Thích Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật Kinh Giác Ý Tam Muội –

Chuẩn
Leave a comment

釋Thích 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經Kinh 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội

隋Tùy 智Trí 顗說Thuyết

釋Thích 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。經Kinh 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội

隋tùy 天thiên 台thai 智trí 者giả 大đại 師sư 說thuyết

門môn 人nhân 灌quán 頂đảnh 記ký

辯biện 法pháp 相tướng 第đệ 一nhất

夫phu 行hành 人nhân 欲dục 度độ 生sanh 死tử 大đại 海hải 。登đăng 涅Niết 槃Bàn 彼bỉ 岸ngạn 者giả 。必tất 須tu 了liễu 達đạt 妄vọng 惑hoặc 之chi 本bổn 。善thiện 知tri 至chí 道đạo 出xuất 要yếu 。妄vọng 惑hoặc 之chi 本bổn 。是thị 即tức 意ý 之chi 實thật 際tế 。至chí 道đạo 出xuất 要yếu 。所sở 謂vị 反phản 照chiếu 心tâm 源nguyên 。識thức 之chi 實thật 際tế 即tức 是thị 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 。反phản 照chiếu 心tâm 源nguyên 即tức 了liễu 因nhân 也dã 。而nhi 此thử 二nhị 因nhân 。攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。罄khánh 無vô 不bất 盡tận 。譬thí 如như 清thanh 淨tịnh 。虛hư 空không 之chi 中trung 。圓viên 滿mãn 日nhật 光quang 湛trạm 然nhiên 而nhi 照chiếu 然nhiên 此thử 空không 之chi 與dữ 日nhật 。非phi 即tức 非phi 離ly 。非phi 住trụ 非phi 不bất 住trụ 。而nhi 日nhật 善thiện 作tác 破phá 暗ám 良lương 緣duyên 。顯hiển 空không 之chi 要yếu 。雖tuy 復phục 滅diệt 暗ám 顯hiển 空không 。空không 無vô 損tổn 益ích 。理lý 實thật 無vô 損tổn 事sự 以dĩ 推thôi 之chi 。暗ám 蔽tế 永vĩnh 除trừ 。性tánh 乃nãi 無vô 增tăng 。空không 界giới 所sở 含hàm 。萬vạn 象tượng 皆giai 現hiện 。而nhi 此thử 虛hư 空không 。性tánh 雖tuy 清thanh 淨tịnh 。若nhược 無vô 日nhật 光quang 則tắc 有hữu 暗ám 起khởi 。非phi 以dĩ 虛hư 空không 空không 故cố 自tự 能năng 除trừ 暗ám 。暗ám 若nhược 除trừ 者giả 必tất 假giả 日nhật 光quang 日nhật 若nhược 無vô 空không 無vô 光quang 。無vô 照chiếu 空không 。若nhược 無vô 日nhật 暗ám 不bất 自tự 除trừ 。然nhiên 此thử 暗ám 性tánh 。無vô 來lai 無vô 去khứ 。日nhật 之chi 體thể 相tướng 亦diệc 不bất 生sanh 滅diệt 。但đãn 有hữu 日nhật 照chiếu 空không 。則tắc 乾can/kiền/càn 坤# 洞đỗng 曉hiểu 。以dĩ 智trí 慧tuệ 日nhật 照chiếu 心tâm 性tánh 空không 。亦diệc 復phục 如như 是thị 。如như 日nhật 非phi 即tức 空không 。亦diệc 不bất 離ly 虛hư 空không 。若nhược 日nhật 即tức 是thị 空không 虛hư 空không 何hà 能năng 照chiếu 。若nhược 日nhật 離ly 於ư 空không 。則tắc 不bất 應ưng 依y 空không 而nhi 有hữu 照chiếu 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。非phi 即tức 心tâm 性tánh 空không 。非phi 離ly 心tâm 性tánh 空không 。若nhược 即tức 心tâm 性tánh 空không 。則tắc 不bất 因nhân 修tu 而nhi 有hữu 照chiếu 。若nhược 離ly 心tâm 性tánh 空không 修tu 。亦diệc 不bất 能năng 照chiếu 。如như 日nhật 非phi 住trụ 空không 亦diệc 非phi 不bất 住trụ 空không 。以dĩ 不bất 住trụ 空không 故cố 能năng 照chiếu 一nhất 切thiết 空không 。非phi 不bất 住trụ 空không 故cố 終chung 不bất 墮đọa 於ư 空không 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。深thâm 觀quán 心tâm 性tánh 空không 不bất 住trụ 心tâm 性tánh 空không 。能năng 照chiếu 一nhất 切thiết 空không 。非phi 不bất 住trụ 空không 故cố 。雖tuy 照chiếu 一nhất 切thiết 空không 慧tuệ 心tâm 無vô 動động 退thoái 。如như 日nhật 能năng 破phá 暗ám 。顯hiển 出xuất 虛hư 空không 相tướng 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。能năng 破phá 無vô 明minh 暗ám 。顯hiển 發phát 心tâm 實thật 相tướng 。如như 日nhật 雖tuy 滅diệt 暗ám 顯hiển 於ư 虛hư 空không 相tướng 。而nhi 空không 無vô 損tổn 益ích 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。能năng 除trừ 無vô 明minh 暗ám 顯hiển 發phát 心tâm 實thật 相tướng 。而nhi 於ư 心tâm 性tánh 空không 。不bất 增tăng 亦diệc 不bất 減giảm 。如như 日nhật 不bất 損tổn 空không 。亦diệc 復phục 不bất 益ích 空không 。能năng 除trừ 空không 中trung 暗ám 顯hiển 空không 界giới 萬vạn 象tượng 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。雖tuy 於ư 心tâm 性tánh 空không 無vô 損tổn 亦diệc 無vô 益ích 能năng 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。而nhi 成thành 就tựu 萬vạn 行hạnh 顯hiển 現hiện 一nhất 切thiết 法pháp 。如như 空không 雖tuy 清thanh 淨tịnh 無vô 日nhật 故cố 暗ám 起khởi 。心tâm 性tánh 亦diệc 如như 是thị 。本bổn 來lai 雖tuy 清thanh 淨tịnh 。以dĩ 無vô 智trí 慧tuệ 光quang 則tắc 有hữu 妄vọng 惑hoặc 起khởi 。如như 空không 雖tuy 清thanh 淨tịnh 不bất 能năng 自tự 除trừ 暗ám 。而nhi 暗ám 得đắc 除trừ 者giả 必tất 假giả 於ư 日nhật 光quang 。心tâm 性tánh 空không 亦diệc 爾nhĩ 。本bổn 來lai 雖tuy 清thanh 淨tịnh 不bất 能năng 自tự 除trừ 惑hoặc 。而nhi 惑hoặc 得đắc 滅diệt 者giả 必tất 以dĩ 智trí 慧tuệ 照chiếu 。如như 日nhật 若nhược 無vô 空không 則tắc 無vô 光quang 。亦diệc 無vô 照chiếu 。空không 若nhược 無vô 日nhật 者giả 則tắc 暗ám 終chung 不bất 除trừ 。慧tuệ 日nhật 亦diệc 如như 是thị 。若nhược 無vô 心tâm 性tánh 空không 則tắc 何hà 。能năng 有hữu 所sở 照chiếu 。若nhược 心tâm 性tánh 空không 無vô 慧tuệ 妄vọng 惑hoặc 終chung 不bất 斷đoạn 。如như 暗ám 無vô 去khứ 來lai 。日nhật 亦diệc 不bất 生sanh 滅diệt 。解giải 惑hoặc 亦diệc 如như 是thị 。假giả 名danh 說thuyết 破phá 惑hoặc 。惑hoặc 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。不bất 來lai 亦diệc 不bất 去khứ 。實thật 亦diệc 無vô 所sở 破phá 。智trí 慧tuệ 雖tuy 普phổ 照chiếu 。其kỳ 性tánh 常thường 寂tịch 然nhiên 。不bất 生sanh 亦diệc 不bất 滅diệt 。畢tất 竟cánh 無vô 所sở 照chiếu 。如như 有hữu 日nhật 照chiếu 空không 則tắc 乾can/kiền/càn 坤# 洞đỗng 然nhiên 曉hiểu 。反phản 觀quán 心tâm 性tánh 空không 。則tắc 一nhất 切thiết 世thế 間gian 諸chư 法pháp 。及cập 一nhất 切thiết 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。朗lãng 然nhiên 圓viên 顯hiển 。以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。說thuyết 智trí 慧tuệ 照chiếu 於ư 心tâm 性tánh 。如như 空không 中trung 之chi 日nhật 。若nhược 能năng 尋tầm 空không 日nhật 十thập 喻dụ 達đạt 諸chư 法pháp 相tướng 。因nhân 此thử 入nhập 覺giác 意ý 海hải 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。辯biện 諸chư 法pháp 相tướng 也dã 。

釋thích 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 名danh 第đệ 二nhị

問vấn 曰viết 。云vân 何hà 名danh 為vi 。覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。何hà 等đẳng 是thị 意ý 。菩Bồ 薩Tát 覺giác 是thị 意ý 故cố 。即tức 得đắc 具cụ 足túc 。三Tam 摩Ma 提Đề 耶da 。且thả 復phục 諸chư 法pháp 無vô 量lượng 。何hà 以dĩ 但đãn 對đối 意ý 用dụng 覺giác 以dĩ 明minh 三tam 昧muội 。

答đáp 曰viết 。

覺giác 名danh 照chiếu 了liễu 。意ý 名danh 諸chư 心tâm 心tâm 數số 。三tam 昧muội 名danh 調điều 直trực 定định 。行hành 者giả 諸chư 心tâm 心tâm 數số 起khởi 時thời 。反phản 照chiếu 觀quán 察sát 。不bất 見kiến 動động 轉chuyển 。以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。名danh 為vi 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。如như 所sở 問vấn 言ngôn 。諸chư 法pháp 無vô 量lượng 。何hà 以dĩ 但đãn 對đối 意ý 用dụng 覺giác 以dĩ 明minh 三tam 昧muội 。不bất 論luận 餘dư 者giả 。答đáp 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。雖tuy 復phục 無vô 量lượng 。然nhiên 窮cùng 其kỳ 本bổn 源nguyên 。莫mạc 不bất 皆giai 從tùng 心tâm 意ý 識thức 造tạo 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。有hữu 人nhân 言ngôn 。若nhược 初sơ 對đối 境cảnh 覺giác 知tri 。異dị 乎hồ 木mộc 石thạch 名danh 為vi 心tâm 。次thứ 籌trù 量lượng 分phân 別biệt 名danh 曰viết 意ý 。了liễu 了liễu 識thức 達đạt 名danh 之chi 識thức 。是thị 為vi 心tâm 意ý 識thức 之chi 別biệt 。如như 是thị 取thủ 者giả 。即tức 墮đọa 心tâm 顛điên 倒đảo 。想tưởng 顛điên 倒đảo 見kiến 顛điên 倒đảo 中trung 。若nhược 能năng 了liễu 知tri 。心tâm 中trung 非phi 有hữu 意ý 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 意ý 。則tắc 心tâm 中trung 非phi 有hữu 識thức 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 識thức 。若nhược 意ý 中trung 非phi 有hữu 心tâm 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 心tâm 。則tắc 意ý 中trung 非phi 有hữu 識thức 。亦diệc 非phi 不bất 有hữu 識thức 。若nhược 識thức 中trung 不bất 有hữu 意ý 亦diệc 非phi 不bất 有hữu 意ý 。則tắc 識thức 中trung 非phi 有hữu 心tâm 。亦diệc 非phi 不bất 有hữu 心tâm 。是thị 心tâm 意ý 識thức 。非phi 一nhất 故cố 立lập 三tam 名danh 。非phi 三tam 故cố 說thuyết 一nhất 性tánh 。若nhược 名danh 非phi 名danh 。則tắc 性tánh 亦diệc 非phi 性tánh 。非phi 名danh 故cố 不bất 三tam 。非phi 性tánh 故cố 不bất 一nhất 。非phi 三tam 故cố 不bất 合hợp 。非phi 一nhất 故cố 非phi 散tán 。非phi 合hợp 故cố 不bất 有hữu 。非phi 散tán 故cố 不bất 空không 。非phi 有hữu 故cố 不bất 常thường 。非phi 空không 故cố 不bất 斷đoạn 。是thị 故cố 心tâm 意ý 識thức 。不bất 斷đoạn 亦diệc 不bất 常thường 。若nhược 不bất 見kiến 斷đoạn 常thường 終chung 不bất 見kiến 一nhất 異dị 。是thị 故cố 說thuyết 意ý 者giả 。即tức 攝nhiếp 於ư 心tâm 識thức 義nghĩa 。一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 然nhiên 。若nhược 能năng 深thâm 心tâm 觀quán 察sát 。破phá 意ý 無vô 明minh 則tắc 餘dư 癡si 使sử 亦diệc 皆giai 隨tùy 滅diệt 。是thị 諸chư 法pháp 雖tuy 復phục 眾chúng 多đa 。但đãn 舉cử 覺giác 意ý 以dĩ 明minh 三tam 昧muội 。其kỳ 義nghĩa 苞bao 含hàm 靡mĩ 所sở 不bất 攝nhiếp 也dã 。

