Thành Duy Thức Luận Chánh – Quyển 8

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂 正Chánh
Quyển 8
明Minh 釋Thích 廣Quảng 伸Thân 撰Soạn

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂# 正Chánh 卷quyển 第đệ 八bát

古cổ 杭# 雲vân 棲tê 寺tự 弟đệ 子tử 廣quảng 伸thân 述thuật

○# 二nhị 旁bàng 論luận 十thập 因nhân (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 明minh 十thập 因nhân 二nhị 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 攝nhiếp 三tam 因nhân 緣duyên 得đắc 果quả 。

○# 初sơ 正chánh 明minh 十thập 因nhân (# 二nhị )# 。 初sơ 總tổng 標tiêu 徴# 二nhị 別biệt 釋thích 義nghĩa 。

○# 初sơ 總tổng 標tiêu 徴# 。

如như 是thị 四tứ 緣duyên 。 依y 十thập 五ngũ 處xứ 義nghĩa 差sai 別biệt 故cố 。 立lập 為vi 十thập 因nhân 。 云vân 何hà 此thử 依y 十thập 五ngũ 處xứ 立lập 。

此thử 下hạ 復phục 以dĩ 十thập 因nhân 廣quảng 明minh 四tứ 緣duyên 也dã 。 緣duyên 止chỉ 四tứ 。 因nhân 有hữu 十thập 。 因nhân 立lập 於ư 依y 處xứ 。 則tắc 所sở 謂vị 十thập 五ngũ 云vân 云vân 者giả 。 果quả 有hữu 異dị 於ư 因nhân 緣duyên 乎hồ 。 展triển 之chi 卷quyển 之chi 。 緣duyên 生sanh 義nghĩa 始thỉ 徹triệt 耳nhĩ 。 豈khởi 徒đồ 為vi 旁bàng 論luận 也dã 哉tai 。 又hựu 十thập 因nhân 名danh 出xuất 地địa 持trì 經Kinh 。 詳tường 釋thích 如như 瑜du 伽già 論luận 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 義nghĩa (# 十thập )# 。 初sơ 隨tùy 說thuyết 因nhân 依y 處xứ 二nhị 觀quán 待đãi 因nhân 依y 處xứ 三tam 牽khiên 引dẫn 因nhân 依y 處xứ 四tứ 生sanh 起khởi 因nhân 依y 處xứ 五ngũ 攝nhiếp 受thọ 因nhân 依y 處xứ 六lục 引dẫn 發phát 因nhân 依y 處xứ 七thất 定định 異dị 因nhân 依y 處xứ 八bát 同đồng 事sự 因nhân 依y 處xứ 九cửu 相tương 違vi 因nhân 依y 處xứ 十thập 不bất 違vi 因nhân 依y 處xứ 。

○# 初sơ 隨tùy 說thuyết 因nhân 依y 處xứ 。

一nhất 語ngữ 依y 處xứ 。 謂vị 法pháp 名danh 想tưởng 所sở 起khởi 語ngữ 性tánh 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 隨tùy 說thuyết 因nhân 。 謂vị 依y 此thử 語ngữ 。 隨tùy 見kiến 聞văn 等đẳng 說thuyết 諸chư 義nghĩa 故cố 。 此thử 即tức 能năng 說thuyết 為vi 所sở 說thuyết 因nhân 。 有hữu 論luận 說thuyết 此thử 是thị 名danh 想tưởng 見kiến 。 由do 如như 名danh 字tự 取thủ 相tương/tướng 執chấp 著trước 。 隨tùy 起khởi 說thuyết 故cố 。 若nhược 依y 彼bỉ 說thuyết 。 便tiện 顯hiển 此thử 因nhân 是thị 語ngữ 依y 處xứ 。

初sơ 指chỉ 語ngữ 依y 處xứ 。 二nhị 釋thích 依y 立lập 因nhân 。 三tam 會hội 通thông 論luận 說thuyết 。 語ngữ 依y 處xứ 者giả 。 語ngữ 性tánh 起khởi 必tất 有hữu 處xứ 。 如như 鈔sao 云vân 。 即tức 法pháp 名danh 想tưởng 三tam 為vi 語ngữ 因nhân 。 法pháp 。 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 為vi 有hữu 所sở 詮thuyên 諸chư 法pháp 。 便tiện 能năng 令linh 諸chư 有hữu 情tình 。 內nội 心tâm 起khởi 想tưởng 想tưởng 像tượng 此thử 等đẳng 所sở 詮thuyên 諸chư 法pháp 已dĩ 。 次thứ 方phương 安an 立lập 其kỳ 名danh 。 內nội 心tâm 安an 立lập 名danh 後hậu 。 方phương 能năng 發phát 語ngữ 。 即tức 法pháp 名danh 想tưởng 三tam 為vi 先tiên 是thị 能năng 起khởi 。 方phương 起khởi 得đắc 所sở 起khởi 之chi 語ngữ 。 即tức 語ngữ 依y 處xứ 。 故cố 謂vị 依y 法pháp 名danh 想tưởng 所sở 起khởi 語ngữ 性tánh 。 曰viết 語ngữ 依y 處xứ 也dã 。 依y 立lập 因nhân 者giả 。 即tức 依y 此thử 語ngữ 依y 處xứ 。 立lập 隨tùy 說thuyết 因nhân 。 謂vị 依y 此thử 語ngữ 。 隨tùy 見kiến 隨tùy 聞văn 隨tùy 知tri 覺giác 說thuyết 諸chư 義nghĩa 趣thú 。 此thử 即tức 能năng 說thuyết 之chi 語ngữ 。 為vi 所sở 說thuyết 義nghĩa 趣thú 之chi 因nhân 。 以dĩ 有hữu 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 。 而nhi 後hậu 詮thuyên 顯hiển 義nghĩa 理lý 故cố 也dã 。 集tập 論luận 說thuyết 此thử 隨tùy 說thuyết 因nhân 是thị 名danh 想tưởng 見kiến 。 謂vị 由do 如như 名danh 字tự 之chi 名danh 取thủ 相tương/tướng 之chi 想tưởng 。 執chấp 著trước 之chi 見kiến 。 隨tùy 起khởi 說thuyết 故cố 。 若nhược 依y 此thử 說thuyết 。 便tiện 顯hiển 此thử 隨tùy 說thuyết 因nhân 。 是thị 語ngữ 依y 處xứ 。 義nghĩa 極cực 相tương/tướng 同đồng 。 瑜du 伽già 亦diệc 云vân 。 三tam 界giới 繫hệ 不bất 繫hệ 法pháp 。 施thi 設thiết 名danh 為vi 先tiên 。 故cố 想tưởng 轉chuyển 。 想tưởng 為vi 先tiên 。 故cố 語ngữ 轉chuyển 。 由do 此thử 語ngữ 故cố 。 隨tùy 見kiến 隨tùy 聞văn 隨tùy 知tri 隨tùy 覺giác 。 起khởi 諸chư 言ngôn 說thuyết 。 是thị 故cố 依y 語ngữ 依y 處xứ 。 立lập 隨tùy 說thuyết 因nhân 。 脈mạch 絡lạc 愈dũ 為vi 明minh 顯hiển 。

○# 二nhị 觀quán 待đãi 因nhân 依y 處xứ 。

二nhị 領lãnh 受thọ 依y 處xứ 。 謂vị 所sở 觀quán 待đãi 能năng 所sở 受thọ 性tánh 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 觀quán 待đãi 因nhân 。 謂vị 觀quán 待đãi 此thử 。 令linh 彼bỉ 諸chư 事sự 或hoặc 生sanh 或hoặc 住trụ 或hoặc 成thành 或hoặc 得đắc 。 此thử 是thị 彼bỉ 觀quán 待đãi 因nhân 。

觀quán 。 對đối 義nghĩa 。 待đãi 。 藉tạ 義nghĩa 。 領lãnh 。 納nạp 義nghĩa 。 受thọ 。 五ngũ 受thọ 。 領lãnh 受thọ 依y 處xứ 。 謂vị 所sở 對đối 藉tạ 能năng 所sở 受thọ 性tánh 也dã 。 即tức 依y 此thử 觀quán 待đãi 能năng 所sở 受thọ 性tánh 處xứ 。 立lập 觀quán 待đãi 因nhân 。 謂vị 觀quán 待đãi 此thử 。 令linh 彼bỉ 諸chư 事sự 或hoặc 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 者giả 。 此thử 如như 手thủ 足túc 彼bỉ 如như 執chấp 持trì 。 徃# 來lai 等đẳng 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 如như 觀quán 待đãi 手thủ 。 以dĩ 手thủ 為vi 因nhân 故cố 。 起khởi 執chấp 取thủ 業nghiệp 。 觀quán 待đãi 足túc 。 以dĩ 足túc 為vi 因nhân 故cố 。 起khởi 徃# 來lai 業nghiệp 等đẳng 。 觀quán 待đãi 節tiết 。 以dĩ 節tiết 為vi 因nhân 故cố 。 起khởi 屈khuất 伸thân 業nghiệp 。 諸chư 有hữu 欲dục 求cầu 。 欲dục 界giới 繫hệ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 及cập 不bất 繫hệ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 彼bỉ 觀quán 待đãi 此thử 。 此thử 為vi 因nhân 故cố 。 於ư 諸chư 欲dục 具cụ 。 或hoặc 為vi 求cầu 得đắc 。 或hoặc 求cầu 積tích 聚tụ 。 或hoặc 求cầu 受thọ 用dụng 。 乃nãi 至chí 色sắc 無vô 色sắc 等đẳng 皆giai 然nhiên 。 是thị 故cố 依y 領lãnh 受thọ 處xứ 。 立lập 觀quán 待đãi 因nhân 。 然nhiên 大đại 約ước 是thị 即tức 能năng 所sở 相tương 對đối 。 藉tạ 以dĩ 立lập 其kỳ 因nhân 耳nhĩ 。

○# 三tam 牽khiên 引dẫn 因nhân 依y 處xứ 。

三tam 習tập 氣khí 依y 處xứ 。 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 未vị 成thành 熟thục 位vị 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 謂vị 能năng 牽khiên 引dẫn 遠viễn 自tự 果quả 故cố 。

習tập 。 熏huân 習tập 。 氣khí 。 氣khí 分phần/phân 。 瑜du 伽già 云vân 。 由do 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 熏huân 習tập 三tam 界giới 諸chư 行hành 是thị 也dã 。 依y 處xứ 。 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 未vị 經kinh 被bị 潤nhuận 已dĩ 前tiền 。 此thử 名danh 習tập 氣khí 依y 處xứ 。 即tức 依y 此thử 未vị 潤nhuận 種chủng 上thượng 。 立lập 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 且thả 內nội 種chủng 者giả 。 如như 第đệ 八bát 識thức 中trung 。 有hữu 無vô 量lượng 種chủng 。 若nhược 有hữu 漏lậu 種chủng 子tử 。 未vị 被bị 愛ái 取thủ 水thủy 潤nhuận 已dĩ 前tiền 。 雖tuy 未vị 便tiện 生sanh 現hiện 行hành 。 然nhiên 此thử 種chủng 上thượng 。 且thả 有hữu 能năng 牽khiên 引dẫn 生sanh 當đương 起khởi 現hiện 行hành 果quả 之chi 功công 能năng 。 即tức 以dĩ 此thử 種chủng 名danh 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 如như 宗tông 鏡kính 云vân 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 望vọng 後hậu 自tự 果quả 名danh 牽khiên 引dẫn 因nhân 。

○# 四tứ 生sanh 起khởi 因nhân 依y 處xứ 。

四tứ 有hữu 潤nhuận 種chủng 子tử 依y 處xứ 。 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 已dĩ 成thành 熟thục 位vị 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 生sanh 起khởi 因nhân 。 謂vị 能năng 生sanh 起khởi 近cận 自tự 果quả 故cố 。

成thành 熟thục 位vị 。 釋thích 有hữu 潤nhuận 。 以dĩ 未vị 被bị 愛ái 潤nhuận 已dĩ 前tiền 。 名danh 生sanh 位vị 故cố 。 即tức 依y 此thử 成thành 熟thục 處xứ 。 立lập 生sanh 起khởi 因nhân 。 謂vị 能năng 生sanh 起khởi 近cận 自tự 果quả 故cố 。 以dĩ 未vị 被bị 愛ái 潤nhuận 已dĩ 前tiền 。 但đãn 有hữu 牽khiên 引dẫn 現hiện 行hành 之chi 遠viễn 能năng 。 今kim 成thành 熟thục 則tắc 有hữu 生sanh 起khởi 現hiện 行hành 之chi 近cận 能năng 矣hĩ 。 所sở 謂vị 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 諸chư 法pháp 。 各các 從tùng 自tự 種chủng 而nhi 得đắc 生sanh 起khởi 也dã 。 故cố 經kinh 謂vị 業nghiệp 為vi 感cảm 生sanh 因nhân 。 愛ái 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 。 瑜du 伽già 亦diệc 云vân 。 即tức 諸chư 種chủng 子tử 望vọng 初sơ 自tự 果quả 。 名danh 生sanh 引dẫn 因nhân 。

○# 五ngũ 攝nhiếp 受thọ 因nhân 依y 處xứ 。

五ngũ 無vô 間gián 滅diệt 依y 處xứ 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 六lục 境cảnh 界giới 依y 處xứ 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 所sở 緣duyên 緣duyên 。 七thất 根căn 依y 處xứ 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 所sở 依y 六lục 根căn 。 八bát 作tác 用dụng 依y 處xứ 。 謂vị 於ư 所sở 作tác 業nghiệp 。 作tác 具cụ 作tác 用dụng 。 即tức 除trừ 種chủng 子tử 。 餘dư 助trợ 現hiện 緣duyên 。 九cửu 士sĩ 用dụng 依y 處xứ 。 謂vị 於ư 所sở 作tác 業nghiệp 。 作tác 者giả 作tác 用dụng 。 即tức 除trừ 種chủng 子tử 。 餘dư 作tác 現hiện 緣duyên 。 十thập 真chân 實thật 見kiến 依y 處xứ 。 謂vị 無vô 漏lậu 見kiến 。 除trừ 引dẫn 自tự 種chủng 。 於ư 無vô 漏lậu 法Pháp 。 能năng 助trợ 引dẫn 證chứng 。 總tổng 依y 此thử 六lục 。 立lập 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 謂vị 攝nhiếp 受thọ 五ngũ 。 辦biện 有hữu 漏lậu 法pháp 。 具cụ 攝nhiếp 受thọ 六lục 。 辦biện 無vô 漏lậu 故cố 。

五ngũ 無vô 間gián 滅diệt 依y 處xứ 者giả 。 即tức 心tâm 心tâm 所sở 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 謂vị 前tiền 滅diệt 心tâm 心tâm 所sở 為vi 緣duyên 。 能năng 與dữ 後hậu 念niệm 一nhất 聚tụ 心tâm 心tâm 所sở 為vi 依y 處xứ 。 後hậu 念niệm 心tâm 心tâm 所sở 。 依y 他tha 前tiền 念niệm 為vi 緣duyên 處xứ 生sanh 。 故cố 名danh 無vô 間gian 滅diệt 依y 處xứ 。 六lục 境cảnh 界giới 依y 處xứ 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 切thiết 。 所sở 緣duyên 緣duyên 境cảnh 。 能năng 與dữ 一nhất 切thiết 。 能năng 緣duyên 心tâm 心tâm 所sở 為vi 依y 處xứ 故cố 。 七thất 根căn 依y 處xứ 者giả 。 即tức 內nội 六lục 處xứ 。 此thử 六lục 是thị 八bát 識thức 心tâm 心tâm 所sở 所sở 依y 之chi 處xứ 。 但đãn 前tiền 無vô 間gian 滅diệt 依y 處xứ 。 取thủ 八bát 識thức 前tiền 念niệm 功công 能năng 為vi 依y 處xứ 。 引dẫn 後hậu 念niệm 令linh 生sanh 。 今kim 此thử 根căn 依y 處xứ 。 即tức 取thủ 現hiện 在tại 五ngũ 色sắc 根căn 。 及cập 第đệ 七thất 意ý 。 名danh 根căn 依y 處xứ 也dã 。 八bát 作tác 用dụng 依y 處xứ 者giả 。 即tức 通thông 作tác 業nghiệp 作tác 具cụ 之chi 作tác 用dụng 。 作tác 業nghiệp 。 有hữu 情tình 工công 巧xảo 智trí 。 能năng 造tạo 殿điện 堂đường 。 及cập 種chủng 種chủng 器khí 具cụ 等đẳng 物vật 。 作tác 具cụ 。 世thế 間gian 種chủng 種chủng 作tác 具cụ 。 如như 斤cân 斧phủ 車xa 船thuyền 等đẳng 。 但đãn 除trừ 卻khước 識thức 中trung 種chủng 子tử 。 外ngoại 法pháp 種chủng 子tử 。 以dĩ 種chủng 生sanh 現hiện 。 現hiện 熏huân 種chủng 。 種chủng 引dẫn 種chủng 。 及cập 親thân 助trợ 現hiện 緣duyên 。 非phi 作tác 用dụng 處xứ 。 餘dư 踈sơ 助trợ 現hiện 緣duyên 。 能năng 成thành 辦biện 種chủng 種chủng 事sự 業nghiệp 者giả 。 皆giai 是thị 此thử 作tác 用dụng 依y 處xứ 也dã 。 九cửu 士sĩ 用dụng 依y 處xứ 者giả 。 即tức 於ư 前tiền 作tác 用dụng 依y 處xứ 。 唯duy 取thủ 作tác 者giả 士sĩ 夫phu 之chi 用dụng 。 故cố 云vân 。 於ư 所sở 作tác 業nghiệp 。 作tác 者giả 作tác 用dụng 。 謂vị 於ư 所sở 作tác 事sự 。 業nghiệp 之chi 農nông 工công 等đẳng 士sĩ 夫phu 之chi 作tác 用dụng 也dã 。 即tức 除trừ 種chủng 子tử 。 餘dư 作tác 現hiện 緣duyên 者giả 。 亦diệc 除trừ 內nội 外ngoại 等đẳng 種chủng 。 餘dư 一nhất 切thiết 作tác 現hiện 緣duyên 者giả 。 皆giai 是thị 士sĩ 用dụng 依y 處xứ 。 十thập 真chân 實thật 見kiến 依y 處xứ 。 謂vị 無vô 漏lậu 見kiến 者giả 。 見kiến 不bất 虚# 妄vọng 曰viết 真chân 實thật 。 能năng 與dữ 一nhất 切thiết 。 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 而nhi 為vi 所sở 依y 。 故cố 名danh 依y 處xứ 。 除trừ 引dẫn 自tự 種chủng 非phi 此thử 依y 處xứ 。 於ư 無vô 漏lậu 法Pháp 。 能năng 助trợ 引dẫn 證chứng 。 是thị 此thử 依y 處xứ 。 總tổng 依y 此thử 六lục 立lập 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 而nhi 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 是thị 因nhân 果quả 相tương/tướng 關quan 渉# 義nghĩa 。 但đãn 除trừ 卻khước 親thân 因nhân 緣duyên 外ngoại 。 取thủ 餘dư 一nhất 切thiết 踈sơ 助trợ 成thành 因nhân 緣duyên 者giả 。 皆giai 名danh 攝nhiếp 受thọ 。 對đối 法pháp 論luận 云vân 。 如như 日nhật 水thủy 糞phẩn 。 望vọng 穀cốc 麥mạch 芽nha 等đẳng 。 雖tuy 有hữu 自tự 種chủng 所sở 生sanh 。 然nhiên 增tăng 彼bỉ 力lực 。 名danh 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 何hà 者giả 。 攝nhiếp 受thọ 前tiền 五ngũ 。 能năng 辦biện 世thế 間gian 有hữu 漏lậu 色sắc 心tâm 等đẳng 法pháp 故cố 。 具cụ 攝nhiếp 受thọ 六lục 能năng 辦biện 出xuất 世thế 無vô 漏lậu 智trí 理lý 等đẳng 法pháp 故cố 顯hiển 揚dương 瑜du 伽già 。 皆giai 同đồng 此thử 說thuyết 。 恐khủng 繁phồn 不bất 引dẫn 。

○# 六lục 引dẫn 發phát 因nhân 依y 處xứ 。

十thập 一nhất 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 。 謂vị 無vô 記ký 染nhiễm 善thiện 現hiện 種chủng 諸chư 行hành 。 能năng 隨tùy 順thuận 同đồng 類loại 勝thắng 品phẩm 諸chư 法pháp 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 引dẫn 發phát 因nhân 。 謂vị 能năng 引dẫn 起khởi 同đồng 類loại 勝thắng 行hành 。 及cập 能năng 引dẫn 得đắc 無vô 為vi 法Pháp 故cố 。

初sơ 釋thích 依y 處xứ 。 二nhị 依y 立lập 因nhân 。 謂vị 無vô 記ký 染nhiễm 善thiện 現hiện 種chủng 諸chư 行hành 。 能năng 隨tùy 順thuận 同đồng 類loại 勝thắng 品phẩm 諸chư 法pháp 者giả 。 釋thích 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 也dã 。 宗tông 鏡kính 云vân 。 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 者giả 。 即tức 一nhất 切thiết 色sắc 心tâm 等đẳng 種chủng 現hiện 。 皆giai 有hữu 隨tùy 順thuận 自tự 性tánh 。 及cập 勝thắng 同đồng 類loại 品phẩm 諸chư 法pháp 。 故cố 名danh 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 。 隨tùy 順thuận 自tự 性tánh 。 即tức 簡giản 他tha 法pháp 不bất 得đắc 為vi 此thử 依y 因nhân 。 如như 第đệ 八bát 中trung 三tam 性tánh 種chủng 子tử 。 各các 各các 自tự 望vọng 三tam 性tánh 現hiện 行hành 為vi 依y 為vi 因nhân 。 及cập 勝thắng 同đồng 類loại 品phẩm 諸chư 法pháp 者giả 。 如như 無vô 漏lậu 法pháp 。 即tức 唯duy 與dữ 自tự 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 。 及cập 無vô 為vi 勝thắng 品phẩm 法pháp 為vi 因nhân 處xứ 。 不bất 與dữ 下hạ 品phẩm 劣liệt 無vô 漏lậu 為vi 因nhân 。 就tựu 有hữu 漏lậu 位vị 中trung 。 亦diệc 自tự 有hữu 勝thắng 劣liệt 也dã 。 釋thích 依y 立lập 因nhân 者giả 。 即tức 依y 此thử 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 。 立lập 引dẫn 發phát 因nhân 。 謂vị 能năng 引dẫn 起khởi 同đồng 類loại 勝thắng 行hành 。 及cập 能năng 引dẫn 得đắc 無vô 為vi 法Pháp 故cố 。 如như 顯hiển 揚dương 釋thích 云vân 。 由do 欲dục 繫hệ 善thiện 法Pháp 。 能năng 引dẫn 欲dục 繫hệ 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 。 亦diệc 能năng 引dẫn 起khởi 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 。 隨tùy 順thuận 彼bỉ 故cố 。 如như 欲dục 繫hệ 法pháp 如như 是thị 。 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 如như 是thị 。 不bất 繫hệ 善thiện 法Pháp 。 能năng 引dẫn 不bất 繫hệ 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 。 及cập 能năng 引dẫn 無vô 為vi 作tác 證chứng 之chi 法pháp 。 又hựu 不bất 善thiện 法Pháp 。 能năng 引dẫn 勝thắng 不bất 善thiện 法Pháp 。 謂vị 如như 欲dục 貪tham 。 能năng 引dẫn 瞋sân 癡si 慢mạn 見kiến 疑nghi 。 及cập 身thân 惡ác 行hành 等đẳng 。 如như 欲dục 貪tham 如như 是thị 。 瞋sân 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 不bất 善thiện 法Pháp 如như 是thị 。 無vô 記ký 之chi 法pháp 。 能năng 引dẫn 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 又hựu 無vô 記ký 法pháp 。 能năng 引dẫn 同đồng 類loại 勝thắng 無vô 記ký 法pháp 。 瑜du 伽già 之chi 釋thích 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 。 而nhi 云vân 引dẫn 發phát 因nhân 者giả 。 即tức 初sơ 種chủng 子tử 所sở 生sanh 起khởi 果quả 。 望vọng 後hậu 種chủng 子tử 所sở 牽khiên 引dẫn 果quả 。 名danh 引dẫn 發phát 因nhân 。 又hựu 引dẫn 發phát [監-皿+糸]# 跟cân 隨tùy 順thuận 。 餘dư 倣# 此thử 。

○# 七thất 定định 異dị 因nhân 依y 處xứ 。

十thập 二nhị 差sai 別biệt 功công 能năng 依y 處xứ 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 各các 於ư 自tự 果quả 。 有hữu 能năng 起khởi 證chứng 差sai 別biệt [執/力]# 力lực 。 即tức 依y 此thử 處xứ 。 立lập 定định 異dị 因nhân 。 謂vị 各các 能năng 生sanh 自tự 界giới 等đẳng 果quả 。 及cập 各các 能năng 得đắc 自tự 界giới 果quả 故cố 。

初sơ 釋thích 依y 處xứ 。 二nhị 依y 立lập 因nhân 。 色sắc 心tâm 等đẳng 各các 別biệt 種chủng 子tử 曰viết 有hữu 為vi 法pháp 。 諸chư 色sắc 種chủng 各các 色sắc 現hiện 行hành 果quả 。 諸chư 心tâm 種chủng 各các 心tâm 現hiện 行hành 果quả 等đẳng 曰viết 自tự 果quả 。 各các 於ư 自tự 果quả 。 有hữu 能năng 起khởi 證chứng 差sai 別biệt 力lực 者giả 。 諸chư 種chủng 各các 於ư 自tự 現hiện 行hành 果quả 。 有hữu 能năng 生sanh 起khởi 能năng 證chứng 得đắc 不bất 同đồng 之chi 功công 能năng 也dã 。 即tức 於ư 此thử 差sai 別biệt 功công 能năng 依y 處xứ 。 立lập 定định 異dị 因nhân 。 言ngôn 不bất 亂loạn 也dã 。 謂vị 各các 能năng 生sanh 自tự 界giới 果quả 。 及cập 各các 能năng 得đắc 自tự 界giới 果quả 故cố 者giả 。 釋thích 定định 異dị 因nhân 也dã 。 謂vị 欲dục 界giới 色sắc 心tâm 功công 能năng 。 各các 能năng 生sanh 欲dục 界giới 色sắc 心tâm 等đẳng 現hiện 行hành 果quả 。 各các 能năng 得đắc 欲dục 界giới 自tự 現hiện 行hành 果quả 也dã 。 顯hiển 揚dương 釋thích 云vân 。 由do 欲dục 界giới 繫hệ 法pháp 。 自tự 體thể 功công 能năng 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 能năng 生sanh 種chủng 種chủng 現hiện 差sai 別biệt 法pháp 。 如như 欲dục 界giới 繫hệ 如như 是thị 。 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 。 及cập 不bất 繫hệ 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 依y 差sai 別biệt 功công 能năng 依y 處xứ 。 立lập 定định 別biệt 因nhân 。 瑜du 伽già 亦diệc 云vân 。 種chủng 種chủng 異dị 類loại 。 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 。 名danh 定định 別biệt 因nhân 。 總tổng 之chi 自tự 界giới 法pháp 。 即tức 與dữ 自tự 界giới 為vi 因nhân 。 各các 各các 自tự 有hữu 。 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 。 不bất 相tương 雜tạp 亂loạn 。 名danh 差sai 別biệt 功công 能năng 。 名danh 定định 異dị 因nhân 。 如như 欲dục 界giới 一nhất 地địa 。 而nhi 有hữu 六lục 趣thú 之chi 殊thù 。 五Ngũ 戒Giới 等đẳng 善thiện 業nghiệp 。 定định 起khởi 證chứng 人nhân 天thiên 第đệ 八bát 。 十thập 不bất 善thiện 業nghiệp 。 定định 起khởi 證chứng 三tam 塗đồ 第đệ 八bát 。 乃nãi 至chí 自tự 三tam 乘thừa 種chủng 子tử 。 望vọng 自tự 三tam 乘thừa 有hữu 為vi 無vô 為vi 果quả 為vi 因nhân 。 定định 者giả 。 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 義nghĩa 。 異dị 者giả 。 不bất 共cộng 他tha 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 各các 各các 相tương 望vọng 。 皆giai 有hữu 定định 異dị 因nhân 。

○# 八bát 同đồng 事sự 因nhân 依y 處xứ 。

十thập 三tam 和hòa 合hợp 依y 處xứ 。 謂vị 從tùng 領lãnh 受thọ 乃nãi 至chí 差sai 別biệt 功công 能năng 依y 處xứ 。 於ư 所sở 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 果quả 中trung 。 有hữu 和hòa 合hợp 力lực 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 同đồng 事sự 因nhân 。 謂vị 從tùng 觀quán 待đãi 乃nãi 至chí 定định 異dị 。 皆giai 同đồng 生sanh 等đẳng 一nhất 事sự 業nghiệp 故cố 。

謂vị 從tùng 領lãnh 受thọ 至chí 和hòa 合hợp 力lực 。 指chỉ 依y 處xứ 也dã 。 即tức 攝nhiếp 前tiền 六lục 因nhân 十thập 一nhất 依y 。 為vi 此thử 和hòa 合hợp 處xứ 體thể 謂vị 十thập 一nhất 依y 。 各các 各các 於ư 自tự 。 所sở 獲hoạch 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 果quả 中trung 。 皆giai 有hữu 和hòa 合hợp 力lực 。 故cố 名danh 和hòa 合hợp 依y 處xứ 。 即tức 依y 此thử 處xứ 至chí 一nhất 事sự 業nghiệp 。 釋thích 同đồng 事sự 因nhân 也dã 。 言ngôn 即tức 依y 此thử 和hòa 合hợp 處xứ 。 立lập 同đồng 事sự 因nhân 。 謂vị 從tùng 觀quán 待đãi 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 攝nhiếp 受thọ 引dẫn 發phát 定định 異dị 六lục 因nhân 。 皆giai 各các 共cộng 成thành 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 一nhất 事sự 業nghiệp 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 要yếu 由do 獲hoạch 得đắc 自tự 生sanh 和hòa 合hợp 故cố 。 欲dục 繫hệ 法pháp 生sanh 。 如như 欲dục 繫hệ 法pháp 。 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 法pháp 。 及cập 不bất 繫hệ 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 生sanh 和hòa 合hợp 如như 是thị 。 得đắc 和hòa 合hợp 。 成thành 立lập 和hòa 合hợp 。 成thành 辦biện 和hòa 合hợp 。 作tác 用dụng 和hòa 合hợp 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 依y 和hòa 合hợp 處xứ 。 建kiến 立lập 同đồng 事sự 因nhân 。 且thả 如như 眼nhãn 識thức 生sanh 時thời 。 待đãi 空không 明minh 等đẳng 緣duyên 。 立lập 觀quán 待đãi 因nhân 。 由do 有hữu 新tân 本bổn 二nhị 二nhị 類loại 種chủng 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 得đắc 有hữu 牽khiên 引dẫn 及cập 生sanh 起khởi 因nhân 。 次thứ 取thủ 等đẳng 無vô 間gian 及cập 根căn 境cảnh 等đẳng 。 立lập 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 望vọng 前tiền 於ư 後hậu 。 是thị 引dẫn 發phát 因nhân 。 由do 名danh 言ngôn 種chủng 故cố 有hữu 定định 異dị 因nhân 。 眼nhãn 識thức 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 法pháp 亦diệc 然nhiên 。

○# 九cửu 相tương 違vi 因nhân 依y 處xứ 。

十thập 四tứ 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 。 謂vị 於ư 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 事sự 中trung 能năng 障chướng 礙ngại 法pháp 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 相tương 違vi 因nhân 。 謂vị 彼bỉ 能năng 違vi 生sanh 等đẳng 事sự 故cố 。

謂vị 於ư 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 事sự 中trung 能năng 障chướng 礙ngại 法pháp 。 指chỉ 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 也dã 。 謂vị 彼bỉ 能năng 違vi 生sanh 等đẳng 事sự 故cố 。 釋thích 相tương 違vi 因nhân 也dã 。 能năng 障chướng 礙ngại 法pháp 曰viết 相tương 違vi 因nhân 。 即tức 違vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 顯hiển 揚dương 釋thích 云vân 。 若nhược 欲dục 法pháp 將tương 生sanh 時thời 。 若nhược 有hữu 障chướng 礙ngại 現hiện 前tiền 。 便tiện 不bất 得đắc 起khởi 。 如như 是thị 色sắc 無vô 色sắc 法pháp 。 及cập 不bất 繫hệ 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 是thị 為vi 欲dục 生sanh 。 如như 是thị 為vi 欲dục 得đắc 。 為vi 欲dục 成thành 立lập 。 為vi 欲dục 成thành 辦biện 。 為vi 欲dục 作tác 用dụng 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 依y 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 立lập 相tương 違vi 因nhân 。 瑜du 伽già 云vân 。 於ư 所sở 生sanh 法pháp 能năng 障chướng 礙ngại 。 名danh 相tướng 違vi 因nhân 。 當đương 知tri 相tương 違vi 。 畧lược 有hữu 六lục 種chủng 。 一nhất 語ngữ 言ngôn 相tương 違vi 。 謂vị 有hữu 一nhất 類loại 。 或hoặc 諸chư 沙Sa 門Môn 。 或hoặc 婆Bà 羅La 門Môn 。 所sở 造tạo 諸chư 論luận 。 前tiền 後hậu 相tương 違vi 。 二nhị 道Đạo 理lý 相tương 違vi 。 謂vị 為vi 成thành 立lập 。 諸chư 所sở 成thành 立lập 諸chư 所sở 知tri 義nghĩa 。 建kiến 立lập 比tỉ 量lượng 。 而nhi 與dữ 證chứng 成thành 道Đạo 理lý 相tương 違vi 。 三tam 生sanh 起khởi 相tương 違vi 。 謂vị 所sở 生sanh 法pháp 。 能năng 生sanh 緣duyên 闕khuyết 。 障chướng 生sanh 緣duyên 會hội 。 四tứ 同đồng 處xứ 相tương 違vi 。 謂vị 明minh 闇ám 貪tham 瞋sân 。 苦khổ 樂lạc 等đẳng 法pháp 。 五ngũ 怨oán 敵địch 相tương 違vi 。 謂vị 毒độc 蛇xà 鼠thử 狼lang 猫miêu 狸li 鼷hề 鼠thử 。 互hỗ 為vi 怨oán 敵địch 。 惡ác 知tri 識thức 等đẳng 。 六lục 障chướng 治trị 相tương 違vi 。 謂vị 修tu 不bất 淨tịnh 與dữ 諸chư 貪tham 欲dục 。 修tu 慈từ 與dữ 瞋sân 。 修tu 悲bi 與dữ 害hại 。 修tu 七thất 覺giác 支chi 八Bát 聖Thánh 道Đạo 支Chi 。 與dữ 三tam 界giới 繫hệ 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 於ư 六lục 義nghĩa 中trung 。 正chánh 意ý 唯duy 取thủ 生sanh 起khởi 相tương 違vi 。

○# 十thập 不bất 違vi 因nhân 依y 處xứ 。

十thập 五ngũ 不bất 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 。 謂vị 於ư 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 事sự 中trung 。 不bất 障chướng 礙ngại 法pháp 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 謂vị 彼bỉ 不bất 違vi 生sanh 等đẳng 事sự 故cố 。

謂vị 於ư 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 。 不bất 障chướng 礙ngại 法pháp 。 指chỉ 依y 處xứ 也dã 。 謂vị 彼bỉ 不bất 違vi 生sanh 等đẳng 事sự 故cố 。 釋thích 立lập 因nhân 也dã 。 此thử 即tức 順thuận 增tăng 上thượng 緣duyên 。 顯hiển 揚dương 論luận 云vân 。 若nhược 欲dục 繫hệ 法pháp 將tương 生sanh 時thời 。 若nhược 無vô 障chướng 礙ngại 現hiện 前tiền 。 便tiện 得đắc 生sanh 起khởi 。 如như 欲dục 繫hệ 法pháp 。 如như 是thị 色sắc 無vô 色sắc 繫hệ 法pháp 。 及cập 不bất 繫hệ 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 。 如như 生sanh 如như 是thị 。 得đắc 成thành 立lập 成thành 辦biện 作tác 用dụng 亦diệc 爾nhĩ 。 是thị 故cố 依y 無vô 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 。 建kiến 立lập 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 瑜du 伽già 云vân 。 此thử 障chướng 礙ngại 因nhân 。 若nhược 闕khuyết 若nhược 離ly 。 名danh 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 若nhược 總tổng 論luận 十thập 因nhân 。 則tắc 隨tùy 說thuyết 為vi 諸chư 法pháp 先tiên 導đạo 之chi 門môn 。 觀quán 待đãi 了liễu 現hiện 前tiền 作tác 用dụng 之chi 事sự 。 牽khiên 引dẫn 能năng 成thành 自tự 果quả 。 攝nhiếp 受thọ 能năng 攝nhiếp 萬vạn 緣duyên 。 生sanh 起khởi 令linh 萬vạn 類loại 能năng 生sanh 。 引dẫn 發phát 使sử 諸chư 果quả 成thành 辦biện 。 定định 異dị 則tắc 種chủng 類loại 各các 別biệt 。 同đồng 事sự 則tắc 體thể 用dụng 一nhất 如như 。 相tương 違vi 起khởi 障chướng 礙ngại 之chi 門môn 。 不bất 違vi 順thuận 緣duyên 生sanh 之chi 理lý 。 以dĩ 上thượng 正chánh 明minh 十thập 因nhân 竟cánh 。

○# 二nhị 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 攝nhiếp (# 二nhị )# 。 初sơ 以dĩ 二nhị 因nhân 攝nhiếp 於ư 十thập 因nhân 二nhị 以dĩ 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 十thập 二nhị 因nhân 。

○# 初sơ 以dĩ 二nhị 因nhân 攝nhiếp 於ư 十thập 因nhân (# 二nhị )# 。 初sơ 標tiêu 二nhị 釋thích 。

○# 初sơ 標tiêu 。

如như 是thị 十thập 因nhân 。 二nhị 因nhân 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 能năng 生sanh 。 二nhị 方phương 便tiện 。

○# 二nhị 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 明minh 通thông 攝nhiếp 二nhị 明minh 局cục 攝nhiếp 。

○# 初sơ 明minh 通thông 攝nhiếp (# 二nhị )# 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 二nhị [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 。

○# 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 。

菩Bồ 薩Tát 地địa 說thuyết 。 牽khiên 引dẫn 種chủng 子tử 。 生sanh 起khởi 種chủng 子tử 。 名danh 能năng 生sanh 因nhân 。 所sở 餘dư 諸chư 因nhân 。 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 。 此thử 說thuyết 牽khiên 引dẫn 。 生sanh 起khởi 。 引dẫn 發phát 。 定định 異dị 。 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 中trung 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 未vị 成thành 熟thục 位vị 。 名danh 牽khiên 引dẫn 種chủng 。 已dĩ 成thành 熟thục 位vị 。 名danh 生sanh 起khởi 種chủng 。 彼bỉ 六lục 因nhân 中trung 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 皆giai 攝nhiếp 在tại 此thử 二nhị 位vị 中trung 故cố 。 雖tuy 有hữu 現hiện 起khởi 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 如như 四tứ 因nhân 中trung 生sanh 自tự 種chủng 者giả 。 而nhi 多đa 間gian 斷đoạn 。 此thử 畧lược 不bất 說thuyết 。 或hoặc 親thân 辦biện 果quả 。 亦diệc 立lập 種chủng 名danh 。 如như 說thuyết 現hiện 行hành 穀cốc 麥mạch 等đẳng 種chủng 。 所sở 餘dư 因nhân 。 謂vị 初sơ 二nhị 五ngũ 九cửu 。 及cập 六lục 因nhân 中trung 非phi 因nhân 緣duyên 法pháp 。 皆giai 是thị 生sanh 熟thục 因nhân 緣duyên 種chủng 餘dư 故cố 總tổng 說thuyết 為vi 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 。 非phi 此thử 二nhị 種chủng 。 唯duy 屬thuộc 彼bỉ 二nhị 因nhân 。 餘dư 四tứ 因nhân 中trung 。 有hữu 因nhân 緣duyên 種chủng 故cố 。 非phi 唯duy 彼bỉ 八bát 。 名danh 所sở 餘dư 因nhân 。 彼bỉ 二nhị 因nhân 亦diệc 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 種chủng 故cố 。

引dẫn 瑜du 伽già 菩Bồ 薩Tát 地địa 文văn 。 釋thích 二nhị 因nhân 所sở 攝nhiếp 。 發phát 隱ẩn 意ý 之chi 所sở 通thông 也dã 。 初sơ 引dẫn 論luận 文văn 。 二nhị 發phát 文văn 意ý 。 於ư 發phát 意ý 中trung 。 初sơ 至chí 榖cốc 麥mạch 等đẳng 種chủng 。 發phát 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 。 名danh 能năng 生sanh 因nhân 意ý 。 次thứ 至chí 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 。 發phát 所sở 餘dư 諸chư 因nhân 。 攝nhiếp 方phương 便tiện 因nhân 意ý 。 三tam 至chí 因nhân 緣duyên 種chủng 故cố 。 發phát 能năng 生sanh 方phương 便tiện 。 不bất 止chỉ 二nhị 八bát 因nhân 意ý 。 發phát 初sơ 意ý 中trung 。 據cứ 文văn 只chỉ 說thuyết 牽khiên 引dẫn 種chủng 子tử 。 生sanh 起khởi 種chủng 子tử 。 名danh 能năng 生sanh 因nhân 意ý 。 此thử 說thuyết 牽khiên 引dẫn 。 生sanh 起khởi 。 引dẫn 發phát 。 定định 異dị 。 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 中trung 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 未vị 成thành 熟thục 位vị 。 名danh 牽khiên 引dẫn 種chủng 。 已dĩ 成thành 熟thục 位vị 名danh 生sanh 起khởi 種chủng 。 彼bỉ 六lục 因nhân 中trung 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 皆giai 攝nhiếp 在tại 此thử 二nhị 位vị 中trung 。 非phi 止chỉ 以dĩ 二nhị 位vị 名danh 能năng 生sanh 也dã 。 又hựu 恐khủng 難nạn 云vân 。 現hiện 行hành 生sanh 種chủng 。 亦diệc 能năng 生sanh 因nhân 。 如như 初sơ 二nhị 五ngũ 九cửu 四tứ 因nhân 中trung 生sanh 自tự 種chủng 者giả 。 何hà 不bất 言ngôn 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 彼bỉ 四tứ 因nhân 中trung 現hiện 起khởi 生sanh 種chủng 多đa 間gian 斷đoạn 故cố 。 畧lược 不bất 說thuyết 耳nhĩ 。 如như 言ngôn 說thuyết 等đẳng 有hữu 時thời 而nhi 無vô 。 即tức 間gian 斷đoạn 也dã 。 雖tuy 然nhiên 。 亦diệc 或hoặc 四tứ 因nhân 中trung 現hiện 起khởi 親thân 辦biện 種chủng 果quả 。 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 。 亦diệc 立lập 種chủng 名danh 。 如như 穀cốc 麥mạch 等đẳng 。 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 。 亦diệc 得đắc 種chủng 子tử 名danh 故cố 據cứ 此thử 則tắc 六lục 因nhân 中trung 因nhân 緣duyên 。 固cố 能năng 生sanh 之chi 名danh 。 四tứ 因nhân 中trung 現hiện 行hành 。 亦diệc 得đắc 能năng 生sanh 之chi 名danh 也dã 。 發phát 次thứ 意ý 中trung 。 又hựu 彼bỉ 論luận 說thuyết 所sở 餘dư 諸chư 因nhân 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 者giả 。 所sở 餘dư 謂vị 初sơ 二nhị 五ngũ 九cửu 及cập 牽khiên 引dẫn 等đẳng 六lục 因nhân 中trung 非phi 因nhân 緣duyên 法pháp 。 是thị 生sanh 熟thục 二nhị 種chủng 之chi 餘dư 。 故cố 總tổng 名danh 方phương 便tiện 。 亦diệc 非phi 止chỉ 以dĩ 餘dư 八bát 為vi 所sở 餘dư 。 名danh 方phương 便tiện 也dã 。 發phát 三tam 意ý 中trung 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 說thuyết 能năng 生sanh 攝nhiếp 二nhị 因nhân 。 方phương 便tiện 攝nhiếp 餘dư 八bát 。 云vân 何hà 此thử 中trung 二nhị 。 通thông 攝nhiếp 十thập 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 非phi 此thử 二nhị 種chủng 。 唯duy 屬thuộc 牽khiên 引dẫn 及cập 生sanh 起khởi 因nhân 。 餘dư 引dẫn 發phát 等đẳng 四tứ 因nhân 中trung 。 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 種chủng 故cố 。 不bất 必tất 局cục 於ư 二nhị 因nhân 而nhi 不bất 通thông 也dã 。 非phi 但đãn 彼bỉ 八bát 名danh 所sở 餘dư 因nhân 。 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 二nhị 因nhân 之chi 中trung 。 亦diệc 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 種chủng 故cố 。 不bất 必tất 局cục 於ư 餘dư 八bát 而nhi 不bất 通thông 也dã 。 又hựu 能năng 生sanh 即tức 因nhân 緣duyên 。 方phương 便tiện 即tức 增tăng 上thượng 。 其kỳ 所sở 緣duyên 緣duyên 等đẳng 無vô 間gian 雖tuy 俱câu 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 亦diệc 屬thuộc 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 。 又hựu 菩Bồ 薩Tát 地địa 是thị 瑜du 伽già 一nhất 地địa 之chi 名danh 。 在tại 三tam 十thập 八bát 卷quyển 。

