰viết 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 洞đỗng 照chiếu 萬vạn 法pháp 而nhi 無vô 分phân 別biệt 。 曰viết 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 諸chư 佛Phật 所sở 得đắc 曰viết 菩Bồ 提Đề 寂tịch 靜tĩnh 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 曰viết 涅Niết 槃Bàn 今kim 云vân 心tâm 性tánh 受thọ 無vô 量lượng 名danh 者giả 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 者giả 藏tạng 性tánh 也dã 真Chân 如Như 者giả 本bổn 性tánh 也dã 佛Phật 性tánh 者giả 覺giác 性tánh 也dã 菴am 摩ma 羅la 識thức 。 者giả 識thức 性tánh 也dã 大đại 圓viên 鏡kính 智trí 者giả 。 智trí 性tánh 也dã 菩Bồ 提Đề 者giả 果quả 性tánh 也dã 涅Niết 槃Bàn 者giả 果quả 果quả 性tánh 也dã 豈khởi 非phi 性tánh 之chi 別biệt 名danh 乎hồ 。

△# 次thứ 融dung 通thông 名danh 德đức 名danh 德đức 者giả 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 等đẳng 名danh 也dã 體thể 量lượng 德đức 也dã 。

性tánh 體thể 性tánh 量lượng 名danh 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 性tánh 具cụ 十thập 界giới 五ngũ 陰ấm 國quốc 土độ 名danh 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 名danh 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 即tức 性tánh 具cụ 等đẳng 名danh 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 名danh 菴am 摩ma 羅la 。 識thức 即tức 性tánh 具cụ 等đẳng 名danh 菴am 摩ma 羅la 。 識thức 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 名danh 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 即tức 性tánh 具cụ 等đẳng 名danh 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 名danh 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 性tánh 具cụ 等đẳng 名danh 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。

性tánh 體thể 下hạ 以dĩ 德đức 融dung 名danh 意ý 謂vị 若nhược 體thể 量lượng 二nhị 德đức 受thọ 空không 藏tạng 之chi 名danh 即tức 性tánh 具cụ 三tam 千thiên 世thế 間gian 亦diệc 名danh 空không 藏tạng 矣hĩ 餘dư 皆giai 倣# 此thử 。

△# 次thứ 結kết 成thành 宗tông 偈kệ 。

故cố 曰viết 一nhất 真chân 法pháp 性tánh 中trung 具cụ 足túc 十thập 法Pháp 。 界giới 依y 正chánh 本bổn 融dung 通thông 生sanh 佛Phật 非phi 殊thù 致trí 。

△# 次thứ 料liệu 簡giản 二nhị 初sơ 難nạn/nan 初sơ 後hậu 俱câu 墮đọa 。

問vấn 曰viết 此thử 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 為vi 初sơ 心tâm 是thị 為vi 後hậu 心tâm 是thị 若nhược 初sơ 心tâm 是thị 應ưng 無vô 七thất 名danh 若nhược 後hậu 心tâm 是thị 應ưng 無vô 九cửu 界giới 初sơ 後hậu 俱câu 墮đọa 立lập 義nghĩa 不bất 成thành 。

此thử 一nhất 真chân 下hạ 問vấn 若nhược 初sơ 心tâm 下hạ 難nạn/nan 初sơ 心tâm 者giả 名danh 字tự 位vị 人nhân 也dã 後hậu 心tâm 者giả 究cứu 竟cánh 果quả 人nhân 也dã 問vấn 意ý 謂vị 名danh 字tự 位vị 人nhân 發phát 心tâm 修tu 觀quán 三tam 惑hoặc 二nhị 死tử 全toàn 在tại 安an 有hữu 果quả 地địa 七thất 種chủng 名danh 目mục 乎hồ 究cứu 竟cánh 位vị 人nhân 既ký 轉chuyển 煩phiền 惱não 而nhi 成thành 菩Bồ 提Đề 轉chuyển 生sanh 死tử 而nhi 成thành 涅Niết 槃Bàn 尚thượng 何hà 有hữu 於ư 九cửu 界giới 乎hồ 此thử 以dĩ 偏thiên 難nạn/nan 圓viên 也dã 初sơ 後hậu 下hạ 結kết 難nạn/nan 。

△# 次thứ 釋thích 初sơ 後hậu 俱câu 善thiện 二nhị 初sơ 釋thích 二nhị 初sơ 據cứ 難nạn/nan 立lập 義nghĩa 。

答đáp 曰viết 此thử 正chánh 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 以dĩ 初sơ 心tâm 是thị 故cố 方phương 有hữu 後hậu 心tâm 是thị 以dĩ 後hậu 心tâm 是thị 故cố 方phương 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 。

此thử 正chánh 顯hiển 者giả 圓viên 頓đốn 行hành 人nhân 初sơ 心tâm 便tiện 知tri 性tánh 具cụ 別biệt 人nhân 教giáo 道đạo 惟duy 詮thuyên 但đãn 中trung 佛Phật 性tánh 須tu 破phá 九cửu 界giới 方phương 顯hiển 佛Phật 界giới 是thị 有hữu 此thử 疑nghi 故cố 今kim 答đáp 之chi 此thử 正chánh 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 也dã 以dĩ 初sơ 是thị 故cố 等đẳng 者giả 如như 云vân 阿A 鼻Tỳ 依y 正chánh 全toàn 據cứ 極cực 聖thánh 之chi 自tự 心tâm 毗tỳ 盧lô 身thân 土thổ/độ 不bất 逾du 下hạ 凡phàm 之chi 當đương 念niệm 是thị 則tắc 因nhân 該cai 果quả 海hải 果quả 徹triệt 因nhân 源nguyên 因nhân 心tâm 已dĩ 具cụ 七thất 名danh 果quả 位vị 豈khởi 虧khuy 九cửu 界giới 所sở 謂vị 生sanh 佛Phật 同đồng 源nguyên 聖thánh 凡phàm 一nhất 致trí 不bất 其kỳ 然nhiên 乎hồ 。

△# 次thứ 依y 義nghĩa 釋thích 難nạn/nan 二nhị 初sơ 立lập 義nghĩa 。

云vân 何hà 以dĩ 初sơ 心tâm 是thị 方phương 有hữu 後hậu 心tâm 是thị 如như 果quả 地địa 依y 正chánh 融dung 通thông 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 垂thùy 形hình 九cửu 界giới 方phương 便tiện 度độ 生sanh 悉tất 由do 證chứng 此thử 因nhân 心tâm 所sở 具cụ 。

果quả 地địa 依y 正chánh 等đẳng 者giả 文văn 有hữu 五ngũ 句cú 初sơ 二nhị 句cú 明minh 體thể 次thứ 二nhị 句cú 明minh 用dụng 末mạt 一nhất 句cú 結kết 歸quy 初sơ 心tâm 本bổn 具cụ 言ngôn 果quả 人nhân 能năng 全toàn 體thể 起khởi 乎hồ 無vô 方phương 大đại 用dụng 以dĩ 應ưng 羣quần 機cơ 者giả 悉tất 由do 證chứng 此thử 因nhân 心tâm 所sở 具cụ 也dã 。

△# 次thứ 引dẫn 證chứng 二nhị 初sơ 泛phiếm 引dẫn 。

故cố 曰viết 諸chư 佛Phật 果Quả 地địa 融dung 通thông 但đãn 證chứng 眾chúng 生sanh 理lý 本bổn 故cố 得đắc 稱xưng 性tánh 施thi 設thiết 無vô 謀mưu 而nhi 應ưng 若nhược 不bất 然nhiên 者giả 。 何hà 異dị 小Tiểu 乘Thừa 外ngoại 道đạo 作tác 意ý 神thần 通thông 。

故cố 曰viết 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 故cố 得đắc 下hạ 出xuất 其kỳ 功công 能năng 若nhược 不bất 下hạ 反phản 顯hiển 釋thích 成thành 稱xưng 性tánh 施thi 設thiết 無vô 謀mưu 而nhi 應ưng 如như 身thân 土thổ/độ 不bất 二nhị 門môn 云vân 皆giai 由do 緣duyên 了liễu 與dữ 性tánh 一nhất 合hợp 方phương 能năng 稱xưng 性tánh 施thi 設thiết 萬vạn 端đoan 則tắc 不bất 起khởi 自tự 性tánh 化hóa 無vô 方phương 所sở 是thị 也dã 小Tiểu 乘Thừa 外ngoại 道đạo 作tác 意ý 神thần 通thông 者giả 小Tiểu 乘Thừa 如như 目Mục 連Liên 擎kình 五ngũ 百bách 釋Thích 種chủng 。 以dĩ 至chí 梵Phạm 天Thiên 之chi 類loại 外ngoại 道đạo 如như 停đình 河hà 在tại 耳nhĩ 變biến 釋thích 為vi 羊dương 之chi 類loại 。

△# 次thứ 的đích 引dẫn 。

故cố 法pháp 智trí 大đại 師sư 云vân 六lục 即tức 之chi 義nghĩa 不bất 專chuyên 在tại 佛Phật 一nhất 切thiết 假giả 實thật 三tam 乘thừa 人nhân 天thiên 下hạ 至chí 蛣# 蜣khương 地địa 獄ngục 色sắc 心tâm 皆giai 須tu 六lục 即tức 辯biện 其kỳ 初sơ 後hậu 所sở 謂vị 理lý 蛣# 蜣khương 名danh 字tự 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 蛣# 蜣khương 以dĩ 論luận 十thập 界giới 皆giai 理lý 性tánh 故cố 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 一nhất 不bất 可khả 改cải 故cố 名danh 字tự 去khứ 不bất 唯duy 顯hiển 佛Phật 九cửu 亦diệc 同đồng 彰chương 至chí 於ư 果quả 成thành 十thập 皆giai 究cứu 竟cánh 。

六lục 即tức 之chi 義nghĩa 不bất 專chuyên 在tại 佛Phật 者giả 既ký 曰viết 不bất 專chuyên 則tắc 該cai 九cửu 界giới 缺khuyết 修tu 羅la 餓ngạ 鬼quỷ 者giả 文văn 略lược 所sở 謂vị 理lý 蛣# 蜣khương 等đẳng 者giả 且thả 舉cử 畜súc 生sanh 界giới 至chí 微vi 細tế 者giả 以dĩ 六lục 即tức 明minh 之chi 一nhất 不bất 可khả 改cải 者giả 性tánh 以dĩ 不bất 變biến 為vi 義nghĩa 既ký 曰viết 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 又hựu 豈khởi 可khả 改cải 法Pháp 界Giới 而nhi 為vi 法Pháp 界Giới 乎hồ 故cố 名danh 字tự 去khứ 者giả 以dĩ 修tu 顯hiển 性tánh 也dã 自tự 名danh 字tự 圓viên 聞văn 觀quán 行hành 圓viên 修tu 已dĩ 去khứ 不bất 唯duy 顯hiển 佛Phật 即tức 性tánh 中trung 所sở 具cụ 九cửu 界giới 亦diệc 彰chương 顯hiển 矣hĩ 至chí 于vu 究cứu 竟cánh 圓viên 證chứng 之chi 時thời 十thập 皆giai 究cứu 竟cánh 此thử 結kết 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 方phương 有hữu 後hậu 心tâm 是thị 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 後hậu 心tâm 是thị 方phương 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 。

云vân 何hà 後hậu 心tâm 是thị 方phương 顯hiển 初sơ 心tâm 是thị 正chánh 由do 後hậu 心tâm 果quả 地địa 全toàn 證chứng 眾chúng 生sanh 理lý 本bổn 故cố 果quả 地địa 七thất 種chủng 名danh 目mục 悉tất 是thị 眾chúng 生sanh 性tánh 德đức 美mỹ 稱xưng 但đãn 眾chúng 生sanh 在tại 迷mê 性tánh 德đức 不bất 顯hiển 故cố 無vô 此thử 稱xưng 剋khắc 論luận 性tánh 德đức 豈khởi 可khả 言ngôn 無vô 。

正chánh 由do 下hạ 釋thích 成thành 理lý 具cụ 故cố 果quả 地địa 下hạ 結kết 顯hiển 眾chúng 生sanh 在tại 因nhân 具cụ 而nhi 未vị 證chứng 故cố 云vân 性tánh 德đức 美mỹ 稱xưng 如như 因nhân 果quả 不bất 二nhị 門môn 云vân 因nhân 果quả 無vô 殊thù 始thỉ 終chung 理lý 一nhất 是thị 也dã 但đãn 眾chúng 生sanh 下hạ 釋thích 妨phương 恐khủng 疑nghi 者giả 謂vị 然nhiên 則tắc 眾chúng 生sanh 何hà 故cố 。 無vô 此thử 七thất 種chủng 稱xưng 謂vị 釋thích 云vân 但đãn 眾chúng 生sanh 在tại 迷mê 性tánh 德đức 不bất 顯hiển 故cố 無vô 此thử 稱xưng (# 云vân 云vân )# 。

△# 次thứ 結kết 。

故cố 初sơ 後hậu 俱câu 善thiện 立lập 義nghĩa 成thành 矣hĩ 。

此thử 結kết 答đáp 釋thích 難nạn/nan 也dã 。

△# 次thứ 一nhất 門môn 明minh 事sự 造tạo 方phương 融dung 事sự 者giả 對đối 理lý 而nhi 言ngôn 方phương 者giả 對đối 本bổn 而nhi 說thuyết 承thừa 前tiền 理lý 性tánh 本bổn 具cụ 而nhi 來lai 惟duy 其kỳ 理lý 性tánh 本bổn 具cụ 故cố 能năng 事sự 造tạo 相tương/tướng 融dung 也dã 言ngôn 事sự 造tạo 者giả 以dĩ 身thân 土thổ/độ 緣duyên 起khởi 屬thuộc 事sự 故cố 言ngôn 事sự 造tạo 也dã 此thử 自tự 分phần/phân 二nhị 初sơ 標tiêu 。

二nhị 身thân 土thổ/độ 緣duyên 起khởi 門môn 。

前tiền 門môn 約ước 性tánh 以dĩ 明minh 理lý 具cụ 故cố 曰viết 一nhất 真chân 此thử 中trung 即tức 事sự 以dĩ 明minh 理lý 具cụ 故cố 曰viết 緣duyên 起khởi 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 性tánh 不bất 變biến 能năng 隨tùy 緣duyên 三Tam 身Thân 及cập 四tứ 土thổ/độ 悉tất 由do 心tâm 變biến 造tạo 。

初sơ 二nhị 句cú 約ước 性tánh 以dĩ 明minh 能năng 隨tùy 次thứ 二nhị 句cú 約ước 事sự 以dĩ 明minh 所sở 造tạo 即tức 指chỉ 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 性tánh 能năng 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 之chi 緣duyên 不bất 變biến 而nhi 變biến 非phi 造tạo 而nhi 造tạo 也dã 三Tam 身Thân 及cập 四tứ 土thổ/độ 悉tất 由do 心tâm 變biến 造tạo 者giả 輔phụ 行hành 云vân 心tâm 造tạo 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 約ước 理lý 造tạo 即tức 是thị 具cụ 二nhị 者giả 約ước 事sự 乃nãi 明minh 三tam 世thế 凡phàm 聖thánh 變biến 造tạo 變biến 造tạo 之chi 名danh 出xuất 楞lăng 伽già 華hoa 嚴nghiêm 二nhị 經kinh (# 云vân 云vân )# 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 通thông 明minh 諸chư 法pháp 二nhị 初sơ 明minh 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 三tam 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 以dĩ 立lập 根căn 本bổn 。

論luận 曰viết 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 性tánh 即tức 前tiền 文văn 所sở 明minh 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 性tánh 具cụ 也dã 。

一nhất 真chân 即tức 性tánh 體thể 法Pháp 界Giới 即tức 性tánh 量lượng 而nhi 一nhất 真chân 法pháp 性tánh 中trung 具cụ 足túc 有hữu 十thập 種chủng 法pháp 。 界giới 指chỉ 此thử 具cụ 德đức 為vi 身thân 土thổ/độ 。 緣duyên 起khởi 之chi 本bổn 。

△# 次thứ 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 顯hiển 前tiền 功công 德đức 三tam 初sơ 法pháp 。

教giáo 中trung 說thuyết 真Chân 如Như 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 者giả 正chánh 由do 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 即tức 性tánh 具cụ 故cố 。

不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 者giả 即tức 理lý 之chi 事sự 也dã 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 者giả 即tức 事sự 之chi 理lý 也dã 正chánh 由do 下hạ 出xuất 其kỳ 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 所sở 以dĩ 。

△# 次thứ 譬thí 。

如như 君quân 子tử 不bất 器khí 善thiện 惡ác 皆giai 能năng 。

君quân 子tử 不bất 器khí 者giả 出xuất 儒nho 典điển 夫phu 子tử 論luận 成thành 德đức 之chi 學học 曰viết 成thành 德đức 之chi 君quân 子tử 體thể 無vô 不bất 具cụ 故cố 用dụng 無vô 不bất 周chu 不bất 可khả 以dĩ 器khí 名danh 之chi 也dã 朱chu 子tử 曰viết 器khí 者giả 各các 適thích 其kỳ 用dụng 而nhi 不bất 能năng 相tương 通thông 成thành 德đức 之chi 士sĩ 體thể 無vô 不bất 具cụ 故cố 用dụng 無vô 不bất 周chu 非phi 特đặc 為vi 一nhất 技kỹ 一nhất 藝nghệ 而nhi 已dĩ 論luận 中trung 所sở 引dẫn 以dĩ 譬thí 一nhất 真chân 法pháp 性tánh 之chi 中trung 。 體thể 無vô 不bất 具cụ 故cố 能năng 隨tùy 佛Phật 界giới 之chi 善thiện 九cửu 界giới 之chi 惡ác 而nhi 造tạo 乎hồ 十thập 法Pháp 界Giới 也dã 。

△# 三tam 證chứng 二nhị 初sơ 引dẫn 經kinh 。

故cố 晉tấn 譯dịch 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 能năng 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 具cụ 造tạo 十thập 法Pháp 界Giới 。

華hoa 嚴nghiêm 凡phàm 二nhị 譯dịch 一nhất 晉tấn 譯dịch 二nhị 唐đường 譯dịch 今kim 引dẫn 晉tấn 覺giác 賢hiền 所sở 譯dịch 以dĩ 證chứng 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 之chi 義nghĩa 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 釋thích 隨tùy 緣duyên 變biến 造tạo 。

謂vị 真Chân 如Như 性tánh 中trung 。 所sở 具cụ 九cửu 法Pháp 界Giới 能năng 隨tùy 染nhiễm 緣duyên 造tạo 事sự 中trung 九cửu 法Pháp 界Giới 真Chân 如Như 性tánh 中trung 。 所sở 具cụ 佛Phật 法Pháp 界giới 能năng 隨tùy 淨tịnh 緣duyên 造tạo 事sự 中trung 佛Phật 法Pháp 界giới 。

所sở 具cụ 者giả 以dĩ 所sở 彰chương 能năng 九cửu 界giới 皆giai 屬thuộc 染nhiễm 緣duyên 佛Phật 界giới 方phương 名danh 為vi 淨tịnh 此thử 正chánh 明minh 變biến 造tạo 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 能năng 之chi 所sở 以dĩ 二nhị 初sơ 釋thích 。

所sở 以dĩ 能năng 者giả 正chánh 由do 性tánh 具cụ 性tánh 若nhược 不bất 具cụ 何hà 所sở 稱xưng 能năng 。

所sở 以dĩ 下hạ 指chỉ 歸quy 圓viên 家gia 性tánh 具cụ 揀giản 異dị 別biệt 教giáo 但đãn 中trung 性tánh 若nhược 下hạ 反phản 顯hiển 釋thích 成thành 。

△# 次thứ 證chứng 。

天thiên 台thai 家gia 言ngôn 並tịnh 由do 理lý 具cụ 方phương 有hữu 事sự 用dụng 。 此thử 之chi 謂vị 也dã 。