復phục 次thứ 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。云vân 何hà 名danh 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。於ư 諸chư 三tam 昧muội 中trung 。得đắc 七Thất 覺Giác 意Ý 故cố 名danh 。覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。所sở 言ngôn 諸chư 三tam 昧muội 者giả 。一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 是thị 三Tam 摩Ma 提Đề 。以dĩ 諸chư 法pháp 本bổn 。來lai 常thường 寂tịch 不bất 動động 故cố 。

復phục 次thứ 三Tam 摩Ma 提Đề 略lược 說thuyết 者giả 。有hữu 三tam 種chủng 。一nhất 者giả 世thế 間gian 。二nhị 者giả 出xuất 世thế 間gian 。三tam 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。世thế 間gian 三tam 摩ma 提đề 者giả 。所sở 謂vị 欲dục 界giới 散tán 心tâm 中trung 。十thập 大đại 地địa 定định 數số 欲dục 界giới 定định 未vị 到đáo 地địa 定định 。四tứ 禪thiền 。四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。四tứ 無vô 色sắc 定định 。出xuất 世thế 間gian 三tam 摩ma 提đề 者giả 。謂vị 背bối/bội 捨xả 勝thắng 處xứ 十thập 一nhất 切thiết 處xứ 。九cửu 次thứ 第đệ 定định 。師sư 子tử 奮phấn 迅tấn 。超siêu 越việt 等đẳng 行hàng 行hàng 觀quán 鍊luyện 熏huân 修tu 禪thiền 。乃nãi 至chí 慧tuệ 行hành 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。三tam 解giải 脫thoát 門môn 。四Tứ 諦Đế 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 等đẳng 三tam 昧muội 。出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 。三tam 摩ma 提đề 者giả 。所sở 謂vị 十Thập 力Lực 種chủng 性tánh 三tam 昧muội 。首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 等đẳng 。百bách 八bát 三tam 昧muội 。乃nãi 至chí 如như 十thập 方phương 界giới 。微vi 塵trần 等đẳng 數số 。三tam 昧muội 是thị 為vi 三tam 種chủng 三Tam 摩Ma 提Đề 。攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。即tức 是thị 一nhất 切thiết 。法pháp 故cố 名danh 諸chư 三tam 昧muội 。云vân 何hà 得đắc 名danh 七Thất 覺Giác 意Ý 。七Thất 覺Giác 意Ý 者giả 。一nhất 擇trạch 覺giác 。二nhị 精tinh 進tấn 覺giác 。三tam 喜hỷ 覺giác 。四tứ 除trừ 覺giác 。五ngũ 捨xả 覺giác 。六lục 定định 覺giác 。七thất 念niệm 覺giác 。是thị 為vi 七thất 覺giác 。七thất 覺giác 之chi 義nghĩa 乃nãi 有hữu 多đa 途đồ 。舉cử 要yếu 略lược 明minh 不bất 出xuất 六lục 種chủng 。何hà 等đẳng 為vi 六lục 。

一nhất 者giả 因nhân 聞văn 七thất 覺giác 。二nhị 者giả 修tu 行hành 七thất 覺giác 。三tam 者giả 會hội 理lý 七thất 覺giác 。四tứ 者giả 起khởi 方phương 便tiện 七thất 覺giác 。五ngũ 者giả 入nhập 法Pháp 門môn 七thất 覺giác 。六lục 者giả 圓viên 極cực 七thất 覺giác 。第đệ 一nhất 因nhân 聞văn 七thất 覺giác 者giả 。一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 本bổn 性tánh 空không 。寂tịch 畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。而nhi 諸chư 眾chúng 生sanh 。無vô 能năng 知tri 者giả 。若nhược 遇ngộ 諸chư 佛Phật 。菩Bồ 薩Tát 及cập 善Thiện 知Tri 識Thức 。說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 本bổn 來lai 空không 寂tịch 。是thị 人nhân 聞văn 已dĩ 。即tức 大đại 驚kinh 悟ngộ 。因nhân 是thị 了liễu 達đạt 心tâm 及cập 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 三Tam 摩Ma 提Đề 。畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 。空không 無vô 所sở 有hữu 。得đắc 七Thất 覺Giác 意Ý 。是thị 人nhân 因nhân 聞văn 發phát 故cố 故cố 名danh 因nhân 聞văn 七thất 覺giác 。第đệ 二nhị 修tu 行hành 七thất 覺giác 者giả 。若nhược 行hành 人nhân 。雖tuy 知tri 心tâm 及cập 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 三Tam 摩Ma 提Đề 。空không 無vô 生sanh 滅diệt 而nhi 倒đảo 想tưởng 猶do 起khởi 。隨tùy 所sở 起khởi 念niệm 。常thường 以dĩ 七thất 覺giác 調điều 適thích 。修tu 心tâm 反phản 照chiếu 觀quán 察sát 。以dĩ 觀quán 行hành 調điều 適thích 。故cố 即tức 便tiện 豁hoát 然nhiên 覺giác 了liễu 。心tâm 及cập 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 三Tam 摩Ma 提Đề 。從tùng 本bổn 以dĩ 來lai 。不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。如như 大đại 涅Niết 槃Bàn 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。修tu 行hành 七thất 覺giác 也dã 。第đệ 三tam 會hội 理lý 七thất 覺giác 者giả 。若nhược 人nhân 藉tạ 此thử 信tín 法pháp 二nhị 行hành 因nhân 緣duyên 。悟ngộ 心tâm 及cập 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 三Tam 摩Ma 提Đề 。理lý 同đồng 一nhất 真Chân 如Như 。而nhi 知tri 真Chân 如Như 亦diệc 非phi 真Chân 如Như 。若nhược 覺giác 悟ngộ 真Chân 如Như 者giả 。則tắc 於ư 真Chân 如Như 之chi 理lý 。具cụ 七Thất 覺Giác 意Ý 。是thị 以dĩ 不bất 住trụ 。真Chân 如Như 實thật 際tế 作tác 證chứng 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。會hội 理lý 七thất 覺giác 也dã 。第đệ 四tứ 起khởi 方phương 便tiện 七thất 覺giác 者giả 。若nhược 行hành 人nhân 得đắc 理lý 無vô 證chứng 憐lân 愍mẫn 眾chúng 生sanh 。興hưng 心tâm 萬vạn 行hạnh 。隨tùy 有hữu 所sở 行hành 。悉tất 知tri 寂tịch 滅diệt 。雖tuy 知tri 無vô 住trụ 無vô 行hành 。而nhi 以dĩ 七thất 覺giác 善thiện 巧xảo 修tu 一nhất 切thiết 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。三Tam 摩Ma 提Đề 行hành 。如như 空không 中trung 種chủng 樹thụ 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。起khởi 方phương 便tiện 七thất 覺giác 也dã 。第đệ 五ngũ 入nhập 法Pháp 門môn 七thất 覺giác 者giả 。菩Bồ 薩Tát 若nhược 能năng 如như 是thị 。不bất 依y 心tâm 及cập 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 三Tam 摩Ma 提Đề 。若nhược 真chân 若nhược 俗tục 。即tức 是thị 具cụ 足túc 。二nhị 空không 之chi 觀quán 。得đắc 入nhập 中trung 道đạo 。雙song 照chiếu 二nhị 諦đế 。隨tùy 心tâm 所sở 念niệm 。則tắc 自tự 然nhiên 出xuất 生sanh 。一nhất 切thiết 十Thập 力Lực 。種chủng 性tánh 諸chư 三tam 昧muội 等đẳng 。而nhi 亦diệc 不bất 得đắc 諸chư 三tam 昧muội 相tương/tướng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。諸chư 陀đà 羅la 尼ni 相tương/tướng 空không 。諸chư 三tam 昧muội 諸chư 三tam 昧muội 相tương/tướng 空không 故cố 。於ư 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 。三tam 昧muội 功công 德đức 智trí 慧tuệ 中trung 。心tâm 無vô 住trụ 著trước 。是thị 則tắc 菩Bồ 薩Tát 。七thất 覺giác 分phần 分phần 圓viên 顯hiển 。故cố 名danh 入nhập 法Pháp 門môn 七thất 覺giác 。亦diệc 名danh 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。若nhược 能năng 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。則tắc 心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 。自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 。十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 十Thập 地Địa 及cập 等đẳng 覺giác 清thanh 淨tịnh 禪thiền 中trung 。是thị 故cố 得đắc 名danh 。入nhập 法Pháp 門môn 七thất 覺giác 也dã 第đệ 六lục 圓viên 極cực 七thất 覺giác 者giả 。若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。住trụ 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。清thanh 淨tịnh 禪thiền 中trung 。朗lãng 然nhiên 大đại 悟ngộ 得đắc 一nhất 念niệm 相tương 應ứng 慧tuệ 。寂tịch 然nhiên 圓viên 照chiếu 一nhất 切thiết 。了liễu 了liễu 分phân 明minh 。是thị 名danh 圓viên 極cực 七thất 覺giác 。亦diệc 名danh 無vô 上thượng 妙diệu 覺giác 。亦diệc 名danh 無Vô 學Học 七thất 覺giác 。以dĩ 如như 是thị 等đẳng 。諸chư 七thất 覺giác 義nghĩa 故cố 。菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。所sở 有hữu 觀quán 行hành 法Pháp 門môn 。終chung 至chí 極cực 果quả 通thông 名danh 七Thất 覺Giác 意Ý 。亦diệc 名danh 觀quán 心tâm 相tương/tướng 。亦diệc 名danh 反phản 照chiếu 識thức 。如như 是thị 等đẳng 種chủng 種chủng 。名danh 字tự 無vô 量lượng 三tam 昧muội 者giả 。秦tần 言ngôn 調điều 直trực 心tâm 。亦diệc 名danh 常thường 寂tịch 定định 。如như 明minh 鏡kính 不bất 動động 靜tĩnh 水thủy 無vô 波ba 。若nhược 對đối 眾chúng 境cảnh 影ảnh 像tượng 。皆giai 現hiện 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。性tánh 雖tuy 明minh 淨tịnh 以dĩ 念niệm 動động 故cố 。則tắc 無vô 所sở 照chiếu 。了liễu 因nhân 上thượng 修tu 習tập 。即tức 得đắc 念niệm 無vô 動động 轉chuyển 。普phổ 現hiện 法Pháp 門môn 。對đối 此thử 定định 已dĩ 心tâm 無vô 邪tà 曲khúc 。名danh 為vi 三tam 昧muội 。故cố 云vân 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。

釋thích 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。方phương 便tiện 行hành 第đệ 三tam

問vấn 曰viết 。已dĩ 知tri 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。名danh 義nghĩa 如như 是thị 。行hành 者giả 行hành 何hà 方phương 便tiện 。得đắc 此thử 三tam 昧muội 。於ư 諸chư 三tam 昧muội 。得đắc 七Thất 覺Giác 意Ý 。入nhập 深thâm 法Pháp 性tánh 到đáo 大đại 涅Niết 槃Bàn 。獲hoạch 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。作tác 無vô 上thượng 洲châu 渚chử 。

答đáp 曰viết 。

行hành 者giả 為vi 成thành 就tựu 大đại 悲bi 度độ 眾chúng 生sanh 。故cố 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。至Chí 真Chân 之chi 道Đạo 。先tiên 當đương 立lập 大đại 誓thệ 願nguyện 。發phát 志chí 誠thành 心tâm 。以dĩ 誓thệ 自tự 要yếu 。若nhược 我ngã 所sở 學học 其kỳ 事sự 不bất 成thành 。終chung 不bất 中trung 途đồ 有hữu 悔hối 生sanh 退thoái 沒một 心tâm 。