○# 二nhị [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 。

有hữu [尋-口+凡]# 等đẳng 地địa 說thuyết 生sanh 起khởi 因nhân 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 餘dư 方phương 便tiện 攝nhiếp 。 此thử 文văn 意ý 說thuyết 六lục 因nhân 中trung 現hiện 種chủng 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 。 皆giai 名danh 生sanh 起khởi 因nhân 。 能năng 親thân 生sanh 起khởi 自tự 類loại 果quả 故cố 。 此thử 所sở 餘dư 因nhân 。 皆giai 方phương 便tiện 攝nhiếp 。 非phi 此thử 生sanh 起khởi 。 唯duy 屬thuộc 彼bỉ 因nhân 。 餘dư 五ngũ 因nhân 中trung 。 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 非phi 唯duy 彼bỉ 九cửu 名danh 所sở 餘dư 因nhân 。 彼bỉ 生sanh 起khởi 因nhân 中trung 。 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 。

引dẫn 瑜du 伽già 伺tứ 等đẳng 地địa 文văn 。 釋thích 二nhị 因nhân 所sở 攝nhiếp 。 發phát 隱ẩn 意ý 之chi 所sở 通thông 也dã 。 初sơ 引dẫn 文văn 。 二nhị 發phát 意ý 。 於ư 發phát 意ý 中trung 。 初sơ 至chí 自tự 類loại 果quả 故cố 。 發phát 生sanh 起khởi 是thị 能năng 生sanh 餘dư 因nhân 。 方phương 便tiện 攝nhiếp 。 次thứ 至chí 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 。 發phát 生sanh 起khởi 餘dư 因nhân 名danh 屬thuộc 。 不bất 止chỉ 一nhất 九cửu 意ý 。 發phát 初sơ 意ý 中trung 。 據cứ 文văn 只chỉ 說thuyết 生sanh 起khởi 一nhất 因nhân 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 餘dư 九cửu 方phương 便tiện 因nhân 攝nhiếp 據cứ 文văn 意ý 說thuyết 六lục 因nhân 中trung 現hiện 行hành 種chủng 子tử 是thị 因nhân 緣duyên 者giả 。 皆giai 名danh 生sanh 起khởi 因nhân 。 以dĩ 能năng 親thân 生sanh 種chủng 現hiện 自tự 類loại 果quả 故cố 。 即tức 此thử 生sanh 起khởi 。 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 此thử 所sở 餘dư 因nhân 。 皆giai 方phương 便tiện 攝nhiếp 者giả 。 意ý 謂vị 此thử 六lục 因nhân 外ngoại 。 及cập 六lục 因nhân 中trung 非phi 因nhân 緣duyên 法pháp 。 皆giai 方phương 便tiện 攝nhiếp 也dã 。 發phát 次thứ 意ý 中trung 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 彼bỉ 說thuyết 生sanh 起khởi 一nhất 因nhân 是thị 能năng 生sanh 。 餘dư 九cửu 名danh 方phương 便tiện 。 今kim 何hà 一nhất 通thông 於ư 五ngũ 。 九cửu 不bất 止chỉ 於ư 九cửu 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 非phi 此thử 生sanh 起khởi 唯duy 屬thuộc 彼bỉ 因nhân 。 餘dư 五ngũ 因nhân 中trung 。 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 不bất 局cục 於ư 一nhất 因nhân 而nhi 不bất 通thông 也dã 。 非phi 唯duy 彼bỉ 九cửu 。 名danh 所sở 餘dư 因nhân 。 彼bỉ 生sanh 起khởi 因nhân 中trung 。 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 故cố 。 不bất 局cục 於ư 九cửu 而nhi 不bất 通thông 也dã 。 上thượng 文văn 已dĩ 說thuyết 。 此thử 多đa 影ảnh 畧lược 觀quán 者giả 凖# 前tiền 自tự 可khả 知tri 矣hĩ 。 又hựu [尋-口+凡]# 等đẳng 地địa 。 等đẳng 於ư 無vô [尋-口+凡]# 等đẳng 二nhị 地địa 亦diệc 瑜du 伽già 三tam 地địa 之chi 名danh 。

○# 二nhị 明minh 局cục 攝nhiếp 。

或hoặc 菩Bồ 薩Tát 地địa 所sở 說thuyết 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 種chủng 子tử 。 即tức 彼bỉ 二nhị 因nhân 。 所sở 餘dư 諸chư 因nhân 。 即tức 彼bỉ 餘dư 八bát 。 雖tuy 二nhị 因nhân 內nội 。 有hữu 非phi 能năng 生sanh 因nhân 。 而nhi 因nhân 緣duyên 種chủng 勝thắng 。 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 。 雖tuy 餘dư 因nhân 內nội 。 有hữu 非phi 方phương 便tiện 因nhân 。 而nhi 增tăng 上thượng 者giả 多đa 。 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 。 有hữu [尋-口+凡]# 等đẳng 地địa 說thuyết 。 生sanh 起khởi 因nhân 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 餘dư 方phương 便tiện 者giả 。 生sanh 起khởi 即tức 是thị 彼bỉ 生sanh 起khởi 因nhân 。 餘dư 因nhân 應ưng 知tri 即tức 彼bỉ 餘dư 九cửu 。 雖tuy 生sanh 起khởi 中trung 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 種chủng 。 而nhi 去khứ 果quả 近cận 親thân 。 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 。 雖tuy 牽khiên 引dẫn 中trung 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 種chủng 。 而nhi 去khứ 果quả 遠viễn 踈sơ 。 隱ẩn 故cố 不bất 說thuyết 餘dư 方phương 便tiện 攝nhiếp 。 准chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。

順thuận 瑜du 伽già 諸chư 地địa 之chi 文văn 。 釋thích 局cục 攝nhiếp 而nhi 不bất 通thông 也dã 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 以dĩ 二nhị 為vi 二nhị 。 以dĩ 八bát 為vi 餘dư 。 約ước 勝thắng 顯hiển 說thuyết 。 其kỳ 義nghĩa 可khả 知tri 。 次thứ 尋tầm 伺tứ 等đẳng 地địa 。 偏thiên 說thuyết 生sanh 起khởi 。 不bất 說thuyết 牽khiên 引dẫn 者giả 。 雖tuy 生sanh 起khởi 亦diệc 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 種chủng 。 去khứ 果quả 親thân 近cận 。 以dĩ 能năng 生sanh 起khởi 近cận 自tự 果quả 故cố 。 能năng 親thân 生sanh 現hiện 行hành 之chi 義nghĩa 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 生sanh 起khởi 是thị 能năng 生sanh 因nhân 。 雖tuy 牽khiên 引dẫn 中trung 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 種chủng 。 去khứ 果quả 踈sơ 遠viễn 。 謂vị 能năng 牽khiên 引dẫn 遠viễn 自tự 果quả 故cố 。 親thân 能năng 生sanh 現hiện 行hành 之chi 義nghĩa 隱ẩn 故cố 不bất 說thuyết 牽khiên 引dẫn 是thị 能năng 生sanh 因nhân 也dã 。 方phương 便tiện 亦diệc 然nhiên 。 是thị 則tắc 十thập 因nhân 。 二nhị 因nhân 所sở 攝nhiếp 。 通thông 局cục 之chi 致trí 如như 此thử 。 文văn 隨tùy 於ư 義nghĩa 。 以dĩ 意ý 逆nghịch 文văn 。 不bất 可khả 以dĩ 辭từ 害hại 意ý 。

○# 二nhị 以dĩ 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 十thập 二nhị 因nhân (# 二nhị )# 。 初sơ 問vấn 二nhị 答đáp 。

○# 初sơ 問vấn 。

所sở 說thuyết 四tứ 緣duyên 。 依y 何hà 處xứ 立lập 。 復phục 如như 何hà 攝nhiếp 十thập 因nhân 二nhị 因nhân 。

問vấn 謂vị 四tứ 緣duyên 於ư 十thập 五ngũ 處xứ 。 各các 依y 何hà 處xứ 建kiến 立lập 。 十thập 因nhân 二nhị 因nhân 。 復phục 如như 何hà 相tương/tướng 攝nhiếp 也dã 。

○# 二nhị 答đáp (# 二nhị )# 。 初sơ 答đáp 四tứ 緣duyên 依y 處xứ 立lập 義nghĩa 二nhị 答đáp 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 於ư 諸chư 因nhân 。

○# 初sơ 答đáp 四tứ 緣duyên 依y 處xứ 立lập 義nghĩa 。

論luận 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 依y 種chủng 子tử 立lập 。 依y 無vô 間gian 滅diệt 。 立lập 等đẳng 無vô 間gian 。 依y 境cảnh 界giới 立lập 所sở 緣duyên 。 依y 所sở 餘dư 立lập 增tăng 上thượng 。 此thử 中trung 種chủng 子tử 。 即tức 是thị 三tam 。 四tứ 。 十thập 一nhất 。 十thập 二nhị 。 十thập 三tam 。 十thập 五ngũ 。 六lục 依y 處xứ 中trung 因nhân 緣duyên 種chủng 攝nhiếp 。 雖tuy 現hiện 四tứ 處xứ 。 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 。 而nhi 多đa 間gian 斷đoạn 。 此thử 畧lược 不bất 說thuyết 。 或hoặc 彼bỉ 亦diệc 能năng 親thân 辦biện 自tự 果quả 。 如như 外ngoại 麥mạch 等đẳng 。 亦diệc 立lập 種chủng 名danh 。 或hoặc 種chủng 子tử 言ngôn 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 。 親thân 踈sơ 隱ẩn 顯hiển 。 取thủ 捨xả 如như 前tiền 。 言ngôn 無vô 間gian 滅diệt 境cảnh 界giới 處xứ 者giả 。 應ưng 知tri 總tổng 顯hiển 二nhị 緣duyên 依y 處xứ 。 非phi 唯duy 五ngũ 六lục 。 餘dư 依y 處xứ 中trung 。 亦diệc 有hữu 中trung 間gian 。 二nhị 緣duyên 義nghĩa 故cố 。 或hoặc 唯duy 五ngũ 六lục 。 餘dư 處xứ 雖tuy 有hữu 。 而nhi 少thiểu 隱ẩn 故cố 。 畧lược 不bất 說thuyết 之chi 。

初sơ 引dẫn 瑜du 伽già 文văn 釋thích 。 次thứ 發phát 論luận 文văn 意ý 。 引dẫn 釋thích 中trung 。 論luận 說thuyết 因nhân 緣duyên 依y 種chủng 子tử 立lập 者giả 。 依y 第đệ 三tam 習tập 氣khí 種chủng 子tử 。 第đệ 四tứ 有hữu 潤nhuận 種chủng 子tử 。 二nhị 依y 處xứ 立lập 也dã 。 依y 無vô 間gian 滅diệt 立lập 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 依y 第đệ 五ngũ 無vô 間gián 滅diệt 依y 處xứ 。 立lập 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 也dã 。 依y 境cảnh 界giới 立lập 所sở 緣duyên 者giả 。 依y 第đệ 六lục 境cảnh 界giới 依y 處xứ 。 立lập 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 依y 所sở 餘dư 立lập 增tăng 上thượng 者giả 。 共cộng 依y 十thập 一nhất 種chủng 依y 處xứ 。 立lập 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。 發phát 論luận 意ý 中trung 六lục 段đoạn 。 初sơ 於ư 因nhân 緣duyên 先tiên 約ước 通thông 義nghĩa 釋thích 。 次thứ 約ước 通thông 妨phương 釋thích 。 三tam 約ước 比tỉ 例lệ 釋thích 。 四tứ 約ước 局cục 義nghĩa 釋thích 。 五ngũ 於ư 無vô 間gian 所sở 緣duyên 二nhị 種chủng 。 先tiên 約ước 通thông 義nghĩa 釋thích 。 次thứ 約ước 局cục 義nghĩa 釋thích 。 論luận 中trung 種chủng 子tử 。 即tức 是thị 第đệ 三tam 習tập 氣khí 。 第đệ 四tứ 已dĩ 潤nhuận 種chủng 子tử 。 十thập 一nhất 隨tùy 順thuận 。 十thập 二nhị 差sai 別biệt 功công 能năng 。 十thập 三tam 和hòa 合hợp 。 十thập 五ngũ 無vô 障chướng 礙ngại 依y 處xứ 。 皆giai 因nhân 緣duyên 種chủng 攝nhiếp 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 初sơ 二nhị 五ngũ 九cửu 四tứ 處xứ 現hiện 行hành 生sanh 種chủng 。 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 。 不bất 言ngôn 者giả 何hà 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 而nhi 多đa 間gian 斷đoạn 。 故cố 畧lược 不bất 說thuyết 。 雖tuy 然nhiên 。 或hoặc 彼bỉ 四tứ 處xứ 。 亦diệc 能năng 親thân 辦biện 種chủng 果quả 。 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 。 亦diệc 立lập 種chủng 名danh 。 如như 外ngoại 麥mạch 等đẳng 。 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 。 亦diệc 得đắc 種chủng 子tử 之chi 名danh 。 可khả 比tỉ 知tri 也dã 。 或hoặc 種chủng 子tử 言ngôn 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 生sanh 起khởi 。 約ước 局cục 義nghĩa 釋thích 也dã 。 親thân 踈sơ 隱ẩn 顯hiển 。 取thủ 捨xả 如như 前tiền 者giả 。 例lệ 前tiền 以dĩ 通thông 難nạn/nan 。 難nạn/nan 曰viết 。 有hữu 潤nhuận 種chủng 子tử 依y 處xứ 。 亦diệc 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 法pháp 。 今kim 何hà 通thông 取thủ 。 通thông 曰viết 。 非phi 通thông 取thủ 也dã 。 以dĩ 去khứ 果quả 親thân 而nhi 不bất 踈sơ 。 顯hiển 而nhi 不bất 隱ẩn 。 故cố 取thủ 之chi 耳nhĩ 。 又hựu 難nạn/nan 曰viết 。 餘dư 五ngũ 處xứ 如như 三tam 。 如như 十thập 一nhất 。 十thập 二nhị 。 十thập 三tam 。 十thập 五ngũ 亦diệc 皆giai 有hữu 因nhân 緣duyên 種chủng 。 今kim 何hà 簡giản 捨xả 。 通thông 曰viết 。 餘dư 五ngũ 處xứ 中trung 因nhân 緣duyên 。 非phi 不bất 收thu 取thủ 。 以dĩ 去khứ 果quả 踈sơ 而nhi 不bất 親thân 。 隱ẩn 而nhi 不bất 顯hiển 。 故cố 捨xả 之chi 耳nhĩ 。 親thân 踈sơ 隱ẩn 顯hiển 。 取thủ 捨xả 如như 前tiền [尋-口+凡]# 伺tứ 等đẳng 地địa 中trung 所sở 釋thích 。 言ngôn 無vô 間gian 滅diệt 境cảnh 界giới 處xứ 者giả 。 先tiên 通thông 後hậu 局cục 。 義nghĩa 自tự 明minh 顯hiển 。 又hựu 不bất 釋thích 增tăng 上thượng 者giả 。 三tam 緣duyên 既ký 明minh 故cố 。 可khả [車*丸]# 知tri 故cố 。 四tứ 緣duyên 之chi 立lập 依y 處xứ 如như 此thử 。 餘dư 依y 處xứ 中trung 。 指chỉ 十thập 三tam 依y 處xứ 中trung 也dã 。

○# 二nhị 答đáp 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 於ư 諸chư 因nhân 。

論luận 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 因nhân 攝nhiếp 。 增tăng 上thượng 緣duyên 性tánh 。 即tức 方phương 便tiện 因nhân 。 中trung 間gian 二nhị 緣duyên 。 攝nhiếp 受thọ 因nhân 攝nhiếp 。 雖tuy 方phương 便tiện 內nội 具cụ 後hậu 三tam 緣duyên 。 而nhi 增tăng 上thượng 多đa 。 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 。 餘dư 因nhân 亦diệc 有hữu 中trung 間gian 二nhị 緣duyên 。 然nhiên 攝nhiếp 受thọ 中trung 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 。 初sơ 能năng 生sanh 攝nhiếp 。 進tiến 退thoái 如như 前tiền 。

初sơ 引dẫn 論luận 文văn 釋thích 。 次thứ 發phát 論luận 文văn 意ý 。 前tiền 問vấn 四tứ 緣duyên 復phục 如như 何hà 攝nhiếp 十thập 因nhân 二nhị 因nhân 。 故cố 引dẫn 論luận 答đáp 云vân 。 因nhân 緣duyên 攝nhiếp 於ư 能năng 生sanh 。 增tăng 上thượng 攝nhiếp 於ư 方phương 便tiện 。 中trung 間gian 二nhị 緣duyên 攝nhiếp 於ư 攝nhiếp 受thọ 。 論luận 文văn 無vô 十thập 因nhân 者giả 。 二nhị 因nhân 攝nhiếp 故cố 。 文văn 中trung 增tăng 攝nhiếp 受thọ 因nhân 者giả 。 攝nhiếp 緣duyên 盡tận 故cố 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 方phương 便tiện 因nhân 中trung 。 具cụ 後hậu 三tam 緣duyên 。 獨độc 言ngôn 增tăng 上thượng 者giả 何hà 。 發phát 論luận 意ý 釋thích 云vân 。 雖tuy 方phương 便tiện 內nội 具cụ 後hậu 三tam 緣duyên 。 而nhi 增tăng 上thượng 多đa 。 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 。 恐khủng 又hựu 問vấn 云vân 。 餘dư 九cửu 因nhân 中trung 。 亦diệc 有hữu 中trung 間gian 二nhị 緣duyên 。 豈khởi 但đãn 攝nhiếp 受thọ 。 能năng 攝nhiếp 此thử 二nhị 緣duyên 耶da 。 亦diệc 可khả 餘dư 因nhân 指chỉ 能năng 生sanh 方phương 便tiện 。 二nhị 因nhân 中trung 亦diệc 有hữu 無vô 間gian 所sở 緣duyên 故cố 。 釋thích 意ý 云vân 。 餘dư 因nhân 亦diệc 有hữu 二nhị 緣duyên 。 然nhiên 以dĩ 攝nhiếp 受thọ 中trung 顯hiển 。 故cố 偏thiên 說thuyết 耳nhĩ 。 恐khủng 更cánh 問vấn 云vân 。 前tiền 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 以dĩ 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 為vi 能năng 生sanh 因nhân 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 以dĩ 生sanh 起khởi 為vi 能năng 生sanh 因nhân 。 今kim 論luận 說thuyết 因nhân 緣duyên 能năng 生sanh 因nhân 攝nhiếp 。 為vi 如như 菩Bồ 薩Tát 地Địa 中trung 。 為vi 如như [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 耶da 。 故cố 云vân 。 初sơ 能năng 生sanh 攝nhiếp 。 進tiến 退thoái 如như 前tiền 。 答đáp 意ý 謂vị 。 汝nhữ 問vấn 意ý 以dĩ 為vi 能năng 生sanh 因nhân 中trung 。 亦diệc 有hữu 非phi 因nhân 緣duyên 。 何hà 故cố 通thông 取thủ 。 不bất 知tri 以dĩ 因nhân 緣duyên 顯hiển 勝thắng 。 故cố 進tiến 而nhi 取thủ 之chi 。 汝nhữ 問vấn 意ý 以dĩ 為vi 方phương 便tiện 攝nhiếp 受thọ 中trung 。 亦diệc 有hữu 因nhân 緣duyên 。 何hà 故cố 簡giản 取thủ 。 不bất 知tri 二nhị 因nhân 。 雖tuy 有hữu 因nhân 緣duyên 。 以dĩ 隱ẩn 少thiểu 故cố 。 退thoái 而nhi 捨xả 之chi 耳nhĩ 。 亦diệc 皆giai 如như [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 中trung 。 故cố 曰viết 如như 前tiền 。 四tứ 緣duyên 攝nhiếp 於ư 二nhị 因nhân 十thập 因nhân 如như 此thử 。 通thông 上thượng 第đệ 二nhị 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 攝nhiếp 竟cánh 。

○# 三tam 因nhân 緣duyên 得đắc 果quả (# 二nhị )# 。 初sơ 問vấn 二nhị 答đáp 。

○# 初sơ 問vấn 。

所sở 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 必tất 應ưng 有hữu 果quả 。 此thử 果quả 有hữu 幾kỷ 。 依y 何hà 處xứ 得đắc 。

初sơ 問vấn 因nhân 緣duyên 得đắc 果quả 。 二nhị 問vấn 果quả 有hữu 幾kỷ 種chủng 。 三tam 問vấn 得đắc 果quả 依y 處xứ 。

○# 二nhị 答đáp (# 三tam )# 。 初sơ 答đáp 數số 目mục 二nhị 答đáp 依y 處xứ 三tam 答đáp 得đắc 果quả 。

○# 初sơ 答đáp 數số 目mục 。

果quả 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 者giả 異dị 熟thục 謂vị 有hữu 漏lậu 善thiện 。 及cập 不bất 善thiện 法Pháp 。 所sở 招chiêu 自tự 相tương 續tục 異dị 熟thục 生sanh 無vô 記ký 。 二nhị 者giả 等đẳng 流lưu 。 謂vị 習tập 善thiện 等đẳng 所sở 引dẫn 同đồng 類loại 。 或hoặc 似tự 先tiên 業nghiệp 。 後hậu 果quả 隨tùy 轉chuyển 。 三tam 者giả 離ly 繫hệ 。 謂vị 無vô 漏lậu 道Đạo 斷đoạn 障chướng 所sở 證chứng 善thiện 無vô 為vi 法pháp 。 四tứ 者giả 士sĩ 用dụng 。 謂vị 諸chư 作tác 者giả 。 假giả 諸chư 作tác 具cụ 所sở 辦biện 事sự 業nghiệp 。 五ngũ 者giả 增tăng 上thượng 。 謂vị 除trừ 前tiền 四tứ 餘dư 所sở 得đắc 果quả 。

前tiền 問vấn 此thử 果quả 有hữu 幾kỷ 。 今kim 答đáp 果quả 有hữu 五ngũ 種chủng 云vân 云vân 也dã 。 有hữu 漏lậu 善thiện 。 簡giản 無vô 漏lậu 善thiện 。 自tự 相tương 續tục 簡giản 他tha 身thân 及cập 非phi 情tình 。 異dị 熟thục 生sanh 者giả 。 但đãn 言ngôn 異dị 熟thục 。 不bất 攝nhiếp 別biệt 報báo 。 云vân 異dị 熟thục 生sanh 。 攝nhiếp 總tổng 別biệt 報báo 主chủ 。 以dĩ 自tự 相tương 續tục 異dị 熟thục 。 如như 暴bạo 流lưu 無vô 間gian 。 即tức 第đệ 八bát 真chân 異dị 熟thục 識thức 。 前tiền 六lục 名danh 異dị 熟thục 生sanh 。 謂vị 六lục 識thức 中trung 所sở 作tác 有hữu 漏lậu 。 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 引dẫn 滿mãn 二nhị 業nghiệp 。 招chiêu 感cảm 三tam 界giới 所sở 攝nhiếp 真chân 異dị 熟thục 。 及cập 異dị 熟thục 生sanh 。 總tổng 名danh 異dị 熟thục 果quả 也dã 。 二nhị 等đẳng 流lưu 果quả 。 等đẳng 。 平bình 等đẳng 。 流lưu 。 對đối 源nguyên 說thuyết 。 流lưu 與dữ 源nguyên 同đồng 。 曰viết 等đẳng 流lưu 也dã 。 習tập 善thiện 等đẳng 所sở 引dẫn 同đồng 類loại 者giả 。 如như 第đệ 八bát 中trung 所sở 習tập 善thiện 種chủng 。 引dẫn 生sanh 善thiện 現hiện 同đồng 類loại 果quả 。 所sở 習tập 惡ác 種chủng 。 引dẫn 生sanh 惡ác 現hiện 同đồng 類loại 果quả 。 所sở 習tập 無vô 記ký 種chủng 。 引dẫn 現hiện 無vô 記ký 同đồng 類loại 果quả 。 真chân 等đẳng 流lưu 也dã 。 或hoặc 似tự 先tiên 業nghiệp 。 後hậu 果quả 隨tùy 轉chuyển 者giả 。 今kim 日nhật 所sở 受thọ 報báo 果quả 。 與dữ 先tiên 業nghiệp 相tương 似tự 。 果quả 隨tùy 業nghiệp 運vận 如như 今kim 夭yểu 果quả 。 似tự 先tiên 殺sát 業nghiệp 。 夭yểu 隨tùy 殺sát 轉chuyển 。 今kim 日nhật 貧bần 果quả 。 似tự 先tiên 慳san 業nghiệp 。 貧bần 隨tùy 慳san 轉chuyển 等đẳng 。 似tự 等đẳng 流lưu 也dã 。 三tam 離ly 繫hệ 果quả 。 煩phiền 惱não 名danh 繫hệ 縛phược 煩phiền 惱não 滅diệt 曰viết 離ly 繫hệ 。 無vô 漏lậu 道Đạo 斷đoạn 障chướng 所sở 證chứng 善thiện 。 無vô 為vi 法Pháp 者giả 。 聖thánh 八bát 支chi 道đạo 。 曰viết 無vô 漏lậu 。 以dĩ 此thử 道đạo 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 。 曰viết 無vô 漏lậu 道Đạo 斷đoạn 障chướng 。 寂tịch 滅diệt 無vô 為vi 為vi 體thể 。 曰viết 善thiện 無vô 為vi 法pháp 。 是thị 無vô 漏lậu 能năng 斷đoạn 道đạo 之chi 所sở 證chứng 得đắc 。 曰viết 所sở 證chứng 善thiện 無vô 為vi 法pháp 也dã 。 然nhiên 此thử 果quả 究cứu 竟cánh 。 非phi 異dị 生sanh 世thế 智trí 滅diệt 諸chư 煩phiền 惱não 。 不bất 究cứu 竟cánh 者giả 。 得đắc 攝nhiếp 於ư 此thử 果quả 也dã 。 四tứ 士sĩ 用dụng 果quả 。 士sĩ 。 士sĩ 夫phu 。 用dụng 。 作tác 用dụng 。 因nhân 法pháp 為vi 作tác 者giả 。 緣duyên 法pháp 為vi 作tác 具cụ 。 果quả 由do 於ư 人nhân 之chi 作tác 用dụng 而nhi 得đắc 。 曰viết 士sĩ 用dụng 果quả 。 顯hiển 揚dương 云vân 。 若nhược 諸chư 世thế 間gian 。 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 隨tùy 依y 一nhất 種chủng 工công 巧xảo 業nghiệp 處xứ 。 起khởi 士sĩ 夫phu 用dụng 。 謂vị 營doanh 農nông 商thương 賈cổ 事sự 正chánh 書thư 筭# 計kế 數sổ 造tạo 印ấn 等đẳng 。 由do 依y 此thử 故cố 。 苗miêu 稼giá 成thành 滿mãn 。 獲hoạch 商thương 利lợi 等đẳng 。 果quả 法pháp 成thành 就tựu 。 名danh 士sĩ 用dụng 果quả 。 五ngũ 增tăng 上thượng 果quả 。 增tăng 對đối 減giảm 說thuyết 。 上thượng 對đối 下hạ 說thuyết 。 此thử 果quả 本bổn 於ư 助trợ 揚dương 殊thù 勝thắng 而nhi 得đắc 。 曰viết 增tăng 上thượng 果quả 。 顯hiển 揚dương 云vân 。 眼nhãn 識thức 是thị 眼nhãn 根căn 增tăng 上thượng 果quả 。 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 是thị 意ý 根căn 增tăng 上thượng 果quả 。 如như 是thị 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 一nhất 切thiết 各các 由do 別biệt 。 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 彼bỉ 果quả 得đắc 生sanh 。 應ưng 知tri 彼bỉ 果quả 皆giai 名danh 增tăng 上thượng 。 即tức 前tiền 四Tứ 果Quả 所sở 不bất 攝nhiếp 者giả 。 皆giai 此thử 果quả 攝nhiếp 。 故cố 宗tông 鏡kính 云vân 。 增tăng 上thượng 果quả 最tối 廣quảng 。 如như 四tứ 緣duyên 增tăng 上thượng 緣duyên 。 五ngũ 見kiến 中trung 邪tà 見kiến 。 不bất 簡giản 漏lậu 無vô 漏lậu 為vi 無vô 為vi 。 四Tứ 果Quả 不bất 攝nhiếp 。 皆giai 此thử 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 總tổng 明minh 之chi 。 則tắc 五ngũ 果quả 者giả 。 異dị 熟thục 則tắc 因nhân 生sanh 果quả 熟thục 。 異dị 時thời 而nhi 成thành 。 等đẳng 流lưu 則tắc 因nhân 果quả 性tánh 同đồng 。 流lưu 類loại 無vô 濫lạm 。 增tăng 上thượng 則tắc 力lực 用dụng 殊thù 勝thắng 。 能năng 助trợ 他tha 緣duyên 。 士sĩ 用dụng 則tắc 功công 業nghiệp 所sở 成thành 。 能năng 獲hoạch 諸chư 利lợi 。 離ly 繫hệ 則tắc 斷đoạn 障chướng 證chứng 真chân 。 超siêu 諸chư 繫hệ 縛phược 。 如như 上thượng 因nhân 緣duyên 。 報báo 成thành 五ngũ 果quả 。 故cố 知tri 因nhân 果quả 相tương 酬thù 。 唯duy 識thức 變biến 定định 。 噫# 。 嘻# 。 四tứ 緣duyên 十thập 因nhân 以dĩ 及cập 成thành 果quả 。 收thu 盡tận 凢# 聖thánh 之chi 道đạo 。 能năng 成thành 教giáo 法pháp 之chi 門môn 。 闕khuyết 之chi 則tắc 一nhất 法pháp 不bất 圓viên 。 昧muội 之chi 則tắc 終chung 成thành 外ngoại 道đạo 。 學học 者giả 特đặc 宜nghi 熟thục 讀đọc 而nhi 詳tường 玩ngoạn 之chi 可khả 也dã 。

○# 二nhị 答đáp 依y 處xứ 。

瑜du 伽già 等đẳng 說thuyết 。 習tập 氣khí 依y 處xứ 得đắc 異dị 熟thục 果quả 。 隨tùy 順thuận 依y 處xứ 得đắc 等đẳng 流lưu 果quả 。 真chân 見kiến 依y 處xứ 得đắc 離ly 繫hệ 果quả 。 士sĩ 用dụng 依y 處xứ 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 。 所sở 餘dư 依y 處xứ 得đắc 增tăng 上thượng 果quả 。 習tập 氣khí 處xứ 言ngôn 。 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 感cảm 異dị 熟thục 果quả 一nhất 切thiết 功công 能năng 。 隨tùy 順thuận 處xứ 言ngôn 。 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 引dẫn 等đẳng 流lưu 果quả 一nhất 切thiết 功công 能năng 。 真chân 見kiến 處xứ 言ngôn 。 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 證chứng 離ly 繫hệ 果quả 一nhất 切thiết 功công 能năng 。 士sĩ 用dụng 處xứ 言ngôn 。 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 招chiêu 士sĩ 用dụng 果quả 一nhất 切thiết 功công 能năng 。 所sở 餘dư 處xứ 言ngôn 。 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 得đắc 增tăng 上thượng 果quả 一nhất 切thiết 功công 能năng 。 不bất 爾nhĩ 。 便tiện 應ưng 太thái 寬khoan 太thái 狹hiệp 。 或hoặc 習tập 氣khí 者giả 。 唯duy 屬thuộc 弟đệ 三tam 。 雖tuy 異dị 熟thục 因nhân 餘dư 處xứ 亦diệc 有hữu 。 此thử 處xứ 亦diệc 有hữu 非phi 異dị 熟thục 因nhân 。 而nhi 異dị 熟thục 因nhân 去khứ 果quả 相tương 遠viễn 。 習tập 氣khí 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 。 隨tùy 順thuận 唯duy 屬thuộc 第đệ 十thập 一nhất 處xứ 。 雖tuy 等đẳng 流lưu 果quả 餘dư 處xứ 亦diệc 得đắc 。 此thử 處xứ 亦diệc 得đắc 非phi 等đẳng 流lưu 果quả 。 而nhi 此thử 因nhân 招chiêu 勝thắng 行hành 相tương/tướng 顯hiển 。 隨tùy 順thuận 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 偏thiên 說thuyết 之chi 。 真chân 見kiến 處xứ 言ngôn 。 唯duy 詮thuyên 第đệ 十thập 。 雖tuy 證chứng 離ly 繫hệ 餘dư 處xứ 亦diệc 能năng 。 此thử 處xứ 亦diệc 能năng 得đắc 非phi 離ly 繫hệ 。 而nhi 此thử 證chứng 離ly 繫hệ 相tương/tướng 顯hiển 故cố 偏thiên 說thuyết 。 士sĩ 用dụng 處xứ 言ngôn 。 唯duy 詮thuyên 第đệ 九cửu 。 雖tuy 士sĩ 用dụng 果quả 餘dư 處xứ 亦diệc 招chiêu 。 此thử 處xứ 亦diệc 能năng 招chiêu 增tăng 上thượng 等đẳng 。 而nhi 名danh 相tướng 顯hiển 是thị 故cố 偏thiên 說thuyết 。 所sở 餘dư 唯duy 屬thuộc 餘dư 十thập 一nhất 處xứ 。 雖tuy 十thập 一nhất 處xứ 亦diệc 得đắc 餘dư 果quả 。 招chiêu 增tăng 上thượng 果quả 餘dư 處xứ 亦diệc 能năng 。 而nhi 此thử 十thập 一nhất 多đa 招chiêu 增tăng 上thượng 。 餘dư 已dĩ 顯hiển 餘dư 。 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 。

引dẫn 論luận 答đáp 果quả 依y 處xứ 。 闡xiển 幽u 微vi 也dã 。 初sơ 引dẫn 瑜du 伽già 文văn 。 次thứ 發phát 文văn 通thông 義nghĩa 。 三tam 發phát 文văn 局cục 義nghĩa 。 上thượng 問vấn 依y 何hà 處xứ 得đắc 。 今kim 引dẫn 瑜du 伽già 等đẳng 文văn 。 說thuyết 習tập 氣khí 依y 處xứ 得đắc 異dị 熟thục 果quả 乃nãi 至chí 士sĩ 用dụng 依y 處xứ 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 。 所sở 餘dư 十thập 一nhất 依y 處xứ 得đắc 增tăng 上thượng 果quả 也dã 。 次thứ 發phát 通thông 義nghĩa 者giả 。 謂vị 論luận 中trung 習tập 氣khí 處xứ 言ngôn 。 乃nãi 至chí 所sở 餘dư 依y 處xứ 言ngôn 。 非phi 止chỉ 言ngôn 習tập 氣khí 處xứ 及cập 所sở 餘dư 處xứ 。 而nhi 各các 各các 通thông 有hữu 所sở 顯hiển 。 於ư 習tập 氣khí 。 則tắc 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 感cảm 異dị 熟thục 功công 能năng 。 不bất 專chuyên 指chỉ 第đệ 三tam 依y 處xứ 。 乃nãi 至chí 所sở 餘dư 依y 處xứ 。 則tắc 顯hiển 諸chư 依y 處xứ 。 得đắc 增tăng 上thượng 果quả 功công 能năng 。 不bất 專chuyên 指chỉ 所sở 餘dư 十thập 一nhất 種chủng 依y 處xứ 也dã 。 不bất 爾nhĩ 。 便tiện 應ưng 四Tứ 果Quả 四tứ 處xứ 得đắc 則tắc 太thái 狹hiệp 十thập 一nhất 全toàn 分phần/phân 得đắc 增tăng 上thượng 則tắc 太thái 寬khoan 矣hĩ 。 均quân 之chi 故cố 無vô 此thử 過quá 。 發phát 局cục 義nghĩa 者giả 。 或hoặc 習tập 氣khí 言ngôn 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 三tam 。 乃nãi 至chí 所sở 餘dư 處xứ 言ngôn 。 屬thuộc 餘dư 十thập 一nhất 。 非phi 不bất 互hỗ 具cụ 。 從tùng 顯hiển 勝thắng 處xứ 故cố 。 然nhiên 則tắc 通thông 不bất 離ly 局cục 。 局cục 處xứ 亦diệc 通thông 恐khủng 以dĩ 局cục 為vi 局cục 。 通thông 發phát 於ư 本bổn 文văn 之chi 後hậu 以dĩ 通thông 為vi 通thông 。 局cục 又hựu 發phát 於ư 通thông 義nghĩa 之chi 後hậu 耳nhĩ 。 又hựu 餘dư 已dĩ 顯hiển 餘dư 。 謂vị 餘dư 四tứ 處xứ 已dĩ 顯hiển 餘dư 四Tứ 果Quả 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 增tăng 上thượng 。

○# 三tam 答đáp 得đắc 果quả 。

如như 是thị 即tức 說thuyết 此thử 五ngũ 果quả 中trung 若nhược 異dị 熟thục 果quả 。 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 。 定định 異dị 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 增tăng 上thượng 緣duyên 得đắc 。 若nhược 等đẳng 流lưu 果quả 。 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 。 攝nhiếp 受thọ 引dẫn 發phát 。 定định 異dị 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 初sơ 後hậu 緣duyên 得đắc 。 若nhược 離ly 繫hệ 果quả 。 攝nhiếp 受thọ 引dẫn 發phát 。 定định 異dị 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 增tăng 上thượng 緣duyên 得đắc 。 若nhược 士sĩ 用dụng 果quả 。 有hữu 義nghĩa 觀quán 待đãi 。 攝nhiếp 受thọ 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 增tăng 上thượng 緣duyên 得đắc 。 有hữu 義nghĩa 觀quán 待đãi 。 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 。 攝nhiếp 受thọ 引dẫn 發phát 。 定định 異dị 同đồng 事sự 。 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 除trừ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 餘dư 三tam 緣duyên 得đắc 。 若nhược 增tăng 上thượng 果quả 。 十thập 因nhân 四tứ 緣duyên 。 一nhất 切thiết 容dung 得đắc 。

上thượng 問vấn 所sở 說thuyết 因nhân 緣duyên 。 必tất 應ưng 有hữu 果quả 。 今kim 承thừa 前tiền 二nhị 答đáp 之chi 文văn 答đáp 云vân 。 如như 是thị 即tức 說thuyết 此thử 五ngũ 果quả 中trung 。 牽khiên 引dẫn 及cập 增tăng 上thượng 五ngũ 因nhân 一nhất 緣duyên 。 得đắc 異dị 熟thục 果quả 。 牽khiên 引dẫn 及cập 初sơ 因nhân 緣duyên 。 後hậu 增tăng 上thượng 緣duyên 。 七thất 因nhân 二nhị 緣duyên 。 得đắc 等đẳng 流lưu 果quả 。 攝nhiếp 受thọ 及cập 增tăng 上thượng 。 五ngũ 因nhân 一nhất 緣duyên 。 得đắc 離ly 繫hệ 果quả 。 四tứ 因nhân 及cập 增tăng 上thượng 一nhất 緣duyên 。 得đắc 士sĩ 用dụng 者giả 非phi 也dã 。 八bát 因nhân 三tam 緣duyên 。 除trừ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 得đắc 士sĩ 用dụng 果quả 者giả 為vi 是thị 。 何hà 則tắc 。 古cổ 釋thích 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 通thông 具cụ 四Tứ 果Quả 。 佛Phật 無vô 異dị 熟thục 。 凢# 除trừ 離ly 繫hệ 。 則tắc 眼nhãn 識thức 等đẳng 士sĩ 用dụng 果quả 。 豈khởi 不bất 由do 種chủng 生sanh 耶da 。 故cố 亦diệc 有hữu 牽khiên 引dẫn 生sanh 起khởi 。 引dẫn 發phát 定định 異dị 等đẳng 四tứ 因nhân 方phương 得đắc 。 因nhân 既ký 如như 是thị 。 緣duyên 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 故cố 二nhị 解giải 中trung 後hậu 義nghĩa 為vi 正chánh 。 十thập 因nhân 四tứ 緣duyên 。 一nhất 切thiết 容dung 得đắc 增tăng 上thượng 果quả 。 以dĩ 增tăng 上thượng 最tối 寬khoan 。 前tiền 四Tứ 果Quả 中trung 所sở 不bất 攝nhiếp 者giả 。 皆giai 此thử 所sở 攝nhiếp 故cố 也dã 。 問vấn 。 八bát 識thức 云vân 何hà 具cụ 四Tứ 果Quả 耶da 。 曰viết 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 識thức 從tùng 種chủng 生sanh 現hiện 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 。 五ngũ 根căn 為vi 所sở 依y 。 是thị 增tăng 上thượng 果quả 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 作tác 意ý 警cảnh 心tâm 。 及cập 眼nhãn 識thức 等đẳng 能năng 緣duyên 色sắc 等đẳng 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 。 五ngũ 根căn 是thị 第đệ 八bát 親thân 相tương/tướng 是thị 異dị 熟thục 果quả 。 六lục 種chủng 生sanh 現hiện 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 。 前tiền 念niệm 意ý 根căn 為vi 能năng 引dẫn 。 或hoặc 能năng 引dẫn 五ngũ 識thức 是thị 增tăng 上thượng 果quả 。 能năng 緣duyên 三tam 世thế 內nội 外ngoại 境cảnh 等đẳng 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 。 能năng 造tạo 當đương 來lai 總tổng 別biệt 報báo 。 及cập 與dữ 異dị 熟thục 為vi 因nhân 。 皆giai 異dị 熟thục 果quả 。 七thất 種chủng 生sanh 現hiện 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 。 前tiền 念niệm 第đệ 七thất 。 與dữ 後hậu 念niệm 為vi 所sở 依y 。 即tức 增tăng 上thượng 果quả 。 能năng 緣duyên 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 自tự 內nội 我ngã 。 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 。 能năng 與dữ 真chân 異dị 熟thục 為vi 所sở 依y 。 即tức 異dị 熟thục 果quả 。 八bát 種chủng 生sanh 現hiện 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 。 與dữ 七thất 為vi 所sở 依y 是thị 增tăng 上thượng 果quả 。 能năng 緣duyên 三tam 境cảnh 及cập 持trì 種chủng 受thọ 熏huân 是thị 士sĩ 用dụng 果quả 。 當đương 體thể 是thị 真chân 異dị 熟thục 名danh 異dị 熟thục 果quả 。 五ngũ 果quả 得đắc 於ư 十thập 因nhân 。 因nhân 緣duyên 必tất 應ưng 有hữu 果quả 如như 此thử 。 以dĩ 上thượng 連liên 前tiền 第đệ 二nhị 旁bàng 論luận 十thập 因nhân 一nhất 大đại 科khoa 竟cánh 。

