Thủ Lăng Nghiêm Kinh Nghĩa Hải – Quyển 0005

Chuẩn
Leave a comment

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 義Nghĩa 海Hải
Quyển 0005
唐Đường 懷Hoài 迪證Chứng 釋Thích 宋Tống 咸Hàm 輝Huy 排Bài 經Kinh 入Nhập 注Chú

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 五ngũ (# 經kinh 二nhị 之chi 一nhất )# 翦# 五ngũ

(# 凡phàm 遇ngộ 圓viên 相tương/tướng 即tức 是thị 標tiêu 辭từ 與dữ 疏sớ/sơ 同đồng 其kỳ 上thượng 文văn )# 。

爾nhĩ 時thời 阿A 難Nan 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。聞văn 佛Phật 示thị 誨hối 。身thân 心tâm 泰thái 然nhiên 。念niệm 無vô 始thỉ 來lai 。失thất 卻khước 本bổn 心tâm 妄vọng 認nhận 緣duyên 塵trần 。分phân 別biệt 影ảnh 事sự 。今kim 日nhật 開khai 悟ngộ 。如như 失thất 乳nhũ 兒nhi 。忽hốt 遇ngộ 慈từ 母mẫu 。

(# 疏sớ/sơ 悟ngộ 知tri 緣duyên 塵trần 之chi 心tâm 是thị 影ảnh 事sự 又hựu 識thức 對đối 境cảnh 之chi 見kiến 是thị 不bất 動động 翻phiên 思tư 徃# 日nhật 妄vọng 認nhận 失thất 真chân 流lưu 浪lãng 既ký 深thâm 昬# 惑hoặc 難nan 脫thoát 幸hạnh 逢phùng 嘉gia 會hội 遭tao 此thử 良lương 時thời 法pháp 乳nhũ 既ký 滋tư 如như 子tử 遇ngộ 母mẫu 不bất 亦diệc 快khoái 哉tai )# 。

合hợp 掌chưởng 禮lễ 佛Phật 。願nguyện 聞văn 如Như 來Lai 。顯hiển 出xuất 身thân 心tâm 。真chân 妄vọng 虛hư 實thật 。現hiện 前tiền 生sanh 滅diệt 。與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。二nhị 發phát 明minh 性tánh 。

(# 前tiền 文văn 叱sất 責trách 此thử 非phi 汝nhữ 心tâm 。蓋cái 令linh 識thức 妄vọng 仍nhưng 指chỉ 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。此thử 又hựu 令linh 了liễu 所sở 現hiện 之chi 妄vọng 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。元nguyên 是thị 一nhất 真chân 一nhất 真chân 未vị 嘗thường 動động 搖dao 諸chư 法pháp 何hà 曾tằng 生sanh 滅diệt 佛Phật 意ý 欲dục 其kỳ 即tức 妄vọng 見kiến 真chân 遂toại 印ấn 對đối 境cảnh 之chi 見kiến 元nguyên 來lai 無vô 動động 廣quảng 責trách 認nhận 物vật 為vi 己kỷ 。性tánh 心tâm 矣hĩ 真chân 阿A 難Nan 罔võng 測trắc 佛Phật 之chi 深thâm 旨chỉ 將tương 謂vị 真chân 妄vọng 二nhị 體thể 全toàn 殊thù 生sanh 滅diệt 之chi 外ngoại 有hữu 不bất 生sanh 滅diệt 若nhược 如như 是thị 者giả 。唯duy 心tâm 之chi 言ngôn 虛hư 設thiết 妄vọng 法pháp 之chi 語ngữ 徒đồ 施thí 逐trục 語ngữ 迷mê 旨chỉ 終chung 成thành 顛điên 倒đảo 雖tuy 懷hoài 疑nghi 念niệm 未vị 敢cảm 形hình 言ngôn 故cố 云vân 合hợp 掌chưởng 禮lễ 佛Phật 。願nguyện 聞văn 等đẳng 也dã ○# 標tiêu 此thử 是thị 結kết 集tập 家gia 敘tự 其kỳ 意ý 也dã ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 由do 前tiền 佛Phật 言ngôn 云vân 何hà 汝nhữ 今kim 。以dĩ 動động 為vi 身thân 。念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。遺di 失thất 真chân 性tánh 。顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。故cố 有hữu 斯tư 請thỉnh 也dã )# 。

時thời 波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。起khởi 立lập 白bạch 佛Phật 。我ngã 昔tích 未vị 承thừa 。諸chư 佛Phật 誨hối 勑# 見kiến 迦Ca 旃Chiên 延Diên 。毗tỳ 羅la 胝chi 子tử 咸hàm 言ngôn 此thử 身thân 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。

(# 疏sớ/sơ 迦Ca 旃Chiên 延Diên 姓tánh 也dã 名danh 迦ca 羅la 鳩cưu 馱đà 此thử 外ngoại 道đạo 執chấp 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。剛cang 闇ám 夜dạ 是thị 名danh 毗tỳ 羅la 胝chi 母mẫu 號hiệu 此thử 外ngoại 道đạo 起khởi 自tự 然nhiên 見kiến 外ngoại 計kế 雖tuy 多đa 不bất 離ly 斷đoạn 常thường 。二nhị 見kiến 此thử 二nhị 皆giai 斷đoạn 見kiến 類loại 故cố 云vân 咸hàm 言ngôn 斷đoạn 滅diệt 此thử 人nhân 異dị 計kế 不bất 知tri 業nghiệp 種chủng 相tương 生sanh 妄vọng 謂vị 死tử 後hậu 。即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。

我ngã 雖tuy 值trị 佛Phật 。今kim 猶do 狐hồ 疑nghi 。

(# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 此thử 外ngoại 道đạo 六lục 師sư 。中trung 二nhị 人nhân 也dã 凖# 今kim 經kinh 所sở 說thuyết 則tắc 有hữu 三tam 人nhân 皆giai 斷đoạn 滅diệt 見kiến 故cố 匿nặc 王vương 引dẫn 旃chiên 延diên 毗tỳ 羅la 而nhi 問vấn 後hậu 如Như 來Lai 舉cử 末mạt 伽già 而nhi [后-口+十]# 也dã ○# 標tiêu 波Ba 斯Tư 匿Nặc 此thử 亦diệc 云vân 月nguyệt 光quang )# 。

云vân 何hà 發phát 揮huy 。證chứng 知tri 此thử 心tâm 。不bất 生sanh 滅diệt 地địa 。今kim 此thử 大đại 眾chúng 。諸chư 有hữu 漏lậu 者giả 。咸hàm 皆giai 願nguyện 聞văn 。

(# 疏sớ/sơ 狐hồ 性tánh 多đa 疑nghi 凡phàm 遇ngộ 氷băng 處xứ 聽thính 水thủy 無vô 聲thanh 然nhiên 後hậu 方phương 行hành 昔tích 聞văn 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。今kim 聞văn 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。孰thục 是thị 孰thục 非phi 猶do 豫dự 不bất 決quyết 故cố 云vân 狐hồ 疑nghi 而nhi 匿nặc 王vương 深thâm 體thể 阿A 難Nan 所sở 懷hoài 知tri 於ư 生sanh 滅diệt 之chi 外ngoại 求cầu 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 雖tuy 密mật 請thỉnh 口khẩu 不bất 形hình 言ngôn 故cố 引dẫn 外ngoại 宗tông 冀ký 佛Phật 開khai 示thị 近cận 破phá 外ngoại 道đạo 斷đoạn 見kiến 令linh 知tri 死tử 後hậu 續tục 生sanh 深thâm 引dẫn 阿A 難Nan 悟ngộ 真chân 不bất 離ly 生sanh 滅diệt 妄vọng 識thức 故cố 云vân 證chứng 知tri 此thử 心tâm 。不bất 生sanh 滅diệt 地địa 。 ○# 解giải 發phát 越việt 揮huy 散tán 也dã 託thác 彼bỉ 邪tà 疑nghi 以dĩ 咨tư 極cực 理lý )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 王vương 汝nhữ 身thân 現hiện 在tại 。今kim 復phục 問vấn 汝nhữ 。汝nhữ 此thử 肉nhục 身thân 。為vi 同đồng 金kim 剛cang 。常thường 住trụ 不bất 朽hủ 。為vi 復phục 變biến 壞hoại 。世Thế 尊Tôn 我ngã 今kim 。此thử 身thân 終chung 從tùng 變biến 滅diệt 。

(# 疏sớ/sơ 佛Phật 舉cử 此thử 問vấn 欲dục 顯hiển 生sanh 滅diệt 中trung 有hữu 不bất 生sanh 滅diệt 如như 前tiền 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。見kiến 無vô 所sở 動động 。 ○# 解giải 私tư 謂vị 前tiền 示thị 阿A 難Nan 見kiến 無vô 搖dao 動động 後hậu 示thị 匿nặc 王vương 性tánh 無vô 生sanh 滅diệt 一nhất 徃# 似tự 同đồng 義nghĩa 須tu 甄chân 別biệt 何hà 則tắc 阿A 難Nan 以dĩ 身thân 境cảnh 為vi 動động 此thử 相tương/tướng 猶do 麤thô 謂vị 見kiến 性tánh 不bất 動động 且thả 據cứ 現hiện 前tiền 對đối 揚dương 而nhi 說thuyết 今kim 佛Phật 問vấn 匿nặc 王vương 內nội 身thân 變biến 壞hoại 乃nãi 至chí 答đáp 云vân 剎sát 那na 剎sát 那na 。不bất 得đắc 停đình 住trụ 。其kỳ 相tương/tướng 甚thậm 微vi 洎kịp 談đàm 見kiến 性tánh 自tự 童đồng 至chí 耄mạo 不bất 遷thiên 不bất 變biến 由do 是thị 而nhi 知tri 所sở 破phá 生sanh 滅diệt 則tắc 麤thô 細tế 有hữu 殊thù 所sở 顯hiển 見kiến 性tánh 則tắc 近cận 遠viễn 成thành 異dị 聖thánh 人nhân 引dẫn 物vật 入nhập 如Như 來Lai 藏tạng 。其kỳ 致trí 漸tiệm 深thâm 讀đọc 者giả 詳tường 此thử )# 。

佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 汝nhữ 未vị 曾tằng 滅diệt 。云vân 何hà 知tri 滅diệt 。世Thế 尊Tôn 我ngã 此thử 無vô 常thường 。變biến 壞hoại 之chi 身thân 。雖tuy 未vị 曾tằng 滅diệt 。我ngã 觀quán 現hiện 前tiền 。念niệm 念niệm 遷thiên 謝tạ 。新tân 新tân 不bất 住trụ 。如như 火hỏa 成thành 灰hôi 。漸tiệm 漸tiệm 銷tiêu 殞vẫn 。殞vẫn 亡vong 不bất 息tức 。決quyết 知tri 此thử 身thân 。當đương 從tùng 滅diệt 盡tận 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 念niệm 滅diệt 後hậu 念niệm 生sanh 剎sát 那na 變biến 異dị 如như 火hỏa 燒thiêu 薪tân 必tất 歸quy 磨ma 滅diệt 。俱câu 舍xá 云vân 以dĩ 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。剎sát 那na 盡tận 故cố )# 。

佛Phật 言ngôn 如như 是thị 。大đại 王vương 汝nhữ 今kim 生sanh 齡linh 。已dĩ 從tùng 衰suy 老lão 。顏nhan 貌mạo 何hà 如như 。童đồng 子tử 之chi 時thời 。

(# 王vương 述thuật 無vô 常thường 念niệm 念niệm 遷thiên 謝tạ 。其kỳ 理lý 必tất 然nhiên 故cố 印ấn 如như 是thị 欲dục 其kỳ 更cánh 敘tự 遷thiên 謝tạ 之chi 相tướng 以dĩ 老lão 少thiểu 相tương/tướng 比tỉ 為vi 問vấn 十thập 五ngũ 曰viết 童đồng 未vị 巾cân 冠quan 也dã 齡linh 年niên 也dã )# 。

世Thế 尊Tôn 我ngã 昔tích 孩hài 孺nhụ 。膚phu 腠thấu 潤nhuận 澤trạch 。年niên 至chí 長trưởng 成thành 。血huyết 氣khí 充sung 滿mãn 。而nhi 今kim 頹đồi 齡linh 。迫bách 於ư 衰suy 耄mạo 。形hình 色sắc 枯khô 悴tụy 。精tinh 神thần 昬# 昧muội 髮phát 白bạch 面diện 皺trứu 。逮đãi 將tương 不bất 久cửu 。如như 何hà 見kiến 比tỉ 。充sung 盛thịnh 之chi 時thời 。

(# 始thỉ 生sanh 曰viết 孩hài 始thỉ 行hành 曰viết 孺nhụ 孺nhụ 濡nhu 弱nhược 也dã 膚phu 布bố 也dã 布bố 在tại 表biểu 也dã 文văn 理lý 光quang 羙# 曰viết 腠thấu 此thử 皆giai 童đồng 子tử 時thời 相tương/tướng 長trưởng 成thành 謂vị 成thành 人nhân 之chi 時thời 此thử 從tùng 二nhị 十thập 已dĩ 上thượng 至chí 強cường 壯tráng 時thời 故cố 云vân 血huyết 氣khí 充sung 滿mãn 。頹đồi 齡linh 即tức 今kim 六lục 十thập 有hữu 二nhị 年niên 。齡linh 頹đồi 朽hủ 近cận 於ư 七thất 十thập 故cố 云vân 迫bách 於ư 衰suy 耄mạo 。老lão 少thiểu 相tương/tướng 異dị 云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。見kiến 此thử 相tương/tướng 比tỉ ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 佛Phật 問vấn 兩lưỡng 時thời 答đáp 出xuất 三tam 時thời 謂vị 孩hài 孺nhụ 長trưởng 成thành 衰suy 耄mạo 也dã 耄mạo 昬# 忘vong 也dã 然nhiên 八bát 十thập 曰viết 耄mạo 時thời 匿nặc 王vương 方phương 六lục 十thập 二nhị 蓋cái 通thông 言ngôn 惽hôn 忘vong 耳nhĩ )# 。

佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 汝nhữ 之chi 形hình 容dung 。應ưng 不bất 頓đốn 朽hủ 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 敘tự 相tương/tướng 變biến 今kim 問vấn 年niên 變biến 由do 年niên 變biến 故cố 令linh 其kỳ 相tương/tướng 變biến 不bất 頓đốn 朽hủ 言ngôn 要yếu 敘tự 漸tiệm 老lão 。念niệm 念niệm 遷thiên 移di 。

王vương 言ngôn 世Thế 尊Tôn 變biến 化hóa 密mật 移di 。我ngã 誠thành 不bất 覺giác 。寒hàn 暑thử 遷thiên 流lưu 。漸tiệm 至chí 於ư 此thử 。何hà 以dĩ 故cố 我ngã 年niên 二nhị 十thập 。雖tuy 號hiệu 年niên 少thiếu 。顏nhan 貌mạo 已dĩ 老lão 。初sơ 十thập 歲tuế 時thời 。三tam 十thập 之chi 時thời 又hựu 衰suy 二nhị 十thập 。于vu 今kim 六lục 十thập 又hựu 過quá 于vu 二nhị 觀quan 五ngũ 十thập 時thời 。宛uyển 然nhiên 強cường 壯tráng 。世Thế 尊Tôn 我ngã 見kiến 密mật 移di 。雖tuy 此thử 殂tồ 落lạc 。其kỳ 間gian 流lưu 易dị 。且thả 限hạn 十thập 年niên 。