爾nhĩ 時thời 心tâm 如như 金kim 剛cang 決quyết 定định 信tín 。知tri 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。而nhi 不bất 捨xả 無vô 邊biên 眾chúng 生sanh 。故cố 修tu 諸chư 行hành 。云vân 何hà 為vi 修tu 。若nhược 行hành 者giả 了liễu 知tri 心tâm 。及cập 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。皆giai 無vô 所sở 有hữu 。不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。寂tịch 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。而nhi 能năng 善thiện 用dụng 六Lục 度Độ 方phương 便tiện 。以dĩ 自tự 調điều 伏phục 。虛hư 妄vọng 之chi 心tâm 。妄vọng 心tâm 既ký 息tức 三tam 昧muội 自tự 發phát 。何hà 等đẳng 為vi 六lục 。

若nhược 行hành 者giả 知tri 心tâm 及cập 物vật 如như 夢mộng 。所sở 見kiến 皆giai 無vô 。有hữu 實thật 是thị 於ư 一nhất 切thiết 所sở 有hữu 。悉tất 能năng 捨xả 離ly 。常thường 自tự 覺giác 識thức 不bất 令linh 慳san 著trước 想tưởng 起khởi 。亦diệc 當đương 迴hồi 此thử 。清thanh 淨tịnh 捨xả 心tâm 。遍biến 施thí 眾chúng 生sanh 。是thị 時thời 名danh 修tu 淨tịnh 施thí 之chi 心tâm 。因nhân 是thị 心tâm 故cố 。則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。若nhược 行hành 者giả 知tri 心tâm 如như 幻huyễn 。外ngoại 諸chư 惡ác 法pháp 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雖tuy 對đối 眾chúng 境cảnh 常thường 自tự 覺giác 了liễu 。不bất 令linh 惡ác 念niệm 心tâm 生sanh 。是thị 時thời 名danh 修tu 淨tịnh 戒giới 之chi 心tâm 。因nhân 此thử 心tâm 故cố 。則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。尸Thi 波Ba 羅La 蜜Mật 。若nhược 行hành 者giả 知tri 心tâm 如như 焰diễm 空không 無vô 根căn 本bổn 。外ngoại 之chi 八bát 法pháp 亦diệc 皆giai 無vô 實thật 。是thị 故cố 利lợi 衰suy 毀hủy 譽dự 。稱xưng 譏cơ 苦khổ 樂lạc 。常thường 自tự 覺giác 了liễu 不bất 生sanh 愛ái 恚khuể 。是thị 名danh 修tu 堅kiên 固cố 忍nhẫn 。因nhân 此thử 心tâm 故cố 。則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。羼Sằn 提Đề 波Ba 羅La 蜜Mật 。若nhược 行hành 者giả 知tri 心tâm 如như 化hóa 。常thường 自tự 覺giác 了liễu 。觀quán 行hành 相tương 續tục 。不bất 令linh 懈giải 怠đãi 。放phóng 逸dật 心tâm 生sanh 。是thị 時thời 名danh 修tu 。精tinh 進tấn 之chi 心tâm 。因nhân 此thử 心tâm 故cố 則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。毘Tỳ 梨Lê 耶Da 波Ba 羅La 蜜Mật 。若nhược 行hành 者giả 知tri 心tâm 。如như 鏡kính 中trung 像tượng 。一nhất 切thiết 所sở 緣duyên 諸chư 法pháp 。皆giai 無vô 所sở 有hữu 。於ư 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。四tứ 威uy 儀nghi 中trung 。亂loạn 想tưởng 不bất 起khởi 假giả 令linh 失thất 念niệm 尋tầm 即tức 覺giác 知tri 。故cố 妄vọng 波ba 不bất 起khởi 心tâm 常thường 寂tịch 然nhiên 。是thị 時thời 名danh 修tu 清thanh 淨tịnh 定định 心tâm 。因nhân 是thị 心tâm 故cố 。則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。禪Thiền 波Ba 羅La 蜜Mật 。若nhược 行hành 者giả 了liễu 知tri 。心tâm 如như 虛hư 空không 。六lục 識thức 所sở 緣duyên 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 。皆giai 無vô 所sở 有hữu 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。善thiện 用dụng 無vô 所sở 得đắc 心tâm 。破phá 諸chư 顛điên 倒đảo 不bất 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。不bất 著trước 一nhất 切thiết 法pháp 。了liễu 達đạt 一nhất 切thiết 法pháp 。是thị 時thời 名danh 修tu 正chánh 智trí 慧tuệ 心tâm 。因nhân 是thị 心tâm 故cố 。則tắc 能năng 趣thú 向hướng 。般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。行hành 者giả 若nhược 不bất 修tu 如như 上thượng 六lục 種chủng 向hướng 道đạo 。清thanh 淨tịnh 之chi 心tâm 。則tắc 不bất 堪kham 修tu 。甚thậm 深thâm 三tam 昧muội 。是thị 故cố 欲dục 修tu 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 者giả 。應ưng 須tu 善thiện 學học 如như 上thượng 六Lục 度Độ 方phương 便tiện 。此thử 六lục 方phương 便tiện 攝nhiếp 。一nhất 切thiết 方phương 便tiện 。若nhược 能năng 善thiện 用dụng 調điều 伏phục 六lục 蔽tế 麁thô 心tâm 令linh 意ý 柔nhu 軟nhuyễn 。然nhiên 後hậu 審thẩm 諦đế 細tế 心tâm 觀quán 察sát 入nhập 正chánh 慧tuệ 門môn 。是thị 名danh 習tập 學học 甚thậm 深thâm 三tam 昧muội 。初sơ 心tâm 方phương 便tiện 。

釋thích 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。明minh 心tâm 相tương/tướng 第đệ 四tứ

問vấn 曰viết 。行hành 者giả 欲dục 入nhập 此thử 三tam 昧muội 。當đương 對đối 幾kỷ 心tâm 相tương/tướng 。而nhi 觀quán 察sát 之chi 。

答đáp 曰viết 。

諸chư 經kinh 論luận 中trung 辯biện 心tâm 相tương/tướng 。各các 各các 不bất 同đồng 。今kim 不bất 具cụ 述thuật 。是thị 中trung 略lược 明minh 四tứ 種chủng 心tâm 相tương/tướng 以dĩ 為vi 觀quán 境cảnh 。何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。

一nhất 者giả 未vị 念niệm 。二nhị 者giả 欲dục 念niệm 。三tam 者giả 念niệm 。四tứ 者giả 念niệm 已dĩ 。未vị 念niệm 名danh 心tâm 未vị 起khởi 緣duyên 境cảnh 欲dục 念niệm 名danh 心tâm 欲dục 起khởi 緣duyên 境cảnh 。念niệm 名danh 緣duyên 境cảnh 心tâm 滿mãn 住trụ 。念niệm 已dĩ 名danh 緣duyên 境cảnh 心tâm 滿mãn 足túc 已dĩ 謝tạ 滅diệt 。問vấn 曰viết 。心tâm 相tương/tướng 眾chúng 多đa 。何hà 以dĩ 但đãn 舉cử 此thử 四tứ 運vận 心tâm 相tương/tướng 答đáp 曰viết 。此thử 四tứ 運vận 心tâm 相tương/tướng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 心tâm 。如như 緣duyên 惡ác 法pháp 。未vị 念niệm 惡ác 法pháp 。欲dục 念niệm 惡ác 法pháp 。念niệm 惡ác 法pháp 。念niệm 惡ác 法pháp 已dĩ 。如như 緣duyên 善thiện 法Pháp 。未vị 念niệm 善thiện 。欲dục 念niệm 善thiện 念niệm 善thiện 念niệm 善thiện 已dĩ 緣duyên 諸chư 六lục 塵trần 及cập 三tam 毒độc 等đẳng 。一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。乃nãi 至chí 行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。言ngôn 語ngữ 飲ẩm 食thực 所sở 作tác 施thí 為vi 。一nhất 切thiết 諸chư 事sự 。皆giai 有hữu 如như 上thượng 。四tứ 相tương/tướng 之chi 心tâm 。及cập 緣duyên 一nhất 切thiết 世thế 間gian 法pháp 。皆giai 有hữu 如như 此thử 四tứ 相tương/tướng 之chi 心tâm 。是thị 故cố 但đãn 說thuyết 。四tứ 種chủng 之chi 相tướng 。以dĩ 為vi 觀quán 境cảnh 靡mĩ 所sở 不bất 攝nhiếp 。問vấn 曰viết 何hà 謂vị 為vi 相tương/tướng 。

答đáp 曰viết 。

攬lãm 而nhi 可khả 別biệt 名danh 為vi 相tương/tướng 。心tâm 識thức 之chi 法Pháp 。既ký 無vô 形hình 質chất 。若nhược 不bất 約ước 此thử 四tứ 運vận 之chi 念niệm 分phân 別biệt 則tắc 。難nan 可khả 了liễu 知tri 。若nhược 不bất 可khả 了liễu 知tri 。則tắc 不bất 可khả 觀quán 察sát 。故cố 須tu 先tiên 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 分phân 別biệt 。若nhược 觀quán 分phân 明minh 了liễu 達đạt 此thử 相tương/tướng 非phi 相tướng 。即tức 入nhập 一nhất 相tương/tướng 平bình 等đẳng 。問vấn 曰viết 觀quán 欲dục 念niệm 。念niệm 二nhị 運vận 心tâm 相tương/tướng 可khả 爾nhĩ 。未vị 念niệm 。未vị 起khởi 則tắc 為vi 無vô 心tâm 。無vô 心tâm 故cố 則tắc 無vô 相tướng 可khả 分phân 別biệt 。念niệm 已dĩ 。已dĩ 滅diệt 亦diệc 與dữ 無vô 無vô 異dị 。無vô 法pháp 即tức 無vô 相tướng 。云vân 何hà 可khả 觀quán 。

答đáp 曰viết 。

未vị 念niệm 雖tuy 未vị 起khởi 。而nhi 非phi 畢tất 竟cánh 無vô 心tâm 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。譬thí 如như 人nhân 未vị 作tác 。從tùng 有hữu 緣duyên 事sự 即tức 便tiện 作tác 。作tác 不bất 可khả 以dĩ 未vị 作tác 故cố 即tức 便tiện 無vô 人nhân 。若nhược 定định 無vô 人nhân 後hậu 誰thùy 作tác 。作tác 以dĩ 有hữu 未vị 作tác 人nhân 故cố 。則tắc 後hậu 有hữu 作tác 人nhân 心tâm 相tương/tướng 。亦diệc 應ưng 如như 是thị 。因nhân 未vị 念niệm 故cố 得đắc 有hữu 欲dục 念niệm 。若nhược 無vô 未vị 念niệm 之chi 心tâm 。何hà 得đắc 有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 耶da 。是thị 故cố 未vị 念niệm 雖tuy 未vị 起khởi 。不bất 得đắc 言ngôn 畢tất 竟cánh 無vô 也dã 。汝nhữ 言ngôn 。念niệm 已dĩ 心tâm 已dĩ 滅diệt 則tắc 。不bất 可khả 觀quán 者giả 。是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。念niệm 已dĩ 。雖tuy 滅diệt 亦diệc 可khả 觀quán 察sát 。譬thí 如như 人nhân 作tác 竟cánh 不bất 得đắc 言ngôn 無vô 人nhân 。若nhược 定định 無vô 人nhân 者giả 後hậu 誰thùy 更cánh 作tác 。念niệm 已dĩ 。心tâm 滅diệt 亦diệc 復phục 如như 是thị 。不bất 得đắc 言ngôn 永vĩnh 滅diệt 無vô 心tâm 。若nhược 心tâm 滅diệt 已dĩ 永vĩnh 滅diệt 者giả 。則tắc 是thị 斷đoạn 見kiến 。說thuyết 無vô 因nhân 果quả 。是thị 故cố 念niệm 已dĩ 雖tuy 滅diệt 亦diệc 可khả 得đắc 觀quán 。問vấn 曰viết 。汝nhữ 云vân 何hà 觀quán 心tâm 。若nhược 觀quán 過quá 去khứ 心tâm 。過quá 去khứ 心tâm 已dĩ 過quá 。若nhược 觀quán 未vị 來lai 心tâm 。未vị 來lai 心tâm 未vị 至chí 。若nhược 觀quán 現hiện 在tại 。心tâm 現hiện 在tại 心tâm 不bất 住trụ 。若nhược 離ly 三tam 世thế 則tắc 無vô 有hữu 別biệt 心tâm 。更cánh 觀quán 何hà 等đẳng 心tâm 。