○# 三tam 正chánh 論luận 生sanh 緣duyên (# 二nhị )# 。 初sơ 結kết 前tiền 起khởi 後hậu 二nhị 釋thích 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 。

○# 初sơ 結kết 前tiền 起khởi 後hậu 。

旁bàng 論luận 已dĩ 了liễu 。 應ưng 辨biện 正chánh 論luận 。

依y 處xứ 不bất 明minh 。 十thập 因nhân 不bất 顯hiển 。 十thập 因nhân 不bất 明minh 。 四tứ 緣duyên 不bất 透thấu 。 今kim 論luận 十thập 因nhân 曰viết 旁bàng 者giả 。 以dĩ 前tiền 問vấn 都đô 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 何hà 而nhi 生sanh 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 今kim 論luận 從tùng 種chủng 識thức 內nội 緣duyên 而nhi 生sanh 。 名danh 為vi 正chánh 答đáp 。 正chánh 答đáp 以dĩ 外ngoại 。 名danh 之chi 為vi 旁bàng 。 殊thù 非phi 邉# 旁bàng 不bất 急cấp 。 可khả 置trí 之chi 旁bàng 也dã 。

○# 二nhị 釋thích 緣duyên 生sanh 相tương/tướng (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 結kết 斥xích 三tam 廣quảng 指chỉ 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích (# 九cửu )# 。 初sơ 識thức 種chủng 生sanh 現hiện 論luận 緣duyên 生sanh 二nhị 現hiện 起khởi 分phân 別biệt 論luận 緣duyên 生sanh 三tam 自tự 他tha 相tương 望vọng 論luận 緣duyên 生sanh 四tứ 自tự 八bát 識thức 聚tụ 論luận 緣duyên 生sanh 五ngũ 自tự 類loại 前tiền 後hậu 論luận 緣duyên 生sanh 六lục 同đồng 聚tụ 異dị 體thể 論luận 緣duyên 生sanh 七thất 同đồng 體thể 四tứ 分phần/phân 論luận 緣duyên 生sanh 八bát 淨tịnh 八bát 識thức 聚tụ 論luận 緣duyên 生sanh 九cửu 現hiện 種chủng 於ư 種chủng 論luận 緣duyên 生sanh 。

○# 初sơ 識thức 種chủng 生sanh 現hiện 論luận 緣duyên 生sanh 。

本bổn 識thức 中trung 種chủng 。 容dung 作tác 三tam 緣duyên 生sanh 現hiện 分phân 別biệt 除trừ 等đẳng 無vô 間gian 。 謂vị 各các 親thân 種chủng 是thị 彼bỉ 因nhân 緣duyên 。 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 於ư 能năng 緣duyên 者giả 。 若nhược 種chủng 於ư 彼bỉ 有hữu 能năng 助trợ 力lực 。 或hoặc 不bất 障chướng 礙ngại 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 生sanh 淨tịnh 現hiện 行hành 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。

此thử 至chí 餘dư 論luận 中trung 具cụ 廣quảng 分phân 別biệt 。 皆giai 重trọng/trùng 釋thích 由do 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 乃nãi 至chí 展triển 轉chuyển 。 力lực 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 生sanh 也dã 。 今kim 唯duy 約ước 識thức 種chủng 生sanh 現hiện 論luận 緣duyên 生sanh 初sơ 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 三tam 例lệ 。 本bổn 識thức 。 第đệ 八bát 識thức 。 中trung 種chủng 。 本bổn 識thức 中trung 八bát 種chủng 現hiện 識thức 各các 親thân 種chủng 也dã 。 容dung 作tác 三tam 緣duyên 生sanh 現hiện 分phân 別biệt 曰viết 除trừ 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 以dĩ 等đẳng 無vô 間gian 。 唯duy 前tiền 後hậu 現hiện 識thức 相tương 望vọng 。 是thị 現hiện 生sanh 現hiện 。 立lập 為vi 緣duyên 故cố 。 此thử 種chủng 生sanh 現hiện 。 是thị 故cố 除trừ 之chi 。 八bát 種chủng 現hiện 識thức 。 各các 有hữu 親thân 生sanh 種chủng 子tử 。 是thị 彼bỉ 八bát 種chủng 現hiện 識thức 因nhân 緣duyên 。 此thử 因nhân 緣duyên 種chủng 。 為vi 能năng 緣duyên 第đệ 八bát 。 及cập 觸xúc 等đẳng 五ngũ 所sở 相tương/tướng 分phần/phân 。 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 。 若nhược 此thử 識thức 種chủng 。 望vọng 彼bỉ 現hiện 識thức 有hữu 能năng 助trợ 力lực 。 縱túng/tung 不bất 助trợ 力lực 。 或hoặc 不bất 障chướng 礙ngại 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。 生sanh 淨tịnh 現hiện 行hành 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 謂vị 染nhiễm 種chủng 生sanh 染nhiễm 現hiện 既ký 如như 此thử 。 淨tịnh 種chủng 生sanh 淨tịnh 現hiện 。 亦diệc 具cụ 三tam 緣duyên 。 可khả 例lệ 知tri 也dã 。

○# 二nhị 現hiện 起khởi 分phân 別biệt 論luận 緣duyên 生sanh 。

現hiện 起khởi 分phân 別biệt 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 容dung 作tác 三tam 緣duyên 。 無vô 因nhân 緣duyên 故cố 。

唯duy 約ước 現hiện 識thức 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 等đẳng 者giả 。 如như 現hiện 起khởi 眼nhãn 識thức 。 望vọng 餘dư 現hiện 耳nhĩ 識thức 等đẳng 。 不bất 相tương 障chướng 礙ngại 。 有hữu 能năng 助trợ 力lực 。 耳nhĩ 等đẳng 現hiện 識thức 。 望vọng 眼nhãn 現hiện 識thức 皆giai 然nhiên 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 現hiện 意ý 識thức 得đắc 緣duyên 餘dư 現hiện 識thức 。 第đệ 七thất 現hiện 識thức 。 得đắc 緣duyên 第đệ 八bát 現hiện 識thức 。 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 。 前tiền 八bát 現hiện 識thức 。 望vọng 後hậu 八bát 現hiện 識thức 。 各các 於ư 自tự 類loại 有hữu 開khai 導đạo 力lực 。 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 非phi 約ước 種chủng 生sanh 現hiện 故cố 。

○# 三tam 自tự 他tha 相tương 望vọng 論luận 緣duyên 生sanh 。

謂vị 有hữu 情tình 類loại 自tự 他tha 展triển 轉chuyển 。 容dung 作tác 二nhị 緣duyên 。 除trừ 等đẳng 無vô 間gian 。

唯duy 約ước 自tự 他tha 現hiện 識thức 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 展triển 轉chuyển 容dung 作tác 二nhị 緣duyên 者giả 。 以dĩ 自tự 望vọng 他tha 。 以dĩ 他tha 望vọng 自tự 。 或hoặc 至chí 得đắc 他tha 心tâm 通thông 。 皆giai 有hữu 為vi 所sở 緣duyên 二nhị 義nghĩa 。 相tương 助trợ 無vô 障chướng 皆giai 有hữu 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 義nghĩa 。 除trừ 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 以dĩ 自tự 他tha 無vô 開khai 導đạo 義nghĩa 不bất 言ngôn 除trừ 因nhân 緣duyên 者giả 。 不bất 言ngôn 自tự 可khả 知tri 也dã 。

○# 四tứ 自tự 八bát 識thức 聚tụ 論luận 緣duyên 生sanh 。

自tự 八bát 識thức 聚tụ 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 定định 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 。 必tất 無vô 等đẳng 無vô 間gian 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 。 或hoặc 無vô 或hoặc 有hữu 。 八bát 於ư 七thất 有hữu 。 七thất 於ư 八bát 無vô 。 餘dư 七thất 非phi 八bát 所sở 仗trượng 質chất 故cố 。 第đệ 七thất 於ư 六lục 。 五ngũ 無vô 一nhất 有hữu 。 餘dư 六lục 於ư 彼bỉ 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 。 第đệ 六lục 於ư 五ngũ 無vô 。 餘dư 五ngũ 於ư 彼bỉ 有hữu 五ngũ 識thức 唯duy 託thác 第đệ 八bát 相tương/tướng 故cố 。

唯duy 約ước 自tự 己kỷ 八bát 種chủng 現hiện 識thức 聚tụ 。 彼bỉ 此thử 相tương 望vọng 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 定định 有hữu 增tăng 上thượng 者giả 。 於ư 自tự 一nhất 聚tụ 中trung 。 此thử 彼bỉ 相tương 望vọng 。 皆giai 有hữu 相tương 助trợ 無vô 障chướng 義nghĩa 故cố 。 必tất 無vô 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 不bất 約ước 諸chư 識thức 自tự 類loại 前tiền 後hậu 相tương 望vọng 故cố 。 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 者giả 。 七thất 八bát 相tương 望vọng 論luận 有hữu 無vô 。 七thất 六lục 相tương 望vọng 論luận 有hữu 無vô 。 五ngũ 六lục 相tương 望vọng 論luận 有hữu 無vô 也dã 。 七thất 八bát 相tương 望vọng 有hữu 無vô 者giả 。 八bát 於ư 七thất 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 六lục 七thất 二nhị 識thức 緣duyên 第đệ 八bát 故cố 。 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phần/phân 。 是thị 前tiền 五ngũ 所sở 仗trượng 質chất 故cố 。 七thất 於ư 八bát 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 前tiền 七thất 識thức 非phi 第đệ 八bát 所sở 仗trượng 質chất 故cố 。 第đệ 八bát 正chánh 緣duyên 三tam 類loại 性tánh 境cảnh 故cố 。 第đệ 七thất 於ư 六lục 有hữu 無vô 者giả 。 第đệ 七thất 於ư 六lục 。 五ngũ 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 一nhất 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 五ngũ 不bất 緣duyên 七thất 。 唯duy 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 第đệ 六lục 能năng 緣duyên 第đệ 七thất 識thức 故cố 。 餘dư 六lục 於ư 彼bỉ 。 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 。 以dĩ 第đệ 七thất 不bất 緣duyên 前tiền 六lục 。 唯duy 緣duyên 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 內nội 我ngã 故cố 。 第đệ 六lục 於ư 五ngũ 有hữu 無vô 者giả 。 第đệ 六lục 於ư 五ngũ 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 五ngũ 唯duy 託thác 。 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phân 為vi 本bổn 質chất 故cố 。 餘dư 五ngũ 於ư 六lục 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 六lục 能năng 通thông 緣duyên 一nhất 切thiết 心tâm 故cố 。 又hựu 前tiền 現hiện 起khởi 分phân 別biệt 。 云vân 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 自tự 八bát 識thức 聚tụ 。 亦diệc 云vân 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 然nhiên 前tiền 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 。 此thử 無vô 等đẳng 無vô 間gian 。 便tiện 可khả 知tri 矣hĩ 。

○# 五ngũ 自tự 類loại 前tiền 後hậu 論luận 緣duyên 生sanh 。

自tự 類loại 前tiền 後hậu 。 第đệ 六lục 容dung 三tam 。 餘dư 除trừ 所sở 緣duyên 。 取thủ 現hiện 境cảnh 故cố 。 許hứa 五ngũ 後hậu 見kiến 緣duyên 前tiền 相tương/tướng 者giả 。 五ngũ 七thất 前tiền 後hậu 亦diệc 有hữu 三tam 緣duyên 。 前tiền 七thất 於ư 八bát 所sở 緣duyên 容dung 有hữu 。 能năng 熏huân 成thành 彼bỉ 相tương 見kiến 種chủng 故cố 。

約ước 八bát 種chủng 現hiện 識thức 自tự 類loại 前tiền 後hậu 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 初sơ 正chánh 明minh 自tự 類loại 。 次thứ 開khai 出xuất 所sở 緣duyên 。 三tam 義nghĩa 顯hiển 所sở 緣duyên 。 自tự 類loại 。 如như 前tiền 五ngũ 前tiền 念niệm 後hậu 念niệm 。 是thị 前tiền 五ngũ 自tự 己kỷ 之chi 類loại 。 乃nãi 至chí 第đệ 八bát 前tiền 念niệm 後hậu 念niệm 。 是thị 第đệ 八bát 自tự 己kỷ 之chi 類loại 。 諸chư 識thức 皆giai 然nhiên 也dã 第đệ 六lục 容dung 三tam 者giả 。 六lục 現hiện 能năng 緣duyên 三tam 世thế 。 即tức 以dĩ 前tiền 念niệm 意ý 識thức 得đắc 緣duyên 後hậu 念niệm 。 後hậu 念niệm 得đắc 緣duyên 前tiền 念niệm 。 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 。 前tiền 後hậu 相tương 望vọng 。 助trợ 而nhi 不bất 障chướng 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 前tiền 後hậu 自tự 相tương/tướng 開khai 導đạo 。 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 以dĩ 唯duy 約ước 現hiện 識thức 除trừ 於ư 因nhân 緣duyên 。 餘dư 除trừ 所sở 緣duyên 取thủ 現hiện 境cảnh 者giả 。 謂vị 餘dư 七thất 識thức 自tự 類loại 前tiền 後hậu 。 具cụ 增tăng 上thượng 無vô 間gian 二nhị 緣duyên 。 并tinh 除trừ 所sở 緣duyên 。 以dĩ 五ngũ 取thủ 現hiện 在tại 五ngũ 塵trần 。 七thất 取thủ 現hiện 在tại 第đệ 八bát 八bát 取thủ 現hiện 在tại 三tam 境cảnh 。 不bất 緣duyên 過quá 未vị 。 則tắc 自tự 類loại 前tiền 不bất 緣duyên 後hậu 後hậu 不bất 緣duyên 前tiền 。 故cố 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 許hứa 五ngũ 七thất 後hậu 念niệm 見kiến 分phần/phân 。 得đắc 緣duyên 前tiền 念niệm 五ngũ 七thất 相tương/tướng 分phần/phân 者giả 。 則tắc 前tiền 五ngũ 第đệ 七thất 。 亦diệc 具cụ 三tam 緣duyên 。 唯duy 除trừ 因nhân 緣duyên 。 然nhiên 五ngũ 七thất 因nhân 中trung 緣duyên 現hiện 是thị 常thường 所sở 許hứa 。 緣duyên 過quá 未vị 非phi 常thường 所sở 許hứa 。 今kim 雖tuy 開khai 之chi 而nhi 曰viết 許hứa 。 然nhiên 亦diệc 恐khủng 以dĩ 餘dư 除trừ 所sở 緣duyên 為vi 正chánh 。 前tiền 七thất 於ư 八bát 所sở 緣duyên 容dung 有hữu 者giả 。 謂vị 第đệ 八bát 因nhân 中trung 雖tuy 不bất 緣duyên 前tiền 七thất 種chủng 識thức 。 而nhi 前tiền 七thất 於ư 八bát 容dung 得đắc 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 何hà 者giả 。 能năng 熏huân 成thành 彼bỉ 相tương 見kiến 種chủng 故cố 。 前tiền 五ngũ 能năng 熏huân 成thành 彼bỉ 相tương/tướng 分phần/phân 種chủng 。 第đệ 七thất 能năng 熏huân 成thành 彼bỉ 見kiến 分phần/phân 種chủng 。 第đệ 六lục 能năng 熏huân 成thành 。 彼bỉ 相tương 見kiến 種chủng 。 種chủng 既ký 第đệ 八bát 所sở 緣duyên 緣duyên 相tương/tướng 。 則tắc 緣duyên 種chủng 之chi 時thời 。 前tiền 七thất 之chi 氣khí 味vị 宛uyển 在tại 。 約ước 此thử 義nghĩa 故cố 。 謂vị 前tiền 七thất 於ư 八bát 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 耳nhĩ 。 問vấn 。 此thử 以dĩ 自tự 類loại 前tiền 後hậu 論luận 緣duyên 。 今kim 八bát 與dữ 七thất 論luận 。 豈khởi 不bất 犯phạm 自tự 他tha 相tương 望vọng 耶da 。 曰viết 。 此thử 因nhân 所sở 緣duyên 緣duyên 便tiện 。 取thủ 義nghĩa 而nhi 說thuyết 。 然nhiên 終chung 以dĩ 餘dư 除trừ 所sở 緣duyên 為vi 正chánh 。

○# 六lục 同đồng 聚tụ 異dị 體thể 論luận 緣duyên 生sanh 。

同đồng 聚tụ 異dị 體thể 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 唯duy 有hữu 增tăng 上thượng 。 諸chư 相tướng 應ưng 法pháp 所sở 仗trượng 質chất 同đồng 。 不bất 相tương 緣duyên 故cố 。 或hoặc 依y 見kiến 分phần/phân 。 說thuyết 不bất 相tương 緣duyên 。 依y 相tương/tướng 分phần/phân 說thuyết 。 有hữu 相tương/tướng 緣duyên 義nghĩa 。 謂vị 諸chư 相tướng 分phần/phân 互hỗ 為vi 質chất 起khởi 。 如như 識thức 中trung 種chủng 。 為vi 觸xúc 等đẳng 相tương/tướng 質chất 。 不bất 爾nhĩ 。 無vô 色sắc 彼bỉ 應ưng 無vô 境cảnh 故cố 。 設thiết 許hứa 變biến 色sắc 。 亦diệc 定định 緣duyên 種chủng 。 勿vật 相tương/tướng 分phần/phân 境cảnh 不bất 同đồng 質chất 故cố 。

約ước 王vương 所sở 相tương 望vọng 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 初sơ 明minh 無vô 所sở 緣duyên 。 次thứ 釋thích 有hữu 所sở 緣duyên 。 一nhất 王vương 多đa 所sở 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 曰viết 同đồng 聚tụ 。 相tương/tướng 用dụng 各các 別biệt 曰viết 異dị 體thể 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 唯duy 有hữu 增tăng 上thượng 者giả 。 謂vị 同đồng 聚tụ 心tâm 心tâm 法pháp 。 彼bỉ 此thử 相tương 望vọng 。 不bất 相tương 障chướng 礙ngại 。 有hữu 能năng 助trợ 力lực 。 曰viết 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 。 曰viết 唯duy 者giả 。 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 以dĩ 諸chư 相tướng 應ưng 法pháp 。 與dữ 諸chư 心tâm 王vương 。 所sở 仗trượng 質chất 同đồng 。 不bất 相tương 緣duyên 故cố 。 是thị 以dĩ 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 也dã 。 雖tuy 然nhiên 。 或hoặc 依y 見kiến 分phần/phân 說thuyết 不bất 相tương 緣duyên 。 若nhược 依y 相tương/tướng 分phần/phân 有hữu 相tương/tướng 緣duyên 義nghĩa 。 謂vị 諸chư 相tướng 分phần/phân 互hỗ 為vi 質chất 起khởi 。 心tâm 王vương 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 本bổn 質chất 。 心tâm 所sở 相tương/tướng 分phân 為vi 王vương 本bổn 質chất 。 例lệ 如như 本bổn 識thức 中trung 所sở 持trì 種chủng 子tử 。 為vi 觸xúc 等đẳng 五ngũ 所sở 似tự 種chủng 相tương/tướng 分phân 之chi 質chất 。 此thử 即tức 心tâm 之chi 相tướng 分phần/phân 。 為vi 心tâm 之chi 本bổn 質chất 。 他tha 可khả 知tri 矣hĩ 。 反phản 而nhi 言ngôn 之chi 。 若nhược 識thức 種chủng 不bất 為vi 觸xúc 等đẳng 相tương/tướng 質chất 。 則tắc 生sanh 無vô 色sắc 界giới 時thời 。 既ký 無vô 身thân 器khí 。 彼bỉ 觸xúc 等đẳng 五ngũ 。 應ưng 無vô 所sở 緣duyên 境cảnh 耶da 。 以dĩ 無vô 色sắc 界giới 。 不bất 變biến 色sắc 緣duyên 。 唯duy 緣duyên 種chủng 子tử 。 設thiết 許hứa 變biến 色sắc 而nhi 為vi 所sở 緣duyên 。 然nhiên 觸xúc 等đẳng 五ngũ 。 亦diệc 定định 緣duyên 種chủng 。 變biến 似tự 種chủng 相tương/tướng 矣hĩ 。 勿vật 有hữu 相tương/tướng 分phần/phân 境cảnh 。 不bất 同đồng 本bổn 質chất 故cố 也dã 。 質chất 既ký 定định 同đồng 。 故cố 諸chư 相tướng 分phần/phân 。 容dung 互hỗ 為vi 質chất 。 而nhi 有hữu 相tương/tướng 緣duyên 之chi 義nghĩa 。

○# 七thất 同đồng 體thể 四tứ 分phần/phân 論luận 緣duyên 生sanh 。

同đồng 體thể 相tướng 分phân 為vi 見kiến 二nhị 緣duyên 。 見kiến 分phần/phân 於ư 彼bỉ 但đãn 有hữu 增tăng 上thượng 。 見kiến 與dữ 自tự 證chứng 相tương 望vọng 亦diệc 爾nhĩ 。 餘dư 二nhị 展triển 轉chuyển 俱câu 作tác 二nhị 緣duyên 。 此thử 中trung 不bất 依y 種chủng 相tương/tướng 分phần/phân 說thuyết 。 但đãn 說thuyết 現hiện 起khởi 。 互hỗ 為vi 緣duyên 故cố 。

約ước 現hiện 起khởi 四tứ 分phần/phân 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 初sơ 正chánh 釋thích 緣duyên 生sanh 。 次thứ 簡giản 別biệt 為vi 緣duyên 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 。 雖tuy 皆giai 四tứ 分phần/phân 。 唯duy 一nhất 識thức 變biến 曰viết 同đồng 體thể 。 則tắc 同đồng 體thể 相tướng 分phần/phân 貫quán 下hạ 。 乃nãi 至chí 同đồng 體thể 證chứng 自tự 證chứng 也dã 。 為vi 見kiến 二nhị 緣duyên 者giả 。 相tương/tướng 能năng 引dẫn 見kiến 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 相tương/tướng 為vi 見kiến 緣duyên 。 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 。 見kiến 分phần/phân 於ư 彼bỉ 。 但đãn 有hữu 增tăng 上thượng 者giả 。 以dĩ 相tương/tướng 分phần/phân 非phi 能năng 緣duyên 。 故cố 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 見kiến 唯duy 引dẫn 生sanh 相tương/tướng 分phần/phân 。 但đãn 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 。 見kiến 與dữ 自tự 證chứng 相tương 望vọng 亦diệc 爾nhĩ 者giả 見kiến 於ư 自tự 證chứng 容dung 作tác 二nhị 緣duyên 。 自tự 證chứng 於ư 見kiến 。 但đãn 有hữu 增tăng 上thượng 。 以dĩ 見kiến 通thông 非phi 量lượng 。 不bất 能năng 證chứng 故cố 。 餘dư 二nhị 展triển 轉chuyển 作tác 二nhị 緣duyên 者giả 。 自tự 證chứng 證chứng 自tự 。 互hỗ 相tương 引dẫn 故cố 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 互hỗ 相tương 緣duyên 故cố 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 此thử 中trung 不bất 依y 種chủng 相tương/tướng 分phần/phân 說thuyết 。 但đãn 說thuyết 現hiện 起khởi 互hỗ 為vi 緣duyên 者giả 。 恐khủng 人nhân 錯thác 認nhận 相tương/tướng 分phần/phân 而nhi 簡giản 別biệt 之chi 。 謂vị 此thử 中trung 相tương/tướng 分phần/phân 互hỗ 為vi 緣duyên 起khởi 。 不bất 說thuyết 種chủng 子tử 相tương/tướng 分phần/phân 。 但đãn 說thuyết 現hiện 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 互hỗ 為vi 緣duyên 起khởi 。 又hựu 上thượng 從tùng 廣quảng 至chí 狹hiệp 。 此thử 乃nãi 從tùng 踈sơ 至chí 親thân 。

○# 八bát 淨tịnh 八bát 識thức 聚tụ 論luận 緣duyên 生sanh 。

淨tịnh 八bát 識thức 聚tụ 。 自tự 他tha 展triển 轉chuyển 皆giai 有hữu 所sở 緣duyên 。 能năng 徧biến 緣duyên 故cố 。 唯duy 除trừ 見kiến 分phần/phân 非phi 相tướng 所sở 緣duyên 。 相tương/tướng 分phần/phân 理lý 無vô 能năng 緣duyên 用dụng 故cố 。

約ước 轉chuyển 依y 位vị 中trung 清thanh 淨tịnh 八bát 種chủng 現hiện 識thức 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 自tự 他tha 展triển 轉chuyển 皆giai 有hữu 所sở 緣duyên 者giả 。 不bất 同đồng 前tiền 說thuyết 未vị 轉chuyển 依y 位vị 有hữu 無vô 不bất 定định 。 如như 見kiến 分phần/phân 以dĩ 自tự 證chứng 證chứng 自tự 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 自tự 證chứng 以dĩ 見kiến 分phần/phân 證chứng 自tự 證chứng 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 證chứng 自tự 證chứng 以dĩ 見kiến 分phần/phân 自tự 證chứng 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 若nhược 自tự 若nhược 他tha 。 自tự 類loại 前tiền 後hậu 。 異dị 體thể 同đồng 體thể 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 皆giai 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 佛Phật 果Quả 位vị 中trung 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 。 能năng 徧biến 緣duyên 一nhất 切thiết 法Pháp 故cố 。 唯duy 除trừ 相tương/tướng 分phần/phân 者giả 。 以dĩ 相tương/tướng 分phần/phân 理lý 無vô 能năng 緣duyên 之chi 用dụng 。 故cố 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 義nghĩa 。

○# 九cửu 現hiện 種chủng 於ư 種chủng 論luận 緣duyên 生sanh 。

既ký 現hiện 分phân 別biệt 緣duyên 種chủng 現hiện 生sanh 。 種chủng 亦diệc 理lý 應ưng 緣duyên 現hiện 種chủng 起khởi 。 現hiện 種chủng 於ư 種chủng 能năng 作tác 幾kỷ 緣duyên 。 種chủng 必tất 不bất 由do 中trung 二nhị 緣duyên 起khởi 。 得đắc 心tâm 心tâm 所sở 立lập 彼bỉ 二nhị 故cố 。 現hiện 於ư 親thân 種chủng 具cụ 作tác 二nhị 緣duyên 。 與dữ 非phi 親thân 種chủng 但đãn 為vi 增tăng 上thượng 。 種chủng 望vọng 親thân 種chủng 亦diệc 具cụ 二nhị 緣duyên 。 於ư 非phi 親thân 種chủng 亦diệc 但đãn 增tăng 上thượng 。

約ước 現hiện 種chủng 於ư 種chủng 。 躡niếp 前tiền 以dĩ 論luận 緣duyên 生sanh 也dã 。 初sơ 舉cử 例lệ 為vi 問vấn 。 次thứ 簡giản 釋thích 為vi 答đáp 。 舉cử 能năng 例lệ 云vân 。 既ký 現hiện 分phân 別biệt 。 緣duyên 種chủng 而nhi 現hiện 行hành 乃nãi 生sanh 。 合hợp 所sở 例lệ 云vân 。 種chủng 亦diệc 理lý 應ưng 。 緣duyên 現hiện 行hành 種chủng 子tử 方phương 起khởi 。 乃nãi 正chánh 問vấn 云vân 。 現hiện 種chủng 於ư 種chủng 。 能năng 作tác 幾kỷ 緣duyên 。 答đáp 中trung 先tiên 簡giản 別biệt 云vân 。 若nhược 種chủng 子tử 位vị 。 必tất 不bất 由do 中trung 間gian 等đẳng 無vô 間gian 所sở 緣duyên 緣duyên 起khởi 。 以dĩ 此thử 二nhị 緣duyên 得đắc 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 之chi 所sở 立lập 故cố 。 種chủng 既ký 非phi 現hiện 。 何hà 由do 有hữu 此thử 二nhị 緣duyên 。 故cố 明minh 種chủng 唯duy 初sơ 後hậu 二nhị 緣duyên 。 先tiên 以dĩ 現hiện 望vọng 種chủng 。 現hiện 於ư 親thân 種chủng 具cụ 二nhị 緣duyên 。 以dĩ 親thân 生sanh 現hiện 行hành 為vi 因nhân 緣duyên 。 相tương 助trợ 引dẫn 生sanh 為vi 增tăng 上thượng 。 於ư 非phi 親thân 種chủng 亦diệc 但đãn 增tăng 上thượng 。 不bất 親thân 故cố 無vô 有hữu 因nhân 緣duyên 。 次thứ 以dĩ 種chủng 望vọng 親thân 種chủng 望vọng 非phi 親thân 種chủng 。 准chuẩn 前tiền 可khả 知tri 。

○# 二nhị 結kết 斥xích 。

依y 斯tư 內nội 識thức 互hỗ 為vi 緣duyên 起khởi 。 分phân 別biệt 因nhân 果quả 理lý 教giáo 皆giai 成thành 。 所sở 執chấp 外ngoại 緣duyên 設thiết 有hữu 無vô 用dụng 。 况# 違vi 理lý 教giáo 何hà 固cố 執chấp 為vi 。

分phân 別biệt 者giả 。 以dĩ 前tiền 問vấn 云vân 。 若nhược 唯duy 內nội 識thức 。 都đô 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 何hà 而nhi 生sanh 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 故cố 此thử 結kết 云vân 。 依y 斯tư 內nội 識thức 為vi 緣duyên 。 起khởi 分phân 別biệt 等đẳng 。 即tức 頌tụng 所sở 謂vị 展triển 轉chuyển 力lực 故cố 。 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 生sanh 也dã 。 所sở 執chấp 外ngoại 緣duyên 設thiết 有hữu 無vô 用dụng 。 况# 違vi 理lý 教giáo 何hà 固cố 執chấp 為vi 者giả 。 斥xích 也dã 。

○# 三tam 廣quảng 指chỉ 。

雖tuy 分phân 別biệt 言ngôn 總tổng 顯hiển 三tam 界giới 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 而nhi 隨tùy 勝thắng 者giả 。 諸chư 聖thánh 教giáo 中trung 多đa 門môn 顯hiển 示thị 。 或hoặc 說thuyết 為vi 二nhị 三tam 四tứ 五ngũ 等đẳng 。 如như 餘dư 論luận 中trung 具cụ 廣quảng 分phân 別biệt 。

隨tùy 勝thắng 者giả 。 隨tùy 勝thắng 以dĩ 立lập 名danh 也dã 。 二nhị 謂vị 真chân 識thức 現hiện 識thức 。 三tam 謂vị 業nghiệp 轉chuyển 現hiện 。 四tứ 加gia 智trí 識thức 。 五ngũ 加gia 相tương 續tục 識thức 。 一nhất 說thuyết 二nhị 謂vị 堕# 意ý 不bất 堕# 意ý 三tam 謂vị 心tâm 意ý 識thức 。 四tứ 謂vị 善thiện 等đẳng 四tứ 性tánh 。 五ngũ 謂vị 因nhân 果quả 苦khổ 樂lạc 捨xả 。 如như 餘dư 論luận 者giả 。 如như 瑜du 伽già 論luận 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 。 顯hiển 識thức 論luận 。 大đại 論luận 等đẳng 。 宗tông 鏡kính 五ngũ 十thập 六lục 卷quyển 廣quảng 明minh 。 以dĩ 上thượng 料liệu 簡giản 分phân 別biệt 唯duy 識thức 竟cánh 。

○# 三tam 料liệu 簡giản 生sanh 死tử 唯duy 識thức (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

雖tuy 有hữu 內nội 識thức 而nhi 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 何hà 有hữu 情tình 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 頌tụng 曰viết 。

由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 。 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 。 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 四tứ )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 二nhị 第đệ 二nhị 解giải 三tam 第đệ 三tam 解giải 四tứ 第đệ 四tứ 解giải 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 解giải (# 四tứ )# 。 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 二nhị 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 三tam 釋thích 三tam 四tứ 句cú 四tứ 總tổng 申thân 頌tụng 意ý 。

○# 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 。

論luận 曰viết 。 諸chư 業nghiệp 。 謂vị 福phước 。 非phi 福phước 。 不bất 動động 。 即tức 有hữu 漏lậu 善thiện 不bất 善thiện 思tư 業nghiệp 。 業nghiệp 之chi 眷quyến 屬thuộc 。 亦diệc 立lập 業nghiệp 名danh 。 同đồng 招chiêu 引dẫn 滿mãn 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 此thử 雖tuy 纔tài 起khởi 無vô 間gian 即tức 滅diệt 。 無vô 義nghĩa 能năng 招chiêu 當đương 異dị 熟thục 果quả 。 而nhi 熏huân 本bổn 識thức 起khởi 自tự 功công 能năng 。 即tức 此thử 功công 能năng 說thuyết 為vi 習tập 氣khí 。 是thị 業nghiệp 氣khí 分phần/phân 熏huân 習tập 所sở 成thành 。 簡giản 曾tằng 現hiện 業nghiệp 。 故cố 名danh 習tập 氣khí 。 如như 是thị 習tập 氣khí 。 展triển 轉chuyển 相tương 續tục 至chí 成thành 熟thục 時thời 招chiêu 異dị 熟thục 果quả 。 此thử 顯hiển 當đương 果quả 勝thắng 增tăng 上thượng 緣duyên 。

初sơ 釋thích 諸chư 業nghiệp 。 二nhị 釋thích 習tập 氣khí 。 三tam 簡giản 因nhân 緣duyên 。 釋thích 諸chư 業nghiệp 中trung 。 諸chư 業nghiệp 。 謂vị 福phước 業nghiệp 。 非phi 福phước 業nghiệp 。 離ly 界giới 散tán 動động 之chi 不bất 動động 業nghiệp 。 福phước 及cập 不bất 動động 。 即tức 有hữu 漏lậu 善thiện 思tư 業nghiệp 。 非phi 福phước 。 即tức 有hữu 漏lậu 不bất 善thiện 思tư 業nghiệp 。 以dĩ 思tư 為vi 體thể 。 思tư 外ngoại 餘dư 心tâm 所sở 眷quyến 屬thuộc 。 亦diệc 立lập 業nghiệp 名danh 。 業nghiệp 者giả 。 因nhân 義nghĩa 。 對đối 果quả 而nhi 言ngôn 。 善thiện 惡ác 主chủ 伴bạn 同đồng 招chiêu 引dẫn 滿mãn 異dị 熟thục 果quả 名danh 為vi 業nghiệp 也dã 。 如như 人nhân 天thiên 等đẳng 真chân 異dị 熟thục 。 酬thù 福phước 善thiện 引dẫn 業nghiệp 。 色sắc 無vô 色sắc 真chân 善thiện 異dị 熟thục 。 酬thù 不bất 動động 引dẫn 業nghiệp 。 人nhân 天thiên 異dị 熟thục 生sanh 。 唯duy 酬thù 福phước 善thiện 滿mãn 業nghiệp 。 色sắc 無vô 色sắc 異dị 熟thục 生sanh 。 唯duy 酬thù 不bất 動động 滿mãn 業nghiệp 。 不bất 善thiện 引dẫn 滿mãn 反phản 此thử 釋thích 習tập 氣khí 中trung 。 初sơ 難nạn/nan 。 次thứ 釋thích 。 後hậu 簡giản 。 難nạn/nan 云vân 。 此thử 業nghiệp 纔tài 起khởi 無vô 間gian 即tức 滅diệt 。 流lưu 入nhập 過quá 去khứ 。 無vô 義nghĩa 能năng 招chiêu 當đương 果quả 。 而nhi 曰viết 招chiêu 當đương 果quả 者giả 何hà 耶da 。 曰viết 。 此thử 雖tuy 生sanh 即tức 滅diệt 。 無vô 招chiêu 果quả 義nghĩa 。 而nhi 熏huân 本bổn 識thức 引dẫn 起khởi 自tự 業nghiệp 之chi 功công 能năng 。 即tức 此thử 功công 能năng 。 說thuyết 為vi 習tập 氣khí 。 習tập 氣khí 是thị 業nghiệp 氣khí 熏huân 習tập 所sở 成thành 。 由do 習tập 所sở 成thành 。 故cố 非phi 過quá 去khứ 曾tằng 業nghiệp 。 是thị 業nghiệp 氣khí 分phần/phân 。 故cố 非phi 現hiện 在tại 實thật 業nghiệp 。 為vi 簡giản 過quá 現hiện 二nhị 業nghiệp 。 立lập 習tập 氣khí 名danh 。 簡giản 因nhân 緣duyên 者giả 。 如như 是thị 習tập 氣khí 。 展triển 轉chuyển 相tương 續tục 。 從tùng 生sanh 至chí 熟thục 。 招chiêu 異dị 熟thục 果quả 。 此thử 顯hiển 當đương 果quả 勝thắng 增tăng 上thượng 緣duyên 。 而nhi 非phi 因nhân 緣duyên 。

○# 二nhị 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 。

相tương 見kiến 名danh 色sắc 心tâm 及cập 心tâm 所sở 本bổn 末mạt 彼bỉ 取thủ 皆giai 二nhị 取thủ 攝nhiếp 。 彼bỉ 所sở 熏huân 發phát 親thân 能năng 生sanh 彼bỉ 本bổn 識thức 上thượng 功công 能năng 。 名danh 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 此thử 顯hiển 來lai 世thế 異dị 熟thục 果quả 心tâm 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 俱câu 。 謂vị 業nghiệp 種chủng 二nhị 取thủ 種chủng 俱câu 。 是thị 踈sơ 親thân 緣duyên 。 互hỗ 相tương 助trợ 義nghĩa 。 業nghiệp 招chiêu 生sanh 顯hiển 。 故cố 頌tụng 先tiên 說thuyết 。

初sơ 釋thích 二nhị 取thủ 。 二nhị 顯hiển 緣duyên 法pháp 。 三tam 釋thích 俱câu 義nghĩa 。 四tứ 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 皆giai 二nhị 取thủ 攝nhiếp 者giả 。 相tương/tướng 分phần/phân 見kiến 分phần/phân 固cố 二nhị 取thủ 攝nhiếp 。 名danh 色sắc 五ngũ 蘊uẩn 亦diệc 二nhị 取thủ 攝nhiếp 。 心tâm 王vương 心tâm 所sở 本bổn 第đệ 八bát 識thức 。 末mạt 前tiền 七thất 識thức 。 皆giai 二nhị 取thủ 攝nhiếp 也dã 。 彼bỉ 指chỉ 二nhị 取thủ 現hiện 行hành 。 彼bỉ 二nhị 取thủ 現hiện 行hành 。 之chi 所sở 熏huân 發phát 。 親thân 能năng 生sanh 彼bỉ 本bổn 識thức 上thượng 所sở 持trì 差sai 別biệt 功công 能năng 。 名danh 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 即tức 此thử 習tập 氣khí 。 顯hiển 當đương 來lai 異dị 熟thục 果quả 心tâm 。 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 諸chư 因nhân 緣duyên 種chủng 。 俱câu 者giả 。 業nghiệp 種chủng 是thị 踈sơ 。 緣duyên 名danh 增tăng 上thượng 。 二nhị 取thủ 種chủng 是thị 親thân 緣duyên 名danh 因nhân 緣duyên 。 此thử 二nhị 不bất 相tương 乖quai 而nhi 互hỗ 助trợ 。 曰viết 業nghiệp 種chủng 二nhị 取thủ 種chủng 俱câu 也dã 。 恐khủng 問vấn 親thân 先tiên 踈sơ 後hậu 式thức 所sở 宜nghi 然nhiên 。 先tiên 言ngôn 踈sơ 者giả 何hà 也dã 。 曰viết 。 業nghiệp 招chiêu 生sanh 顯hiển 。 故cố 頌tụng 先tiên 說thuyết 。 問vấn 。 異dị 熟thục 何hà 必tất 三tam 種chủng 習tập 氣khí 而nhi 後hậu 招chiêu 。 曰viết 。 無vô 業nghiệp 種chủng 作tác 增tăng 上thượng 。 誰thùy 為vi 牽khiên 引dẫn 生sanh 勝thắng 劣liệt 諸chư 根căn 。 無vô 二nhị 取thủ 作tác 因nhân 緣duyên 。 誰thùy 為vi 親thân 生sanh 種chủng 子tử 生sanh 起khởi 諸chư 識thức 。 葢# 業nghiệp 有hữu 盡tận 而nhi 心tâm 無vô 竆# 。 設thiết 無vô 因nhân 緣duyên 。 生sanh 亦diệc 間gian 斷đoạn 。 安an 能năng 相tương 續tục 。 死tử 死tử 生sanh 生sanh 。 之chi 無vô 盡tận 耶da 。

○# 三tam 釋thích 三tam 四tứ 句cú 。

前tiền 異dị 熟thục 者giả 。 謂vị 前tiền 前tiền 生sanh 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 。 餘dư 異dị 熟thục 者giả 。 謂vị 後hậu 後hậu 生sanh 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 。 雖tuy 二nhị 取thủ 種chủng 受thọ 果quả 無vô 竆# 。 而nhi 業nghiệp 習tập 氣khí 受thọ 果quả 有hữu 盡tận 。 由do 異dị 熟thục 果quả 性tánh 別biệt 難nạn/nan 招chiêu 。 等đẳng 流lưu 增tăng 上thượng 性tánh 同đồng 易dị 感cảm 。 由do 感cảm 餘dư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 種chủng 熟thục 。 前tiền 異dị 熟thục 果quả 受thọ 用dụng 盡tận 時thời 。 復phục 別biệt 能năng 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 果quả 。 由do 斯tư 生sanh 死tử 輪luân 轉chuyển 無vô 竆# 。 何hà 假giả 外ngoại 物vật 方phương 得đắc 相tương 續tục 。