十thập 年niên 為vi 限hạn 。麤thô 相tương/tướng 而nhi 觀quán 殂tồ 往vãng 也dã 落lạc 猶do 不bất 住trụ 也dã 少thiếu 壯tráng 不bất 住trụ 往vãng 而nhi 不bất 還hoàn 也dã 故cố 云vân 殂tồ 落lạc 流lưu 變biến 易dị 改cải 也dã )# 。

若nhược 復phục 令linh 我ngã 。微vi 細tế 思tư 惟duy 。其kỳ 變biến 寧ninh 唯duy 。一nhất 紀kỷ 二nhị 紀kỷ 。實thật 為vi 年niên 變biến 。

(# 此thử 以dĩ 一nhất 年niên 為vi 限hạn 年niên 年niên 變biến 改cải 何hà 啻# 十thập 年niên 十thập 二nhị 年niên 曰viết 記ký 也dã )# 。

豈khởi 唯duy 年niên 變biến 。亦diệc 兼kiêm 月nguyệt 化hóa 。

(# 此thử 以dĩ 一nhất 月nguyệt 為vi 限hạn 月nguyệt 月nguyệt 不bất 同đồng 不bất 唯duy 約ước 年niên 也dã )# 。

何hà 直trực 月nguyệt 化hóa 。兼kiêm 又hựu 日nhật 遷thiên 。

(# 何hà 直trực 猶do 不bất 但đãn 也dã 此thử 以dĩ 一nhất 日nhật 為vi 限hạn 日nhật 日nhật 更cánh 化hóa 不bất 但đãn 約ước 月nguyệt 已dĩ 上thượng 從tùng 寬khoan 至chí 狹hiệp 四tứ 限hạn 觀quán 察sát 無vô 常thường 之chi 相tướng 。猶do 是thị 麤thô 浮phù 未vị 為vi 微vi 細tế )# 。

沉trầm 思tư 諦đế 觀quán 。剎sát 那na 剎sát 那na 。念niệm 念niệm 之chi 間gian 。不bất 得đắc 停đình 住trụ 。故cố 知tri 我ngã 身thân 。終chung 從tùng 變biến 滅diệt 。

(# 此thử 至chí 細tế 而nhi 觀quán 也dã 若nhược 以dĩ 況huống 靜tĩnh 其kỳ 思tư 審thẩm 諦đế 觀quán 察sát 。即tức 剎sát 那na 不bất 停đình 念niệm 念niệm 流lưu 變biến 此thử 即tức 微vi 細tế 四tứ 相tương/tướng 遷thiên 流lưu 不bất 息tức 凡phàm 夫phu 心tâm 麤thô 殊thù 不bất 知tri 覺giác 古cổ 德đức 偈kệ 云vân 如như 以dĩ 一nhất 睫tiệp 毛mao 置trí 掌chưởng 人nhân 不bất 覺giác 若nhược 置trí 眼nhãn 睛tình 上thượng 為vi 害hại 極cực 不bất 安an 愚ngu 人nhân 如như 手thủ 掌chưởng 不bất 覺giác 行hành 苦khổ 遷thiên 智trí 者giả 如như 眼nhãn 睛tình 為vi 極cực 生sanh 猒# 患hoạn 言ngôn 剎sát 那na 者giả 時thời 之chi 極cực 少thiểu 也dã 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 時thời 之chi 極cực 少thiểu 名danh 曰viết 剎sát 那na 時thời 之chi 極cực 長trường/trưởng 名danh 之chi 為vi 劫kiếp 乃nãi 至chí 年niên 之chi 與dữ 月nguyệt 俱câu 是thị 時thời 之chi 分phần 劑tề 又hựu 云vân 百bách 二nhị 十thập 剎sát 那na 為vi 一nhất 怛đát 剎sát 那na 六lục 十thập 怛đát 剎sát 那na 為vi 一nhất 臘lạp 縛phược 三tam 十thập 臘lạp 縛phược 為vi 一nhất 須tu 臾du 。三tam 十thập 須tu 臾du 為vi 一nhất 晝trú 夜dạ 。三tam 十thập 晝trú 夜dạ 。為vi 一nhất 月nguyệt 十thập 二nhị 月nguyệt 為vi 一nhất 年niên 十thập 二nhị 年niên 為vi 一nhất 紀kỷ 前tiền 約ước 十thập 年niên 為vi 限hạn 。是thị 約ước 一nhất 紀kỷ 舉cử 全toàn 數số 爾nhĩ ○# 解giải 答đáp 有hữu 二nhị 相tương/tướng 一nhất 約ước 麤thô 相tương 順thuận 觀quán 則tắc 以dĩ 十thập 年niên 為vi 限hạn 。始thỉ 從tùng 十thập 歲tuế 。增tăng 至chí 六lục 十thập 又hựu 過quá 于vu 二nhị 猶do 云vân 六lục 十thập 有hữu 二nhị 也dã 殂tồ 落lạc 猶do 云vân 遷thiên 謝tạ 也dã 尚thượng 書thư 以dĩ 殂tồ 落lạc 為vi 死tử 非phi 今kim 經kinh 義nghĩa 二nhị 約ước 細tế 相tương/tướng 逆nghịch 觀quán 則tắc 始thỉ 從tùng 一nhất 紀kỷ 减# 至chí 一nhất 年niên 年niên 減giảm 為vi 月nguyệt 月nguyệt 減giảm 為vi 日nhật 以dĩ 至chí 剎sát 那na 也dã 十thập 二nhị 年niên 曰viết 紀kỷ 前tiền 麤thô 相tương/tướng 十thập 年niên 而nhi 增tăng 此thử 細tế 相tương/tướng 一nhất 紀kỷ 而nhi 減giảm 者giả 由do 向hướng 自tự 云vân 六lục 十thập 又hựu 過quá 于vu 二nhị 觀quan 五ngũ 十thập 時thời 。宛uyển 然nhiên 強cường 壯tráng 。則tắc 是thị 以dĩ 今kim 六lục 十thập 有hữu 二nhị 反phản 觀quán 五ngũ 十thập 是thị 為vi 一nhất 紀kỷ 故cố 約ước 紀kỷ 而nhi 減giảm 之chi )# 。

佛Phật 告cáo 大đại 王vương 汝nhữ 見kiến 變biến 化hóa 。遷thiên 改cải 不bất 停đình 。悟ngộ 知tri 汝nhữ 滅diệt 。亦diệc 於ư 滅diệt 時thời 。汝nhữ 知tri 身thân 中trung 。有hữu 不bất 滅diệt 耶da 。波Ba 斯Tư 匿Nặc 王Vương 。合hợp 掌chưởng 白bạch 佛Phật 。我ngã 實thật 不bất 知tri 。

(# 疏sớ/sơ 生sanh 滅diệt 麤thô 相tương/tướng 如như 前tiền 可khả 知tri 不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 。亦diệc 在tại 汝nhữ 身thân 汝nhữ 知tri 之chi 否phủ 。匿nặc 王vương 舉cử 外ngoại 敘tự 疑nghi 比tỉ 欲dục 世Thế 尊Tôn 明minh 示thị 今kim 蒙mông 佛Phật 問vấn 故cố 答đáp 不bất 知tri ○# 二nhị 許hứa 示thị 無vô 生sanh 廣quảng 辨biện 無vô 改cải 此thử 下hạ 約ước 王vương 自tự 小tiểu 至chí 長trường/trưởng 見kiến 河hà 不bất 變biến 以dĩ 明minh 見kiến 性tánh 意ý 顯hiển 只chỉ 於ư 生sanh 滅diệt 了liễu 不bất 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 雖tuy 麤thô 近cận 旨chỉ 甚thậm 深thâm 微vi 一nhất 令linh 匿nặc 王vương 驗nghiệm 麤thô 相tương/tướng 而nhi 悟ngộ 捨xả 生sanh 趣thú 生sanh 。一nhất 使sử 慶khánh 喜hỷ 發phát 深thâm 解giải 而nhi 知tri 滅diệt 元nguyên 不bất 滅diệt 即tức 相tương/tướng 顯hiển 性tánh 在tại 此thử 密mật 談đàm 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。見kiến 無vô 所sở 動động 。是thị 此thử 意ý 也dã 維duy 摩ma 云vân 如như 自tự 觀quán 身thân 實thật 相tướng 。觀quán 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。肇triệu 公công 以dĩ 萬vạn 物vật 即tức 不bất 遷thiên 何hà 但đãn 於ư 見kiến 下hạ 文văn 佛Phật 答đáp 文Văn 殊Thù 及cập 三tam 科khoa 文văn 首thủ 分phân 明minh 顯hiển 會hội 始thỉ 見kiến 其kỳ 意ý 文văn 三tam )# 。

佛Phật 言ngôn 我ngã 今kim 示thị 汝nhữ 。不bất 生sanh 滅diệt 性tánh 。

(# 許hứa 於ư 正chánh 生sanh 滅diệt 時thời 示thị 無vô 生sanh 理lý 也dã ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 前tiền 王vương 示thị 不bất 知tri 意ý 欲dục 如Như 來Lai 為vi 凡phàm 開khai 演diễn 也dã )# 。

大đại 王vương 汝nhữ 年niên 幾kỷ 時thời 。見kiến 恆Hằng 河Hà 水thủy 王vương 言ngôn 我ngã 生sanh 三tam 歲tuế 。慈từ 母mẫu 擕# 我ngã 謁yết 耆Kỳ 婆Bà 天thiên 。經kinh 過quá 此thử 流lưu 。爾nhĩ 時thời 即tức 知tri 。是thị 恆Hằng 河Hà 水thủy 。

(# 疏sớ/sơ 耆kỳ 婆bà 此thử 云vân 命mạng 西tây 國quốc 風phong 俗tục 皆giai 事sự 長trường 命mạng 天thiên 神thần 子tử 生sanh 三tam 歲tuế 即tức 謁yết 彼bỉ 廟miếu 謝tạ 求cầu 得đắc 也dã 此thử 以dĩ 年niên 問vấn 見kiến 者giả 意ý 明minh 年niên 變biến 見kiến 不bất 變biến 也dã )# 。

佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 如như 汝nhữ 所sở 說thuyết 。二nhị 十thập 之chi 時thời 。衰suy 於ư 十thập 歲tuế 。乃nãi 至chí 六lục 十thập 。日nhật 月nguyệt 歲tuế 時thời 。念niệm 念niệm 遷thiên 變biến 。則tắc 汝nhữ 三tam 歲tuế 。見kiến 此thử 河hà 時thời 。至chí 年niên 十thập 三tam 。其kỳ 水thủy 云vân 何hà 。王vương 言ngôn 如như 三tam 歲tuế 時thời 。宛uyển 然nhiên 無vô 異dị 。乃nãi 至chí 于vu 今kim 。年niên 六lục 十thập 二nhị 。亦diệc 無vô 有hữu 異dị 。

(# 無vô 異dị 之chi 語ngữ 甚thậm 好hảo 思tư 量lượng 一nhất 往vãng 麤thô 浮phù 再tái 思tư 有hữu 旨chỉ )# 。

佛Phật 言ngôn 汝nhữ 今kim 自tự 傷thương 。髮phát 白bạch 面diện 皺trứu 。其kỳ 面diện 必tất 定định 。皺trứu 於ư 童đồng 年niên 。則tắc 汝nhữ 今kim 時thời 。觀quán 此thử 恆Hằng 河Hà 與dữ 昔tích 童đồng 時thời 。觀quan 河hà 之chi 見kiến 。有hữu 童đồng 耄mạo 不bất 王vương 言ngôn 。不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。

(# 色sắc 身thân 麤thô 相tương/tướng 童đồng 耄mạo 易dị 知tri 見kiến 性tánh 不bất 遷thiên 誠thành 難nạn/nan 覺giác 了liễu 對đối 此thử 辨biện 異dị 令linh 悟ngộ 無vô 生sanh 也dã ○# 標tiêu 觀quan 河hà 之chi 見kiến 。既ký 無vô 童đồng 耄mạo 生sanh 滅diệt 去khứ 來lai 。豈khởi 有hữu 動động 轉chuyển ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 既ký 知tri 見kiến 境cảnh 不bất 易dị 可khả 喻dụ 真chân 性tánh 無vô 遷thiên 大đại 聖thánh 動động 樹thụ 訓huấn 風phong 舉cử 扇thiên/phiến 類loại 月nguyệt 故cố 令linh 先tiên 識thức 見kiến 無vô 童đồng 耄mạo 然nhiên 後hậu 直trực 示thị 性tánh 無vô 生sanh 滅diệt 也dã )# 。

佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 汝nhữ 面diện 雖tuy 皺trứu 。而nhi 此thử 見kiến 精tinh 。性tánh 未vị 曾tằng 皺trứu 。皺trứu 者giả 為vi 變biến 。不bất 皺trứu 非phi 變biến 。變biến 者giả 受thọ 滅diệt 。彼bỉ 不bất 變biến 者giả 。元nguyên 無vô 生sanh 滅diệt 。云vân 何hà 於ư 中trung 。受thọ 汝nhữ 生sanh 死tử 。

(# 疏sớ/sơ 克khắc 指chỉ 常thường 性tánh 生sanh 滅diệt 但đãn 遷thiên 有hữu 為vi 無vô 為vi 。不bất 受thọ 生sanh 死tử 。若nhược 知tri 不phủ 變biến 即tức 見kiến 無vô 生sanh ○# 解giải 見kiến 精tinh 即tức 見kiến 性tánh 也dã 皺trứu 者giả 為vi 變biến 。則tắc 顯hiển 生sanh 死tử 無vô 常thường 。不bất 皺trứu 非phi 變biến 。則tắc 顯hiển 涅Niết 槃Bàn 常thường 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 雖tuy 分phần/phân 兩lưỡng 。

而nhi 猶do 引dẫn 彼bỉ 。末mạt 伽già 梨lê 等đẳng 都đô 言ngôn 此thử 身thân 。死tử 後hậu 全toàn 滅diệt 。

(# 疏sớ/sơ [后-口+十]# 彼bỉ 置trí 疑nghi 也dã 末mạt 伽già 梨lê 是thị 字tự 母mẫu 名danh 俱câu 奢xa 梨lê 此thử 指chỉ 匿nặc 王vương 所sở 引dẫn 異dị 者giả 俱câu 是thị 外ngoại 道đạo 趣thú 爾nhĩ 指chỉ 也dã 色sắc 身thân 變biến 異dị 可khả 說thuyết 無vô 常thường 見kiến 性tánh 不bất 遷thiên 理lý 非phi 斷đoạn 滅diệt ○# 標tiêu 是thị 六lục 師sư 中trung 斷đoạn 見kiến 之chi 類loại 也dã ○# 解giải 此thử 說thuyết 眾chúng 生sanh 雖tuy 有hữu 苦khổ 樂lạc 無vô 有hữu 因nhân 緣duyên 。自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 也dã 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 旃chiên 延diên 胝chi 子tử 二nhị 人nhân 凖# 此thử 文văn 意ý 則tắc 六lục 師sư 中trung 三tam 執chấp 斷đoạn 明minh 矣hĩ 彼bỉ 之chi 三tam 者giả 必tất 也dã 執chấp 常thường 乎hồ )# 。

王vương 聞văn 是thị 言ngôn 。信tín 知tri 身thân 後hậu 。捨xả 生sanh 趣thú 生sanh 。與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。踊dũng 躍dược 歡hoan 喜hỷ 。得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 。

(# 疏sớ/sơ 敘tự 其kỳ 淺thiển 悟ngộ 但đãn 云vân 捨xả 生sanh 趣thú 生sanh 。鞫# 彼bỉ 深thâm 意ý 必tất 知tri 滅diệt 元nguyên 不bất 滅diệt 隨tùy 宜nghi 領lãnh 解giải 主chủ 伴bạn 同đồng 致trí 未vị 即tức 顯hiển 言ngôn 也dã )# 。