答đáp 曰viết 。

汝nhữ 問vấn 非phi 也dã 。若nhược 過quá 去khứ 永vĩnh 滅diệt 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 知tri 者giả 。云vân 何hà 諸chư 聖thánh 人nhân 能năng 知tri 一nhất 切thiết 過quá 去khứ 心tâm 。若nhược 未vị 來lai 心tâm 未vị 至chí 。不bất 有hữu 不bất 可khả 知tri 。云vân 何hà 諸chư 聖thánh 人nhân 能năng 知tri 一nhất 切thiết 未vị 來lai 心tâm 。若nhược 現hiện 在tại 心tâm 無vô 住trụ 不bất 可khả 知tri 。云vân 何hà 諸chư 聖thánh 人nhân 。能năng 知tri 一nhất 切thiết 。十thập 方phương 眾chúng 生sanh 。現hiện 在tại 念niệm 事sự 。知tri 世thế 鬼quỷ 神thần 尚thượng 自tự 能năng 知tri 己kỷ 三tam 世thế 心tâm 。亦diệc 能năng 知tri 他tha 三tam 世thế 之chi 心tâm 。何hà 得đắc 佛Phật 法Pháp 行hành 人nhân 。而nhi 起khởi 斷đoạn 滅diệt 見kiến 。謂vị 無vô 三tam 世thế 心tâm 。如như 龜quy 毛mao 兔thố 角giác 。不bất 可khả 得đắc 知tri 。當đương 知tri 三tam 世thế 之chi 心tâm 雖tuy 無vô 定định 實thật 亦diệc 可khả 得đắc 知tri 。故cố 偈kệ 云vân 。諸chư 佛Phật 之chi 所sở 說thuyết 。雖tuy 空không 亦diệc 不bất 斷đoạn 。相tương 續tục 亦diệc 不bất 常thường 。罪tội 福phước 亦diệc 不bất 失thất 。汝nhữ 勿vật 斷đoạn 見kiến 住trụ 無vô 所sở 知tri 。不bất 修tu 觀quán 行hành 。猶do 如như 盲manh 人nhân 。雖tuy 對đối 眾chúng 色sắc 。而nhi 無vô 所sở 見kiến 。汝nhữ 亦diệc 如như 是thị 。於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。無vô 正chánh 觀quán 眼nhãn 。空không 無vô 所sở 獲hoạch 。

釋thích 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。入nhập 觀quán 門môn 第đệ 五ngũ

問vấn 曰viết 。已dĩ 知tri 四tứ 運vận 心tâm 相tương/tướng 。攝nhiếp 一nhất 切thiết 心tâm 。行hành 者giả 云vân 何hà 觀quán 察sát 此thử 心tâm 。通thông 達đạt 實thật 相tướng 圓viên 照chiếu 。分phân 明minh 諸chư 三tam 昧muội 具cụ 七Thất 覺Giác 意Ý 。

答đáp 曰viết 。

行hành 者giả 先tiên 以dĩ 。大đại 誓thệ 莊trang 嚴nghiêm 。善thiện 修tu 如như 上thượng 六Lục 度Độ 法Pháp 門môn 。以dĩ 調điều 其kỳ 心tâm 。信tín 知tri 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。而nhi 我ngã 為vi 無vô 明minh 所sở 覆phú 。未vị 能năng 覺giác 了liễu 。必tất 須tu 勤cần 修tu 正chánh 觀quán 行hành 到đáo 。乃nãi 知tri 豈khởi 可khả 虛hư 心tâm 妄vọng 解giải 而nhi 自tự 毀hủy 傷thương 。既ký 能năng 善thiện 自tự 調điều 和hòa 。然nhiên 後hậu 隨tùy 心tâm 所sở 起khởi 。以dĩ 無vô 所sở 住trụ 著trước 之chi 心tâm 。反phản 照chiếu 觀quán 察sát 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 念niệm 念niệm 已dĩ 之chi 相tướng 。

爾nhĩ 時thời 諦đế 觀quán 未vị 念niệm 心tâm 為vi 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。未vị 念niệm 心tâm 為vi 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。未vị 念niệm 心tâm 為vi 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 未vị 念niệm 心tâm 為vi 非phi 滅diệt 非phi 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。如như 此thử 於ư 未vị 念niệm 四tứ 句cú 中trung 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 不bất 得đắc 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 亦diệc 不bất 得đắc 不bất 生sanh 。即tức 於ư 心tâm 性tánh 。而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。云vân 何hà 名danh 於ư 未vị 念niệm 四tứ 句cú 中trung 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。一nhất 先tiên 約ước 未vị 念niệm 初sơ 句cú 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。未vị 念niệm 心tâm 已dĩ 滅diệt 欲dục 念niệm 何hà 處xứ 生sanh 。為vi 即tức 未vị 念niệm 滅diệt 生sanh 。為vi 離ly 未vị 念niệm 滅diệt 生sanh 。若nhược 即tức 未vị 念niệm 滅diệt 生sanh 欲dục 念niệm 者giả 。滅diệt 法pháp 不bất 應ưng 生sanh 。以dĩ 生sanh 滅diệt 性tánh 相tương 違vi 故cố 。若nhược 謂vị 即tức 滅diệt 中trung 有hữu 生sanh 。生sanh 滅diệt 不bất 相tương 違vi 者giả 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。若nhược 爾nhĩ 應ưng 如như 熟thục 果quả 皮bì 中trung 有hữu 核hạch 。皮bì 爛lạn 核hạch 出xuất 。皮bì 非phi 是thị 核hạch 核hạch 非phi 是thị 皮bì 。何hà 得đắc 皮bì 即tức 是thị 核hạch 。心tâm 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。即tức 滅diệt 不bất 得đắc 有hữu 生sanh 。是thị 故cố 即tức 未vị 念niệm 滅diệt 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 離ly 未vị 念niệm 滅diệt 有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。則tắc 為vi 無vô 因nhân 而nhi 有hữu 生sanh 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。以dĩ 生sanh 無vô 所sở 從tùng 生sanh 。是thị 則tắc 不bất 名danh 為vi 生sanh 。如như 虛hư 空không 無vô 所sở 從tùng 生sanh 。故cố 虛hư 空không 不bất 名danh 為vi 生sanh 。當đương 知tri 離ly 未vị 念niệm 滅diệt 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。行hành 者giả 如như 是thị 。若nhược 即tức 若nhược 離ly 中trung 。觀quán 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。二nhị 明minh 約ước 未vị 念niệm 第đệ 二nhị 句cú 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 未vị 念niệm 心tâm 不bất 滅diệt 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。為vi 即tức 不bất 滅diệt 生sanh 。為vi 離ly 不bất 滅diệt 生sanh 。若nhược 即tức 不bất 滅diệt 生sanh 不bất 滅diệt 已dĩ 是thị 生sanh 。是thị 生sanh 何hà 得đắc 生sanh 。若nhược 是thị 生sanh 能năng 生sanh 此thử 生sanh 。復phục 應ưng 有hữu 生sanh 。生sanh 則tắc 有hữu 無vô 窮cùng 生sanh 。若nhược 此thử 生sanh 生sanh 生sanh 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。若nhược 是thị 一nhất 體thể 生sanh 一nhất 中trung 不bất 應ưng 有hữu 多đa 生sanh 。如như 一nhất 指chỉ 中trung 則tắc 無vô 多đa 指chỉ 。若nhược 是thị 異dị 體thể 生sanh 。則tắc 不bất 應ưng 名danh 生sanh 。生sanh 以dĩ 生sanh 體thể 別biệt 不bất 能năng 相tương 生sanh 。故cố 如như 桃đào 柰nại 體thể 別biệt 。桃đào 不bất 生sanh 柰nại 。柰nại 不bất 生sanh 桃đào 。是thị 故cố 即tức 未vị 念niệm 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 離ly 未vị 念niệm 不bất 滅diệt 。有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。欲dục 念niệm 何hà 處xứ 生sanh 。若nhược 生sanh 無vô 處xứ 生sanh 。即tức 是thị 無vô 因nhân 生sanh 。若nhược 是thị 無vô 因nhân 生sanh 是thị 則tắc 為vi 非phi 生sanh 非phi 生sanh 而nhi 說thuyết 生sanh 者giả 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。以dĩ 墮đọa 無vô 因nhân 果quả 過quá 。如như 說thuyết 石thạch 女nữ 之chi 子tử 黃hoàng 門môn 之chi 兒nhi 。當đương 知tri 離ly 未vị 念niệm 不bất 滅diệt 。有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。行hành 者giả 如như 是thị 。若nhược 即tức 若nhược 離ly 中trung 。觀quán 未vị 念niệm 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。三Tam 明Minh 約ước 未vị 念niệm 第đệ 三tam 句cú 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 未vị 念niệm 心tâm 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 。有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。若nhược 是thị 亦diệc 滅diệt 生sanh 何hà 須tu 亦diệc 不bất 滅diệt 。若nhược 是thị 亦diệc 不bất 滅diệt 。生sanh 何hà 須tu 亦diệc 滅diệt 。以dĩ 不bất 定định 因nhân 不bất 能năng 有hữu 定định 果quả 。故cố 不bất 能năng 根căn 人nhân 不bất 能năng 生sanh 定định 根căn 之chi 子tử 。若nhược 謂vị 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 。體thể 一nhất 無vô 異dị 故cố 。有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。而nhi 今kim 亦diệc 滅diệt 非phi 亦diệc 不bất 滅diệt 。亦diệc 不bất 滅diệt 非phi 亦diệc 滅diệt 。性tánh 相tương 違vi 故cố 。不bất 應ưng 體thể 一nhất 。不bất 異dị 能năng 生sanh 於ư 欲dục 念niệm 。如như 不bất 定định 根căn 人nhân 二nhị 根căn 體thể 非phi 一nhất 故cố 。不bất 能năng 生sanh 一nhất 子tử 。若nhược 謂vị 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 體thể 異dị 。二nhị 各các 能năng 生sanh 欲dục 念niệm 者giả 。體thể 異dị 即tức 還hoàn 是thị 定định 滅diệt 。定định 不bất 滅diệt 何hà 名danh 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 。若nhược 是thị 定định 滅diệt 定định 不bất 滅diệt 。各các 能năng 生sanh 欲dục 念niệm 者giả 。即tức 應ưng 二nhị 欲dục 念niệm 生sanh 。今kim 實thật 不bất 爾nhĩ 。若nhược 二nhị 各các 不bất 生sanh 則tắc 無vô 欲dục 念niệm 生sanh 。行hành 者giả 如như 是thị 觀quán 時thời 。未vị 念niệm 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。次thứ 明minh 約ước 未vị 念niệm 第đệ 四tứ 句cú 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。若nhược 謂vị 未vị 念niệm 心tâm 非phi 滅diệt 非phi 不bất 滅diệt 。有hữu 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 者giả 。若nhược 因nhân 非phi 滅diệt 生sanh 不bất 須tu 非phi 不bất 滅diệt 。若nhược 因nhân 非phi 不bất 滅diệt 生sanh 則tắc 不bất 須tu 非phi 滅diệt 所sở 。非phi 各các 異dị 不bất 應ưng 俱câu 以dĩ 為vi 因nhân 。亦diệc 是thị 相tương 違vi 之chi 因nhân 。不bất 能năng 共cộng 有hữu 一nhất 果quả 故cố 。如như 水thủy 火hỏa 互hỗ 非phi 終chung 。不bất 於ư 中trung 而nhi 生sanh 果quả 實thật 。若nhược 謂vị 俱câu 因nhân 二nhị 非phi 。而nhi 有hữu 生sanh 者giả 。是thị 事sự 不bất 然nhiên 。若nhược 二nhị 非phi 之chi 處xứ 各các 是thị 有hữu 者giả 。二nhị 有hữu 還hoàn 應ưng 生sanh 二nhị 生sanh 今kim 實thật 不bất 爾nhĩ 。若nhược 二nhị 非phi 之chi 處xứ 各các 是thị 無vô 。則tắc 無vô 能năng 生sanh 。何hà 能năng 生sanh 所sở 。若nhược 無vô 能năng 生sanh 。生sanh 所sở 生sanh 者giả 。即tức 生sanh 不bất 名danh 為vi 所sở 生sanh 。以dĩ 所sở 生sanh 無vô 從tùng 生sanh 故cố 。行hành 者giả 如như 是thị 。觀quán 非phi 滅diệt 非phi 不bất 滅diệt 。欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。