天thiên 台thai 家gia 者giả 指chỉ 毗tỳ 陵lăng 記ký 主chủ 而nhi 言ngôn 記ký 主chủ 昔tích 從tùng 學học 於ư 左tả 溪khê 尊tôn 者giả 曰viết 某mỗ 於ư 疇trù 昔tích 之chi 夜dạ 夢mộng 披phi 僧Tăng 服phục 腋dịch 挾hiệp 兩lưỡng 輪luân 而nhi 遊du 於ư 大đại 河hà 左tả 溪khê 曰viết 汝nhữ 當đương 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 之chi 道Đạo 。 而nhi 度độ 生sanh 乎hồ 後hậu 果quả 述thuật 輔phụ 行hành 以dĩ 釋thích 止Chỉ 觀Quán 並tịnh 由do 二nhị 句cú 輔phụ 行hành 中trung 文văn 不bất 敢cảm 正chánh 斥xích 其kỳ 諱húy 故cố 云vân 天thiên 台thai 家gia 也dã 。

△# 三tam 釋thích 三tam 四tứ 句cú 結kết 成thành 所sở 由do 。

是thị 知tri 事sự 中trung 十thập 法Pháp 界Giới 三Tam 身Thân 四tứ 土thổ/độ 悉tất 由do 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 變biến 造tạo 。

事sự 中trung 十thập 法Pháp 界Giới 者giả 應ưng 身thân 居cư 同đồng 居cư 方phương 便tiện 二nhị 土thổ/độ 即tức 六lục 凡phàm 二Nhị 乘Thừa 法Pháp 界Giới 也dã 報báo 身thân 居cư 實thật 報báo 土thổ/độ 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 界Giới 。 也dã 法Pháp 身thân 居cư 常thường 寂tịch 光quang 土thổ/độ 佛Phật 法Pháp 界giới 也dã 若nhược 土thổ/độ 若nhược 身thân 悉tất 由do 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 之chi 所sở 建kiến 立lập 。 故cố 云vân 變biến 造tạo 。

△# 次thứ 明minh 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 二nhị 初sơ 釋thích 。

既ký 曰viết 真Chân 如Như 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 則tắc 事sự 中trung 染nhiễm 淨tịnh 身thân 土thổ/độ 當đương 體thể 即tức 真chân 無vô 一nhất 絲ti 毫hào 可khả 加gia 損tổn 于vu 其kỳ 間gian 者giả 。

初sơ 二nhị 句cú 牒điệp 前tiền 全toàn 理lý 起khởi 事sự 事sự 即tức 是thị 理lý 事sự 中trung 染nhiễm 淨tịnh 身thân 土thổ/độ 即tức 隨tùy 緣duyên 變biến 造tạo 之chi 者giả 事sự 即tức 理lý 故cố 故cố 云vân 當đương 體thể 即tức 真chân 無vô 一nhất 絲ti 毫hào 可khả 加gia 損tổn 于vu 其kỳ 間gian 者giả 以dĩ 萬vạn 法pháp 是thị 真Chân 如Như 故cố 無vô 可khả 損tổn 以dĩ 真Chân 如Như 是thị 萬vạn 法pháp 故cố 無vô 可khả 加gia 也dã 。

△# 次thứ 證chứng 。

楞lăng 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。 并tinh 所sở 想tưởng 相tương/tướng 如như 虗hư 空không 華hoa 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。 此thử 見kiến 及cập 緣duyên 。 元nguyên 是thị 菩Bồ 提Đề 。 妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 是thị 也dã 。

見kiến 與dữ 見kiến 緣duyên 。 等đẳng 者giả 註chú 家gia 云vân 根căn 境cảnh 識thức 三tam 攝nhiếp 盡tận 萬vạn 法pháp 夫phu 能năng 了liễu 諸chư 緣duyên 元nguyên 一nhất 寶bảo 覺giác 則tắc 無vô 是thị 非phi 是thị 。 矣hĩ 今kim 引dẫn 證chứng 以dĩ 明minh 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 之chi 義nghĩa 也dã 。

△# 次thứ 的đích 明minh 此thử 宗tông 二nhị 初sơ 發phát 明minh 宗tông 義nghĩa 二nhị 初sơ 明minh 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 。

若nhược 然nhiên 則tắc 娑sa 婆bà 極cực 樂lạc 此thử 世thế 眾chúng 生sanh 當đương 生sanh 九cửu 品phẩm 彌di 陀đà 已dĩ 成thành 吾ngô 心tâm 當đương 果quả 悉tất 由do 心tâm 性tánh 之chi 所sở 變biến 造tạo 。

若nhược 然nhiên 者giả 牒điệp 定định 之chi 辭từ 娑sa 婆bà 穢uế 土thổ/độ 也dã 極cực 樂lạc 淨tịnh 土độ 也dã 此thử 世thế 眾chúng 生sanh 當đương 生sanh 九cửu 品phẩm 者giả 生sanh 也dã 彌di 陀đà 已dĩ 成thành 者giả 佛Phật 也dã 吾ngô 心tâm 當đương 果quả 者giả 心tâm 也dã 所sở 謂vị 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 者giả 。 也dã 悉tất 由do 心tâm 性tánh 之chi 所sở 變biến 造tạo 者giả 如như 十thập 不bất 二nhị 門môn 云vân 即tức 心tâm 名danh 變biến 變biến 名danh 為vi 造tạo 造tạo 謂vị 體thể 用dụng 是thị 也dã 。

△# 次thứ 明minh 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。

心tâm 具cụ 而nhi 造tạo 豈khởi 分phần/phân 能năng 所sở 即tức 心tâm 是thị 佛Phật 即tức 佛Phật 是thị 心tâm 即tức 心tâm 是thị 土thổ/độ 即tức 上thượng 是thị 心tâm 即tức 心tâm 是thị 果quả 即tức 果quả 是thị 心tâm 能năng 造tạo 因nhân 緣duyên 及cập 所sở 造tạo 法pháp 當đương 處xứ 皆giai 是thị 心tâm 性tánh 。

心tâm 具cụ 而nhi 造tạo 等đẳng 者giả 如như 水thủy 具cụ 氷băng 氷băng 即tức 是thị 水thủy 故cố 無vô 能năng 所sở 也dã 即tức 心tâm 是thị 佛Phật 下hạ 泯mẫn 其kỳ 對đối 待đãi 凡phàm 有hữu 六lục 句cú 不bất 出xuất 依y 正chánh 因nhân 果quả 能năng 造tạo 因nhân 緣duyên 及cập 所sở 造tạo 法pháp 等đẳng 者giả 如như 妙diệu 宗tông 所sở 謂vị 以dĩ 法Pháp 界Giới 心tâm 觀quán 法Pháp 界Giới 境cảnh 生sanh 於ư 法Pháp 界Giới 依y 正chánh 色sắc 心tâm 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 唯duy 依y 唯duy 正chánh 唯duy 色sắc 唯duy 心tâm 唯duy 亂loạn 唯duy 境cảnh 是thị 也dã 。

△# 次thứ 結kết 歸quy 題đề 旨chỉ 。

故cố 明minh 此thử 宗tông 而nhi 求cầu 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 土thổ/độ 者giả 乃nãi 生sanh 與dữ 無vô 生sanh 兩lưỡng 冥minh 之chi 至chí 道đạo 也dã 。

故cố 明minh 此thử 宗tông 者giả 指chỉ 偈kệ 中trung 所sở 立lập 宗tông 要yếu 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 等đẳng 乃nãi 生sanh 與dữ 無vô 生sanh 兩lưỡng 冥minh 之chi 要yếu 道đạo 也dã 。

△# 次thứ 八bát 門môn 明minh 枝chi 流lưu 妙diệu 即tức 二nhị 初sơ 二nhị 門môn 明minh 所sở 生sanh 身thân 土thổ/độ 次thứ 六lục 門môn 明minh 能năng 生sanh 因nhân 果quả 初sơ 二nhị 門môn 明minh 所sở 生sanh 身thân 土thổ/độ 二nhị 初sơ 一nhất 門môn 約ước 依y 報báo 論luận 妙diệu 二nhị 初sơ 標tiêu 。

三tam 心tâm 土thổ/độ 相tương/tướng 即tức 門môn 。

此thử 亦diệc 約ước 具cụ 造tạo 而nhi 言ngôn 佛Phật 土độ 由do 心tâm 心tâm 具cụ 而nhi 造tạo 造tạo 全toàn 是thị 心tâm 故cố 能năng 相tương/tướng 即tức 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

西tây 方phương 安an 樂lạc 土thổ/độ 去khứ 此thử 十thập 萬vạn 億ức 與dữ 我ngã 介giới 爾nhĩ 心tâm 初sơ 無vô 彼bỉ 此thử 異dị 。

宗tông 意ý 約ước 即tức 遠viễn 論luận 近cận 亦diệc 指chỉ 迷mê 即tức 悟ngộ 也dã 去khứ 此thử 十thập 萬vạn 億ức 者giả 十thập 疑nghi 論luận 云vân 此thử 對đối 凡phàm 夫phu 肉nhục 眼nhãn 。 生sanh 死tử 心tâm 量lượng 言ngôn 之chi 耳nhĩ 以dĩ 凡phàm 夫phu 心tâm 。 量lượng 言ngôn 之chi 去khứ 西tây 方phương 佛Phật 剎sát 不bất 啻# 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 。 之chi 遙diêu 約ước 心tâm 具cụ 而nhi 造tạo 言ngôn 之chi 曾tằng 無vô 彼bỉ 此thử 之chi 異dị 也dã 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 釋thích 初sơ 二nhị 句cú 明minh 遠viễn 三tam 初sơ 引dẫn 經kinh 。

論luận 曰viết 佛Phật 說thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh 云vân 從tùng 是thị 西tây 方phương 。 過quá 十thập 萬vạn 億ức 佛Phật 土độ 。 有hữu 世thế 界giới 名danh 曰viết 極cực 樂lạc 。

佛Phật 說thuyết 等đẳng 者giả 世Thế 尊Tôn 於ư 給Cấp 孤Cô 獨Độc 園Viên 。 無vô 問vấn 自tự 說thuyết 。 告cáo 上thượng 足túc 弟đệ 子tử 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 指chỉ 其kỳ 歸quy 趣thú 者giả 也dã 極cực 樂lạc 者giả 梵Phạn 語ngữ 須tu 摩ma 提đề 此thử 云vân 安an 養dưỡng 或hoặc 云vân 清thanh 泰thái 言ngôn 極cực 樂lạc 者giả 猶do 云vân 最tối 勝thắng 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 數số 。

百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 百bách 億ức 須Tu 彌Di 百bách 億ức 大đại 海hải 。 百bách 億ức 銕# 圍vi 山sơn 名danh 一nhất 佛Phật 土độ 十thập 千thiên 為vi 萬vạn 十thập 萬vạn 為vi 億ức 。

百bách 億ức 下hạ 明minh 佛Phật 土độ 之chi 相tướng 十thập 千thiên 下hạ 正chánh 明minh 數số 量lượng 也dã 日nhật 月nguyệt 處xứ 須Tu 彌Di 之chi 腰yêu 大đại 海hải 遶nhiễu 須Tu 彌Di 之chi 下hạ 銕# 圍vi 環hoàn 大đại 海hải 之chi 外ngoại 一nhất 佛Phật 土độ 者giả 俱câu 舍xá 頌tụng 云vân 四tứ 大đại 洲châu 日nhật 月nguyệt 須Tu 彌Di 盧lô 欲dục 天thiên 梵Phạm 世Thế 各các 一nhất 千thiên 名danh 一nhất 小tiểu 千thiên 界giới 。 此thử 小tiểu 千thiên 千thiên 倍bội 說thuyết 名danh 為vi 中trung 千thiên 此thử 千thiên 倍bội 大Đại 千Thiên 皆giai 同đồng 一nhất 成thành 壞hoại 以dĩ 此thử 百bách 億ức 等đẳng 為vi 一nhất 佛Phật 土độ 也dã 。

△# 三tam 結kết 成thành 。

一nhất 佛Phật 國quốc 土độ 。 已dĩ 自tự 廣quảng 大đại 況huống 億ức 佛Phật 國quốc 土thổ/độ 乎hồ 況huống 十thập 萬vạn 億ức 乎hồ 是thị 則tắc 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 去khứ 此thử 甚thậm 遠viễn 。

一nhất 佛Phật 下hạ 展triển 轉chuyển 況huống 佛Phật 土độ 甚thậm 多đa 是thị 則tắc 下hạ 結kết 佛Phật 土độ 甚thậm 遠viễn 況huống 者giả 非phi 比tỉ 況huống 之chi 況huống 乃nãi 以dĩ 少thiểu 況huống 多đa 之chi 況huống 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 後hậu 二nhị 句cú 不bất 遠viễn 二nhị 初sơ 正chánh 釋thích 三tam 初sơ 明minh 不bất 遠viễn 之chi 由do 。

博bác 地địa 凡phàm 夫phu 念niệm 佛Phật 求cầu 生sanh 彈đàn 指chỉ 即tức 到đáo 者giả 正chánh 由do 生sanh 吾ngô 心tâm 所sở 具cụ 之chi 佛Phật 土độ 也dã 。

博bác 地địa 凡phàm 夫phu 者giả 凡phàm 字tự 亦diệc 該cai 得đắc 廣quảng 藏tạng 教giáo 三tam 資tư 粮# 通thông 教giáo 乾can/kiền/càn 慧tuệ 別biệt 教giáo 十thập 信tín 圓viên 家gia 五ngũ 品phẩm 皆giai 名danh 凡phàm 位vị 今kim 明minh 博bác 地địa 者giả 大đại 地địa 庸dong 常thường 之chi 夫phu 也dã 彈đàn 指chỉ 者giả 言ngôn 其kỳ 生sanh 之chi 速tốc 也dã 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 如như 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 又hựu 云vân 屈khuất 伸thân 臂tý 頃khoảnh 。 彈đàn 指chỉ 之chi 所sở 以dĩ 即tức 到đáo 者giả 有hữu 乎hồ 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 淨tịnh 業nghiệp 內nội 熏huân 二nhị 者giả 慈từ 光quang 外ngoại 攝nhiếp 般bát 舟chu 論luận 乎hồ 三tam 力lực 正chánh 由do 下hạ 正chánh 明minh 不bất 遠viễn 之chi 由do 。

△# 次thứ 明minh 心tâm 之chi 相tướng 狀trạng 。

言ngôn 介giới 爾nhĩ 心tâm 者giả 即tức 凡phàm 夫phu 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 也dã 剎sát 那na 之chi 心tâm 至chí 微vi 至chí 劣liệt 故cố 稱xưng 介giới 爾nhĩ 。

介giới 爾nhĩ 者giả 言ngôn 其kỳ 心tâm 之chi 微vi 剎sát 那na 者giả 明minh 其kỳ 時thời 之chi 速tốc 毗tỳ 曇đàm 云vân 百bách 二nhị 十thập 剎sát 那na 為vi 一nhất 怛đát 剎sát 那na 此thử 名danh 一nhất 瞬thuấn 六lục 十thập 瞬thuấn 為vi 一nhất 息tức 仁nhân 王vương 云vân 一nhất 剎sát 那na 有hữu 九cửu 百bách 生sanh 滅diệt 至chí 微vi 者giả 言ngôn 其kỳ 狀trạng 之chi 甚thậm 眇miễu 至chí 劣liệt 者giả 言ngôn 其kỳ 力lực 之chi 不bất 勝thắng 介giới 爾nhĩ 者giả 猶do 言ngôn 蕞# 爾nhĩ 也dã 。

△# 三Tam 明Minh 心tâm 土thổ/độ 相tương/tướng 即tức 。

謂vị 十thập 萬vạn 億ức 遠viễn 之chi 佛Phật 土độ 居cư 於ư 凡phàm 夫phu 介giới 爾nhĩ 之chi 心tâm 即tức 心tâm 是thị 土thổ/độ 即tức 土thổ/độ 是thị 心tâm 故cố 曰viết 初sơ 無vô 彼bỉ 此thử 異dị 。

謂vị 十thập 下hạ 指chỉ 土thổ/độ 即tức 心tâm 故cố 曰viết 下hạ 結kết 歸quy 宗tông 義nghĩa 。

△# 次thứ 料liệu 簡giản 二nhị 初sơ 以dĩ 小tiểu 包bao 不bất 遠viễn 難nạn/nan 。

問vấn 曰viết 介giới 爾nhĩ 之chi 心tâm 居cư 於ư 方phương 寸thốn 云vân 何hà 能năng 包bao 許hứa 遠viễn 佛Phật 土độ 。

此thử 以dĩ 相tương/tướng 難nạn/nan 性tánh 以dĩ 妄vọng 局cục 真chân 大đại 抵để 出xuất 于vu 尋tầm 常thường 之chi 見kiến 楞lăng 嚴nghiêm 云vân 外ngoại 洎kịp 山sơn 河hà 。 虗hư 空không 大đại 地địa 咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。 真chân 心tâm 中trung 物vật 。 尚thượng 何hà 許hứa 遠viễn 佛Phật 土độ 之chi 不bất 能năng 盡tận 包bao 乎hồ 。

△# 次thứ 以dĩ 真chân 妄vọng 不bất 二nhị 釋thích 三tam 初sơ 法pháp 二nhị 初sơ 略lược 明minh 。

答đáp 曰viết 介giới 爾nhĩ 之chi 心tâm 昧muội 者giả 謂vị 小tiểu 達đạt 人nhân 大đại 觀quán 真chân 妄vọng 無vô 二nhị 。

答đáp 中trung 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 以dĩ 真chân 奪đoạt 妄vọng 達đạt 人nhân 大đại 觀quán 者giả 古cổ 德đức 云vân 小tiểu 智trí 自tự 私tư 賤tiện 彼bỉ 貴quý 我ngã 達đạt 人nhân 大đại 觀quán 無vô 可khả 不bất 可khả 大đại 者giả 對đối 小tiểu 而nhi 言ngôn 責trách 其kỳ 局cục 于vu 介giới 爾nhĩ 之chi 心tâm 不bất 能năng 以dĩ 大đại 觀quán 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 出xuất 。

蓋cái 此thử 妄vọng 心tâm 全toàn 性tánh 而nhi 起khởi 性tánh 既ký 無vô 邊biên 心tâm 亦diệc 無vô 際tế 。

此thử 釋thích 成thành 真chân 妄vọng 無vô 二nhị 蓋cái 此thử 妄vọng 心tâm 全toàn 性tánh 而nhi 起khởi 者giả 指chỉ 要yếu 云vân 心tâm 者giả 趣thú 舉cử 剎sát 那na 心tâm 也dã 圓viên 家gia 明minh 性tánh 既ký 非phi 但đãn 理lý 乃nãi 具cụ 三tam 千thiên 之chi 性tánh 此thử 性tánh 圓viên 融dung 徧biến 入nhập 同đồng 居cư 剎sát 那na 心tâm 中trung 謂vị 之chi 全toàn 性tánh 而nhi 起khởi 既ký 全toàn 性tánh 起khởi 故cố 心tâm 亦diệc 無vô 際tế 也dã 。

△# 次thứ 譬thí 。

性tánh 如như 大đại 海hải 心tâm 似tự 浮phù 漚âu 全toàn 海hải 為vi 漚âu 漚âu 還hoàn 匝táp 海hải 。

楞lăng 嚴nghiêm 以dĩ 漚âu 譬thí 頑ngoan 空không 海hải 喻dụ 真chân 覺giác 此thử 中trung 以dĩ 漚âu 譬thí 妄vọng 心tâm 海hải 喻dụ 法Pháp 界Giới 也dã 以dĩ 喻dụ 顯hiển 法pháp 思tư 之chi 可khả 了liễu 。

△# 三tam 合hợp 二nhị 初sơ 正chánh 合hợp 。

蓋cái 真Chân 如Như 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 。

合hợp 中trung 以dĩ 不bất 變biến 合hợp 乎hồ 性tánh 海hải 隨tùy 緣duyên 合hợp 乎hồ 心tâm 漚âu 。

△# 次thứ 結kết 責trách 。

既ký 曰viết 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 豈khởi 可khả 以dĩ 真chân 妄vọng 而nhi 局cục 大đại 小tiểu 哉tai 。