阿A 難Nan 即tức 從tùng 座tòa 起khởi 。禮lễ 佛Phật 合hợp 掌chưởng 。長trường 跪quỵ 白bạch 佛Phật 。世Thế 尊Tôn 若nhược 此thử 見kiến 聞văn 。必tất 不bất 生sanh 滅diệt 。云vân 何hà 世Thế 尊Tôn 。名danh 我ngã 等đẳng 輩bối 。遺di 失thất 真chân 性tánh 。顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。願nguyện 興hưng 慈từ 悲bi 。洗tẩy 我ngã 塵trần 垢cấu 。

(# 據cứ 此thử 見kiến 河hà 之chi 見kiến 與dữ 我ngã 見kiến 聞văn 無vô 殊thù 於ư 王vương 即tức 云vân 不bất 滅diệt 不bất 生sanh 。於ư 我ngã 即tức 云vân 遺di 失thất 真chân 性tánh 。王vương 之chi 與dữ 我ngã 孰thục 親thân 孰thục 踈sơ 苟cẩu 或hoặc 殊thù 途đồ 如như 何hà 分phần/phân 辨biện 然nhiên 此thử 問vấn 意ý 由do 來lai 久cửu 矣hĩ 。始thỉ 因nhân 手thủ 自tự 開khai 合hợp 。見kiến 無vô 開khai 合hợp 頭đầu 自tự 搖dao 動động 。見kiến 無vô 搖dao 動động 一nhất 一nhất 佛Phật 印ấn 皆giai 言ngôn 如như 是thị 此thử 則tắc 如Như 來Lai 令linh 於ư 妄vọng 見kiến 即tức 辨biện 真chân 見kiến 無vô 離ly 生sanh 滅diệt 有hữu 不bất 生sanh 滅diệt 阿A 難Nan 罔võng 知tri 佛Phật 旨chỉ 猶do 謂vị 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。別biệt 遂toại 合hợp 掌chưởng 禮lễ 佛Phật 。願nguyện 聞văn 如Như 來Lai 。顯hiển 出xuất 身thân 心tâm 。真chân 妄vọng 虛hư 實thật 。現hiện 前tiền 生sanh 滅diệt 。與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 。二nhị 發phát 明minh 性tánh 。匿nặc 王vương 知tri 其kỳ 懷hoài 抱bão 又hựu 不bất 發phát 問vấn 伸thân 誠thành 於ư 是thị 引dẫn 外ngoại 六lục 師sư 執chấp 見kiến 死tử 後hậu 斷đoạn 滅diệt 。所sở 冀ký 佛Phật 親thân 開khai 示thị 即tức 妄vọng 見kiến 真chân 責trách 引dẫn 阿A 難Nan 無vô 執chấp 二nhị 別biệt 阿A 難Nan 古cổ 佛Phật 豈khởi 茲tư 不bất 了liễu 蓋cái 為vi 今kim 日nhật 惑hoặc 重trọng/trùng 情tình 深thâm 須tu 示thị 瞢măng 然nhiên 確xác 陳trần 拒cự 諍tranh 故cố 茲tư 問vấn 也dã ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 阿A 難Nan 良lương 由do 不bất 達đạt 對đối 機cơ 之chi 意ý 故cố 此thử 疑nghi 也dã 私tư 謂vị 前tiền 斥xích 遺di 真chân 蓋cái 託thác 身thân 境cảnh 以dĩ 破phá 當đương 體thể 之chi 妄vọng 也dã 向hướng 示thị 無vô 滅diệt 乃nãi 附phụ 見kiến 精tinh 以dĩ 顯hiển 所sở 依y 之chi 性tánh 也dã 當đương 體thể 故cố 不bất 即tức 所sở 依y 故cố 不bất 離ly 應ưng 知tri 以dĩ 不bất 離ly 言ngôn 之chi 阿A 難Nan 何hà 嘗thường 為vi 失thất 以dĩ 不bất 即tức 言ngôn 之chi 匿nặc 王vương 亦diệc 未vị 為vi 得đắc 今kim 既ký 惑hoặc 此thử 故cố 問vấn 以dĩ 辨biện 之chi )# 。

即tức 時thời 如Như 來Lai 。垂thùy 金kim 色sắc 臂tý 。輪luân 手thủ 下hạ 指chỉ 。示thị 阿A 難Nan 言ngôn 。汝nhữ 今kim 見kiến 我ngã 。母mẫu 陁# 羅la 手thủ 。為vi 正chánh 為vi 倒đảo 。

(# 疏sớ/sơ 下hạ 指chỉ 指chỉ 下hạ 也dã 母mẫu 陁# 羅la 此thử 云vân 印ấn 此thử 意ý 欲dục 明minh 見kiến 手thủ 不bất 同đồng 有hữu 正chánh 有hữu 倒đảo 以dĩ 況huống 其kỳ 見kiến 亦diệc 有hữu 正chánh 倒đảo ○# 標tiêu 母mẫu 陁# 羅la 印ấn 者giả 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。中trung 一nhất 相tương/tướng 也dã )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 世thế 間gian 眾chúng 生sanh 。以dĩ 此thử 為vi 倒đảo 。而nhi 我ngã 不bất 知tri 。誰thùy 正chánh 誰thùy 倒đảo 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 推thôi 世thế 人nhân 以dĩ 此thử 為vi 倒đảo 。而nhi 我ngã 不bất 知tri 。云vân 何hà ○# 標tiêu 誰thùy 何hà 也dã 世thế 人nhân 以dĩ 垂thùy 手thủ 為vi 倒đảo 以dĩ 指chỉ 上thượng 指chỉ 為vi 正chánh 喻dụ 凡phàm 夫phu 執chấp 正chánh 為vi 倒đảo )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。若nhược 世thế 間gian 人nhân 。以dĩ 此thử 為vi 倒đảo 。即tức 世thế 間gian 人nhân 。將tương 何hà 為vi 正chánh 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 以dĩ 垂thùy 手thủ 為vi 倒đảo 復phục 將tương 何hà 者giả 為vi 正chánh ○# 標tiêu 此thử 驗nghiệm 出xuất 凡phàm 夫phu 執chấp 正chánh 為vi 倒đảo 之chi 情tình )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 如Như 來Lai 竪thụ 臂tý 兜đâu 羅la 緜# 手thủ 上thượng 指chỉ 於ư 空không 。則tắc 名danh 為vi 正chánh 。

(# 疏sớ/sơ 竪thụ 手thủ 為vi 倒đảo 卻khước 以dĩ 為vi 正chánh 以dĩ 不bất 順thuận 身thân 故cố 此thử 為vi 阿A 難Nan 不bất 辨biện 真chân 妄vọng 執chấp 妄vọng 為vi 真chân 故cố 如Như 來Lai 責trách 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。既ký 了liễu 妄vọng 本bổn 無vô 體thể 合hợp 知tri 真chân 自tự 寂tịch 然nhiên 遂toại 許hứa 對đối 頭đầu 動động 之chi 見kiến 觀quán 河hà 之chi 性tánh 即tức 是thị 性tánh 真chân 無vô 別biệt 真chân 也dã 慶khánh 喜hỷ 依y 前tiền 不bất 了liễu 將tương 謂vị 妄vọng 外ngoại 有hữu 真chân 遂toại 不bất 甘cam 我ngã 為vi 顛điên 倒đảo 之chi 人nhân 正chánh 是thị 無vô 生sanh 之chi 性tánh 阿A 難Nan 既ký 陳trần 諍tranh 問vấn 如Như 來Lai 就tựu 事sự 以dĩ 驗nghiệm 逆nghịch 順thuận 之chi 境cảnh 不bất 辨biện 顛điên 倒đảo 之chi 情tình 難nan 脫thoát 下hạ 文văn 即tức 破phá )# 。

佛Phật 即tức 竪thụ 臂tý 告cáo 阿A 難Nan 言ngôn 。若nhược 此thử 顛điên 倒đảo 。首thủ 尾vĩ 相tương 換hoán 。諸chư 世thế 間gian 人nhân 。一nhất 倍bội 瞻chiêm 視thị 。

(# 既ký 云vân 竪thụ 臂tý 為vi 正chánh 佛Phật 便tiện 竪thụ 臂tý 隨tùy 而nhi 責trách 之chi 此thử 即tức 正chánh 是thị 顛điên 倒đảo 也dã 指chỉ 本bổn 垂thùy 下hạ 今kim 卻khước 逆nghịch 上thượng 故cố 云vân 首thủ 尾vĩ 相tương 換hoán 。世thế 人nhân 不bất 依y 本bổn 分phần/phân 以dĩ 正chánh 為vi 正chánh 而nhi 別biệt 生sanh 異dị 見kiến 以dĩ 倒đảo 為vi 正chánh 故cố 云vân 一nhất 倍bội 瞻chiêm 視thị 。 ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 若nhược 此thử 顛điên 倒đảo 。謂vị 垂thùy 手thủ 竪thụ 手thủ 也dã 垂thùy 則tắc 以dĩ 手thủ 為vi 尾vĩ 竪thụ 則tắc 以dĩ 手thủ 為vi 首thủ 故cố 云vân 相tương/tướng 換hoán 首thủ 尾vĩ 相tương/tướng 翻phiên 名danh 為vi 一nhất 倍bội 手thủ 實thật 無vô 殊thù 既ký 瞻chiêm 垂thùy 為vi 尾vĩ 視thị 竪thụ 為vi 首thủ 非phi 一nhất 倍bội 如như 何hà )# 。

則tắc 知tri 汝nhữ 身thân 。與dữ 諸chư 如Như 來Lai 。清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 。比tỉ 類loại 發phát 明minh 。如Như 來Lai 之chi 身thân 。名danh 正Chánh 徧Biến 知Tri 汝nhữ 等đẳng 之chi 身thân 。號hiệu 性tánh 顛điên 倒đảo 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 以dĩ 此thử 驗nghiệm 之chi 則tắc 知tri 汝nhữ 身thân 。與dữ 如Như 來Lai 身thân 比tỉ 並tịnh 類loại 例lệ 顯hiển 發phát 彰chương 明minh 佛Phật 身thân 是thị 正chánh 汝nhữ 身thân 應ưng 倒đảo 亦diệc 可khả 若nhược 以dĩ 佛Phật 之chi 見kiến 手thủ 類loại 顯hiển 佛Phật 身thân 明minh 知tri 佛Phật 身thân 名danh 正Chánh 徧Biến 知Tri 若nhược 以dĩ 汝nhữ 之chi 見kiến 手thủ 比tỉ 並tịnh 汝nhữ 身thân 明minh 知tri 汝nhữ 身thân 號hiệu 性tánh 顛điên 倒đảo 。汝nhữ 胡hồ 非phi 是thị 顛điên 倒đảo 行hành 事sự 。正Chánh 徧Biến 知Tri 者giả 離ly 倒đảo 名danh 正chánh 窮cùng 盡tận 法Pháp 界Giới 名danh 徧biến 凡phàm 夫phu 二nhị 乘thừa 無vô 此thử 號hiệu 者giả 皆giai 顛điên 倒đảo 故cố ○# 標tiêu 蓋cái 為vi 眾chúng 生sanh 妄vọng 分phân 別biệt 自tự 生sanh 正chánh 倒đảo 也dã 。解giải 汝nhữ 身thân 迷mê 理lý 比tỉ 垂thùy 手thủ 也dã 如Như 來Lai 悟ngộ 理lý 類loại 竪thụ 手thủ 也dã 垂thùy 竪thụ 自tự 異dị 手thủ 實thật 無vô 殊thù 迷mê 悟ngộ 不bất 同đồng 。理lý 常thường 平bình 等đẳng )# 。

隨tùy 汝nhữ 諦đế 觀quán 。汝nhữ 身thân 佛Phật 身thân 。稱xưng 顛điên 倒đảo 者giả 。名danh 字tự 何hà 處xứ 。號hiệu 為vi 顛điên 倒đảo 。

(# 疏sớ/sơ 隨tùy 者giả 猶do 任nhậm 從tùng 也dã 任nhậm 汝nhữ 心tâm 中trung 諦đế 審thẩm 觀quán 察sát 佛Phật 若nhược 是thị 倒đảo 汝nhữ 名danh 佛Phật 身thân 何hà 處xứ 名danh 倒đảo 汝nhữ 若nhược 是thị 倒đảo 汝nhữ 名danh 自tự 身thân 何hà 處xứ 名danh 倒đảo 此thử 則tắc 令linh 其kỳ 識thức 顛điên 倒đảo 處xứ 也dã 名danh （# 去khứ 聲thanh 呼hô ）# 字tự 猶do 詺# 目mục 也dã 古cổ 人nhân 於ư 此thử 作tác 泯mẫn 相tương/tướng 解giải 遂toại 令linh 下hạ 經kinh 正chánh 辨biện 顛điên 倒đảo 血huyết 脉mạch 不bất 貫quán 便tiện 成thành 孤cô 起khởi 既ký 絕tuyệt 正chánh 倒đảo 如Như 來Lai 何hà 故cố 。卻khước 說thuyết 顛điên 倒đảo 學học 者giả 請thỉnh 詳tường ○# 解giải 令linh 審thẩm 自tự 身thân 望vọng 佛Phật 正chánh 知tri 汝nhữ 稱xưng 顛điên 倒đảo 過quá 由do 何hà 處xứ 得đắc 顛điên 倒đảo 名danh )# 。

于vu 時thời 阿A 難Nan 與dữ 諸chư 大đại 眾chúng 。瞪trừng 瞢măng 瞻chiêm 佛Phật 。目mục 睛tình 不bất 瞬thuấn 。不bất 知tri 身thân 心tâm 。顛điên 倒đảo 所sở 在tại 。

(# 疏sớ/sơ 瞪trừng 直trực 視thị 貌mạo 瞢măng 昬# 悶muộn 不bất 了liễu 也dã 聞văn 徵trưng 倒đảo 處xứ 瞢măng 然nhiên 不bất 了liễu 既ký 不bất 措thố 其kỳ 一nhất 辭từ 但đãn 知tri 向hướng 佛Phật 直trực 視thị ○# 標tiêu 阿A 難Nan 示thị 同đồng 凡phàm 夫phu 執chấp 正chánh 為vi 倒đảo 洎kịp 令linh 識thức 其kỳ 正chánh 倒đảo 故cố 不bất 知tri 也dã ○# 解giải 私tư 謂vị 夫phu 妙diệu 明minh 真chân 心tâm 本bổn 無vô 倒đảo 正chánh 但đãn 由do 諸chư 佛Phật 悟ngộ 之chi 假giả 名danh 為vi 正chánh 眾chúng 生sanh 迷mê 之chi 暫tạm 說thuyết 為vi 倒đảo 苟cẩu 了liễu 迷mê 非phi 迷mê 達đạt 悟ngộ 無vô 悟ngộ 真chân 心tâm 尚thượng 泯mẫn 復phục 何hà 倒đảo 正chánh 於ư 其kỳ 間gian 哉tai 阿A 難Nan 既ký 以dĩ 匿nặc 王vương 見kiến 精tinh 不bất 滅diệt 疑nghi 乎hồ 自tự 身thân 遺di 失thất 真chân 性tánh 。故cố 佛Phật 方phương 便tiện 以dĩ 倒đảo 正chánh 示thị 之chi 向hướng 問vấn 顛điên 倒đảo 名danh 字tự 意ý [后-口+十]# 阿A 難Nan 認nhận 悟ngộ 中trung 迷mê 。為vi 身thân 為vi 心tâm 即tức 是thị 顛điên 倒đảo 。所sở 在tại 時thời 眾chúng 未vị 曉hiểu 於ư 是thị 瞢măng 然nhiên )# 。