復phục 次thứ 行hành 者giả 。既ký 能năng 如như 是thị 。約ước 初sơ 運vận 未vị 念niệm 四tứ 句cú 中trung 。觀quán 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 不bất 可khả 得đắc 。已dĩ 即tức 當đương 還hoàn 約ước 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 四tứ 句cú 轉chuyển 觀quán 。觀quán 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 不bất 可khả 得đắc 。云vân 何hà 為vi 觀quán 。若nhược 謂vị 未vị 念niệm 心tâm 是thị 滅diệt 者giả 。為vi 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 。為vi 欲dục 念niệm 心tâm 不bất 生sanh 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 。為vi 欲dục 念niệm 心tâm 亦diệc 生sanh 亦diệc 不bất 生sanh 。未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 。為vi 欲dục 念niệm 心tâm 非phi 生sanh 非phi 不bất 生sanh 。未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 。如như 是thị 還hoàn 反phản 約ước 欲dục 念niệm 中trung 四tứ 句cú 推thôi 求cầu 未vị 念niệm 心tâm 滅diệt 。畢tất 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。推thôi 檢kiểm 之chi 相tướng 還hoàn 轉chuyển 用dụng 上thượng 約ước 未vị 念niệm 中trung 四tứ 句cú 。觀quán 欲dục 念niệm 意ý 言ngôn 句cú 一nhất 類loại 。細tế 比tỉ 作tác 自tự 得đắc 具cụ 作tác 云vân 云vân )# 若nhược 行hành 者giả 不bất 得đắc 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 心tâm 生sanh 滅diệt 。則tắc 不bất 得đắc 不bất 生sanh 滅diệt 。亦diệc 生sanh 滅diệt 亦diệc 不bất 生sanh 滅diệt 。非phi 生sanh 滅diệt 非phi 不bất 生sanh 滅diệt 。但đãn 以dĩ 凡phàm 夫phu 顛điên 倒đảo 妄vọng 。於ư 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 及cập 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。計kế 有hữu 生sanh 滅diệt 乃nãi 至chí 非phi 生sanh 滅diệt 。非phi 不bất 生sanh 滅diệt 。虛hư 誑cuống 無vô 實thật 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。但đãn 有hữu 名danh 字tự 。名danh 字tự 之chi 法pháp 不bất 在tại 內nội 外ngoại 。兩lưỡng 中trung 間gian 亦diệc 不bất 常thường 自tự 有hữu 。即tức 是thị 無vô 名danh 字tự 。若nhược 不bất 得đắc 生sanh 滅diệt 等đẳng 四tứ 句cú 名danh 字tự 。亦diệc 不bất 得đắc 無vô 名danh 字tự 。不bất 得đắc 名danh 字tự 故cố 非phi 假giả 。不bất 得đắc 無vô 名danh 字tự 故cố 非phi 空không 。不bất 得đắc 假giả 故cố 非phi 俗tục 。不bất 得đắc 空không 故cố 非phi 真chân 。不bất 得đắc 俗tục 故cố 非phi 世thế 間gian 。不bất 得đắc 真chân 故cố 非phi 出xuất 世thế 間gian 。不bất 得đắc 世thế 間gian 故cố 非phi 有hữu 漏lậu 。不bất 得đắc 出xuất 世thế 間gian 故cố 非phi 無vô 漏lậu 。不bất 得đắc 有hữu 漏lậu 故cố 非phi 生sanh 死tử 。不bất 得đắc 無vô 漏lậu 故cố 非phi 涅Niết 槃Bàn 。行hành 者giả 如như 是thị 。觀quán 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 時thời 。若nhược 不bất 得đắc 二nhị 邊biên 則tắc 不bất 取thủ 二nhị 邊biên 。若nhược 不bất 取thủ 二nhị 邊biên 則tắc 不bất 執chấp 二nhị 邊biên 起khởi 諸chư 結kết 業nghiệp 。若nhược 無vô 二nhị 邊biên 結kết 業nghiệp 障chướng 覆phú 。正chánh 觀quán 之chi 心tâm 猶do 如như 虛hư 空không 。湛trạm 然nhiên 清thanh 淨tịnh 。因nhân 是thị 中trung 道đạo 正chánh 慧tuệ 。朗lãng 然nhiên 開khai 發phát 雙song 照chiếu 二nhị 諦đế 。心tâm 心tâm 寂tịch 滅diệt 自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 大đại 涅Niết 槃Bàn 海hải 。若nhược 觀quán 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 。如như 是thị 餘dư 念niệm 念niệm 已dĩ 及cập 一nhất 切thiết 心tâm 法pháp 。類loại 亦diệc 可khả 知tri 。是thị 則tắc 略lược 說thuyết 正chánh 觀quán 相tương/tướng 。

復phục 次thứ 夫phu 修tu 正chánh 觀quán 則tắc 有hữu 二nhị 種chủng 。一nhất 者giả 總tổng 觀quán 。二nhị 者giả 歷lịch 別biệt 觀quán 。第đệ 一nhất 所sở 言ngôn 總tổng 觀quán 者giả 。若nhược 行hành 人nhân 未vị 有hữu 大đại 方phương 便tiện 力lực 。不bất 能năng 一nhất 切thiết 。處xử 中trung 觀quán 察sát 實thật 相tướng 。故cố 當đương 先tiên 於ư 坐tọa 中trung 照chiếu 了liễu 心tâm 意ý 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。總tổng 觀quán 心tâm 意ý 。第đệ 二nhị 所sở 以dĩ 名danh 為vi 別biệt 觀quán 者giả 。若nhược 行hành 人nhân 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 。能năng 一nhất 切thiết 處xứ 中trung 常thường 得đắc 用dụng 心tâm 。是thị 歷lịch 別biệt 觀quán 於ư 心tâm 意ý 。

復phục 次thứ 行hành 者giả 。欲dục 入nhập 三tam 昧muội 。要yếu 先tiên 於ư 坐tọa 中trung 而nhi 觀quán 心tâm 意ý 。然nhiên 後hậu 亦diệc 當đương 一nhất 切thiết 處xứ 中trung 悉tất 觀quán 心tâm 意ý 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。四tứ 威uy 儀nghi 中trung 。唯duy 獨độc 坐tọa 時thời 。身thân 心tâm 安an 隱ẩn 。不bất 沈trầm 不bất 浮phù 。不bất 異dị 緣duyên 生sanh 故cố 則tắc 心tâm 審thẩm 諦đế 事sự 有hữu 觀quán 法pháp 。故cố 經Kinh 云vân 。端đoan 坐tọa 念niệm 實thật 相tướng 。是thị 名danh 第đệ 一nhất 懺sám 。是thị 故cố 行hành 者giả 。當đương 先tiên 於ư 閑nhàn 房phòng 靜tĩnh 室thất 。而nhi 修tu 三tam 昧muội 。云vân 何hà 為vi 修tu 行hành 者giả 。應ưng 當đương 善thiện 自tự 調điều 和hòa 身thân 心tâm 等đẳng 。事sự 事sự 如như 禪thiền 法pháp 中trung 說thuyết 。此thử 中trung 應ưng 廣quảng 明minh 。行hành 者giả 既ký 能năng 善thiện 自tự 調điều 和hòa 。是thị 時thời 當đương 於ư 坐tọa 中trung 。正chánh 念niệm 觀quán 察sát 。心tâm 意ý 識thức 等đẳng 。四tứ 運vận 之chi 義nghĩa 。悉tất 不bất 可khả 得đắc 。觀quán 行hành 破phá 析tích 。悉tất 如như 上thượng 說thuyết 。是thị 時thời 名danh 於ư 坐tọa 禪thiền 中trung 修tu 行hành 三tam 昧muội 。行hành 者giả 如như 是thị 。知tri 心tâm 意ý 識thức 。不bất 見kiến 不bất 得đắc 。復phục 當đương 隨tùy 有hữu 所sở 作tác 。一nhất 一nhất 諦đế 觀quán 內nội 外ngoại 心tâm 。外ngoại 心tâm 名danh 作tác 者giả 內nội 心tâm 名danh 受thọ 者giả 。大đại 集tập 經kinh 中trung 。說thuyết 作tác 者giả 受thọ 者giả 行hành 人nhân 。觀quán 於ư 作tác 者giả 凡phàm 有hữu 六lục 事sự 觀quán 。於ư 受thọ 者giả 亦diệc 有hữu 六lục 種chủng 。內nội 外ngoại 俱câu 觀quán 。有hữu 十thập 二nhị 種chủng 。是thị 三tam 昧muội 境cảnh 能năng 生sanh 三tam 昧muội 。行hành 者giả 應ưng 當đương 。隨tùy 所sở 起khởi 處xứ 。而nhi 觀quán 察sát 之chi 。外ngoại 作tác 六lục 者giả 。所sở 謂vị 。一nhất 行hành 。二nhị 住trụ 。三tam 坐tọa 。四tứ 臥ngọa 。五ngũ 作tác 作tác 。六lục 言ngôn 談đàm 。內nội 受thọ 六lục 者giả 所sở 謂vị 一nhất 眼nhãn 受thọ 色sắc 二nhị 耳nhĩ 受thọ 聲thanh 。三tam 鼻tị 受thọ 香hương 。四tứ 舌thiệt 受thọ 味vị 。五ngũ 身thân 受thọ 觸xúc 。六lục 意ý 緣duyên 法pháp 是thị 為vi 十thập 二nhị 觀quán 境cảnh 。是thị 三tam 昧muội 門môn 第đệ 一nhất 。若nhược 於ư 行hành 時thời 即tức 應ưng 觀quán 行hành 中trung 。未vị 行hành 。欲dục 行hành 。行hành 。行hành 已dĩ 。心tâm 相tương 通thông 達đạt 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 行hành 動động 由do 心tâm 運vận 役dịch 故cố 有hữu 去khứ 來lai 。反phản 觀quán 行hành 心tâm 。不bất 見kiến 住trú 處xứ 。無vô 有hữu 生sanh 滅diệt 。一nhất 切thiết 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 行hành 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。第đệ 二nhị 若nhược 於ư 住trụ 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 住trụ 。欲dục 住trụ 。住trụ 。住trụ 已dĩ 。心tâm 相tương/tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 具cụ 如như 前tiền 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 此thử 住trụ 者giả 。由do 心tâm 制chế 御ngự 竪thụ 身thân 安an 立lập 故cố 名danh 為vi 住trụ 。反phản 觀quán 住trụ 心tâm 。不bất 見kiến 處xứ 所sở 。況huống 復phục 生sanh 滅diệt 一nhất 切thiết 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 住trụ 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。第đệ 三tam 若nhược 於ư 坐tọa 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 坐tọa 。欲dục 坐tọa 。坐tọa 。坐tọa 已dĩ 。心tâm 相tương/tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 亦diệc 如như 前tiền 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 此thử 坐tọa 者giả 。由do 心tâm 迴hồi 轉chuyển 屈khuất 脚cước 安an 身thân 故cố 名danh 為vi 坐tọa 。反phản 觀quán 坐tọa 心tâm 不bất 見kiến 生sanh 滅diệt 。亦diệc 非phi 內nội 外ngoại 。當đương 知tri 坐tọa 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。第đệ 四tứ 於ư 眠miên 寢tẩm 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 眠miên 。欲dục 眠miên 眠miên 。眠miên 已dĩ 。心tâm 相tương/tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 眠miên 者giả 。由do 心tâm 勞lao 乏phạp 。即tức 便tiện 放phóng 任nhậm 六lục 分phần 。委ủy 臥ngọa 故cố 名danh 為vi 眠miên 。反phản 觀quán 眠miên 心tâm 。不bất 見kiến 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 眠miên 者giả 畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。第đệ 五ngũ 若nhược 於ư 作tác 時thời 即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 作tác 。欲dục 作tác 。作tác 。作tác 已dĩ 。心tâm 相tương/tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。今kim 運vận 身thân 手thủ 。作tác 諸chư 事sự 業nghiệp 。舉cử 手thủ 下hạ 手thủ 由do 心tâm 迴hồi 轉chuyển 。得đắc 成thành 眾chúng 事sự 故cố 名danh 為vi 作tác 。反phản 觀quán 作tác 心tâm 。不bất 見kiến 動động 轉chuyển 。當đương 知tri 作tác 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。第đệ 六lục 行hành 者giả 若nhược 於ư 言ngôn 語ngữ 讀đọc 誦tụng 之chi 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 語ngữ 欲dục 語ngữ 。語ngữ 。語ngữ 已dĩ 。心tâm 相tương/tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 亦diệc 如như 上thượng 說thuyết 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 音âm 聲thanh 。有hữu 所sở 談đàm 吐thổ 由do 心tâm 覺giác 觀quán 。鼓cổ 動động 氣khí 息tức 衝xung 於ư 六lục 處xứ 。咽yết 喉hầu 脣thần 舌thiệt 齒xỉ 齶ngạc 等đẳng 故cố 有hữu 此thử 言ngôn 談đàm 。反phản 觀quán 語ngữ 心tâm 不bất 見kiến 蹤tung 跡tích 。音âm 聲thanh 住trụ 空không 。當đương 知tri 語ngữ 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。是thị 為vi 行hành 者giả 觀quán 於ư 外ngoại 心tâm 六lục 種chủng 事sự 業nghiệp 。悉tất 知tri 空không 寂tịch 。不bất 見kiến 作tác 者giả 。有hữu 定định 實thật 相tướng 。是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。於ư 一nhất 切thiết 事sự 中trung 。修tu 行hành 三tam 昧muội 。故cố 般Bát 若Nhã 經kinh 中trung 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。