既ký 曰viết 下hạ 牒điệp 前tiền 豈khởi 可khả 下hạ 結kết 責trách 。

△# 次thứ 一nhất 門môn 約ước 正chánh 報báo 論luận 妙diệu 二nhị 初sơ 標tiêu 。

四tứ 生sanh 佛Phật 不bất 二nhị 門môn 。

此thử 門môn 約ước 果quả 論luận 因nhân 指chỉ 凡phàm 同đồng 聖thánh 以dĩ 佛Phật 所sở 證chứng 與dữ 生sanh 性tánh 佛Phật 無vô 二nhị 無vô 殊thù 故cố 云vân 不bất 二nhị 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

阿a 彌di 與dữ 凡phàm 夫phu 迷mê 悟ngộ 雖tuy 有hữu 殊thù 佛Phật 心tâm 眾chúng 生sanh 心tâm 究cứu 竟cánh 無vô 有hữu 二nhị 。

阿a 彌di 者giả 約ước 悟ngộ 為vi 言ngôn 凡phàm 夫phu 者giả 約ước 迷mê 而nhi 說thuyết 猶do 言ngôn 生sanh 佛Phật 迷mê 悟ngộ 雖tuy 則tắc 殊thù 途đồ 尅khắc 論luận 本bổn 心tâm 初sơ 非phi 有hữu 二nhị 也dã 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 釋thích 初sơ 二nhị 句cú 約ước 相tương/tướng 明minh 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 初sơ 明minh 彌di 陀đà 悟ngộ 相tương/tướng 。

論luận 曰viết 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 者giả 果quả 人nhân 也dã 成thành 就tựu 三Tam 身Thân 四Tứ 智Trí 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 等đẳng 功công 德đức 。

三Tam 身Thân 者giả 即tức 法pháp 報báo 化hóa 三Tam 身Thân 也dã 覺giác 性tánh 是thị 法Pháp 身thân 覺giác 相tương/tướng 是thị 報báo 身thân 覺giác 用dụng 是thị 化hóa 身thân 四Tứ 智Trí 者giả 一nhất 道đạo 慧tuệ 智trí 見kiến 道đạo 實thật 性tánh 實thật 性tánh 中trung 得đắc 即tức 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 也dã 二nhị 道đạo 種chủng 智trí 知tri 十thập 法Pháp 界Giới 諸chư 道đạo 種chủng 別biệt 解giải 惑hoặc 之chi 相tướng 一nhất 一nhất 皆giai 知tri 即tức 示thị 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 三tam 一Nhất 切Thiết 智Trí 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 即tức 悟ngộ 佛Phật 知tri 見kiến 也dã 四tứ 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 相tương/tướng 寂tịch 滅diệt 種chủng 種chủng 行hành 貌mạo 皆giai 知tri 即tức 入nhập 佛Phật 知tri 見kiến 。 也dã 十Thập 力Lực 者giả 一nhất 是thị 處xứ 非phi 處xứ 。 力lực 知tri 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 果quả 報báo 定định 相tương 從tùng 如như 是thị 因nhân 緣duyên 。 生sanh 如như 是thị 果quả 報báo 。 不bất 生sanh 果quả 報báo 悉tất 知tri 之chi 二nhị 業nghiệp 智trí 力lực 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 諸chư 業nghiệp 諸chư 受thọ 乃nãi 至chí 第đệ 十thập 。 漏lậu 盡tận 力lực 自tự 知tri 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 。 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 。 是thị 也dã 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 者giả 。 一nhất 者giả 一Nhất 切Thiết 智Trí 、 無Vô 畏Úy 。 二nhị 者giả 漏lậu 盡tận 無vô 畏úy 。 三tam 者giả 說thuyết 道Đạo 無vô 畏úy 四tứ 者giả 說thuyết 苦khổ 盡tận 道đạo 無vô 畏úy 釋thích 云vân 於ư 大đại 眾chúng 中trung 。 廣quảng 說thuyết 自tự 他tha 智trí 斷đoạn 決quyết 定định 無vô 所sở 失thất 則tắc 無vô 恐khủng 懼cụ 。 之chi 相tướng 也dã 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 者giả 一nhất 身thân 無vô 失thất 二nhị 口khẩu 無vô 失thất 三tam 意ý 無vô 失thất 乃nãi 至chí 知tri 過quá 去khứ 無vô 礙ngại 。 知tri 現hiện 在tại 無vô 礙ngại 。 知tri 未vị 來lai 無vô 礙ngại 。 也dã 此thử 十thập 八bát 種chủng 法pháp 乃nãi 如Như 來Lai 果quả 人nhân 所sở 證chứng 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 故cố 云vân 不bất 共cộng 也dã 阿A 彌Di 陀Đà 即tức 能năng 成thành 就tựu 。 之chi 人nhân 此thử 等đẳng 諸chư 法pháp 。 皆giai 所sở 成thành 就tựu 也dã 。

△# 次thứ 明minh 眾chúng 生sanh 迷mê 相tương/tướng 。

凡phàm 夫phu 者giả 因nhân 人nhân 也dã 具cụ 足túc 無vô 量lượng 。 恆Hằng 沙sa 煩phiền 惱não 造tạo 作tác 無vô 量lượng 。 恆Hằng 沙sa 業nghiệp 繫hệ 當đương 受thọ 無vô 量lượng 恆Hằng 沙sa 生sanh 死tử 。

煩phiền 惱não 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 三tam 惑hoặc 業nghiệp 繁phồn 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 十thập 惡ác 生sanh 死tử 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 二nhị 死tử 一nhất 一nhất 皆giai 云vân 無vô 量lượng 恆Hằng 沙sa 者giả 約ước 別biệt 相tướng 言ngôn 之chi 也dã 。

△# 次thứ 約ước 譬thí 結kết 。

迷mê 悟ngộ 之chi 相tướng 譬thí 彼bỉ 雲vân 泥nê 。

悟ngộ 者giả 如như 雲vân 之chi 去khứ 來lai 無vô 礙ngại 迷mê 者giả 如như 泥nê 之chi 墜trụy 累lũy/lụy/luy 難nạn/nan 通thông 生sanh 佛Phật 相tương/tướng 懸huyền 真chân 有hữu 若nhược 雲vân 泥nê 之chi 隔cách 矣hĩ 。

△# 次thứ 釋thích 次thứ 二nhị 句cú 約ước 性tánh 明minh 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 二nhị 初sơ 通thông 明minh 不bất 二nhị 五ngũ 初sơ 相tương/tướng 性tánh 對đối 顯hiển 。

言ngôn 究cứu 竟cánh 不bất 二nhị 者giả 謂vị 據cứ 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 則tắc 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 約ước 性tánh 而nhi 論luận 則tắc 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 。

約ước 性tánh 而nhi 論luận 者giả 虎hổ 溪khê 大đại 師sư 云vân 性tánh 具cụ 之chi 功công 功công 在tại 性tánh 惡ác 前tiền 來lai 恆Hằng 沙sa 煩phiền 惱não 即tức 性tánh 惡ác 也dã 業nghiệp 繫hệ 生sanh 死tử 即tức 修tu 惡ác 也dã 今kim 體thể 此thử 修tu 惡ác 即tức 是thị 性tánh 惡ác 性tánh 惡ác 融dung 通thông 任nhậm 運vận 攝nhiếp 得đắc 佛Phật 界giới 性tánh 善thiện 故cố 云vân 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 也dã 又hựu 性tánh 即tức 相tương/tướng 故cố 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 相tương/tướng 即tức 性tánh 故cố 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 也dã 。

△# 次thứ 展triển 轉chuyển 釋thích 成thành 二nhị 初sơ 約ước 迷mê 悟ngộ 釋thích 成thành 。

蓋cái 諸chư 佛Phật 乃nãi 悟ngộ 眾chúng 生sanh 心tâm 內nội 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 乃nãi 迷mê 諸chư 佛Phật 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 。

蓋cái 諸chư 佛Phật 等đẳng 者giả 不bất 二nhị 門môn 云vân 但đãn 識thức 一nhất 念niệm 遍biến 見kiến 己kỷ 他tha 生sanh 佛Phật 他tha 生sanh 他tha 佛Phật 尚thượng 與dữ 心tâm 同đồng 況huống 己kỷ 心tâm 生sanh 佛Phật 寧ninh 乖quai 一nhất 念niệm 今kim 諸chư 佛Phật 者giả 他tha 佛Phật 也dã 生sanh 心tâm 佛Phật 者giả 己kỷ 佛Phật 也dã 眾chúng 生sanh 者giả 己kỷ 生sanh 也dã 佛Phật 心tâm 生sanh 者giả 他tha 生sanh 也dã 眾chúng 生sanh 迷mê 則tắc 俱câu 迷mê 非phi 唯duy 迷mê 己kỷ 亦diệc 迷mê 他tha 諸chư 佛Phật 覺giác 則tắc 俱câu 覺giác 亦diệc 乃nãi 覺giác 他tha 仍nhưng 覺giác 己kỷ 又hựu 我ngã 心tâm 具cụ 佛Phật 故cố 云vân 眾chúng 生sanh 心tâm 內nội 諸chư 佛Phật 佛Phật 心tâm 具cụ 我ngã 故cố 云vân 諸chư 佛Phật 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 。

△# 次thứ 約ước 三tam 德đức 釋thích 成thành 。

所sở 以dĩ 悟ngộ 者giả 悟ngộ 眾chúng 生sanh 本bổn 具cụ 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 性tánh 具cụ 也dã 所sở 以dĩ 迷mê 者giả 迷mê 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 性tánh 體thể 性tánh 量lượng 性tánh 具cụ 也dã 。

眾chúng 生sanh 在tại 迷mê 但đãn 言ngôn 本bổn 具cụ 諸chư 佛Phật 已dĩ 悟ngộ 故cố 云vân 所sở 證chứng 證chứng 具cụ 雖tuy 別biệt 覺giác 性tánh 元nguyên 同đồng 故cố 不bất 二nhị 門môn 云vân 於ư 生sanh 局cục 處xứ 佛Phật 能năng 遍biến 融dung 於ư 佛Phật 徧biến 處xứ 生sanh 自tự 局cục 限hạn 。 此thử 之chi 謂vị 也dã 。

△# 三tam 直trực 據cứ 心tâm 性tánh 。

心tâm 性tánh 之chi 妙diệu 豈khởi 受thọ 其kỳ 迷mê 迷mê 而nhi 不bất 迷mê 斯tư 言ngôn 有hữu 在tại 。

心tâm 性tánh 之chi 妙diệu 等đẳng 者giả 指chỉ 要yếu 云vân 良lương 由do 眾chúng 生sanh 性tánh 具cụ 善thiện 惡ác 不bất 可khả 變biến 異dị 其kỳ 性tánh 圓viên 明minh 名danh 之chi 為vi 佛Phật 。 心tâm 性tánh 之chi 妙diệu 如như 此thử 又hựu 豈khởi 受thọ 其kỳ 迷mê 乎hồ 如như 云vân 雖tuy 昏hôn 盲manh 倒đảo 惑hoặc 其kỳ 理lý 存tồn 焉yên 斯tư 言ngôn 有hữu 所sở 歸quy 矣hĩ 。

△# 四tứ 會hội 通thông 三Tam 身Thân 。

故cố 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 性tánh 量lượng 即tức 諸chư 佛Phật 所sở 證chứng 法Pháp 。 身thân 性tánh 體thể 即tức 報báo 身thân 性tánh 具cụ 即tức 應ưng 身thân 四Tứ 智Trí 十Thập 力Lực 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 等đẳng 功công 法Pháp 會hội 合hợp 可khả 知tri 。

故cố 眾chúng 生sanh 等đẳng 者giả 牒điệp 前tiền 心tâm 性tánh 之chi 妙diệu 是thị 知tri 果quả 佛Phật 圓viên 明minh 之chi 體thể 即tức 我ngã 凡phàm 夫phu 本bổn 具cụ 性tánh 德đức 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 性tánh 量lượng 橫hoạnh/hoành 亘tuyên 豎thụ 窮cùng 屬thuộc 中trung 諦đế 故cố 配phối 法Pháp 身thân 性tánh 體thể 離ly 過quá 絕tuyệt 非phi 屬thuộc 真Chân 諦Đế 故cố 配phối 報báo 身thân 性tánh 具cụ 三tam 十thập 世thế 間gian 屬thuộc 俗tục 諦đế 故cố 配phối 應ưng 身thân 四Tứ 智Trí 等đẳng 乃nãi 至chí 會hội 合hợp 可khả 知tri 者giả 四Tứ 智Trí 屬thuộc 般Bát 若Nhã 亦diệc 配phối 報báo 身thân 十Thập 力Lực 等đẳng 屬thuộc 解giải 脫thoát 亦diệc 配phối 應ưng 身thân 故cố 妙diệu 宗tông 云vân 法Pháp 身thân 非phi 不bất 具cụ 于vu 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 及cập 諸chư 色sắc 相tướng 讓nhượng 於ư 能năng 證chứng 及cập 垂thùy 應ưng 故cố 也dã 。

△# 五ngũ 引dẫn 古cổ 德đức 證chứng 。

故cố 古cổ 德đức 云vân 諸chư 佛Phật 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 塵trần 塵trần 極cực 樂lạc 眾chúng 生sanh 心tâm 內nội 諸chư 佛Phật 念niệm 念niệm 證chứng 真chân 。

古cổ 德đức 云vân 者giả 即tức 楊dương 次thứ 公công 十thập 疑nghi 論luận 序tự 中trung 所sở 說thuyết 也dã 諸chư 佛Phật 等đẳng 者giả 上thượng 句cú 以dĩ 佛Phật 為vi 主chủ 明minh 諸chư 佛Phật 已dĩ 悟ngộ 故cố 云vân 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 塵trần 塵trần 極cực 樂lạc 而nhi 仍nhưng 名danh 眾chúng 生sanh 者giả 不bất 失thất 其kỳ 本bổn 。 體thể 之chi 名danh 也dã 下hạ 句cú 以dĩ 生sanh 為vi 主chủ 眾chúng 生sanh 在tại 迷mê 心tâm 內nội 諸chư 佛Phật 念niệm 念niệm 證chứng 真chân 而nhi 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 所sở 謂vị 雖tuy 終chung 日nhật 行hành 。 而nhi 不bất 自tự 覺giác 。 枉uổng 入nhập 諸chư 趣thú 是thị 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 此thử 宗tông 二nhị 初sơ 生sanh 佛Phật 相tương/tướng 即tức 。

故cố 彌di 陀đà 即tức 我ngã 心tâm 我ngã 心tâm 即tức 彌di 陀đà 。

生sanh 佛Phật 之chi 所sở 以dĩ 相tương/tướng 即tức 者giả 亦diệc 性tánh 具cụ 之chi 功công 也dã 初sơ 句cú 明minh 我ngã 心tâm 具cụ 佛Phật 故cố 佛Phật 即tức 我ngã 心tâm 次thứ 句cú 明minh 佛Phật 具cụ 我ngã 心tâm 故cố 我ngã 心tâm 即tức 佛Phật 故cố 自tự 他tha 不bất 二nhị 門môn 云vân 雖tuy 分phần/phân 自tự 他tha 同đồng 在tại 一nhất 念niệm 既ký 同đồng 一nhất 念niệm 自tự 他tha 豈khởi 殊thù 亦diệc 此thử 意ý 也dã 。

△# 次thứ 出xuất 其kỳ 功công 能năng 功công 能năng 者giả 能năng 以dĩ 性tánh 言ngôn 功công 以dĩ 修tu 言ngôn 性tánh 有hữu 具cụ 佛Phật 之chi 妙diệu 能năng 修tu 有hữu 即tức 佛Phật 之chi 照chiếu 用dụng 。

未vị 舉cử 念niệm 時thời 早tảo 已dĩ 成thành 就tựu 纔tài 舉cử 心tâm 念niệm 即tức 便tiện 圓viên 成thành 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 為vi 有hữu 此thử 理lý 故cố 念niệm 佛Phật 人nhân 。 功công 不bất 唐đường 捐quyên 。

未vị 舉cử 念niệm 時thời 等đẳng 者giả 猶do 云vân 雖tuy 未vị 修tu 觀quán 之chi 時thời 而nhi 具cụ 佛Phật 之chi 心tâm 未vị 始thỉ 暫tạm 缺khuyết 故cố 云vân 早tảo 已dĩ 成thành 就tựu 纔tài 舉cử 心tâm 念niệm 者giả 猶do 云vân 以dĩ 我ngã 具cụ 佛Phật 之chi 心tâm 而nhi 念niệm 即tức 心tâm 之chi 佛Phật 故cố 曰viết 即tức 便tiện 圓viên 成thành 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 者giả 猶do 云vân 眾chúng 生sanh 感cảm 心tâm 中trung 諸chư 佛Phật 諸chư 佛Phật 應ưng 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 故cố 云vân 道đạo 交giao 故cố 念niệm 下hạ 結kết 勸khuyến 。

△# 次thứ 六lục 門môn 明minh 能năng 生sanh 因nhân 果quả 二nhị 初sơ 三tam 門môn 約ước 因nhân 論luận 妙diệu 次thứ 三tam 門môn 約ước 果quả 論luận 妙diệu 初sơ 三tam 門môn 約ước 因nhân 論luận 妙diệu 三tam 初sơ 一nhất 門môn 明minh 全toàn 理lý 起khởi 事sự 二nhị 初sơ 標tiêu 。

五ngũ 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 門môn 。

法Pháp 界Giới 者giả 約ước 理lý 為vi 言ngôn 為vi 念niệm 者giả 約ước 事sự 為vi 言ngôn 全toàn 理lý 起khởi 事sự 故cố 云vân 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 猶do 云vân 以dĩ 法Pháp 界Giới 性tánh 。 為vi 我ngã 之chi 能năng 念niệm 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

法Pháp 界Giới 圓viên 融dung 體thể 作tác 我ngã 一nhất 念niệm 心tâm 故cố 我ngã 念niệm 佛Phật 心tâm 全toàn 體thể 是thị 法Pháp 界Giới 。

初sơ 二nhị 句cú 明minh 全toàn 性tánh 起khởi 修tu 次thứ 二nhị 句cú 明minh 全toàn 修tu 在tại 性tánh 法Pháp 界Giới 等đẳng 者giả 妙diệu 宗tông 云vân 又hựu 應ưng 了liễu 知tri 法Pháp 界Giới 圓viên 融dung 不bất 思tư 議nghị 體thể 作tác 我ngã 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 亦diệc 復phục 舉cử 體thể 作tác 生sanh 作tác 佛Phật 乃nãi 至chí 云vân 既ký 一nhất 一nhất 法pháp 全toàn 法Pháp 界Giới 作tác 故cố 趣thú 舉cử 一nhất 即tức 是thị 圓viên 融dung 法Pháp 界Giới 全toàn 分phân 是thị 也dã 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 通thông 明minh 理lý 事sự 三tam 初sơ 明minh 事sự 中trung 諸chư 念niệm 。

論luận 曰viết 行hành 者giả 稱xưng 佛Phật 名danh 時thời 作tác 佛Phật 觀quán 時thời 作tác 主chủ 伴bạn 依y 正chánh 觀quán 時thời 修tu 三tam 種chủng 淨tịnh 業nghiệp 時thời 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 時thời 散tán 心tâm 稱xưng 名danh 時thời 以dĩ 至chí 見kiến 思tư 浩hạo 浩hạo 恆Hằng 沙sa 煩phiền 惱não 。