初sơ 釋thích 前tiền 餘dư 異dị 熟thục 。 二nhị 釋thích 既ký 盡tận 所sở 以dĩ 。 三tam 釋thích 既ký 盡tận 復phục 生sanh 。 四tứ 原nguyên 相tương 續tục 對đối 破phá 。 前tiền 異dị 熟thục 果quả 曰viết 前tiền 前tiền 生sanh 業nghiệp 者giả 。 過quá 去khứ 一nhất 生sanh 業nghiệp 感cảm 之chi 果quả 曰viết 前tiền 生sanh 。 若nhược 二nhị 生sanh 三tam 生sanh 至chí 無vô 量lượng 生sanh 業nghiệp 感cảm 之chi 果quả 。 曰viết 前tiền 前tiền 生sanh 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 也dã 。 餘dư 異dị 熟thục 果quả 曰viết 後hậu 後hậu 生sanh 者giả 。 未vị 來lai 一nhất 生sanh 業nghiệp 感cảm 之chi 果quả 曰viết 後hậu 生sanh 。 若nhược 二nhị 生sanh 三tam 生sanh 及cập 無vô 量lượng 生sanh 業nghiệp 感cảm 之chi 果quả 。 曰viết 後hậu 後hậu 生sanh 業nghiệp 異dị 熟thục 果quả 也dã 。 恐khủng 問vấn 云vân 二nhị 取thủ 種chủng 子tử 於ư 熏huân 處xứ 即tức 生sanh 。 生sanh 處xứ 即tức 熏huân 。 生sanh 生sanh 不bất 已dĩ 受thọ 果quả 無vô 竆# 。 頌tụng 言ngôn 異dị 熟thục 既ký 盡tận 者giả 何hà 也dã 。 釋thích 云vân 。 雖tuy 二nhị 取thủ 種chủng 受thọ 果quả 無vô 竆# 。 而nhi 業nghiệp 習tập 氣khí 受thọ 果quả 有hữu 盡tận 。 如như 戒giới 善thiện 感cảm 人nhân 天thiên 異dị 熟thục 。 於ư 人nhân 天thiên 中trung 。 不bất 修tu 戒giới 善thiện 則tắc 不bất 更cánh 生sanh 人nhân 天thiên 。 惡ác 感cảm 亦diệc 然nhiên 。 故cố 言ngôn 有hữu 盡tận 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 由do 異dị 熟thục 果quả 。 性tánh 是thị 無vô 記ký 。 業nghiệp 唯duy 善thiện 惡ác 而nhi 性tánh 別biệt 。 果quả 雖tuy 由do 業nghiệp 。 隔cách 世thế 方phương 熟thục 而nhi 難nạn/nan 招chiêu 。 故cố 有hữu 盡tận 也dã 。 等đẳng 流lưu 增tăng 上thượng 。 因nhân 果quả 無vô 殊thù 。 體thể 性tánh 相tướng 順thuận 。 因nhân 果quả 同đồng 時thời 。 互hỗ 生sanh 易dị 感cảm 。 故cố 無vô 竆# 也dã 。 既ký 盡tận 復phục 生sanh 者giả 。 由do 感cảm 當đương 來lai 餘dư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 種chủng 熟thục 。 於ư 今kim 身thân 中trung 前tiền 異dị 熟thục 果quả 受thọ 用dụng 盡tận 時thời 。 復phục 別biệt 能năng 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 果quả 。 故cố 言ngôn 前tiền 盡tận 復phục 生sanh 餘dư 也dã 。 由do 斯tư 之chi 故cố 。 生sanh 死tử 輪luân 轉chuyển 。 無vô 有hữu 竆# 盡tận 。 何hà 假giả 外ngoại 緣duyên 方phương 得đắc 相tương 續tục 。 而nhi 汝nhữ 謂vị 雖tuy 有hữu 內nội 識thức 而nhi 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 何hà 有hữu 情tình 生sanh 死tử 相tương 續tục 也dã 耶da 。 問vấn 。 等đẳng 流lưu 增tăng 上thượng 兼kiêm 說thuyết 者giả 何hà 。 曰viết 。 增tăng 上thượng 果quả 寬khoan 。 等đẳng 流lưu 亦diệc 具cụ 增tăng 上thượng 。 如như 眼nhãn 一nhất 識thức 。 望vọng 於ư 親thân 種chủng 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 。 望vọng 眼nhãn 根căn 等đẳng 是thị 增tăng 上thượng 果quả 。 耳nhĩ 等đẳng 皆giai 然nhiên 也dã 。 是thị 故cố 增tăng 上thượng 果quả 無vô 有hữu 別biệt 體thể 。 即tức 等đẳng 流lưu 性tánh 。 是thị 等đẳng 流lưu 果quả 。 故cố 言ngôn 性tánh 同đồng 。 又hựu 屬thuộc 增tăng 上thượng 。 言ngôn 易dị 感cảm 耳nhĩ 。

○# 四tứ 總tổng 申thân 頌tụng 意ý 。

此thử 頌tụng 意ý 說thuyết 。 由do 業nghiệp 二nhị 取thủ 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 皆giai 不bất 離ly 識thức 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 為vi 彼bỉ 性tánh 故cố 。

業nghiệp 以dĩ 思tư 所sở 為vi 體thể 。 思tư 於ư 諸chư 行hành 為vi 勝thắng 。 二nhị 取thủ 即tức 心tâm 心tâm 所sở 為vi 彼bỉ 三tam 習tập 氣khí 之chi 性tánh 也dã 。 總tổng 顯hiển 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 由do 二nhị 習tập 氣khí 。 二nhị 種chủng 習tập 氣khí 皆giai 不bất 離ly 識thức 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 為vi 彼bỉ 性tánh 故cố 。 是thị 故cố 生sanh 死tử 全toàn 體thể 唯duy 識thức 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 解giải (# 二nhị )# 。 初sơ 別biệt 釋thích 習tập 氣khí 二nhị 分phần 屬thuộc 頌tụng 文văn 。

○# 初sơ 別biệt 釋thích 習tập 氣khí 。

復phục 次thứ 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 諸chư 習tập 氣khí 。 然nhiên 諸chư 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 各các 別biệt 親thân 種chủng 。 名danh 言ngôn 有hữu 二nhị 。 一nhất 表biểu 義nghĩa 名danh 言ngôn 。 即tức 能năng 詮thuyên 義nghĩa 音âm 聲thanh 差sai 別biệt 。 二nhị 顯hiển 境cảnh 名danh 言ngôn 。 即tức 能năng 了liễu 境cảnh 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 隨tùy 二nhị 名danh 言ngôn 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 作tác 有hữu 為vi 法pháp 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 。 二nhị 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 。 謂vị 虚# 妄vọng 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 種chủng 。 我ngã 執chấp 有hữu 二nhị 。 一nhất 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 即tức 修tu 所sở 斷đoạn 。 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 二nhị 分phần 別biệt 我ngã 執chấp 。 即tức 見kiến 所sở 斷đoạn 。 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 隨tùy 二nhị 我ngã 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 。 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 謂vị 招chiêu 三tam 界giới 異dị 熟thục 業nghiệp 種chủng 。 有hữu 支chi 有hữu 二nhị 。 一nhất 有hữu 漏lậu 善thiện 。 即tức 是thị 能năng 招chiêu 可khả 愛ái 果quả 業nghiệp 。 二nhị 諸chư 不bất 善thiện 。 即tức 是thị 能năng 招chiêu 非phi 愛ái 果quả 業nghiệp 。 隨tùy 二nhị 有hữu 支chi 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 異dị 熟thục 果quả 善thiện 惡ác 趣thú 別biệt 。 應ưng 知tri 我ngã 執chấp 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 於ư 差sai 別biệt 果quả 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。

初sơ 總tổng 標tiêu 數số 目mục 。 二nhị 別biệt 釋thích 名danh 言ngôn 。 三tam 別biệt 釋thích 我ngã 執chấp 。 四tứ 別biệt 釋thích 有hữu 支chi 有hữu 為vi 法pháp 。 即tức 色sắc 心tâm 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 。 謂vị 善thiện 等đẳng 三tam 性tánh 種chủng 不bất 同đồng 故cố 。 此thử 出xuất 體thể 也dã 。 名danh 言ngôn 曰viết 表biểu 義nghĩa 。 能năng 詮thuyên 表biểu 義nghĩa 理lý 也dã 。 音âm 聲thanh 曰viết 差sai 別biệt 。 遮già 無vô 詮thuyên 表biểu 音âm 聲thanh 也dã 。 曰viết 顯hiển 境cảnh 即tức 能năng 了liễu 境cảnh 。 七thất 識thức 見kiến 分phần/phân 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 此thử 雖tuy 實thật 非phi 名danh 言ngôn 。 如như 言ngôn 說thuyết 名danh 。 顯hiển 所sở 詮thuyên 義nghĩa 。 能năng 顯hiển 所sở 了liễu 境cảnh 。 如như 似tự 彼bỉ 名danh 能năng 詮thuyên 義nghĩa 。 此thử 釋thích 相tương/tướng 也dã 。 故cố 隨tùy 二nhị 名danh 言ngôn 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 作tác 有hữu 為vi 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 者giả 。 雖tuy 能năng 詮thuyên 音âm 聲thanh 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 法pháp 。 唯duy 無vô 記ký 性tánh 。 不bất 能năng 熏huân 成thành 色sắc 心tâm 等đẳng 種chủng 。 然nhiên 因nhân 名danh 起khởi 種chủng 。 名danh 名danh 言ngôn 種chủng 。 以dĩ 心tâm 隨tùy 其kỳ 名danh 。 變biến 似tự 五ngũ 蘊uẩn 三tam 性tánh 法pháp 等đẳng 而nhi 熏huân 成thành 色sắc 心tâm 等đẳng 種chủng 。 况# 了liễu 境cảnh 王vương 所sở 是thị 見kiến 分phần/phân 心tâm 法pháp 。 由do 依y 境cảnh 故cố 而nhi 起khởi 名danh 言ngôn 。 由do 依y 言ngôn 說thuyết 而nhi 能năng 了liễu 境cảnh 。 皆giai 是thị 色sắc 心tâm 妄vọng 織chức 成thành 種chủng 。 故cố 云vân 隨tùy 二nhị 名danh 言ngôn 。 所sở 熏huân 成thành 種chủng 作tác 有hữu 為vi 法pháp 。 各các 別biệt 親thân 種chủng 。 此thử 結kết 緣duyên 名danh 也dã 。 虚# 妄vọng 執chấp 我ngã 。 我ngã 所sở 種chúng 者giả 。 顯hiển 此thử 種chủng 妄vọng 執chấp 而nhi 有hữu 。 此thử 出xuất 體thể 也dã 俱câu 生sanh 細tế 執chấp 修tu 所sở 斷đoạn 者giả 。 通thông 六lục 七thất 二nhị 識thức 。 分phân 別biệt 麄# 執chấp 見kiến 所sở 斷đoạn 者giả 。 唯duy 六lục 識thức 有hữu 。 此thử 釋thích 相tương/tướng 也dã 。 隨tùy 此thử 二nhị 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 。 乖quai 平bình 等đẳng 道đạo 。 此thử 結kết 別biệt 立lập 義nghĩa 也dã 。 有hữu 支chi 。 即tức 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 中trung 行hành 有hữu 二nhị 支chi 。 不bất 言ngôn 行hạnh 者giả 。 唯duy 取thủ 現hiện 在tại 。 行hành 屬thuộc 過quá 去khứ 故cố 。 謂vị 招chiêu 三tam 界giới 異dị 熟thục 業nghiệp 種chủng 者giả 。 出xuất 體thể 也dã 。 三tam 界giới 異dị 熟thục 是thị 所sở 招chiêu 。 業nghiệp 是thị 能năng 招chiêu 。 熏huân 成thành 習tập 氣khí 名danh 種chủng 。 有hữu 支chi 有hữu 二nhị 。 一nhất 有hữu 漏lậu 善thiện 即tức 是thị 能năng 招chiêu 可khả 愛ái 果quả 業nghiệp 。 二nhị 諸chư 不bất 善thiện 即tức 是thị 能năng 招chiêu 非phi 愛ái 果quả 業nghiệp 。 可khả 愛ái 謂vị 人nhân 天thiên 果quả 。 非phi 可khả 愛ái 謂vị 三tam 塗đồ 果quả 。 此thử 釋thích 相tương/tướng 也dã 。 隨tùy 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 熏huân 善thiện 惡ác 種chủng 。 隨tùy 善thiện 惡ác 種chủng 。 令linh 異dị 熟thục 善thiện 惡ác 果quả 趣thú 別biệt 故cố 。 此thử 結kết 成thành 趣thú 別biệt 也dã 。 應ưng 知tri 我ngã 執chấp 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 望vọng 當đương 來lai 差sai 別biệt 果quả 報báo 。 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 顯hiển 非phi 因nhân 緣duyên 也dã 。 問vấn 。 有hữu 支chi 增tăng 上thượng 無vô 論luận 矣hĩ 。 我ngã 執chấp 親thân 生sanh 異dị 熟thục 。 應ưng 是thị 因nhân 緣duyên 。 何hà 云vân 增tăng 上thượng 。 答đáp 。 令linh 別biệt 自tự 他tha 。 故cố 成thành 增tăng 上thượng 。

○# 二nhị 分phần 屬thuộc 頌tụng 文văn 。

此thử 頌tụng 所sở 言ngôn 業nghiệp 習tập 氣khí 者giả 。 應ưng 知tri 即tức 是thị 。 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 應ưng 知tri 即tức 是thị 。 我ngã 執chấp 名danh 言ngôn 二nhị 種chủng 習tập 氣khí 。 取thủ 我ngã 我ngã 所sở 及cập 取thủ 名danh 言ngôn 而nhi 熏huân 成thành 故cố 。 皆giai 說thuyết 名danh 取thủ 俱câu 等đẳng 餘dư 文văn 。 義nghĩa 如như 前tiền 釋thích 。

問vấn 。 釋thích 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 曰viết 作tác 有hữu 為vi 法pháp 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 。 釋thích 有hữu 支chi 習tập 氣khí 曰viết 我ngã 執chấp 有hữu 支chi 於ư 差sai 別biệt 果quả 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 今kim 云vân 我ngã 執chấp 名danh 言ngôn 屬thuộc 前tiền 二nhị 取thủ 。 然nhiên 前tiền 二nhị 取thủ 文văn 。 云vân 二nhị 取thủ 是thị 因nhân 緣duyên 。 若nhược 我ngã 執chấp 是thị 增tăng 上thượng 。 不bất 應ưng 屬thuộc 於ư 二nhị 取thủ 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 前tiền 後hậu 義nghĩa 云vân 何hà 通thông 。 曰viết 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 名danh 取thủ 。 以dĩ 我ngã 執chấp 是thị 惑hoặc 。 惑hoặc 名danh 能năng 取thủ 。 名danh 言ngôn 是thị 苦khổ 。 苦khổ 名danh 所sở 取thủ 。 取thủ 。 著trước 義nghĩa 。 故cố 以dĩ 我ngã 執chấp 屬thuộc 於ư 取thủ 中trung 。 我ngã 執chấp 曰viết 增tăng 上thượng 緣duyên 者giả 以dĩ 苦khổ 習tập 氣khí 。 望vọng 生sanh 死tử 苦khổ 果quả 。 能năng 作tác 因nhân 緣duyên 。 親thân 生sanh 苦khổ 故cố 。 我ngã 執chấp 名danh 惑hoặc 。 惑hoặc 與dữ 業nghiệp 種chủng 。 於ư 生sanh 死tử 苦khổ 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 助trợ 生sanh 苦khổ 故cố 。 是thị 則tắc 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 有hữu 取thủ 義nghĩa 故cố 。 得đắc 與dữ 於ư 二nhị 取thủ 。 不bất 能năng 親thân 生sanh 苦khổ 果quả 故cố 。 不bất 與dữ 於ư 因nhân 緣duyên 。 惑hoặc 業nghiệp 種chủng 子tử 有hữu 助trợ 生sanh 苦khổ 果quả 義nghĩa 故cố 。 得đắc 與dữ 於ư 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã 。 詳tường 見kiến 後hậu 文văn 。 問vấn 。 泛phiếm 說thuyết 名danh 言ngôn 及cập 業nghiệp 種chủng 子tử 何hà 所sở 似tự 耶da 。 荅# 。 名danh 言ngôn 如như 散tán 土thổ/độ 。 業nghiệp 種chủng 若nhược 泥nê 團đoàn 。 水thủy 和hòa 散tán 土thổ/độ 而nhi 作tác 泥nê 團đoàn 。 業nghiệp 招chiêu 名danh 言ngôn 而nhi 為vi 業nghiệp 種chủng 。 泥nê 團đoàn 不bất 散tán 之chi 際tế 。 水thủy 力lực 能năng 之chi 。 異dị 熟thục 未vị 萎nuy 已dĩ 來lai 。 業nghiệp 力lực 如như 是thị 。

○# 三tam 第đệ 三tam 解giải (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 文văn 二nhị 詳tường 攝nhiếp 有hữu 支chi 。

○# 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 文văn 。

復phục 次thứ 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 。 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 。 煩phiền 惱não 名danh 惑hoặc 。 能năng 感cảm 後hậu 有hữu 諸chư 業nghiệp 名danh 業nghiệp 。 業nghiệp 所sở 引dẫn 生sanh 眾chúng 苦khổ 名danh 苦khổ 。 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 種chủng 皆giai 名danh 習tập 氣khí 。 前tiền 二nhị 習tập 氣khí 與dữ 生sanh 死tử 苦khổ 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 助trợ 生sanh 苦khổ 故cố 。 第đệ 三tam 習tập 氣khí 望vọng 生sanh 死tử 苦khổ 能năng 作tác 因nhân 緣duyên 。 親thân 生sanh 苦khổ 故cố 。 頌tụng 三tam 習tập 氣khí 。 如như 應ưng 當đương 知tri 。 惑hoặc 苦khổ 名danh 取thủ 。 能năng 所sở 取thủ 故cố 。 取thủ 是thị 著trước 義nghĩa 。 業nghiệp 不bất 得đắc 名danh 。 俱câu 等đẳng 餘dư 文văn 。 義nghĩa 如như 前tiền 釋thích 。

初sơ 明minh 三tam 道đạo 相tương/tướng 。 次thứ 。 指chỉ 屬thuộc 頌tụng 文văn 。 發phát 業nghiệp 是thị 無vô 明minh 。 潤nhuận 生sanh 是thị 貪tham 愛ái 。 前tiền 二nhị 習tập 氣khí 指chỉ 業nghiệp 惑hoặc 。 第đệ 三tam 習tập 氣khí 指chỉ 苦khổ 種chủng 。 能năng 所sở 取thủ 者giả 。 惑hoặc 名danh 能năng 取thủ 。 苦khổ 名danh 所sở 取thủ 。 業nghiệp 不bất 得đắc 名danh 。 業nghiệp 無vô 著trước 義nghĩa 故cố 。 問vấn 。 發phát 業nghiệp 獨độc 無vô 明minh 矣hĩ 。 潤nhuận 生sanh 獨độc 貪tham 愛ái 乎hồ 。 曰viết 。 此thử 舉cử 其kỳ 尤vưu 耳nhĩ 。 餘dư 非phi 不bất 兼kiêm 。 故cố 總tổng 以dĩ 三tam 名danh 收thu 之chi 。 如như 頌tụng 云vân 。 愛ái 取thủ 無vô 明minh 惑hoặc 。 行hành 有hữu 二nhị 名danh 業nghiệp 。 除trừ 五ngũ 餘dư 七thất 支chi 。 一nhất 二nhị 皆giai 名danh 苦khổ 。

○# 二nhị 詳tường 攝nhiếp 有hữu 支chi (# 二nhị )# 。 初sơ 總tổng 標tiêu 二nhị 別biệt 釋thích 。

○# 初sơ 總tổng 標tiêu 。

此thử 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 應ưng 知tri 總tổng 攝nhiếp 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 謂vị 從tùng 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 如như 論luận 廣quảng 釋thích 。 然nhiên 十thập 二nhị 支chi 。 畧lược 攝nhiếp 為vi 四tứ 。

惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 三tam 總tổng 攝nhiếp 十thập 二nhị 支chi 者giả 。 如như 頌tụng 云vân 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 三tam 煩phiền 惱não 。 行hành 有hữu 二nhị 支chi 屬thuộc 業nghiệp 道đạo 。 從tùng 識thức 至chí 受thọ 并tinh 生sanh 死tử 。 七thất 事sự 同đồng 名danh 一nhất 苦khổ 道đạo 。 廣quảng 釋thích 指chỉ 瑜du 伽già 。 釋thích 云vân 。 無vô 明minh 體thể 。 謂vị 行hành 蘊uẩn 中trung 癡si 。 行hành 支chi 體thể 。 謂vị 身thân 語ngữ 意ý 思tư 。 識thức 支chi 體thể 。 謂vị 第đệ 八bát 識thức 種chủng 。 名danh 色sắc 支chi 體thể 。 四tứ 蘊uẩn 名danh 名danh 。 色sắc 蘊uẩn 名danh 色sắc 。 六lục 入nhập 體thể 。 謂vị 內nội 六lục 處xứ 。 即tức 六lục 根căn 。 觸xúc 支chi 體thể 。 謂vị 第đệ 八bát 觸xúc 全toàn 。 前tiền 六lục 異dị 熟thục 。 除trừ 第đệ 七thất 觸xúc 。 唯duy 有hữu 覆phú 故cố 。 受thọ 支chi 體thể 。 謂vị 徧biến 行hành 受thọ 。 愛ái 支chi 體thể 。 謂vị 三tam 界giới 貪tham 。 取thủ 支chi 體thể 。 通thông 取thủ 煩phiền 惱não 。 有hữu 支chi 體thể 。 取thủ 識thức 等đẳng 五ngũ 。 及cập 行hành 支chi 種chủng 。 愛ái 取thủ 潤nhuận 已dĩ 。 轉chuyển 名danh 有hữu 故cố 。 生sanh 支chi 體thể 。 謂vị 識thức 等đẳng 五ngũ 現hiện 。 老lão 死tử 支chi 體thể 。 生sanh 支chi 變biến 滅diệt 即tức 老lão 死tử 支chi 。 又hựu 稱xưng 十thập 二nhị 牽khiên 連liên 。 十thập 二nhị 重trùng 城thành 。 十thập 二nhị 棘cức 圍vi 等đẳng 是thị 也dã 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích (# 四tứ )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 料liệu 簡giản 三tam 義nghĩa 門môn 四tứ 相tương/tướng 攝nhiếp 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích (# 四tứ )# 。 初sơ 明minh 能năng 引dẫn 支chi 二nhị 明minh 所sở 引dẫn 支chi 三Tam 明Minh 能năng 生sanh 支chi 四tứ 明minh 所sở 生sanh 支chi 。

○# 初sơ 明minh 能năng 引dẫn 支chi 。

一nhất 能năng 引dẫn 支chi 。 謂vị 無vô 明minh 行hành 能năng 引dẫn 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 故cố 。 此thử 中trung 無vô 明minh 。 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 。 即tức 彼bỉ 所sở 發phát 乃nãi 名danh 為vi 行hành 。 由do 此thử 一nhất 切thiết 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 別biệt 助trợ 當đương 業nghiệp 。 皆giai 非phi 行hành 支chi 。

此thử 下hạ 正chánh 釋thích 十thập 二nhị 畧lược 攝nhiếp 為vi 四tứ 。 謂vị 引dẫn 二nhị 生sanh 二nhị 。 今kim 先tiên 能năng 引dẫn 。 初sơ 標tiêu 釋thích 引dẫn 義nghĩa 。 次thứ 簡giản 釋thích 引dẫn 相tương/tướng 。 三tam 簡giản 別biệt 行hành 支chi 。 無vô 明minh 及cập 行hành 攝nhiếp 為vi 能năng 引dẫn 一nhất 支chi 。 此thử 標tiêu 能năng 引dẫn 支chi 也dã 。 能năng 引dẫn 釋thích 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 故cố 。 此thử 釋thích 能năng 引dẫn 義nghĩa 也dã 。 此thử 中trung 無vô 明minh 。 唯duy 取thủ 能năng 發phát 等đẳng 者giả 。 識thức 及cập 名danh 色sắc 六lục 入nhập 。 觸xúc 受thọ 曰viết 五ngũ 果quả 。 果quả 從tùng 種chủng 生sanh 。 種chủng 由do 引dẫn 起khởi 。 無vô 明minh 與dữ 行hành 。 能năng 引dẫn 此thử 五ngũ 果quả 種chủng 。 曰viết 能năng 引dẫn 支chi 也dã 。 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 。 謂vị 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 之chi 果quả 。 必tất 以dĩ 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 為vi 正chánh 感cảm 。 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 。 必tất 以dĩ 無vô 明minh 為vi 能năng 發phát 。 今kim 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 為vi 無vô 明minh 。 捨xả 能năng 發phát 外ngoại 無vô 所sở 取thủ 。 即tức 彼bỉ 能năng 發phát 之chi 所sở 發phát 乃nãi 名danh 為vi 行hành 。 捨xả 所sở 發phát 外ngoại 無vô 所sở 名danh 。 此thử 簡giản 釋thích 二nhị 支chi 相tương/tướng 也dã 。 由do 此thử 之chi 故cố 。 行hành 感cảm 後hậu 世thế 。 非phi 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 。 行hành 是thị 正chánh 感cảm 。 非phi 別biệt 助trợ 當đương 果quả 之chi 滿mãn 業nghiệp 。 故cố 云vân 皆giai 非phi 行hành 支chi 。 此thử 簡giản 別biệt 行hành 支chi 名danh 也dã 。 以dĩ 無vô 明minh 支chi 。 於ư 發phát 業nghiệp 中trung 。 有hữu 能năng 通thông 發phát 總tổng 別biệt 報báo 業nghiệp 者giả 。 有hữu 但đãn 發phát 總tổng 報báo 業nghiệp 者giả 。 有hữu 但đãn 發phát 別biệt 報báo 業nghiệp 者giả 。 今kim 取thủ 初sơ 二nhị 為vi 行hành 支chi 故cố 也dã 。 又hựu 此thử 二nhị 支chi 亦diệc 可khả 名danh 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 能năng 引dẫn 遠viễn 果quả 故cố 。 亦diệc 可khả 名danh 增tăng 上thượng 緣duyên 。 是thị 惑hoặc 業nghiệp 故cố 。

○# 二nhị 明minh 所sở 引dẫn 支chi 。

二nhị 所sở 引dẫn 支chi 。 謂vị 本bổn 識thức 內nội 親thân 生sanh 當đương 來lai 異dị 熟thục 果quả 攝nhiếp 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 是thị 前tiền 二nhị 支chi 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 此thử 中trung 識thức 種chủng 謂vị 本bổn 識thức 因nhân 。 除trừ 後hậu 三tam 因nhân 。 餘dư 因nhân 皆giai 是thị 名danh 色sắc 種chủng 攝nhiếp 。 後hậu 之chi 三tam 因nhân 。 如như 名danh 次thứ 第đệ 即tức 後hậu 三tam 種chủng 。 或hoặc 名danh 色sắc 種chủng 總tổng 攝nhiếp 五ngũ 因nhân 。 於ư 中trung 隨tùy 勝thắng 立lập 餘dư 四tứ 種chủng 。 六lục 處xứ 與dữ 識thức 。 總tổng 別biệt 亦diệc 然nhiên 。 集tập 論luận 說thuyết 識thức 亦diệc 是thị 能năng 引dẫn 。 識thức 中trung 業nghiệp 種chủng 名danh 識thức 支chi 故cố 異dị 熟thục 識thức 種chủng 名danh 色sắc 攝nhiếp 故cố 。 經kinh 說thuyết 識thức 支chi 通thông 能năng 所sở 引dẫn 。 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 俱câu 名danh 識thức 故cố 。 識thức 是thị 名danh 色sắc 依y 。 非phi 名danh 色sắc 攝nhiếp 故cố 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 由do 業nghiệp 熏huân 發phát 雖tuy 實thật 同đồng 時thời 。 而nhi 依y 主chủ 伴bạn 總tổng 別biệt 勝thắng 劣liệt 因nhân 果quả 相tương/tướng 異dị 。 故cố 諸chư 聖thánh 教giáo 假giả 說thuyết 前tiền 後hậu 。 或hoặc 依y 當đương 來lai 現hiện 起khởi 分phần/phân 位vị 有hữu 次thứ 第đệ 故cố 說thuyết 有hữu 前tiền 後hậu 。 由do 斯tư 識thức 等đẳng 亦diệc 說thuyết 現hiện 行hành 。 因nhân 時thời 定định 無vô 現hiện 行hành 義nghĩa 故cố 。 復phục 由do 此thử 說thuyết 生sanh 引dẫn 同đồng 時thời 。 潤nhuận 未vị 潤nhuận 時thời 必tất 不bất 俱câu 故cố 。

此thử 於ư 所sở 引dẫn 總tổng 別biệt 異dị 同đồng 次thứ 第đệ 而nhi 詳tường 釋thích 之chi 也dã 。 初sơ 總tổng 釋thích 所sở 引dẫn 。 次thứ 別biệt 釋thích 所sở 引dẫn 。 三tam 會hội 通thông 經kinh 論luận 。 四tứ 釋thích 五ngũ 次thứ 第đệ 。 總tổng 釋thích 所sở 引dẫn 者giả 。 謂vị 第đệ 八bát 本bổn 識thức 內nội 所sở 有hữu 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 親thân 能năng 生sanh 起khởi 當đương 來lai 世thế 中trung 。 異dị 熟thục 果quả 攝nhiếp 識thức 等đẳng 五ngũ 法pháp 。 如như 清thanh 涼lương 云vân 。 既ký 發phát 行hạnh 已dĩ 。 由do 行hành 熏huân 心tâm 。 令linh 此thử 本bổn 識thức 能năng 招chiêu 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 。 名danh 之chi 為vi 種chủng 。 若nhược 無vô 行hành 熏huân 。 終chung 不bất 得đắc 成thành 。 故cố 云vân 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 。 即tức 是thị 所sở 引dẫn 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 於ư 一nhất 剎sát 那na 。 為vi 行hành 所sở 積tích 集tập 。 無vô 有hữu 前tiền 後hậu 。 此thử 是thị 無vô 明minh 。 與dữ 行hành 二nhị 支chi 。 之chi 所sở 引dẫn 發phát 。 故cố 名danh 所sở 引dẫn 支chi 。 別biệt 釋thích 所sở 引dẫn 者giả 。 此thử 五ngũ 支chi 中trung 識thức 種chủng 。 謂vị 第đệ 八bát 本bổn 識thức 親thân 因nhân 。 除trừ 後hậu 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 三tam 因nhân 。 餘dư 因nhân 皆giai 是thị 名danh 色sắc 種chủng 攝nhiếp 者giả 。 以dĩ 異dị 熟thục 有hữu 三tam 。 曰viết 識thức 曰viết 生sanh 曰viết 色sắc 。 識thức 種chủng 是thị 本bổn 識thức 因nhân 。 異dị 熟thục 生sanh 異dị 熟thục 色sắc 曰viết 餘dư 因nhân 。 此thử 皆giai 是thị 名danh 色sắc 種chủng 攝nhiếp 。 後hậu 之chi 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 三tam 因nhân 。 如như 名danh 次thứ 第đệ 。 曰viết 入nhập 種chủng 曰viết 受thọ 種chủng 曰viết 觸xúc 種chủng 也dã 。 或hoặc 名danh 色sắc 種chủng 總tổng 攝nhiếp 五ngũ 因nhân 。 於ư 五ngũ 因nhân 中trung 隨tùy 勝thắng 立lập 餘dư 四tứ 種chủng 。 如như 名danh 中trung 所sở 攝nhiếp 勝thắng 者giả 。 則tắc 立lập 識thức 受thọ 觸xúc 三tam 種chủng 。 色sắc 中trung 所sở 攝nhiếp 勝thắng 者giả 。 立lập 為vi 六lục 入nhập 種chủng 是thị 也dã 。 六lục 處xứ 與dữ 識thức 總tổng 別biệt 亦diệc 然nhiên 。 一nhất 說thuyết 。 識thức 種chủng 一nhất 支chi 。 總tổng 攝nhiếp 六lục 處xứ 。 但đãn 隨tùy 緣duyên 說thuyết 立lập 五ngũ 處xứ 耳nhĩ 。 一nhất 說thuyết 。 以dĩ 六lục 入nhập 種chủng 總tổng 攝nhiếp 五ngũ 因nhân 。 於ư 五ngũ 因nhân 中trung 隨tùy 勝thắng 立lập 餘dư 四tứ 種chủng 。 識thức 種chủng 總tổng 別biệt 。 義nghĩa 與dữ 入nhập 同đồng 。 會hội 通thông 經kinh 論luận 者giả 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 此thử 以dĩ 五ngũ 支chi 名danh 所sở 引dẫn 。 集tập 論luận 說thuyết 識thức 亦diệc 是thị 能năng 引dẫn 者giả 何hà 。 舉cử 四tứ 故cố 答đáp 云vân 。 識thức 中trung 所sở 持trì 業nghiệp 種chủng 名danh 識thức 支chi 故cố 。 識thức 豈khởi 非phi 行hành 。 行hành 故cố 屬thuộc 於ư 能năng 引dẫn 。 異dị 熟thục 識thức 種chủng 攝nhiếp 於ư 名danh 色sắc 。 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 。 識thức 又hựu 豈khởi 非phi 能năng 引dẫn 。 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 。 識thức 種chủng 通thông 能năng 所sở 引dẫn 。 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 。 俱câu 名danh 識thức 故cố 。 業nghiệp 是thị 能năng 。 識thức 是thị 所sở 引dẫn 。 又hựu 豈khởi 非phi 通thông 于vu 能năng 引dẫn 。 識thức 是thị 名danh 色sắc 依y 非phi 名danh 色sắc 攝nhiếp 故cố 者giả 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 論luận 言ngôn 識thức 屬thuộc 名danh 色sắc 。 此thử 云vân 何hà 通thông 。 故cố 答đáp 云vân 。 識thức 為vi 名danh 色sắc 依y 。 非phi 名danh 色sắc 攝nhiếp 。 論luận 約ước 能năng 依y 名danh 色sắc 言ngôn 。 故cố 說thuyết 識thức 是thị 名danh 色sắc 攝nhiếp 。 又hựu 豈khởi 非phi 亦diệc 可khả 言ngôn 能năng 引dẫn 耶da 。 釋thích 五ngũ 次thứ 第đệ 者giả 。 亦diệc 恐khủng 問vấn 云vân 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 由do 行hành 業nghiệp 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 熏huân 發phát 而nhi 有hữu 。 實thật 是thị 同đồng 時thời 而nhi 分phần/phân 前tiền 後hậu 者giả 何hà 。 故cố 云vân 雖tuy 實thật 同đồng 時thời 。 約ước 義nghĩa 約ước 位vị 而nhi 分phần/phân 前tiền 後hậu 。 約ước 義nghĩa 者giả 。 依y 識thức 是thị 主chủ 。 餘dư 四tứ 是thị 伴bạn 。 故cố 識thức 前tiền 四tứ 後hậu 。 依y 名danh 色sắc 是thị 總tổng 。 餘dư 三tam 是thị 別biệt 。 故cố 名danh 色sắc 前tiền 。 餘dư 三tam 是thị 後hậu 。 依y 六lục 入nhập 是thị 勝thắng 。 餘dư 二nhị 是thị 劣liệt 。 故cố 六lục 入nhập 前tiền 。 餘dư 二nhị 是thị 後hậu 。 依y 觸xúc 是thị 因nhân 。 受thọ 是thị 果quả 。 故cố 觸xúc 前tiền 受thọ 後hậu 。 依y 此thử 四tứ 義nghĩa 。 聖thánh 教giáo 假giả 說thuyết 前tiền 後hậu 。 非phi 實thật 前tiền 後hậu 也dã 。 約ước 位vị 者giả 。 或hoặc 可khả 依y 當đương 來lai 五ngũ 果quả 生sanh 起khởi 分phần/phân 位vị 有hữu 次thứ 第đệ 故cố 。 亦diệc 說thuyết 前tiền 後hậu 。 由do 此thử 於ư 識thức 等đẳng 五ngũ 。 亦diệc 說thuyết 現hiện 行hành 有hữu 前tiền 後hậu 義nghĩa 。 然nhiên 因nhân 種chủng 對đối 現hiện 行hành 時thời 說thuyết 。 初sơ 因nhân 種chủng 時thời 。 定định 無vô 現hiện 行hành 次thứ 第đệ 義nghĩa 故cố 。 復phục 由do 當đương 來lai 現hiện 起khởi 果quả 位vị 所sở 生sanh 所sở 引dẫn 。 得đắc 說thuyết 同đồng 時thời 。 以dĩ 種chủng 因nhân 生sanh 現hiện 果quả 。 必tất 同đồng 時thời 故cố 。 若nhược 依y 識thức 初sơ 熏huân 發phát 位vị 。 則tắc 不bất 可khả 說thuyết 。 生sanh 引dẫn 同đồng 時thời 。 以dĩ 已dĩ 潤nhuận 未vị 潤nhuận 必tất 不bất 俱câu 故cố 。 又hựu 此thử 約ước 種chủng 子tử 未vị 成thành 熟thục 位vị 。 說thuyết 依y 當đương 果quả 別biệt 立lập 五ngũ 因nhân 。 所sở 引dẫn 差sai 別biệt 之chi 義nghĩa 如như 此thử 。 不bất 可khả 以dĩ 不bất 辨biện 。

○# 三Tam 明Minh 能năng 生sanh 支chi 。

三tam 能năng 生sanh 支chi 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 。 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 謂vị 緣duyên 迷mê 內nội 異dị 熟thục 果quả 愚ngu 。 發phát 正chánh 能năng 招chiêu 後hậu 有hữu 。 諸chư 業nghiệp 為vi 緣duyên 。 引dẫn 發phát 親thân 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 位vị 五ngũ 果quả 種chủng 已dĩ 。 復phục 依y 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu 。 緣duyên 境cảnh 界giới 受thọ 發phát 起khởi 貪tham 愛ái 。 緣duyên 愛ái 復phục 生sanh 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ 。 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 能năng 引dẫn 業nghiệp 種chủng 及cập 所sở 引dẫn 因nhân 。 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 。 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 有hữu 果quả 故cố 。 有hữu 處xứ 唯duy 說thuyết 業nghiệp 種chủng 名danh 有hữu 。 此thử 能năng 正chánh 感cảm 異dị 熟thục 果quả 故cố 。

復phục 有hữu 唯duy 說thuyết 五ngũ 種chủng 名danh 有hữu 。 親thân 生sanh 當đương 來lai 識thức 等đẳng 種chủng 故cố 。

承thừa 前tiền 二nhị 支chi 詳tường 釋thích 能năng 生sanh 支chi 也dã 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 正chánh 釋thích 。 三tam 會hội 通thông 。 總tổng 標tiêu 能năng 生sanh 者giả 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 支chi 。 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 。 果quả 故cố 。 即tức 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 為vi 有hữu 故cố 。 是thị 生sanh 老lão 死tử 親thân 種chủng 。 故cố 近cận 生sanh 也dã 。 二nhị 正chánh 釋thích 三tam 支chi 相tương/tướng 。 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 受thọ 二nhị 種chủng 果quả 。 一nhất 內nội 異dị 熟thục 果quả 。 此thử 即tức 正chánh 報báo 。 二nhị 及cập 境cảnh 界giới 所sở 生sanh 受thọ 增tăng 上thượng 果quả 。 此thử 即tức 依y 報báo 。 初sơ 謂vị 緣duyên 迷mê 內nội 異dị 熟thục 果quả 愚ngu 者giả 。 愚ngu 於ư 我ngã 相tương/tướng 。 昧muội 無vô 我ngã 理lý 。 於ư 後hậu 生sanh 苦khổ 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 發phát 正chánh 能năng 招chiêu 後hậu 有hữu 諸chư 業nghiệp 之chi 行hành 支chi 為vi 緣duyên 。 引dẫn 發phát 親thân 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 位vị 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 已dĩ 。 此thử 指chỉ 前tiền 七thất 支chi 也dã 。 二nhị 復phục 依y 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 之chi 覆phú 業nghiệp 迷mê 事sự 無vô 明minh 。 以dĩ 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 。 發phát 起khởi 貪tham 愛ái 之chi 愛ái 支chi 。 愛ái 為vi 緣duyên 故cố 。 復phục 生sanh 欲dục 取thủ 見kiến 取thủ 戒giới 取thủ 我ngã 語ngữ 取thủ 等đẳng 四tứ 取thủ 之chi 取thủ 支chi 。 愛ái 取thủ 和hòa 合hợp 滋tư 潤nhuận 。 能năng 引dẫn 業nghiệp 種chủng 。 及cập 所sở 引dẫn 因nhân 。 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 。 此thử 已dĩ 潤nhuận 業nghiệp 種chủng 。 及cập 所sở 引dẫn 五ngũ 因nhân 。 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 有hữu 果quả 故cố 。 後hậu 文văn 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 為vi 有hữu 故cố 是thị 也dã 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 然nhiên 有hữu 處xứ 唯duy 說thuyết 業nghiệp 種chủng 名danh 有hữu 。 唯duy 說thuyết 五ngũ 種chủng 名danh 有hữu 。 與dữ 此thử 異dị 者giả 何hà 也dã 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 以dĩ 業nghiệp 因nhân 是thị 善thiện 惡ác 。 果quả 是thị 無vô 記ký 。 此thử 能năng 正chánh 感cảm 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 即tức 增tăng 上thượng 緣duyên 。 唯duy 言ngôn 業nghiệp 種chủng 。 以dĩ 親thân 生sanh 當đương 來lai 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 即tức 親thân 因nhân 緣duyên 。 顯hiển 非phi 業nghiệp 種chủng 之chi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 故cố 唯duy 言ngôn 五ngũ 種chủng 。 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 爾nhĩ 也dã 。 又hựu 說thuyết 唯duy 業nghiệp 與dữ 五ngũ 種chủng 。 詳tường 見kiến 瑜du 伽già 第đệ 十thập 及cập 三tam 十thập 八bát 卷quyển 中trung 。

○# 四tứ 明minh 所sở 生sanh 支chi 。

四tứ 所sở 生sanh 支chi 。 謂vị 生sanh 老lão 死tử 。 是thị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 所sở 生sanh 故cố 。 謂vị 從tùng 中trung 有hữu 至chí 本bổn 有hữu 中trung 。 未vị 衰suy 變biến 來lai 皆giai 生sanh 支chi 攝nhiếp 。 諸chư 衰suy 變biến 位vị 總tổng 名danh 為vi 老lão 。 身thân 壞hoại 命mạng 終chung 。 乃nãi 名danh 為vi 死tử 。 老lão 非phi 定định 有hữu 。 附phụ 死tử 立lập 支chi 。

初sơ 標tiêu 釋thích 所sở 生sanh 義nghĩa 。 次thứ 別biệt 釋thích 二nhị 支chi 相tương/tướng 。 三tam 通thông 釋thích 疑nghi 難nan 義nghĩa 。 標tiêu 釋thích 所sở 生sanh 易dị 見kiến 。 生sanh 老lão 死tử 位vị 分phân 齊tề 如như 何hà 。 謂vị 從tùng 中trung 有hữu 身thân 自tự 求cầu 父phụ 母mẫu 。 投đầu 胎thai 而nhi 為vi 生sanh 有hữu 。 自tự 生sanh 有hữu 至chí 本bổn 有hữu 中trung 未vị 衰suy 變biến 來lai 。 四tứ 十thập 之chi 前tiền 皆giai 生sanh 支chi 攝nhiếp 。 諸chư 衰suy 變biến 位vị 四tứ 十thập 已dĩ 後hậu 總tổng 名danh 為vi 老lão 。 命mạng 終chung 乃nãi 名danh 為vi 死tử 耳nhĩ 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 生sanh 既ký 別biệt 立lập 一nhất 支chi 老lão 死tử 何hà 為vi 共cộng 立lập 。 故cố 云vân 老lão 非phi 定định 有hữu 。 附phụ 死tử 立lập 支chi 。 正chánh 釋thích 竟cánh 。

○# 二nhị 料liệu 簡giản (# 七thất )# 。 初sơ 料liệu 簡giản 病bệnh 老lão 二nhị 料liệu 簡giản 名danh 色sắc 三tam 料liệu 簡giản 愛ái 支chi 四tứ 料liệu 簡giản 生sanh 引dẫn 五ngũ 料liệu 簡giản 三tam 惑hoặc 六lục 料liệu 簡giản 自tự 他tha 七thất 料liệu 簡giản 異dị 同đồng 。

○# 初sơ 料liệu 簡giản 病bệnh 老lão 。

病bệnh 何hà 非phi 支chi 。 不bất 徧biến 定định 故cố 。 老lão 雖tuy 不bất 定định 徧biến 故cố 立lập 支chi 。 諸chư 界giới 趣thú 生sanh 除trừ 中trung 夭yểu 者giả 。 將tương 終chung 皆giai 有hữu 衰suy 朽hủ 行hành 故cố 。