若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。行hành 時thời 知tri 行hành 。乃nãi 至chí 坐tọa 時thời 知tri 坐tọa 。臥ngọa 時thời 言ngôn 語ngữ 身thân 服phục 僧tăng 伽già 梨lê 時thời 。悉tất 知tri 已dĩ 不bất 可khả 得đắc 。故cố 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 摩ma 訶ha 衍diễn 。

復phục 次thứ 行hành 者giả 。觀quán 於ư 內nội 心tâm 有hữu 六lục 種chủng 。受thọ 知tri 無vô 受thọ 者giả 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。諸chư 受thọ 雖tuy 空không 若nhược 不bất 觀quán 察sát 。能năng 作tác 無vô 量lượng 煩phiền 惱não 。生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 。是thị 故cố 行hành 者giả 。應ưng 當đương 隨tùy 是thị 諸chư 根căn 所sở 受thọ 塵trần 時thời 。一nhất 一nhất 觀quán 察sát 。云vân 何hà 觀quán 察sát 。第đệ 一nhất 行hành 者giả 。眼nhãn 見kiến 色sắc 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 見kiến 色sắc 。欲dục 見kiến 色sắc 。見kiến 色sắc 。見kiến 色sắc 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 相tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 見kiến 者giả 。即tức 無vô 見kiến 相tương/tướng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。於ư 彼bỉ 根căn 塵trần 空không 明minh 之chi 中trung 。各các 各các 無vô 見kiến 。亦diệc 無vô 分phân 別biệt 。和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。出xuất 生sanh 眼nhãn 識thức 。眼nhãn 識thức 因nhân 緣duyên 出xuất 生sanh 意ý 識thức 。意ý 識thức 出xuất 時thời 。即tức 能năng 分phân 別biệt 。種chủng 種chủng 諸chư 色sắc 。亦diệc 依y 於ư 意ý 識thức 則tắc 有hữu 眼nhãn 識thức 。眼nhãn 識thức 因nhân 緣duyên 能năng 見kiến 於ư 色sắc 。而nhi 生sanh 貪tham 著trước 。是thị 故cố 即tức 當đương 反phản 觀quán 念niệm 色sắc 之chi 心tâm 。如như 是thị 觀quan 時thời 。不bất 見kiến 此thử 心tâm 從tùng 外ngoại 來lai 入nhập 。而nhi 生sanh 領lãnh 納nạp 。亦diệc 復phục 不bất 見kiến 。心tâm 從tùng 內nội 出xuất 。而nhi 生sanh 分phân 別biệt 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。外ngoại 來lai 於ư 我ngã 無vô 事sự 。若nhược 自tự 有hữu 不bất 待đãi 因nhân 緣duyên 。當đương 知tri 受thọ 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。故cố 淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 云vân 。所sở 見kiến 色sắc 與dữ 盲manh 等đẳng 。第đệ 二nhị 行hành 者giả 耳nhĩ 聞văn 聲thanh 時thời 即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 聞văn 聲thanh 。欲dục 聞văn 聲thanh 。聞văn 聲thanh 。聞văn 聲thanh 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 相tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 聞văn 聲thanh 。無vô 有hữu 自tự 性tánh 。但đãn 從tùng 根căn 塵trần 。和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。是thị 意ý 識thức 想tưởng 分phân 別biệt 故cố 。於ư 所sở 聞văn 。生sanh 諸chư 煩phiền 惱não 。及cập 於ư 惡ác 業nghiệp 。即tức 當đương 反phản 觀quán 緣duyên 聲thanh 心tâm 識thức 。不bất 見kiến 體thể 性tánh 。當đương 知tri 聞văn 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。故cố 淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。所sở 聞văn 聲thanh 與dữ 響hưởng 等đẳng 。第đệ 三tam 行hành 者giả 鼻tị 嗅khứu 香hương 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 嗅khứu 香hương 。欲dục 嗅khứu 香hương 嗅khứu 香hương 。嗅khứu 香hương 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 心tâm 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 香hương 者giả 是thị 無vô 知tri 法pháp 。所sở 有hữu 鼻tị 根căn 本bổn 亦diệc 無vô 知tri 。和hòa 合hợp 生sanh 識thức 假giả 名danh 說thuyết 。知tri 虛hư 妄vọng 意ý 識thức 得đắc 所sở 領lãnh 納nạp 。而nhi 生sanh 分phân 別biệt 。起khởi 諸chư 煩phiền 惱não 。生sanh 死tử 業nghiệp 行hành 。即tức 當đương 反phản 觀quán 。意ý 識thức 不bất 見kiến 根căn 源nguyên 及cập 與dữ 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 領lãnh 受thọ 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。故cố 淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。所sở 嗅khứu 香hương 與dữ 風phong 等đẳng 。第đệ 四tứ 行hành 者giả 舌thiệt 受thọ 味vị 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 受thọ 味vị 。欲dục 受thọ 味vị 。受thọ 味vị 。受thọ 味vị 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 相tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 受thọ 味vị 實thật 無vô 自tự 性tánh 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。外ngoại 六lục 味vị 六lục 味vị 無vô 分phân 別biệt 。內nội 舌thiệt 根căn 本bổn 無vô 知tri 故cố 。但đãn 從tùng 和hòa 合hợp 因nhân 緣duyên 。而nhi 生sanh 舌thiệt 識thức 。此thử 識thức 亦diệc 不bất 定định 在tại 內nội 外ngoại 兩lưỡng 中trung 間gian 。故cố 是thị 中trung 心tâm 意ý 強cường/cưỡng 取thủ 味vị 相tương/tướng 。生sanh 著trước 分phân 別biệt 。故cố 有hữu 一nhất 切thiết 諸chư 使sử 煩phiền 惱não 。是thị 時thời 即tức 當đương 反phản 觀quán 。著trước 味vị 心tâm 意ý 識thức 等đẳng 。不bất 見kiến 住trú 處xứ 。況huống 有hữu 生sanh 滅diệt 一nhất 切thiết 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 分phân 別biệt 味vị 者giả 。畢tất 竟cánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。所sở 食thực 味vị 不bất 分phân 別biệt 。第đệ 五ngũ 行hành 者giả 身thân 覺giác 觸xúc 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 覺giác 觸xúc 。欲dục 覺giác 觸xúc 。覺giác 觸xúc 。覺giác 觸xúc 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 相tướng 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 覺giác 者giả 。不bất 從tùng 內nội 生sanh 。亦diệc 不bất 從tùng 外ngoại 來lai 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。冷lãnh 暖noãn 軟nhuyễn 滑hoạt 等đẳng 。悉tất 非phi 外ngoại 來lai 故cố 。離ly 冷lãnh 暖noãn 等đẳng 。無vô 別biệt 來lai 法pháp 故cố 身thân 頭đầu 等đẳng 六lục 分phần 非phi 是thị 生sanh 法pháp 。故cố 離ly 身thân 六lục 分phần 亦diệc 無vô 生sanh 法pháp 故cố 。二nhị 和hòa 合hợp 身thân 識thức 生sanh 時thời 。即tức 名danh 為vi 覺giác 。而nhi 此thử 識thức 性tánh 。不bất 在tại 內nội 外ngoại 。無vô 所sở 依y 倚ỷ 。但đãn 以dĩ 心tâm 意ý 。強cường/cưỡng 作tác 分phân 別biệt 。謂vị 證chứng 諸chư 觸xúc 。生sanh 苦khổ 樂lạc 想tưởng 。故cố 有hữu 愛ái 恚khuể 。一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。是thị 時thời 即tức 當đương 反phản 觀quán 。緣duyên 觸xúc 心tâm 識thức 。不bất 見kiến 住trú 處xứ 。況huống 有hữu 生sanh 滅diệt 一nhất 切thiết 相tướng 貌mạo 。當đương 知tri 能năng 覺giác 觸xúc 者giả 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。故cố 淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。受thọ 觸xúc 如như 智trí 證chứng 。第đệ 六lục 行hành 者giả 意ý 緣duyên 法pháp 時thời 。即tức 應ưng 諦đế 觀quán 。未vị 念niệm 法pháp 。欲dục 念niệm 法pháp 。念niệm 法pháp 。念niệm 法pháp 已dĩ 。四tứ 運vận 之chi 心tâm 相tương/tướng 。皆giai 不bất 可khả 得đắc 。雙song 照chiếu 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 如như 上thượng 。復phục 作tác 是thị 念niệm 。如như 是thị 意ý 識thức 。攀phàn 緣duyên 諸chư 法pháp 悉tất 是thị 虛hư 誑cuống 。無vô 有hữu 實thật 事sự 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。法pháp 如như 幻huyễn 化hóa 性tánh 無vô 實thật 故cố 。心tâm 如như 陽dương 炎diễm 。無vô 暫tạm 停đình 故cố 。法pháp 無vô 定định 性tánh 不bất 可khả 緣duyên 故cố 。心tâm 無vô 住trú 處xứ 誰thùy 是thị 能năng 緣duyên 。若nhược 離ly 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 。更cánh 無vô 別biệt 緣duyên 。豈khởi 知tri 但đãn 以dĩ 虛hư 妄vọng 憶ức 想tưởng 。強cường/cưỡng 起khởi 分phân 別biệt 是thị 法pháp 而nhi 生sanh 諸chư 見kiến 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。生sanh 死tử 業nghiệp 行hành 。相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。是thị 故cố 行hành 者giả 。為vi 破phá 虛hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 想tưởng 。及cập 隨tùy 緣duyên 境cảnh 時thời 。即tức 當đương 反phản 觀quán 。反phản 觀quán 心tâm 意ý 識thức 根căn 源nguyên 。諦đế 觀quán 心tâm 時thời 不bất 見kiến 住trụ 止chỉ 及cập 與dữ 生sanh 滅diệt 。一nhất 切thiết 法pháp 相tướng 。若nhược 心tâm 無vô 住trú 處xứ 生sanh 滅diệt 諸chư 相tướng 。當đương 知tri 此thử 心tâm 。則tắc 不bất 可khả 得đắc 。尚thượng 不bất 得đắc 心tâm 況huống 心tâm 數số 法pháp 。若nhược 無vô 心tâm 數số 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。竟cánh 何hà 所sở 依y 。是thị 故cố 經kinh 言ngôn 。我ngã 心tâm 自tự 空không 。罪tội 福phước 無vô 主chủ 。一nhất 切thiết 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。無vô 住trụ 無vô 壞hoại 。行hành 者giả 如như 是thị 。觀quán 心tâm 意ý 時thời 。不bất 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。當đương 知tri 所sở 攀phàn 緣duyên 法pháp 。畢tất 竟cánh 空không 寂tịch 。故cố 淨tịnh 名danh 言ngôn 。知tri 諸chư 法pháp 如như 幻huyễn 相tướng 。無vô 自tự 性tánh 無vô 他tha 性tánh 。本bổn 自tự 不bất 然nhiên 。今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。如như 是thị 之chi 言ngôn 。當đương 何hà 謂vị 也dã 。前tiền 破phá 未vị 念niệm 欲dục 念niệm 心tâm 正chánh 觀quán 相tương 應ứng 以dĩ 十thập 二nhị 事sự 中trung 。應ưng 當đương 一nhất 一nhất 分phân 別biệt 說thuyết 。行hành 者giả 如như 是thị 觀quán 察sát 時thời 。亦diệc 當đương 應ưng 識thức 有hữu 三tam 種chủng 心tâm 。一nhất 者giả 觀quán 亂loạn 心tâm 。二nhị 者giả 觀quán 定định 心tâm 。三tam 者giả 觀quán 於ư 觀quán 心tâm 。云vân 何hà 名danh 為vi 。觀quán 於ư 亂loạn 心tâm 。如như 上thượng 所sở 說thuyết 。種chủng 種chủng 事sự 中trung 。行hành 者giả 初sơ 學học 未vị 了liễu 諸chư 法pháp 。於ư 是thị 境cảnh 界giới 悉tất 有hữu 亂loạn 起khởi 。一nhất 心tâm 諦đế 觀quán 。不bất 見kiến 心tâm 相tương/tướng 。則tắc 無vô 有hữu 亂loạn 。其kỳ 心tâm 安an 隱ẩn 。行hành 住trụ 坐tọa 臥ngọa 。身thân 心tâm 寂tịch 泊bạc 澹đạm 然nhiên 不bất 動động 。即tức 是thị 定định 心tâm 於ư 是thị 定định 心tâm 。若nhược 不bất 觀quán 察sát 。多đa 生sanh 染nhiễm 著trước 。如như 淨tịnh 名danh 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。貪tham 著trước 禪thiền 味vị 。是thị 菩Bồ 薩Tát 縛phược 。是thị 故cố 當đương 觀quán 定định 。心tâm 不bất 可khả 得đắc 。尚thượng 無vô 有hữu 心tâm 定định 在tại 何hà 處xứ 。當đương 知tri 此thử 定định 。從tùng 顛điên 倒đảo 生sanh 。如như 是thị 觀quan 時thời 。不bất 見kiến 於ư 定định 及cập 與dữ 非phi 定định 。不bất 生sanh 貪tham 著trước 。得đắc 脫thoát 定định 縛phược 。故cố 淨tịnh 名danh 經kinh 言ngôn 。以dĩ 方phương 便tiện 生sanh 。是thị 菩Bồ 薩Tát 解giải 。是thị 名danh 觀quán 相tương/tướng 觀quán 。於ư 定định 心tâm 觀quán 定định 心tâm 已dĩ 。行hành 者giả 既ký 未vị 悟ngộ 於ư 理lý 。或hoặc 計kế 我ngã 能năng 觀quán 心tâm 。是thị 故cố 不bất 見kiến 。有hữu 定định 亂loạn 相tương/tướng 。當đương 知tri 如như 是thị 。妙diệu 慧tuệ 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。著trước 是thị 觀quán 慧tuệ 即tức 便tiện 自tự 高cao 。謂vị 他tha 不bất 能năng 解giải 。如như 是thị 念niệm 時thời 。是thị 名danh 智trí 障chướng 。同đồng 彼bỉ 外ngoại 道đạo 。故cố 釋thích 論luận 說thuyết 。是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。愛ái 著trước 觀quán 空không 智trí 慧tuệ 。不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。行hành 者giả 既ký 知tri 計kế 有hữu 觀quán 者giả 。是thị 大đại 障chướng 礙ngại 不bất 會hội 泥Nê 洹Hoàn 。即tức 當đương 反phản 觀quán 能năng 觀quán 之chi 心tâm 。不bất 見kiến 住trú 處xứ 。亦diệc 復phục 無vô 起khởi 滅diệt 。當đương 知tri 畢tất 竟cánh 無vô 有hữu 觀quán 者giả 。及cập 非phi 觀quán 者giả 。既ký 無vô 觀quán 者giả 誰thùy 觀quán 諸chư 法pháp 。不bất 得đắc 觀quán 心tâm 即tức 離ly 觀quán 想tưởng 。故cố 釋thích 論luận 云vân 。念niệm 想tưởng 觀quán 已dĩ 除trừ 。戲hí 論luận 心tâm 皆giai 滅diệt 。無vô 量lượng 眾chúng 罪tội 除trừ 。清thanh 淨tịnh 心tâm 常thường 一nhất 。如như 是thị 尊tôn 妙diệu 人nhân 則tắc 能năng 見kiến 般Bát 若Nhã 。是thị 名danh 為vi 觀quán 於ư 心tâm 性tánh 。故cố 大đại 集tập 經kinh 亦diệc 言ngôn 觀quán 於ư 心tâm 。心tâm 是thị 三tam 觀quán 者giả 。即tức 三tam 三tam 昧muội 也dã 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。於ư 初sơ 觀quán 中trung 能năng 破phá 一nhất 切thiết 。種chủng 種chủng 有hữu 相tương/tướng 。不bất 見kiến 內nội 外ngoại 。即tức 空không 三tam 昧muội 也dã 。第đệ 二nhị 觀quán 中trung 能năng 壞hoại 空không 相tướng 。是thị 則tắc 名danh 為vi 。無vô 相tướng 三tam 昧muội 。第đệ 三tam 觀quán 中trung 。不bất 見kiến 作tác 者giả 。此thử 即tức 名danh 曰viết 。無Vô 作Tác 三Tam 昧Muội 。菩Bồ 薩Tát 行hành 是thị 三tam 昧muội 時thời 。則tắc 能năng 破phá 壞hoại 三tam 倒đảo 三tam 毒độc 心tâm 意ý 識thức 相tương 及cập 三tam 有hữu 流lưu 。亦diệc 能năng 降hàng 伏phục 四tứ 種chủng 魔ma 怨oán 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。夫phu 煩phiền 惱não 者giả 。悉tất 是thị 亂loạn 惑hoặc 。如như 是thị 觀quán 空không 能năng 了liễu 煩phiền 惱não 性tánh 無vô 動động 轉chuyển 。即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 故cố 。諸chư 法pháp 無vô 行hành 。經Kinh 云vân 。貪tham 欲dục 即tức 是thị 道đạo 。恚khuể 癡si 亦diệc 如như 是thị 。如như 是thị 三tam 法Pháp 。中trung 具cụ 一nhất 切thiết 佛Phật 法pháp 。若nhược 煩phiền 惱não 是thị 菩Bồ 提Đề 。何hà 得đắc 復phục 以dĩ 菩Bồ 提Đề 而nhi 惱não 菩Bồ 提Đề 。若nhược 知tri 煩phiền 惱não 相tương/tướng 空không 。即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。度độ 煩phiền 惱não 魔ma 餘dư 三tam 魔ma 亦diệc 如như 是thị 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。如như 思tư 益ích 經Kinh 云vân 。愚ngu 於ư 陰ấm 界giới 入nhập 。而nhi 欲dục 求cầu 菩Bồ 提Đề 陰ấm 界giới 入nhập 。即tức 是thị 離ly 是thị 無vô 菩Bồ 提Đề 。當đương 知tri 觀quán 空không 即tức 度độ 陰ấm 魔ma 。如như 思tư 益ích 經kinh 又hựu 云vân 。生sanh 死tử 是thị 涅Niết 槃Bàn 無vô 退thoái 沒một 生sanh 故cố 。當đương 知tri 觀quán 空không 即tức 度độ 死tử 魔ma 。首Thủ 楞Lăng 嚴Nghiêm 經Kinh 云vân 。魔ma 界giới 如như 即tức 是thị 佛Phật 界giới 如như 。魔ma 界giới 如như 佛Phật 界giới 如như 。一nhất 如như 無vô 二nhị 。如như 是thị 故cố 不bất 出xuất 魔ma 界giới 而nhi 得đắc 佛Phật 界giới 。當đương 知tri 觀quán 空không 即tức 度độ 他Tha 化Hóa 天Thiên 子Tử 魔ma 。菩Bồ 薩Tát 行hành 三tam 空không 正chánh 觀quán 。即tức 時thời 不bất 復phục 恐khủng 怖bố 四tứ 魔ma 。亦diệc 不bất 得đắc 四tứ 魔ma 而nhi 能năng 度độ 四tứ 魔ma 。故cố 釋thích 論luận 云vân 。除trừ 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。其kỳ 餘dư 一nhất 切thiết 。皆giai 名danh 魔ma 事sự 。若nhược 能năng 善thiện 修tu 實thật 相tướng 即tức 無vô 魔ma 事sự 。是thị 故cố 行hành 者giả 。善thiện 觀quán 此thử 意ý 修tu 行hành 三tam 昧muội 。終chung 無vô 魔ma 事sự 。若nhược 離ly 此thử 觀quán 分phân 別biệt 憶ức 想tưởng 必tất 定định 墮đọa 魔ma 網võng 中trung 。故cố 釋thích 論luận 云vân 。若nhược 分phân 別biệt 憶ức 想tưởng 即tức 是thị 魔ma 羅la 網võng 。不bất 動động 不bất 分phân 別biệt 是thị 則tắc 名danh 法pháp 印ấn 。

