天Thiên 竺Trúc 國Quốc 菩Bồ 提Đề 達Đạt 摩Ma 禪Thiền 師Sư 論Luận
方Phương 廣Quảng 錩 整Chỉnh 理Lý
〔# 錄lục 文văn 二nhị 〕#
（# 前tiền 殘tàn ）#
寂tịch 。 無vô 礙ngại 為vi 道đạo 。 故cố 名danh 。
悟ngộ 心tâm
言ngôn 。
定định 心tâm
者giả 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 於ư 五ngũ 欲dục 境cảnh 界giới 。 不bất 亂loạn 不bất 惑hoặc 。 由do 看khán 心tâm 故cố 。 中trung 不bất 令linh 亂loạn 。 故cố 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
念niệm 定định 總tổng 持trì 。 辯biện 才tài 不bất 斷đoạn 。
故cố 云vân
亦diệc 名danh 定định 心tâm
言ngôn 。
息tức 心tâm
者giả 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 息tức 妄vọng 緣duyên 。 歸quy 真chân 心tâm 寂tịch 定định 。 故cố 云vân 。
亦diệc 名danh 息tức 心tâm
言ngôn 。
徵trưng 心tâm
者giả 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 即tức 見kiến 心tâm 中trung 心tâm 。 心tâm 數số 法pháp 。 攀phàn 緣duyên 妄vọng 想tưởng 。 卻khước 徵trưng 緣duyên 心tâm 。 虛hư 妄vọng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 故cố 云vân 。
亦diệc 名danh 徵trưng 心tâm
言ngôn 。
達đạt 心tâm
者giả 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 漸tiệm 契khế 自tự 心tâm 。 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 不bất 為vị 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 諸chư 垢cấu 。 之chi 所sở 染nhiễm 污ô 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 故cố 云vân 。
亦diệc 名danh 達đạt 心tâm
言ngôn 。
了liễu 心tâm
者giả 。 由do 看khán 心tâm 故cố 。 了liễu 自tự 己kỷ 心tâm 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 靈linh 通thông 迅tấn 速tốc 。 而nhi 體thể 常thường 住trụ 不bất 動động 。 畢tất 究cứu 寂tịch 滅diệt 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 故cố 云vân 。
亦diệc 名danh 了liễu 心tâm
言ngôn 。
知tri 心tâm
由do 看khán 心tâm 故cố 。 知tri 心tâm 去khứ 來lai 。 知tri 心tâm 生sanh 時thời 。 知tri 心tâm 滅diệt 時thời 。 知tri 過quá 去khứ 心tâm 已dĩ 滅diệt 不bất 可khả 得đắc 。 未vị 來lai 心tâm 未vị 至chí 不bất 可khả 得đắc 。 現hiện 在tại 心tâm 不bất 住trụ 不bất 可khả 得đắc 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 知tri 心tâm 去khứ 。 來lai 。 生sanh 。 滅diệt 悉tất 常thường 善thiện 。 故cố 云vân 。
知tri 心tâm
言ngôn 。
止chỉ 心tâm 門môn
者giả 。 由do 常thường 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 不bất 令linh 妄vọng 念niệm 輒triếp 生sanh 。 止chỉ 念niệm 不bất 生sanh 。 故cố 云vân 。
亦diệc 名danh 止chỉ 心tâm
言ngôn 。
察sát 心tâm
者giả 。 由do 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 察sát 煩phiền 惱não 賊tặc 。 六lục 根căn 中trung 六lục 個cá 頭đầu 首thủ 大đại 賊tặc 。 六lục 根căn 者giả 。 眼nhãn 愛ái 美mỹ 色sắc 。 耳nhĩ 貪tham 好hảo 聲thanh 。 鼻tị 貪tham 好hảo/hiếu 香hương 。 舌thiệt 貪tham 美mỹ 味vị 。 身thân 貪tham 滑hoạt 細tế 。 意ý 貪tham 六lục 塵trần 。 六lục 塵trần 者giả 。 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 法pháp 也dã 。 若nhược 貪tham 著trước 生sanh 愛ái 。 即tức 為vi 所sở 燒thiêu 。 是thị 故cố 智trí 者giả 。 察sát 六lục 塵trần 賊tặc 。 不bất 令linh 得đắc 入nhập 。 譬thí 如như 關quan 令linh 守thủ 門môn 。 端đoan 坐tọa 專chuyên 察sát 。 門môn 中trung 有hữu 人nhân 來lai 去khứ 。 悉tất 須tu 察sát 慮lự 。 不bất 得đắc 一nhất 人nhân 輒triếp 盜đạo 來lai 去khứ 。 察sát 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 所sở 云vân 。