問vấn 意ý 以dĩ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 總tổng 是thị 遷thiên 流lưu 。 餘dư 三tam 可khả 支chi 。 病bệnh 不bất 立lập 支chi 者giả 何hà 也dã 。 答đáp 云vân 。 病bệnh 相tương/tướng 不bất 徧biến 界giới 趣thú 。 又hựu 不bất 定định 有hữu 。 故cố 不bất 立lập 支chi 。 難nạn/nan 云vân 。 現hiện 見kiến 中trung 夭yểu 者giả 非phi 老lão 。 則tắc 老lão 亦diệc 不bất 定định 。 何hà 為vi 立lập 支chi 。 答đáp 。 老lão 雖tuy 不bất 定định 。 徧biến 故cố 立lập 支chi 。 試thí 觀quán 諸chư 界giới 趣thú 生sanh 除trừ 中trung 夭yểu 者giả 皆giai 有hữu 衰suy 朽hủ 行hành 故cố 。 豈khởi 非phi 是thị 徧biến 。

○# 二nhị 料liệu 簡giản 名danh 色sắc 。

名danh 色sắc 不bất 徧biến 何hà 故cố 立lập 支chi 。 定định 故cố 立lập 支chi 。 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 者giả 。 六lục 處xứ 未vị 滿mãn 定định 。 有hữu 名danh 色sắc 故cố 。 又hựu 名danh 色sắc 支chi 亦diệc 是thị 徧biến 有hữu 。 有hữu 色sắc 化hóa 生sanh 初sơ 受thọ 生sanh 位vị 。 雖tuy 具cụ 五ngũ 根căn 而nhi 未vị 有hữu 用dụng 。

爾nhĩ 時thời 未vị 名danh 六lục 處xứ 支chi 故cố 。 初sơ 生sanh 無vô 色sắc 雖tuy 定định 有hữu 意ý 根căn 。 而nhi 不bất 明minh 了liễu 。 未vị 名danh 意ý 處xứ 故cố 。 由do 斯tư 論luận 說thuyết 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 一nhất 切thiết 一nhất 分phần/phân 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 。

初sơ 問vấn 。 二nhị 答đáp 。 三tam 證chứng 。 問vấn 意ý 以dĩ 界giới 中trung 無vô 色sắc 。 生sanh 中trung 化hóa 生sanh 。 必tất 無vô 名danh 色sắc 。 是thị 謂vị 不bất 徧biến 。 不bất 徧biến 而nhi 立lập 故cố 將tương 安an 在tại 。 答đáp 云vân 。 定định 故cố 立lập 支chi 。 徧biến 故cố 立lập 支chi 。 定định 者giả 。 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 六lục 處xứ 未vị 滿mãn 。 定định 有hữu 名danh 色sắc 故cố 。 徧biến 者giả 。 有hữu 色sắc 化hóa 生sanh 。 初sơ 受thọ 生sanh 位vị 。 雖tuy 具cụ 五ngũ 根căn 而nhi 未vị 有hữu 用dụng 。

爾nhĩ 時thời 未vị 明minh 六lục 處xứ 。 非phi 名danh 色sắc 所sở 攝nhiếp 而nhi 何hà 。 初sơ 生sanh 無vô 色sắc 。 雖tuy 定định 有hữu 意ý 根căn 而nhi 不bất 明minh 了liễu 。 未vị 名danh 意ý 處xứ 。 非phi 名danh 支chi 而nhi 何hà 。 由do 斯tư 定định 徧biến 之chi 故cố 。 論luận 說thuyết 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 一nhất 切thiết 一nhất 分phần/phân 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 。 一nhất 切thiết 者giả 。 一nhất 切thiết 支chi 也dã 。 一nhất 分phần/phân 者giả 。 謂vị 色sắc 界giới 無vô 想tưởng 。 有hữu 色sắc 一nhất 分phần/phân 而nhi 無vô 名danh 。 無vô 色sắc 初sơ 生sanh 。 有hữu 名danh 一nhất 分phần/phân 而nhi 無vô 色sắc 。 曰viết 一nhất 切thiết 支chi 中trung 一nhất 分phần/phân 上thượng 二nhị 界giới 有hữu 也dã 。 論luận 之chi 可khả 證chứng 如như 此thử 。 支chi 豈khởi 無vô 故cố 而nhi 立lập 。

○# 三tam 料liệu 簡giản 愛ái 支chi 。

愛ái 非phi 徧biến 有hữu 寧ninh 別biệt 立lập 支chi 。 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 不bất 愛ái 彼bỉ 故cố 。 定định 故cố 別biệt 立lập 。 不bất 求cầu 無vô 有hữu 。 生sanh 善thiện 趣thú 者giả 定định 有hữu 愛ái 故cố 。 不bất 還hoàn 受thọ 生sanh 。 愛ái 雖tuy 不bất 起khởi 。 然nhiên 如như 彼bỉ 取thủ 定định 有hữu 種chủng 故cố 。 又hựu 愛ái 亦diệc 徧biến 。 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 於ư 現hiện 我ngã 境cảnh 亦diệc 有hữu 愛ái 故cố 。 依y 無vô 希hy 求cầu 惡ác 趣thú 身thân 愛ái 。 經kinh 說thuyết 非phi 有hữu 。 非phi 彼bỉ 全toàn 無vô 。

初sơ 標tiêu 問vấn 。 次thứ 答đáp 釋thích 。 三tam 通thông 妨phương 。 問vấn 云vân 。 愛ái 非phi 徧biến 有hữu 。 寧ninh 別biệt 立lập 支chi 。 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 不bất 愛ái 彼bỉ 故cố 豈khởi 非phi 不bất 徧biến 。 答đáp 云vân 。 定định 徧biến 故cố 立lập 。 定định 者giả 。 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 不bất 求cầu 無vô 愛ái 。 設thiết 若nhược 有hữu 求cầu 。 寧ninh 得đắc 無vô 愛ái 。 如như 人nhân 喜hỷ 為vi 虎hổ 等đẳng 。 [烈-列+執]# 獄ngục 求cầu 凉# 風phong 等đẳng 。 豈khởi 全toàn 無vô 愛ái 而nhi 生sanh 善thiện 趣thú 者giả 有hữu 求cầu 。 求cầu 定định 有hữu 愛ái 故cố 也dã 。 若nhược 謂vị 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 。 於ư 潤nhuận 生sanh 位vị 對đối 治trị 力lực 強cường/cưỡng 不bất 起khởi 愛ái 者giả 。 不bất 知tri 雖tuy 不bất 起khởi 愛ái 。 而nhi 於ư 取thủ 支chi 。 决# 定định 有hữu 種chủng 。 愛ái 如như 彼bỉ 取thủ 。 定định 有hữu 種chủng 故cố 。 有hữu 種chủng 故cố 愛ái 定định 有hữu 也dã 。 愛ái 亦diệc 徧biến 者giả 。 生sanh 惡ác 趣thú 中trung 。 於ư 第đệ 八bát 見kiến 分phần/phân 現hiện 行hành 我ngã 境cảnh 。 第đệ 七thất 隨tùy 所sở 生sanh 所sở 繫hệ 四tứ 惑hoặc 常thường 俱câu 。 則tắc 四tứ 中trung 我ngã 貪tham 。 豈khởi 非phi 愛ái 支chi 攝nhiếp 耶da 。 然nhiên 有hữu 經kinh 說thuyết 非phi 有hữu 愛ái 者giả 。 依y 無vô 希hy 求cầu 惡ác 趣thú 身thân 愛ái 。 說thuyết 非phi 有hữu 耳nhĩ 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô 有hữu 也dã 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 辭từ 害hại 意ý 。

○# 四tứ 料liệu 簡giản 生sanh 死tử 。

何hà 緣duyên 所sở 生sanh 。 立lập 生sanh 老lão 死tử 。 所sở 引dẫn 別biệt 立lập 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 。 因nhân 位vị 難nan 知tri 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 立lập 五ngũ 支chi 。 謂vị 續tục 生sanh 時thời 因nhân 識thức 相tương/tướng 顯hiển 。 次thứ 根căn 未vị 滿mãn 名danh 色sắc 相tướng 增tăng 。 次thứ 根căn 滿mãn 時thời 六lục 處xứ 明minh 盛thịnh 。 依y 斯tư 發phát 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 起khởi 受thọ 。

爾nhĩ 時thời 乃nãi 名danh 受thọ 果quả 究cứu 竟cánh 。 依y 此thử 果quả 位vị 立lập 因nhân 為vi 五ngũ 。 果quả 位vị 易dị 了liễu 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 總tổng 立lập 二nhị 支chi 以dĩ 顯hiển 三tam 苦khổ 。 然nhiên 所sở 生sanh 果quả 。 若nhược 在tại 未vị 來lai 為vi 生sanh 厭yếm 故cố 說thuyết 生sanh 老lão 死tử 。 若nhược 至chí 現hiện 在tại 。 為vi 令linh 了liễu 知tri 分phần/phân 位vị 相tương 生sanh 。 說thuyết 識thức 等đẳng 五ngũ 。

初sơ 問vấn 生sanh 引dẫn 殊thù 立lập 之chi 緣duyên 。 次thứ 明minh 所sở 引dẫn 立lập 五ngũ 支chi 義nghĩa 。 三Tam 明Minh 所sở 生sanh 立lập 二nhị 支chi 義nghĩa 問vấn 意ý 葢# 謂vị 。 所sở 生sanh 果quả 所sở 引dẫn 因nhân 。 因nhân 種chủng 果quả 現hiện 宜nghi 同đồng 。 何hà 緣duyên 於ư 所sở 生sanh 立lập 生sanh 老lão 死tử 二nhị 支chi 。 於ư 所sở 引dẫn 立lập 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 耶da 。 答đáp 云vân 。 於ư 所sở 引dẫn 立lập 五ngũ 支chi 者giả 。 以dĩ 因nhân 位vị 微vi 隱ẩn 難nan 知tri 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 立lập 五ngũ 支chi 。 使sử 隱ẩn 微vi 者giả 昭chiêu 著trước 耳nhĩ 。 當đương 果quả 之chi 相tướng 云vân 何hà 昭chiêu 著trước 。 謂vị 中trung 有hữu 身thân 自tự 求cầu 父phụ 母mẫu 。 結kết 生sanh 相tương 續tục 時thời 。 因nhân 識thức 相tương/tướng 顯hiển 。 故cố 依y 此thử 位vị 立lập 識thức 支chi 。 次thứ 根căn 未vị 滿mãn 。 名danh 色sắc 相tướng 增tăng 。 即tức 依y 此thử 果quả 位vị 立lập 名danh 色sắc 支chi 。 次thứ 根căn 滿mãn 時thời 。 六lục 處xứ 明minh 盛thịnh 即tức 依y 此thử 果quả 位vị 立lập 六lục 入nhập 支chi 。 依y 入nhập 發phát 觸xúc 。 因nhân 觸xúc 起khởi 受thọ 。

爾nhĩ 時thời 乃nãi 名danh 受thọ 果quả 究cứu 竟cánh 。 即tức 依y 此thử 果quả 位vị 立lập 觸xúc 支chi 受thọ 支chi 。 故cố 云vân 依y 此thử 果quả 位vị 立lập 因nhân 為vi 五ngũ 。 至chí 於ư 所sở 生sanh 止chỉ 立lập 二nhị 支chi 者giả 。 以dĩ 果quả 位vị 顯hiển 著trứ 。 易dị 了liễu 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 總tổng 立lập 二nhị 支chi 。 以dĩ 顯hiển 生sanh 老lão 死tử 苦khổ 。 之chi 三tam 種chủng 逼bức 迫bách 義nghĩa 耳nhĩ 。 不bất 獨độc 此thử 也dã 。 然nhiên 所sở 生sanh 果quả 。 若nhược 在tại 未vị 來lai 。 為vi 生sanh 厭yếm 故cố 。 說thuyết 生sanh 老lão 死tử 。 若nhược 至chí 現hiện 在tại 。 為vi 令linh 了liễu 知tri 分phần/phân 位vị 相tương 生sanh 說thuyết 識thức 等đẳng 五ngũ 。 隨tùy 所sở 在tại 至chí 之chi 時thời 不bất 同đồng 。 各các 有hữu 所sở 為vi 。 故cố 立lập 名danh 之chi 有hữu 多đa 寡quả 耳nhĩ 。 非phi 因nhân 果quả 之chi 相tướng 乖quai 也dã 。

○# 五ngũ 料liệu 簡giản 三tam 惑hoặc 。

何hà 緣duyên 發phát 業nghiệp 總tổng 立lập 無vô 明minh 。 潤nhuận 業nghiệp 位vị 中trung 別biệt 立lập 愛ái 取thủ 。 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 。 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 。 以dĩ 具cụ 十thập 一nhất 殊thù 勝thắng 事sự 故cố 。 謂vị 所sở 緣duyên 等đẳng 。 廣quảng 如như 經kinh 說thuyết 。 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 力lực 偏thiên 增tăng 。 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 。 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 。 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 。 無vô 重trọng/trùng 發phát 義nghĩa 立lập 一nhất 無vô 明minh 。 雖tuy 取thủ 支chi 中trung 攝nhiếp 諸chư 煩phiền 惱não 而nhi 愛ái 潤nhuận 勝thắng 說thuyết 是thị 愛ái 增tăng 。

初sơ 究cứu 立lập 名danh 異dị 總tổng 別biệt 之chi 緣duyên 。 次thứ 答đáp 立lập 名danh 異dị 約ước 勝thắng 劣liệt 說thuyết 。 三tam 答đáp 立lập 總tổng 別biệt 約ước 依y 義nghĩa 說thuyết 。 四tứ 約ước 愛ái 潤nhuận 勝thắng 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 問vấn 意ý 葢# 謂vị 。 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 。 皆giai 是thị 煩phiền 惱não 。 一nhất 名danh 無vô 明minh 。 一nhất 名danh 愛ái 取thủ 。 建kiến 立lập 何hà 緣duyên 不bất 一nhất 。 發phát 潤nhuận 皆giai 惑hoặc 。 廣quảng 畧lược 宜nghi 均quân 。 總tổng 立lập 無vô 明minh 。 別biệt 立lập 愛ái 取thủ 。 廣quảng 畧lược 何hà 緣duyên 有hữu 殊thù 。 答đáp 云vân 。 立lập 名danh 異dị 者giả 。 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 。 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 。 以dĩ 具cụ 十thập 一nhất 殊thù 勝thắng 事sự 故cố 。 謂vị 所sở 緣duyên 等đẳng 。 廣quảng 如như 經kinh 說thuyết 。 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 力lực 偏thiên 增tăng 。 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 。 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 。 是thị 以dĩ 各các 據cứ 殊thù 勝thắng 立lập 名danh 有hữu 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 廣quảng 畧lược 異dị 者giả 。 且thả 以dĩ 愛ái 為vi 初sơ 。 取thủ 為vi 後hậu 。 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 法pháp 。 實thật 則tắc 非phi 無vô 多đa 種chủng 現hiện 行hành 為vi 潤nhuận 。 故cố 潤nhuận 業nghiệp 位vị 廣quảng 。 若nhược 夫phu 發phát 業nghiệp 。 一nhất 發phát 則tắc 已dĩ 。 無vô 重trọng/trùng 發phát 義nghĩa 。 故cố 發phát 業nghiệp 位vị 畧lược 。 廣quảng 故cố 別biệt 立lập 不bất 一nhất 。 畧lược 故cố 總tổng 立lập 。 無vô 有hữu 二nhị 也dã 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 取thủ 支chi 四tứ 種chủng 。 一nhất 欲dục 取thủ 。 謂vị 於ư 諸chư 欲dục 所sở 有hữu 欲dục 貪tham 。 二nhị 見kiến 取thủ 。 謂vị 除trừ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 於ư 所sở 餘dư 見kiến 所sở 有hữu 欲dục 貪tham 。 三tam 戒giới 取thủ 。 謂vị 于vu 邪tà 願nguyện 所sở 起khởi 戒giới 禁cấm 所sở 有hữu 欲dục 貪tham 。 四tứ 我ngã 語ngữ 取thủ 。 謂vị 于vu 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 所sở 有hữu 欲dục 貪tham 。 此thử 四tứ 通thông 攝nhiếp 諸chư 惑hoặc 。 何hà 故cố 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 。 說thuyết 是thị 愛ái 力lực 。 故cố 通thông 云vân 。 雖tuy 取thủ 支chi 中trung 攝nhiếp 諸chư 煩phiền 惱não 。 而nhi 愛ái 潤nhuận 勝thắng 。 說thuyết 是thị 愛ái 增tăng 耳nhĩ 。 豈khởi 有hữu 他tha 耶da 。 問vấn 。 十thập 一nhất 勝thắng 事sự 者giả 何hà 。 曰viết 。 緣duyên 起khởi 經Kinh 云vân 。 一nhất 所sở 緣duyên 殊thù 勝thắng 。 徧biến 緣duyên 染nhiễm 淨tịnh 故cố 。 二nhị 行hành 相tương/tướng 殊thù 勝thắng 。 隱ẩn 真chân 顯hiển 妄vọng 故cố 。 三tam 因nhân 緣duyên 殊thù 勝thắng 。 惑hoặc 業nghiệp 生sanh 本bổn 故cố 。 四Tứ 等Đẳng 起khởi 殊thù 勝thắng 。 等đẳng 能năng 發phát 起khởi 能năng 引dẫn 能năng 生sanh 所sở 生sanh 緣duyên 起khởi 法pháp 故cố 。 五ngũ 轉chuyển 異dị 殊thù 勝thắng 。 隨tùy 眠miên 纏triền 縛phược 相tương 應ứng 不bất 共cộng 四tứ 轉chuyển 異dị 故cố 。 六lục 邪tà 行hành 殊thù 勝thắng 。 依y 諦đế 而nhi 起khởi 增tăng 益ích 損tổn 減giảm 行hành 故cố 。 七thất 相tướng 狀trạng 殊thù 勝thắng 。 微vi 細tế 自tự 相tương/tướng 徧biến 愛ái 非phi 愛ái 共cộng 相tương 轉chuyển 故cố 。 八bát 作tác 業nghiệp 殊thù 勝thắng 。 作tác 流lưu 轉chuyển 所sở 依y 事sự 作tác 寂tịch 止chỉ 能năng 障chướng 事sự 故cố 。 九cửu 障chướng 礙ngại 殊thù 勝thắng 。 障chướng 礙ngại 勝thắng 法Pháp 故cố 。 十thập 隨tùy 轉chuyển 殊thù 勝thắng 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 猶do 有hữu 轉chuyển 故cố 。 十thập 一nhất 對đối 治trị 殊thù 勝thắng 。 二nhị 種chủng 妙diệu 智trí 所sở 對đối 治trị 故cố 。 問vấn 。 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 者giả 何hà 謂vị 初sơ 後hậu 。 曰viết 。 於ư 一nhất 無vô 明minh 所sở 發phát 之chi 境cảnh 。 數sác 數sác 汲cấp 灌quán 必tất 有hữu 初sơ 後hậu 。 初sơ 立lập 愛ái 名danh 。 後hậu 於ư 愛ái 境cảnh 深thâm 生sanh 染nhiễm 著trước 乃nãi 名danh 為vi 取thủ 。 問vấn 。 諸chư 煩phiền 惱não 中trung 。 何hà 為vi 愛ái 潤nhuận 偏thiên 增tăng 。 曰viết 。 六lục 俱câu 生sanh 。 十thập 分phân 別biệt 。 二nhị 十thập 隨tùy 煩phiền 惱não 。 惟duy 貪tham 一nhất 法pháp 是thị 正chánh 中trung 正chánh 潤nhuận 。 餘dư 五ngũ 俱câu 生sanh 正chánh 中trung 助trợ 潤nhuận 。 其kỳ 餘dư 皆giai 是thị 助trợ 潤nhuận 。 故cố 愛ái 於ư 潤nhuận 唯duy 最tối 殊thù 勝thắng 。

○# 六lục 料liệu 簡giản 自tự 他tha 。

諸chư 緣duyên 起khởi 支chi 。 皆giai 依y 自tự 地địa 。 有hữu 所sở 發phát 行hạnh 依y 他tha 無vô 明minh 。 如như 下hạ 無vô 明minh 發phát 上thượng 地địa 行hành 。 不bất 爾nhĩ 。 初sơ 伏phục 下hạ 地địa 染nhiễm 者giả 。 所sở 起khởi 上thượng 定định 應ưng 非phi 行hành 支chi 。 彼bỉ 地địa 無vô 明minh 猶do 未vị 起khởi 故cố 。 從tùng 上thượng 下hạ 地địa 生sanh 下hạ 上thượng 者giả 。 彼bỉ 緣duyên 何hà 受thọ 而nhi 起khởi 愛ái 支chi 。 彼bỉ 愛ái 亦diệc 緣duyên 當đương 生sanh 地địa 受thọ 。 若nhược 現hiện 若nhược 種chủng 於ư 理lý 無vô 違vi 。

自tự 地địa 自tự 他tha 地địa 。 所sở 居cư 為vi 自tự 地địa 。 非phi 現hiện 所sở 居cư 為vi 他tha 地địa 。 初sơ 釋thích 諸chư 支chi 緣duyên 起khởi 難nạn/nan 。 二nhị 釋thích 緣duyên 受thọ 起khởi 愛ái 難nạn/nan 。 初sơ 難nạn/nan 在tại 文văn 外ngoại 。 恐khủng 難nạn 諸chư 支chi 相tương/tướng 緣duyên 而nhi 起khởi 。 皆giai 依y 自tự 地địa 依y 他tha 地địa 耶da 。 釋thích 云vân 。 皆giai 依y 自tự 地địa 。 若nhược 有hữu 所sở 發phát 行hạnh 。 亦diệc 依y 他tha 地địa 無vô 明minh 而nhi 發phát 。 如như 下hạ 地địa 無vô 明minh 。 能năng 發phát 上thượng 地địa 行hành 業nghiệp 。 若nhược 謂vị 下hạ 地địa 不bất 能năng 發phát 者giả 。 則tắc 初sơ 伏phục 欲dục 界giới 下hạ 地địa 煩phiền 惱não 時thời 。 所sở 起khởi 上thượng 界giới 禪thiền 定định 。 應ưng 非phi 下hạ 地địa 無vô 明minh 所sở 發phát 行hạnh 支chi 。 以dĩ 彼bỉ 上thượng 地địa 無vô 明minh 猶do 未vị 起khởi 故cố 。 得đắc 彼bỉ 定định 已dĩ 。 方phương 現hiện 前tiền 故cố 。 反phản 復phục 推thôi 之chi 。 則tắc 知tri 有hữu 所sở 發phát 行hạnh 。 依y 他tha 無vô 明minh 也dã 明minh 矣hĩ 。 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 從tùng 上thượng 地địa 生sanh 下hạ 地địa 。 從tùng 下hạ 地địa 生sanh 上thượng 地địa 。 彼bỉ 緣duyên 何hà 地địa 境cảnh 界giới 受thọ 而nhi 起khởi 愛ái 支chi 耶da 。 釋thích 云vân 。 彼bỉ 愛ái 亦diệc 緣duyên 當đương 生sanh 地địa 受thọ 。 謂vị 若nhược 從tùng 上thượng 地địa 生sanh 下hạ 。 即tức 緣duyên 當đương 生sanh 下hạ 地địa 受thọ 而nhi 起khởi 愛ái 。 從tùng 下hạ 地địa 生sanh 上thượng 。 即tức 緣duyên 當đương 生sanh 上thượng 地địa 受thọ 而nhi 起khởi 愛ái 。 令linh 彼bỉ 貪tham 愛ái 現hiện 前tiền 。 彼bỉ 所sở 緣duyên 者giả 。 或hoặc 緣duyên 種chủng 子tử 。 或hoặc 緣duyên 現hiện 行hành 。 於ư 理lý 無vô 違vi 。 問vấn 。 下hạ 地địa 無vô 明minh 發phát 上thượng 地địa 行hành 。 無vô 明minh 既ký 是thị 下hạ 地địa 。 何hà 以dĩ 云vân 他tha 。 曰viết 。 行hành 是thị 上thượng 地địa 。 而nhi 無vô 明minh 非phi 上thượng 地địa 。 以dĩ 上thượng 對đối 下hạ 。 則tắc 上thượng 為vi 自tự 而nhi 下hạ 為vi 他tha 也dã 。

○# 七thất 料liệu 簡giản 異dị 同đồng 。

此thử 十thập 二nhị 支chi 十thập 因nhân 二nhị 果quả 定định 不bất 同đồng 世thế 。 因nhân 中trung 前tiền 七thất 與dữ 愛ái 取thủ 有hữu 或hoặc 異dị 或hoặc 同đồng 。 若nhược 二nhị 三tam 七thất 各các 定định 同đồng 世thế 。 如như 是thị 十thập 二nhị 。 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 及cập 離ly 斷đoạn 常thường 。 施thi 設thiết 兩lưỡng 重trọng/trùng 實thật 為vi 無vô 用dụng 。 或hoặc 應ưng 過quá 此thử 便tiện 致trí 無vô 竆# 。

初sơ 釋thích 異dị 同đồng 問vấn 。 二nhị 釋thích 因nhân 果quả 問vấn 。 此thử 問vấn 亦diệc 在tại 文văn 外ngoại 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 諸chư 緣duyên 起khởi 支chi 同đồng 世thế 異dị 世thế 耶da 。 釋thích 云vân 。 此thử 十thập 二nhị 支chi 。 十thập 因nhân 二nhị 果quả 定định 不bất 同đồng 世thế 。 謂vị 前tiền 十thập 現hiện 在tại 。 後hậu 二nhị 未vị 來lai 。 因nhân 中trung 前tiền 七thất 與dữ 愛ái 取thủ 有hữu 。 或hoặc 異dị 或hoặc 同đồng 者giả 。 潤nhuận 未vị 潤nhuận 時thời 俱câu 不bất 俱câu 故cố 。 已dĩ 潤nhuận 則tắc 受thọ 生sanh 報báo 。 生sanh 報báo 定định 同đồng 。 未vị 潤nhuận 則tắc 受thọ 後hậu 報báo 。 後hậu 報báo 定định 異dị 故cố 。 若nhược 二nhị 三tam 七thất 各các 定định 同đồng 世thế 。 謂vị 二nhị 同đồng 未vị 來lai 。 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 。 因nhân 中trung 前tiền 七thất 。 同đồng 屬thuộc 現hiện 在tại 。 諸chư 緣duyên 起khởi 支chi 。 世thế 之chi 異dị 同đồng 如như 此thử 。 恐khủng 又hựu 問vấn 云vân 。 過quá 去khứ 二nhị 支chi 因nhân 。 現hiện 在tại 五ngũ 支chi 果quả 。 此thử 一nhất 重trọng/trùng 也dã 。 現hiện 在tại 三tam 支chi 因nhân 。 未vị 來lai 二nhị 支chi 果quả 。 此thử 二nhị 重trọng/trùng 也dã 。 兩lưỡng 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 常thường 所sở 習tập 聞văn 。 如như 上thượng 云vân 異dị 同đồng 等đẳng 。 則tắc 是thị 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 與dữ 常thường 不bất 同đồng 者giả 何hà 也dã 。 故cố 為vi 釋thích 云vân 。 如như 是thị 十thập 二nhị 。 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 云vân 云vân 也dã 。 謂vị 立lập 因nhân 果quả 法pháp 。 為vi 顯hiển 輪luân 轉chuyển 離ly 斷đoạn 常thường 耳nhĩ 。 今kim 之chi 一nhất 重trọng/trùng 。 由do 現hiện 在tại 十thập 因nhân 感cảm 未vị 來lai 二nhị 果quả 。 迷mê 果quả 行hành 因nhân 。 因nhân 滅diệt 果quả 生sanh 。 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 不bất 息tức 之chi 義nghĩa 矣hĩ 。 因nhân 滅diệt 故cố 非phi 常thường 。 果quả 生sanh 故cố 非phi 斷đoạn 。 及cập 離ly 斷đoạn 常thường 二nhị 種chủng 之chi 過quá 矣hĩ 。 足túc 顯hiển 及cập 離ly 。 是thị 為vi 有hữu 用dụng 。 施thi 設thiết 兩lưỡng 重trọng/trùng 。 實thật 為vi 無vô 用dụng 也dã 。 或hoặc 應ưng 過quá 此thử 一nhất 重trọng/trùng 而nhi 立lập 。 便tiện 致trí 無vô 竆# 。 良lương 以dĩ 為vi 愚ngu 前tiền 際tế 者giả 說thuyết 過quá 去khứ 二nhị 因nhân 。 則tắc 更cánh 有hữu 愚ngu 於ư 前tiền 二nhị 者giả 。 二nhị 因nhân 猶do 少thiểu 。 應ưng 更cánh 多đa 說thuyết 矣hĩ 為vi 愚ngu 於ư 後hậu 際tế 者giả 說thuyết 未vị 來lai 二nhị 果quả 。 則tắc 更cánh 有hữu 愚ngu 於ư 後hậu 二nhị 者giả 。 二nhị 果quả 猶do 少thiểu 。 應ưng 更cánh 多đa 說thuyết 矣hĩ 。 便tiện 致trí 無vô 竆# 。 故cố 止chỉ 一nhất 重trọng/trùng 也dã 。

○# 三tam 義nghĩa 門môn (# 十thập 四tứ )# 。 初sơ 假giả 實thật 分phân 別biệt 門môn (# 至chí )# 十thập 四tứ 四tứ 緣duyên 分phân 別biệt 門môn 。

○# 初sơ 假giả 實thật 分phân 別biệt 門môn 。

此thử 十thập 二nhị 支chi 義nghĩa 門môn 別biệt 者giả 。 九cửu 實thật 三tam 假giả 。 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 為vi 有hữu 故cố 。 即tức 識thức 等đẳng 五ngũ 三tam 相tương/tướng 位vị 別biệt 。 名danh 生sanh 等đẳng 故cố 。

此thử 至chí 四tứ 緣duyên 皆giai 詳tường 辨biện 義nghĩa 門môn 。 使sử 知tri 十thập 二nhị 於ư 門môn 門môn 通thông 逹# 而nhi 無vô 礙ngại 也dã 。 今kim 初sơ 九cửu 實thật 三tam 假giả 。 實thật 者giả 。 自tự 有hữu 體thể 義nghĩa 。 假giả 者giả 。 自tự 無vô 體thể 義nghĩa 。 三tam 假giả 者giả 。 謂vị 已dĩ 潤nhuận 行hành 等đẳng 六lục 支chi 和hòa 合hợp 為vi 有hữu 。 則tắc 有hữu 以dĩ 眾chúng 法pháp 合hợp 為vi 。 豈khởi 非phi 是thị 假giả 。 生sanh 等đẳng 二nhị 支chi 。 即tức 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 上thượng 有hữu 生sanh 老lão 死tử 。 相tương/tướng 名danh 位vị 不bất 同đồng 。 離ly 五ngũ 非phi 別biệt 有hữu 生sanh 等đẳng 。 豈khởi 非phi 是thị 假giả 。 三tam 假giả 既ký 明minh 。 九cửu 實thật 可khả 知tri 。

○# 二nhị 一nhất 事sự 非phi 事sự 門môn 。

五ngũ 是thị 一nhất 事sự 。 謂vị 無vô 明minh 識thức 觸xúc 受thọ 愛ái 五ngũ 。 餘dư 非phi 一nhất 事sự 。

一nhất 事sự 。 猶do 言ngôn 一nhất 種chủng 事sự 。 非phi 一nhất 事sự 。 猶do 言ngôn 非phi 一nhất 種chủng 事sự 也dã 。 無vô 明minh 識thức 觸xúc 受thọ 愛ái 。 此thử 五ngũ 各các 唯duy 一nhất 事sự 。 不bất 兼kiêm 多đa 事sự 。 五ngũ 外ngoại 之chi 餘dư 七thất 。 如như 行hành 通thông 善thiện 惡ác 。 名danh 色sắc 是thị 二nhị 。 六lục 處xứ 有hữu 六lục 。 取thủ 有hữu 四tứ 取thủ 。 有hữu 該cai 六lục 法pháp 。 生sanh 老lão 死tử 支chi 即tức 識thức 等đẳng 五ngũ 。 皆giai 非phi 一nhất 事sự 而nhi 兼kiêm 多đa 事sự 。 是thị 非phi 明minh 而nhi 事sự 體thể 始thỉ 得đắc 不bất 渾hồn 。

○# 三tam 染nhiễm 與dữ 不bất 染nhiễm 門môn 。

三tam 唯duy 是thị 染nhiễm 。 煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。 七thất 唯duy 不bất 染nhiễm 。 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 七thất 分phần 位vị 中trung 容dung 起khởi 染nhiễm 故cố 。 假giả 說thuyết 通thông 二nhị 。 餘dư 通thông 二nhị 種chủng 。

煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 唯duy 染nhiễm 之chi 故cố 也dã 。 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 識thức 及cập 生sanh 死tử 唯duy 不bất 染nhiễm 之chi 故cố 也dã 。 果quả 是thị 無vô 記ký 。 故cố 曰viết 不bất 染nhiễm 。 若nhược 七thất 於ư 現hiện 起khởi 分phần/phân 位vị 中trung 。 容dung 有hữu 起khởi 染nhiễm 之chi 時thời 。 此thử 假giả 說thuyết 通thông 二nhị 也dã 。 故cố 瑜du 伽già 第đệ 十thập 云vân 。 假giả 說thuyết 通thông 二nhị 。 謂vị 染nhiễm 不bất 染nhiễm 。 既ký 云vân 假giả 說thuyết 。 以dĩ 不bất 染nhiễm 之chi 說thuyết 為vi 實thật 。 餘dư 通thông 二nhị 種chủng 者giả 。 行hành 有hữu 二nhị 支chi 。 通thông 染nhiễm 不bất 染nhiễm 。 以dĩ 屬thuộc 善thiện 惡ác 無vô 記ký 故cố 也dã 。

○# 四tứ 純thuần 雜tạp 分phân 別biệt 門môn 。

無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 說thuyết 名danh 獨độc 相tương/tướng 。 不bất 與dữ 餘dư 支chi 相tương 交giao 雜tạp 故cố 。 餘dư 是thị 雜tạp 相tương/tướng 。

獨độc 對đối 雜tạp 言ngôn 。 獨độc 。 一nhất 義nghĩa 。 純thuần 義nghĩa 。 無vô 明minh 止chỉ 是thị 無vô 明minh 之chi 相tướng 。 愛ái 取thủ 止chỉ 是thị 愛ái 取thủ 之chi 相tướng 。 此thử 外ngoại 不bất 與dữ 餘dư 支chi 相tương 交giao 雜tạp 故cố 。 若nhược 夫phu 如như 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 而nhi 為vi 有hữu 。 即tức 識thức 等đẳng 五ngũ 名danh 之chi 為vi 二nhị 。 則tắc 五ngũ 種chủng 交giao 雜tạp 於ư 二nhị 果quả 一nhất 有hữu 互hỗ 夾giáp 於ư 六lục 支chi 。 九cửu 皆giai 雜tạp 相tương/tướng 。 豈khởi 得đắc 稱xưng 純thuần 。

○# 五ngũ 色sắc 非phi 色sắc 攝nhiếp 門môn 。

六lục 唯duy 非phi 色sắc 。 謂vị 無vô 明minh 識thức 觸xúc 受thọ 愛ái 取thủ 。 餘dư 通thông 二nhị 種chủng 。

六lục 皆giai 心tâm 法pháp 。 曰viết 唯duy 非phi 色sắc 。 六lục 兼kiêm 心tâm 色sắc 。 曰viết 餘dư 通thông 二nhị 種chủng 也dã 。 名danh 色sắc 一nhất 支chi 兼kiêm 無vô 俟sĩ 論luận 。 行hành 支chi 通thông 於ư 諸chư 根căn 。 豈khởi 得đắc 唯duy 心tâm 。 六lục 入nhập 既ký 是thị 色sắc 法pháp 。 豈khởi 得đắc 唯duy 心tâm 。 有hữu 支chi 具cụ 行hành 。 豈khởi 得đắc 唯duy 心tâm 。 生sanh 死tử 二nhị 果quả 。 通thông 於ư 色sắc 心tâm 。 故cố 總tổng 云vân 通thông 二nhị 。

○# 六lục 有hữu 漏lậu 等đẳng 攝nhiếp 門môn 。

皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 唯duy 有hữu 為vi 攝nhiếp 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 非phi 有hữu 支chi 故cố 。

初sơ 正chánh 明minh 攝nhiếp 。 二nhị 反phản 出xuất 故cố 。 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 皆giai 是thị 有hữu 為vi 矣hĩ 。 唯duy 有hữu 為vi 攝nhiếp 。 唯duy 有hữu 漏lậu 攝nhiếp 矣hĩ 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 非phi 有hữu 支chi 故cố 。 有hữu 漏lậu 有hữu 為vi 。 是thị 有hữu 支chi 故cố 。 頓đốn 挫tỏa 翻phiên 覆phú 。 簡giản 括quát 關quan 鎻# 葢# 如như 此thử 。

○# 七thất 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 門môn 。

無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 唯duy 通thông 不bất 善thiện 有hữu 覆phú 無vô 記ký 。 行hành 唯duy 善thiện 惡ác 。 有hữu 通thông 善thiện 惡ác 無vô 覆phú 無vô 記ký 。 餘dư 七thất 唯duy 是thị 無vô 覆phú 無vô 記ký 。 七thất 分phần 位vị 中trung 亦diệc 起khởi 善thiện 染nhiễm 。

唯duy 通thông 。 簡giản 彼bỉ 善thiện 與dữ 無vô 覆phú 無vô 記ký 。 唯duy 善thiện 惡ác 不bất 云vân 通thông 者giả 。 善thiện 惡ác 止chỉ 行hành 支chi 也dã 。 有hữu 通thông 三tam 性tánh 。 以dĩ 不bất 離ly 行hành 故cố 善thiện 惡ác 。 具cụ 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 故cố 無vô 覆phú 無vô 記ký 。 識thức 及cập 生sanh 等đẳng 七thất 支chi 唯duy 是thị 無vô 覆phú 無vô 記ký 者giả 。 以dĩ 是thị 異dị 熟thục 果quả 故cố 七thất 分phần 位vị 中trung 亦diệc 通thông 善thiện 染nhiễm 。 即tức 瑜du 伽già 假giả 說thuyết 。

○# 八bát 三tam 界giới 分phân 別biệt 門môn 。

雖tuy 皆giai 通thông 三tam 界giới 而nhi 有hữu 分phần/phân 有hữu 全toàn 。 上thượng 地địa 行hành 支chi 能năng 伏phục 下hạ 地địa 。 即tức 麄# 苦khổ 等đẳng 六lục 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 有hữu 求cầu 上thượng 生sanh 而nhi 起khởi 彼bỉ 故cố 。

有hữu 分phần/phân 有hữu 全toàn 者giả 。 此thử 十thập 二nhị 支chi 。 欲dục 界giới 全toàn 有hữu 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 分phần/phân 有hữu 。 前tiền 云vân 上thượng 二nhị 界giới 一nhất 切thiết 一nhất 分phần/phân 也dã 。 如như 無vô 想tưởng 唯duy 有hữu 有hữu 色sắc 半bán 支chi 。 無vô 色sắc 唯duy 名danh 半bán 支chi 。 及cập 六lục 入nhập 中trung 唯duy 有hữu 意ý 處xứ 一nhất 分phân 是thị 也dã 。 有hữu 求cầu 上thượng 生sanh 而nhi 起khởi 彼bỉ 者giả 。 謂vị 有hữu 厭yếm 下hạ 麄# 苦khổ 障chướng 。 欣hân 上thượng 勝thắng 妙diệu 離ly 。 修tu 彼bỉ 六lục 種chủng 觀quán 想tưởng 而nhi 求cầu 上thượng 生sanh 。 此thử 即tức 上thượng 地địa 行hành 支chi 。 能năng 伏phục 下hạ 地địa 惑hoặc 也dã 。 六lục 種chủng 行hành 相tương/tướng 者giả 。 身thân 中trung 所sở 起khởi 心tâm 數số 。 緣duyên 於ư 貪tham 欲dục 。 不bất 能năng 出xuất 離ly 是thị 因nhân 苦khổ 。 欲dục 界giới 俱câu 身thân 。 饑cơ 渴khát 寒hàn [烈-列+執]# 病bệnh 痛thống 刀đao 杖trượng 等đẳng 種chủng 種chủng 所sở 逼bức 是thị 果quả 苦khổ 。 以dĩ 厭yếm 欲dục 界giới 因nhân 苦khổ 。 即tức 欣hân 初sơ 禪thiền 上thượng 勝thắng 禪thiền 定định 之chi 樂lạc 是thị 因nhân 勝thắng 。 厭yếm 欲dục 界giới 果quả 苦khổ 。 即tức 欣hân 初sơ 禪thiền 禪thiền 味vị 之chi 樂lạc 是thị 果quả 勝thắng 。 欲dục 界giới 五ngũ 塵trần 。 能năng 起khởi 眾chúng 惡ác 是thị 因nhân 麄# 。 此thử 身thân 為vi 三tam 十thập 六lục 物vật 。 尿niệu 屎thỉ 臭xú 穢uế 之chi 所sở 成thành 就tựu 是thị 果quả 麄# 。 以dĩ 厭yếm 欲dục 因nhân 麄# 即tức 欣hân 初sơ 禪thiền 禪thiền 定định 之chi 樂lạc 心tâm 定định 不bất 動động 是thị 因nhân 妙diệu 。 厭yếm 欲dục 果quả 麄# 即tức 欣hân 受thọ 得đắc 初sơ 禪thiền 之chi 身thân 。 如như 鏡kính 中trung 像tượng 。 雖tuy 有hữu 形hình 色sắc 。 無vô 有hữu 質chất 礙ngại 是thị 果quả 妙diệu 。 煩phiền 惱não 覆phú 蔽tế 真chân 性tánh 。 不bất 能năng 顯hiển 發phát 是thị 因nhân 障chướng 。 此thử 身thân 質chất 礙ngại 。 不bất 得đắc 自tự 在tại 是thị 果quả 障chướng 。 以dĩ 厭yếm 欲dục 因nhân 障chướng 。 即tức 欣hân 初sơ 禪thiền 心tâm 得đắc 出xuất 離ly 是thị 因nhân 離ly 。 復phục 厭yếm 欲dục 果quả 障chướng 。 即tức 欣hân 初sơ 禪thiền 獲hoạch 得đắc 五ngũ 通thông 之chi 身thân 自tự 在tại 無vô 礙ngại 是thị 果quả 離ly 。 是thị 謂vị 厭yếm 下hạ 苦khổ 麄# 障chướng 。 欣hân 上thượng 勝thắng 妙diệu 離ly 。 亦diệc 曰viết 淨tịnh 妙diệu 離ly 。 此thử 畧lược 述thuật 求cầu 上thượng 生sanh 者giả 六lục 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 詳tường 如như 法Pháp 數số 。 及cập 禪thiền 門môn 諸chư 經kinh 論luận 。

○# 九cửu 學học 等đẳng 分phân 別biệt 門môn 。

一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 非phi 學học 無Vô 學Học 。 聖thánh 者giả 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 。 明minh 為vi 緣duyên 故cố 。 違vi 有hữu 支chi 故cố 。 非phi 有hữu 支chi 攝nhiếp 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 感cảm 後hậu 有hữu 業nghiệp 。 於ư 後hậu 苦khổ 果quả 不bất 迷mê 求cầu 故cố 。 雜tạp 修tu 靜tĩnh 慮lự 資tư 下hạ 故cố 業nghiệp 生sanh 淨tịnh 居cư 等đẳng 於ư 理lý 無vô 違vi 。

