thập đại luận sư
Phật Quang Đại Từ Điển
(十大論師) Gọi đủ: Duy thức thập đại luận sư. Cũng gọi: Thập luận tượng. Chỉ cho 10 vị Luận sư chú thích Duy thức tam thập tụng của ngài Thế thân, đó là: 1. Hộ pháp, Phạm: Dharmapàla, Hán âm: Đạt ma ba la. 2. Đức tuệ, Phạm:Guịamati, Hán âm: Lũ noa mạt để. 3. An tuệ, Phạm:Sthiramati, Hán âm: Tất sỉ la mạt để. 4. Thân thắng, Phạm:Bandhuzri, Hán âm: Bạn đồ thất lợi. 5. Hoan hỉ, Phạm: Nanda, Hán âm: Nan đà. 6. Tịnh nguyệt, Phạm: Zuddhacandra, Hán âm: Thú đà chiến đạt la. 7. Hỏa biện, Phạm:Citrabhàna, Hán âm: Chất đán la bà noa. 8. Thắng hữu, Phạm: Visewamitra, Hán âm: Tì thế sa mật đa la. 9. Thắng tử, Phạm: Jinaputra, Hán âm: Thìn na phất đa la. 10. Trí nguyệt, Phạm: Jĩànacandra, Hán âm: Nhã na chiến đạt la. Về sự lập nghĩa, các vị Luận sư nói trên có những điểm khác nhau, chẳng hạn về Chủng tử luận thì ngài Nan đà… chủ trương thuyết Tân huân, ngài Hộ nguyệt (ngoài Thập đại luận sư) chủ trương thuyết Bản huân, còn ngài Hộ pháp thì chủ trương thuyết Bản hữu Tân huân hợp sinh. Lại đối với thuyết Tứ phần thì các ngài Hỏa biện và Trần na(ngoài Thập đại luận sư) cùng lập thuyết Tam phần, ngài Thân thắng, Đức tuệ… thì đề xướng thuyết Nhị phần, ngài An tuệ thì chủ trương thuyết Nhất phân, còn ngài Nan đà và Tịnh nguyệt thì chủ trương thuyết Nhị phần. Trong 2 luận điểm trên đây thì thuyết của các ngài Hộ pháp và An tuệ có thế mạnh nhất, sau này cũng lần lượt được các ngài Chân đế và Huyền trang truyền đến Trung quốc. Tương truyền, luận Thành duy thức là tổng hợp các tác phẩm Thích luận của 10 vị Đại luận sư, nhưng chủ yếu thì y cứ vào thuyết của ngài Hộ pháp và rõ ràng luận Thành duy thức là tác phẩm thuộc hệ thống ngài Hộ pháp. Trong các Thích luận của 10 vị Đại luận sư hiện nay chỉ còn lưu truyền bộ Tam thập tụng thích luận (Phạm:Triôzikà-bhàwya, bản Phạm, bản Tạng dịch đều còn) của ngài An tuệ.