察sát
者giả 。 即tức 是thị 覺giác 察sát 之chi 義nghĩa 。 覺giác 察sát 心tâm 口khẩu 善thiện 惡ác 等đẳng 念niệm 。 悉tất 無vô 遺di 漏lậu 。 若nhược 有hữu 善thiện 念niệm 。 即tức 隨tùy 生sanh 滅diệt 。 若nhược 有hữu 惡ác 念niệm 。 急cấp 手thủ 覺giác 察sát 。 挫tỏa 制chế 斷đoạn 除trừ 。 常thường 自tự 覺giác 察sát 身thân 心tâm 過quá 失thất 。 故cố 云vân 。
察sát 心tâm
言ngôn 。
覺giác 心tâm
者giả 。 由do 看khán 守thủ 心tâm 故cố 。 即tức 覺giác 自tự 體thể 性tánh 真Chân 如Như 。 無vô 色sắc 無vô 形hình 。 非phi 常thường 非phi 斷đoạn 。 非phi 外ngoại 非phi 內nội 。 亦diệc 非phi 中trung 間gian 。 離ly 諸chư 色sắc 相tướng 。 不bất 出xuất 不bất 沒một 。 非phi 方phương 非phi 圓viên 。 大đại 小tiểu 。 長trường 短đoản 。 離ly 有hữu 離ly 無vô 。 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。 此thử 是thị 自tự 家gia 真Chân 如Như 心tâm 。 本bổn 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 說thuyết 。 分phân 別biệt 顯hiển 示thị 。 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
如như 自tự 觀quán 身thân 實thật 相tướng 。
與dữ 法Pháp 相tương 應ứng 。 自tự 體thể 無vô 為vi 。 即tức 合hợp 僧Tăng 義nghĩa 。 即tức 是thị 僧Tăng 寶bảo 。 動động 成thành 物vật 執chấp 。 即tức 為vi 法pháp 義nghĩa 。 即tức 是thị 法Pháp 寶bảo 。 常thường 覺giác 。 即tức 為vi 佛Phật 義nghĩa 。 即tức 是thị 佛Phật 寶bảo 。 照chiếu 見kiến 心tâm 中trung 三Tam 寶Bảo 。 復phục 覺giác 佛Phật 在tại 身thân 心tâm 。 若nhược 內nội 覓mịch 。 不bất 久cửu 見kiến 佛Phật 。 若nhược 著trước 相tương/tướng 外ngoại 求cầu 。 累lũy 劫kiếp 施thi 功công 。 去khứ 道đạo 轉chuyển 遠viễn 。 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
若nhược 自tự 觀quán 者giả 。 名danh 為vi 正chánh 觀quán 。
正chánh 觀quán 者giả 。 謂vị 自tự 觀quán 身thân 心tâm 。 得đắc 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 道đạo 。 故cố 名danh 正chánh 觀quán 。 若nhược 他tha 觀quán 者giả 。 名danh 為vi 邪tà 觀quán 。 邪tà 觀quán 者giả 。 謂vị 身thân 心tâm 之chi 外ngoại 。 妄vọng 取thủ 境cảnh 界giới 。 或hoặc 見kiến 諸chư 佛Phật 。 菩Bồ 薩Tát 。 青thanh 。 黃hoàng 。 赤xích 。 白bạch 。 光quang 明minh 等đẳng 事sự 。 並tịnh 是thị 想tưởng 心tâm 妄vọng 見kiến 。 與dữ 道Đạo 相tương 違vi 。 故cố 名danh 邪tà 觀quán 。 言ngôn 覺giác 心tâm 者giả 。 是thị 覺giác 悟ngộ 之chi 心tâm 。 即tức 是thị 真chân 佛Phật 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 《# 無vô 量lượng 壽thọ 觀quán 經kinh 》# 云vân 。
是thị 心tâm 是thị 佛Phật 。 是thị 心tâm 作tác 佛Phật 。
《# 念Niệm 佛Phật 三Tam 昧Muội 經kinh 》# 云vân 。
念niệm 佛Phật 祇kỳ 是thị 念niệm 心tâm 。 求cầu 心tâm 即tức 是thị 求cầu 佛Phật 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 心tâm 識thức 無vô 形hình 。 佛Phật 無vô 相tướng 貌mạo 。 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