行hành 者giả 下hạ 汎# 明minh 諸chư 念niệm 稱xưng 佛Phật 名danh 時thời 者giả 如như 觀quán 經kinh 下hạ 品phẩm 下hạ 生sanh 中trung 明minh 或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 作tác 不bất 善thiện 業nghiệp 。 五ngũ 逆nghịch 十thập 惡ác 。 具cụ 諸chư 不bất 善thiện 。 如như 此thử 愚ngu 人nhân 。 以dĩ 惡ác 業nghiệp 故cố 。 應ưng 墮đọa 惡ác 道đạo 。 乃nãi 至chí 善thiện 友hữu 告cáo 言ngôn 汝nhữ 若nhược 不bất 能năng 。 念niệm 彼bỉ 佛Phật 者giả 。 應ưng 稱xưng 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 如như 是thị 至chí 心tâm 。 令linh 聲thanh 不bất 絕tuyệt 。 具cụ 足túc 十thập 念niệm 。 稱xưng 南Nam 無mô 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 故cố 於ư 念niệm 念niệm 中trung 。 除trừ 八bát 十thập 億ức 劫kiếp 。 生sanh 死tử 之chi 罪tội 。 是thị 也dã 作tác 佛Phật 觀quán 時thời 者giả 如như 觀quán 經Kinh 云vân 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 及cập 韋Vi 提Đề 希Hy 。 若nhược 欲dục 至chí 心tâm 。 生sanh 西tây 方phương 者giả 。 先tiên 當đương 觀quán 于vu 一nhất 丈trượng 六lục 像tượng 。 在tại 池trì 水thủy 上thượng 。 等đẳng 是thị 也dã 作tác 主chủ 伴bạn 依y 正chánh 餘dư 觀quán 時thời 者giả 前tiền 且thả 總tổng 明minh 所sở 謂vị 觀quán 雖tuy 十thập 六lục 言ngôn 佛Phật 便tiện 周chu 是thị 也dã 作tác 主chủ 伴bạn 下hạ 別biệt 明minh 主chủ 即tức 彌di 陀đà 伴bạn 即tức 觀quán 音âm 勢thế 至chí 依y 即tức 初sơ 觀quán 落lạc 日nhật 已dĩ 去khứ 乃nãi 至chí 變biến 水thủy 成thành 氷băng 琉lưu 璃ly 成thành 地địa 樹thụ 列liệt 七thất 種chủng 池trì 流lưu 八bát 德đức 光quang 明minh 化hóa 鳥điểu 水thủy 聲thanh 說thuyết 法Pháp 空không 中trung 天thiên 樂nhạc 。 華hoa 座tòa 莊trang 嚴nghiêm 等đẳng 是thị 也dã 正chánh 即tức 阿a 鞞bệ 跋bạt 致trí 。 及cập 三tam 輩bối 往vãng 生sanh 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 等đẳng 是thị 也dã 三tam 種chủng 淨tịnh 業nghiệp 時thời 者giả 觀quán 經Kinh 云vân 欲dục 生sanh 彼bỉ 國quốc 者giả 。 當đương 修tu 三tam 福phước 。 一nhất 者giả 孝hiếu 養dưỡng 父phụ 母mẫu 。 奉phụng 事sự 師sư 長trưởng 。 慈từ 心tâm 不bất 殺sát 。 修tu 十Thập 善Thiện 業Nghiệp 。 二nhị 者giả 受thọ 持trì 三Tam 歸Quy 。 具cụ 足túc 眾chúng 戒giới 。 不bất 犯phạm 威uy 儀nghi 。 三tam 者giả 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 深thâm 信tín 因nhân 果quả 。 讀đọc 誦tụng 大Đại 乘Thừa 。 勸khuyến 進tấn 行hành 者giả 。 如như 此thử 三tam 事sự 。 名danh 為vi 淨Tịnh 業Nghiệp 。 仍nhưng 復phục 告cáo 云vân 此thử 三tam 種chủng 業nghiệp 。 乃nãi 是thị 過quá 去khứ 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 淨tịnh 業nghiệp 正chánh 因nhân 。 (# 云vân 云vân )# 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 時thời 者giả 小tiểu 彌di 陀đà 經Kinh 云vân 若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 善thiện 女nữ 人nhân 。 聞văn 說thuyết 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 執chấp 持trì 名danh 號hiệu 。 若nhược 一nhất 日nhật 若nhược 二nhị 日nhật 乃nãi 至chí 若nhược 七thất 日nhật 一nhất 心tâm 不bất 亂loạn 。 專chuyên 稱xưng 名danh 號hiệu 。 以dĩ 稱xưng 名danh 故cố 諸chư 罪tội 消tiêu 滅diệt 。 等đẳng 是thị 也dã 見kiến 思tư 浩hạo 浩hạo 者giả 見kiến 思tư 法pháp 華hoa 玄huyền 義nghĩa 云vân 又hựu 云vân 見kiến 修tu 又hựu 云vân 四tứ 住trụ 又hựu 云vân 染nhiễm 污ô 無vô 知tri 又hựu 云vân 取thủ 相tương/tướng 惑hoặc 又hựu 云vân 枝chi 末mạt 無vô 明minh 又hựu 云vân 通thông 惑hoặc 又hựu 云vân 界giới 內nội 惑hoặc 言ngôn 浩hạo 浩hạo 者giả 見kiến 有hữu 單đơn 四tứ 見kiến 複phức 四tứ 見kiến 具cụ 足túc 四tứ 見kiến 無vô 言ngôn 見kiến 絕tuyệt 言ngôn 見kiến 一nhất 百bách 八bát 見kiến 等đẳng 約ước 五ngũ 利lợi 五ngũ 鈍độn 言ngôn 之chi 歷lịch 三tam 界giới 四Tứ 諦Đế 增tăng 減giảm 不bất 同đồng 則tắc 成thành 八bát 十thập 八bát 使sử 思tư 者giả 亦diệc 云vân 思tư 惟duy 亦diệc 云vân 迷mê 事sự 思tư 亦diệc 名danh 正chánh 三tam 毒độc 三tam 界giới 分phân 為vi 九cửu 地địa 每mỗi 一nhất 地địa 有hữu 九cửu 品phẩm 則tắc 成thành 八bát 十thập 一nhất 品phẩm 故cố 云vân 浩hạo 浩hạo 也dã 恆Hằng 沙sa 煩phiền 惱não 者giả 亦diệc 云vân 塵trần 沙sa 出xuất 假giả 菩Bồ 薩Tát 見kiến 俗tục 諦đế 理lý 開khai 法Pháp 眼nhãn 成thành 道Đạo 種chủng 智trí 之chi 所sở 斷đoạn 也dã 四tứ 念niệm 處xứ 云vân 十thập 住trụ 斷đoạn 界giới 外ngoại 上thượng 品phẩm 塵trần 沙sa 十thập 行hành 斷đoạn 中trung 品phẩm 塵trần 沙sa 十thập 向hướng 斷đoạn 下hạ 品phẩm 塵trần 沙sa (# 云vân 云vân )# 。

△# 次thứ 明minh 事sự 全toàn 是thị 理lý 。

凡phàm 此thử 有hữu 心tâm 皆giai 由do 真Chân 如Như 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 而nhi 作tác 全toàn 體thể 。 即tức 是thị 法Pháp 界Giới 。

凡phàm 此thử 有hữu 心tâm 者giả 牒điệp 前tiền 諸chư 念niệm 即tức 理lý 既ký 全toàn 理lý 為vi 事sự 故cố 全toàn 事sự 即tức 理lý 故cố 云vân 全toàn 體thể 即tức 是thị 法Pháp 界Giới 也dã 。

△# 三tam 證chứng 全toàn 理lý 論luận 事sự 。

故cố 法pháp 智trí 大đại 師sư 云vân 法Pháp 界Giới 圓viên 融dung 不bất 思tư 議nghị 體thể 作tác 我ngã 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 亦diệc 復phục 舉cử 體thể 作tác 生sanh 作tác 佛Phật 作tác 依y 作tác 正chánh 。

故cố 法pháp 智trí 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 成thành 不bất 出xuất 生sanh 佛Phật 作tác 正chánh 既ký 全toàn 法Pháp 界Giới 而nhi 作tác 有hữu 何hà 一nhất 物vật 而nhi 不bất 具cụ 諸chư 法pháp 耶da 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 此thử 宗tông 四tứ 初sơ 舉cử 劣liệt 況huống 勝thắng 。

若nhược 然nhiên 者giả 餘dư 心tâm 尚thượng 是thị 況huống 念niệm 佛Phật 心tâm 乎hồ 。

若nhược 然nhiên 者giả 牒điệp 前tiền 即tức 理lý 之chi 事sự 餘dư 心tâm 者giả 指chỉ 前tiền 見kiến 思tư 浩hạo 浩hạo 之chi 心tâm 尚thượng 是thị 法Pháp 界Giới 何hà 況huống 稱xưng 名danh 作tác 觀quán 之chi 心tâm 能năng 念niệm 者giả 乃nãi 具cụ 佛Phật 之chi 心tâm 所sở 念niệm 者giả 。 乃nãi 即tức 心tâm 之chi 佛Phật 非phi 法Pháp 界Giới 而nhi 何hà 。

△# 次thứ 指chỉ 事sự 即tức 理lý 。

是thị 故cố 行hành 者giả 。 念niệm 佛Phật 之chi 時thời 此thử 心tâm 便tiện 是thị 圓viên 融dung 。 清thanh 淨tịnh 寶bảo 覺giác 。

是thị 故cố 等đẳng 者giả 又hựu 牒điệp 前tiền 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 指chỉ 歸quy 行hành 者giả 當đương 念niệm 即tức 是thị 故cố 妙diệu 宗tông 云vân 須tu 知tri 本bổn 覺giác 乃nãi 是thị 諸chư 佛Phật 。 法Pháp 界Giới 之chi 身thân 以dĩ 諸chư 如Như 來Lai 。 無vô 別biệt 所sở 證chứng 全toàn 證chứng 眾chúng 生sanh 本bổn 性tánh 故cố 也dã 。

△# 三tam 出xuất 其kỳ 功công 能năng 。

以dĩ 此thử 妙diệu 心tâm 念niệm 彼bỉ 阿a 彌di 則tắc 彼bỉ 三Tam 身Thân 何hà 身thân 不bất 念niệm 求cầu 彼bỉ 四tứ 土thổ/độ 何hà 土thổ/độ 不bất 生sanh 。

以dĩ 此thử 妙diệu 心tâm 者giả 指chỉ 前tiền 圓viên 融dung 寶bảo 覺giác 之chi 心tâm 此thử 心tâm 本bổn 來lai 具cụ 足túc 身thân 土thổ/độ 諸chư 法pháp 故cố 稱xưng 為vi 妙diệu 念niệm 彼bỉ 阿a 彌di 等đẳng 者giả 彼bỉ 佛Phật 乃nãi 實thật 報báo 身thân 應ưng 同đồng 居cư 土thổ/độ 亦diệc 名danh 尊tôn 特đặc 亦diệc 名danh 勝thắng 應ưng 而nhi 云vân 則tắc 彼bỉ 三Tam 身Thân 何hà 身thân 不bất 念niệm 者giả 良lương 以dĩ 報báo 應ứng 屬thuộc 脩tu 法Pháp 身thân 是thị 性tánh 法Pháp 身thân 一nhất 性tánh 舉cử 體thể 起khởi 脩tu 故cố 得đắc 全toàn 性tánh 成thành 脩tu 全toàn 脩tu 在tại 性tánh 三Tam 身Thân 融dung 妙diệu 指chỉ 一nhất 即tức 三tam 今kim 以dĩ 具cụ 佛Phật 之chi 心tâm 而nhi 念niệm 即tức 心tâm 之chi 佛Phật 尚thượng 何hà 三Tam 身Thân 之chi 不bất 念niệm 乎hồ 求cầu 彼bỉ 四tứ 土thổ/độ 何hà 土thổ/độ 不bất 生sanh 者giả 淨tịnh 土độ 由do 心tâm 心tâm 垢cấu 土thổ/độ 垢cấu 心tâm 淨tịnh 土độ 淨tịnh 以dĩ 我ngã 具cụ 土thổ/độ 之chi 心tâm 求cầu 生sanh 即tức 心tâm 之chi 土thổ/độ 尚thượng 何hà 四tứ 土thổ/độ 之chi 不bất 生sanh 乎hồ 。

△# 四tứ 約ước 位vị 釋thích 妨phương 。

但đãn 隨tùy 功công 行hành 淺thiển 深thâm 品phẩm 位vị 高cao 下hạ 耳nhĩ 。

但đãn 隨tùy 下hạ 釋thích 妨phương 恐khủng 疑nghi 者giả 謂vị 今kim 明minh 西tây 方phương 淨tịnh 土độ 者giả 佛Phật 惟duy 勝thắng 應ưng 土thổ/độ 屬thuộc 同đồng 居cư 何hà 得đắc 輒triếp 云vân 三Tam 身Thân 四tứ 土thổ/độ 耶da 故cố 釋thích 云vân 今kim 以dĩ 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 則tắc 何hà 理lý 不bất 臧tang 品phẩm 位vị 有hữu 高cao 下hạ 者giả 。 特đặc 隨tùy 功công 行hành 何hà 如như 耳nhĩ 。

△# 次thứ 一nhất 門môn 明minh 事sự 事sự 無vô 礙ngại 二nhị 初sơ 標tiêu 。

六lục 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 門môn 。

觀quán 為vi 能năng 照chiếu 境cảnh 屬thuộc 所sở 觀quán 若nhược 所sở 若nhược 能năng 俱câu 全toàn 法Pháp 界Giới 彼bỉ 此thử 互hỗ 奪đoạt 故cố 曰viết 相tương/tướng 吞thôn 教giáo 家gia 所sở 謂vị 諦đế 觀quán 名danh 別biệt 體thể 復phục 同đồng 是thị 故cố 能năng 所sở 二nhị 非phi 二nhị 正chánh 此thử 意ý 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

十thập 六lục 等đẳng 諸chư 境cảnh 事sự 理lý 兩lưỡng 種chủng 觀quán 彼bỉ 此thử 互hỗ 相tương 吞thôn 如như 因nhân 陀đà 羅la 網võng 。

十thập 六lục 境cảnh 者giả 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 初sơ 六lục 觀quán 觀quán 其kỳ 依y 果quả 次thứ 七thất 觀quán 觀quán 其kỳ 正chánh 報báo 後hậu 三Tam 明Minh 三tam 輩bối 九cửu 品phẩm 往vãng 生sanh 是thị 為vi 十thập 六lục 。 境cảnh 也dã 事sự 理lý 二nhị 觀quán 者giả 如như 占chiêm 察sát 經Kinh 云vân 觀quán 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 唯duy 識thức 謂vị 一nhất 切thiết 唯duy 心tâm 二nhị 者giả 實thật 觀quán 謂vị 觀quán 真Chân 如Như 唯duy 識thức 歷lịch 事sự 真Chân 如Như 觀quán 理lý 非phi 此thử 中trung 的đích 意ý 今kim 云vân 事sự 理lý 兩lưỡng 觀quán 者giả 的đích 指chỉ 十thập 六lục 境cảnh 為vi 事sự 觀quán 以dĩ 即tức 空không 假giả 中trung 為vi 理lý 觀quán 所sở 謂vị 以dĩ 吾ngô 具cụ 佛Phật 之chi 心tâm 而nhi 觀quán 即tức 心tâm 之chi 佛Phật 乃nãi 至chí 是thị 心tâm 作tác 佛Phật 。 是thị 心tâm 是thị 佛Phật 。 等đẳng 是thị 也dã 又hựu 事sự 觀quán 指chỉ 三tam 種chủng 淨tịnh 業nghiệp 鈔sao 云vân 今kim 三tam 種chủng 福phước 是thị 圓viên 助trợ 道đạo 與dữ 正chánh 觀quán 合hợp 皆giai 如Như 來Lai 行hành 是thị 也dã 相tương/tướng 吞thôn 之chi 義nghĩa 恐khủng 人nhân 難nan 解giải 故cố 舉cử 帝đế 網võng 之chi 譬thí 以dĩ 明minh 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 先tiên 明minh 偈kệ 義nghĩa 二nhị 初sơ 牒điệp 三tam 句cú 以dĩ 立lập 理lý 本bổn 二nhị 初sơ 出xuất 相tương/tướng 吞thôn 之chi 由do 。

論luận 曰viết 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 者giả 正chánh 由do 事sự 事sự 無vô 礙ngại 也dã 。

事sự 事sự 無vô 礙ngại 者giả 賢hiền 首thủ 清thanh 凉# 立lập 四tứ 種chủng 法Pháp 界Giới 以dĩ 釋thích 華hoa 嚴nghiêm 一nhất 曰viết 理lý 二nhị 曰viết 事sự 三tam 曰viết 理lý 事sự 無vô 礙ngại 四tứ 曰viết 事sự 事sự 無vô 礙ngại 今kim 論luận 中trung 所sở 引dẫn 以dĩ 明minh 境cảnh 觀quán 之chi 所sở 以dĩ 相tương/tướng 吞thôn 者giả 蓋cái 得đắc 乎hồ 事sự 事sự 無vô 礙ngại 也dã 。

△# 次thứ 出xuất 無vô 礙ngại 之chi 本bổn 二nhị 初sơ 略lược 指chỉ 。

事sự 事sự 所sở 以dĩ 無vô 礙ngại 者giả 所sở 謂vị 有hữu 本bổn 者giả 如như 是thị 也dã 。

事sự 事sự 下hạ 又hựu 出xuất 無vô 礙ngại 之chi 由do 猶do 遡# 流lưu 而nhi 窮cùng 源nguyên 本bổn 者giả 也dã 有hữu 本bổn 者giả 如như 是thị 出xuất 儒nho 典điển 今kim 取thủ 其kỳ 文văn 不bất 取thủ 其kỳ 義nghĩa 徐từ 子tử 問vấn 於ư 孟# 子tử 曰viết 仲trọng 尼ni 亟# 稱xưng 于vu 水thủy 曰viết 水thủy 哉tai 水thủy 哉tai 何hà 取thủ 于vu 水thủy 也dã 孟# 子tử 曰viết 源nguyên 泉tuyền 混hỗn 混hỗn 不bất 舍xá 晝trú 夜dạ 盈doanh 科khoa 而nhi 後hậu 進tiến 放phóng 乎hồ 四tứ 海hải 有hữu 本bổn 者giả 如như 是thị 是thị 之chi 取thủ 爾nhĩ 今kim 論luận 引dẫn 以dĩ 明minh 事sự 事sự 之chi 所sở 以dĩ 無vô 礙ngại 者giả 蓋cái 由do 法Pháp 界Giới 圓viên 融dung 不bất 思tư 議nghị 體thể 之chi 本bổn 而nhi 然nhiên 也dã 。

△# 次thứ 正chánh 釋thích 。

盖# 由do 法pháp 相tướng 圓viên 融dung 不bất 思tư 議nghị 體thể 作tác 我ngã 一nhất 念niệm 之chi 心tâm 亦diệc 復phục 舉cử 體thể 作tác 生sanh 作tác 佛Phật 作tác 依y 作tác 正chánh 既ký 皆giai 全toàn 體thể 而nhi 作tác 有hữu 何hà 一nhất 法pháp 不bất 即tức 法Pháp 界Giới 故cố 曰viết 一nhất 塵trần 法Pháp 界Giới 不bất 小tiểu 剎sát 海hải 法Pháp 界Giới 不bất 大đại 多đa 亦diệc 法Pháp 界Giới 少thiểu 亦diệc 法Pháp 界Giới 。

