thập chủng hoá bất thất thời
Phật Quang Đại Từ Điển
(十種化不失時) Chỉ cho 10 cách giáo hóa do đức Phật đáp ứng đúng với thời và cơ của chúng sinh mà thực hiện, không để lỡ mất. Đó là: 1. Thành đẳng chính giác hóa bất thất thời: Như lai xuất hiện trong thế gian, sau khi thành Phật đạo, tùy cơ ứng cảm, thích hợp duyên mà thực hiện việc giáo hóa. 2. Thành thục hữu duyên hóa bất thất thời: Duyên đã chín mùi thì giáo hóa, không để lỡ mất. Nghĩa là khi Như lai biết rõ thiện căn của chúng sinh đã thành thục, thì tùy thời hóa độ, khiến đều được giải thoát. 3. Thụ Bồ tát kí hóa bất thất thời: Giáo hóa để trao kí biệt cho Bồ tát không để lỡ mất thời. Nghĩa là khi biết rõ các vị Bồ tát đã trải qua nhiều kiếp tu phạm hạnh, công nghiệp thành tựu, Như lai liền thụ kí thành Phật cho các vị Bồ tát ấy. 4. Thị hiện thần lực hóa bất thất thời: Thị hiện năng lực thần thông mà giáo hóa, không để lỡ mất thời. Nghĩa là Như lai tùy theo chỗ ưa thích của chúng sinh mà thị hiện năng lực uy thần, khiến họ sinh tâm tin ưa mà được khai ngộ. 5. Thị hiện Phật thân hóa bất thất thời: Thị hiện thân Phật mà hóa độ, không để lỡ thời. Nghĩa là Như lai thuận theo điều chúng sinh ưa thích, hiện thân tướng tốt đẹp, khiến đều được lợi lạc. 6. Trụ ư đại xá hóa bất thất thời: Trụ nơi tâm đại xả mà giáo hóa, không để lỡ mất thời. Nghĩa là Như lai tu hạnh tùy thuận vô trước, có tâm đại xả, tùy duyên giáo hóa lợi ích tất cả chúng sinh, không hề có ý tưởng năng hóa(người giáo hóa)và sở hóa(người được giáo hóa). 7. Nhập chư tụ lạchóabất thất thời: Vào các xóm làng giáo hóa, không để lỡ mất thời. Nghĩa là vì lòng đại bi, Như lai tùy duyên nhiếp hóa, đi vào khắp thành ấp, xóm làng, mang lợi ích đến cho tất cả.8. Nhiếp chư tịnh tín hóa bất thất thời: Giáo hóa những người có lòng tin thanh tịnh không để lỡ mất thời. Nghĩa là Như lai có trí tuệ vô ngại, biết rõ tâm thanh tịnh của chúng sinh và tùy duyên nhiếp hóa.9. Điều ác chúng sinh hóa bất thất thời: Điều phục, giáo hóa những chúng sinh bạo ác, không để lỡ thời. Nghĩa là Như lai dùng năng lực uy thần lớn, điều phục các chúng sinh bạo ác, khiến chúng bỏ ác tu thiện, không để lỡ thời cơ. 10. Hiện Phật thần thông hóa bất thất thời: Hiện thần thông của Phật mà giáo hóa, không để lỡ mất thời. Nghĩa là năng lực thần thông mà Như lai thị hiện không thể nghĩ bàn, chỉ trong một niệm có thể làm lợi ích cho tất cả chúng sinh, không mất thời cơ.