煩phiền 惱não 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。
謂vị 覺giác 煩phiền 惱não 性tánh 空không 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 故cố 名danh 。
覺giác 心tâm
言ngôn 。
亦diệc 名danh 照chiếu 心tâm
者giả 。 慧tuệ 日nhật 明minh 朗lãng 。 照chiếu 自tự 心tâm 源nguyên 。 不bất 以dĩ 日nhật 月nguyệt 。 所sở 照chiếu 為vi 照chiếu 明minh 。 《# 觀quán 世thế 音âm 經kinh 》# 云vân 。
慧tuệ 日nhật 破phá 諸chư 闇ám 。
故cố 名danh
照chiếu 心tâm
言ngôn 。
制chế 心tâm
者giả 。 心tâm 為vi 身thân 之chi 主chủ 。 成thành 敗bại 之chi 事sự 。 皆giai 由do 自tự 心tâm 。 造tạo 惡ác 並tịnh 是thị 心tâm 作tác 。 善thiện 則tắc 天thiên 堂đường 所sở 攝nhiếp 。 惡ác 則tắc 地địa 獄ngục 所sở 收thu 。 不bất 離ly 生sanh 死tử 。 大Đại 士Sĩ 發phát 心tâm 。 善thiện 惡ác 俱câu 斷đoạn 。 降hàng 伏phục 自tự 心tâm 。 入nhập 無vô 生sanh 正chánh 觀quán 。 《# 遺di 教giáo 經kinh 》# 云vân 。
制chế 之chi 一nhất 處xứ 。 無vô 事sự 不bất 辨biện 。
故cố 云vân
亦diệc 名danh 制chế 心tâm
言ngôn 。
亦diệc 名danh 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 心tâm
者giả 。 觀quán 心tâm 自tự 在tại 。 不bất 被bị 生sanh 死tử 繫hệ 縛phược 。 解giải 脫thoát 無vô 礙ngại 。 故cố 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 曰viết 。
禪thiền 定định 解giải 脫thoát 等đẳng 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 法Pháp 。
乃nãi 是thị 智trí 者giả 所sở 知tri 。 非phi 是thị 凡phàm 情tình 所sở 測trắc 。
此thử 大đại 聖thánh 無vô 相tướng 禪thiền 觀quán 門môn 。 並tịnh 是thị 往vãng 古cổ 大đại 德đức 禪thiền 師sư 所sở 作tác 。 一nhất 依y 經kinh 論luận 修tu 學học 。 非phi 是thị 今kim 時thời 謬mậu 說thuyết 。
問vấn 曰viết 。
禪thiền 有hữu 大đại 小tiểu 以dĩ 不phủ 。
答đáp 曰viết 。
禪thiền 觀quán 門môn 有hữu 數số 種chủng 。 一nhất 。 大Đại 乘Thừa 觀quán 門môn 。 二nhị 。 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 門môn 。 小Tiểu 乘Thừa 聲Thanh 聞Văn 觀quán 法pháp 。 即tức 數sổ 息tức 安an 般ban 。 安an 般ban 即tức 有hữu 次thứ 第đệ 。
第đệ 一nhất 禪thiền 。 第đệ 二nhị 禪thiền 。 第đệ 三tam 禪thiền 。 第đệ 四tứ 禪thiền 。 即tức 有hữu 所sở 求cầu 。 即tức 有hữu 所sở 見kiến 。 即tức 有hữu 所sở 得đắc 。 得đắc 生sanh 人nhân 天thiên 。 得đắc 生sanh 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 。 受thọ 快khoái 樂lạc 。 報báo 盡tận 還hoàn 墮đọa 三tam 途đồ 。 即tức 聲Thanh 聞Văn 觀quán 法pháp 。 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 觀quán 法pháp 。 無vô 求cầu 無vô 欲dục 。 無vô 言ngôn 無vô 說thuyết 。 寂tịch 然nhiên 無vô 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 來lai 不bất 去khứ 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 湛trạm 然nhiên 常thường 住trụ 。 若nhược 依y 菩Bồ 薩Tát 五ngũ 門môn 觀quán 法pháp 。 行hành 時thời 定định 。 住trụ 時thời 定định 。 坐tọa 時thời 定định 。 臥ngọa 時thời 定định 。 偃yển 息tức 時thời 定định 。 著trước 衣y 時thời 定định 。 喫khiết 食thực 時thời 定định 。 