盖# 由do 等đẳng 者giả 亦diệc 妙diệu 宗tông 中trung 文văn 良lương 以dĩ 觀quán 經kinh 題đề 名danh 觀quán 佛Phật 疏sớ/sơ 名danh 心tâm 觀quán 為vi 宗tông 故cố 四tứ 明minh 融dung 會hội 之chi 曰viết 今kim 此thử 觀quán 法pháp 非phi 但đãn 觀quán 佛Phật 乃nãi 據cứ 心tâm 觀quán 就tựu 下hạ 顯hiển 高cao 不bất 名danh 為vi 難nạn/nan 是thị 知tri 今kim 經kinh 心tâm 觀quán 為vi 宗tông 意ý 生sanh 見kiến 佛Phật 故cố 得đắc 二nhị 說thuyết 義nghĩa 匪phỉ 殊thù 塗đồ 又hựu 應ưng 了liễu 知tri 法Pháp 界Giới 圓viên 融dung (# 云vân 云vân )# 彼bỉ 明minh 心tâm 佛Phật 雙song 融dung 今kim 論luận 明minh 觀quán 境cảnh 一nhất 致trí 也dã 故cố 曰viết 一nhất 塵trần 等đẳng 者giả 下hạ 亦diệc 妙diệu 宗tông 文văn 大đại 師sư 釋thích 題đề 作tác 諸chư 字tự 互hỗ 具cụ 釋thích 鈔sao 中trung 問vấn 本bổn 以dĩ 一nhất 字tự 具cụ 教giáo 行hành 理lý 三tam 今kim 何hà 得đắc 以dĩ 無vô 量lượng 壽thọ 三tam 字tự 方phương 具cụ 於ư 三tam 耶da 答đáp 以dĩ 題đề 諸chư 字tự 對đối 三tam 德đức 釋thích 斯tư 是thị 妙diệu 談đàm 貴quý 在tại 得đắc 意ý 欲dục 令linh 行hành 者giả 知tri 三tam 德đức 性tánh 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 乃nãi 至chí 云vân 多đa 亦diệc 三tam 德đức 少thiểu 亦diệc 三tam 德đức (# 云vân 云vân )# 彼bỉ 云vân 三tam 德đức 此thử 云vân 法Pháp 界Giới 者giả 變biến 其kỳ 文văn 耳nhĩ 又hựu 彼bỉ 中trung 釋thích 題đề 故cố 云vân 三tam 德đức 此thử 中trung 論luận 具cụ 故cố 云vân 法Pháp 界Giới 亦diệc 各các 有hữu 其kỳ 致trí 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 初sơ 諸chư 句cú 正chánh 明minh 相tướng 吞thôn 三tam 初sơ 釋thích 一nhất 二nhị 句cú 境cảnh 觀quán 有hữu 本bổn 。

是thị 以dĩ 西tây 方phương 十thập 六lục 諸chư 境cảnh 吾ngô 心tâm 事sự 理lý 二nhị 觀quán 一nhất 一nhất 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 全toàn 體thể 。

是thị 以dĩ 者giả 承thừa 前tiền 有hữu 本bổn 而nhi 來lai 惟duy 其kỳ 一nhất 塵trần 法Pháp 界Giới 不bất 少thiểu 剎sát 海hải 法Pháp 界Giới 不bất 大đại 故cố 若nhược 觀quán 若nhược 境cảnh 若nhược 理lý 若nhược 事sự 若nhược 依y 若nhược 正chánh 無vô 非phi 法Pháp 界Giới 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 第đệ 四tứ 句cú 譬thí 喻dụ 圓viên 融dung 。

如như 帝Đế 釋Thích 宮cung 。 中trung 因nhân 陀đà 羅la 網võng 雖tuy 彼bỉ 此thử 各các 是thị 一nhất 珠châu 而nhi 影ảnh 入nhập 眾chúng 珠châu 雖tuy 影ảnh 入nhập 眾chúng 珠châu 而nhi 東đông 西tây 照chiếu 用dụng 有hữu 別biệt 。

如như 帝Đế 釋Thích 下hạ 舉cử 譬thí 以dĩ 明minh 光quang 體thể 無vô 殊thù 以dĩ 譬thí 法Pháp 界Giới 一nhất 理lý 照chiếu 用dụng 有hữu 別biệt 以dĩ 喻dụ 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 雖tuy 彼bỉ 此thử 下hạ 明minh 其kỳ 互hỗ 攝nhiếp 互hỗ 合hợp 雖tuy 影ảnh 入nhập 下hạ 明minh 其kỳ 。 無vô 壞hoại 無vô 雜tạp 。

△# 三tam 釋thích 第đệ 三tam 句cú 事sự 理lý 互hỗ 吞thôn 。

境cảnh 觀quán 亦diệc 然nhiên 以dĩ 境cảnh 為vi 事sự 則tắc 觀quán 為vi 理lý 理lý 能năng 包bao 事sự 是thị 為vi 以dĩ 觀quán 吞thôn 境cảnh 以dĩ 觀quán 為vi 事sự 則tắc 境cảnh 為vi 理lý 現hiện 能năng 包bao 事sự 是thị 為vi 以dĩ 境cảnh 吞thôn 觀quán 或hoặc 一nhất 為vi 事sự 餘dư 為vi 理lý 或hoặc 一nhất 為vi 理lý 餘dư 為vi 事sự 彼bỉ 此thử 互hỗ 各các 相tương/tướng 吞thôn 故cố 如như 因nhân 陀đà 羅la 網võng 。

境cảnh 為vi 事sự 觀quán 為vi 理lý 者giả 理lý 外ngoại 無vô 事sự 事sự 在tại 理lý 中trung 是thị 為vi 觀quán 吞thôn 境cảnh 也dã 觀quán 為vi 事sự 境cảnh 為vi 理lý 者giả 亦diệc 然nhiên 或hoặc 一nhất 為vi 事sự 餘dư 為vi 理lý 等đẳng 者giả 且thả 如như 十thập 六lục 諸chư 境cảnh 事sự 理lý 二nhị 觀quán 隨tùy 舉cử 一nhất 境cảnh 為vi 事sự 餘dư 皆giai 為vi 理lý 理lý 能năng 包bao 事sự 彼bỉ 此thử 互hỗ 包bao 誠thành 有hữu 如như 帝đế 網võng 珠châu 光quang 之chi 互hỗ 吞thôn 互hỗ 入nhập 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 此thử 宗tông 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 。

若nhược 然nhiên 者giả 當đương 我ngã 作tác 觀quán 時thời 則tắc 西tây 方phương 依y 正chánh 已dĩ 在tại 我ngã 觀quán 之chi 內nội 我ngã 今kim 身thân 心tâm 。 已dĩ 在tại 依y 正chánh 之chi 中trung 。

若nhược 然nhiên 者giả 牒điệp 前tiền 相tương/tướng 吞thôn 之chi 意ý 當đương 我ngã 等đẳng 者giả 有hữu 乎hồ 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 約ước 性tánh 具cụ 說thuyết 二nhị 者giả 約ước 脩tu 成thành 說thuyết 約ước 性tánh 具cụ 說thuyết 者giả 知tri 我ngã 一nhất 心tâm 具cụ 諸chư 佛Phật 土độ 方phương 我ngã 作tác 觀quán 之chi 時thời 而nhi 西tây 方phương 依y 正chánh 早tảo 已dĩ 在tại 我ngã 觀quán 之chi 內nội 矣hĩ 二nhị 約ước 脩tu 成thành 說thuyết 者giả 當đương 我ngã 觀quán 功công 既ký 著trước 之chi 時thời 而nhi 西tây 方phương 依y 正chánh 已dĩ 在tại 我ngã 觀quán 中trung 顯hiển 現hiện 矣hĩ 然nhiên 觀quán 不bất 離ly 境cảnh 境cảnh 外ngoại 無vô 觀quán 故cố 云vân 我ngã 今kim 身thân 心tâm 。 已dĩ 在tại 依y 正chánh 之chi 中trung 上thượng 句cú 以dĩ 觀quán 吞thôn 境cảnh 下hạ 句cú 明minh 境cảnh 吞thôn 觀quán 。

△# 次thứ 引dẫn 證chứng 。

了liễu 此thử 而nhi 求cầu 生sanh 安an 養dưỡng 可khả 謂vị 鴈nhạn 過quá 長trường/trưởng 空không 影ảnh 沉trầm 寒hàn 水thủy 鴈nhạn 絕tuyệt 遺di 蹤tung 之chi 意ý 水thủy 無vô 留lưu 影ảnh 之chi 心tâm 。

了liễu 此thử 等đẳng 者giả 猶do 言ngôn 了liễu 此thử 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 之chi 意ý 而nhi 求cầu 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 土thổ/độ 者giả 可khả 謂vị 鴈nhạn 過quá 長trường/trưởng 空không (# 云vân 云vân )# 此thử 本bổn 天thiên 衣y 懷hoài 禪thiền 師sư 語ngữ 師sư 一nhất 日nhật 問vấn 學học 者giả 云vân 若nhược 言ngôn 捨xả 穢uế 取thủ 淨tịnh 厭yếm 此thử 欣hân 彼bỉ 則tắc 是thị 取thủ 捨xả 之chi 情tình 眾chúng 生sanh 妄vọng 想tưởng 。 若nhược 言ngôn 無vô 淨tịnh 土độ 則tắc 違vi 佛Phật 語ngữ 。 脩tu 淨tịnh 土độ 者giả 當đương 云vân 何hà 脩tu 眾chúng 無vô 語ngữ 復phục 自tự 答đáp 云vân 生sanh 則tắc 決quyết 定định 生sanh 去khứ 則tắc 實thật 不bất 去khứ 又hựu 云vân 譬thí 如như 鴈nhạn 過quá 長trường/trưởng 空không (# 云vân 云vân )# 此thử 語ngữ 若nhược 用dụng 意ý 求cầu 之chi 卒tuất 難nan 理lý 會hội 反phản 而nhi 思tư 之chi 初sơ 非phi 隱ẩn 奧áo 也dã 猶do 云vân 寒hàn 潭đàm 既ký 淨tịnh 鴈nhạn 影ảnh 自tự 臨lâm 以dĩ 譬thí 觀quán 功công 既ký 著trước 妙diệu 境cảnh 自tự 彰chương 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 原nguyên 非phi 勉miễn 強cường/cưỡng 非phi 水thủy 有hữu 留lưu 影ảnh 之chi 心tâm 鴈nhạn 有hữu 遺di 踪# 之chi 意ý 也dã 若nhược 鴈nhạn 有hữu 遺di 踪# 之chi 意ý 則tắc 境cảnh 不bất 即tức 心tâm 佛Phật 從tùng 外ngoại 有hữu 若nhược 水thủy 有hữu 留lưu 影ảnh 之chi 心tâm 則tắc 行hành 成thành 有hữu 作tác 濫lạm 乎hồ 別biệt 脩tu 故cố 云vân 無vô 也dã 言ngôn 生sanh 則tắc 決quyết 定định 生sanh 是thị 則tắc 不bất 違vi 佛Phật 語ngữ 言ngôn 去khứ 則tắc 實thật 不bất 去khứ 眾chúng 生sanh 取thủ 捨xả 之chi 情tình 亦diệc 忘vong 今kim 但đãn 取thủ 其kỳ 後hậu 文văn 證chứng 成thành 相tương/tướng 吞thôn 之chi 意ý 不bất 取thủ 前tiền 義nghĩa 若nhược 取thủ 生sanh 則tắc 決quyết 定định 生sanh 之chi 言ngôn 義nghĩa 雖tuy 有hữu 在tại 于vu 此thử 恐khủng 難nạn 配phối 合hợp 。

△# 三tam 一nhất 門môn 明minh 三tam 觀quán 圓viên 融dung 二nhị 初sơ 標tiêu 。

七thất 三tam 觀quán 法pháp 爾nhĩ 門môn 。

法pháp 爾nhĩ 者giả 猶do 云vân 自tự 爾nhĩ 也dã 言ngôn 此thử 三tam 觀quán 性tánh 之chi 自tự 爾nhĩ 故cố 心tâm 要yếu 云vân 然nhiên 茲tư 三tam 惑hoặc 三tam 觀quán 三tam 智trí 三tam 德đức 非phi 各các 別biệt 也dã 非phi 異dị 時thời 也dã 天thiên 然nhiên 之chi 理lý 具cụ 諸chư 法pháp 故cố 故cố 云vân 法pháp 爾nhĩ 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

能năng 觀quán 為vi 三tam 觀quán 所sở 觀quán 為vi 三tam 諦đế 全toàn 性tánh 以dĩ 起khởi 脩tu 故cố 稱xưng 為vi 法pháp 爾nhĩ 。

初sơ 句cú 明minh 脩tu 次thứ 句cú 明minh 性tánh 三tam 四tứ 句cú 明minh 性tánh 脩tu 冥minh 妙diệu 問vấn 前tiền 云vân 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 其kỳ 於ư 觀quán 門môn 可khả 謂vị 足túc 矣hĩ 今kim 復phục 明minh 三tam 觀quán 不bất 太thái 重trọng/trùng 煩phiền 耶da 答đáp 前tiền 明minh 法Pháp 界Giới 為vi 念niệm 則tắc 諦đế 智trí 仍nhưng 所sở 不bất 分phân 次thứ 明minh 境cảnh 觀quán 相tương/tướng 吞thôn 則tắc 能năng 所sở 尚thượng 恐khủng 未vị 泯mẫn 今kim 明minh 三tam 觀quán 法pháp 爾nhĩ 則tắc 顯hiển 脩tu 性tánh 冥minh 妙diệu 理lý 智trí 一nhất 如như 意ý 泯mẫn 前tiền 二nhị 之chi 迹tích 有hữu 以dĩ 見kiến 論luận 主chủ 立lập 門môn 之chi 意ý 矣hĩ 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 通thông 明minh 諦đế 觀quán 二nhị 初sơ 牒điệp 前tiền 諦đế 觀quán 。

論luận 曰viết 三tam 諦đế 者giả 真chân 俗tục 中trung 也dã 三tam 觀quán 者giả 空không 假giả 中trung 也dã 。

論luận 曰viết 下hạ 先tiên 出xuất 諦đế 觀quán 之chi 名danh 上thượng 句cú 明minh 所sở 觀quán 妙diệu 境cảnh 下hạ 句cú 明minh 能năng 觀quán 妙diệu 觀quán 諦đế 觀quán 名danh 別biệt 體thể 德đức 元nguyên 同đồng 。

△# 次thứ 別biệt 明minh 諦đế 觀quán 二nhị 初sơ 明minh 三tam 諦đế 三tam 初sơ 明minh 三tam 諦đế 功công 能năng 。

忘vong 情tình 絕tuyệt 解giải 莫mạc 尚thượng 乎hồ 真chân 隨tùy 緣duyên 應ứng 用dụng 莫mạc 尚thượng 乎hồ 俗tục 融dung 通thông 空không 有hữu 莫mạc 尚thượng 乎hồ 中trung 。

忘vong 情tình 等đẳng 者giả 情tình 即tức 六lục 凡phàm 情tình 執chấp 解giải 即tức 二Nhị 乘Thừa 智trí 解giải 當đương 其kỳ 未vị 證chứng 真Chân 諦Đế 之chi 時thời 而nhi 凡phàm 情tình 聖thánh 解giải 不bất 能năng 泯mẫn 也dã 緣duyên 即tức 眾chúng 生sanh 機cơ 緣duyên 用dụng 即tức 菩Bồ 薩Tát 應ứng 用dụng 當đương 其kỳ 求cầu 證chứng 俗tục 諦đế 之chi 時thời 而nhi 機cơ 緣duyên 應ứng 用dụng 不bất 能năng 立lập 也dã 空không 即tức 真chân 空không 冥minh 寂tịch 有hữu 即tức 萬vạn 象tượng 森sâm 羅la 當đương 其kỳ 未vị 證chứng 中trung 諦đế 之chi 時thời 而nhi 空không 有hữu 二nhị 邊biên 不bất 能năng 融dung 也dã 而nhi 言ngôn 莫mạc 尚thượng 者giả 誠thành 欲dục 遣khiển 情tình 立lập 法pháp 統thống 乎hồ 中trung 道đạo 者giả 捨xả 此thử 三tam 諦đế 之chi 理lý 其kỳ 他tha 莫mạc 能năng 為vi 矣hĩ 。

△# 次thứ 明minh 三tam 諦đế 相tướng 貌mạo 。

虗hư 靈linh 不bất 昧muội 此thử 吾ngô 心tâm 自tự 空không 者giả 也dã 物vật 來lai 斯tư 應ưng 此thử 吾ngô 心tâm 自tự 有hữu 者giả 也dã 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 此thử 吾ngô 心tâm 自tự 中trung 者giả 也dã 。

虗hư 靈linh 不bất 昧muội 者giả 此thử 約ước 性tánh 體thể 言ngôn 之chi 也dã 故cố 云vân 自tự 空không 物vật 來lai 斯tư 應ưng 者giả 此thử 約ước 性tánh 具cụ 言ngôn 之chi 也dã 故cố 云vân 自tự 有hữu 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 者giả 此thử 約ước 性tánh 量lượng 言ngôn 之chi 也dã 故cố 云vân 自tự 中trung 於ư 真chân 俗tục 中trung 三tam 諦đế 而nhi 一nhất 一nhất 言ngôn 自tự 者giả 乃nãi 天thiên 然nhiên 性tánh 德đức 之chi 理lý 顯hiển 非phi 脩tu 成thành 。 而nhi 後hậu 得đắc 也dã 。

△# 三tam 結kết 諦đế 非phi 是thị 觀quán 。

此thử 性tánh 也dã 非phi 脩tu 也dã 三tam 諦đế 也dã 非phi 三tam 觀quán 也dã 。

此thử 性tánh 下hạ 以dĩ 性tánh 揀giản 脩tu 一nhất 家gia 所sở 立lập 諦đế 觀quán 不bất 唯duy 體thể 同đồng 亦diệc 乃nãi 名danh 義nghĩa 相tương 近cận 仍nhưng 恐khủng 迷mê 者giả 昧muội 於ư 脩tu 性tánh 之chi 旨chỉ 故cố 明minh 諦đế 已dĩ 竟cánh 乃nãi 結kết 云vân 此thử 所sở 觀quán 之chi 諦đế 境cảnh 也dã 非phi 能năng 觀quán 之chi 觀quán 也dã 。

△# 次thứ 明minh 三tam 觀quán 二nhị 初sơ 標tiêu 本bổn 。

脩tu 之chi 者giả 稱xưng 性tánh 照chiếu 了liễu 也dã 。

上thượng 句cú 指chỉ 能năng 脩tu 之chi 人nhân 下hạ 句cú 示thị 所sở 脩tu 之chi 法pháp 稱xưng 者giả 如như 也dã 性tánh 者giả 真Chân 如Như 性tánh 也dã 以dĩ 如như 如như 智trí 照chiếu 如như 如như 境cảnh 故cố 云vân 稱xưng 性tánh 照chiếu 了liễu 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 二nhị 初sơ 橫hoạnh/hoành 論luận 二nhị 初sơ 釋thích 二nhị 初sơ 次thứ 第đệ 。

故cố 體thể 達đạt 此thử 心tâm 空không 洞đỗng 無vô 物vật 謂vị 之chi 空không 照chiếu 了liễu 此thử 性tánh 具cụ 足túc 萬vạn 法pháp 謂vị 之chi 假giả 融dung 通thông 二nhị 邊biên 不bất 一nhất 不bất 異dị 謂vị 之chi 中trung 。

空không 能năng 蕩đãng 相tương/tướng 者giả 也dã 心tâm 苟cẩu 滯trệ 於ư 有hữu 則tắc 用dụng 三tam 止chỉ 之chi 功công 稱xưng 性tánh 而nhi 體thể 達đạt 之chi 勿vật 使sử 芥giới 蒂# 萌manh 於ư 胸hung 中trung 使sử 其kỳ 復phục 還hoàn 實thật 際tế 故cố 謂vị 之chi 空không 也dã 假giả 能năng 立lập 法pháp 者giả 也dã 心tâm 苟cẩu 著trước 於ư 空không 則tắc 用dụng 三tam 觀quán 之chi 功công 稱xưng 性tánh 而nhi 照chiếu 了liễu 之chi 勿vật 使sử 纖tiêm 毫hào 滯trệ 於ư 偏thiên 寂tịch 使sử 其kỳ 復phục 還hoàn 本bổn 具cụ 故cố 謂vị 之chi 假giả 也dã 中trung 能năng 統thống 法pháp 者giả 也dã 心tâm 苟cẩu 執chấp 於ư 二nhị 邊biên 則tắc 用dụng 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 之chi 功công 稱xưng 性tánh 而nhi 融dung 通thông 之chi 勿vật 使sử 斯tư 須tu 沉trầm 於ư 空không 有hữu 使sử 其kỳ 復phục 還hoàn 性tánh 德đức 故cố 謂vị 之chi 中trung 也dã 此thử 之chi 三tam 觀quán 言ngôn 雖tuy 次thứ 第đệ 脩tu 在tại 一nhất 時thời 所sở 以dĩ 到đáo 於ư 初sơ 住trụ 位vị 中trung 三tam 智trí 一nhất 心tâm 中trung 得đắc 矣hĩ 。