初sơ 正chánh 釋thích 不bất 攝nhiếp 。 次thứ 通thông 其kỳ 妨phương 難nạn/nan 。 此thử 有hữu 疑nghi 問vấn 伏phục 於ư 文văn 外ngoại 。 疑nghi 云vân 。 學học 無Vô 學Học 聖thánh 。 未vị 必tất 不bất 起khởi 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 。 則tắc 於ư 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 當đương 何hà 所sở 攝nhiếp 。 故cố 釋thích 云vân 。 一nhất 切thiết 皆giai 非phi 。 緣duyên 聖thánh 者giả 雖tuy 有hữu 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 。 智trí 明minh 為vi 緣duyên 故cố 。 違vi 有hữu 支chi 故cố 。 非phi 有hữu 支chi 攝nhiếp 。 由do 此thử 可khả 决# 其kỳ 不bất 造tạo 不bất 求cầu 也dã 。 仍nhưng 恐khủng 難nạn 云vân 。 然nhiên 則tắc 聖thánh 者giả 雜tạp 修tu 靜tĩnh 慮lự 生sanh 淨tịnh 居cư 等đẳng 。 既ký 是thị 有hữu 漏lậu 。 寧ninh 不bất 攝nhiếp 於ư 有hữu 支chi 。 故cố 通thông 云vân 。 雜tạp 修tu 者giả 。 以dĩ 漏lậu 無vô 漏lậu 。 前tiền 後hậu 雜tạp 修tu 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 資tư 助trợ 無vô 雲vân 福phước 生sanh 廣quảng 果quả 三tam 天thiên 之chi 故cố 業nghiệp 。 而nhi 上thượng 生sanh 淨tịnh 居cư 感cảm 總tổng 報báo 果quả 。 於ư 理lý 無vô 違vi 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 葢# 總tổng 報báo 必tất 行hành 業nghiệp 所sở 感cảm 。 行hành 業nghiệp 必tất 攝nhiếp 於ư 有hữu 支chi 。 今kim 生sanh 淨tịnh 居cư 。 既ký 是thị 總tổng 報báo 。 於ư 不bất 攝nhiếp 有hữu 支chi 之chi 理lý 宜nghi 違vi 。 曰viết 不bất 違vi 者giả 。 以dĩ 總tổng 報báo 之chi 業nghiệp 及cập 名danh 言ngôn 種chủng 子tử 。 皆giai 是thị 徃# 昔tích 已dĩ 造tạo 名danh 故cố 。 後hậu 由do 無vô 漏lậu 資tư 生sanh 故cố 業nghiệp 生sanh 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 。 感cảm 總tổng 報báo 果quả 耳nhĩ 。 非phi 聖thánh 者giả 特đặc 造tạo 新tân 業nghiệp 而nhi 求cầu 生sanh 。 安an 得đắc 攝nhiếp 於ư 有hữu 支chi 。 故cố 曰viết 於ư 理lý 無vô 違vi 。

○# 十thập 見kiến 修tu 二nhị 斷đoạn 門môn (# 二nhị )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 二nhị 第đệ 二nhị 解giải 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 。

有hữu 義nghĩa 無vô 明minh 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 要yếu 迷mê 諦đế 理lý 能năng 發phát 行hạnh 故cố 。 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 後hậu 有hữu 業nghiệp 故cố 。 愛ái 取thủ 二nhị 支chi 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 貪tham 求cầu 當đương 有hữu 而nhi 潤nhuận 生sanh 故cố 。 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 心tâm 俱câu 生sanh 愛ái 俱câu 故cố 。 餘dư 九cửu 皆giai 通thông 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 。

此thử 師sư 無vô 明minh 一nhất 支chi 唯duy 見kiến 斷đoạn 。 愛ái 取thủ 唯duy 修tu 斷đoạn 。 餘dư 九cửu 皆giai 通thông 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 。 唯duy 見kiến 其kỳ 故cố 有hữu 二nhị 。 一nhất 以dĩ 行hành 由do 迷mê 諦đế 理lý 而nhi 發phát 。 迷mê 諦đế 理lý 惑hoặc 是thị 見kiến 所sở 斷đoạn 。 二nhị 以dĩ 聖thánh 必tất 無vô 能năng 發phát 煩phiền 惱não 之chi 惑hoặc 。 見kiến 道đạo 名danh 聖thánh 。 必tất 斷đoạn 能năng 發phát 煩phiền 惱não 之chi 惑hoặc 。 以dĩ 此thử 二nhị 故cố 。 無vô 明minh 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 不bất 通thông 於ư 修tu 。 唯duy 修tu 其kỳ 故cố 亦diệc 二nhị 。 一nhất 如như 陀đà 洹hoàn 七thất 生sanh 。 一nhất 來lai 二nhị 生sanh 。 不bất 還hoàn 一nhất 生sanh 。 三tam 果quả 聖thánh 人nhân 貪tham 求cầu 當đương 有hữu 。 皆giai 以dĩ 愛ái 取thủ 而nhi 潤nhuận 生sanh 故cố 。 二nhị 有hữu 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 心tâm 俱câu 生sanh 愛ái 俱câu 之chi 可khả 證chứng 故cố 。 以dĩ 此thử 二nhị 義nghĩa 。 愛ái 取thủ 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 不bất 通thông 於ư 見kiến 。 餘dư 九cửu 皆giai 通thông 。 如như 下hạ 所sở 釋thích 。 問vấn 。 何hà 謂vị 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 心tâm 俱câu 生sanh 愛ái 俱câu 。 曰viết 。 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 相tương 續tục 力lực 者giả 有hữu 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 心tâm 。 與dữ 自tự 體thể 愛ái 相tương 應ứng 。 於ư 三tam 界giới 中trung 。 各các 令linh 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 界giới 生sanh 相tương 續tục 。 一nhất 者giả 從tùng 欲dục 界giới 沒một 。 還hoàn 生sanh 欲dục 界giới 。 即tức 以dĩ 欲dục 界giới 自tự 體thể 愛ái 相tương 應ứng 。 命mạng 終chung 心tâm 結kết 生sanh 相tương 續tục 。 二nhị 者giả 從tùng 欲dục 界giới 沒một 。 若nhược 生sanh 色sắc 界giới 。 即tức 以dĩ 色sắc 界giới 自tự 體thể 愛ái 相tương 應ứng 命mạng 終chung 心tâm 結kết 生sanh 相tương 續tục 。 三tam 者giả 從tùng 欲dục 界giới 沒một 。 若nhược 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 即tức 以dĩ 無vô 色sắc 界giới 。 自tự 體thể 愛ái 相tương 應ứng 命mạng 終chung 心tâm 結kết 生sanh 相tương 續tục 。 如như 是thị 欲dục 界giới 沒một 有hữu 三tam 種chủng 。 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 沒một 各các 有hữu 三tam 種chủng 。 共cộng 成thành 九cửu 種chủng 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 解giải (# 二nhị )# 。 初sơ 破phá 前tiền 非phi 二nhị 申thân 正chánh 義nghĩa 。

○# 初sơ 破phá 前tiền 非phi 。

有hữu 義nghĩa 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 二nhị 斷đoạn 。 論luận 說thuyết 預dự 流lưu 果quả 。 已dĩ 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 一nhất 分phần/phân 有hữu 支chi 無vô 全toàn 斷đoạn 者giả 故cố 。 若nhược 無vô 明minh 支chi 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 寧ninh 說thuyết 預dự 流lưu 無vô 全toàn 斷đoạn 者giả 。 若nhược 愛ái 取thủ 支chi 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 寧ninh 說thuyết 彼bỉ 已dĩ 斷đoạn 一nhất 切thiết 支chi 一nhất 分phần/phân 。 又hựu 說thuyết 全toàn 界giới 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 能năng 結kết 生sanh 。 徃# 惡ác 趣thú 行hành 唯duy 分phân 別biệt 起khởi 煩phiền 惱não 能năng 發phát 。 不bất 言ngôn 潤nhuận 生sanh 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 謂vị 感cảm 後hậu 有hữu 行hành 皆giai 見kiến 所sở 斷đoạn 發phát 。 由do 此thử 故cố 知tri 無vô 明minh 愛ái 取thủ 三tam 支chi 。 亦diệc 通thông 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 。

初sơ 標tiêu 通thông 二nhị 斷đoạn 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 。 次thứ 引dẫn 論luận 證chứng 破phá 前tiền 唯duy 二nhị 斷đoạn 。 三tam 結kết 出xuất 三tam 支chi 皆giai 通thông 二nhị 斷đoạn 。 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 者giả 。 前tiền 云vân 餘dư 九cửu 皆giai 通thông 二nhị 斷đoạn 。 今kim 云vân 一nhất 切thiết 。 則tắc 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 皆giai 在tại 其kỳ 中trung 。 證chứng 於ư 瑜du 伽già 可khả 知tri 。 若nhược 汝nhữ 前tiền 說thuyết 無vô 明minh 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 是thị 預dự 流lưu 全toàn 斷đoạn 矣hĩ 。 論luận 中trung 寧ninh 說thuyết 預dự 流lưu 無vô 全toàn 斷đoạn 。 而nhi 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 乎hồ 。 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 之chi 非phi 可khả 知tri 。 若nhược 汝nhữ 前tiền 說thuyết 愛ái 取thủ 二nhị 支chi 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 是thị 初sơ 果quả 全toàn 不bất 斷đoạn 矣hĩ 。 論luận 中trung 寧ninh 說thuyết 預dự 流lưu 已dĩ 斷đoạn 一nhất 分phần/phân 。 非phi 全toàn 不bất 斷đoạn 乎hồ 。 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 之chi 非phi 又hựu 可khả 知tri 。 不bất 獨độc 此thử 也dã 。 論luận 中trung 又hựu 說thuyết 全toàn 欲dục 界giới 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 乃nãi 至chí 全toàn 無vô 色sắc 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 全toàn 界giới 。 一nhất 界giới 也dã 。 各các 三tam 界giới 煩phiền 惱não 。 皆giai 能năng 結kết 生sanh 相tương 續tục 。 不bất 言ngôn 潤nhuận 生sanh 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 豈khởi 愛ái 取thủ 支chi 唯duy 修tu 斷đoạn 耶da 。 又hựu 說thuyết 徃# 惡ác 趣thú 行hành 。 唯duy 分phân 別biệt 起khởi 煩phiền 惱não 能năng 發phát 。 不bất 謂vị 一nhất 切thiết 感cảm 後hậu 有hữu 行hành 。 皆giai 見kiến 所sở 斷đoạn 煩phiền 惱não 所sở 發phát 。 豈khởi 無vô 明minh 支chi 唯duy 見kiến 斷đoạn 耶da 。 故cố 知tri 不bất 獨độc 餘dư 九cửu 通thông 於ư 二nhị 斷đoạn 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 三tam 支chi 亦diệc 通thông 二nhị 斷đoạn 。 問vấn 。 又hựu 說thuyết 全toàn 界giới 至chí 煩phiền 惱não 能năng 發phát 是thị 一nhất 叚giả 。 不bất 言ngôn 潤nhuận 生sanh 至chí 見kiến 所sở 斷đoạn 發phát 是thị 一nhất 叚giả 。 釋thích 中trung 何hà 為vi 以dĩ 後hậu 叚giả 拆# 合hợp 上thượng 叚giả 中trung 之chi 二nhị 句cú 釋thích 耶da 。 曰viết 。 但đãn 知tri 不bất 言ngôn 二nhị 字tự 。 謂vị 之chi 一nhất 字tự 。 釋thích 義nghĩa 自tự 昭chiêu 然nhiên 矣hĩ 。 何hà 則tắc 不bất 言ngôn 不bất 字tự 。 當đương 貫quán 下hạ 謂vị 字tự 。 而nhi 釋thích 中trung 於ư 謂vị 上thượng 下hạ 一nhất 不bất 字tự 。 以dĩ 上thượng 言ngôn 字tự 作tác 下hạ 謂vị 字tự 。 以dĩ 下hạ 謂vị 字tự 作tác 上thượng 言ngôn 字tự 。 其kỳ 義nghĩa 自tự 明minh 矣hĩ 。

○# 二nhị 申thân 正chánh 義nghĩa 。

然nhiên 無vô 明minh 支chi 正chánh 發phát 行hạnh 者giả 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 助trợ 者giả 不bất 定định 。 愛ái 取thủ 二nhị 支chi 正chánh 潤nhuận 生sanh 者giả 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 助trợ 者giả 不bất 定định 。 又hựu 染nhiễm 汙ô 法pháp 自tự 性tánh 應ưng 斷đoạn 。 對đối 治trị 起khởi 時thời 彼bỉ 永vĩnh 斷đoạn 故cố 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 不bất 染nhiễm 汙ô 法pháp 。 非phi 性tánh 應ưng 斷đoạn 。 不bất 違vi 道đạo 故cố 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 說thuyết 之chi 為vi 斷đoạn 。 一nhất 離ly 縛phược 故cố 。 謂vị 斷đoạn 緣duyên 彼bỉ 雜tạp 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 二nhị 不bất 生sanh 故cố 。 謂vị 斷đoạn 彼bỉ 依y 。 令linh 永vĩnh 不bất 起khởi 。 依y 離ly 縛phược 斷đoạn 。 說thuyết 有hữu 漏lậu 善thiện 無vô 覆phú 無vô 記ký 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 依y 不bất 生sanh 斷đoạn 。 說thuyết 諸chư 惡ác 趣thú 無vô 想tưởng 定định 等đẳng 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 說thuyết 十thập 二nhị 支chi 通thông 二nhị 斷đoạn 者giả 。 於ư 前tiền 諸chư 斷đoạn 如như 應ưng 當đương 知tri 。

初sơ 明minh 無vô 明minh 愛ái 取thủ 三tam 支chi 。 次thứ 明minh 行hành 及cập 老lão 死tử 九cửu 支chi 。 三tam 結kết 示thị 諸chư 支chi 斷đoạn 義nghĩa 。 正chánh 發phát 惡ác 趣thú 行hành 無vô 明minh 。 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 發phát 善thiện 趣thú 行hành 無vô 明minh 則tắc 通thông 二nhị 斷đoạn 。 正chánh 潤nhuận 生sanh 愛ái 取thủ 唯duy 修tu 所sở 斷đoạn 助trợ 潤nhuận 生sanh 者giả 亦diệc 通thông 二nhị 斷đoạn 。 總tổng 之chi 正chánh 發phát 正chánh 潤nhuận 者giả 局cục 助trợ 發phát 助trợ 潤nhuận 者giả 通thông 也dã 故cố 云vân 不bất 定định 。 染nhiễm 汙ô 法pháp 自tự 性tánh 應ưng 斷đoạn 者giả 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 三tam 支chi 及cập 行hành 有hữu 一nhất 分phần/phân 。 性tánh 是thị 煩phiền 惱não 曰viết 染nhiễm 汙ô 法pháp 自tự 性tánh 應ưng 斷đoạn 。 對đối 治trị 起khởi 時thời 彼bỉ 永vĩnh 斷đoạn 者giả 。 即tức 出xuất 世thế 道đạo 障chướng 治trị 相tương 違vi 曰viết 永vĩnh 斷đoạn 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 不bất 染nhiễm 汙ô 者giả 。 謂vị 行hành 有hữu 一nhất 分phần/phân 。 即tức 有hữu 漏lậu 善thiện 識thức 等đẳng 五ngũ 。 及cập 生sanh 等đẳng 二nhị 果quả 。 體thể 唯duy 無vô 記ký 曰viết 不bất 染nhiễm 汙ô 法pháp 。 此thử 皆giai 不bất 違vi 道Đạo 品Phẩm 曰viết 非phi 性tánh 應ưng 斷đoạn 也dã 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 說thuyết 斷đoạn 。 一nhất 離ly 縛phược 故cố 。 二nhị 不bất 生sanh 故cố 。 離ly 縛phược 者giả 。 斷đoạn 離ly 緣duyên 彼bỉ 煩phiền 惱não 雜tạp 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 緣duyên 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 是thị 第đệ 七thất 俱câu 生sanh 我ngã 貪tham 等đẳng 。 緣duyên 彼bỉ 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 生sanh 等đẳng 二nhị 支chi 之chi 異dị 熟thục 果quả 。 雜tạp 彼bỉ 煩phiền 惱não 。 是thị 第đệ 七thất 我ngã 見kiến 慢mạn 等đẳng 。 由do 我ngã 見kiến 故cố 。 令linh 六lục 識thức 中trung 所sở 起khởi 施thí 等đẳng 善thiện 法Pháp 不bất 能năng 忘vong 相tương/tướng 。 故cố 名danh 雜tạp 彼bỉ 。 即tức 善thiện 中trung 雜tạp 彼bỉ 著trước 相tương/tướng 之chi 煩phiền 惱não 也dã 。 依y 斷đoạn 此thử 二nhị 煩phiền 惱não 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 行hành 有hữu 二nhị 支chi 中trung 一nhất 分phần/phân 有hữu 漏lậu 善thiện 。 及cập 識thức 等đẳng 五ngũ 與dữ 生sanh 等đẳng 二nhị 果quả 。 合hợp 有hữu 九cửu 支chi 。 惟duy 修tu 所sở 斷đoạn 。 二nhị 不bất 生sanh 者giả 。 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 為vi 依y 。 彼bỉ 等đẳng 生sanh 起khởi 。 斷đoạn 此thử 煩phiền 惱não 。 彼bỉ 永vĩnh 不bất 生sanh 。 依y 不bất 生sanh 義nghĩa 。 說thuyết 行hành 有hữu 二nhị 支chi 一nhất 分phần/phân 感cảm 惡ác 趣thú 行hành 。 并tinh 招chiêu 無vô 想tưởng 果quả 有hữu 漏lậu 善thiện 定định 。 及cập 有hữu 中trung 攝nhiếp 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 。 以dĩ 因nhân 該cai 果quả 。 具cụ 生sanh 老lão 死tử 。 是thị 故cố 亦diệc 合hợp 為vi 九cửu 。 唯duy 見kiến 所sở 斷đoạn 。 是thị 則tắc 說thuyết 十thập 二nhị 支chi 通thông 二nhị 斷đoạn 者giả 。 三tam 支chi 依y 正chánh 助trợ 說thuyết 通thông 二nhị 斷đoạn 。 餘dư 九cửu 依y 二nhị 義nghĩa 說thuyết 通thông 二nhị 斷đoạn 。 故cố 云vân 如như 應ưng 當đương 知tri 。

○# 十thập 一nhất 三tam 受thọ 相tương/tướng 攝nhiếp 門môn 。

十thập 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 俱câu 。 受thọ 不bất 與dữ 受thọ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 分phần 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 容dung 捨xả 故cố 。 十thập 一nhất 苦khổ 俱câu 。 非phi 受thọ 俱câu 故cố 。

十thập 樂nhạo/nhạc/lạc 捨xả 俱câu 。 謂vị 十thập 支chi 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 受thọ 捨xả 受thọ 俱câu 也dã 。 除trừ 受thọ 支chi 老lão 死tử 支chi 者giả 。 以dĩ 受thọ 不bất 與dữ 受thọ 共cộng 相tương 應ưng 故cố 。 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 分phần 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 容dung 捨xả 故cố 。 十thập 一nhất 支chi 與dữ 苦khổ 受thọ 相tương 應ứng 。 唯duy 除trừ 受thọ 支chi 。 亦diệc 以dĩ 受thọ 非phi 受thọ 俱câu 。

○# 十thập 二nhị 三tam 苦khổ 分phân 別biệt 門môn 。

十thập 一nhất 少thiểu 分phần 壞hoại 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 立lập 壞hoại 。 故cố 不bất 說thuyết 之chi 。 十thập 二nhị 少thiểu 分phần 苦khổ 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 切thiết 支chi 中trung 有hữu 苦khổ 受thọ 故cố 。 十thập 二nhị 全toàn 分phần/phân 行hành 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 皆giai 行hành 苦khổ 故cố 。 依y 捨xả 受thọ 說thuyết 十thập 一nhất 少thiểu 分phần 除trừ 老lão 死tử 支chi 。 如như 壞hoại 苦khổ 說thuyết 。 實thật 義nghĩa 如như 是thị 。 諸chư 聖thánh 教giáo 中trung 隨tùy 彼bỉ 相tương/tướng 增tăng 所sở 說thuyết 不bất 定định 。

十thập 二nhị 支chi 中trung 除trừ 老lão 死tử 支chi 。 餘dư 十thập 一nhất 支chi 少thiểu 分phần 壞hoại 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 老lão 死tử 不bất 說thuyết 者giả 。 以dĩ 壞hoại 苦khổ 依y 樂nhạo/nhạc/lạc 變biến 而nhi 立lập 。 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 壞hoại 從tùng 何hà 立lập 。 十thập 二nhị 支chi 少thiểu 分phần 苦khổ 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 依y 苦khổ 受thọ 立lập 苦khổ 苦khổ 。 一nhất 切thiết 支chi 中trung 容dung 有hữu 苦khổ 受thọ 俱câu 故cố 。 曰viết 苦khổ 苦khổ 攝nhiếp 也dã 。 十thập 二nhị 支chi 全toàn 分phần/phân 行hành 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 。 是thị 剎sát 那na 性tánh 。 皆giai 行hành 苦khổ 故cố 。 曰viết 行hành 苦khổ 攝nhiếp 也dã 。 依y 捨xả 受thọ 說thuyết 十thập 一nhất 少thiểu 分phần 除trừ 老lão 死tử 支chi 如như 壞hoại 苦khổ 說thuyết 者giả 。 謂vị 若nhược 依y 行hành 苦khổ 對đối 捨xả 受thọ 者giả 。 十thập 一nhất 少thiểu 分phần 行hành 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 老lão 死tử 位vị 中trung 無vô 容dung 捨xả 故cố 。 無vô 捨xả 故cố 無vô 行hành 苦khổ 。 如như 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 無vô 壞hoại 苦khổ 。 曰viết 如như 壞hoại 苦khổ 說thuyết 也dã 。 實thật 義nghĩa 如như 是thị 。 指chỉ 上thượng 論luận 所sở 攝nhiếp 是thị 真chân 實thật 義nghĩa 。 若nhược 諸chư 聖thánh 教giáo 中trung 。 隨tùy 彼bỉ 增tăng 盛thịnh 之chi 相tướng 而nhi 言ngôn 。 則tắc 所sở 說thuyết 不bất 定định 。 不bất 可khả 惑hoặc 於ư 隨tùy 相tương/tướng 不bất 定định 之chi 說thuyết 。 遂toại 疑nghi 於ư 真chân 實thật 一nhất 定định 之chi 說thuyết 也dã 。 問vấn 。 苦khổ 苦khổ 壞hoại 苦khổ 。 皆giai 言ngôn 少thiểu 分phần 。 行hành 苦khổ 卻khước 言ngôn 全toàn 分phần/phân 何hà 也dã 。 曰viết 。 以dĩ 十thập 二nhị 支chi 具cụ 三tam 苦khổ 性tánh 。 若nhược 是thị 二nhị 苦khổ 必tất 是thị 行hành 苦khổ 。 故cố 言ngôn 全toàn 分phần/phân 。 有hữu 是thị 行hành 苦khổ 而nhi 非phi 二nhị 苦khổ 。 又hựu 此thử 二nhị 苦khổ 。 各các 不bất 相tương 攝nhiếp 。 故cố 云vân 少thiểu 分phần 。

○# 十thập 三tam 四Tứ 諦Đế 相tương/tướng 攝nhiếp 門môn 。

皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 取thủ 蘊uẩn 性tánh 故cố 。 五ngũ 亦diệc 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 業nghiệp 煩phiền 惱não 性tánh 故cố 。

此thử 十thập 二nhị 支chi 。 於ư 四Tứ 諦Đế 中trung 。 皆giai 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 以dĩ 十thập 二nhị 支chi 是thị 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 性tánh 。 實thật 苦khổ 不bất 離ly 取thủ 蘊uẩn 。 豈khởi 非phi 苦Khổ 諦Đế 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 行hành 有hữu 五ngũ 支chi 。 亦diệc 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 以dĩ 是thị 惑hoặc 業nghiệp 性tánh 故cố 。 實thật 因nhân 不bất 離ly 業nghiệp 惑hoặc 。 豈khởi 非phi 集Tập 諦Đế 。

○# 十thập 四tứ 四tứ 緣duyên 分phân 別biệt 門môn (# 四tứ )# 。 初sơ 通thông 明minh 四tứ 緣duyên 二nhị 別biệt 明minh 因nhân 緣duyên 三tam 別biệt 明minh 二nhị 緣duyên 四tứ 結kết 指chỉ 無vô 方phương 。

○# 初sơ 通thông 明minh 四tứ 緣duyên 。

諸chư 支chi 相tương 望vọng 。 增tăng 上thượng 定định 有hữu 。 餘dư 之chi 三tam 緣duyên 。 有hữu 無vô 不bất 定định 。 契Khế 經Kinh 依y 定định 。 唯duy 說thuyết 有hữu 一nhất 。

定định 有hữu 者giả 以dĩ 增tăng 上thượng 寬khoan 故cố 。 有hữu 無vô 不bất 定định 者giả 。 以dĩ 餘dư 三tam 局cục 故cố 。 依y 定định 說thuyết 唯duy 一nhất 增tăng 上thượng 也dã 。 又hựu 此thử 亦diệc 可khả 是thị 已dĩ 明minh 增tăng 上thượng 。 故cố 下hạ 但đãn 明minh 三tam 緣duyên 不bất 定định 。

○# 二nhị 別biệt 明minh 因nhân 緣duyên 。

愛ái 望vọng 於ư 取thủ 。 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 。 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 是thị 業nghiệp 種chủng 者giả 。 行hành 望vọng 於ư 識thức 亦diệc 作tác 因nhân 緣duyên 。 餘dư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 而nhi 集tập 論luận 說thuyết 無vô 明minh 望vọng 行hành 。 有hữu 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 無vô 明minh 時thời 業nghiệp 習tập 氣khí 說thuyết 。 無vô 明minh 俱câu 故cố 假giả 說thuyết 無vô 明minh 。 實thật 是thị 行hành 種chủng 。 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 諸chư 支chi 相tương 望vọng 。 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 依y 現hiện 愛ái 取thủ 。 唯duy 業nghiệp 有hữu 說thuyết 。

別biệt 明minh 因nhân 緣duyên 之chi 有hữu 無vô 也dã 。 初sơ 正chánh 明minh 實thật 義nghĩa 。 次thứ 會hội 通thông 論luận 義nghĩa 。 實thật 義nghĩa 者giả 。 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 等đẳng 。 皆giai 有hữu 因nhân 緣duyên 也dã 。 愛ái 望vọng 取thủ 有hữu 者giả 。 取thủ 之chi 現hiện 行hành 由do 愛ái 增tăng 盛thịnh 而nhi 現hiện 。 愛ái 是thị 現hiện 取thủ 之chi 種chủng 。 故cố 有hữu 因nhân 緣duyên 。 有hữu 望vọng 生sanh 有hữu 者giả 。 有hữu 即tức 愛ái 取thủ 已dĩ 潤nhuận 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 名danh 有hữu 。 生sanh 即tức 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 現hiện 行hành 名danh 生sanh 。 現hiện 從tùng 種chủng 生sanh 。 故cố 有hữu 因nhân 緣duyên 。 行hành 望vọng 識thức 有hữu 者giả 。 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 是thị 識thức 種chủng 。 行hành 非phi 識thức 之chi 親thân 因nhân 。 若nhược 說thuyết 識thức 支chi 是thị 業nghiệp 種chủng 者giả 。 行hành 望vọng 于vu 識thức 有hữu 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 故cố 云vân 亦diệc 作tác 因nhân 緣duyên 。 餘dư 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 此thử 外ngoại 八bát 支chi 曰viết 餘dư 。 相tương 望vọng 者giả 。 謂vị 無vô 明minh 望vọng 行hành 。 識thức 望vọng 名danh 色sắc 。 名danh 色sắc 望vọng 六lục 入nhập 。 六lục 入nhập 望vọng 觸xúc 。 觸xúc 望vọng 於ư 受thọ 。 受thọ 望vọng 於ư 愛ái 。 取thủ 望vọng 於ư 有hữu 。 生sanh 望vọng 老lão 死tử 。 皆giai 非phi 親thân 因nhân 自tự 果quả 。 故cố 無vô 因nhân 緣duyên 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 餘dư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 義nghĩa 。 何hà 故cố 集tập 論luận 說thuyết 無vô 明minh 望vọng 行hành 有hữu 因nhân 緣duyên 耶da 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 有hữu 是thị 假giả 說thuyết 。 以dĩ 依y 無vô 明minh 俱câu 時thời 。 思tư 業nghiệp 之chi 習tập 氣khí 。 假giả 說thuyết 業nghiệp 種chủng 以dĩ 為vi 無vô 明minh 。 實thật 是thị 行hành 種chủng 作tác 因nhân 而nhi 生sanh 行hành 支chi 耳nhĩ 。 恐khủng 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 有hữu 因nhân 緣duyên 。 何hà 故cố 瑜du 伽già 說thuyết 諸chư 支chi 相tương 望vọng 無vô 因nhân 緣duyên 耶da 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 瑜du 伽già 說thuyết 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 謂vị 依y 現hiện 行hành 之chi 愛ái 。 望vọng 現hiện 行hành 之chi 取thủ 。 非phi 從tùng 自tự 種chủng 安an 得đắc 因nhân 緣duyên 。 豈khởi 比tỉ 夫phu 前tiền 之chi 以dĩ 愛ái 增tăng 取thủ 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 耶da 。 瑜du 伽già 說thuyết 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 。 無vô 因nhân 緣duyên 者giả 。 唯duy 業nghiệp 有hữu 說thuyết 。 謂vị 以dĩ 業nghiệp 種chủng 為vi 有hữu 。 業nghiệp 非phi 識thức 體thể 。 但đãn 可khả 增tăng 上thượng 。 非phi 是thị 因nhân 緣duyên 。 豈khởi 比tỉ 夫phu 前tiền 之chi 以dĩ 識thức 種chủng 起khởi 生sanh 現hiện 行hành 得đắc 為vi 因nhân 緣duyên 耶da 。 是thị 則tắc 此thử 論luận 之chi 無vô 不bất 乖quai 集tập 論luận 之chi 有hữu 。 此thử 論luận 之chi 有hữu 。 不bất 逆nghịch 瑜du 伽già 之chi 無vô 。 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 爾nhĩ 也dã 。

○# 三tam 別biệt 明minh 二nhị 緣duyên 。

無vô 明minh 望vọng 行hành 。 愛ái 望vọng 於ư 取thủ 。 生sanh 望vọng 老lão 死tử 。 有hữu 餘dư 二nhị 緣duyên 。 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 。 受thọ 望vọng 於ư 愛ái 。 無vô 等đẳng 無vô 間gian 。 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 餘dư 支chi 相tương 望vọng 。 二nhị 俱câu 非phi 有hữu 。

別biệt 明minh 二nhị 緣duyên 有hữu 無vô 也dã 。 有hữu 餘dư 二nhị 緣duyên 者giả 。 無vô 明minh 至chí 死tử 。 皆giai 以dĩ 現hiện 行hành 相tương 望vọng 。 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 所sở 緣duyên 緣duyên 。 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 前tiền 無vô 明minh 心tâm 所sở 滅diệt 。 引dẫn 後hậu 行hành 思tư 心tâm 。 前tiền 愛ái 心tâm 所sở 滅diệt 。 引dẫn 後hậu 取thủ 之chi 心tâm 。 生sanh 及cập 老lão 死tử 。 但đãn 是thị 識thức 與dữ 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 衰suy 變biến 。 增tăng 長trưởng 心tâm 滅diệt 。 引dẫn 生sanh 衰suy 變biến 。 故cố 此thử 三tam 位vị 。 有hữu 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 。 行hành 思tư 等đẳng 心tâm 所sở 。 唯duy 在tại 意ý 識thức 可khả 得đắc 反phản 緣duyên 無vô 明minh 。 無vô 明minh 即tức 行hành 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 。 取thủ 亦diệc 反phản 緣duyên 前tiền 愛ái 。 愛ái 即tức 取thủ 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 。 老lão 死tử 位vị 中trung 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 。 可khả 緣duyên 生sanh 位vị 色sắc 心tâm 。 生sanh 即tức 老lão 死tử 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 。 故cố 此thử 三tam 位vị 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 有hữu 望vọng 於ư 生sanh 。 受thọ 望vọng 於ư 愛ái 。 無vô 等đẳng 無vô 間gian 。 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 。 無vô 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 以dĩ 前tiền 後hậu 現hiện 行hành 引dẫn 生sanh 曰viết 等đẳng 無vô 間gian 。 今kim 有hữu 是thị 種chủng 子tử 。 生sanh 是thị 現hiện 行hành 。 受thọ 是thị 種chủng 子tử 。 愛ái 是thị 現hiện 行hành 。 則tắc 等đẳng 無vô 間gian 從tùng 何hà 而nhi 引dẫn 。 故cố 無vô 等đẳng 無vô 間gian 也dã 。 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 。 生sanh 自tự 現hiện 行hành 。 能năng 緣duyên 有hữu 種chủng 。 愛ái 是thị 現hiện 行hành 能năng 緣duyên 受thọ 種chủng 。 則tắc 受thọ 為vi 愛ái 支chi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 有hữu 為vi 生sanh 支chi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 故cố 曰viết 有hữu 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 餘dư 支chi 相tương 望vọng 二nhị 俱câu 非phi 有hữu 者giả 。 謂vị 行hành 望vọng 於ư 識thức 。 乃nãi 至chí 取thủ 望vọng 於ư 有hữu 。 其kỳ 果quả 皆giai 非phi 現hiện 行hành 心tâm 心tâm 所sở 相tương/tướng 引dẫn 生sanh 故cố 。 如như 識thức 等đẳng 至chí 受thọ 。 皆giai 是thị 種chủng 子tử 。 有hữu 亦diệc 種chủng 子tử 。 而nhi 行hành 為vi 識thức 因nhân 。 取thủ 為vi 有hữu 因nhân 。 雖tuy 是thị 現hiện 行hành 。 然nhiên 所sở 生sanh 識thức 有hữu 。 即tức 是thị 種chủng 故cố 。 是thị 以dĩ 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 既ký 非phi 現hiện 行hành 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 緣duyên 慮lự 無vô 故cố 。 無vô 所sở 緣duyên 緣duyên 。 曰viết 二nhị 俱câu 非phi 有hữu 也dã 。

○# 四tứ 結kết 指chỉ 無vô 方phương 。

此thử 中trung 且thả 依y 隣lân 近cận 順thuận 次thứ 不bất 相tương 雜tạp 亂loạn 。 實thật 緣duyên 起khởi 說thuyết 。 異dị 此thử 相tương 望vọng 。 為vi 緣duyên 不bất 定định 。 諸chư 聰thông 慧tuệ 者giả 。 如như 理lý 應ưng 思tư 。

總tổng 結kết 有hữu 支chi 於ư 四tứ 緣duyên 中trung 。 唯duy 依y 四tứ 義nghĩa 。 立lập 緣duyên 起khởi 也dã 。 一nhất 鄰lân 近cận 。 如như 無vô 明minh 鄰lân 行hành 。 行hành 近cận 識thức 等đẳng 。 二nhị 順thuận 次thứ 。 如như 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 順thuận 其kỳ 序tự 等đẳng 。 三tam 不bất 雜tạp 。 如như 無vô 明minh 唯duy 無vô 明minh 。 不bất 雜tạp 行hành 業nghiệp 等đẳng 。 四tứ 實thật 說thuyết 。 如như 唯duy 據cứ 各các 支chi 實thật 種chủng 現hiện 說thuyết 無vô 所sở 假giả 借tá 等đẳng 。 異dị 此thử 相tương 望vọng 為vi 緣duyên 不bất 定định 者giả 。 如như 異dị 上thượng 鄰lân 近cận 則tắc 為vi 隔cách 越việt 。 於ư 一nhất 支chi 法pháp 。 越việt 一nhất 越việt 二nhị 越việt 多đa 支chi 故cố 。 異dị 上thượng 順thuận 次thứ 則tắc 為vi 逆nghịch 次thứ 。 如như 從tùng 老lão 死tử 乃nãi 至chí 無vô 明minh 。 不bất 以dĩ 無vô 明minh 為vi 行hành 之chi 緣duyên 故cố 。 異dị 上thượng 不bất 雜tạp 則tắc 為vi 雜tạp 亂loạn 。 如như 說thuyết 業nghiệp 種chủng 名danh 識thức 支chi 等đẳng 故cố 。 異dị 上thượng 實thật 說thuyết 。 則tắc 為vi 假giả 說thuyết 。 如như 說thuyết 無vô 明minh 俱câu 時thời 思tư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 實thật 是thị 行hành 種chủng 。 假giả 說thuyết 無vô 明minh 等đẳng 故cố 。 故cố 云vân 異dị 此thử 四tứ 義nghĩa 相tương 望vọng 。 為vi 緣duyên 則tắc 不bất 定định 也dã 。 隔cách 越việt 乃nãi 至chí 假giả 說thuyết 。 不bất 能năng 盡tận 述thuật 。 故cố 曰viết 如như 理lý 應ưng 思tư 。 上thượng 四tứ 科khoa 中trung 第đệ 三tam 義nghĩa 門môn 一nhất 科khoa 竟cánh 。

○# 四tứ 相tương/tướng 攝nhiếp 。

惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 三tam 攝nhiếp 十thập 二nhị 者giả 。 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 是thị 惑hoặc 所sở 攝nhiếp 。 行hành 有hữu 一nhất 分phân 是thị 業nghiệp 所sở 攝nhiếp 。 七thất 有hữu 一nhất 分phân 是thị 苦khổ 所sở 攝nhiếp 。 有hữu 處xứ 說thuyết 業nghiệp 全toàn 攝nhiếp 有hữu 者giả 。 應ưng 知tri 彼bỉ 依y 業nghiệp 有hữu 說thuyết 故cố 。 有hữu 處xứ 說thuyết 識thức 業nghiệp 所sở 攝nhiếp 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 業nghiệp 種chủng 為vi 識thức 支chi 故cố 。 惑hoặc 業nghiệp 所sở 招chiêu 獨độc 名danh 苦khổ 者giả 。 唯duy 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 。 為vi 生sanh 厭yếm 故cố 。 由do 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 即tức 十thập 二nhị 支chi 。 故cố 此thử 能năng 令linh 生sanh 死tử 相tương 續tục 。

初sơ 牒điệp 標tiêu 明minh 攝nhiếp 。 二nhị 會hội 通thông 他tha 論luận 。 三tam 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 四tứ 結kết 答đáp 前tiền 問vấn 。 前tiền 言ngôn 此thử 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 應ưng 知tri 總tổng 攝nhiếp 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 今kim 牒điệp 前tiền 標tiêu 釋thích 云vân 。 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 三tam 攝nhiếp 十thập 二nhị 者giả 。 謂vị 無vô 明minh 愛ái 取thủ 。 三tam 支chi 是thị 惑hoặc 道đạo 所sở 攝nhiếp 。 行hành 支chi 及cập 有hữu 支chi 一nhất 分phần/phân 。 是thị 業nghiệp 道đạo 所sở 攝nhiếp 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 至chí 老lão 死tử 七thất 支chi 。 及cập 有hữu 一nhất 分phần/phân 。 是thị 苦khổ 道đạo 所sở 攝nhiếp 也dã 。 恐khủng 疑nghi 他tha 論luận 與dữ 此thử 所sở 攝nhiếp 不bất 同đồng 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 有hữu 處xứ 說thuyết 業nghiệp 全toàn 攝nhiếp 有hữu 者giả 。 應ưng 知tri 彼bỉ 依y 業nghiệp 有hữu 說thuyết 。 不bất 依y 有hữu 種chủng 說thuyết 故cố 。 有hữu 處xứ 說thuyết 識thức 業nghiệp 所sở 攝nhiếp 者giả 。 彼bỉ 說thuyết 業nghiệp 種chủng 為vi 識thức 支chi 。 不bất 說thuyết 識thức 種chủng 名danh 識thức 支chi 故cố 。 又hựu 恐khủng 問vấn 曰viết 。 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 皆giai 是thị 苦khổ 攝nhiếp 獨độc 言ngôn 惑hoặc 業nghiệp 所sở 招chiêu 識thức 等đẳng 七thất 支chi 唯duy 苦khổ 攝nhiếp 者giả 何hà 也dã 。 故cố 釋thích 云vân 。 唯duy 苦Khổ 諦Đế 攝nhiếp 不bất 通thông 集tập 者giả 。 為vi 使sử 有hữu 情tình 知tri 苦khổ 生sanh 厭yếm 惡ác 故cố 。 厭yếm 始thỉ 離ly 。 離ly 則tắc 斷đoạn 。 斷đoạn 則tắc 不bất 相tương 續tục 矣hĩ 前tiền 云vân 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 。 惑hoặc 業nghiệp 苦khổ 即tức 十thập 二nhị 支chi 。 故cố 此thử 能năng 令linh 生sanh 死tử 。 相tương 續tục 以dĩ 上thượng 論luận 釋thích 中trung 四tứ 解giải 第đệ 三tam 解giải 竟cánh 。

○# 四tứ 第đệ 四tứ 解giải (# 二nhị )# 。 初sơ 標tiêu 生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 。 二nhị 釋thích 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 。

○# 初sơ 標tiêu 生sanh 死tử 因nhân 緣duyên 。

復phục 次thứ 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 內nội 因nhân 緣duyên 。 不bất 待đãi 外ngoại 緣duyên 。 故cố 唯duy 有hữu 識thức 。 因nhân 謂vị 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 二nhị 業nghiệp 正chánh 感cảm 生sanh 死tử 。 故cố 說thuyết 為vi 因nhân 。 緣duyên 謂vị 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 障chướng 。 助trợ 感cảm 生sanh 死tử 故cố 說thuyết 為vi 緣duyên 。

第đệ 四tứ 師sư 重trọng/trùng 釋thích 頌tụng 文văn 。 立lập 內nội 因nhân 緣duyên 。 顯hiển 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 不bất 離ly 唯duy 識thức 也dã 。 正chánh 感cảm 曰viết 因nhân 。 以dĩ 二nhị 業nghiệp 為vi 正chánh 。 且thả 約ước 招chiêu 感cảm 生sanh 死tử 顯hiển 現hiện 而nhi 說thuyết 。 助trợ 感cảm 曰viết 緣duyên 。 以dĩ 二nhị 障chướng 為vi 助trợ 。 但đãn 約ước 增tăng 上thượng 緣duyên 說thuyết 。

○# 二nhị 釋thích 二nhị 種chủng 生sanh 死tử (# 三tam )# 。 初sơ 釋thích 相tương/tướng 二nhị 料liệu 簡giản 三tam 屬thuộc 頌tụng 。

○# 初sơ 釋thích 相tương/tướng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 生sanh 死tử 有hữu 二nhị 。 一nhất 分phần/phân 叚giả 生sanh 死tử 。 謂vị 諸chư 有hữu 漏lậu 。 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 由do 煩phiền 惱não 障chướng 緣duyên 助trợ [執/力]# 力lực 。 所sở 感cảm 三tam 界giới 麄# 異dị 熟thục 果quả 。 身thân 命mạng 短đoản 長trường/trưởng 。 隨tùy 因nhân 緣duyên 力lực 有hữu 定định 齊tề 限hạn 。 故cố 名danh 分phần/phân 叚giả 。 二nhị 不bất 思tư 議nghị 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 謂vị 諸chư 無vô 漏lậu 有hữu 分phân 別biệt 業nghiệp 。 由do 所sở 知tri 障chướng 緣duyên 助trợ [執/力]# 力lực 。 所sở 感cảm 殊thù 勝thắng 細tế 異dị 熟thục 果quả 。 由do 悲bi 願nguyện 力lực 。 改cải 轉chuyển 身thân 命mạng 無vô 定định 齊tề 限hạn 。 故cố 名danh 變biến 易dị 。 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 正chánh 所sở 資tư 感cảm 。 妙diệu 用dụng 難nan 測trắc 。 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 或hoặc 名danh 意ý 成thành 身thân 。 隨tùy 意ý 願nguyện 成thành 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 如như 取thủ 為vi 緣duyên 。 有hữu 漏lậu 業nghiệp 因nhân 。 續tục 後hậu 有hữu 者giả 。 而nhi 生sanh 三tam 有hữu 。 如như 是thị 無vô 明minh 。 習tập 地địa 為vi 緣duyên 。 無vô 漏lậu 業nghiệp 因nhân 。 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 獨Độc 覺Giác 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 生sanh 三tam 種chủng 意ý 成thành 身thân 。 亦diệc 名danh 變biến 化hóa 身thân 。 無vô 漏lậu 定định 力lực 轉chuyển 令linh 異dị 本bổn 如như 變biến 化hóa 故cố 。 如như 有hữu 論luận 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 無Vô 學Học 永vĩnh 盡tận 後hậu 有hữu 。 云vân 何hà 能năng 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 依y 變biến 化hóa 身thân 。 證chứng 無vô 上thượng 覺giác 。 非phi 業nghiệp 報báo 身thân 。 故cố 不bất 違vi 理lý 。