佛Phật 興hưng 慈từ 悲bi 。哀ai 愍mẫn 阿A 難Nan 。及cập 諸chư 大đại 眾chúng 。發phát 海hải 潮triều 音âm 。徧biến 告cáo 同đồng 會hội 。

(# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 機cơ 熟thục 即tức 說thuyết 感cảm 應ứng 無vô 差sai 喻dụ 以dĩ 海hải 潮triều 來lai 不bất 過quá 限hạn )# 。

諸chư 善thiện 男nam 子tử 。我ngã 常thường 說thuyết 言ngôn 。色sắc 心tâm 諸chư 緣duyên 。及cập 心tâm 所sở 使sử 。諸chư 所sở 緣duyên 法pháp 。唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。

(# 疏sớ/sơ 天thiên 鼓cổ 無vô 思tư 隨tùy 人nhân 發phát 響hưởng 海hải 潮triều 無vô 念niệm 要yếu 不bất 失thất 時thời 此thử 表biểu 無vô 緣duyên 慈từ 悲bi 。應ứng 機cơ 而nhi 說thuyết 不bất 待đãi 請thỉnh 也dã 色sắc 謂vị 十thập 一nhất 種chủng 色sắc 心tâm 謂vị 八bát 識thức 心tâm 王vương 諸chư 緣duyên 即tức 緫# 指chỉ 色sắc 心tâm 或hoặc 可khả 別biệt 指chỉ 不bất 相tương 應ứng 行hành 。心tâm 所sở 即tức 五ngũ 十thập 一nhất 心tâm 所sở 諸chư 所sở 緣duyên 法pháp 。謂vị 六lục 無vô 為vi 也dã 此thử 上thượng 五ngũ 位vị 一nhất 百bách 法pháp 攝nhiếp 諸chư 法pháp 盡tận 皆giai 是thị 真chân 心tâm 之chi 所sở 現hiện 。起khởi 如như 鏡kính 現hiện 像tượng 不bất 離ly 於ư 鏡kính 無vô 體thể 可khả 得đắc 問vấn 前tiền 五ngũ 無vô 為vi 名danh 體thể 俱câu 假giả 可khả 同đồng 前tiền 法pháp 無vô 體thể 如như 影ảnh 真Chân 如Như 無vô 為vi 。名danh 假giả 體thể 實thật 為vi 諸chư 法pháp 性tánh 何hà 言ngôn 無vô 體thể 如như 影ảnh 像tượng 耶da 答đáp 此thử 宗tông 所sở 說thuyết 真Chân 如Như 猶do 是thị 對đối 妄vọng 而nhi 立lập 既ký 因nhân 對đối 待đãi 還hoàn 成thành 妄vọng 法pháp 如như 下hạ 經Kinh 云vân 言ngôn 妄vọng 顯hiển 諸chư 真chân 。妄vọng 真chân 同đồng 二nhị 妄vọng 。又hựu 云vân 無vô 為vi 無vô 起khởi 滅diệt 。不bất 實thật 如như 空không 華hoa 。圓viên 覺giác 云vân 圓viên 覺giác 流lưu 出xuất 一nhất 切thiết 。清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。等đẳng 由do 是thị 五ngũ 位vị 諸chư 法pháp 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。皆giai 同đồng 影ảnh 像tượng 者giả 也dã 。標tiêu 五ngũ 位vị 都đô 一nhất 百bách 法pháp 攝nhiếp 盡tận 真chân 妄vọng 法pháp 五ngũ 位vị 者giả 一nhất 心tâm 法pháp 二nhị 心tâm 所sở 有hữu 法pháp 。三tam 色sắc 法pháp 四tứ 不bất 相tương 應ứng 行hành 。法pháp 五ngũ 無vô 為vi 法Pháp 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 一nhất 切thiết 最tối 勝thắng 故cố 。與dữ 此thử 相tương 應ứng 故cố 。分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 故cố 能năng 現hiện 影ảnh 像tượng 故cố 有hữu 所sở 顯hiển 示thị 故cố ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 此thử 五ngũ 皆giai 依y 真chân 心tâm 所sở 現hiện 。如như 鏡kính 中trung 像tượng 。

汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。皆giai 是thị 妙diệu 明minh 真chân 精tinh 。妙diệu 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 。

(# 疏sớ/sơ 心tâm 現hiện 身thân 心tâm 如như 鏡kính 現hiện 物vật 物vật 不bất 是thị 鏡kính 物vật 體thể 虛hư 故cố 鏡kính 不bất 是thị 物vật 鏡kính 體thể 實thật 故cố 虛hư 實thật 既ký 辨biện 由do 是thị 顛điên 倒đảo 。於ư 茲tư 可khả 識thức )# 。

云vân 何hà 汝nhữ 等đẳng 。遺di 失thất 本bổn 妙diệu 。圓viên 妙diệu 明minh 心tâm 。寶bảo 明minh 妙diệu 性tánh 。認nhận 悟ngộ 中trung 迷mê 。

(# 心tâm 即tức 是thị 性tánh 體thể 徧biến 故cố 圓viên 無vô 昧muội 故cố 明minh 是thị 法pháp 可khả 重trọng/trùng 故cố 名danh 為vi 寶bảo 元nguyên 來lai 自tự 爾nhĩ 非phi 適thích 今kim 也dã 。故cố 云vân 本bổn 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。故cố 稱xưng 妙diệu 再tái 三tam 歎thán 美mỹ 故cố 疊điệp 言ngôn 之chi 悟ngộ 即tức 是thị 覺giác 圓viên 明minh 性tánh 也dã 迷mê 即tức 不bất 覺giác 妄vọng 身thân 心tâm 也dã 不bất 覺giác 處xứ 覺giác 如như 像tượng 處xứ 鏡kính 虛hư 實thật 可khả 辨biện 今kim 棄khí 如như 鏡kính 之chi 本bổn 性tánh 執chấp 似tự 像tượng 之chi 身thân 心tâm 不bất 辨biện 虛hư 實thật 斯tư 為vi 大đại 失thất 故cố 云vân 認nhận 悟ngộ 中trung 迷mê 。前tiền 云vân 名danh 字tự 何hà 處xứ 。號hiệu 為vi 顛điên 倒đảo 。今kim 正chánh 指chỉ 此thử 顛điên 倒đảo 處xứ 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 汝nhữ 等đẳng 遺di 失thất 責trách 九cửu 界giới 迷mê 妄vọng 也dã 本bổn 妙diệu 下hạ 示thị 所sở 迷mê 三tam 諦đế 也dã 本bổn 妙diệu 即tức 中trung 諦đế 圓viên 妙diệu 明minh 心tâm 。即tức 真Chân 諦Đế 寶bảo 明minh 妙diệu 性tánh 。即tức 俗tục 諦đế 性tánh 具cụ 諸chư 法pháp 如như 如như 。意ý 珠châu 具cụ 足túc 眾chúng 寶bảo 。也dã 三tam 諦đế 互hỗ 融dung 故cố 皆giai 稱xưng 妙diệu 認nhận 悟ngộ 中trung 迷mê 。者giả 諸chư 佛Phật 成thành 道Đạo 。空không 界giới 依y 正chánh 無vô 非phi 佛Phật 之chi 真chân 心tâm 佛Phật 心tâm 既ký 然nhiên 汝nhữ 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 今kim 既ký 不bất 達đạt 名danh 悟ngộ 中trung 迷mê )# 。

晦hối 昧muội 為vi 空không 。空không 晦hối 暗ám 中trung 。結kết 暗ám 為vi 色sắc 。色sắc 雜tạp 妄vọng 想tưởng 。想tưởng 相tướng 為vi 身thân 。

(# 迷mê 性tánh 明minh 故cố 而nhi 成thành 無vô 明minh 故cố 云vân 晦hối 昧muội 由do 此thử 無vô 明minh 。變biến 起khởi 頑ngoan 空không 故cố 曰viết 為vi 空không 。即tức 下hạ 經Kinh 云vân 迷mê 妄vọng 有hữu 虛hư 空không 。也dã 又hựu 空không 謂vị 所sở 變biến 頑ngoan 空không 晦hối 昧muội 即tức 能năng 變biến 無vô 明minh 二nhị 法pháp 和hòa 合hợp 變biến 起khởi 四tứ 大đại 依y 報báo 外ngoại 色sắc 故cố 云vân 結kết 暗ám 為vi 色sắc 。即tức 下hạ 經Kinh 云vân 想tưởng 澄trừng 成thành 國quốc 土độ 。也dã 以dĩ 四tứ 大đại 色sắc 雜tạp 妄vọng 想tưởng 。心tâm 變biến 起khởi 眾chúng 生sanh 正chánh 報báo 內nội 色sắc 故cố 想tưởng 相tướng 為vi 身thân 。想tưởng 謂vị 妄vọng 心tâm 相tương 謂vị 妄vọng 色sắc 色sắc 心tâm 和hòa 合hợp 五ngũ 陰ấm 備bị 矣hĩ 即tức 下hạ 經Kinh 云vân 知tri 覺giác 乃nãi 眾chúng 生sanh 也dã )# 。

聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。

(# 疏sớ/sơ 無vô 明minh 體thể 暗ám 故cố 云vân 晦hối 昧muội 內nội 有hữu 無vô 明minh 外ngoại 現hiện 空không 相tướng 故cố 云vân 為vi 空không 此thử 則tắc 最tối 初sơ 濁trược 劫kiếp 也dã 下hạ 文văn 云vân 迷mê 妄vọng 有hữu 虛hư 空không 。又hựu 云vân 汝nhữ 見kiến 虛hư 空không 。遍biến 十thập 方phương 界giới 。空không 見kiến 不bất 分phân 。有hữu 空không 無vô 體thể 。有hữu 見kiến 無vô 覺giác 。相tương 織chức 妄vọng 成thành 。是thị 第đệ 一nhất 重trọng 。名danh 為vi 劫kiếp 濁trược 。此thử 三tam 細tế 中trung 業nghiệp 轉chuyển 二nhị 相tương/tướng 亦diệc 云vân 同đồng 異dị 亦diệc 云vân 動động 靜tĩnh 由do 此thử 動động 靜tĩnh 互hỗ 相tương 待đãi 故cố 於ư 此thử 二nhị 相tương/tướng 暗ám 中trung 結kết 成thành 形hình 色sắc 即tức 根căn 身thân 器khí 界giới 也dã 形hình 色sắc 既ký 現hiện 想tưởng 處xứ 其kỳ 中trung 色sắc 想tưởng 相tương/tướng 雜tạp 有hữu 知tri 覺giác 處xứ 成thành 於ư 根căn 身thân 想tưởng 澄trừng 凝ngưng 處xứ 即tức 是thị 器khí 界giới 此thử 則tắc 第đệ 三tam 現hiện 相tướng 也dã 以dĩ 有hữu 境cảnh 界giới 緣duyên 故cố 牽khiên 起khởi 麤thô 識thức 念niệm 念niệm 分phân 別biệt 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。故cố 云vân 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。此thử 前tiền 二nhị 麤thô 也dã 由do 念niệm 相tương 續tục 熏huân 習tập 不bất 斷đoạn 遂toại 成thành 分phân 離ly 取thủ 六lục 塵trần 相tương/tướng 流lưu 趣thú 不bất 息tức 故cố 云vân 趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。此thử 後hậu 二nhị 麤thô 分phân 離ly 識thức 也dã 從tùng 微vi 至chí 著trước 三tam 細tế 四tứ 麤thô 為vi 煩phiền 惱não 道đạo 畢tất 於ư 此thử 矣hĩ )# 。

昬# 擾nhiễu 擾nhiễu 相tương/tướng 以dĩ 為vi 心tâm 性tánh 。一nhất 迷mê 為vi 心tâm 。決quyết 定định 惑hoặc 為vi 。色sắc 身thân 之chi 內nội 。

世thế 人nhân 不bất 知tri 。元nguyên 是thị 無vô 明minh 展triển 轉chuyển 麤thô 動động 將tương 此thử 昬# 迷mê 擾nhiễu 攘nhương 之chi 相tướng 便tiện 為vi 真chân 實thật 心tâm 性tánh 一nhất 從tùng 迷mê 執chấp 決quyết 定định 不bất 改cải 謂vị 言ngôn 我ngã 心tâm 在tại 色sắc 身thân 內nội 遂toại 起khởi 有hữu 情tình 無vô 情tình 。之chi 異dị 有hữu 性tánh 無vô 性tánh 。之chi 殊thù 認nhận 妄vọng 心tâm 為vi 佛Phật 心tâm 一nhất 何hà 鄙bỉ 哉tai ○# 標tiêu 謂vị 不bất 如như 實thật 知tri 。自tự 性tánh 彼bỉ 我ngã 既ký 分phần/phân 色sắc 心tâm 有hữu 異dị 愛ái 情tình 取thủ 捨xả 也dã ○# 解giải 以dĩ 妄vọng 想tưởng 四tứ 心tâm 聚tụ 四tứ 大đại 色sắc 內nội 而nhi 外ngoại 緣duyên 大đại 境cảnh 心tâm 不bất 暫tạm 停đình 故cố 曰viết 聚tụ 緣duyên 內nội 搖dao 。趣thú 外ngoại 奔bôn 逸dật 。也dã 昬# 擾nhiễu 擾nhiễu 相tương/tướng 即tức 內nội 搖dao 外ngoại 逸dật 無vô 明minh 顛điên 倒đảo 也dã 既ký 失thất 本bổn 妙diệu 故cố 用dụng 此thử 相tương/tướng 以dĩ 為vi 心tâm 性tánh 。又hựu 執chấp 此thử 心tâm 在tại 色sắc 身thân 內nội 無vô 情tình 有hữu 情tình 莫mạc 能năng 融dung 一nhất 是thị 知tri 順thuận 九cửu 界giới 妄vọng 心tâm 者giả 豈khởi 信tín 草thảo 木mộc 有hữu 佛Phật 性tánh 乎hồ )# 。

不bất 知tri 色sắc 身thân 。外ngoại 洎kịp 山sơn 河hà 。虛hư 空không 大đại 地địa 。咸hàm 是thị 妙diệu 明minh 。真chân 心tâm 中trung 物vật 。

(# 疏sớ/sơ 根căn 身thân 種chủng 子tử 屬thuộc 內nội 緣duyên 而nhi 執chấp 受thọ 山sơn 河hà 大đại 地địa 。屬thuộc 外ngoại 但đãn 緣duyên 非phi 執chấp 受thọ 此thử 之chi 三tam 境cảnh 皆giai 是thị 頼# 耶da 相tương/tướng 分phần/phân ○# 又hựu 此thử 空không 界giới 從tùng 迷mê 妄vọng 生sanh 識thức 所sở 變biến 故cố 能năng 變biến 之chi 識thức 全toàn 是thị 無vô 明minh 迷mê 真chân 而nhi 起khởi 亦diệc 無vô 自tự 體thể 能năng 變biến 所sở 變biến 皆giai 是thị 鏡kính 心tâm 所sở 現hiện 影ảnh 故cố 前tiền 文văn 云vân 汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。皆giai 是thị 真chân 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 不bất 知tri 此thử 理lý 卻khước 執chấp 我ngã 心tâm 在tại 色sắc 身thân 內nội 故cố 此thử 結kết 示thị )# 。

譬thí 如như 澄trừng 清thanh 。百bách 千thiên 大đại 海hải 。棄khí 之chi 唯duy 認nhận 。一nhất 浮phù 漚âu 體thể 。目mục 為vi 全toàn 潮triều 。窮cùng 盡tận 瀛doanh 渤bột 。