語ngữ 笑tiếu 時thời 定định 。 一nhất 切thiết 時thời 中trung 。 無vô 有hữu 間gian 念niệm 。 若nhược 依y 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 法pháp 。 身thân 心tâm 俱câu 動động 。 即tức 有hữu 出xuất 定định 。 即tức 有hữu 入nhập 定định 。 若nhược 依y 菩Bồ 薩Tát 觀quán 法pháp 。 無vô 有hữu 出xuất 入nhập 。 湛trạm 然nhiên 一nhất 相tương/tướng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 身thân 雖tuy 動động 作tác 。 心tâm 常thường 不bất 動động 。 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
心tâm 常thường 安an 住trụ 。 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。
人nhân 身thân 喻dụ 如như 何hà 物vật 。 喻dụ 如như 車xa 輪luân 。 人nhân 有hữu 十thập 八bát 識thức 。 車xa 有hữu 十thập 八bát 輻bức 。 輪luân 行hành 千thiên 里lý 轉chuyển 。 車xa 軸trục 恆hằng 如như 故cố 。 鉤câu 心tâm 常thường 不bất 動động 。 若nhược 無vô 鉤câu 心tâm 。 車xa 即tức 破phá 壞hoại 。 不bất 能năng 運vận 載tái 。 《# 頭đầu 陀đà 經kinh 》# 云vân 。
五ngũ 陰ấm 以dĩ 為vi 車xa 。 無vô 相tướng 以dĩ 為vi 牛ngưu 。 調điều 御ngự 以dĩ 為vi 心tâm 。 運vận 載tái 諸chư 群quần 生sanh 。 趣thú 向hướng 般Bát 若Nhã 洲châu 。
人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 亦diệc 如như 十thập 八bát 識thức 。 車xa 輪luân 者giả 。 人nhân 身thân 也dã 。 車xa 有hữu 十thập 八bát 輻bức 。 人nhân 有hữu 十thập 八bát 識thức 。 車xa 鉤câu 心tâm 者giả 。 佛Phật 法Pháp 也dã 。 車xa 軸trục 。 人nhân 心tâm 也dã 。 內nội 有hữu 六lục 根căn 。 外ngoại 有hữu 六lục 塵trần 。 中trung 間gian 有hữu 六lục 識thức 。 六lục 根căn 者giả 。 眼nhãn 。 耳nhĩ 。 鼻tị 。 舌thiệt 。 身thân 。 意ý 。 名danh 為vi 六lục 根căn 。 六lục 塵trần 者giả 。 色sắc 。 聲thanh 。 香hương 。 味vị 。 觸xúc 。 法pháp 。 名danh 為vi 六lục 塵trần 。 六lục 識thức 者giả 。 眼nhãn 識thức 。 耳nhĩ 識thức 。 鼻tị 識thức 。 舌thiệt 識thức 。 身thân 識thức 。 意ý 識thức 。 名danh 為vi 六lục 識thức 。 六lục 根căn 。 六lục 識thức 。 六lục 塵trần 各các 六lục 。 共cộng 為vi 十thập 八bát 。 亦diệc 名danh 十thập 八bát 界giới 。 雖tuy 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。 舉cử 動động 。 施thí 為vi 。 心tâm 王vương 常thường 不bất 動động 。 心tâm 王vương 若nhược 動động 。 即tức 流lưu 浪lãng 生sanh 死tử 。 不bất 能năng 運vận 載tái 法pháp 之chi 財tài 寶bảo 。 《# 維duy 摩ma 經kinh 》# 云vân 。
不bất 著trước 世thế 間gian 如như 蓮liên 花hoa 。 常thường 善thiện 入nhập 於ư 空không 寂tịch 行hành 。 達đạt 諸chư 法pháp 相tướng 無vô 罣quái 礙ngại 。 稽khể 首thủ 如như 空không 無vô 所sở 依y 。
蓮liên 花hoa 雖tuy 在tại 淤ứ 泥nê 中trung 生sanh 。 不bất 被bị 泥nê 之chi 所sở 污ô 染nhiễm 。 行hành 人nhân 雖tuy 在tại 五ngũ 欲dục 煩phiền 惱não 泥nê 中trung 坐tọa 。 不bất 被bị 煩phiền 惱não 所sở 染nhiễm 。
偈kệ 贊tán 云vân 。
如như 蓮liên 花hoa 。 不bất 著trước 水thủy 。 心tâm 清thanh 淨tịnh 。 超siêu 於ư 彼bỉ 。
彼bỉ 者giả 。 彼bỉ 岸ngạn 。 浮phù 囊nang 者giả 。 心tâm 。 守thủ 城thành 者giả 。 不bất 令linh 賊tặc 入nhập 。 賊tặc 者giả 。 六lục 根căn 是thị 也dã 。 守thủ 護hộ 心tâm 。 不bất 令linh 賊tặc 入nhập 。
〔# 錄lục 文văn 完hoàn 〕#