△# 次thứ 圓viên 融dung 三tam 初sơ 重trọng/trùng 指chỉ 三tam 諦đế 圓viên 融dung 。

然nhiên 則tắc 即tức 虗hư 靈linh 而nhi 應ưng 物vật 也dã 即tức 應ưng 物vật 而nhi 虗hư 靈linh 也dã 。

此thử 中trung 但đãn 言ngôn 二nhị 句cú 者giả 以dĩ 中trung 無vô 別biệt 體thể 但đãn 明minh 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 中trung 道đạo 自tự 顯hiển 然nhiên 則tắc 者giả 牒điệp 前tiền 次thứ 第đệ 之chi 意ý 以dĩ 顯hiển 圓viên 融dung 即tức 虗hư 而nhi 應ưng 者giả 顯hiển 非phi 頑ngoan 空không 也dã 空không 即tức 妙diệu 有hữu 也dã 即tức 應ưng 而nhi 虗hư 者giả 顯hiển 非phi 偏thiên 假giả 也dã 有hữu 即tức 真chân 空không 也dã 既ký 空không 有hữu 相tương/tướng 即tức 顯hiển 非phi 但đãn 中trung 也dã 即tức 二nhị 邊biên 而nhi 中trung 也dã 。

△# 次thứ 正chánh 釋thích 三tam 觀quán 相tương/tướng 即tức 。

空không 即tức 假giả 中trung 也dã 假giả 即tức 空không 中trung 也dã 中trung 即tức 空không 假giả 也dã 。

全toàn 諦đế 發phát 觀quán 觀quán 還hoàn 照chiếu 諦đế 空không 即tức 假giả 中trung 者giả 以dĩ 其kỳ 即tức 虗hư 而nhi 應ưng 也dã 假giả 即tức 空không 中trung 者giả 以dĩ 其kỳ 即tức 應ưng 而nhi 虗hư 也dã 中trung 即tức 空không 假giả 者giả 以dĩ 其kỳ 非phi 虗hư 非phi 應ưng 而nhi 虗hư 而nhi 應ưng 也dã 。

△# 三tam 讚tán 美mỹ 三tam 觀quán 微vi 妙diệu 。

是thị 稱xưng 性tánh 而nhi 脩tu 也dã 絕tuyệt 待đãi 而nhi 照chiếu 也dã 不bất 思tư 議nghị 之chi 三tam 觀quán 也dã 首thủ 楞lăng 大đại 定định 之chi 司ty 南nam 也dã 。

稱xưng 性tánh 而nhi 脩tu 絕tuyệt 待đãi 而nhi 照chiếu 者giả 讚tán 美mỹ 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 之chi 功công 用dụng 也dã 如như 妙diệu 宗tông 云vân 諦đế 既ký 即tức 一nhất 而nhi 三tam 觀quán 豈khởi 前tiền 後hậu 而nhi 照chiếu 故cố 於ư 妙diệu 境cảnh 以dĩ 立lập 觀quán 門môn 即tức 於ư 一nhất 心tâm 而nhi 脩tu 三tam 觀quán 此thử 觀quán 觀quán 法pháp 能năng 所sở 雙song 絕tuyệt 故cố 云vân 絕tuyệt 待đãi 而nhi 照chiếu 也dã 不bất 思tư 議nghị 之chi 三tam 觀quán 者giả 亦diệc 妙diệu 宗tông 語ngữ 四tứ 明minh 云vân 若nhược 論luận 作tác 是thị 之chi 義nghĩa 者giả 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 三tam 觀quán 也dã 何hà 者giả 以dĩ 明minh 心tâm 作tác 佛Phật 故cố 顯hiển 非phi 性tánh 德đức 自tự 然nhiên 有hữu 佛Phật 以dĩ 明minh 心tâm 是thị 佛Phật 故cố 顯hiển 非phi 脩tu 德đức 因nhân 緣duyên 成thành 佛Phật 乃nãi 至chí 云vân 於ư 一nhất 念niệm 妙diệu 觀quán 作tác 是thị 能năng 泯mẫn 性tánh 過quá 即tức 是thị 而nhi 作tác 故cố 全toàn 性tánh 成thành 脩tu 則tắc 泯mẫn 一nhất 切thiết 自tự 然nhiên 。 之chi 性tánh 即tức 作tác 而nhi 是thị 故cố 全toàn 脩tu 即tức 性tánh 則tắc 泯mẫn 一nhất 切thiết 因nhân 緣duyên 。 之chi 性tánh 若nhược 其kỳ 然nhiên 者giả 。 何hà 思tư 不bất 絕tuyệt 何hà 議nghị 不bất 忘vong 故cố 云vân 不bất 思tư 議nghị 之chi 三tam 觀quán 也dã 首thủ 楞lăng 大đại 定định 之chi 司ty 南nam 者giả 阿A 難Nan 啟khải 請thỉnh 十thập 方phương 如Như 來Lai 。 得đắc 成thành 菩Bồ 提Đề 。 者giả 請thỉnh 此thử 三tam 觀quán 也dã 天thiên 如như 釋thích 之chi 曰viết 奢xa 摩ma 他tha 此thử 云vân 寂tịch 靜tĩnh 三tam 摩ma 此thử 云vân 觀quán 照chiếu 禪thiền 那na 此thử 云vân 寂tịch 照chiếu 不bất 二nhị 義nghĩa 立lập 三tam 名danh 體thể 惟duy 一nhất 法pháp 三tam 一nhất 㸦# 融dung 故cố 謂vị 之chi 妙diệu 如như 是thị 妙diệu 脩tu 方phương 曰viết 楞lăng 嚴nghiêm 大đại 定định 此thử 乃nãi 一nhất 經kinh 之chi 要yếu 旨chỉ 趣thú 理lý 之chi 玄huyền 門môn 故cố 云vân 首thủ 楞lăng 大đại 定định 之chi 司ty 南nam 也dã 。

△# 次thứ 結kết 。

此thử 橫hoạnh/hoành 論luận 也dã 如như 此thử 。

△# 次thứ 竪thụ 論luận 二nhị 初sơ 次thứ 第đệ 。

若nhược 竪thụ 論luận 者giả 或hoặc 以dĩ 吾ngô 心tâm 虗hư 靈linh 者giả 為vi 空không 以dĩ 所sở 觀quán 萬vạn 物vật 者giả 為vi 假giả 以dĩ 心tâm 境cảnh 不bất 二nhị 者giả 為vi 中trung 。

以dĩ 先tiên 空không 次thứ 假giả 後hậu 中trung 次thứ 第đệ 而nhi 明minh 故cố 云vân 次thứ 第đệ 此thử 中trung 本bổn 言ngôn 圓viên 融dung 必tất 先tiên 言ngôn 次thứ 第đệ 者giả 盖# 非phi 次thứ 第đệ 無vô 足túc 以dĩ 彰chương 圓viên 融dung 之chi 妙diệu 耳nhĩ 猶do 止Chỉ 觀Quán 十thập 乘thừa 皆giai 以dĩ 思tư 議nghị 顯hiển 乎hồ 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 也dã 。

△# 次thứ 圓viên 融dung 。

物vật 吾ngô 心tâm 之chi 物vật 也dã 何hà 假giả 而nhi 不bất 空không 心tâm 萬vạn 物vật 之chi 心tâm 也dã 何hà 空không 而nhi 不bất 假giả 即tức 心tâm 即tức 物vật 即tức 物vật 即tức 心tâm 何hà 中trung 而nhi 不bất 空không 假giả 。

初sơ 句cú 以dĩ 空không 奪đoạt 有hữu 妙diệu 在tại 即tức 有hữu 而nhi 空không 也dã 次thứ 句cú 以dĩ 有hữu 奪đoạt 空không 妙diệu 在tại 即tức 空không 而nhi 有hữu 也dã 三tam 句cú 空không 有hữu 互hỗ 奪đoạt 妙diệu 在tại 對đối 待đãi 雙song 忘vong 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 此thử 宗tông 二nhị 初sơ 明minh 橫hoạnh/hoành 竪thụ 自tự 在tại 。

是thị 以dĩ 觀quán 極cực 樂lạc 依y 正chánh 者giả 以dĩ 吾ngô 心tâm 一nhất 心tâm 之chi 三tam 觀quán 照chiếu 彼bỉ 一nhất 境cảnh 之chi 三tam 諦đế 無vô 不bất 可khả 者giả 以dĩ 吾ngô 心tâm 三tam 觀quán 之chi 一nhất 心tâm 照chiếu 彼bỉ 三tam 諦đế 之chi 一nhất 境cảnh 亦diệc 無vô 不bất 可khả 者giả 。

是thị 以dĩ 下hạ 標tiêu 所sở 觀quán 之chi 境cảnh 以dĩ 吾ngô 下hạ 顯hiển 能năng 觀quán 之chi 心tâm 一nhất 心tâm 之chi 三tam 觀quán 者giả 約ước 竪thụ 論luận 也dã 三tam 觀quán 之chi 一nhất 心tâm 者giả 約ước 橫hoạnh/hoành 論luận 也dã 秪# 是thị 一nhất 心tâm 宛uyển 有hữu 三tam 用dụng 雖tuy 有hữu 三tam 用dụng 元nguyên 是thị 一nhất 心tâm 諦đế 觀quán 。 圓viên 融dung 縱tung 橫hoành 自tự 在tại 故cố 云vân 無vô 不bất 可khả 者giả 。

△# 次thứ 證chứng 三tam 觀quán 圓viên 融dung 。

虎hổ 溪khê 大đại 師sư 云vân 境cảnh 為vi 妙diệu 假giả 觀quán 為vi 空không 境cảnh 觀quán 雙song 忘vong 即tức 是thị 中trung 忘vong 照chiếu 何hà 嘗thường 有hữu 先tiên 後hậu 一nhất 心tâm 融dung 絕tuyệt 了liễu 無vô 踪# 尚thượng 何hà 三tam 觀quán 之chi 不bất 法pháp 爾nhĩ 乎hồ 。

虎hổ 溪khê 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 初sơ 二nhị 句cú 約ước 竪thụ 論luận 可khả 知tri 次thứ 二nhị 句cú 以dĩ 橫hoạnh/hoành 融dung 竪thụ 忘vong 者giả 雙song 遮già 二nhị 邊biên 之chi 謂vị 也dã 照chiếu 者giả 雙song 照chiếu 二nhị 邊biên 之chi 謂vị 也dã 即tức 忘vong 而nhi 照chiếu 即tức 照chiếu 而nhi 忘vong 何hà 嘗thường 有hữu 其kỳ 先tiên 後hậu 次thứ 第đệ 哉tai 以dĩ 一nhất 心tâm 融dung 之chi 待đãi 對đối 絕tuyệt 矣hĩ 了liễu 無vô 蹤tung 三tam 字tự 雖tuy 是thị 助trợ 語ngữ 亦diệc 絕tuyệt 待đãi 之chi 異dị 稱xưng 也dã 尚thượng 何hà 下hạ 結kết 歸quy 宗tông 偈kệ 。

△# 次thứ 三tam 門môn 約ước 果quả 論luận 妙diệu 二nhị 初sơ 一nhất 門môn 明minh 生sanh 佛Phật 道Đạo 交giao 二nhị 初sơ 標tiêu 。

八bát 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 門môn 。

感cảm 屬thuộc 眾chúng 生sanh 應ưng 惟duy 屬thuộc 佛Phật 任nhậm 運vận 者giả 猶do 云vân 自tự 然nhiên 也dã 以dĩ 生sanh 佛Phật 體thể 同đồng 故cố 云vân 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

我ngã 心tâm 感cảm 諸chư 佛Phật 彌di 陀đà 即tức 懸huyền 應ưng 天thiên 性tánh 自tự 相tương/tướng 關quan 如như 磁từ 石thạch 吸hấp 針châm 。

初sơ 句cú 明minh 妙diệu 感cảm 次thứ 句cú 明minh 妙diệu 應ưng 三tam 句cú 明minh 感cảm 應ứng 所sở 以dĩ 四tứ 句cú 約ước 喻dụ 以dĩ 明minh 生sanh 佛Phật 相tương/tướng 懸huyền 有hữu 十thập 萬vạn 億ức 剎sát 。 之chi 遙diêu 而nhi 云vân 即tức 應ưng 者giả 如như 玅# 宗tông 云vân 所sở 謂vị 眾chúng 生sanh 。 淨tịnh 心tâm 依y 於ư 業nghiệp 識thức 熏huân 佛Phật 法Pháp 身thân 故cố 能năng 見kiến 勝thắng 應ưng 妙diệu 色sắc 相tướng 也dã 如như 磁từ 石thạch 吸hấp 針châm 者giả 磁từ 石thạch 與dữ 針châm 氣khí 分phần/phân 相tương/tướng 同đồng 故cố 能năng 任nhậm 運vận 而nhi 吸hấp 盖# 以dĩ 石thạch 喻dụ 佛Phật 針châm 。 喻dụ 眾chúng 生sanh 也dã 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 通thông 明minh 生sanh 佛Phật 二nhị 初sơ 明minh 天thiên 性tánh 二nhị 初sơ 明minh 生sanh 佛Phật 同đồng 源nguyên 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 。

論luận 曰viết 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 同đồng 一nhất 覺giác 源nguyên 迷mê 悟ngộ 雖tuy 殊thù 理lý 常thường 平bình 等đẳng 。

同đồng 一nhất 覺giác 源nguyên 者giả 同đồng 一nhất 本bổn 覺giác 之chi 源nguyên 也dã 迷mê 悟ngộ 雖tuy 殊thù 等đẳng 者giả 所sở 謂vị 五ngũ 即tức 得đắc 之chi 何hà 足túc 為vi 高cao 理lý 即tức 失thất 之chi 未vị 始thỉ 暫tạm 下hạ 猶do 言ngôn 生sanh 佛Phật 迷mê 悟ngộ 得đắc 失thất 雖tuy 殊thù 。 而nhi 其kỳ 覺giác 性tánh 之chi 理lý 未vị 嘗thường 有hữu 乎hồ 增tăng 損tổn 故cố 云vân 理lý 常thường 平bình 等đẳng 。

△# 次thứ 引dẫn 證chứng 。

故cố 曰viết 諸chư 佛Phật 是thị 眾chúng 生sanh 。 心tâm 內nội 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 是thị 諸chư 佛Phật 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 。

具cụ 如như 前tiền 釋thích 。

△# 次thứ 明minh 心tâm 精tinh 通thông 㳷vẫn 。

迹tích 此thử 而nhi 言ngôn 則tắc 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 心tâm 精tinh 無vô 時thời 而nhi 不bất 通thông 㳷vẫn 。

迹tích 者giả 依y 也dã 據cứ 也dã 猶do 云vân 據cứ 其kỳ 理lý 常thường 平bình 等đẳng 言ngôn 之chi 則tắc 生sanh 佛Phật 心tâm 精tinh 無vô 時thời 而nhi 不bất 㳷vẫn 合hợp 如như 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 心tâm 精tinh 通thông 㳷vẫn 當đương 處xứ 湛trạm 然nhiên 是thị 也dã 。

△# 次thứ 明minh 感cảm 應ứng 二nhị 初sơ 反phản 明minh 無vô 感cảm 不bất 應ưng 二nhị 初sơ 釋thích 疑nghi 感cảm 。

但đãn 諸chư 佛Phật 無vô 時thời 不bất 欲dục 度độ 生sanh 而nhi 眾chúng 生sanh 念niệm 念niệm 與dữ 之chi 迷mê 背bối/bội 。

但đãn 諸chư 下hạ 釋thích 疑nghi 恐khủng 疑nghi 者giả 謂vị 若nhược 其kỳ 然nhiên 者giả 。 則tắc 我ngã 等đẳng 恆hằng 與dữ 佛Phật 俱câu 而nhi 不bất 蒙mông 度độ 脫thoát 者giả 何hà 耶da 故cố 今kim 釋thích 之chi 諸chư 佛Phật 度độ 生sanh 之chi 心tâm 如như 明minh 鏡kính 然nhiên 有hữu 形hình 斯tư 像tượng 未vị 嘗thường 而nhi 不bất 欲dục 度độ 奈nại 眾chúng 生sanh 念niệm 念niệm 與dữ 之chi 迷mê 背bối/bội 故cố 無vô 由do 契khế 合hợp 譬thí 猶do 背bối/bội 鏡kính 而nhi 立lập 安an 能năng 求cầu 其kỳ 像tượng 乎hồ 。

△# 次thứ 引dẫn 譬thí 證chứng 。

故cố 勢thế 至chí 菩Bồ 薩Tát 云vân 一nhất 人nhân 專chuyên 憶ức 一nhất 人nhân 專chuyên 忘vong 。 若nhược 逢phùng 不bất 逢phùng 。 或hoặc 見kiến 非phi 見kiến 。

一nhất 人nhân 專chuyên 憶ức 者giả 譬thí 佛Phật 慈từ 念niệm 眾chúng 生sanh 。 之chi 心tâm 無vô 時thời 不bất 在tại 一nhất 人nhân 專chuyên 忘vong 。 者giả 譬thí 眾chúng 生sanh 背bội 覺giác 合hợp 塵trần 。 茫mang 然nhiên 而nhi 不bất 思tư 返phản 所sở 以dĩ 無vô 由do 感cảm 佛Phật 故cố 不bất 肖tiếu 有hữu 偈kệ 云vân 佛Phật 視thị 眾chúng 生sanh 如như 一nhất 子tử 眾chúng 生sanh 視thị 佛Phật 。 若nhược 為vi 親thân 可khả 憐lân 覿# 面diện 仍nhưng 逃đào 遁độn 止chỉ 宿túc 甘cam 為vi 門môn 外ngoại 人nhân 故cố 雖tuy 逢phùng 見kiến 而nhi 不bất 逢phùng 見kiến 也dã 悲bi 夫phu 。

△# 次thứ 正chánh 明minh 有hữu 感cảm 即tức 應ưng 二nhị 初sơ 譬thí 母mẫu 子tử 相tương/tướng 憶ức 二nhị 初sơ 譬thí 。

子tử 若nhược 憶ức 母mẫu 。 如như 母mẫu 憶ức 時thời 。 母mẫu 子tử 歷lịch 生sanh 。 不bất 相tương 違vi 遠viễn 。

子tử 若nhược 等đẳng 者giả 若nhược 設thiết 若nhược 也dã 如như 同đồng 也dã 子tử 設thiết 憶ức 母mẫu 亦diệc 同đồng 母mẫu 之chi 憶ức 時thời 二nhị 憶ức 相tương/tướng 冥minh 雖tuy 歷lịch 生sanh 亦diệc 不bất 相tương 違vi 。 遠viễn 下hạ 文văn 合hợp 法pháp 自tự 見kiến 若nhược 先tiên 約ước 譬thí 以dĩ 明minh 者giả 子tử 譬thí 始thỉ 覺giác 母mẫu 譬thí 本bổn 覺giác 眾chúng 生sanh 念niệm 佛Phật 始thỉ 覺giác 有hữu 功công 分phần/phân 同đồng 本bổn 覺giác 故cố 云vân 如như 母mẫu 憶ức 時thời 。 始thỉ 本bổn 相tương/tướng 冥minh 智trí 如như 一nhất 㳷vẫn 故cố 云vân 歷lịch 生sanh 。 不bất 相tương 違vi 遠viễn 。