復phục 次thứ 行hành 者giả 。能năng 善thiện 修tu 如như 上thượng 三tam 觀quán 。破phá 一nhất 切thiết 法pháp 。心tâm 無vô 所sở 著trước 。雖tuy 知tri 眾chúng 生sanh 空không 相tướng 而nhi 。常thường 念niệm 大đại 悲bi 。不bất 捨xả 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。學học 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 起khởi 十Thập 力Lực 。觀quán 察sát 法Pháp 界Giới 。種chủng 種chủng 法Pháp 門môn 。長trưởng 養dưỡng 一nhất 切thiết 。諸chư 善thiện 功công 德đức 。

釋thích 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。證chứng 相tương/tướng 門môn 第đệ 六lục

行hành 者giả 如như 是thị 行hành 時thời 。必tất 定định 當đương 入nhập 外ngoại 凡phàm 位vị 中trung 。因nhân 是thị 位vị 故cố 得đắc 入nhập 內nội 凡phàm 。初sơ 發phát 心tâm 住trụ 。云vân 何hà 名danh 為vi 外ngoại 凡phàm 位vị 。外ngoại 凡phàm 者giả 。是thị 鐵thiết 輪luân 菩Bồ 薩Tát 。具cụ 煩phiền 惱não 性tánh 。能năng 知tri 如Như 來Lai 。祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。亦diệc 名danh 外ngoại 凡phàm 十thập 住trụ 。其kỳ 名danh 云vân 何hà 。一nhất 名danh 信tín 心tâm 。二nhị 念niệm 心tâm 。三tam 曰viết 精tinh 進tấn 心tâm 。四tứ 慧tuệ 心tâm 。五ngũ 定định 心tâm 。六lục 不bất 退thoái 心tâm 。七thất 迴hồi 向hướng 心tâm 。八bát 護hộ 心tâm 。九cửu 戒giới 心tâm 。十thập 願nguyện 心tâm 。行hành 者giả 善thiện 修tu 三tam 種chủng 觀quán 。觀quán 於ư 諸chư 法pháp 。若nhược 心tâm 安an 住trụ 念niệm 想tưởng 心tâm 息tức 時thời 。或hoặc 於ư 入nhập 觀quán 。或hoặc 於ư 住trụ 禪thiền 中trung 。或hoặc 出xuất 四tứ 威uy 儀nghi 中trung 。