如Như 來Lai 藏tạng 。有hữu 四tứ 義nghĩa 故cố 以dĩ 海hải 喻dụ 永vĩnh 絕tuyệt 百bách 非phi 如như 海hải 甚thậm 深thâm 包bao 含hàm 萬vạn 有hữu 如như 海hải 廣quảng 大đại 無vô 德đức 不bất 備bị 如như 海hải 珎# 寶bảo 無vô 法pháp 不bất 現hiện 如như 海hải 現hiện 影ảnh 其kỳ 體thể 湛trạm 寂tịch 不bất 與dữ 妄vọng 染nhiễm 相tướng 應ưng 故cố 云vân 澄trừng 清thanh 即tức 前tiền 甚thậm 深thâm 義nghĩa 也dã 百bách 千thiên 者giả 即tức 前tiền 廣quảng 大đại 義nghĩa 也dã 不bất 識thức 是thị 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。故cố 云vân 棄khí 之chi 只chỉ 収thâu 昬# 擾nhiễu 擾nhiễu 相tương/tướng 以dĩ 為vi 心tâm 性tánh 。故cố 云vân 唯duy 認nhận 等đẳng 全toàn 潮triều 大đại 瀛doanh 渤bột 澥giải 皆giai 海hải 之chi 異dị 名danh 也dã ○# 解giải 百bách 千thiên 大đại 海hải 。喻dụ 真chân 心tâm 非phi 徧biến 而nhi 徧biến 一nhất 浮phù 漚âu 體thể 。喻dụ 妄vọng 心tâm 非phi 局cục 而nhi 局cục 皆giai 真chân 起khởi 妄vọng 如như 棄khí 海hải 認nhận 漚âu 執chấp 妄vọng 為vi 真Chân 如Như 認nhận 漚âu 為vi 海hải 全toàn 潮triều 則tắc 徧biến 海hải 而nhi 涌dũng 故cố 云vân 。窮cùng 盡tận 瀛doanh 渤bột 。

汝nhữ 等đẳng 即tức 是thị 。迷mê 中trung 倍bội 人nhân 。如như 我ngã 垂thùy 手thủ 。等đẳng 無vô 差sai 別biệt 。如Như 來Lai 說thuyết 為vi 。可khả 憐lân 愍mẫn 者giả 。

(# 疏sớ/sơ 例lệ 前tiền 結kết 指chỉ 也dã 棄khí 之chi 大đại 海hải 是thị 一nhất 迷mê 也dã 認nhận 漚âu 為vi 海hải 是thị 倍bội 迷mê 也dã 垂thùy 手thủ 是thị 正chánh 執chấp 為vi 倒đảo 一nhất 迷mê 也dã 竪thụ 手thủ 是thị 倒đảo 認nhận 為vi 正chánh 倍bội 迷mê 也dã 前tiền 舉cử 事sự 以dĩ 驗nghiệm 後hậu 引dẫn 喻dụ 以dĩ 況huống 中trung 間gian 以dĩ 法pháp 進tiến 退thoái 相tương/tướng 例lệ 正chánh 指chỉ 倒đảo 相tương/tướng ○# 皎hiệu 然nhiên 明minh 白bạch 。如như 何hà 謂vị 言ngôn 是thị 泯mẫn 相tương/tướng 耶da 有hữu 智trí 請thỉnh 詳tường ○# 解giải 迷mê 悟ngộ 相tương/tướng 翻phiên 各các 名danh 一nhất 倍bội 全toàn 迷mê 為vi 悟ngộ 是thị 一nhất 倍bội 於ư 迷mê 全toàn 悟ngộ 成thành 迷mê 是thị 一nhất 倍bội 於ư 悟ngộ 手thủ 之chi 垂thùy 竪thụ 相tương 倍bội 易dị 明minh 今kim 既ký [后-口+十]# 迷mê 故cố 言ngôn 垂thùy 手thủ 真chân 際tế 曰viết 迷mê 中trung 更cánh 迷mê 故cố 云vân 倍bội 也dã 遺di 失thất 明minh 心tâm 早tảo 是thị 迷mê 矣hĩ 復phục 執chấp 前tiền 塵trần 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 又hựu 一nhất 迷mê 故cố ○# 疏sớ/sơ 三tam 廣quảng 約ước 緣duyên 塵trần 正chánh 顯hiển 真chân 見kiến 以dĩ 前tiền 文văn 中trung 約ước 對đối 手thủ 觀quán 河hà 示thị 見kiến 無vô 生sanh 相tướng 淺thiển 意ý 深thâm 猶do 成thành 隱ẩn 密mật 未vị 為vi 顯hiển 了liễu 不bất 名danh 正chánh 顯hiển 故cố 科khoa 之chi 粗thô 論luận 漸tiệm 明minh 也dã 今kim 此thử 已dĩ 下hạ 廣quảng 對đối 緣duyên 塵trần 破phá 除trừ 名danh 相tướng 顯hiển 此thử 見kiến 性tánh 不bất 落lạc 戲hí 論luận 然nhiên 後hậu 逐trục 段đoạn 會hội 通thông 今kim 知tri 諸chư 法pháp 虛hư 妄vọng 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。唯duy 一nhất 菩Bồ 提Đề 妙diệu 淨tịnh 明minh 體thể 。分phân 明minh 顯hiển 會hội 故cố 云vân 正chánh 顯hiển 真chân 見kiến 也dã 文văn 四tứ )# 。

阿A 難Nan 承thừa 佛Phật 。悲bi 救cứu 深thâm 誨hối 。垂thùy 泣khấp 叉xoa 手thủ 。而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。我ngã 雖tuy 承thừa 佛Phật 。如như 是thị 法Pháp 音âm 。悟ngộ 妙diệu 明minh 心tâm 。元nguyên 所sở 圓viên 滿mãn 。常thường 住trụ 心tâm 地địa 。

(# 因nhân 佛Phật 廣quảng 示thị 顛điên 倒đảo 顯hiển 出xuất 真chân 心tâm 於ư 能năng 詮thuyên 言ngôn 音âm 悟ngộ 所sở 詮thuyên 心tâm 地địa )# 。

而nhi 我ngã 悟ngộ 佛Phật 。現hiện 說thuyết 法Pháp 音âm 。現hiện 以dĩ 緣duyên 心tâm 。允duẫn 所sở 瞻chiêm 仰ngưỡng 。徒đồ 獲hoạch 此thử 心tâm 。未vị 敢cảm 認nhận 為vi 。本bổn 元nguyên 心tâm 地địa 。

(# 解giải 私tư 謂vị 前tiền 破phá 妄vọng 心tâm 已dĩ 責trách 因nhân 聲thanh 分phân 別biệt 之chi 性tánh 令lệnh 阿A 難Nan 重trùng 以dĩ 緣duyên 心tâm 而nhi 為vi 問vấn 者giả 欲dục 顯hiển 真chân 性tánh 無vô 能năng 所sở 之chi 相tướng 也dã 既ký 於ư 緣duyên 心tâm 已dĩ 離ly 麤thô 執chấp 是thị 故cố 但đãn 言ngôn 未vị 敢cảm 認nhận 為vi 。本bổn 元nguyên 心tâm 地địa 。豈khởi 同đồng 前tiền 云vân 若nhược 此thử 發phát 明minh 。不bất 是thị 心tâm 者giả 。我ngã 乃nãi 無vô 心tâm 。同đồng 諸chư 土thổ 木mộc 。耶da 所sở 以dĩ 下hạ 文văn 略lược 簡giản 所sở 緣duyên 之chi 法pháp 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 真chân 體thể 可khả 見kiến 矣hĩ )# 。

願nguyện 佛Phật 哀ai 愍mẫn 。宣tuyên 示thị 圓viên 音âm 。拔bạt 我ngã 疑nghi 根căn 。歸quy 無vô 上thượng 道Đạo 。

(# 疏sớ/sơ 佛Phật 以dĩ 言ngôn 音âm 詮thuyên 此thử 真chân 性tánh 今kim 我ngã 領lãnh 解giải 復phục 是thị 緣duyên 心tâm 所sở 悟ngộ 真chân 性tánh 能năng 悟ngộ 緣duyên 心tâm 還hoàn 同đồng 如Như 來Lai 。前tiền 所sở 責trách 言ngôn 如như 汝nhữ 今kim 者giả 。承thừa 聽thính 我ngã 法Pháp 。此thử 則tắc 因nhân 聲thanh 。而nhi 有hữu 分phân 別biệt 。有hữu 何hà 別biệt 耶da 由do 是thị 未vị 敢cảm 認nhận 為vi 。本bổn 元nguyên 心tâm 地địa 。 ○# 心tâm 有hữu 能năng 生sanh 可khả 依y 止chỉ 義nghĩa 喻dụ 之chi 地địa 也dã 言ngôn 圓viên 音âm 者giả 以dĩ 佛Phật 一nhất 一nhất 語ngữ 言ngôn 徧biến 窮cùng 生sanh 界giới 而nhi 其kỳ 音âm 韻vận 常thường 不bất 雜tạp 亂loạn 如như 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 解giải )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。汝nhữ 等đẳng 尚thượng 以dĩ 。緣duyên 心tâm 聽thính 法Pháp 。此thử 法Pháp 亦diệc 緣duyên 。非phi 得đắc 法Pháp 性tánh 。

(# 因nhân 聲thanh 而nhi 有hữu 分phân 別biệt 。此thử 分phân 別biệt 性tánh 即tức 是thị 生sanh 滅diệt 維duy 摩ma 云vân 無vô 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 行hành 。說thuyết 實thật 相tướng 法Pháp 。說thuyết 既ký 不bất 可khả 聽thính 豈khởi 可khả 耶da 緣duyên 心tâm 者giả 但đãn 緣duyên 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 。故cố 云vân 非phi 得đắc 法Pháp 性tánh 。若nhược 能năng 忘vong 懷hoài 合hợp 道đạo 離ly 能năng 所sở 相tương/tướng 一nhất 念niệm 不bất 生sanh 前tiền 後hậu 際tế 斷đoạn 斯tư 可khả 名danh 為vi 真chân 得đắc 法Pháp 性tánh ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 以dĩ 能năng 緣duyên 心tâm 緣duyên 佛Phật 法Pháp 音âm 認nhận 為vi 自tự 性tánh 非phi 自tự 性tánh 也dã 以dĩ 此thử 法Pháp 音âm 但đãn 是thị 所sở 緣duyên 聲thanh 教giáo 故cố )# 。

如như 人nhân 以dĩ 手thủ 。指chỉ 月nguyệt 示thị 人nhân 。彼bỉ 人nhân 因nhân 指chỉ 。當đương 應ưng 看khán 月nguyệt 。

(# 孤cô 山sơn 曰viết 人nhân 喻dụ 如Như 來Lai 手thủ 指chỉ 喻dụ 教giáo 月nguyệt 喻dụ 真chân 理lý 示thị 人nhân 喻dụ 化hóa 眾chúng 生sanh 也dã 教giáo 詮thuyên 真chân 理lý 理lý 是thị 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。聞văn 教giáo 自tự 合hợp 觀quán 心tâm 離ly 指chỉ 方phương 能năng 識thức 月nguyệt 耳nhĩ )# 。

若nhược 復phục 觀quan 指chỉ 。以dĩ 為vi 月nguyệt 體thể 。此thử 人nhân 豈khởi 唯duy 。亡vong 失thất 月nguyệt 輪luân 。亦diệc 亡vong 其kỳ 指chỉ 。何hà 以dĩ 故cố 以dĩ 所sở 標tiêu 指chỉ 。為vi 明minh 月nguyệt 故cố 。

(# 疏sớ/sơ 指chỉ 喻dụ 能năng 詮thuyên 言ngôn 教giáo 月nguyệt 喻dụ 所sở 詮thuyên 真chân 理lý 若nhược 欲dục 見kiến 月nguyệt 須tu 亡vong 指chỉ 以dĩ 觀quán 之chi 若nhược 欲dục 見kiến 性tánh 須tu 亡vong 言ngôn 而nhi 體thể 之chi 不bất 能năng 亡vong 言ngôn 豈khởi 能năng 見kiến 性tánh 不bất 能năng 遺di 指chỉ 豈khởi 識thức 月nguyệt 輪luân 圓viên 覺giác 云vân 修Tu 多Đa 羅La 教giáo 。如như 標tiêu 月nguyệt 指chỉ 。若nhược 復phục 見kiến 月nguyệt 。了liễu 知tri 所sở 標tiêu 。畢tất 竟cánh 非phi 月nguyệt 。一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。種chủng 種chủng 言ngôn 說thuyết 。開khai 示thị 菩Bồ 薩Tát 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。指chỉ 月nguyệt 俱câu 迷mê 詮thuyên 旨chỉ 兩lưỡng 失thất 在tại 文văn 可khả 見kiến )# 。

豈khởi 唯duy 亡vong 指chỉ 。亦diệc 復phục 不bất 識thức 。明minh 之chi 與dữ 暗ám 。何hà 以dĩ 故cố 即tức 以dĩ 指chỉ 體thể 。為vi 月nguyệt 明minh 性tánh 。明minh 暗ám 二nhị 性tánh 。無vô 所sở 了liễu 故cố 。

(# 言ngôn 教giáo 屬thuộc 有hữu 為vi 無vô 記ký 故cố 暗ám 真chân 理lý 屬thuộc 無vô 為vi 性tánh 善thiện 故cố 明minh 能năng 喻dụ 可khả 解giải ○# 解giải 教giáo 是thị 聲thanh 塵trần 故cố 如như 暗ám 理lý 是thị 真chân 心tâm 故cố 如như 明minh )# 。

汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。

(# 疏sớ/sơ 以dĩ 法pháp 合hợp 喻dụ 如như 上thượng 所sở 辨biện )# 。

若nhược 以dĩ 分phân 別biệt 。我ngã 說thuyết 法Pháp 音âm 。為vi 汝nhữ 心tâm 者giả 。此thử 心tâm 自tự 應ưng 。離ly 分phân 別biệt 音âm 。有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。

(# 若nhược 因nhân 佛Phật 說thuyết 法Pháp 生sanh 分phân 別biệt 心tâm 此thử 分phân 別biệt 心tâm 本bổn 無vô 自tự 性tánh 。故cố 屬thuộc 緣duyên 塵trần 隨tùy 塵trần 有hữu 無vô 非phi 是thị 常thường 住trụ 但đãn 如như 其kỳ 客khách ○# 解giải 如như 前tiền 文văn 云vân 若nhược 離ly 前tiền 塵trần 。有hữu 分phân 別biệt 性tánh 。即tức 真chân 汝nhữ 心tâm 。既ký 離ly 塵trần 無vô 性tánh 自tự 知tri 是thị 妄vọng 也dã 私tư 謂vị 上thượng 指chỉ 月nguyệt 喻dụ 雖tuy 遣khiển 所sở 標tiêu 之chi 指chỉ 正chánh 簡giản 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 以dĩ 阿A 難Nan 云vân 現hiện 以dĩ 緣duyên 心tâm 。允duẫn 所sở 瞻chiêm 仰ngưỡng 。故cố 由do 是thị 今kim 文văn 唯duy 破phá 分phân 別biệt 之chi 性tánh 良lương 有hữu 以dĩ 也dã )# 。