△# 次thứ 合hợp 。

若nhược 眾chúng 生sanh 心tâm 。 憶ức 佛Phật 念niệm 佛Phật 。 現hiện 前tiền 當đương 來lai 。 必tất 定định 見kiến 佛Phật 。 去khứ 佛Phật 不bất 遠viễn 。

若nhược 眾chúng 生sanh 等đẳng 者giả 吳ngô 興hưng 曰viết 以dĩ 證chứng 驗nghiệm 脩tu 則tắc 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 不bất 可khả 單đơn 約ước 事sự 相tướng 而nhi 解giải 念niệm 存tồn 三tam 觀quán 佛Phật 具cụ 三Tam 身Thân 心tâm 破phá 三tam 惑hoặc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 位vị 方phương 可khả 入nhập 焉yên 此thử 本bổn 大Đại 勢Thế 至Chí 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 證chứng 圓viên 通thông 之chi 文văn 今kim 論luận 中trung 所sở 引dẫn 以dĩ 合hợp 前tiền 母mẫu 子tử 相tương/tướng 憶ức 之chi 喻dụ 文văn 有hữu 五ngũ 句cú 先tiên 二nhị 句cú 合hợp 上thượng 文văn 子tử 若nhược 憶ức 母mẫu 。 如như 母mẫu 憶ức 時thời 。 次thứ 三tam 句cú 合hợp 上thượng 文văn 母mẫu 子tử 歷lịch 生sanh 。 不bất 相tương 違vi 遠viễn 。 已dĩ 上thượng 二nhị 科khoa 皆giai 明minh 有hữu 感cảm 即tức 應ưng 可khả 謂vị 深thâm 切thiết 著trước 明minh 矣hĩ 。

△# 次thứ 結kết 功công 由do 天thiên 性tánh 。

正chánh 由do 一nhất 理lý 平bình 等đẳng 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 故cố 得đắc 任nhậm 運vận 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。

正chánh 由do 下hạ 出xuất 其kỳ 不bất 遠viễn 之chi 由do 既ký 曰viết 一nhất 理lý 平bình 等đẳng 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 則tắc 生sanh 亦diệc 法Pháp 界Giới 佛Phật 亦diệc 法Pháp 界Giới 舉cử 生sanh 攝nhiếp 佛Phật 舉cử 佛Phật 該cai 生sanh 眾chúng 生sanh 感cảm 心tâm 中trung 諸chư 佛Phật 諸chư 佛Phật 應ưng 心tâm 內nội 眾chúng 生sanh 以dĩ 同đồng 體thể 權quyền 拔bạt 其kỳ 九cửu 界giới 之chi 苦khổ 與dữ 其kỳ 佛Phật 界giới 之chi 樂lạc 故cố 云vân 任nhậm 運vận 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 此thử 宗tông 四tứ 初sơ 明minh 彌di 陀đà 妙diệu 應ưng 已dĩ 成thành 。

況huống 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 因nhân 中trung 所sở 發phát 四tứ 十thập 八bát 願nguyện 。 誓thệ 取thủ 極cực 樂lạc 攝nhiếp 受thọ 有hữu 情tình 今kim 道Đạo 果Quả 久cửu 成thành 僧tăng 那na 久cửu 滿mãn 。

況huống 無vô 量lượng 等đẳng 者giả 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 因nhân 中trung 為vi 法Pháp 藏Tạng 比Bỉ 丘Khâu 。 於ư 世thế 自tự 在tại 王vương 佛Phật 所sở 所sở 發phát 四tứ 十thập 八bát 願nguyện 。 具cụ 如như 本bổn 經kinh (# 云vân 云vân )# 要yếu 而nhi 言ngôn 之chi 。 不bất 出xuất 四Tứ 弘Hoằng 誓Thệ 願Nguyện 。 攝nhiếp 受thọ 有hữu 情tình 即tức 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 誓thệ 願nguyện 度độ 。 也dã 道Đạo 果Quả 久cửu 成thành 即tức 佛Phật 道Đạo 無vô 上thượng 誓thệ 願nguyện 。 成thành 也dã 夫phu 度độ 生sanh 必tất 學học 法Pháp 門môn 成thành 佛Phật 必tất 斷đoạn 煩phiền 惱não 即tức 攝nhiếp 得đắc 餘dư 二nhị 四tứ 弘hoằng 備bị 矣hĩ 梵Phạn 語ngữ 僧tăng 那na 此thử 云vân 願nguyện 肇triệu 論luận 云vân 發phát 僧tăng 那na 於ư 始thỉ 心tâm 終chung 大đại 悲bi 於ư 赴phó 難nạn/nan 亦diệc 此thử 意ý 也dã 況huống 者giả 非phi 比tỉ 況huống 之chi 況huống 乃nãi 以dĩ 通thông 況huống 別biệt 之chi 況huống 猶do 言ngôn 生sanh 佛Phật 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 既ký 其kỳ 如như 此thử 況huống 彼bỉ 佛Phật 乘thừa 昔tích 本bổn 願nguyện 願nguyện 度độ 眾chúng 生sanh 者giả 乎hồ 。

△# 次thứ 勸khuyến 眾chúng 生sanh 玅# 感cảm 當đương 立lập 二nhị 初sơ 勸khuyến 勿vật 疑nghi 。

故cố 凡phàm 百bách 眾chúng 生sanh 弗phất 憂ưu 佛Phật 不bất 來lai 應ưng 。

故cố 凡phàm 下hạ 承thừa 上thượng 文văn 而nhi 來lai 猶do 言ngôn 生sanh 佛Phật 天thiên 性tánh 相tướng 關quan 既ký 如như 此thử 而nhi 彌di 陀đà 本bổn 願nguyện 攝nhiếp 受thọ 有hữu 情tình 又hựu 如như 此thử 故cố 凡phàm 百bách 念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 當đương 責trách 己kỷ 念niệm 之chi 不bất 專chuyên 功công 之chi 不bất 著trước 弗phất 憂ưu 佛Phật 之chi 不bất 應ưng 所sở 謂vị 但đãn 辦biện 肯khẳng 心tâm 必tất 不bất 相tương 賺# 也dã 。

△# 次thứ 勸khuyến 立lập 宗tông 。

但đãn 當đương 深thâm 信tín 憶ức 念niệm 發phát 願nguyện 。 願nguyện 生sanh 西tây 方phương 。

眾chúng 生sanh 本bổn 來lai 具cụ 足túc 有hữu 西tây 方phương 依y 正chánh 之chi 理lý 而nhi 不bất 能năng 自tự 信tín 。 者giả 猶do 人nhân 之chi 有hữu 田điền 而nhi 不bất 思tư 耕canh 耨nậu 也dã 雖tuy 信tín 有hữu 淨tịnh 土độ 彌di 陀đà 而nhi 不bất 能năng 時thời 時thời 。 憶ức 念niệm 者giả 猶do 雖tuy 耕canh 耨nậu 而nhi 不bất 思tư 種chúng 植thực 也dã 雖tuy 能năng 憶ức 念niệm 而nhi 不bất 能năng 發phát 。 願nguyện 決quyết 定định 求cầu 生sanh 者giả 猶do 雖tuy 種chúng 植thực 而nhi 不bất 思tư 穫hoạch 刈ngải 也dã 故cố 勸khuyến 云vân 但đãn 當đương 深thâm 信tín 等đẳng 。

△# 三tam 譬thí 生sanh 佛Phật 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 。

如như 磁từ 石thạch 與dữ 針châm 任nhậm 運vận 吸hấp 取thủ 。

磁từ 石thạch 等đẳng 者giả 觀quán 音âm 疏sớ/sơ 中trung 約ước 十thập 法pháp 明minh 普phổ 一nhất 曰viết 慈từ 悲bi 普phổ 生sanh 法pháp 兩lưỡng 緣duyên 慈từ 體thể 既ký 偏thiên 被bị 緣duyên 不bất 廣quảng 不bất 得đắc 稱xưng 普phổ 無vô 緣duyên 與dữ 實thật 相tướng 體thể 同đồng 其kỳ 理lý 既ký 圓viên 慈từ 靡mĩ 不bất 徧biến 如như 磁từ 石thạch 吸hấp 銕# 任nhậm 運vận 相tương 應ứng 今kim 引dẫn 彼bỉ 文văn 之chi 喻dụ 以dĩ 明minh 感cảm 應ứng 任nhậm 運vận 盖# 以dĩ 磁từ 石thạch 喻dụ 佛Phật 妙diệu 應ưng 以dĩ 針châm 喻dụ 眾chúng 生sanh 妙diệu 感cảm 故cố 云vân 任nhậm 運vận 吸hấp 取thủ 也dã 。

△# 四tứ 明minh 生sanh 佛Phật 感cảm 應ứng 難nan 易dị 三tam 初sơ 借tá 譬thí 感cảm 應ứng 合hợp 石thạch 。

然nhiên 磁từ 能năng 吸hấp 銕# 而nhi 不bất 能năng 吸hấp 銅đồng 針châm 能năng 合hợp 磁từ 而nhi 不bất 能năng 合hợp 玉ngọc 。

然nhiên 者giả 亦diệc 承thừa 上thượng 譬thí 喻dụ 而nhi 來lai 雖tuy 云vân 任nhậm 運vận 能năng 吸hấp 又hựu 不bất 可khả 一nhất 槩# 而nhi 論luận 而nhi 云vân 磁từ 但đãn 能năng 吸hấp 鐵thiết 而nhi 不bất 能năng 吸hấp 銅đồng 等đẳng 者giả 此thử 中trung 有hữu 銅đồng 有hữu 鉄# 有hữu 磁từ 有hữu 玉ngọc 以dĩ 合hợp 喻dụ 乎hồ 妙diệu 感cảm 以dĩ 吸hấp 喻dụ 乎hồ 妙diệu 應ưng 盖# 以dĩ 磁từ 喻dụ 乎hồ 彌di 陀đà 鉄# 喻dụ 求cầu 生sanh 之chi 者giả 銅đồng 喻dụ 無vô 緣duyên 眾chúng 生sanh 。 玉ngọc 喻dụ 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 猶do 云vân 彌di 陀đà 但đãn 能năng 接tiếp 引dẫn 求cầu 生sanh 之chi 人nhân 而nhi 不bất 能năng 度độ 無vô 緣duyên 眾chúng 生sanh 。 而nhi 求cầu 生sanh 之chi 人nhân 但đãn 能năng 感cảm 乎hồ 彌di 陀đà 而nhi 不bất 能năng 感cảm 乎hồ 諸chư 佛Phật 文văn 互hỗ 見kiến 耳nhĩ 。

△# 次thứ 合hợp 法pháp 誓thệ 願nguyện 相tương/tướng 關quan 。

譬thí 猶do 佛Phật 能năng 度độ 有hữu 緣duyên 而nhi 不bất 能năng 度độ 無vô 緣duyên 眾chúng 生sanh 。 易dị 感cảm 彌di 陀đà 而nhi 不bất 易dị 感cảm 諸chư 佛Phật 豈khởi 非phi 生sanh 佛Phật 誓thệ 願nguyện 相tương/tướng 關quan 者giả 乎hồ 。

初sơ 二nhị 句cú 泛phiếm 明minh 生sanh 佛Phật 合hợp 前tiền 銅đồng 玉ngọc 不bất 相tương 為vi 謀mưu 之chi 喻dụ 次thứ 二nhị 句cú 的đích 明minh 彌di 陀đà 眾chúng 生sanh 合hợp 前tiền 磁từ 鐵thiết 氣khí 分phần/phân 相tương/tướng 同đồng 之chi 喻dụ 良lương 以dĩ 彌di 陀đà 廣quảng 發phát 六lục 八bát 大đại 願nguyện 以dĩ 度độ 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 數sác 數sác 發phát 願nguyện 而nhi 求cầu 往vãng 彼bỉ 故cố 云vân 豈khởi 非phi 等đẳng 也dã 。

△# 三tam 結kết 顯hiển 當đương 具cụ 三tam 要yếu 。

是thị 以dĩ 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 者giả 信tín 行hạnh 願nguyện 三tam 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。

是thị 以dĩ 者giả 猶do 云vân 所sở 以dĩ 也dã 前tiền 勸khuyến 云vân 但đãn 當đương 深thâm 信tín 憶ức 念niệm 發phát 願nguyện 憶ức 念niệm 即tức 行hành 也dã 故cố 此thử 中trung 結kết 顯hiển 亦diệc 承thừa 前tiền 誓thệ 願nguyện 相tương/tướng 關quan 而nhi 來lai 所sở 以dĩ 求cầu 生sanh 淨tịnh 土độ 者giả 此thử 三tam 缺khuyết 一nhất 不bất 可khả 。

△# 次thứ 二nhị 門môn 明minh 時thời 處xứ 不bất 隔cách 二nhị 初sơ 一nhất 門môn 約ước 處xứ 論luận 妙diệu 二nhị 初sơ 標tiêu 。

九cửu 彼bỉ 此thử 恆hằng 一nhất 門môn 。

彼bỉ 者giả 指chỉ 西tây 方phương 樂nhạo/nhạc/lạc 土thổ/độ 為vi 言ngôn 此thử 者giả 約ước 所sở 居cư 堪kham 忍nhẫn 而nhi 說thuyết 雖tuy 苦khổ 樂lạc 彼bỉ 此thử 相tương/tướng 懸huyền 同đồng 具cụ 吾ngô 人nhân 一nhất 念niệm 故cố 云vân 恆hằng 一nhất 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

若nhược 人nhân 臨lâm 終chung 時thời 能năng 不bất 失thất 正chánh 念niệm 。 或hoặc 見kiến 光quang 見kiến 華hoa 。 已dĩ 受thọ 寶bảo 池trì 生sanh 。

不bất 失thất 正chánh 念niệm 。 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 者giả 平bình 居cư 淨tịnh 念niệm 熏huân 脩tu 二nhị 者giả 臨lâm 終chung 善thiện 友hữu 策sách 發phát 性tánh 具cụ 之chi 法pháp 轉chuyển 變biến 由do 心tâm 念niệm 佛Phật 淨tịnh 心tâm 故cố 云vân 正chánh 念niệm 華hoa 光quang 妙diệu 色sắc 應ưng 念niệm 而nhi 成thành 不bất 涉thiệp 程# 途đồ 已dĩ 生sanh 蓮liên 沼chiểu 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 約ước 現hiện 事sự 驗nghiệm 以dĩ 立lập 根căn 本bổn 。

論luận 曰viết 往vãng 生sanh 傳truyền 云vân 張trương 抗kháng 仕sĩ 石thạch 晉tấn 為vi 翰hàn 林lâm 學học 士sĩ 課khóa 大đại 悲bi 咒chú 十thập 萬vạn 徧biến 願nguyện 生sanh 西tây 方phương 。 一nhất 日nhật 寢tẩm 疾tật 唯duy 念niệm 佛Phật 號hiệu 忽hốt 謂vị 家gia 人nhân 曰viết 西tây 方phương 淨tịnh 土độ 秪# 在tại 堂đường 屋ốc 西tây 邊biên 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 坐tọa 蓮liên 華hoa 上thượng 。 見kiến 翁ông 兒nhi 在tại 蓮liên 華hoa 池trì 金kim 沙sa 地địa 上thượng 禮lễ 拜bái 嬉hi 戲hí 良lương 久cửu 念niệm 佛Phật 而nhi 化hóa 翁ông 兒nhi 抗kháng 之chi 孫tôn 也dã 。

張trương 抗kháng 下hạ 引dẫn 人nhân 以dĩ 證chứng 成thành 宗tông 義nghĩa 課khóa 大đại 悲bi 下hạ 明minh 其kỳ 見kiến 土thổ/độ 之chi 因nhân 一nhất 日nhật 下hạ 正chánh 明minh 臨lâm 終chung 正chánh 念niệm 西tây 方phương 下hạ 正chánh 明minh 見kiến 土thổ/độ 之chi 相tướng 所sở 謂vị 臨lâm 終chung 西tây 方phương 境cảnh 分phân 明minh 在tại 目mục 前tiền 是thị 也dã 蓮liên 華hoa 池trì 金kim 沙sa 地địa 皆giai 淨tịnh 土độ 境cảnh 抗kháng 公công 見kiến 於ư 堂đường 屋ốc 西tây 邊biên 者giả 以dĩ 其kỳ 平bình 昔tích 有hữu 課khóa 咒chú 之chi 功công 垂thùy 終chung 有hữu 正chánh 念niệm 之chi 力lực 是thị 以dĩ 任nhậm 運vận 而nhi 見kiến 益ích 顯hiển 唯duy 心tâm 淨tịnh 土độ 之chi 不bất 我ngã 誣vu 也dã 。

△# 次thứ 約ước 心tâm 性tánh 釋thích 以dĩ 泯mẫn 能năng 所sở 二nhị 初sơ 明minh 土thổ/độ 居cư 心tâm 內nội 。

所sở 以dĩ 爾nhĩ 者giả 。 盖# 西tây 方phương 極Cực 樂Lạc 世Thế 界Giới 。 乃nãi 吾ngô 心tâm 中trung 之chi 一nhất 土thổ/độ 耳nhĩ 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 亦diệc 吾ngô 心tâm 中trung 之chi 一nhất 土thổ/độ 耳nhĩ 。

所sở 以dĩ 下hạ 出xuất 其kỳ 見kiến 土thổ/độ 所sở 以dĩ 爾nhĩ 者giả 。 猶do 云vân 如như 此thử 也dã 所sở 以dĩ 如như 此thử 者giả 良lương 以dĩ 依y 正chánh 同đồng 居cư 一nhất 心tâm 且thả 約ước 依y 報báo 言ngôn 之chi 土thổ/độ 凡phàm 有hữu 四tứ 所sở 謂vị 常thường 寂tịch 光quang 淨tịnh 土độ 實thật 報báo 莊trang 嚴nghiêm 土thổ/độ 方phương 便tiện 有hữu 餘dư 土thổ/độ 凡phàm 聖thánh 同đồng 居cư 土thổ/độ 今kim 云vân 娑sa 婆bà 極cực 樂lạc 者giả 俱câu 屬thuộc 同đồng 居cư 特đặc 淨tịnh 穢uế 之chi 殊thù 耳nhĩ 故cố 云vân 乃nãi 吾ngô 心tâm 中trung 之chi 一nhất 土thổ/độ 也dã 惟duy 其kỳ 同đồng 具cụ 一nhất 心tâm 以dĩ 我ngã 念niệm 佛Phật 淨tịnh 心tâm 熏huân 乎hồ 業nghiệp 識thức 故cố 能năng 隨tùy 念niệm 而nhi 見kiến 初sơ 非phi 有hữu 彼bỉ 此thử 能năng 所sở 之chi 異dị 也dã 。

△# 次thứ 明minh 心tâm 無vô 遠viễn 近cận 。

約ước 土thổ/độ 而nhi 言ngôn 有hữu 十thập 萬vạn 億ức 彼bỉ 此thử 之chi 異dị 約ước 心tâm 而nhi 觀quán 原nguyên 無vô 遠viễn 近cận 。

土thổ/độ 既ký 唯duy 心tâm 心tâm 非phi 遠viễn 近cận 而nhi 云vân 有hữu 十thập 萬vạn 億ức 彼bỉ 此thử 之chi 異dị 者giả 對đối 凡phàm 夫phu 肉nhục 眼nhãn 。 生sanh 死tử 心tâm 量lượng 言ngôn 之chi 耳nhĩ 圓viên 家gia 行hành 人nhân 理lý 性tánh 圓viên 具cụ 名danh 字tự 圓viên 聞văn 觀quán 行hành 圓viên 脩tu 以dĩ 至chí 果quả 上thượng 圓viên 證chứng 無vô 非phi 約ước 心tâm 而nhi 論luận 尚thượng 何hà 遠viễn 近cận 之chi 足túc 云vân 乎hồ 。

