跡門十妙 ( 跡tích 門môn 十thập 妙diệu )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）（一）境妙，境即理境。謂十如是等境，心佛及眾生是三無差別不可思議也，經云唯佛與佛乃能究盡諸法實相。所謂諸法如是相如是性等是也。此有六境：一、十如之境，二、十二因緣之境，三、四諦之境，四、二諦之境，五、三諦之境，六、一諦之境。（二）智妙，智即全境而起之智。以境妙之故，智亦隨妙，函蓋相應，不可思議也。經曰我所得智慧，微妙最第一是也。（三）行妙，行即所修之行。妙智導行，故亦隨而妙不可思議也。經云行此諸道已道場得成果是也。（四）位妙，位即諸行所歷之位次，十住乃至十地是也。以行妙之故，所證之位，亦妙不可思議。經云：乘是實乘遊於四方是也。（五）三法妙，三法即真性觀照資成之三法。真理是理觀，照是慧，資成是定，此三法是為佛之所證，妙不可思議也。（六）感應妙，感謂眾生，應即佛。謂眾生能以圓機感佛，佛即以妙應應之，如水不上昇，月不下降，而一月普現於眾水。是妙不可思議也。經曰：一切眾生皆是吾子是也。（七）神通妙，如來無謀之應，稱適於善權方便機宜變現自在，是妙不可思議也。經曰：今佛世尊，入於三昧，是不可思議現希有事是也。（八）說法妙，說大小乘偏圓之法，使眾生咸悟入佛之知見，是妙不可思議也。經云：如來能種種分別，巧說諸法。言辭柔軟，悅可眾心是也。（九）眷屬妙，佛出世，則十方諸大菩薩，皆來贊輔，或以神通而來生者有之，或以宿願而來生者有之，或以應現而來生者有之，皆名為眷屬，俱妙不可思議也。（十）利益妙，佛說法，一切眾生咸開悟本性，得入於佛知見，猶如時雨普洽，大地蒙益，是妙不可思議也。說見玄義二之二。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） （ 一nhất ） 境cảnh 妙diệu ， 境cảnh 即tức 理lý 境cảnh 。 謂vị 十thập 如như 是thị 等đẳng 境cảnh ， 心tâm 佛Phật 及cập 眾chúng 生sanh 。 是thị 三tam 無vô 差sai 別biệt 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 也dã 經Kinh 云vân 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。 如như 是thị 相tướng 如như 是thị 性tánh 等đẳng 是thị 也dã 。 此thử 有hữu 六lục 境cảnh ： 一nhất 、 十thập 如như 之chi 境cảnh 二nhị 十thập 二nhị 。 因nhân 緣duyên 之chi 境cảnh ， 三tam 四Tứ 諦Đế 之chi 境cảnh ， 四tứ 、 二nhị 諦đế 之chi 境cảnh ， 五ngũ 、 三tam 諦đế 之chi 境cảnh ， 六lục 、 一nhất 諦đế 之chi 境cảnh 。 （ 二nhị ） 智trí 妙diệu ， 智trí 即tức 全toàn 境cảnh 而nhi 起khởi 之chi 智trí 。 以dĩ 境cảnh 妙diệu 之chi 故cố ， 智trí 亦diệc 隨tùy 妙diệu ， 函hàm 蓋cái 相tương 應ứng 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 經kinh 曰viết 我ngã 所sở 得đắc 智trí 慧tuệ 。 微vi 妙diệu 最tối 第đệ 一nhất 是thị 也dã 。 （ 三tam ） 行hành 妙diệu 行hạnh 即tức 。 所sở 修tu 之chi 行hành 。 妙diệu 智trí 導đạo 行hành ， 故cố 亦diệc 隨tùy 而nhi 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 經Kinh 云vân 行hành 此thử 諸chư 道đạo 已dĩ 。 道Đạo 場Tràng 得đắc 成thành 果Quả 是thị 也dã 。 （ 四tứ ） 位vị 妙diệu ， 位vị 即tức 諸chư 行hành 所sở 歷lịch 之chi 位vị 次thứ ， 十thập 住trụ 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 是thị 也dã 。 以dĩ 行hành 妙diệu 之chi 故cố ， 所sở 證chứng 之chi 位vị ， 亦diệc 妙diệu 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 經Kinh 云vân 乘thừa 是thị 實thật 乘thừa 遊du 於ư 四tứ 方phương 是thị 也dã 。 （ 五ngũ ） 三tam 法pháp 妙diệu ， 三tam 法pháp 即tức 真chân 性tánh 觀quán 照chiếu 資tư 成thành 之chi 三tam 法pháp 。 真chân 理lý 是thị 理lý 觀quán ， 照chiếu 是thị 慧tuệ ， 資tư 成thành 是thị 定định ， 此thử 三tam 法pháp 是thị 為vi 佛Phật 之chi 所sở 證chứng ， 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 （ 六lục ） 感cảm 應ứng 妙diệu ， 感cảm 謂vị 眾chúng 生sanh ， 應ưng/ứng 即tức 佛Phật 。 謂vị 眾chúng 生sanh 能năng 以dĩ 圓viên 機cơ 感cảm 佛Phật ， 佛Phật 即tức 以dĩ 妙diệu 應ưng/ứng 應ưng/ứng 之chi ， 如như 水thủy 不bất 上thượng 昇thăng ， 月nguyệt 不bất 下hạ 降giáng 而nhi 一nhất 月nguyệt 普phổ 現hiện 於ư 眾chúng 水thủy 。 是thị 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 經kinh 曰viết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 是thị 吾ngô 子tử 是thị 也dã 。 （ 七thất ） 神thần 通thông 妙diệu 如Như 來Lai 無vô 謀mưu 之chi 應ưng 稱xưng 適thích 於ư 善thiện 權quyền 方phương 便tiện 。 機cơ 宜nghi 變biến 現hiện 自tự 在tại 。 是thị 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 經kinh 曰viết 今kim 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 入nhập 於ư 三tam 昧muội 。 是thị 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 現hiện 希hy 有hữu 事sự 是thị 也dã 。 （ 八bát ） 說thuyết 法Pháp 妙diệu ， 說thuyết 大đại 小Tiểu 乘Thừa 偏thiên 圓viên 之chi 法pháp ， 使sử 眾chúng 生sanh 咸hàm 悟ngộ 入nhập 佛Phật 之chi 知tri 見kiến ， 是thị 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 能năng 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 巧xảo 說thuyết 諸chư 法pháp 。 言ngôn 辭từ 柔nhu 軟nhuyễn 。 悅duyệt 可khả 眾chúng 心tâm 是thị 也dã 。 （ 九cửu ） 眷quyến 屬thuộc 妙diệu ， 佛Phật 出xuất 世thế ， 則tắc 十thập 方phương 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 來lai 贊tán 輔phụ ， 或hoặc 以dĩ 神thần 通thông 而nhi 來lai 生sanh 者giả 有hữu 之chi ， 或hoặc 以dĩ 宿túc 願nguyện 而nhi 來lai 生sanh 者giả 有hữu 之chi ， 或hoặc 以dĩ 應ưng/ứng 現hiện 而nhi 來lai 生sanh 者giả 有hữu 之chi ， 皆giai 名danh 為vi 眷quyến 屬thuộc ， 俱câu 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 （ 十thập ） 利lợi 益ích 妙diệu 佛Phật 說thuyết 法Pháp 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 咸hàm 開khai 悟ngộ 本bổn 性tánh ， 得đắc 入nhập 於ư 佛Phật 知tri 見kiến 猶do 如như 時thời 雨vũ 。 普phổ 洽hiệp ， 大đại 地địa 蒙mông 益ích ， 是thị 妙diệu 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。 說thuyết 見kiến 玄huyền 義nghĩa 二nhị 之chi 二nhị 。