初sơ 徴# 標tiêu 生sanh 死tử 。 二nhị 釋thích 二nhị 生sanh 死tử 。 三tam 會hội 通thông 異dị 名danh 。 釋thích 相tương/tướng 者giả 。 釋thích 生sanh 死tử 之chi 相tướng 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 不bất 同đồng 。 生sanh 死tử 有hữu 別biệt 。 曰viết 分phần/phân 叚giả 。 曰viết 變biến 易dị 。 曰viết 意ý 成thành 變biến 化hóa 。 聖thánh 凢# 天thiên 壤nhưỡng 。 小tiểu 大đại 不bất 同đồng 。 要yếu 之chi 不bất 離ly 於ư 生sanh 滅diệt 。 故cố 曰viết 生sanh 死tử 之chi 相tướng 。 徴# 意ý 葢# 謂vị 所sở 感cảm 生sanh 死tử 。 由do 於ư 能năng 感cảm 正chánh 助trợ 。 正chánh 助trợ 障chướng 業nghiệp 。 復phục 各các 不bất 同đồng 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 意ý 生sanh 死tử 之chi 必tất 有hữu 不bất 同đồng 者giả 在tại 也dã 。 故cố 云vân 生sanh 死tử 有hữu 二nhị 。 一nhất 分phần/phân 叚giả 。 二nhị 變biến 易dị 。 分phần/phân 叚giả 者giả 。 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 為vi 感cảm 生sanh 因nhân 。 發phát 潤nhuận 煩phiền 惱não 為vi 助trợ 生sanh 緣duyên 。 三tam 界giới 麄# 異dị 熟thục 為vi 所sở 感cảm 果quả 。 隨tùy 因nhân 緣duyên 力lực 。 所sở 感cảm 身thân 命mạng 長trường 短đoản 。 有hữu 定định 齊tề 限hạn 。 不bất 能năng 前tiền 後hậu 改cải 轉chuyển 故cố 名danh 分phần/phân 叚giả 。 二nhị 不bất 思tư 議nghị 變biến 易dị 生sanh 死tử 者giả 。 謂vị 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 諸chư 業nghiệp 為vi 能năng 感cảm 因nhân 。 由do 所sở 知tri 障chướng 助trợ 力lực 為vi 能năng 感cảm 緣duyên 勝thắng 。 細tế 異dị 熟thục 為vi 所sở 感cảm 果quả 。 又hựu 名danh 變biến 易dị 者giả 。 以dĩ 由do 悲bi 願nguyện 度độ 生sanh 無vô 齊tề 限hạn 力lực 。 改cải 轉chuyển 定định 有hữu 齊tề 限hạn 身thân 命mạng 無vô 定định 齊tề 限hạn 。 故cố 名danh 變biến 易dị 。 又hựu 名danh 不bất 思tư 議nghị 者giả 。 以dĩ 由do 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 為vi 能năng 資tư 感cảm 。 正chánh 所sở 資tư 感cảm 。 妙diệu 用dụng 難nan 測trắc 。 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 恐khủng 疑nghi 不bất 思tư 議nghị 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 復phục 名danh 意ý 成thành 身thân 者giả 。 為vi 因nhân 緣duyên 有hữu 異dị 身thân 亦diệc 有hữu 異dị 耶da 。 為vi 因nhân 緣duyên 無vô 異dị 身thân 亦diệc 不bất 異dị 。 隨tùy 義nghĩa 以dĩ 立lập 名danh 耶da 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 即tức 變biến 易dị 身thân 。 或hoặc 名danh 為vi 意ý 成thành 身thân 耳nhĩ 。 以dĩ 其kỳ 隨tùy 大đại 悲bi 意ý 願nguyện 。 之chi 所sở 成thành 故cố 。 取thủ 而nhi 例lệ 之chi 。 經Kinh 云vân 。 如như 二nhị 取thủ 煩phiền 惱não 為vi 緣duyên 。 有hữu 漏lậu 善thiện 惡ác 為vi 因nhân 。 續tục 後hậu 有hữu 者giả 而nhi 生sanh 欲dục 有hữu 色sắc 有hữu 無vô 色sắc 有hữu 。 或hoặc 續tục 死tử 有hữu 後hậu 而nhi 生sanh 中trung 有hữu 生sanh 有hữu 本bổn 有hữu 。 如như 是thị 無vô 明minh 。 習tập 地địa 所sở 知tri 障chướng 為vi 緣duyên 。 無vô 漏lậu 業nghiệp 為vi 因nhân 。 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 獨Độc 覺Giác 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 。 菩Bồ 薩Tát 生sanh 三tam 種chủng 意ý 成thành 身thân 。 是thị 則tắc 此thử 以dĩ 所sở 知tri 無vô 漏lậu 因nhân 緣duyên 。 有hữu 三tam 乘thừa 而nhi 生sanh 三Tam 身Thân 。 彼bỉ 以dĩ 煩phiền 惱não 有hữu 漏lậu 因nhân 緣duyên 。 續tục 後hậu 有hữu 而nhi 生sanh 三tam 有hữu 。 此thử 三tam 乘thừa 三Tam 身Thân 。 羅La 漢Hán 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 意ý 生sanh 身thân 。 近cận 於ư 獨Độc 覺Giác 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 獨Độc 覺Giác 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 意ý 生sanh 身thân 。 近cận 於ư 菩Bồ 薩Tát 種chủng 類loại 俱câu 生sanh 無vô 行hành 作tác 意ý 生sanh 身thân 。 彼bỉ 續tục 後hậu 有hữu 者giả 而nhi 生sanh 欲dục 有hữu 。 近cận 於ư 色sắc 有hữu 。 色sắc 有hữu 近cận 於ư 無vô 色sắc 有hữu 。 或hoặc 中trung 有hữu 近cận 於ư 生sanh 有hữu 。 生sanh 有hữu 近cận 於ư 本bổn 有hữu 。 以dĩ 能năng 例lệ 所sở 。 所sở 固cố 自tự 明minh 。 以dĩ 所sở 合hợp 能năng 。 所sở 獨độc 不bất 愈dũ 明minh 乎hồ 。 仍nhưng 恐khủng 疑nghi 云vân 。 又hựu 亦diệc 名danh 變biến 化hóa 身thân 者giả 何hà 。 故cố 會hội 通thông 云vân 。 無vô 漏lậu 禪thiền 定định 力lực 。 轉chuyển 變biến 本bổn 身thân 之chi 時thời 。 似tự 如như 變biến 化hóa 。 非phi 新tân 生sanh 故cố 。 如như 有hữu 論luận 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 無Vô 學Học 永vĩnh 盡tận 後hậu 有hữu 分phần/phân 叚giả 之chi 身thân 。 何hà 能năng 出xuất 生sanh 入nhập 死tử 。 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 化hóa 度độ 有hữu 情tình 。 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 能năng 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 果quả 耶da 。 彼bỉ 論luận 答đáp 云vân 。 依y 變biến 化hóa 身thân 。 證chứng 無vô 上thượng 覺giác 。 非phi 業nghiệp 報báo 身thân 。 不bất 違vi 於ư 永vĩnh 盡tận 後hậu 有hữu 能năng 證chứng 菩Bồ 提Đề 之chi 理lý 耳nhĩ 。 問vấn 。 前tiền 云vân 悲bi 願nguyện 力lực 。 次thứ 云vân 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 。 此thử 云vân 無vô 漏lậu 定định 力lực 。 何hà 以dĩ 異dị 耶da 。 曰viết 。 但đãn 各các 隨tùy 增tăng 勝thắng 為vi 說thuyết 釋thích 所sở 立lập 名danh 。 實thật 則tắc 文văn 雖tuy 不bất 備bị 而nhi 義nghĩa 自tự 互hỗ 兼kiêm 。 問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 無vô 漏lậu 定định 力lực 。 豈khởi 得đắc 兼kiêm 悲bi 。 曰viết 。 今kim 依y 變biến 化hóa 修tu 證chứng 無vô 上thượng 之chi 果quả 。 則tắc 所sở 轉chuyển 是thị 無vô 上thượng 之chi 器khí 。 能năng 轉chuyển 豈khởi 下hạ 劣liệt 之chi 力lực 耶da 。 問vấn 。 改cải 轉chuyển 身thân 命mạng 無vô 定định 齊tề 限hạn 曰viết 變biến 易dị 矣hĩ 。 竊thiết 以dĩ 為vi 若nhược 所sở 依y 身thân 。 隨tùy 地địa 有hữu 別biệt 。 可khả 說thuyết 短đoản 長trường/trưởng 而nhi 命mạng 如như 燈đăng 燄diệm 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 異dị 於ư 分phần/phân 叚giả 一nhất 期kỳ 等đẳng 事sự 。 慿# 何hà 說thuyết 彼bỉ 無vô 定định 齊tề 限hạn 耶da 。 曰viết 。 奘tráng 師sư 云vân 。 理lý 實thật 命mạng 根căn 無vô 別biệt 分phần/phân 限hạn 。 隨tùy 所sở 依y 身thân 假giả 說thuyết 分phần/phân 限hạn 耳nhĩ 。 問vấn 。 變biến 麄# 為vi 細tế 。 易dị 短đoản 為vi 長trường/trưởng 。 有hữu 細tế 生sanh 滅diệt 曰viết 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 為vi 復phục 有hữu 可khả 指chỉ 生sanh 死tử 耶da 曰viết 。 覺giác 知tri [執/力]# 盡tận 名danh 死tử 。 入nhập 定định 還hoàn 資tư 曰viết 生sanh 也dã 。 問vấn 。 三tam 意ý 生sanh 身thân 以dĩ 何hà 為vi 體thể 。 曰viết 。 悲bi 願nguyện 為vi 體thể 。 定định 願nguyện 為vi 體thể 。 無vô 明minh 住trụ 地địa 惑hoặc 。 無vô 漏lậu 有hữu 分phân 別biệt 業nghiệp 為vi 體thể 也dã 。

○# 二nhị 料liệu 簡giản (# 三tam )# 。 初sơ 釋thích 所sở 知tri 無vô 漏lậu 能năng 感cảm 問vấn 二nhị 釋thích 資tư 感cảm 生sanh 死tử 何hà 用dụng 問vấn 三tam 釋thích 何hà 須tu 所sở 知tri 資tư 感cảm 問vấn 。

○# 初sơ 釋thích 所sở 知tri 無vô 漏lậu 能năng 感cảm 問vấn 。

若nhược 所sở 知tri 障chướng 助trợ 無vô 漏lậu 業nghiệp 能năng 感cảm 生sanh 死tử 。 二Nhị 乘Thừa 定định 性tánh 應ưng 不bất 永vĩnh 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 如như 諸chư 異dị 生sanh 拘câu 煩phiền 惱não 故cố 。 如như 何hà 道Đạo 諦Đế 實thật 能năng 感cảm 苦khổ 。 誰thùy 言ngôn 實thật 感cảm 。 不bất 爾nhĩ 如như 何hà 。 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 資tư 有hữu 漏lậu 業nghiệp 。 令linh 所sở 得đắc 果quả 相tương 續tục 長trường 時thời 。 展triển 轉chuyển 增tăng 勝thắng 。 假giả 說thuyết 名danh 感cảm 。 如như 是thị 感cảm 時thời 由do 所sở 知tri 障chướng 為vi 緣duyên 助trợ 力lực 。 非phi 獨độc 能năng 感cảm 。 然nhiên 所sở 知tri 障chướng 不bất 障chướng 解giải 脫thoát 。 無vô 能năng 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 用dụng 故cố 。

初sơ 問vấn 。 二nhị 答đáp 。 問vấn 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 承thừa 前tiền 變biến 易dị 生sanh 死tử 問vấn 云vân 。 若nhược 所sở 知tri 障chướng 助trợ 無vô 漏lậu 業nghiệp 能năng 感cảm 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 二Nhị 乘Thừa 既ký 有hữu 所sở 知tri 障chướng 在tại 。 應ưng 常thường 感cảm 生sanh 死tử 。 不bất 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 如như 異dị 生sanh 為vi 煩phiền 惱não 所sở 拘câu 不bất 能năng 解giải 脫thoát 故cố 。 次thứ 問vấn 集tập 能năng 招chiêu 苦khổ 。 道đạo 惟duy 趣thú 滅diệt 。 無vô 漏lậu 有hữu 分phân 別biệt 業nghiệp 乃nãi 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 而nhi 云vân 能năng 感cảm 變biến 易dị 。 則tắc 道Đạo 諦Đế 實thật 能năng 感cảm 苦khổ 矣hĩ 。 如như 之chi 何hà 。 答đáp 中trung 先tiên 答đáp 次thứ 問vấn 。 答đáp 云vân 誰thùy 言ngôn 實thật 感cảm 。 徴# 云vân 不bất 爾nhĩ 如như 何hà 。 釋thích 云vân 。 第đệ 四tứ 禪thiền 。 無vô 漏lậu 勝thắng 定định 。 資tư 色sắc 無vô 色sắc 已dĩ 感cảm 異dị 熟thục 。 諸chư 有hữu 漏lậu 業nghiệp 。 令linh 所sở 得đắc 果quả 相tương 續tục 增tăng 長trưởng 。 無vô 漏lậu 資tư 勝thắng 。 依y 勝thắng 助trợ 力lực 。 假giả 說thuyết 能năng 感cảm 。 非phi 無vô 漏lậu 業nghiệp 實thật 能năng 感cảm 苦khổ 。 且thả 如như 是thị 定định 願nguyện 資tư 有hữu 漏lậu 業nghiệp 感cảm 果quả 之chi 時thời 。 非phi 有hữu 漏lậu 業nghiệp 獨độc 能năng 感cảm 果quả 。 由do 所sở 知tri 障chướng 為vi 緣duyên 助trợ 力lực 。 彼bỉ 業nghiệp 方phương 能năng 感cảm 殊thù 勝thắng 果quả 。 次thứ 答đáp 前tiền 問vấn 云vân 。 然nhiên 所sở 知tri 障chướng 。 雖tuy 助trợ 生sanh 死tử 。 不bất 障chướng 解giải 脫thoát 。 非phi 感cảm 苦khổ 者giả 。 豈khởi 比tỉ 煩phiền 惱não 有hữu 發phát 業nghiệp 潤nhuận 生sanh 之chi 用dụng 乎hồ 。 是thị 以dĩ 二Nhị 乘Thừa 雖tuy 有hữu 所sở 知tri 。 亦diệc 能năng 永vĩnh 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。

○# 二nhị 釋thích 資tư 感cảm 生sanh 死tử 何hà 用dụng 問vấn 。

何hà 用dụng 資tư 感cảm 生sanh 死tử 苦khổ 為vi 。 自tự 證chứng 菩Bồ 提Đề 利lợi 樂lạc 他tha 故cố 。 謂vị 不bất 定định 性tánh 獨Độc 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 得đắc 自tự 在tại 大đại 願nguyện 菩Bồ 薩Tát 。 已dĩ 永vĩnh 斷đoạn 伏phục 煩phiền 惱não 障chướng 故cố 。 無vô 容dung 復phục 受thọ 當đương 分phần/phân 叚giả 身thân 。 恐khủng 廢phế 長trường 時thời 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 遂toại 以dĩ 無vô 漏lậu 勝thắng 定định 願nguyện 力lực 。 如như 延diên 壽thọ 法pháp 資tư 現hiện 身thân 因nhân 。 令linh 彼bỉ 長trường 時thời 與dữ 果quả 不bất 絕tuyệt 。 [婁*殳]# [婁*殳]# 如như 是thị 定định 願nguyện 資tư 助trợ 。 乃nãi 至chí 證chứng 得đắc 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。

初sơ 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 問vấn 意ý 謂vị 生sanh 死tử 是thị 苦khổ 。 宜nghi 急cấp 遠viễn 離ly 。 而nhi 乃nãi 資tư 感cảm 為vi 有hữu 何hà 用dụng 。 欲dục 究cứu 其kỳ 資tư 感cảm 之chi 故cố 也dã 。 標tiêu 答đáp 云vân 。 自tự 證chứng 菩Bồ 提Đề 利lợi 樂lạc 他tha 故cố 而nhi 資tư 感cảm 也dã 。 謂vị 不bất 定định 性tánh 獨Độc 覺Giác 聲Thanh 聞Văn 。 及cập 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 得đắc 自tự 在tại 大đại 願nguyện 菩Bồ 薩Tát 。 已dĩ 永vĩnh 斷đoạn 永vĩnh 伏phục 煩phiền 惱não 障chướng 故cố 。 則tắc 無vô 發phát 潤nhuận 。 無vô 容dung 復phục 受thọ 當đương 分phần/phân 叚giả 身thân 。 分phần/phân 叚giả 既ký 無vô 。 恐khủng 廢phế 長trường 時thời 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 遂toại 以dĩ 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 。 如như 世thế 間gian 延diên 壽thọ 之chi 法pháp 。 資tư 現hiện 有hữu 身thân 。 轉chuyển 令linh 異dị 本bổn 。 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 。 令linh 彼bỉ 長trường 時thời 與dữ 果quả 不bất 絕tuyệt 。 數sác 數sác 資tư 助trợ 。 乃nãi 至chí 具cụ 諸chư 相tướng 好hảo 。 證chứng 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 耳nhĩ 。 豈khởi 為vi 無vô 用dụng 之chi 資tư 感cảm 耶da 。

○# 三tam 釋thích 何hà 須tu 所sở 知tri 資tư 感cảm 問vấn 。

彼bỉ 復phục 何hà 須tu 。 所sở 知tri 障chướng 助trợ 。 既ký 未vị 圓viên 證chứng 無vô 相tướng 大đại 悲bi 。 不bất 執chấp 菩Bồ 提Đề 有hữu 情tình 實thật 有hữu 。 無vô 由do 發phát 起khởi 猛mãnh 利lợi 悲bi 願nguyện 。 又hựu 所sở 知tri 障chướng 障chướng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 為vi 永vĩnh 斷đoạn 除trừ 留lưu 身thân 久cửu 住trụ 。 又hựu 所sở 知tri 障chướng 為vi 有hữu 漏lậu 依y 。 此thử 障chướng 若nhược 無vô 。 彼bỉ 定định 非phi 有hữu 。 故cố 於ư 身thân 住trụ 有hữu 大đại 助trợ 力lực 。 若nhược 所sở 留lưu 身thân 有hữu 漏lậu 定định 願nguyện 所sở 資tư 助trợ 者giả 。 分phần/phân 叚giả 身thân 攝nhiếp 。 二Nhị 乘Thừa 異dị 生sanh 所sở 知tri 境cảnh 故cố 。 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 所sở 資tư 助trợ 者giả 。 變biến 易dị 身thân 攝nhiếp 。 非phi 彼bỉ 境cảnh 故cố 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 性tánh 是thị 有hữu 漏lậu 異dị 熟thục 果quả 攝nhiếp 。 於ư 無vô 漏lậu 業nghiệp 是thị 增tăng 上thượng 果quả 。 有hữu 聖thánh 教giáo 中trung 說thuyết 為vi 無vô 漏lậu 。 出xuất 三tam 界giới 者giả 。 隨tùy 助trợ 因nhân 說thuyết 。

初sơ 難nạn/nan 問vấn 。 次thứ 正chánh 答đáp 。 三tam 簡giản 異dị 。 問vấn 意ý 云vân 。 既ký 以dĩ 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 資tư 現hiện 身thân 因nhân 足túc 矣hĩ 。 復phục 何hà 須tu 所sở 知tri 障chướng 助trợ 。 令linh 長trường 時thời 與dữ 果quả 不bất 絕tuyệt 而nhi 久cửu 住trụ 耶da 。 答đáp 云vân 須tu 此thử 助trợ 者giả 。 其kỳ 意ý 有hữu 三tam 。 謂vị 無vô 求cầu 而nhi 求cầu 。 無vô 度độ 而nhi 度độ 。 乃nãi 是thị 無vô 相tướng 大đại 悲bi 。 執chấp 有hữu 可khả 求cầu 執chấp 有hữu 可khả 度độ 者giả 所sở 知tri 障chướng 也dã 。 既ký 在tại 因nhân 位vị 。 未vị 能năng 圓viên 證chứng 無vô 相tướng 。 若nhược 不bất 假giả 此thử 所sở 知tri 障chướng 執chấp 有hữu 菩Bồ 提Đề 可khả 求cầu 。 有hữu 情tình 可khả 度độ 。 則tắc 無vô 由do 發phát 起khởi 猛mãnh 利lợi 悲bi 願nguyện 。 此thử 必tất 須tu 於ư 此thử 者giả 一nhất 也dã 。 又hựu 所sở 知tri 障chướng 障chướng 大đại 菩Bồ 提Đề 。 實thật 難nạn/nan 卒thốt 斷đoạn 。 為vi 永vĩnh 斷đoạn 除trừ 。 成thành 無vô 上thượng 覺giác 。 留lưu 身thân 久cửu 住trụ 。 則tắc 必tất 須tu 於ư 此thử 者giả 二nhị 也dã 。 又hựu 所sở 知tri 障chướng 。 為vi 有hữu 漏lậu 法pháp 所sở 依y 。 既ký 變biến 易dị 身thân 是thị 有hữu 漏lậu 。 此thử 障chướng 若nhược 無vô 。 彼bỉ 定định 非phi 有hữu 。 非phi 離ly 所sở 依y 有hữu 能năng 依y 故cố 。 此thử 必tất 須tu 於ư 此thử 者giả 三tam 也dã 。 有hữu 此thử 三tam 義nghĩa 。 故cố 於ư 身thân 住trụ 有hữu 大đại 助trợ 力lực 。 非phi 小tiểu 補bổ 也dã 。 恐khủng 又hựu 問vấn 云vân 。 凢# 所sở 留lưu 身thân 皆giai 變biến 易dị 攝nhiếp 耶da 。 皆giai 三tam 界giới 攝nhiếp 耶da 。 故cố 簡giản 云vân 。 若nhược 所sở 留lưu 身thân 。 是thị 諸chư 異dị 生sanh 。 世thế 間gian 有hữu 漏lậu 定định 願nguyện 所sở 資tư 助trợ 者giả 。 分phần/phân 叚giả 身thân 攝nhiếp 。 二Nhị 乘Thừa 異dị 生sanh 所sở 知tri 境cảnh 故cố 。 若nhược 所sở 留lưu 身thân 。 是thị 諸chư 聖thánh 者giả 。 出xuất 世thế 無vô 漏lậu 定định 願nguyện 所sở 資tư 助trợ 者giả 。 變biến 易dị 身thân 攝nhiếp 。 微vi 妙diệu 勝thắng 用dụng 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 非phi 諸chư 凢# 小tiểu 所sở 知tri 境cảnh 故cố 。 故cố 結kết 答đáp 其kỳ 後hậu 問vấn 云vân 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 異dị 熟thục 果quả 攝nhiếp 。 是thị 有hữu 漏lậu 業nghiệp 正chánh 所sở 感cảm 故cố 。 亦diệc 增tăng 上thượng 果quả 攝nhiếp 。 是thị 無vô 漏lậu 業nghiệp 所sở 資tư 助trợ 故cố 。 亦diệc 三tam 界giới 攝nhiếp 。 是thị 有hữu 漏lậu 故cố 。 然nhiên 有hữu 聖thánh 教giáo 說thuyết 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 名danh 為vi 無vô 漏lậu 。 出xuất 三tam 界giới 者giả 。 隨tùy 無vô 漏lậu 因nhân 資tư 助trợ 說thuyết 耳nhĩ 。 不bất 可khả 不bất 察sát 其kỳ 說thuyết 。 便tiện 為vi 無vô 漏lậu 。 出xuất 於ư 三tam 界giới 。

○# 三tam 屬thuộc 頌tụng (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 申thân 頌tụng 二nhị 通thông 疑nghi 問vấn 三tam 例lệ 淨tịnh 法pháp 。

○# 初sơ 正chánh 申thân 頌tụng 。

頌tụng 中trung 所sở 言ngôn 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 即tức 前tiền 所sở 說thuyết 二nhị 業nghiệp 種chủng 子tử 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 即tức 前tiền 所sở 說thuyết 二nhị 障chướng 種chủng 子tử 。 俱câu 執chấp 著trước 故cố 。 俱câu 等đẳng 餘dư 文văn 。 義nghĩa 如như 前tiền 釋thích 。

二nhị 業nghiệp 種chủng 子tử 。 即tức 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 二nhị 業nghiệp 。 俱câu 執chấp 著trước 者giả 。 釋thích 皆giai 名danh 取thủ 。 以dĩ 取thủ 是thị 執chấp 著trước 。 故cố 云vân 二nhị 取thủ 。

○# 二nhị 通thông 疑nghi 問vấn 。

變biến 易dị 生sanh 死tử 。 雖tuy 無vô 分phần/phân 叚giả 前tiền 後hậu 異dị 熟thục 別biệt 盡tận 別biệt 生sanh 。 而nhi 數số 資tư 助trợ 前tiền 後hậu 改cải 轉chuyển 。 亦diệc 有hữu 前tiền 盡tận 餘dư 復phục 生sanh 義nghĩa 。 雖tuy 亦diệc 由do 現hiện 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 而nhi 種chủng 定định 有hữu 。 頌tụng 偏thiên 說thuyết 之chi 。 或hoặc 為vi 顯hiển 示thị 真chân 異dị 熟thục 因nhân 果quả 皆giai 不bất 離ly 本bổn 識thức 。 故cố 不bất 說thuyết 現hiện 。 現hiện 異dị 熟thục 因nhân 不bất 即tức 與dữ 果quả 。 轉chuyển 識thức 間gian 斷đoạn 非phi 異dị 熟thục 故cố 。

設thiết 為vi 問vấn 答đáp 以dĩ 通thông 變biến 易dị 現hiện 行hành 之chi 疑nghi 也dã 。 初sơ 通thông 變biến 易dị 疑nghi 。 次thứ 通thông 現hiện 行hành 疑nghi 。 疑nghi 云vân 。 分phần/phân 叚giả 捨xả 生sanh 趣thú 生sanh 。 可khả 言ngôn 異dị 熟thục 前tiền 盡tận 復phục 生sanh 。 變biến 易dị 既ký 無vô 捨xả 趣thú 。 而nhi 言ngôn 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 何hà 也dã 。 通thông 云vân 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 。 雖tuy 無vô 分phần/phân 叚giả 前tiền 後hậu 異dị 熟thục 別biệt 盡tận 別biệt 生sanh 之chi 義nghĩa 。 而nhi 以dĩ 無vô 漏lậu 業nghiệp 。 [婁*殳]# [婁*殳]# 資tư 助trợ 前tiền 後hậu 改cải 轉chuyển 。 令linh 後hậu 身thân 命mạng 展triển 轉chuyển 勝thắng 前tiền 。 亦diệc 有hữu 前tiền 盡tận 餘dư 復phục 生sanh 義nghĩa 。 故cố 亦diệc 言ngôn 異dị 熟thục 耳nhĩ 。 又hựu 恐khủng 疑nghi 云vân 。 變biến 易dị 亦diệc 名danh 異dị 熟thục 生sanh 死tử 相tương 續tục 矣hĩ 。 業nghiệp 取thủ 現hiện 行hành 。 生sanh 死tử 豈khởi 不bất 由do 之chi 。 獨độc 言ngôn 業nghiệp 取thủ 二nhị 習tập 氣khí 者giả 何hà 。 通thông 云vân 。 異dị 熟thục 雖tuy 亦diệc 由do 現hiện 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 而nhi 種chủng 定định 有hữu 。 現hiện 不bất 定định 有hữu 。 故cố 頌tụng 偏thiên 說thuyết 。 或hoặc 為vi 顯hiển 示thị 真chân 異dị 熟thục 因nhân 果quả 。 皆giai 不bất 離ly 本bổn 識thức 。 因nhân 即tức 本bổn 識thức 所sở 持trì 業nghiệp 取thủ 二nhị 種chủng 。 果quả 即tức 本bổn 識thức 自tự 己kỷ 果quả 位vị 。 前tiền 盡tận 復phục 生sanh 之chi 總tổng 報báo 主chủ 。 故cố 但đãn 說thuyết 種chủng 子tử 。 不bất 說thuyết 現hiện 行hành 。 又hựu 六lục 轉chuyển 識thức 現hiện 異dị 熟thục 因nhân 。 果quả 在tại 未vị 來lai 。 必tất 假giả 熏huân 成thành 種chủng 子tử 。 後hậu 方phương 與dữ 果quả 。 不bất 即tức 與dữ 果quả 。 酬thù 前tiền 滿mãn 業nghiệp 。 無vô 記ký 轉chuyển 識thức 。 多đa 間gian 斷đoạn 故cố 。 是thị 異dị 熟thục 生sanh 。 非phi 真chân 異dị 熟thục 。 是thị 則tắc 三tam 性tánh 現hiện 識thức 。 皆giai 非phi 不bất 離ly 本bổn 識thức 。 所sở 以dĩ 頌tụng 中trung 但đãn 言ngôn 習tập 氣khí 。 不bất 言ngôn 現hiện 耳nhĩ 。

○# 三tam 例lệ 淨tịnh 法pháp 。

前tiền 中trung 後hậu 際tế 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 不bất 待đãi 外ngoại 緣duyên 。 既ký 由do 內nội 識thức 。 淨tịnh 法pháp 相tướng 續tục 。 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 。 謂vị 無vô 始thỉ 來lai 依y 附phụ 本bổn 識thức 有hữu 無vô 漏lậu 種chủng 。 由do 轉chuyển 識thức 等đẳng [婁*殳]# [婁*殳]# 熏huân 發phát 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 勝thắng 。 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 得đắc 成thành 佛Phật 時thời 。 轉chuyển 捨xả 本bổn 來lai 雜tạp 染nhiễm 識thức 種chủng 。 轉chuyển 得đắc 始thỉ 起khởi 清thanh 淨tịnh 種chủng 識thức 。 任nhậm 持trì 一nhất 切thiết 。 功công 德đức 種chủng 子tử 。 由do 本bổn 願nguyện 力lực 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 起khởi 諸chư 妙diệu 用dụng 。 相tương 續tục 無vô 竆# 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 唯duy 有hữu 內nội 識thức 。

初sơ 結kết 前tiền 總tổng 標tiêu 。 二nhị 釋thích 明minh 淨tịnh 法pháp 。 前tiền 云vân 復phục 次thứ 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 內nội 因nhân 緣duyên 。 不bất 待đãi 外ngoại 緣duyên 。 故cố 唯duy 有hữu 識thức 。 至chí 此thử 詳tường 解giải 已dĩ 完hoàn 。 結kết 云vân 。 前tiền 中trung 後hậu 際tế 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 既ký 由do 內nội 識thức 。 淨tịnh 法pháp 相tướng 續tục 。 應ưng 知tri 亦diệc 不bất 待đãi 外ngoại 緣duyên 。 相tương 續tục 者giả 。 謂vị 本bổn 無vô 漏lậu 種chủng 。 因nhân 熏huân 成thành 佛Phật 。 由do 本bổn 願nguyện 力lực 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 起khởi 諸chư 妙diệu 用dụng 。 無vô 有hữu 竆# 盡tận 。 曰viết 淨tịnh 法pháp 相tướng 續tục 也dã 。 淨tịnh 法pháp 相tướng 續tục 亦diệc 由do 本bổn 無vô 漏lậu 種chủng 。 依y 附phụ 本bổn 識thức 。 熏huân 發phát 成thành 佛Phật 。 轉chuyển 捨xả 轉chuyển 識thức 本bổn 來lai 雜tạp 染nhiễm 識thức 種chủng 。 轉chuyển 得đắc 始thỉ 起khởi 清thanh 淨tịnh 種chủng 識thức 。 任nhậm 持trì 一nhất 切thiết 。 功công 德đức 種chủng 子tử 。 由do 本bổn 願nguyện 力lực 。 起khởi 諸chư 妙diệu 用dụng 。 無vô 有hữu 竆# 盡tận 。 發phát 現hiện 於ư 一nhất 切thiết 功công 德đức 種chủng 子tử 。 而nhi 種chủng 子tử 住trụ 持trì 於ư 淨tịnh 識thức 。 曰viết 亦diệc 唯duy 內nội 識thức 也dã 。 以dĩ 上thượng 第đệ 三tam 生sanh 死tử 唯duy 識thức 一nhất 大đại 科khoa 竟cánh 。

○# 四tứ 三tam 性tánh 唯duy 識thức (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

若nhược 唯duy 有hữu 識thức 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 處xứ 處xứ 經kinh 中trung 說thuyết 有hữu 三tam 性tánh 。 應ưng 知tri 三tam 性tánh 亦diệc 不bất 離ly 識thức 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 頌tụng 曰viết 。

由do 彼bỉ 彼bỉ 徧biến 計kế 。 徧biến 計kế 種chủng 種chủng 物vật 。 此thử 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 自tự 性tánh 無vô 所sở 有hữu 。 依y 他tha 起khởi 自tự 性tánh 。 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 。 圓viên 成thành 實thật 於ư 彼bỉ 。 常thường 遠viễn 離ly 前tiền 性tánh 。 故cố 此thử 與dữ 依y 他tha 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 如như 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 。 非phi 不bất 見kiến 此thử 彼bỉ 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 三tam 頌tụng 二nhị 義nghĩa 類loại 相tương/tướng 推thôi 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích 三tam 頌tụng (# 八bát )# 。 初sơ 別biệt 釋thích 四tứ 句cú 二nhị 別biệt 釋thích 第đệ 五ngũ 三tam 別biệt 釋thích 第đệ 六lục 四tứ 別biệt 釋thích 七thất 八bát 五ngũ 別biệt 釋thích 九cửu 十thập 六lục 別biệt 釋thích 十thập 一nhất 七thất 別biệt 釋thích 十thập 二nhị 八bát 總tổng 申thân 頌tụng 意ý 。

○# 初sơ 別biệt 釋thích 四tứ 句cú (# 二nhị )# 。 初sơ 畧lược 釋thích 二nhị 廣quảng 辨biện 。

○# 初sơ 畧lược 釋thích 。

論luận 曰viết 。 周chu 徧biến 計kế 度độ 。 故cố 名danh 徧biến 計kế 。 品phẩm 類loại 眾chúng 多đa 。 說thuyết 為vi 彼bỉ 彼bỉ 。 謂vị 能năng 徧biến 計kế 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 即tức 由do 彼bỉ 彼bỉ 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 徧biến 計kế 種chủng 種chủng 所sở 徧biến 計kế 物vật 。 謂vị 所sở 妄vọng 執chấp 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 若nhược 法pháp 若nhược 我ngã 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 此thử 所sở 妄vọng 執chấp 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 總tổng 名danh 徧biến 計kế 。 所sở 執chấp 自tự 性tánh 。 如như 是thị 自tự 性tánh 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 理lý 教giáo 推thôi 徴# 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

畧lược 釋thích 其kỳ 義nghĩa 。 使sử 易dị 曉hiểu 也dã 。 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 。 次thứ 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 。 三tam 釋thích 三tam 四tứ 句cú 。 謂vị 能năng 徧biến 計kế 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 者giả 。 釋thích 上thượng 彼bỉ 彼bỉ 徧biến 計kế 。 是thị 能năng 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 之chi 心tâm 也dã 。 即tức 由do 彼bỉ 彼bỉ 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 是thị 牒điệp 上thượng 句cú 。 徧biến 計kế 種chủng 種chủng 所sở 徧biến 計kế 物vật 。 是thị 釋thích 下hạ 句cú 。 牒điệp 上thượng 釋thích 下hạ 。 有hữu 來lai 脈mạch 故cố 。 謂vị 所sở 妄vọng 執chấp 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 若nhược 法pháp 若nhược 我ngã 自tự 性tánh 差sai 別biệt 者giả 。 指chỉ 上thượng 所sở 執chấp 種chủng 種chủng 物vật 也dã 。 此thử 所sở 妄vọng 執chấp 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 總tổng 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 者giả 。 指chỉ 定định 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 也dã 。 理lý 教giáo 推thôi 徴# 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 出xuất 無vô 所sở 有hữu 之chi 由do 也dã 。 問vấn 。 何hà 謂vị 我ngã 法pháp 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 曰viết 。 我ngã 自tự 性tánh 。 即tức 橫hoạnh/hoành 計kế 主chủ 宰tể 。 法pháp 自tự 性tánh 。 即tức 橫hoạnh/hoành 計kế [車*丸]# 持trì 。 我ngã 差sai 別biệt 。 即tức 有hữu 情tình 命mạng 者giả 等đẳng 。 預dự 流lưu 一nhất 來lai 等đẳng 。 法pháp 差sai 別biệt 。 即tức 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 實thật 德đức 業nghiệp 等đẳng 。 有hữu 無vô 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 。 前tiền 已dĩ 詳tường 釋thích 。

○# 二nhị 廣quảng 辨biện (# 二nhị )# 。 初sơ 總tổng 分phần/phân 文văn 二nhị 別biệt 釋thích 相tương/tướng 。

○# 初sơ 總tổng 分phần/phân 文văn 。

或hoặc 初sơ 句cú 顯hiển 能năng 徧biến 計kế 識thức 。 第đệ 二nhị 句cú 示thị 所sở 徧biến 計kế 境cảnh 。 後hậu 半bán 方phương 申thân 徧biến 計kế 所sở 執chấp 若nhược 我ngã 若nhược 法pháp 自tự 性tánh 非phi 有hữu 。 已dĩ 廣quảng 顯hiển 彼bỉ 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

此thử 廣quảng 釋thích 其kỳ 義nghĩa 使sử 盡tận 其kỳ 詳tường 也dã 文văn 分phần/phân 易dị 曉hiểu 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 相tương/tướng (# 二nhị )# 。 初sơ 能năng 徧biến 計kế 二nhị 所sở 徧biến 計kế 。

○# 初sơ 能năng 徧biến 計kế (# 二nhị )# 。 初sơ 安an 慧tuệ 師sư 二nhị 護hộ 法Pháp 師sư 。

○# 初sơ 安an 慧tuệ 師sư 。

初sơ 能năng 徧biến 計kế 自tự 性tánh 云vân 何hà 有hữu 義nghĩa 。 八bát 識thức 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 有hữu 漏lậu 攝nhiếp 者giả 皆giai 能năng 徧biến 計kế 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 皆giai 似tự 所sở 取thủ 能năng 取thủ 現hiện 故cố 說thuyết 阿a 頼# 耶da 。 以dĩ 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 。 妄vọng 執chấp 種chủng 為vi 所sở 緣duyên 故cố 。

此thử 師sư 以dĩ 初sơ 二nhị 故cố 。 通thông 原nguyên 八bát 種chủng 識thức 及cập 諸chư 心tâm 所sở 。 為vi 能năng 徧biến 計kế 心tâm 。 以dĩ 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 。 似tự 能năng 所sở 取thủ 。 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 心tâm 故cố 。 以dĩ 第đệ 三tam 故cố 別biệt 原nguyên 第đệ 八bát 為vi 能năng 徧biến 計kế 心tâm 。 以dĩ 所sở 緣duyên 既ký 是thị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 妄vọng 執chấp 種chủng 。 則tắc 能năng 緣duyên 第đệ 八bát 。 豈khởi 非phi 徧biến 計kế 妄vọng 執chấp 之chi 心tâm 。 以dĩ 所sở 驗nghiệm 能năng 。 心tâm 可khả 知tri 矣hĩ 。 不bất 知tri 能năng 所sở 有hữu 辨biện 。 八bát 無vô 計kế 度độ 。 破phá 在tại 下hạ 文văn 。

○# 二nhị 護hộ 法Pháp 師sư (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 斥xích 非phi 三tam 結kết 示thị 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích 。

有hữu 義nghĩa 。 第đệ 六lục 第đệ 七thất 心tâm 品phẩm 。 執chấp 我ngã 法pháp 者giả 是thị 能năng 徧biến 計kế 。 唯duy 說thuyết 意ý 識thức 能năng 徧biến 計kế 故cố 。 意ý 及cập 意ý 識thức 名danh 意ý 識thức 故cố 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 能năng 徧biến 計kế 故cố 。 執chấp 我ngã 法pháp 者giả 必tất 是thị 慧tuệ 故cố 。 二nhị 執chấp 必tất 與dữ 無vô 明minh 俱câu 故cố 。 不bất 說thuyết 無vô 明minh 有hữu 善thiện 性tánh 故cố 。 癡si 無vô 癡si 等đẳng 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 不bất 見kiến 有hữu 執chấp 導đạo 空không 智trí 故cố 。 執chấp 有hữu 執chấp 無vô 不bất 俱câu 起khởi 故cố 。 曾tằng 無vô 有hữu 執chấp 非phi 能năng 熏huân 故cố 。

護hộ 法Pháp 師sư 以dĩ 六lục 七thất 二nhị 識thức 心tâm 品phẩm 執chấp 我ngã 法pháp 者giả 是thị 能năng 徧biến 計kế 。 復phục 出xuất 十thập 故cố 以dĩ 原nguyên 其kỳ 旨chỉ 。 第đệ 一nhất 約ước 唯duy 說thuyết 原nguyên 。 第đệ 二nhị 約ước 名danh 字tự 原nguyên 。 第đệ 三tam 約ước 分phân 別biệt 原nguyên 。 此thử 三tam 皆giai 尅khắc 證chứng 六lục 七thất 是thị 能năng 徧biến 計kế 。 第đệ 四tứ 約ước 執chấp 斷đoạn 是thị 原nguyên 。 第đệ 五ngũ 約ước 執chấp 斷đoạn 俱câu 原nguyên 。 此thử 二nhị 不bất 唯duy 原nguyên 能năng 徧biến 計kế 是thị 六lục 七thất 。 且thả 遮già 第đệ 八bát 無vô 慧tuệ 癡si 矣hĩ 。 第đệ 六lục 約ước 不bất 說thuyết 原nguyên 。 第đệ 七thất 約ước 不bất 俱câu 原nguyên 。 不bất 通thông 善thiện 性tánh 。 非phi 善thiện 心tâm 所sở 俱câu 。 此thử 二nhị 不bất 惟duy 原nguyên 二nhị 執chấp 是thị 能năng 徧biến 計kế 。 亦diệc 暗ám 斥xích 前tiền 師sư 謂vị 諸chư 心tâm 所sở 皆giai 能năng 徧biến 計kế 。 以dĩ 諸chư 心tâm 通thông 善thiện 染nhiễm 故cố 。 第đệ 八bát 約ước 不bất 見kiến 原nguyên 。 第đệ 九cửu 約ước 比tỉ 例lệ 原nguyên 。 謂vị 善thiện 慧tuệ 無vô 執chấp 。 見kiến 無vô 執chấp 者giả 能năng 導đạo 空không 智trí 。 染nhiễm 慧tuệ 有hữu 執chấp 不bất 見kiến 有hữu 執chấp 。 能năng 導đạo 空không 智trí 。 執chấp 有hữu 者giả 不bất 起khởi 無vô 執chấp 。 執chấp 無vô 者giả 不bất 起khởi 有hữu 執chấp 。 有hữu 無vô 既ký 不bất 俱câu 起khởi 。 有hữu 執chấp 則tắc 非phi 空không 智trí 。 豈khởi 不bất 例lệ 知tri 。 第đệ 十thập 約ước 能năng 熏huân 原nguyên 。 不bất 惟duy 原nguyên 六lục 七thất 有hữu 執chấp 能năng 熏huân 。 是thị 能năng 徧biến 計kế 。 亦diệc 遮già 前tiền 五ngũ 無vô 執chấp 八bát 非phi 能năng 熏huân 。 是thị 知tri 從tùng 一nhất 故cố 至chí 十thập 故cố 。 原nguyên 之chi 又hựu 原nguyên 而nhi 搜sưu 竆# 理lý 窟quật 。 則tắc 六lục 識thức 與dữ 七thất 識thức 指chỉ 之chi 更cánh 指chỉ 而nhi 燦# 發phát 心tâm 華hoa 。 將tương 見kiến 不bất 俟sĩ 後hậu 之chi 破phá 斥xích 。 而nhi 慧tuệ 師sư 必tất 當đương 首thủ 肯khẳng 矣hĩ 。