△# 三tam 約ước 果quả 報báo 示thị 以dĩ 絕tuyệt 去khứ 來lai 二nhị 初sơ 釋thích 妨phương 。

但đãn 眾chúng 生sanh 自tự 受thọ 生sanh 已dĩ 來lai 為vi 五ngũ 陰ấm 區khu 局cục 真chân 性tánh 不bất 契khế 心tâm 源nguyên 。

但đãn 眾chúng 生sanh 下hạ 釋thích 妨phương 恐khủng 疑nghi 者giả 謂vị 既ký 曰viết 淨tịnh 土độ 唯duy 心tâm 且thả 此thử 即tức 心tâm 之chi 土thổ/độ 誰thùy 人nhân 不bất 有hữu 何hà 不bất 令linh 我ngã 如như 今kim 即tức 見kiến 而nhi 待đãi 臨lâm 終chung 方phương 能năng 見kiến 耶da 故cố 釋thích 之chi 曰viết 但đãn 眾chúng 生sanh 自tự 受thọ 生sanh 以dĩ 來lai 為vi 五ngũ 陰ấm 區khu 局cục 真chân 性tánh 不bất 契khế 心tâm 源nguyên 之chi 故cố 也dã 受thọ 生sanh 通thông 乎hồ 遠viễn 近cận 一nhất 者giả 無vô 始thỉ 受thọ 生sanh 二nhị 者giả 即tức 生sanh 受thọ 生sanh 五ngũ 陰ấm 區khu 局cục 真chân 性tánh 者giả 楞lăng 嚴nghiêm 註chú 云vân 陰ấm 以dĩ 覆phú 蔽tế 為vi 義nghĩa 區khu 局cục 性tánh 真chân 故cố 名danh 區khu 宇vũ 真chân 性tánh 猶do 如như 太thái 空không 五ngũ 陰ấm 猶do 如như 區khu 宇vũ 不bất 契khế 心tâm 源nguyên 者giả 如như 前tiền 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 所sở 明minh 心tâm 源nguyên 何hà 等đẳng 廣quảng 大đại 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 區khu 小tiểu 而nhi 局cục 限hạn 之chi 所sở 以dĩ 莫mạc 能năng 契khế 合hợp 也dã 。

△# 次thứ 正chánh 明minh 。

念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 果quả 報báo 成thành 熟thục 。 將tương 捨xả 現hiện 陰ấm 趣thú 生sanh 陰ấm 時thời 淨tịnh 土độ 蓮liên 華hoa 忽hốt 然nhiên 在tại 前tiền 唯duy 心tâm 境cảnh 界giới 非phi 有hữu 去khứ 來lai 彼bỉ 此thử 之chi 相tướng 。

念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 果quả 報báo 成thành 熟thục 。 者giả 觀quán 念niệm 已dĩ 成thành 也dã 將tương 捨xả 現hiện 陰ấm 者giả 現hiện 陰ấm 即tức 始thỉ 因nhân 父phụ 母mẫu 己kỷ 三tam 妄vọng 倫luân 交giao 結kết 之chi 者giả 但đãn 云vân 生sanh 陰ấm 不bất 云vân 中trung 陰ấm 者giả 成thành 論luận 明minh 極cực 善thiện 極cực 惡ác 俱câu 不bất 經kinh 中trung 陰ấm 如như 䂎# 矛mâu 離ly 手thủ 是thị 也dã 淨tịnh 土độ 下hạ 正chánh 明minh 已dĩ 是thị 彼bỉ 國quốc 生sanh 陰ấm 境cảnh 界giới 唯duy 心tâm 下hạ 泯mẫn 其kỳ 去khứ 來lai 之chi 迹tích 。

△# 三tam 引dẫn 證chứng 二nhị 初sơ 楞lăng 嚴nghiêm 。

故cố 首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。 云vân 臨lâm 命mạng 終chung 時thời 。 未vị 捨xả 暖noãn 觸xúc 一nhất 生sanh 善thiện 惡ác 。 俱câu 時thời 頓đốn 現hiện 。 純thuần 想tưởng 即tức 飛phi 。 必tất 生sanh 天thiên 上thượng 。 若nhược 飛phi 心tâm 中trung 。 兼kiêm 福phước 兼kiêm 慧tuệ 。 及cập 與dữ 淨tịnh 願nguyện 。 自tự 然nhiên 心tâm 開khai 。 見kiến 十thập 方phương 佛Phật 。 一nhất 切thiết 淨tịnh 土độ 。 隨tùy 願nguyện 往vãng 生sanh 。

未vị 捨xả 暖noãn 觸xúc 者giả 即tức 現hiện 陰ấm 之chi 末mạt 生sanh 陰ấm 之chi 初sơ 也dã 善thiện 惡ác 頓đốn 現hiện 者giả 一nhất 生sanh 所sở 作tác 善thiện 則tắc 淨tịnh 境cảnh 現hiện 前tiền 如như 慧tuệ 遠viễn 以dĩ 下hạ 諸chư 師sư 是thị 也dã 惡ác 則tắc 惡ác 相tướng 現hiện 前tiền 如như 張trương 善thiện 和hòa 張trương 鍾chung 馗# 等đẳng 是thị 也dã 純thuần 想tưởng 等đẳng 者giả 吳ngô 興hưng 曰viết 若nhược 單đơn 脩tu 善thiện 禪thiền 則tắc 惟duy 生sanh 上thượng 界giới 若nhược 兼kiêm 諸chư 福phước 慧tuệ 則tắc 隨tùy 往vãng 十thập 方phương 于vu 飛phi 心tâm 中trung 旁bàng 論luận 福phước 慧tuệ 故cố 云vân 兼kiêm 也dã 今kim 謂vị 兼kiêm 福phước 故cố 能năng 見kiến 佛Phật 兼kiêm 慧tuệ 故cố 能năng 心tâm 開khai 淨tịnh 願nguyện 故cố 能năng 隨tùy 往vãng 。

△# 次thứ 妙diệu 宗tông 。

法pháp 智trí 大đại 師sư 云vân 須tu 知tri 垂thùy 終chung 自tự 見kiến 坐tọa 金kim 蓮liên 身thân 已dĩ 是thị 彼bỉ 國quốc 生sanh 陰ấm 亦diệc 此thử 意ý 也dã 。

法pháp 智trí 等đẳng 者giả 觀quán 經kinh 疏sớ/sơ 云vân 及cập 其kỳ 瞑minh 目mục 告cáo 終chung 上thượng 珍trân 臺đài 而nhi 高cao 踊dũng 文văn 成thành 印ấn 壞hoại 坐tọa 金kim 蓮liên 而nhi 化hóa 生sanh 法pháp 智trí 大đại 師sư 鈔sao 云vân 此thử 喻dụ 本bổn 出xuất 大đại 經kinh 今kim 借tá 此thử 文văn 以dĩ 喻dụ 往vãng 生sanh 菩Bồ 薩Tát 此thử 土thổ/độ 陰ấm 滅diệt 彼bỉ 國quốc 陰ấm 生sanh 須tu 知tri 垂thùy 終chung (# 云vân 云vân )# 今kim 論luận 中trung 所sở 引dẫn 以dĩ 證chứng 淨tịnh 土độ 唯duy 心tâm 觀quán 功công 既ký 著trước 之chi 時thời 非phi 有hữu 彼bỉ 此thử 去khứ 來lai 之chi 相tướng 也dã 。

△# 次thứ 一nhất 門môn 約ước 時thời 論luận 玅# 二nhị 初sơ 標tiêu 。

十thập 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 門môn 。

現hiện 即tức 現hiện 在tại 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 未vị 即tức 未vị 來lai 受thọ 生sanh 之chi 時thời 以dĩ 十thập 世thế 古cổ 今kim 不bất 離ly 當đương 念niệm 故cố 云vân 互hỗ 在tại 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 二nhị 初sơ 述thuật 偈kệ 立lập 宗tông 。

行hành 者giả 今kim 念niệm 佛Phật 功công 德đức 。 不bất 唐đường 捐quyên 因nhân 中trung 已dĩ 有hữu 果quả 如như 蓮liên 華hoa 開khai 敷phu 。

初sơ 二nhị 句cú 釋thích 疑nghi 三tam 一nhất 句cú 明minh 功công 不bất 唐đường 捐quyên 。 所sở 以dĩ 四tứ 一nhất 句cú 引dẫn 喻dụ 以dĩ 明minh 初sơ 二nhị 句cú 釋thích 疑nghi 者giả 如như 十thập 疑nghi 中trung 所sở 引dẫn 具cụ 縛phược 凡phàm 夫phu 惡ác 業nghiệp 厚hậu 重trọng 西tây 方phương 淨tịnh 土độ 出xuất 過quá 三tam 界giới 。 具cụ 縛phược 凡phàm 夫phu 云vân 何hà 得đắc 生sanh 又hựu 云vân 眾chúng 生sanh 罪tội 業nghiệp 無vô 惡ác 不bất 造tạo 。 云vân 何hà 臨lâm 終chung 十thập 念niệm 成thành 就tựu 即tức 得đắc 往vãng 生sanh 。 出xuất 過quá 三tam 界giới 。 結kết 業nghiệp 之chi 事sự 云vân 何hà 可khả 通thông 又hựu 往vãng 生sanh 論luận 云vân 女nữ 人nhân 及cập 根căn 缺khuyết 。 二Nhị 乘Thừa 種chủng 不bất 生sanh 。 既ký 有hữu 此thử 教giáo 當đương 知tri 女nữ 人nhân 根căn 缺khuyết 者giả 必tất 定định 不bất 得đắc 。 往vãng 生sanh 又hựu 云vân 凡phàm 夫phu 俗tục 人nhân 皆giai 有hữu 妻thê 子tử 未vị 知tri 不bất 斷đoạn 婬dâm 欲dục 得đắc 生sanh 彼bỉ 否phủ 。 彼bỉ 論luận 中trung 一nhất 一nhất 決quyết 答đáp 今kim 總tổng 釋thích 之chi 曰viết 行hành 者giả 念niệm 佛Phật 功công 不bất 唐đường 捐quyên 。 則tắc 上thượng 來lai 諸chư 疑nghi 一nhất 答đáp 俱câu 消tiêu 更cánh 無vô 餘dư 惑hoặc 矣hĩ 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 吾ngô 人nhân 當đương 來lai 所sở 證chứng 之chi 果Quả 。 無vô 非phi 證chứng 此thử 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 故cố 取thủ 譬thí 如như 蓮liên 華hoa 開khai 敷phu 。

△# 次thứ 依y 宗tông 釋thích 義nghĩa 二nhị 初sơ 明minh 由do 因nhân 感cảm 果quả 。

論luận 曰viết 圓viên 頓đốn 教giáo 人nhân 頓đốn 悟ngộ 心tâm 性tánh 無vô 脩tu 而nhi 脩tu 脩tu 彼bỉ 樂nhạo/nhạc/lạc 邦bang 性tánh 中trung 所sở 具cụ 極cực 樂lạc 由do 脩tu 顯hiển 發phát 。

圓viên 頓đốn 下hạ 明minh 能năng 脩tu 之chi 人nhân 即tức 圓viên 家gia 名danh 字tự 觀quán 行hành 位vị 中trung 人nhân 也dã 無vô 脩tu 下hạ 明minh 能năng 脩tu 之chi 因nhân 性tánh 中trung 下hạ 明minh 所sở 克khắc 之chi 果quả 在tại 因nhân 既ký 云vân 無vô 脩tu 而nhi 脩tu 則tắc 知tri 在tại 果quả 亦diệc 是thị 無vô 證chứng 而nhi 證chứng 盖# 圓viên 家gia 行hành 人nhân 不bất 同đồng 緣duyên 理lý 斷đoạn 九cửu 謂vị 之chi 脩tu 證chứng 也dã 。

△# 次thứ 明minh 因nhân 果quả 相tương/tướng 即tức 二nhị 初sơ 約ước 性tánh 具cụ 明minh 即tức 三tam 初sơ 立lập 本bổn 。

而nhi 此thử 心tâm 性tánh 竪thụ 貫quán 三tam 際tế 橫hoạnh/hoành 褁# 十thập 虗hư 佛Phật 法Pháp 生sanh 法pháp 正Chánh 法Pháp 依y 法pháp 因nhân 法pháp 果quả 法pháp 一nhất 念niệm 圓viên 成thành 。

而nhi 此thử 下hạ 約ước 性tánh 具cụ 以dĩ 為vi 脩tu 證chứng 之chi 本bổn 竪thụ 窮cùng 橫hoạnh/hoành 褁# 明minh 性tánh 量lượng 也dã 生sanh 佛Phật 依y 正chánh 因nhân 果quả 明minh 性tánh 具cụ 也dã 既ký 言ngôn 具cụ 量lượng 性tánh 體thể 在tại 其kỳ 中trung 矣hĩ 竪thụ 貫quán 三tam 際tế 則tắc 過quá 未vị 同đồng 源nguyên 橫hoạnh/hoành 褁# 十thập 虗hư 則tắc 染nhiễm 淨tịnh 一nhất 際tế 是thị 則tắc 生sanh 佛Phật 依y 正chánh 因nhân 果quả 等đẳng 法pháp 皆giai 吾ngô 一nhất 念niệm 圓viên 具cụ 也dã 。

△# 次thứ 釋thích 成thành 。

是thị 以dĩ 念niệm 佛Phật 之chi 人nhân 。 名danh 為vi 全toàn 性tánh 起khởi 脩tu 全toàn 脩tu 在tại 性tánh 全toàn 性tánh 起khởi 脩tu 雖tuy 名danh 為vi 因nhân 全toàn 脩tu 在tại 性tánh 因nhân 中trung 有hữu 果quả 以dĩ 所sở 具cụ 因nhân 法pháp 與dữ 所sở 具cụ 果quả 法pháp 同đồng 居cư 一nhất 性tánh 心tâm 性tánh 融dung 通thông 無vô 法pháp 不bất 攝nhiếp 。

是thị 以dĩ 下hạ 牒điệp 前tiền 一nhất 念niệm 圓viên 具cụ 故cố 能năng 脩tu 性tánh 宴yến 妙diệu 因nhân 果quả 互hỗ 融dung 因nhân 果quả 既ký 融dung 那na 分phần/phân 現hiện 未vị 脩tu 性tánh 既ký 妙diệu 孰thục 辯biện 己kỷ 他tha 。

△# 三tam 譬thí 顯hiển 。

故cố 如như 蓮liên 華hoa 開khai 敷phu 華hoa 中trung 有hữu 果quả 。

法pháp 華hoa 取thủ 譬thí 權quyền 實thật 同đồng 體thể 本bổn 迹tích 雙song 融dung 此thử 中trung 以dĩ 譬thí 因nhân 果quả 同đồng 時thời 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 所sở 顯hiển 雖tuy 異dị 能năng 譬thí 不bất 殊thù 。

△# 次thứ 約ước 性tánh 體thể 明minh 即tức 三tam 初sơ 正chánh 明minh 。

況huống 此thử 心tâm 常thường 住trụ 無vô 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。 即tức 今kim 念niệm 佛Phật 之chi 心tâm 便tiện 是thị 當đương 來lai 華hoa 池trì 受thọ 生sanh 之chi 時thời 。

況huống 此thử 下hạ 承thừa 前tiền 譬thí 喻dụ 而nhi 來lai 非phi 惟duy 心tâm 性tánh 融dung 通thông 無vô 法pháp 不bất 攝nhiếp 亦diệc 乃nãi 性tánh 非phi 生sanh 滅diệt 。 體thể 絕tuyệt 去khứ 來lai 今kim 者giả 。 對đối 當đương 而nhi 言ngôn 即tức 今kim 念niệm 佛Phật 為vi 因nhân 當đương 來lai 受thọ 生sanh 為vi 果quả 而nhi 云vân 便tiện 是thị 者giả 如như 十thập 疑nghi 論luận 云vân 但đãn 使sử 眾chúng 生sanh 淨tịnh 土độ 業nghiệp 成thành 者giả 臨lâm 終chung 在tại 定định 之chi 心tâm 即tức 是thị 淨tịnh 土độ 受thọ 生sanh 之chi 心tâm 動động 念niệm 即tức 是thị 生sanh 淨tịnh 土độ 時thời 亦diệc 此thử 意ý 也dã 。

△# 次thứ 證chứng 驗nghiệm 。

故cố 說thuyết 初sơ 發phát 心tâm 人nhân 。 極cực 樂lạc 寶bảo 池trì 已dĩ 萌manh 蓮liên 種chủng 若nhược 精tinh 進tấn 不bất 退thoái 。 日nhật 益ích 生sanh 長trưởng 華hoa 漸tiệm 開khai 敷phu 隨tùy 其kỳ 功công 德đức 大đại 小tiểu 煒vĩ 燁diệp 其kỳ 或hoặc 懈giải 退thoái 悔hối 雜tạp 日nhật 漸tiệm 憔tiều 顇# 若nhược 能năng 自tự 新tân 華hoa 復phục 鮮tiên 麗lệ 其kỳ 或hoặc 未vị 然nhiên 芽nha 焦tiêu 種chủng 敗bại 。

故cố 說thuyết 下hạ 引dẫn 文văn 證chứng 成thành 若nhược 精tinh 進tấn 下hạ 明minh 功công 德đức 不bất 虗hư 其kỳ 或hoặc 下hạ 反phản 覆phúc 釋thích 明minh 昔tích 圓viên 照chiếu 本bổn 禪thiền 師sư 參tham 天thiên 衣y 懷hoài 禪thiền 師sư 念niệm 佛Phật 有hữu 省tỉnh 後hậu 遷thiên 淨tịnh 慈từ 平bình 居cư 密mật 脩tu 淨tịnh 業nghiệp 雷lôi 峰phong 才tài 法Pháp 師sư 神thần 遊du 淨tịnh 土độ 見kiến 一nhất 華hoa 殊thù 麗lệ 問vấn 之chi 曰viết 待đãi 淨tịnh 慈từ 本bổn 禪thiền 師sư 耳nhĩ 又hựu 資tư 福phước 曦# 公công 曰viết 吾ngô 定định 中trung 見kiến 金kim 蓮liên 華hoa 。 人nhân 言ngôn 以dĩ 待đãi 本bổn 公công 又hựu 蓮liên 華hoa 無vô 數số 云vân 以dĩ 俟sĩ 受thọ 度độ 者giả 或hoặc 有hữu 萎nuy 者giả 云vân 是thị 退thoái 墮đọa 人nhân 即tức 。 此thử 可khả 為vi 驗nghiệm 矣hĩ 。

△# 三tam 結kết 成thành 。

且thả 此thử 蓮liên 華hoa 人nhân 誰thùy 種chúng 植thực 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 斯tư 言ngôn 有hữu 歸quy 也dã 。

彼bỉ 土độ 既ký 非phi 人nhân 植thực 豈khởi 非phi 性tánh 中trung 所sở 具cụ 之chi 者giả 由do 脩tu 而nhi 顯hiển 發phát 乎hồ 現hiện 未vị 互hỗ 在tại 命mạng 門môn 之chi 言ngôn 斯tư 有hữu 歸quy 矣hĩ 。 偈kệ 曰viết 。

彈đàn 指chỉ 掀# 開khai 法Pháp 藏tạng 門môn 無vô 生sanh 妙diệu 理lý 燦# 然nhiên 存tồn 拈niêm 來lai 字tự 字tự 通thông 玄huyền 奧áo 徹triệt 去khứ 言ngôn 言ngôn 洞đỗng 本bổn 根căn 萬vạn 億ức 金kim 身thân 纖tiêm 芥giới 納nạp 微vi 塵trần 剎sát 土độ 一nhất 毛mao 吞thôn 等đẳng 閑nhàn 兩lưỡng 手thủ 相tương/tướng 分phân 付phó 用dụng 答đáp 吾ngô

師sư 罔võng 極cực 恩ân 。

淨tịnh 土độ 生sanh 無vô 生sanh 論luận 註chú (# 終chung )#