譬thí 如như 有hữu 客khách 。寄ký 宿túc 旅lữ 亭đình 。暫tạm 止chỉ 便tiện 去khứ 。終chung 不bất 常thường 住trụ 。而nhi 掌chưởng 亭đình 人nhân 。都đô 無vô 所sở 去khứ 。名danh 為vi 亭đình 主chủ 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 明minh 緣duyên 心tâm 隨tùy 境cảnh 徃# 來lai 真chân 心tâm 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。以dĩ 客khách 喻dụ 妄vọng 以dĩ 主chủ 喻dụ 真chân )# 。

此thử 亦diệc 如như 是thị 。若nhược 真chân 汝nhữ 心tâm 。則tắc 無vô 所sở 去khứ 。

(# 如như 下hạ 經Kinh 云vân 聲thanh 無vô 既ký 無vô 滅diệt 聲thanh 有hữu 亦diệc 非phi 生sanh 生sanh 滅diệt 二nhị 圓viên 離ly 。是thị 則tắc 常thường 真chân 實thật 。 ○# 標tiêu 真chân 性tánh 不bất 逐trục 緣duyên 生sanh 豈khởi 因nhân 境cảnh 有hữu )# 。

云vân 何hà 離ly 聲thanh 。無vô 分phân 別biệt 性tánh 。斯tư 則tắc 豈khởi 唯duy 。聲thanh 分phân 別biệt 心tâm 。分phân 別biệt 我ngã 容dung 。離ly 諸chư 色sắc 相tướng 。無vô 分phân 別biệt 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 緣duyên 心tâm 若nhược 是thị 真chân 性tánh 。應ưng 如như 其kỳ 主chủ 何hà 得đắc 隨tùy 聲thanh 來lai 去khứ 以dĩ 離ly 聲thanh 時thời 無vô 分phân 別biệt 故cố 。豈khởi 同đồng 真chân 心tâm 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。隨tùy 聲thanh 之chi 心tâm 既ký 然nhiên 隨tùy 色sắc 之chi 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 故cố 云vân 豈khởi 唯duy 等đẳng ○# 解giải 資tư 中trung 曰viết 以dĩ 聲thanh 例lệ 色sắc 相tướng 從tùng 而nhi 說thuyết 非phi 但đãn 聲thanh 分phân 別biệt 心tâm 。離ly 聲thanh 無vô 體thể 色sắc 分phân 別biệt 心tâm 離ly 色sắc 相tướng 外ngoại 亦diệc 無vô 其kỳ 性tánh )# 。

如như 是thị 乃nãi 至chí 。分phân 別biệt 都đô 無vô 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 舉cử 色sắc 聲thanh 顯hiển 心tâm 無vô 體thể 亦diệc 合hợp 徧biến 歷lịch 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。今kim 此thử 超siêu 過quá 故cố 云vân 乃nãi 至chí 分phân 別biệt 都đô 無vô )# 。

非phi 色sắc 非phi 空không 。拘Câu 舍Xá 離Ly 等đẳng 。昧muội 為vi 冥minh 諦đế 。

不bất 可khả 見kiến 故cố 。非phi 色sắc 緣duyên 會hội 有hữu 故cố 非phi 空không 言ngôn 冥minh 諦đế 者giả 或hoặc 云vân 冥minh 性tánh 或hoặc 云vân 自tự 性tánh 梵Phạm 云vân 僧Tăng 伽già 奢xa 薩tát 怛đát 囉ra 此thử 云vân 數số 論luận 立lập 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 最tối 初sơ 二nhị 諦đế 名danh 為vi 冥minh 性tánh 計kế 以dĩ 為vi 常thường 。第đệ 二nhị 十thập 五ngũ 。名danh 為vi 神thần 我ngã 亦diệc 計kế 為vi 常thường 我ngã 思tư 勝thắng 境cảnh 冥minh 性tánh 即tức 變biến 二nhị 十thập 三tam 諦đế 為vi 我ngã 受thọ 用dụng 我ngã 既ký 受thọ 用dụng 為vi 境cảnh 纏triền 縛phược 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。我ngã 若nhược 不bất 思tư 冥minh 諦đế 不bất 變biến 既ký 無vô 纏triền 縛phược 我ngã 即tức 解giải 脫thoát 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。如như 別biệt 處xứ 說thuyết 拘câu 舍xá 梨lê 者giả 非phi 即tức 數số 論luận 是thị 彼bỉ 類loại 耳nhĩ 趣thú 爾nhĩ 舉cử 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 如như 是thị 指chỉ 上thượng 聲thanh 色sắc 也dã 乃nãi 至chí 例lệ 餘dư 四tứ 塵trần 也dã 分phân 別biệt 都đô 無vô 。謂vị 分phân 別biệt 六lục 塵trần 之chi 心tâm 皆giai 離ly 塵trần 無vô 性tánh 也dã 塵trần 謝tạ 則tắc 滅diệt 故cố 非phi 色sắc 塵trần 對đối 則tắc 有hữu 故cố 非phi 空không 是thị 故cố 外ngoại 道đạo 昧muội 彼bỉ 真chân 心tâm 遂toại 以dĩ 塵trần 謝tạ 心tâm 滅diệt 為vi 冥minh 諦đế 塵trần 對đối 心tâm 生sanh 為vi 覺giác 諦đế 即tức 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 中trung 冥minh 初sơ 生sanh 覺giác 也dã 略lược 舉cử 冥minh 諦đế 意ý 對đối 覺giác 諦đế 而nhi 論luận 方phương 合hợp 上thượng 云vân 非phi 色sắc 非phi 空không 。也dã 私tư 謂vị 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 除trừ 冥minh 諦đế 外ngoại 不bất 出xuất 色sắc 心tâm 空không 也dã 今kim 分phân 別biệt 都đô 無vô 。非phi 心tâm 也dã 即tức 覺giác 諦đế 及cập 我ngã 心tâm 等đẳng 非phi 色sắc 即tức 五ngũ 塵trần 五ngũ 大đại 等đẳng 非phi 空không 即tức 五ngũ 大đại 中trung 空không 大đại 也dã 既ký 非phi 此thử 等đẳng 正chánh 同đồng 外ngoại 道đạo 所sở 見kiến 。冥minh 諦đế 非phi 對đối 覺giác 諦đế 而nhi 論luận 也dã 資tư 中trung 曰viết 拘câu 舍xá 離ly 者giả 數số 論luận 外ngoại 道đạo 立lập 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 此thử 之chi 所sở 立lập 從tùng 慧tuệ 數số 生sanh 故cố 名danh 數số 論luận )# 。

離ly 諸chư 法pháp 緣duyên 。無vô 分phân 別biệt 性tánh 。則tắc 汝nhữ 心tâm 性tánh 。各các 有hữu 所sở 還hoàn 。云vân 何hà 為vi 主chủ 。

(# 疏sớ/sơ 真chân 心tâm 如như 主chủ 妄vọng 想tưởng 如như 客khách 客khách 有hữu 去khứ 來lai 主chủ 無vô 移di 動động 若nhược 離ly 法pháp 緣duyên 無vô 分phân 別biệt 性tánh 。顯hiển 汝nhữ 心tâm 性tánh 隨tùy 塵trần 各các 還hoàn 是thị 則tắc 為vi 客khách 云vân 何hà 名danh 主chủ )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 若nhược 我ngã 心tâm 性tánh 。各các 有hữu 所sở 還hoàn 。則tắc 如Như 來Lai 說thuyết 。妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。云vân 何hà 無vô 還hoàn 。惟duy 垂thùy 哀ai 愍mẫn 。為vì 我ngã 宣tuyên 說thuyết 。

(# 心tâm 性tánh 之chi 言ngôn 通thông 於ư 真chân 妄vọng 阿A 難Nan 執chấp 者giả 是thị 妄vọng 如Như 來Lai 示thị 者giả 為vi 真chân 今kim 以dĩ 所sở 執chấp 之chi 生sanh 滅diệt 疑nghi 於ư 所sở 示thị 之chi 妙diệu 明minh 故cố 云vân 則tắc 如Như 來Lai 說thuyết 。云vân 何hà 無vô 還hoàn 。還hoàn 猶do 滅diệt 也dã ○# 解giải 私tư 謂vị 此thử 問vấn 心tâm 性tánh 云vân 何hà 無vô 還hoàn 。向hướng 下hạ 別biệt 指chỉ 見kiến 精tinh 為vi 不bất 還hoàn 者giả 蓋cái 前tiền 文văn 已dĩ 說thuyết 如như 是thị 。見kiến 性tánh 是thị 心tâm 非phi 眼nhãn 。故cố 然nhiên 其kỳ 見kiến 精tinh 真chân 妄vọng 猶do 雜tạp 所sở 以dĩ 廣quảng 約ước 遂toại 產sản 簡giản 出xuất 真chân 性tánh 披phi 沙sa 若nhược 盡tận 金kim 體thể 自tự 純thuần )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。且thả 汝nhữ 見kiến 我ngã 。見kiến 精tinh 明minh 元nguyên 。

(# 疏sớ/sơ 且thả 者giả 權quyền 宜nghi 之chi 辭từ 權quyền 指chỉ 阿A 難Nan 能năng 見kiến 之chi 心tâm 為vi 明minh 元nguyên 也dã )# 。

此thử 見kiến 雖tuy 非phi 。妙diệu 精tinh 明minh 心tâm 。如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。非phi 是thị 月nguyệt 影ảnh 。汝nhữ 應ưng 諦đế 聽thính 。今kim 當đương 示thị 汝nhữ 。無vô 所sở 還hoàn 地địa 。

(# 此thử 之chi 明minh 元nguyên 非phi 本bổn 真chân 性tánh 其kỳ 猶do 捏niết 目mục 所sở 見kiến 之chi 月nguyệt 本bổn 無vô 所sở 有hữu 。非phi 月nguyệt 影ảnh 者giả 非phi 水thủy 中trung 之chi 影ảnh 也dã 水thủy 中trung 月nguyệt 影ảnh 從tùng 真chân 月nguyệt 降giáng/hàng 可khả 喻dụ 妙diệu 應ưng 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 捏niết 目mục 所sở 觀quán 全toàn 體thể 虛hư 妄vọng 從tùng 病bệnh 眼nhãn 生sanh 堪kham 喻dụ 妄vọng 見kiến 本bổn 不bất 可khả 得đắc 只chỉ 就tựu 此thử 見kiến 權quyền 示thị 無vô 還hoàn 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 見kiến 精tinh 明minh 元nguyên 。即tức 同đồng 匿nặc 王vương 觀quan 河hà 之chi 見kiến 。雖tuy 異dị 緣duyên 塵trần 而nhi 猶do 是thị 妄vọng 妄vọng 依y 真chân 起khởi 故cố 曰viết 明minh 元nguyên 此thử 見kiến 雖tuy 非phi 。下hạ 簡giản 妄vọng 異dị 真chân 也dã 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。非phi 是thị 月nguyệt 影ảnh 。者giả 真chân 月nguyệt 喻dụ 真chân 心tâm 第đệ 二nhị 月nguyệt 喻dụ 見kiến 精tinh 水thủy 中trung 影ảnh 喻dụ 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 私tư 謂vị 阿A 難Nan 所sở 問vấn 妙diệu 明minh 元nguyên 心tâm 。云vân 何hà 無vô 還hoàn 。而nhi 佛Phật 以dĩ 見kiến 精tinh 為vi 答đáp 者giả 以dĩ 真chân 心tâm 無vô 眹# 發phát 悟ngộ 良lương 難nạn/nan 故cố 託thác 見kiến 精tinh 方phương 便tiện 開khai 示thị 。此thử 雖tuy 屬thuộc 妄vọng 切thiết 近cận 於ư 真Chân 如Như 第đệ 二nhị 月nguyệt 取thủ 喻dụ 非phi 遠viễn 應ưng 知tri 此thử 見kiến 亦diệc 是thị 前tiền 來lai 緣duyên 塵trần 之chi 見kiến 但đãn 緣duyên 塵trần 分phân 別biệt 之chi 性tánh 則tắc 破phá 云vân 有hữu 還hoàn 緣duyên 塵trần 能năng 見kiến 之chi 性tánh 則tắc 示thị 云vân 不bất 還hoàn 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。何hà 故cố 佛Phật 言ngôn 且thả 汝nhữ 見kiến 我ngã 。見kiến 精tinh 明minh 元nguyên 。耶da 況huống 若nhược 例lệ 同đồng 觀quan 河hà 之chi 見kiến 。觀quán 非phi 無vô 緣duyên 也dã 所sở 舉cử 月nguyệt 喻dụ 諸chư 家gia 並tịnh 以dĩ 三tam 義nghĩa 解giải 之chi 至chí 於ư 孤cô 山sơn 亦diệc 依y 舊cựu 說thuyết 唯duy 配phối 法pháp 有hữu 異dị 耳nhĩ 余dư 謂vị 月nguyệt 影ảnh 即tức 第đệ 二nhị 月nguyệt 非phi 水thủy 中trung 之chi 影ảnh 也dã 今kim 先tiên 消tiêu 文văn 次thứ 引dẫn 證chứng 言ngôn 見kiến 精tinh 明minh 元nguyên 。者giả 即tức 能năng 見kiến 之chi 性tánh 也dã 妙diệu 精tinh 明minh 心tâm 。者giả 謂vị 離ly 見kiến 之chi 體thể 也dã 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。即tức 於ư 月nguyệt 邊biên 別biệt 有hữu 圓viên 影ảnh 。而nhi 云vân 非phi 是thị 月nguyệt 影ảnh 。者giả 謂vị 非phi 月nguyệt 上thượng 實thật 有hữu 斯tư 影ảnh 蓋cái 捏niết 目mục 所sở 成thành 也dã 以dĩ 喻dụ 能năng 見kiến 之chi 性tánh 雖tuy 非phi 離ly 見kiến 之chi 體thể 且thả 非phi 體thể 上thượng 實thật 有hữu 斯tư 見kiến 蓋cái 虛hư 妄vọng 所sở 生sanh 也dã 次thứ 引dẫn 證chứng 者giả 下hạ 文văn 云vân 目mục 有hữu 赤xích 眚sảnh 。夜dạ 見kiến 燈đăng 光quang 。別biệt 有hữu 圓viên 影ảnh 。而nhi 此thử 圓viên 影ảnh 。唯duy 眚sảnh 之chi 觀quan 。乃nãi 至chí 云vân 如như 第đệ 二nhị 月nguyệt 。非phi 體thể 非phi 影ảnh 。以dĩ 是thị 觀quán 之chi 。非phi 水thủy 中trung 之chi 影ảnh 明minh 矣hĩ )# 。

阿A 難Nan 此thử 大đại 講giảng 堂đường 。洞đỗng 開khai 東đông 方phương 。日nhật 輪luân 升thăng 天thiên 。則tắc 有hữu 明minh 曜diệu 中trung 夜dạ 黑hắc 月nguyệt 。雲vân 霧vụ 晦hối 暝# 則tắc 復phục 昬# 暗ám 戶hộ 牖dũ 之chi 隙khích 。則tắc 復phục 見kiến 通thông 。牆tường 宇vũ 之chi 間gian 。則tắc 復phục 觀quan 壅ủng 。分phân 別biệt 之chi 處xứ 。則tắc 復phục 見kiến 緣duyên 。頑ngoan 虛hư 之chi 中trung 。遍biến 是thị 空không 性tánh 。鬱uất [燉-享+孛]# 之chi 象tượng 則tắc 紆hu 昬# 塵trần 澄trừng 霽tễ 斂liểm 氛phân 。又hựu 觀quan 清thanh 淨tịnh 。