爾nhĩ 時thời 自tự 覺giác 身thân 心tâm 豁hoát 然nhiên 。空không 寂tịch 如như 影ảnh 不bất 實thật 。外ngoại 視thị 諸chư 法pháp 似tự 如như 浮phù 雲vân 。亦diệc 如như 幻huyễn 化hóa 。必tất 當đương 於ư 此thử 生sanh 方phương 便tiện 慧tuệ 解giải 。及cập 知tri 諸chư 法pháp 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。無vô 有hữu 二nhị 際tế 。若nhược 聞văn 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。亦diệc 自tự 開khai 解giải 得đắc 此thử 慧tuệ 。故cố 自tự 知tri 身thân 中trung 。祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。一nhất 體thể 三Tam 寶Bảo 與dữ 佛Phật 無vô 異dị 。亦diệc 能năng 巧xảo 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 要yếu 。言ngôn 語ngữ 無vô 盡tận 。雖tuy 未vị 證chứng 真chân 。相tương 似tự 慧tuệ 力lực 了liễu 了liễu 無vô 礙ngại 。得đắc 此thử 證chứng 故cố 。名danh 曰viết 信tín 也dã 。但đãn 初sơ 信tín 心tâm 。功công 德đức 如như 是thị 。況huống 下hạ 九cửu 心tâm 而nhi 當đương 可khả 說thuyết 信tín 因nhân 緣duyên 。故cố 知tri 法pháp 實thật 相tướng 。是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。萬vạn 行hạnh 之chi 本bổn 眾chúng 靈linh 之chi 源nguyên 。是thị 故cố 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。常thường 念niệm 無vô 生sanh 。破phá 壞hoại 種chủng 種chủng 邪tà 見kiến 妄vọng 執chấp 。成thành 就tựu 正chánh 念niệm 。安an 心tâm 一nhất 相tương/tướng 。如như 如như 之chi 理lý 。無vô 所sở 取thủ 捨xả 故cố 。名danh 念niệm 心tâm 成thành 就tựu 。勤cần 行hành 三tam 慧tuệ 。進tiến 趣thú 菩Bồ 提Đề 。無vô 有hữu 懈giải 怠đãi 。名danh 精Tinh 進Tấn 心Tâm 。精tinh 進tấn 勤cần 行hành 。聞văn 思tư 修tu 故cố 。因nhân 是thị 獲hoạch 得đắc 正chánh 智trí 慧tuệ 眼nhãn 。覺giác 一nhất 切thiết 法pháp 。其kỳ 心tâm 轉chuyển 明minh 。能năng 入nhập 實thật 相tướng 而nhi 無vô 所sở 著trước 。故cố 名danh 慧tuệ 心tâm 。智trí 慧tuệ 力lực 故cố 。破phá 諸chư 亂loạn 惑hoặc 。安an 心tâm 理lý 性tánh 入nhập 深thâm 三tam 昧muội 。故cố 名danh 定định 心tâm 。禪thiền 定định 因nhân 緣duyên 扶phù 同đồng 正chánh 慧tuệ 即tức 得đắc 堅kiên 固cố 。亦diệc 能năng 長trưởng 養dưỡng 大đại 慈từ 善thiện 根căn 。名danh 不Bất 退Thoái 心Tâm 。心tâm 力lực 勇dũng 進tiến 能năng 遍biến 了liễu 諸chư 法pháp 。悉tất 入nhập 無vô 生sanh 。是thị 時thời 有hữu 所sở 作tác 事sự 。並tịnh 趣thú 菩Bồ 提Đề 。莊trang 嚴nghiêm 萬vạn 行hạnh 者giả 。普phổ 施thí 眾chúng 生sanh 。名danh 迴Hồi 向Hướng 心Tâm 。妙diệu 善thiện 開khai 敷phu 勤cần 心tâm 長trưởng 養dưỡng 。不bất 令linh 諸chư 過quá 得đắc 入nhập 損tổn 於ư 善thiện 根căn 。故cố 名danh 護hộ 心tâm 。既ký 能năng 善thiện 遮già 內nội 非phi 。亦diệc 當đương 嚴nghiêm 防phòng 外ngoại 惡ác 。為vi 防phòng 惡ác 故cố 修tu 二nhị 種chủng 戒giới 。謂vị 性tánh 重trọng/trùng 息tức 世thế 譏cơ 嫌hiềm 微vi 細tế 不bất 犯phạm 。故cố 名danh 戒giới 心tâm 。既ký 能năng 內nội 防phòng 諸chư 漏lậu 。外ngoại 以dĩ 戒giới 自tự 嚴nghiêm 。是thị 時thời 心tâm 無vô 覆phú 蓋cái 。習tập 理lý 之chi 慧tuệ 踰du 成thành 明minh 顯hiển 。既ký 解giải 了liễu 無vô 生sanh 觀quán 理lý 之chi 時thời 。實thật 不bất 見kiến 眾chúng 生sanh 可khả 度độ 。煩phiền 惱não 可khả 斷đoạn 。法Pháp 門môn 可khả 入nhập 。佛Phật 道Đạo 可khả 成thành 。菩Bồ 薩Tát 爾nhĩ 時thời 。恐khủng 失thất 大đại 悲bi 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 地địa 。即tức 作tác 是thị 念niệm 。諸chư 法pháp 空không 中trung 。當đương 無vô 眾chúng 生sanh 及cập 與dữ 佛Phật 果Quả 。但đãn 世thế 俗tục 法pháp 中trung 非phi 無vô 眾chúng 生sanh 乃nãi 至chí 佛Phật 道Đạo 。而nhi 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。以dĩ 不bất 知tri 空không 故cố 。輪luân 轉chuyển 五ngũ 道đạo 。其kỳ 為vi 可khả 愍mẫn 。我ngã 當đương 為vì 是thị 。虛hư 妄vọng 眾chúng 生sanh 。起khởi 大đại 誓thệ 願nguyện 增tăng 菩Bồ 提Đề 心tâm 。作tác 是thị 願nguyện 言ngôn 。願nguyện 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 時thời 。知tri 眾chúng 生sanh 空không 及cập 與dữ 不bất 空không 。乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 。佛Phật 道Đạo 亦diệc 復phục 如như 是thị 。以dĩ 知tri 空không 故cố 發phát 大đại 誓thệ 願nguyện 。而nhi 成thành 就tựu 之chi 。住trụ 是thị 地Địa 中trung 。能năng 知tri 空không 故cố 過quá 凡phàm 夫phu 地địa 。知tri 不bất 空không 故cố 。過quá 聲Thanh 聞Văn 地Địa 。若nhược 不bất 住trụ 空không 不bất 住trụ 不bất 空không 。名danh 為vi 中Trung 道Đạo 。行hành 於ư 中Trung 道Đạo 真chân 正chánh 願nguyện 。故cố 名danh 曰viết 願nguyện 心tâm 。菩Bồ 薩Tát 住trụ 是thị 。十thập 心tâm 名danh 鐵thiết 輪luân 位vị 。名danh 曰viết 外ngoại 凡phàm 。是thị 人nhân 具cụ 煩phiền 惱não 能năng 知tri 如Như 來Lai 。祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。得đắc 相tương 似tự 中trung 道đạo 智trí 慧tuệ 。住trụ 自tự 性tánh 禪thiền 善thiện 修tu 如như 是thị 十thập 種chủng 心tâm 。故cố 心tâm 得đắc 開khai 發phát 。豁hoát 然nhiên 意ý 解giải 。見kiến 如Như 來Lai 藏tạng 。悟ngộ 一nhất 切thiết 法pháp 。獲hoạch 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。

爾nhĩ 時thời 始thỉ 得đắc 入nhập 發phát 心tâm 住trụ 。住trụ 此thử 位vị 中trung 即tức 入nhập 內nội 凡phàm 。名danh 銅đồng 輪luân 位vị 亦diệc 。名danh 聞văn 慧tuệ 具cụ 足túc 。亦diệc 名danh 習tập 種chủng 性tánh 。亦diệc 名danh 伏phục 忍nhẫn 。亦diệc 名danh 十thập 願nguyện 。亦diệc 名danh 發phát 趣thú 。亦diệc 名danh 道đạo 慧tuệ 。亦diệc 名danh 不bất 生sanh 生sanh 。亦diệc 名danh 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。如như 是thị 等đẳng 異dị 名danh 無vô 量lượng 。所sở 以dĩ 最tối 初sơ 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 者giả 。行hành 人nhân 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 已dĩ 來lai 。雖tuy 有hữu 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。無vô 量lượng 功công 德đức 。而nhi 未vị 得đắc 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。但đãn 是thị 發phát 心tâm 。不bất 名danh 為vi 住trụ 。始thỉ 於ư 此thử 位vị 。與dữ 理lý 相tương 應ứng 。故cố 得đắc 住trụ 名danh 。故cố 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。入nhập 理lý 般Bát 若Nhã 名danh 為vi 住trụ 。又hựu 解giải 言ngôn 。發phát 心tâm 住trụ 者giả 。發phát 謂vị 開khai 發phát 。住trụ 名danh 得đắc 安an 止chỉ 處xứ 。是thị 始thỉ 得đắc 開khai 發phát 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 。得đắc 無vô 生sanh 安an 止chỉ 之chi 處xứ 。具cụ 此thử 二nhị 義nghĩa 。亦diệc 名danh 發Phát 心Tâm 住Trụ 。

復phục 次thứ 菩Bồ 薩Tát 。住trụ 是thị 位vị 中trung 。具cụ 一nhất 切thiết 禪thiền 及cập 與dữ 難nạn/nan 禪thiền 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。一nhất 切thiết 禪thiền 者giả 。有hữu 三tam 種chủng 。一nhất 樂nhạo 法Pháp 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 禪thiền 者giả 。初sơ 位vị 能năng 斷đoạn 一nhất 切thiết 。三tam 界giới 煩phiền 惱não 。永vĩnh 盡tận 無vô 餘dư 。故cố 於ư 諸chư 法pháp 無vô 愛ái 著trước 。所sở 有hữu 禪thiền 定định 。不bất 生sanh 愛ái 見kiến 無vô 為vi 自tự 在tại 。二nhị 出xuất 生sanh 三tam 昧muội 禪thiền 者giả 。入nhập 初sơ 住trụ 位vị 能năng 生sanh 無vô 量lượng 。十Thập 力Lực 種chủng 性tánh 諸chư 三tam 昧muội 等đẳng 。三tam 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 禪thiền 者giả 。入nhập 是thị 位vị 中trung 或hoặc 面diện 見kiến 。十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。具cụ 大đại 總tổng 持trì 辯biện 才tài 無vô 礙ngại 。以dĩ 利lợi 眾chúng 生sanh 。或hoặc 得đắc 六Lục 通Thông 。同đồng 事sự 度độ 脫thoát 。是thị 名danh 初sơ 住trụ 具cụ 於ư 三tam 種chủng 一nhất 切thiết 義nghĩa 禪thiền 。得đắc 難nạn/nan 禪thiền 時thời 。亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 。一nhất 入nhập 是thị 位vị 中trung 捨xả 此thử 身thân 時thời 。雖tuy 無vô 生sanh 死tử 結kết 業nghiệp 。而nhi 能năng 起khởi 法pháp 性tánh 生sanh 身thân 。遍biến 現hiện 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。種chủng 種chủng 諸chư 身thân 。二nhị 入nhập 是thị 位vị 中trung 。必tất 定định 越việt 過quá 三tam 乘thừa 所sở 證chứng 。一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。三tam 入nhập 是thị 位vị 時thời 。於ư 念niệm 念niệm 中trung 。所sở 有hữu 功công 德đức 。悉tất 趣thú 菩Bồ 提Đề 。故cố 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。三tam 賢hiền 菩Bồ 薩Tát 。自tự 然nhiên 流lưu 入nhập 妙diệu 覺giác 大đại 海hải 。是thị 名danh 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 。中trung 具cụ 足túc 三tam 種chủng 難nạn/nan 禪thiền 。菩Bồ 薩Tát 具cụ 足túc 自tự 性tánh 禪thiền 。一nhất 切thiết 義nghĩa 禪thiền 者giả 。是thị 真chân 初sơ 住trụ 入nhập 理lý 賢hiền 人nhân 。名danh 處xử 在tại 聖thánh 胎thai 。得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。亦diệc 復phục 悉tất 知tri 上thượng 地địa 法Pháp 門môn 。於ư 一nhất 心tâm 中trung 。具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。無vô 量lượng 功công 德đức 。不bất 可khả 窮cùng 盡tận 。其kỳ 餘dư 九cửu 住trụ 及cập 十thập 行hành 。十thập 金kim 剛cang 十Thập 地Địa 。等đẳng 覺giác 妙diệu 覺giác 。是thị 諸chư 佛Phật 境cảnh 界giới 。是thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 知tri 。豈khởi 是thị 凡phàm 識thức 之chi 所sở 能năng 量lượng 。是thị 則tắc 略lược 說thuyết 修tu 行hành 。覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội 。最tối 初sơ 境cảnh 界giới 。是thị 中trung 行hành 者giả 。當đương 善thiện 取thủ 其kỳ 意ý 。勤cần 而nhi 行hành 之chi 。

釋Thích 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。經Kinh 覺Giác 意Ý 三Tam 昧Muội