thọ noãn thức

Phật Quang Đại Từ Điển

(壽暖識) Thọ là thọ mệnh, chỉ cho sự sống; Noãn là hơi ấm, chỉ cho nhục thể; Thức là tâm thức, chỉ cho tinh thần. Mối quan hệ giữa 3 yếu tố này, theo kinh Tạp a hàm quyển 10 và kinh Trung a hàm quyển 58 là quan hệ hỗ tưong y trì, nghĩa là 3 yếu tố phải nương tựa lẫn nhau thì sự sống mới được duy trì liên tục, hệt như sự quan hệ giữa dầu, bấc đèn và lửa đèn, thiếu một trong 3 thì đèn liền tắt. Kinh Tạp a hàm quyển 21 (Đại 2, 150 trung) nói: Thọ,noãn cùng vớithức, lúc bỏ thân đều bỏ, thân ấy để ngoài gò mả, vô tâm như gỗ đá. Luận Câu xá quyển 5 (Đại 29, 26 thượng) nói: Thọ, noãn cùng với thức, ba pháp lúc lìa thân, thân ấy nằm cứng đờ, như gỗ không hay biết. Luận Thành duy thức quyển 3 (Đại 31, 16 hạ) ghi: Khế kinh nói: Ba thứthọ, noãn và thức, phải nương tựa lẫn nhau mới tồn tại liên tục. Ngoài ra, về mối quan hệ hỗ tương giữa thọ, noãn và thức, các nhà Câu xá cũng như Duy thức còn có nhiều thuyết phức tạp.[X. Duy thức luận nghĩa bí Q.3, phần cuối; Ma ha chỉ quán Q.4, hạ].(xt. Thọ).