(# 疏sớ/sơ 舉cử 此thử 明minh 暗ám 通thông 塞tắc 空không 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 八bát 種chủng 之chi 相tướng 皆giai 仗trượng 因nhân 托thác 緣duyên 以dĩ 立lập 其kỳ 像tượng 也dã ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 欲dục 示thị 無vô 還hoàn 之chi 性tánh 先tiên 指chỉ 可khả 還hoàn 之chi 相tướng 此thử 八bát 但đãn 是thị 舉cử 要yếu 而nhi 已dĩ 此thử 五ngũ 約ước 心tâm 所sở 分phân 別biệt 處xứ 即tức 是thị 見kiến 緣duyên 此thử 境cảnh 則tắc 通thông 私tư 謂vị 此thử 八bát 緣duyên 中trung 七thất 緣duyên 皆giai 就tựu 能năng 映ánh 色sắc 根căn 論luận 之chi 唯duy 分phân 別biệt 緣duyên 則tắc 於ư 七thất 境cảnh 而nhi 起khởi 分phân 別biệt 。是thị 故cố 緣duyên 文văn 列liệt 在tại 中trung 間gian 蓋cái 通thông 上thượng 下hạ 也dã 如như 下hạ 文văn 破phá 識thức 大đại 中trung 云vân 汝nhữ 今kim 徧biến 觀quán 此thử 會hội 聖thánh 眾chúng 。用dụng 自tự 循tuần 歷lịch 其kỳ 目mục 周chu 視thị 。但đãn 如như 鏡kính 中trung 。無vô 別biệt 分phân 析tích 。此thử 即tức 見kiến 精tinh 也dã 又hựu 云vân 汝nhữ 識thức 於ư 中trung 。次thứ 第đệ 標tiêu 指chỉ 。此thử 是thị 文Văn 殊Thù 。等đẳng 即tức 分phân 別biệt 緣duyên 也dã )# 。

阿A 難Nan 汝nhữ 咸hàm 看khán 此thử 。諸chư 變biến 化hóa 相tướng 。吾ngô 今kim 各các 還hoàn 。本bổn 所sở 因nhân 處xứ 。云vân 何hà 本bổn 因nhân 。阿A 難Nan 此thử 諸chư 變biến 化hóa 。明minh 還hoàn 日nhật 輪luân 。何hà 以dĩ 故cố 無vô 日nhật 不bất 明minh 。明minh 因nhân 屬thuộc 日nhật 。是thị 故cố 還hoàn 日nhật 。暗ám 還hoàn 黑hắc 月nguyệt 。通thông 還hoàn 戶hộ 牖dũ 。壅ủng 還hoàn 牆tường 宇vũ 。緣duyên 還hoàn 分phân 別biệt 。頑ngoan 虛hư 還hoàn 空không 。鬱uất [燉-享+孛]# 還hoàn 塵trần 清thanh 明minh 還hoàn 霽tễ 。則tắc 諸chư 世thế 間gian 。一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。不bất 出xuất 斯tư 類loại 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 之chi 八bát 境cảnh 既ký 從tùng 緣duyên 有hữu 還hoàn 從tùng 緣duyên 無vô 有hữu 去khứ 有hữu 來lai 非phi 同đồng 真chân 見kiến )# 。

汝nhữ 見kiến 八bát 種chủng 。見kiến 精tinh 明minh 性tánh 。當đương 欲dục 誰thùy 還hoàn 。

(# 能năng 觀quán 八bát 種chủng 之chi 見kiến 名danh 為vi 見kiến 精tinh 明minh 性tánh 。既ký 非phi 緣duyên 生sanh 當đương 還hoàn 何hà 所sở 豈khởi 同đồng 八bát 境cảnh 各các 有hữu 所sở 歸quy )# 。

何hà 以dĩ 故cố 若nhược 還hoàn 於ư 明minh 。則tắc 不bất 明minh 時thời 。無vô 復phục 見kiến 暗ám 。雖tuy 明minh 暗ám 等đẳng 。種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。見kiến 無vô 差sai 別biệt 。

(# 真chân 見kiến 離ly 緣duyên 緣duyên 還hoàn 見kiến 在tại 若nhược 隨tùy 境cảnh 去khứ 後hậu 更cánh 誰thùy 觀quán 境cảnh 自tự 見kiến 差sai 見kiến 且thả 無vô 別biệt )# 。

諸chư 可khả 還hoàn 者giả 。自tự 然nhiên 非phi 汝nhữ 。不bất 汝nhữ 還hoàn 者giả 。非phi 汝nhữ 而nhi 誰thùy 。

(# 八bát 境cảnh 可khả 還hoàn 自tự 非phi 汝nhữ 見kiến 汝nhữ 不bất 還hoàn 性tánh 正chánh 是thị 汝nhữ 真chân 此thử 若nhược 非phi 真chân 孰thục 為vi 真chân 耶da )# 。

則tắc 知tri 汝nhữ 心tâm 。本bổn 妙diệu 明minh 淨tịnh 。

(# 解giải 見kiến 性tánh 不bất 還hoàn 猶do 喻dụ 二nhị 月nguyệt 此thử 見kiến 屬thuộc 妄vọng 將tương 亦diệc 須tu 還hoàn 唯duy 有hữu 真chân 月nguyệt 所sở 喻dụ 真chân 性tánh 誠thành 不bất 還hoàn 耳nhĩ 下hạ 文văn 云vân 但đãn 一nhất 月nguyệt 真chân 。中trung 間gian 自tự 無vô 。是thị 月nguyệt 非phi 月nguyệt 。又hựu 云vân 見kiến 見kiến 之chi 時thời 。見kiến 非phi 是thị 見kiến 。豈khởi 非phi 此thử 見kiến 亦diệc 可khả 還hoàn 乎hồ 問vấn 此thử 還hoàn 何hà 所sở 答đáp 還hoàn 無vô 明minh 也dã 由do 無vô 明minh 故cố 。而nhi 有hữu 能năng 見kiến 無vô 明minh 若nhược 破phá 此thử 見kiến 即tức 還hoàn 起khởi 信tín 云vân 若nhược 離ly 業nghiệp 識thức 則tắc 無vô 見kiến 相tương/tướng 厥quyết 旨chỉ 顯hiển 然nhiên )# 。

汝nhữ 自tự 迷mê 悶muộn 。喪táng 本bổn 受thọ 輪luân 於ư 生sanh 死tử 中trung 。常thường 被bị 漂phiêu 溺nịch 。是thị 故cố 如Như 來Lai 。名danh 可khả 憐lân 愍mẫn 。

(# 疏sớ/sơ 前tiền 將tương 八bát 境cảnh 以dĩ 對đối 妄vọng 見kiến 權quyền 示thị 無vô 還hoàn 由do 是thị 則tắc 知tri 本bổn 妙diệu 明minh 心tâm 未vị 嘗thường 生sanh 滅diệt 本bổn 有hữu 真chân 性tánh 迷mê 而nhi 不bất 知tri 卻khước 執chấp 緣duyên 塵trần 自tự 取thủ 流lưu 浪lãng 如như 前tiền 文văn 云vân 由do 汝nhữ 無vô 始thỉ 。至chí 于vu 今kim 生sanh 認nhận 賊tặc 為vi 子tử 。失thất 汝nhữ 元nguyên 常thường 。故cố 受thọ 輪luân 轉chuyển 。然nhiên 雖tuy 權quyền 指chỉ 意ý 顯hiển 即tức 是thị 以dĩ 未vị 不bất 離ly 本bổn 故cố )# 。

阿A 難Nan 言ngôn 我ngã 雖tuy 識thức 此thử 。見kiến 性tánh 無vô 還hoàn 。云vân 何hà 得đắc 知tri 。是thị 我ngã 真chân 性tánh 。

阿A 難Nan 問vấn 意ý 前tiền 對đối 八bát 境cảnh 權quyền 指chỉ 妄vọng 見kiến 有hữu 無vô 還hoàn 義nghĩa 因nhân 是thị 得đắc 識thức 本bổn 真chân 元nguyên 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。為vi 復phục 只chỉ 此thử 表biểu 知tri 性tánh 常thường 為vi 更cánh 有hữu 義nghĩa 別biệt 得đắc 真chân 妄vọng 故cố 云vân 云vân 何hà 得đắc 知tri 。等đẳng ○# 解giải 此thử 問vấn 意ý 者giả 如như 云vân 雖tuy 識thức 二nhị 月nguyệt 何hà 謂vị 真chân 月nguyệt ○# 疏sớ/sơ 向hướng 下hạ 更cánh 約ước 用dụng 有hữu 優ưu 劣liệt 體thể 無vô 差sai 異dị 用dụng 約ước 人nhân 辨biện 體thể 對đối 物vật 論luận 斯tư 則tắc 前tiền 後hậu 三tam 義nghĩa 以dĩ 辨biện 真chân 也dã 一nhất 顯hiển 無vô 生sanh 滅diệt 二nhị 明minh 有hữu 勝thắng 用dụng 三tam 示thị 無vô 差sai 別biệt 故cố 。此thử 答đáp 釋thích 分phân 為vi 二nhị 科khoa )# 。

佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。吾ngô 今kim 問vấn 汝nhữ 。今kim 汝nhữ 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。清thanh 淨tịnh 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 。見kiến 於ư 初sơ 禪thiền 。得đắc 無vô 障chướng 礙ngại 。

(# 得đắc 初sơ 果quả 證chứng 方phương 斷đoạn 分phân 別biệt 故cố 云vân 未vị 得đắc 無vô 漏lậu 。自tự 無vô 定định 力lực 假giả 他tha 而nhi 見kiến 故cố 云vân 承thừa 佛Phật 神thần 力lực 。借tá 通thông 令linh 見kiến 者giả 意ý 欲dục 阿A 難Nan 信tín 知tri 自tự 己kỷ 見kiến 之chi 真chân 用dụng 有hữu 若nhược 是thị 也dã 色sắc 界giới 之chi 首thủ 梵Phạm 眾chúng 梵Phạm 輔phụ 大đại 梵Phạm 俱câu 名danh 初sơ 禪thiền )# 。

而nhi 阿A 那Na 律Luật 。見kiến 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。如như 觀quan 掌chưởng 中trung 。菴am 摩ma 勒lặc 果quả 。

阿A 那Na 律Luật 。此thử 云vân 如như 意ý 亦diệc 云vân 無vô 貧bần 過quá 去khứ 以dĩ 食thực 施thí 辟Bích 支Chi 佛Phật 。九cửu 十thập 一nhất 劫kiếp 。天thiên 上thượng 人nhân 中trung 。受thọ 如như 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 所sở 劣liệt 少thiểu 未vị 入nhập 道đạo 時thời 為vi 性tánh 多đa 睡thụy 為vi 佛Phật 所sở 呵ha 因nhân 是thị 不bất 寐mị 遂toại 失thất 明minh 耳nhĩ 佛Phật 教giáo 修tu 天thiên 眼nhãn 用dụng 見kiến 世thế 事sự 因nhân 是thị 修tu 得đắc 見kiến 三Tam 千Thiên 界Giới 如như 觀quán 掌chưởng 果quả 。大đại 論luận 所sở 明minh 大đại 阿A 羅La 漢Hán 。見kiến 小tiểu 千thiên 界giới 大đại 辟Bích 支Chi 見kiến 百bách 佛Phật 界giới 諸chư 佛Phật 見kiến 一nhất 切thiết 佛Phật 。土thổ 那na 律luật 獨độc 見kiến 大Đại 千Thiên 者giả 以dĩ 彼bỉ 偏thiên 修tu 作tác 意ý 數số 故cố 於ư 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。天thiên 眼nhãn 第đệ 一nhất 。今kim 言ngôn 閻Diêm 浮Phù 者giả 以dĩ 大Đại 千Thiên 皆giai 有hữu 閻Diêm 浮Phù 以dĩ 別biệt 顯hiển 緫# 亦diệc 不bất 相tương 違vi ○# 標tiêu 阿A 那Na 律Luật 斛Hộc 飯Phạn 王Vương 子tử 。身thân 雖tuy 出xuất 家gia 。性tánh 多đa 睡thụy 眠miên 佛Phật 呵ha 為vi 畜súc 之chi 類loại 咄đốt 咄đốt 胡hồ 為vi 寐mị 甕úng 螺loa 蚌# 蛤# 類loại 一nhất 睡thụy 一nhất 千thiên 年niên 佛Phật 出xuất 無vô 由do 值trị 從tùng 此thử 七thất 日nhật 七thất 夜dạ 。不bất 眠miên 失thất 其kỳ 雙song 目mục 。世Thế 尊Tôn 愍mẫn 之chi 令linh 修tu 樂nhạo 見kiến 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。遂toại 證chứng 半bán 頭đầu 天thiên 眼nhãn 能năng 觀quán 一nhất 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 所sở 化hóa 之chi 境cảnh ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 凖# 淨tịnh 名danh 經kinh 那na 律luật 答đáp 嚴nghiêm 淨tịnh 梵Phạm 王Vương 云vân 吾ngô 見kiến 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。如như 觀quán 掌chưởng 果quả 。此thử 云vân 見kiến 閻Diêm 浮Phù 者giả 且thả 從tùng 近cận 示thị 閻Diêm 浮Phù 提Đề 者giả 。洲châu 有hữu 此thử 樹thụ 從tùng 樹thụ 得đắc 名danh 無vô 故cố 不bất 翻phiên 私tư 謂vị 菴am 摩ma 羅la 舊cựu 翻phiên 難nạn/nan 分phân 別biệt 其kỳ 果quả 似tự 桃đào 非phi 桃đào 似tự 柰nại 非phi 柰nại 故cố 耳nhĩ )# 。

諸chư 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。見kiến 百bách 千thiên 界giới 。

(# 疏sớ/sơ 初Sơ 地Địa 見kiến 百bách 佛Phật 土độ 二nhị 地địa 見kiến 千thiên 世thế 界giới 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。見kiến 無vô 量lượng 不bất 可khả 說thuyết 佛Phật 。剎sát 微vi 塵trần 數số 世thế 界giới 也dã )# 。

十thập 方phương 如Như 來Lai 。窮cùng 盡tận 微vi 塵trần 。清thanh 淨tịnh 國quốc 土độ 。無vô 所sở 不bất 矚chú 。

(# 佛Phật 具cụ 五ngũ 眼nhãn 三tam 智trí 所sở 見kiến 窮cùng 盡tận 法Pháp 界Giới 已dĩ 上thượng 四tứ 位vị 階giai 級cấp 所sở 見kiến 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 蓋cái 真chân 見kiến 之chi 用dụng 隨tùy 證chứng 所sở 得đắc 漸tiệm 明minh 漸tiệm 遠viễn 也dã )# 。

眾chúng 生sanh 洞đỗng 視thị 。不bất 過quá 分phần 寸thốn 。

(# 隔cách 紙chỉ 瞙# 不bất 見kiến 外ngoại 物vật 隔cách 皮bì 膚phu 不bất 見kiến 五ngũ 臟tạng 豈khởi 同đồng 前tiền 聖thánh 真chân 見kiến 之chi 用dụng 斯tư 則tắc 真chân 見kiến 妄vọng 見kiến 前tiền 後hậu 五ngũ 重trọng/trùng 條điều 然nhiên 可khả 辨biện 而nhi 云vân 云vân 何hà 得đắc 知tri 。是thị 我ngã 真chân 性tánh 。胡hồ 不bất 察sát 焉yên )# 。

阿A 難Nan 且thả 吾ngô 與dữ 汝nhữ 。觀quán 四Tứ 天Thiên 王Vương 。所sở 住trụ 宮cung 殿điện 。中trung 間gian 徧biến 覽lãm 水thủy 陸lục 空không 行hành 。雖tuy 有hữu 昬# 明minh 種chủng 種chủng 形hình 像tượng 。無vô 非phi 前tiền 塵trần 。分phân 別biệt 留lưu 礙ngại 。

