thọ lượng
Phật Quang Đại Từ Điển
(壽量) Sự dài ngắn của mệnh sống. Về thọ lượng của chúng sinh trong 3 cõi 6 đường thì luận Câu xá quyển 11 cho rằng, trong cõi người, người ở châu Bắc câu lô sống đến 1000 tuổi, người ở châu Tây ngưu hóa sống khoảng 500 tuổi, người ở châu Đông thắng thân sống khoảng 250 tuổi, còn người ở châu Nam thiệm bộ thì thọ lượng không nhất định, như thọ mệnh ở thời kì cuối cùng của kiếp Giảm là 10 tuổi, thọ mệnh ở thời kì kiếp Sơ là vô lượng. Cứ 1 tuổi nói trên là 1 năm ở nhân gian.Về thọ lượng ở cõi trời thì thọ mệnh của Tứ thiên vương (tầng trời thấp nhất trong 6 tầng trời cõi Dục) là 500 tuổi (một ngày đêm ở đây bằng 50 năm ở nhân gian). Năm tầng trời còn lại, cứ theo thứ tự thêm lên gấp đôi, tức thọ mệnh ở tầng trời thứ 2 là 1000 tuổi(một ngày đêm ở đây bằng 100 năm ở nhân gian). Thọ mệnh ở tầng trời thứ 3 là 2000 tuổi(một ngày đêm ở đây bằng 200 năm ở nhân gian). Thọ mệnh ở tầng trời thứ 4, thứ 5 và thứ 6 lại theo thứ tự thêm lên gấp đôi nữa. Về thọ lượng của chư thiên ở cõi Sắc thì tiêu chuẩn của thân lượng đối với sự dài ngắn của thọ mệnh cũng có ảnh hưởng. Chư Thiên cõi Phạm chúng thân cao nửa do tuần(du thiện na), cõi Phạm phụ 1 do tuần, cõi Đại phạm 1,5 do tuần, cho đến cõi trời Sắc cứu cánh là 1 vạn 6 nghìn do tuần, theo đó thì thọ mệnh ở các cõi Phạm thiên này là từ nửa kiếp cho đến 1 vạn 6 nghìn kiếp. Về thọ lượng của chư thiên ở cõi Vô sắc thì được tính từ dưới lên trên: Tức 2 vạn kiếp, 4 vạn kiếp, 6 vạn kiếp và 8 vạn . Về cách tính kiếp thì từ cõi trời Thiểu quang trở lên là Đại kiếp (80 kiếp), 3 tầng trời cõi Sơ thiền là nửa Đại kiếp. Nếu trong Ác thú thì thọ mệnh ở địa ngục Đẳng hoạt là 500 tuổi(một ngày đêm ở địa ngục này bằng 500 tuổi ở Tứ thiên vương), cho đến thọ mệnh ở địa ngục Viêm nhiệt là 1 vạn 6 nghìn tuổi(một ngày đêm ở địa ngục này bằng thọ lượng 1 vạn 6 nghìn tuổi của chư Thiên cõi Tha hóa tự tại). Còn thọ mệnh ở địa ngục Cực nhiệt là nửa Trung kiếp (10 kiếp), ở địa ngục Vô gián là 1 Trung kiếp. Về thọ lượng trong cõi bàng sinh (súc sinh đạo) thì phần nhiều không có hạn nhất định, sống lâu nhất thì như Đại long vương Nan đà… là 1 Trung kiếp, còn lại như loài quỉ thì thọ mệnh 500 tuổi(một ngày đêm ở quỉ đạo bằng 1 tháng ở nhân gian). Về thọ lượng của chư Phật, theo kinh Phật danh quyển 7, 8 thì thọ mệnh của Phật Diệu thanh 6 phân thanh là 6 nghìn tuổi, đức Trí tự tại Như lai là 12 nghìn tuổi, Phật Uy đức tự tại 76 nghìn tuổi, Phật Đại chúng tự tại 60 nghìn tuổi, Phật Thắng thanh 1 trăm nghìn tuổi, Phật Nguyệt diện chỉ một ngày đêm, Phật Nhật diện 1 nghìn 8 trăm tuổi, Phật Ca diếp 20tiểu kiếp, Phật Thích ca 100 tuổi. Theo thuyết của phẩm Thọ lượng trong kinh Hoa nghiêm (bản dịch mới), một kiếp ở thế giới Sa bà của Phật Thích ca mâu ni là một ngày đêm ở thế giới Cực lạc của Phật A di đà; một kiếp ở thế giới Cực lạc là một ngày đêm ở thế giới Ca sa chàng của Phật Kim cương kiên; một kiếp ở thế giới Ca sa chàng là một ngày đêm ở thế giới Bất thoái chuyển âm thanh của Phật Thiện thắng quang minh liên hoa khai phu; cho đến một kiếp ở thế giới cuối cùng trải qua trăm vạn a tăng kì thế giới là 1 ngày đêm ở thế giới Thắng liên hoa của Phật Hiền thắng. [X. kinh Tạp a hàm Q.48; phẩm Địa ngục trong kinh Trường a hàm Q.19; phẩm Đao lợi thiên trong kinh Trường a hàm Q.20; kinh Vô lượng thọ Q.thượng; phẩm Thọ lượng trong kinh Kim quang minh tối thắng vương Q.1; luận Đại tì bà sa Q.116, 135; luận Tạp tâm Q.2; luận Du già sư địa Q.4; luận Đại trí độ Q.13].