分phân 別biệt 者giả 。差sai 別biệt 也dã 或hoặc 可khả 前tiền 塵trần 留lưu 礙ngại 即tức 是thị 所sở 分phân 別biệt 之chi 境cảnh ○# 標tiêu 權quyền 與dữ 汝nhữ 觀quán 須Tu 彌Di 山Sơn 半bán 。腹phúc 四tứ 萬vạn 由do 旬tuần 其kỳ 間gian 物vật 象tượng )# 。

汝nhữ 應ưng 於ư 此thử 。分phân 別biệt 自tự 他tha 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 標tiêu 勸khuyến 也dã 汝nhữ 應ưng 於ư 此thử 。所sở 緣duyên 境cảnh 中trung 。試thí 分phần/phân 自tự 他tha 令linh 其kỳ 差sai 別biệt 自tự 即tức 見kiến 性tánh 他tha 即tức 物vật 象tượng )# 。

吾ngô 今kim 將tương 汝nhữ 擇trạch 於ư 見kiến 中trung 。誰thùy 是thị 我ngã 體thể 。誰thùy 為vi 物vật 象tượng 。

(# 將tương 請thỉnh 也dã 誰thùy 何hà 也dã 我ngã 今kim 請thỉnh 汝nhữ 。於ư 所sở 見kiến 中trung 詳tường 而nhi 擇trạch 之chi 何hà 者giả 是thị 汝nhữ 見kiến 體thể 何hà 者giả 是thị 其kỳ 。物vật 象tượng 此thử 正chánh 勸khuyến 令linh 揀giản )# 。

阿A 難Nan 極cực 汝nhữ 見kiến 源nguyên 。從tùng 日nhật 月nguyệt 宮cung 。是thị 物vật 非phi 汝nhữ 。至chí 七thất 金kim 山sơn 。周chu 徧biến 諦đế 觀quán 雖tuy 種chủng 種chủng 光quang 。亦diệc 物vật 非phi 汝nhữ 。漸tiệm 漸tiệm 更cánh 觀quan 。雲vân 騰đằng 鳥điểu 飛phi 。風phong 動động 塵trần 起khởi 。樹thụ 木mộc 山sơn 川xuyên 。草thảo 芥giới 人nhân 畜súc 。咸hàm 物vật 非phi 汝nhữ 。

(# 極cực 窮cùng 也dã 研nghiên 窮cùng 汝nhữ 之chi 見kiến 性tánh 自tự 遠viễn 至chí 近cận 所sở 見kiến 無vô 非phi 物vật 象tượng 非phi 是thị 汝nhữ 之chi 見kiến 性tánh 芥giới 小tiểu 草thảo 也dã ○# 標tiêu 從tùng 四Tứ 天Thiên 王Vương 。宮cung 至chí 南nam 海hải 岸ngạn 六lục 十thập 四tứ 萬vạn 里lý )# 。

阿A 難Nan 是thị 諸chư 近cận 遠viễn 諸chư 有hữu 物vật 性tánh 。雖tuy 復phục 差sai 殊thù 。同đồng 汝nhữ 見kiến 精tinh 。清thanh 淨tịnh 所sở 矚chú 。則tắc 諸chư 物vật 類loại 。自tự 有hữu 差sai 別biệt 。見kiến 性tánh 無vô 殊thù 。此thử 精tinh 妙diệu 明minh 。誠thành 汝nhữ 見kiến 性tánh 。

(# 疏sớ/sơ 物vật 類loại 雖tuy 殊thù 見kiến 性tánh 常thường 一nhất 不bất 隨tùy 境cảnh 異dị 即tức 是thị 汝nhữ 真chân 此thử 顯hiển 真chân 見kiến 平bình 等đẳng 無vô 差sai 汝nhữ 前tiền 問vấn 云vân 云vân 何hà 得đắc 知tri 。是thị 我ngã 真chân 性tánh 。今kim 明minh 境cảnh 自tự 差sai 別biệt 見kiến 性tánh 無vô 殊thù 。由do 是thị 得đắc 知tri 是thị 汝nhữ 真chân 性tánh ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 而nhi 此thử 見kiến 性tánh 猶do 屬thuộc 二nhị 月nguyệt 私tư 謂vị 阿A 難Nan 所sở 疑nghi 我ngã 雖tuy 識thức 此thử 。見kiến 性tánh 無vô 還hoàn 。云vân 何hà 得đắc 知tri 。是thị 我ngã 真chân 性tánh 。如Như 來Lai 所sở 答đáp 豈khởi 不bất 顯hiển 真chân 但đãn 由do 見kiến 性tánh 似tự 在tại 於ư 內nội 真chân 性tánh 必tất 周chu 於ư 外ngoại 佛Phật 欲dục 示thị 之chi 故cố 指chỉ 一nhất 切thiết 物vật 象tượng 。皆giai 是thị 見kiến 精tinh 所sở 矚chú 矚chú 既ký 斯tư 徧biến 性tánh 何hà 攸du 局cục 此thử 寄ký 見kiến 性tánh 之chi 徧biến 以dĩ 顯hiển 真chân 性tánh 之chi 徧biến 夫phu 何hà 二nhị 說thuyết 各các 從tùng 一nhất 義nghĩa 乎hồ 然nhiên 則tắc 肉nhục 眼nhãn 所sở 見kiến 。物vật 象tượng 森sâm 羅la 佛Phật 眼nhãn 所sở 觀quán 真chân 空không 冥minh 寂tịch 猶do 恐khủng 阿A 難Nan 認nhận 此thử 見kiến 性tánh 既ký 周chu 外ngoại 物vật 仍nhưng 謂vị 外ngoại 物vật 同đồng 我ngã 能năng 見kiến 是thị 故cố 下hạ 文văn 推thôi 而nhi 破phá 之chi )# 。

若nhược 見kiến 是thị 物vật 。則tắc 汝nhữ 亦diệc 可khả 。見kiến 吾ngô 之chi 見kiến 。

(# 疏sớ/sơ 汝nhữ 若nhược 執chấp 言ngôn 汝nhữ 能năng 見kiến 心tâm 同đồng 所sở 見kiến 物vật 亦diệc 有hữu 差sai 別biệt 。斯tư 則tắc 見kiến 即tức 是thị 物vật 佛Phật 之chi 見kiến 性tánh 亦diệc 合hợp 是thị 物vật 應ưng 被bị 汝nhữ 見kiến ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 若nhược 汝nhữ 認nhận 見kiến 為vi 物vật 吾ngô 見kiến 亦diệc 同đồng 是thị 物vật 汝nhữ 應ưng 可khả 見kiến )# 。

若nhược 同đồng 見kiến 者giả 。名danh 為vi 見kiến 吾ngô 。吾ngô 不bất 見kiến 時thời 。何hà 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 處xứ 。

(# 疏sớ/sơ 汝nhữ 若nhược 執chấp 言ngôn 我ngã 與dữ 世thế 尊tôn 同đồng 緣duyên 物vật 時thời 世Thế 尊Tôn 之chi 見kiến 既ký 着trước 彼bỉ 物vật 我ngã 見kiến 物vật 時thời 便tiện 是thị 見kiến 佛Phật 之chi 見kiến 經kinh 文văn 省tỉnh 略lược 但đãn 言ngôn 見kiến 吾ngô 此thử 牒điệp 所sở 計kế 也dã 即tức 便tiện 破phá 云vân 吾ngô 不bất 見kiến 時thời 。何hà 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 處xứ 。意ý 云vân 我ngã 若nhược 不bất 緣duyên 彼bỉ 物vật 之chi 時thời 名danh 為vi 不bất 見kiến 。此thử 不bất 見kiến 體thể 汝nhữ 應ưng 合hợp 見kiến 為vi 何hà 不bất 見kiến 也dã ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 汝nhữ 縱túng/tung 救cứu 云vân 我ngã 與dữ 世thế 尊tôn 同đồng 將tương 心tâm 眼nhãn 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 即tức 是thị 見kiến 佛Phật 。之chi 見kiến 吾ngô 不bất 緣duyên 境cảnh 之chi 時thời 此thử 不bất 見kiến 處xứ 汝nhữ 何hà 不bất 見kiến 耶da )# 。

若nhược 見kiến 不bất 見kiến 。自tự 然nhiên 非phi 彼bỉ 。不bất 見kiến 之chi 相tướng 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 破phá 轉chuyển 計kế 也dã 汝nhữ 若nhược 執chấp 言ngôn 我ngã 亦diệc 見kiến 佛Phật 不bất 見kiến 之chi 體thể 復phục 有hữu 何hà 失thất 故cố 云vân 若nhược 見kiến 不bất 見kiến 。即tức 便tiện 破phá 云vân 自tự 然nhiên 非phi 彼bỉ 。不bất 見kiến 之chi 相tướng 。意ý 云vân 不bất 見kiến 之chi 體thể 既ký 被bị 汝nhữ 見kiến 此thử 則tắc 何hà 成thành 不bất 見kiến 之chi 相tướng 。不bất 見kiến 之chi 體thể 已dĩ 被bị 見kiến 故cố ○# 解giải 若nhược 有hữu 處xứ 可khả 見kiến 即tức 是thị 物vật 象tượng 秖kỳ 可khả 名danh 見kiến 何hà 名danh 見kiến 不bất 見kiến 耶da )# 。

若nhược 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 地địa 。自tự 然nhiên 非phi 物vật 。云vân 何hà 非phi 汝nhữ 。

(# 疏sớ/sơ 此thử 文văn 之chi 意ý 展triển 轉chuyển 結kết 歸quy 都đô 有hữu 五ngũ 重trùng 以dĩ 顯hiển 阿A 難Nan 見kiến 性tánh 經kinh 文văn 存tồn 三tam 而nhi 隱ẩn 二nhị 意ý 若nhược 具cụ 論luận 者giả 合hợp 云vân 若nhược 不bất 見kiến 吾ngô 。不bất 見kiến 之chi 處xứ 。亦diệc 不bất 見kiến 吾ngô 見kiến 處xứ 既ký 不bất 見kiến 吾ngô 見kiến 處xứ 吾ngô 見kiến 自tự 然nhiên 非phi 物vật 。吾ngô 見kiến 若nhược 非phi 是thị 物vật 汝nhữ 見kiến 亦diệc 非phi 是thị 物vật 汝nhữ 見kiến 既ký 非phi 是thị 物vật 云vân 何hà 非phi 汝nhữ 真chân 見kiến )# 。

又hựu 則tắc 汝nhữ 今kim 。見kiến 物vật 之chi 時thời 。汝nhữ 既ký 見kiến 物vật 。物vật 亦diệc 見kiến 汝nhữ 。體thể 性tánh 紛phân 雜tạp 。則tắc 汝nhữ 與dữ 我ngã 。并tinh 諸chư 世thế 間gian 。不bất 成thành 安an 立lập 。

(# 又hựu 若nhược 汝nhữ 執chấp 見kiến 性tánh 是thị 物vật 亦diệc 應ưng 彼bỉ 物vật 即tức 是thị 於ư 見kiến 如như 是thị 則tắc 應ưng 汝nhữ 見kiến 物vật 時thời 物vật 亦diệc 見kiến 汝nhữ 。斯tư 則tắc 人nhân 物vật 如như 何hà 分phần/phân 辨biện 物vật 體thể 見kiến 性tánh 自tự 然nhiên 雜tạp 亂loạn 物vật 即tức 是thị 汝nhữ 汝nhữ 即tức 是thị 物vật 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。俱câu 不bất 成thành 立lập 如như 何hà 名danh 為vi 安an 立lập 。諦đế 耶da ○# 標tiêu 復phục 云vân 世thế 界giới 安an 立lập 諦đế 中trung 須tu 安an 心tâm 境cảnh ○# 解giải 真chân 際tế 曰viết 見kiến 若nhược 為vi 物vật 許hứa 汝nhữ 見kiến 者giả 汝nhữ 見kiến 亦diệc 須tu 為vi 他tha 所sở 見kiến 是thị 則tắc 體thể 性tánh 雜tạp 亂loạn 。自tự 他tha 不bất 分phân 情tình 與dữ 無vô 情tình 。不bất 成thành 安an 立lập 。

阿A 難Nan 若nhược 汝nhữ 見kiến 時thời 。是thị 汝nhữ 非phi 我ngã 。見kiến 性tánh 周chu 徧biến 。非phi 汝nhữ 而nhi 誰thùy 。

(# 疏sớ/sơ 若nhược 汝nhữ 現hiện 見kiến 物vật 時thời 宛uyển 然nhiên 分phần/phân 辨biện 阿A 難Nan 非phi 佛Phật 佛Phật 非phi 阿A 難Nan 此thử 則tắc 世thế 間gian 顯hiển 然nhiên 安an 立lập 皆giai 汝nhữ 見kiến 性tánh 周chu 徧biến 了liễu 知tri 此thử 周chu 徧biến 性tánh 若nhược 非phi 汝nhữ 真chân 復phục 是thị 何hà 耶da 故cố 結kết 云vân 非phi 汝nhữ 而nhi 誰thùy 。 ○# 解giải 見kiến 性tánh 雖tuy 同đồng 各các 自tự 受thọ 用dụng 一nhất 室thất 千thiên 燈đăng 光quang 豈khởi 有hữu 別biệt 而nhi 彼bỉ 此thử 自tự 照chiếu 不bất 相tương 雜tạp 矣hĩ )# 。

云vân 何hà 自tự 疑nghi 。汝nhữ 之chi 真chân 性tánh 。性tánh 汝nhữ 不bất 真chân 。取thủ 我ngã 求cầu 實thật 。

(# 疏sớ/sơ 責trách 其kỳ 不bất 認nhận 也dã 此thử 是thị 汝nhữ 之chi 真chân 性tánh 。能năng 性tánh 於ư 汝nhữ 謂vị 性tánh 一nhất 切thiết 心tâm 。也dã 前tiền 云vân 汝nhữ 身thân 汝nhữ 心tâm 。皆giai 是thị 妙diệu 明minh 真chân 精tinh 。妙diệu 心tâm 中trung 所sở 現hiện 物vật 。而nhi 不bất 自tự 識thức 卻khước 從tùng 他tha 求cầu 豈khởi 不bất 迷mê 倒đảo 此thử 之chi 大đại 意ý 明minh 真chân 見kiến 離ly 緣duyên 周chu 徧biến 法Pháp 界Giới 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。妙diệu 用dụng 無vô 邊biên 平bình 等đẳng 清thanh 淨tịnh 體thể 非phi 差sai 別biệt 用dụng 釋thích 前tiền 文văn 云vân 何hà 得đắc 知tri 。是thị 我ngã 真chân 性tánh 。 ○# 解giải 孤cô 山sơn 曰viết 真chân 性tánh 在tại 汝nhữ 而nhi 自tự 不bất 能năng 知tri 。其kỳ 真chân 翻phiên 取thủ 我ngã 言ngôn 以dĩ 求cầu 其kỳ 實thật 迷mê 之chi 甚thậm 也dã 責trách 之chi 深thâm 也dã )# 。

首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 。義Nghĩa 海Hải 卷quyển 第đệ 五ngũ

音âm 釋thích

胝chi

(# 張trương 尼ni 切thiết )# 。

殞vẫn

(# 千thiên 敏mẫn 切thiết )# 。

腠thấu

(# 倉thương 奏tấu 切thiết 膚phu 理lý 也dã )# 。

耄mạo

(# 莫mạc 報báo 切thiết 老lão 耄mạo 也dã )# 。

悴tụy

(# 秦tần 醉túy 切thiết 癄# 悴tụy 也dã )# 。