○# 二nhị 斥xích 非phi 。

有hữu 漏lậu 心tâm 等đẳng 不bất 證chứng 實thật 故cố 。 一nhất 切thiết 皆giai 名danh 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 雖tuy 似tự 所sở 取thủ 能năng 取thủ 相tương/tướng 現hiện 而nhi 非phi 一nhất 切thiết 能năng 徧biến 計kế 攝nhiếp 。 勿vật 無vô 漏lậu 心tâm 亦diệc 有hữu 執chấp 故cố 。 如Như 來Lai 後hậu 得đắc 應ưng 有hữu 執chấp 故cố 。 經kinh 說thuyết 佛Phật 智trí 現hiện 身thân 土thổ/độ 等đẳng 種chủng 種chủng 影ảnh 像tượng 。 如như 鏡kính 等đẳng 故cố 。 若nhược 無vô 緣duyên 用dụng 。 應ưng 非phi 智trí 等đẳng 。 雖tuy 說thuyết 蔵# 識thức 緣duyên 徧biến 計kế 種chủng 。 而nhi 不bất 說thuyết 唯duy 。 故cố 非phi 誠thành 證chứng 。

初sơ 正chánh 破phá 。 二nhị 反phản 破phá 。 三tam 證chứng 破phá 。 四tứ 破phá 引dẫn 。 前tiền 以dĩ 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 。 釋thích 有hữu 漏lậu 心tâm 等đẳng 有hữu 能năng 所sở 取thủ 皆giai 能năng 徧biến 計kế 。 不bất 知tri 有hữu 漏lậu 中trung 所sở 攝nhiếp 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 。 皆giai 不bất 能năng 證chứng 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 故cố 一nhất 切thiết 皆giai 名danh 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 非phi 說thuyết 徧biến 計kế 。 恐khủng 難nạn 。 既ký 非phi 徧biến 計kế 。 何hà 故cố 復phục 說thuyết 。 能năng 取thủ 所sở 取thủ 相tương/tướng 現hiện 。 故cố 通thông 云vân 。 雖tuy 似tự 能năng 取thủ 所sở 取thủ 相tương/tướng 現hiện 。 而nhi 有hữu 徧biến 計kế 有hữu 不bất 徧biến 計kế 者giả 。 豈khởi 能năng 所sở 取thủ 皆giai 能năng 徧biến 計kế 攝nhiếp 耶da 。 此thử 明minh 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 。 徧biến 而nhi 非phi 計kế 也dã 。 若nhược 謂vị 似tự 能năng 所sở 取thủ 皆giai 能năng 徧biến 計kế 。 勿vật 無vô 漏lậu 心tâm 亦diệc 是thị 徧biến 計kế 。 若nhược 無vô 漏lậu 心tâm 是thị 徧biến 計kế 者giả 。 勿vật 如Như 來Lai 後hậu 得đắc 。 無vô 漏lậu 智trí 心tâm 。 有hữu 似tự 能năng 所sở 取thủ 義nghĩa 。 亦diệc 應ưng 有hữu 執chấp 。 亦diệc 應ưng 能năng 徧biến 計kế 攝nhiếp 耶da 例lệ 之chi 可khả 知tri 。 况# 證chứng 之chi 于vu 經Kinh 云vân 。 佛Phật 智trí 現hiện 身thân 土thổ/độ 等đẳng 種chủng 種chủng 影ảnh 像tượng 。 如như 鏡kính 等đẳng 故cố 。 夫phu 種chủng 種chủng 影ảnh 像tượng 。 喻dụ 所sở 現hiện 之chi 固cố 明minh 。 如như 鏡kính 等đẳng 故cố 。 譬thí 能năng 現hiện 之chi 甚thậm 顯hiển 。 若nhược 無vô 緣duyên 用dụng 。 應ưng 非phi 佛Phật 智trí 。 故cố 知tri 無vô 漏lậu 心tâm 與dữ 後hậu 得đắc 智trí 。 及cập 諸chư 善thiện 心tâm 所sở 皆giai 能năng 廣quảng 緣duyên 而nhi 無vô 計kế 執chấp 。 而nhi 謂vị 能năng 緣duyên 等đẳng 皆giai 是thị 徧biến 計kế 。 漫mạn 然nhiên 不bất 一nhất 甄chân 別biệt 可khả 乎hồ 。 又hựu 前tiền 引dẫn 蔵# 識thức 所sở 緣duyên 種chủng 子tử 。 證chứng 頼# 耶da 為vi 能năng 徧biến 計kế 心tâm 。 然nhiên 雖tuy 說thuyết 蔵# 識thức 緣duyên 徧biến 計kế 種chủng 。 而nhi 不bất 說thuyết 唯duy 者giả 。 以dĩ 亦diệc 緣duyên 報báo 身thân 器khí 界giới 諸chư 法pháp 故cố 也dã 。 故cố 彼bỉ 所sở 引dẫn 非phi 是thị 誠thành 證chứng 。

○# 三tam 結kết 示thị 。

由do 斯tư 理lý 趣thú 。 唯duy 於ư 第đệ 六lục 第đệ 七thất 心tâm 品phẩm 有hữu 能năng 徧biến 計kế 。 識thức 品phẩm 雖tuy 二nhị 而nhi 有hữu 二nhị 三tam 四tứ 五ngũ 六lục 七thất 。 八bát 九cửu 十thập 等đẳng 。 徧biến 計kế 不bất 同đồng 。 故cố 言ngôn 彼bỉ 彼bỉ 。

初sơ 正chánh 結kết 。 二nhị 通thông 妨phương 。 由do 斯tư 通thông 收thu 正chánh 釋thích 斥xích 非phi 之chi 理lý 趣thú 。 唯duy 於ư 六lục 七thất 二nhị 識thức 有hữu 能năng 徧biến 計kế 。 此thử 外ngoại 非phi 能năng 徧biến 計kế 心tâm 也dã 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 既ký 唯duy 六lục 七thất 。 頌tụng 云vân 彼bỉ 彼bỉ 者giả 何hà 。 故cố 通thông 云vân 。 識thức 品phẩm 雖tuy 云vân 六lục 七thất 二nhị 種chủng 。 而nhi 有hữu 二nhị 法pháp 三tam 法pháp 乃nãi 至chí 十thập 法pháp 徧biến 計kế 不bất 同đồng 。 故cố 云vân 彼bỉ 彼bỉ 耳nhĩ 。 問vấn 。 自tự 二nhị 至chí 十thập 等đẳng 名danh 相tướng 云vân 何hà 。 答đáp 。 一nhất 名danh 二nhị 義nghĩa 曰viết 二nhị 。 一nhất 分phân 別biệt 戲hí 論luận 所sở 依y 緣duyên 。 二nhị 見kiến 及cập 慢mạn 。 三tam 貪tham 瞋sân 癡si 曰viết 三tam 。 一nhất 自tự 相tương/tướng 。 二nhị 差sai 別biệt 。 三tam 所sở 取thủ 相tương/tướng 。 四tứ 能năng 取thủ 相tương/tướng 曰viết 四tứ 。 一nhất 依y 名danh 徧biến 計kế 義nghĩa 。 二nhị 依y 義nghĩa 徧biến 計kế 名danh 。 三tam 依y 名danh 徧biến 計kế 名danh 。 四tứ 依y 義nghĩa 徧biến 計kế 義nghĩa 。 五ngũ 依y 二nhị 徧biến 計kế 二nhị 曰viết 五ngũ 。 一nhất 自tự 性tánh 。 二nhị 差sai 別biệt 。 三tam 覺giác 悟ngộ 。 四tứ 隨tùy 眠miên 。 五ngũ 加gia 行hành 。 六lục 名danh 曰viết 六lục 。 即tức 前tiền 名danh 徧biến 計kế 中trung 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 有hữu 為vi 。 二nhị 無vô 為vi 。 三tam 常thường 。 四tứ 無vô 常thường 。 五ngũ 善thiện 。 六lục 不bất 善thiện 。 七thất 無vô 記ký 曰viết 七thất 。 一nhất 自tự 性tánh 。 二nhị 差sai 別biệt 。 三tam 總tổng 持trì 。 四tứ 我ngã 。 五ngũ 我ngã 所sở 。 六lục 愛ái 。 七thất 不bất 愛ái 。 八bát 愛ái 不bất 愛ái 俱câu 違vi 曰viết 八bát 。 亦diệc 即tức 前tiền 名danh 徧biến 計kế 中trung 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 此thử 為vi 何hà 物vật 。 二nhị 云vân 何hà 此thử 物vật 。 三tam 此thử 是thị 何hà 物vật 。 四tứ 此thử 云vân 何hà 物vật 。 五ngũ 或hoặc 為vi 色sắc 蘊uẩn 六lục 或hoặc 為vi 受thọ 蘊uẩn 。 七thất 或hoặc 為vi 想tưởng 蘊uẩn 。 八bát 或hoặc 為vi 行hành 蘊uẩn 。 九cửu 或hoặc 為vi 識thức 蘊uẩn 曰viết 九cửu 。 即tức 前tiền 五ngũ 加gia 行hành 徧biến 計kế 中trung 復phục 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 貪tham 愛ái 。 二nhị 嗔sân 恚khuể 。 三tam 合hợp 會hội 。 四tứ 別biệt 種chủng 。 五ngũ 隨tùy 捨xả 曰viết 十thập 。 曰viết 等đẳng 者giả 。 總tổng 之chi 于vu 百bách 千thiên 法pháp 上thượng 徧biến 計kế 不bất 同đồng 是thị 也dã 。 又hựu 應ưng 知tri 徧biến 計kế 有hữu 四tứ 料liệu 簡giản 。 一nhất 有hữu 徧biến 非phi 計kế 。 如như 無vô 漏lậu 心tâm 及cập 有hữu 漏lậu 善thiện 心tâm 。 廣quảng 緣duyên 而nhi 非phi 計kế 故cố 。 二nhị 有hữu 計kế 非phi 徧biến 。 如như 有hữu 漏lậu 第đệ 七thất 。 唯duy 計kế 第đệ 八bát 。 非phi 徧biến 起khởi 故cố 。 三tam 亦diệc 徧biến 亦diệc 計kế 。 如như 第đệ 六lục 識thức 。 通thông 緣duyên 內nội 外ngoại 恆hằng 起khởi 我ngã 法pháp 故cố 。 四tứ 非phi 徧biến 非phi 計kế 。 如như 有hữu 漏lậu 前tiền 五ngũ 及cập 第đệ 八bát 。 各các 了liễu 自tự 境cảnh 不bất 起khởi 計kế 故cố 。

○# 二nhị 所sở 徧biến 計kế 。

次thứ 所sở 徧biến 計kế 自tự 性tánh 云vân 何hà 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 說thuyết 是thị 依y 他tha 起khởi 。 徧biến 計kế 心tâm 等đẳng 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 寧ninh 非phi 彼bỉ 境cảnh 。 真chân 非phi 妄vọng 執chấp 。 所sở 緣duyên 境cảnh 故cố 。 依y 展triển 轉chuyển 說thuyết 亦diệc 所sở 徧biến 計kế 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 雖tuy 是thị 彼bỉ 境cảnh 。 而nhi 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 故cố 非phi 所sở 徧biến 計kế 。

初sơ 以dĩ 所sở 徧biến 計kế 自tự 性tánh 為vi 問vấn 。 引dẫn 論luận 答đáp 云vân 。 所sở 徧biến 計kế 自tự 性tánh 是thị 依y 他tha 起khởi 法pháp 。 謂vị 即tức 徧biến 計kế 心tâm 等đẳng 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 次thứ 問vấn 圓viên 成thành 實thật 性tánh 寧ninh 得đắc 非phi 彼bỉ 徧biến 計kế 心tâm 境cảnh 。 答đáp 云vân 。 圓viên 成thành 是thị 真chân 。 徧biến 計kế 是thị 妄vọng 。 真chân 非phi 徧biến 計kế 妄vọng 執chấp 。 所sở 緣duyên 境cảnh 故cố 。 雖tuy 然nhiên 。 若nhược 依y 徧biến 計kế 由do 依y 他tha 。 依y 他tha 實thật 性tánh 即tức 圓viên 成thành 。 依y 此thử 展triển 轉chuyển 。 遡# 流lưu 竆# 源nguyên 亦diệc 所sở 徧biến 計kế 。 恐khủng 難nạn 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 即tức 徧biến 計kế 之chi 境cảnh 。 云vân 何hà 不bất 是thị 所sở 徧biến 計kế 耶da 。 通thông 云vân 。 雖tuy 是thị 彼bỉ 境cảnh 。 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 故cố 非phi 所sở 徧biến 計kế 。 以dĩ 所sở 緣duyên 緣duyên 必tất 用dụng 實thật 緣duyên 起khởi 法pháp 。 今kim 徧biến 計kế 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 。 猶do 如như 空không 華hoa 。 殊thù 無vô 實thật 性tánh 。 無vô 實thật 性tánh 故cố 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 非phi 所sở 徧biến 計kế 。 上thượng 初sơ 別biệt 釋thích 四tứ 句cú 一nhất 科khoa 竟cánh 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 第đệ 五ngũ (# 二nhị )# 。 初sơ 徴# 二nhị 釋thích 。

○# 初sơ 徴# 。

徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 與dữ 依y 他tha 起khởi 。

復phục 有hữu 何hà 別biệt 。

此thử 以dĩ 頌tụng 文văn 第đệ 五ngũ 句cú 。 與dữ 徧biến 計kế 所sở 執chấp 對đối 問vấn 。 以dĩ 竆# 其kỳ 相tương/tướng 之chi 不bất 同đồng 也dã 。

○# 二nhị 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 二nhị 第đệ 二nhị 解giải 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 。

有hữu 義nghĩa 三tam 界giới 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 由do 無vô 始thỉ 來lai 。 虚# 妄vọng 熏huân 習tập 雖tuy 各các 體thể 一nhất 而nhi 似tự 二nhị 生sanh 。 謂vị 見kiến 相tương/tướng 分phần/phân 。 即tức 能năng 所sở 取thủ 。 如như 是thị 二nhị 分phần 。 情tình 有hữu 理lý 無vô 。 此thử 相tương/tướng 說thuyết 為vi 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 二nhị 所sở 依y 體thể 。 實thật 托thác 緣duyên 生sanh 。 此thử 性tánh 非phi 無vô 。 名danh 依y 他tha 起khởi 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 故cố 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 諸chư 聖thánh 教giáo 說thuyết 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 是thị 依y 他tha 起khởi 二nhị 取thủ 名danh 為vi 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。

此thử 師sư 止chỉ 立lập 二nhị 分phần 。 故cố 以dĩ 相tương 見kiến 能năng 所sở 為vi 徧biến 計kế 。 相tương 見kiến 所sở 依y 自tự 證chứng 分phần/phân 體thể 為vi 依y 他tha 。 復phục 引dẫn 教giáo 為vi 證chứng 。 而nhi 不bất 知tri 其kỳ 所sở 解giải 之chi 未vị 盡tận 也dã 。 下hạ 文văn 自tự 詳tường 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 解giải (# 四tứ )# 。 初sơ 申thân 頌tụng 義nghĩa 二nhị 證chứng 依y 他tha 三tam 斥xích 前tiền 非phi 四tứ 結kết 正chánh 旨chỉ 。

○# 初sơ 申thân 頌tụng 義nghĩa 。

有hữu 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 心tâm 及cập 心tâm 所sở 由do 熏huân 習tập 力lực 。 所sở 變biến 二nhị 分phần 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 亦diệc 依y 他tha 起khởi 。 徧biến 計kế 依y 斯tư 妄vọng 執chấp 定định 實thật 有hữu 無vô 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 。 此thử 二nhị 方phương 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。

初sơ 申thân 依y 他tha 。 二nhị 申thân 徧biến 計kế 。 此thử 師sư 意ý 謂vị 不bất 簡giản 漏lậu 無vô 漏lậu 。 染nhiễm 無vô 染nhiễm 。 凢# 世thế 出xuất 世thế 間gian 。 一nhất 切thiết 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 若nhược 所sở 依y 體thể 性tánh 。 若nhược 所sở 變biến 相tương 見kiến 。 由do 熏huân 習tập 力lực 。 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 亦diệc 依y 他tha 起khởi 。 非phi 獨độc 以dĩ 所sở 依y 體thể 為vi 依y 他tha 已dĩ 也dã 。 徧biến 計kế 心tâm 等đẳng 。 依y 斯tư 緣duyên 生sanh 相tương 見kiến 。 虚# 妄vọng 執chấp 著trước 。 一nhất 定định 實thật 有hữu 我ngã 法pháp 有hữu 無vô 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 。 此thử 有hữu 無vô 。 此thử 一nhất 異dị 。 此thử 俱câu 不bất 俱câu 。 此thử 二nhị 方phương 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 豈khởi 得đắc 以dĩ 緣duyên 起khởi 相tương 見kiến 便tiện 名danh 徧biến 計kế 也dã 耶da 。 一nhất 答đáp 而nhi 兩lưỡng 問vấn 雙song 明minh 。 二nhị 相tương/tướng 煥hoán 然nhiên 矣hĩ 。

○# 二nhị 證chứng 依y 他tha 。

諸chư 聖thánh 教giáo 說thuyết 唯duy 量lượng 唯duy 二nhị 種chủng 種chủng 皆giai 名danh 依y 他tha 起khởi 故cố 。 又hựu 相tương/tướng 等đẳng 四tứ 法pháp 十thập 一nhất 識thức 等đẳng 。 論luận 皆giai 說thuyết 為vi 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 故cố 。

此thử 引dẫn 教giáo 以dĩ 證chứng 依y 他tha 。 使sử 知tri 無vô 濫lạm 于vu 徧biến 計kế 之chi 相tướng 也dã 。 唯duy 。 獨độc 也dã 。 量lượng 。 分phần/phân 量lượng 。 唯duy 量lượng 。 唯duy 識thức 分phần/phân 量lượng 。 識thức 外ngoại 無vô 所sở 有hữu 也dã 。 唯duy 二nhị 者giả 。 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 種chủng 種chủng 。 諸chư 識thức 種chủng 種chủng 相tương 見kiến 也dã 。 相tương/tướng 等đẳng 四tứ 法pháp 。 等đẳng 後hậu 三tam 分phần/phân 。 十thập 一nhất 識thức 者giả 。 梁lương 攝nhiếp 論luận 云vân 。 一nhất 身thân 識thức 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 界giới 。 二nhị 身thân 者giả 識thức 。 謂vị 染nhiễm 汙ô 意ý 。 三tam 受thọ 者giả 識thức 。 謂vị 意ý 界giới 。 四tứ 應ưng 受thọ 識thức 。 謂vị 色sắc 等đẳng 六lục 塵trần 。 五ngũ 正chánh 受thọ 識thức 。 謂vị 六lục 識thức 界giới 。 六lục 世thế 識thức 。 謂vị 生sanh 生sanh 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 七thất 數số 識thức 。 謂vị 筭# 計kế 由do 一nhất 。 至chí 於ư 無vô 量lượng 。 八bát 處xứ 識thức 。 謂vị 器khí 世thế 間gian 。 九cửu 言ngôn 說thuyết 識thức 。 謂vị 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 十thập 言ngôn 說thuyết 自tự 他tha 差sai 別biệt 識thức 。 謂vị 依y 身thân 差sai 別biệt 。 即tức 我ngã 見kiến 熏huân 習tập 種chủng 子tử 生sanh 。 十thập 一nhất 善thiện 惡ác 兩lưỡng 道đạo 生sanh 死tử 識thức 。 謂vị 生sanh 死tử 趣thú 無vô 量lượng 種chủng 。 即tức 有hữu 支chi 習tập 氣khí 種chủng 子tử 生sanh 。 如như 是thị 諸chư 識thức 。 論luận 皆giai 說thuyết 為vi 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 依y 他tha 起khởi 故cố 。 既ký 皆giai 以dĩ 此thử 為vi 依y 他tha 。 乃nãi 以dĩ 此thử 為vi 徧biến 計kế 者giả 何hà 耶da 。

○# 三tam 斥xích 前tiền 非phi 。

不bất 爾nhĩ 。 無vô 漏lậu 後hậu 得đắc 智trí 品phẩm 二nhị 分phần 。 應ưng 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 許hứa 應ưng 聖thánh 智trí 不bất 緣duyên 彼bỉ 生sanh 。 緣duyên 彼bỉ 智trí 品phẩm 應ưng 非phi 道Đạo 諦Đế 。 不bất 許hứa 應ưng 知tri 有hữu 漏lậu 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 若nhược 二nhị 分phần 是thị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 應ưng 如như 兔thố 角giác 等đẳng 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 體thể 非phi 有hữu 故cố 。 又hựu 應ưng 二nhị 分phần 不bất 熏huân 成thành 種chủng 。 後hậu 識thức 等đẳng 生sanh 應ưng 無vô 二nhị 分phần 。 又hựu 諸chư 習tập 氣khí 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 攝nhiếp 。 豈khởi 非phi 有hữu 法pháp 能năng 作tác 因nhân 緣duyên 。 若nhược 緣duyên 所sở 生sanh 內nội 相tương 見kiến 分phần/phân 非phi 依y 他tha 起khởi 。 二nhị 所sở 依y 體thể 。 例lệ 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 無vô 異dị 因nhân 故cố 。

以dĩ 理lý 量lượng 展triển 轉chuyển 斥xích 前tiền 非phi 也dã 。 初sơ 約ước 無vô 漏lậu 難nạn/nan 破phá 徧biến 計kế 。 二nhị 約ước 譬thí 喻dụ 難nạn/nan 破phá 徧biến 計kế 。 三tam 約ước 無vô 種chủng 難nạn/nan 破phá 徧biến 計kế 。 四tứ 約ước 因nhân 緣duyên 難nạn/nan 破phá 徧biến 計kế 。 五ngũ 約ước 比tỉ 例lệ 難nạn/nan 破phá 徧biến 計kế 。 不bất 爾nhĩ 者giả 。 謂vị 不bất 以dĩ 相tương 見kiến 為vi 依y 他tha 必tất 執chấp 相tướng 見kiến 徧biến 計kế 攝nhiếp 者giả 。 則tắc 因nhân 中trung 無vô 漏lậu 。 果quả 上thượng 後hậu 得đắc 智trí 品phẩm 。 皆giai 有hữu 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 應ưng 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 矣hĩ 。 汝nhữ 能năng 許hứa 之chi 否phủ/bĩ 耶da 。 許hứa 則tắc 淨tịnh 分phần/phân 依y 他tha 。 應ưng 非phi 聖thánh 智trí 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 即tức 能năng 緣duyên 聖thánh 智trí 。 乃nãi 集Tập 諦Đế 攝nhiếp 。 非phi 道Đạo 諦Đế 所sở 攝nhiếp 。 有hữu 是thị 理lý 乎hồ 。 若nhược 不bất 許hứa 無vô 漏lậu 位vị 中trung 二nhị 分phần 是thị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 則tắc 有hữu 漏lậu 位vị 亦diệc 不bất 許hứa 相tương 見kiến 徧biến 計kế 所sở 攝nhiếp 。 理lý 甚thậm 明minh 也dã 。 又hựu 若nhược 二nhị 分phần 是thị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 應ưng 如như 兔thố 角giác 無vô 體thể 。 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 矣hĩ 。 二nhị 分phần 豈khởi 得đắc 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 乎hồ 。 又hựu 若nhược 二nhị 分phần 是thị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 則tắc 是thị 無vô 體thể 之chi 法pháp 不bất 熏huân 成thành 種chủng 。 後hậu 識thức 等đẳng 生sanh 應ưng 無vô 二nhị 分phần 。 識thức 生sanh 豈khởi 得đắc 無vô 二nhị 分phần 乎hồ 。 又hựu 諸chư 習tập 氣khí 是thị 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phần/phân 所sở 攝nhiếp 。 豈khởi 非phi 有hữu 體thể 之chi 法pháp 能năng 作tác 親thân 因nhân 緣duyên 耶da 。 若nhược 眾chúng 緣duyên 所sở 生sanh 內nội 相tương 見kiến 分phần/phân 。 汝nhữ 必tất 謂vị 非phi 依y 他tha 起khởi 。 是thị 徧biến 計kế 者giả 。 則tắc 汝nhữ 所sở 說thuyết 二nhị 分phần 之chi 體thể 。 亦diệc 非phi 依y 他tha 。 以dĩ 相tương 見kiến 自tự 證chứng 無vô 異dị 因nhân 故cố 。 因nhân 既ký 不bất 異dị 。 性tánh 自tự 無vô 殊thù 。 不bất 惟duy 相tương 見kiến 徧biến 計kế 。 將tương 見kiến 汝nhữ 執chấp 依y 他tha 之chi 體thể 。 反phản 成thành 徧biến 計kế 。 如như 之chi 何hà 。 自tự 證chứng 體thể 既ký 依y 他tha 。 云vân 何hà 二nhị 分phần 非phi 依y 他tha 起khởi 。

○# 四tứ 結kết 正chánh 旨chỉ 。

由do 斯tư 理lý 趣thú 。 眾chúng 緣duyên 所sở 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 體thể 。 及cập 相tương 見kiến 分phần/phân 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 皆giai 依y 他tha 起khởi 。 依y 他tha 眾chúng 緣duyên 而nhi 得đắc 起khởi 故cố 。

由do 斯tư 理lý 趣thú 者giả 。 總tổng 收thu 申thân 義nghĩa 斥xích 非phi 二nhị 段đoạn 中trung 理lý 趣thú 也dã 。 皆giai 依y 他tha 起khởi 者giả 。 以dĩ 王vương 所sở 體thể 用dụng 。 相tương 見kiến 染nhiễm 淨tịnh 。 雖tuy 各các 不bất 同đồng 。 而nhi 緣duyên 依y 亦diệc 眾chúng 。 依y 他tha 眾chúng 緣duyên 而nhi 得đắc 起khởi 故cố 。 皆giai 名danh 依y 他tha 起khởi 也dã 。 問vấn 。 眾chúng 緣duyên 曰viết 他tha 者giả 何hà 。 曰viết 對đối 自tự 心tâm 故cố 。 約ước 義nghĩa 分phần/phân 故cố 。 望vọng 前tiền 後hậu 故cố 。

○# 三tam 別biệt 釋thích 第đệ 六lục 。

頌tụng 言ngôn 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 者giả 。 應ưng 知tri 且thả 說thuyết 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 。 淨tịnh 分phần/phân 依y 他tha 。 亦diệc 圓viên 成thành 故cố 。 或hoặc 諸chư 染nhiễm 淨tịnh 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 皆giai 名danh 分phân 別biệt 。 能năng 緣duyên 慮lự 故cố 。 是thị 則tắc 一nhất 切thiết 染nhiễm 淨tịnh 依y 他tha 。 皆giai 是thị 此thử 中trung 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。

釋thích 頌tụng 文văn 第đệ 六lục 句cú 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 也dã 。 初sơ 約ước 染nhiễm 分phân 解giải 。 二nhị 約ước 染nhiễm 淨tịnh 解giải 。 三tam 結kết 定định 所sở 攝nhiếp 。

○# 四tứ 別biệt 釋thích 七thất 八bát 。

二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 圓viên 滿mãn 成thành 就tựu 。 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 名danh 圓viên 成thành 實thật 。 顯hiển 此thử 徧biến 常thường 體thể 非phi 虚# 謬mậu 。 簡giản 自tự 共cộng 相tương 虚# 空không 我ngã 等đẳng 。 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 離ly 倒đảo 究cứu 竟cánh 勝thắng 用dụng 周chu 徧biến 亦diệc 得đắc 此thử 名danh 。 然nhiên 今kim 頌tụng 中trung 說thuyết 初sơ 非phi 後hậu 。 此thử 即tức 於ư 彼bỉ 依y 他tha 起khởi 上thượng 。 常thường 遠viễn 離ly 前tiền 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真Chân 如Như 為vi 性tánh 。 說thuyết 於ư 彼bỉ 言ngôn 。 顯hiển 圓viên 成thành 實thật 。 與dữ 依y 他tha 起khởi 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 常thường 遠viễn 離ly 言ngôn 。 顯hiển 妄vọng 所sở 執chấp 能năng 所sở 取thủ 性tánh 理lý 恆hằng 非phi 有hữu 。 前tiền 言ngôn 。 義nghĩa 顯hiển 不bất 空không 依y 他tha 。 性tánh 。 顯hiển 二nhị 空không 非phi 圓viên 成thành 實thật 。 真Chân 如Như 離ly 有hữu 離ly 無vô 性tánh 故cố 。

釋thích 頌tụng 中trung 圓viên 成thành 實thật 於ư 彼bỉ 常thường 遠viễn 離ly 前tiền 性tánh 也dã 。 初sơ 釋thích 前tiền 三tam 字tự 。 次thứ 釋thích 後hậu 七thất 字tự 。 前tiền 三tam 字tự 即tức 圓viên 成thành 實thật 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 圓viên 滿mãn 成thành 就tựu 。 諸chư 法pháp 實thật 性tánh 。 名danh 圓viên 成thành 實thật 。 而nhi 有hữu 簡giản 顯hiển 不bất 同đồng 。 顯hiển 者giả 。 顯hiển 此thử 徧biến 常thường 體thể 非phi 虚# 謬mậu 。 簡giản 者giả 。 簡giản 自tự 共cộng 相tương 虚# 空không 我ngã 等đẳng 。 徧biến 顯hiển 圓viên 滿mãn 。 即tức 簡giản 自tự 相tương/tướng 。 以dĩ 如như 色sắc 等đẳng 質chất 礙ngại 等đẳng 自tự 相tương/tướng 。 非phi 周chu 徧biến 故cố 。 常thường 顯hiển 成thành 就tựu 。 即tức 簡giản 共cộng 相tương 。 以dĩ 諸chư 法pháp 無vô 常thường 。 苦khổ 空không 等đẳng 共cộng 相tương 。 非phi 常thường 住trụ 故cố 。 非phi 虚# 謬mậu 顯hiển 實thật 。 即tức 簡giản 於ư 空không 我ngã 。 以dĩ 虚# 空không 是thị 妄vọng 有hữu 。 我ngã 是thị 謬mậu 執chấp 。 但đãn 虚# 謬mậu 故cố 。 問vấn 。 此thử 圓viên 成thành 實thật 。 有hữu 理lý 有hữu 果quả 。 為vi 復phục 果quả 得đắc 此thử 名danh 。 理lý 得đắc 此thử 名danh 。 而nhi 頌tụng 中trung 為vi 復phục 約ước 理lý 為vi 說thuyết 。 約ước 果quả 為vi 說thuyết 耶da 。 故cố 云vân 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 。 離ly 倒đảo 名danh 實thật 。 究cứu 竟cánh 名danh 成thành 。 勝thắng 用dụng 周chu 徧biến 名danh 圓viên 。 亦diệc 得đắc 此thử 圓viên 成thành 實thật 名danh 。 不bất 但đãn 理lý 得đắc 此thử 名danh 已dĩ 也dã 。 但đãn 今kim 頌tụng 中trung 說thuyết 初sơ 非phi 後hậu 。 以dĩ 理lý 圓viên 成thành 通thông 一nhất 切thiết 位vị 。 果quả 不bất 通thông 於ư 因nhân 位vị 故cố 也dã 。 後hậu 七thất 字tự 者giả 。 於ư 彼bỉ 常thường 遠viễn 離ly 前tiền 性tánh 也dã 。 釋thích 有hữu 總tổng 別biệt 總tổng 。 謂vị 此thử 即tức 於ư 彼bỉ 依y 他tha 起khởi 上thượng 。 常thường 遠viễn 離ly 前tiền 徧biến 計kế 所sở 執chấp 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真Chân 如Như 為vi 性tánh 。 別biệt 。 謂vị 於ư 彼bỉ 者giả 顯hiển 圓viên 成thành 實thật 與dữ 依y 他tha 起khởi 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 以dĩ 相tương/tướng 即tức 不bất 應ưng 言ngôn 彼bỉ 。 相tương 離ly 不bất 應ưng 言ngôn 於ư 彼bỉ 故cố 。 常thường 遠viễn 離ly 者giả 。 顯hiển 妄vọng 所sở 執chấp 能năng 所sở 取thủ 性tánh 。 理lý 非phi 恆hằng 有hữu 。 前tiền 之chi 一nhất 言ngôn 。 顯hiển 但đãn 空không 徧biến 計kế 。 不bất 空không 依y 他tha 性tánh 之chi 一nhất 言ngôn 。 顯hiển 二nhị 空không 非phi 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 以dĩ 真Chân 如Như 離ly 有hữu 無vô 故cố 。 意ý 謂vị 依y 他tha 似tự 有hữu 。 二nhị 空không 似tự 無vô 。 真Chân 如Như 之chi 性tánh 。 離ly 於ư 有hữu 無vô 。 則tắc 圓viên 成thành 非phi 即tức 二nhị 空không 。 要yếu 是thị 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 名danh 圓viên 成thành 實thật 耳nhĩ 。

○# 五ngũ 別biệt 釋thích 九cửu 十thập 。

由do 前tiền 理lý 故cố 此thử 圓viên 成thành 實thật 。 與dữ 彼bỉ 依y 他tha 起khởi 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 異dị 應Ứng 真Chân 如như 非phi 彼bỉ 實thật 性tánh 。 不bất 異dị 此thử 性tánh 應ưng 是thị 無vô 常thường 。 彼bỉ 此thử 俱câu 應ưng 淨tịnh 非phi 淨tịnh 境cảnh 。 則tắc 本bổn 後hậu 智trí 用dụng 應ưng 無vô 別biệt 。

釋thích 故cố 此thử 於ư 依y 他tha 。 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 也dã 。 初sơ 順thuận 釋thích 。 二nhị 反phản 釋thích 。 由do 前tiền 理lý 故cố 。 此thử 圓viên 成thành 於ư 依y 他tha 。 異dị 與dữ 不bất 異dị 俱câu 非phi 。 何hà 則tắc 異dị 應Ứng 真Chân 如như 非phi 彼bỉ 實thật 性tánh 。 然nhiên 而nhi 真Chân 如Như 是thị 彼bỉ 實thật 性tánh 。 何hà 得đắc 云vân 異dị 。 不bất 異dị 此thử 性tánh 應ưng 是thị 無vô 常thường 。 然nhiên 而nhi 此thử 性tánh 乃nãi 是thị 真chân 常thường 。 何hà 得đắc 云vân 不bất 異dị 。 又hựu 不bất 異dị 者giả 。 彼bỉ 此thử 俱câu 應ưng 淨tịnh 非phi 淨tịnh 境cảnh 。 則tắc 本bổn 後hậu 智trí 。 用dụng 應ưng 無vô 別biệt 。 以dĩ 圓viên 成thành 實thật 。 唯duy 根căn 本bổn 淨tịnh 智trí 境cảnh 。 依y 他tha 是thị 後hậu 得đắc 智trí 境cảnh 。 亦diệc 通thông 非phi 淨tịnh 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 彼bỉ 此thử 應ưng 通thông 二nhị 境cảnh 二nhị 智trí 。 照chiếu 用dụng 亦diệc 應ưng 無vô 別biệt 。 有hữu 是thị 理lý 乎hồ 。 故cố 非phi 不bất 異dị 。

○# 六lục 別biệt 釋thích 十thập 一nhất 。

云vân 何hà 二nhị 性tánh 非phi 異dị 非phi 一nhất 。 如như 彼bỉ 無vô 常thường 無vô 我ngã 等đẳng 法pháp 。 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 與dữ 行hành 等đẳng 法pháp 。 異dị 應ưng 彼bỉ 法pháp 非phi 無vô 常thường 等đẳng 。 不bất 異dị 此thử 應ưng 非phi 彼bỉ 共cộng 相tương 。 由do 斯tư 喻dụ 顯hiển 。 此thử 圓viên 成thành 實thật 與dữ 彼bỉ 依y 他tha 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 法pháp 與dữ 法pháp 性tánh 理lý 必tất 應ưng 然nhiên 。 勝thắng 義nghĩa 世thế 俗tục 相tương 待đãi 有hữu 故cố 。

釋thích 如như 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 也dã 。 初sơ 徴# 。 次thứ 標tiêu 。 三tam 釋thích 。 四tứ 合hợp 。 徴# 云vân 。 云vân 何hà 依y 他tha 圓viên 成thành 二nhị 性tánh 非phi 一nhất 異dị 耶da 。 舉cử 頌tụng 標tiêu 云vân 。 如như 無vô 常thường 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 我ngã 無vô 淨tịnh 之chi 法pháp 。 釋thích 云vân 。 何hà 謂vị 如như 無vô 常thường 等đẳng 。 謂vị 如như 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 。 是thị 諸chư 行hành 共cộng 相tương 。 共cộng 有hữu 此thử 無vô 常thường 等đẳng 相tương/tướng 也dã 。 與dữ 蘊uẩn 界giới 等đẳng 諸chư 行hành 生sanh 滅diệt 之chi 法pháp 。 非phi 異dị 非phi 一nhất 。 異dị 應ưng 彼bỉ 行hành 非phi 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 。 不bất 異dị 此thử 無vô 常thường 等đẳng 應ưng 是thị 行hành 等đẳng 自tự 相tương/tướng 。 非phi 彼bỉ 法pháp 之chi 共cộng 相tương 矣hĩ 。 有hữu 是thị 理lý 乎hồ 。 故cố 合hợp 云vân 。 由do 斯tư 喻dụ 顯hiển 。 此thử 圓viên 成thành 實thật 與dữ 彼bỉ 依y 他tha 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 依y 他tha 是thị 法pháp 。 圓viên 成thành 是thị 性tánh 。 法pháp 與dữ 法pháp 性tánh 一nhất 異dị 之chi 難nạn/nan 。 如như 無vô 常thường 等đẳng 。 其kỳ 理lý 必tất 應ưng 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 性tánh 是thị 勝thắng 義nghĩa 。 法pháp 是thị 俗tục 諦đế 。 待đãi 依y 他tha 俗tục 諦đế 。 有hữu 圓viên 成thành 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 離ly 此thử 無vô 彼bỉ 故cố 非phi 異dị 。 彼bỉ 不bất 即tức 此thử 故cố 非phi 不bất 異dị 。 法pháp 喻dụ 昭chiêu 然nhiên 。 即tức 離ly 安an 在tại 。

○# 七thất 別biệt 釋thích 十thập 二nhị 。

非phi 不bất 證chứng 見kiến 此thử 圓viên 成thành 實thật 而nhi 能năng 見kiến 彼bỉ 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 未vị 逹# 徧biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 空không 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 依y 他tha 有hữu 故cố 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 真Chân 如Như 已dĩ 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 。 方phương 能năng 了liễu 逹# 依y 他tha 起khởi 性tánh 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 雖tuy 無vô 始thỉ 來lai 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 已dĩ 能năng 緣duyên 自tự 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 而nhi 我ngã 法pháp 執chấp 恆hằng 俱câu 行hành 故cố 。 不bất 如như 實thật 知tri 。 眾chúng 緣duyên 所sở 引dẫn 自tự 心tâm 心tâm 所sở 虚# 妄vọng 變biến 現hiện 。 猶do 如như 幻huyễn 事sự 。 陽dương 燄diệm 夢mộng 境cảnh 鏡kính 像tượng 光quang 影ảnh 谷cốc 響hưởng 水thủy 月nguyệt 變biến 化hóa 所sở 成thành 。 非phi 有hữu 似tự 有hữu 。 依y 如như 是thị 義nghĩa 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 非phi 不bất 見kiến 真Chân 如Như 。 而nhi 能năng 了liễu 諸chư 行hành 。 皆giai 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 真chân 。

釋thích 頌tụng 中trung 非phi 不bất 見kiến 此thử 彼bỉ 也dã 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 次thứ 通thông 妨phương 。 三tam 引dẫn 證chứng 。 正chánh 釋thích 中trung 先tiên 消tiêu 釋thích 。 次thứ 反phản 釋thích 。 三tam 順thuận 釋thích 。 三tam 皆giai 可khả 知tri 。 通thông 妨phương 中trung 。 恐khủng 有hữu 疑nghi 云vân 。 一nhất 切thiết 異dị 生sanh 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 各các 能năng 緣duyên 自tự 相tương 見kiến 等đẳng 分phần/phân 。 何hà 言ngôn 不bất 見kiến 圓viên 成thành 實thật 。 不bất 能năng 實thật 知tri 依y 他tha 有hữu 耶da 。 通thông 云vân 。 雖tuy 無vô 始thỉ 來lai 已dĩ 能năng 緣duyên 等đẳng 。 而nhi 以dĩ 法pháp 我ngã 恆hằng 行hành 。 故cố 不bất 實thật 知tri 眾chúng 緣duyên 所sở 引dẫn 自tự 心tâm 心tâm 所sở 虚# 妄vọng 變biến 現hiện 。 猶do 如như 幻huyễn 事sự 。 猶do 如như 陽dương 燄diệm 。 猶do 如như 夢mộng 境cảnh 。 猶do 如như 鏡kính 像tượng 。 猶do 如như 光quang 影ảnh 。 猶do 如như 谷cốc 響hưởng 。 猶do 如như 水thủy 月nguyệt 。 猶do 如như 變biến 化hóa 所sở 成thành 。 非phi 有hữu 似tự 有hữu 耳nhĩ 。 教giáo 中trung 依y 如như 是thị 義nghĩa 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 非phi 不bất 見kiến 真Chân 如Như 。 而nhi 能năng 了liễu 諸chư 行hành 。 皆giai 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 雖tuy 有hữu 而nhi 非phi 真chân 。 即tức 今kim 非phi 不bất 見kiến 此thử 彼bỉ 也dã 。 葢# 言ngôn 必tất 見kiến 真Chân 如Như 。 能năng 了liễu 諸chư 行hành 如như 幻huyễn 。 如như 燄diệm 。 如như 夢mộng 。 如như 像tượng 。 如như 影ảnh 。 如như 響hưởng 。 如như 水thủy 月nguyệt 。 如như 變biến 化hóa 。 此thử 頌tụng 彼bỉ 頌tụng 。 義nghĩa 寧ninh 有hữu 異dị 也dã 耶da 。 如như 上thượng 所sở 釋thích 。 意ý 已dĩ 明minh 矣hĩ 。 但đãn 古cổ 釋thích 宛uyển 轉chuyển 。 曲khúc 盡tận 其kỳ 妙diệu 。 能năng 細tế 心tâm 熟thục 玩ngoạn 。 不bất 厭yếm 繁phồn 瑣tỏa 。 則tắc 我ngã 法pháp 可khả 以dĩ 漸tiệm 虚# 。 真Chân 如Như 因nhân 以dĩ 漸tiệm 近cận 。 不bất 能năng 自tự 己kỷ 。 謹cẩn 備bị 錄lục 以dĩ 俟sĩ 智trí 者giả 。 清thanh 涼lương 疏sớ/sơ 云vân 。 若nhược 依y 攝nhiếp 論luận 說thuyết 喻dụ 。 皆giai 喻dụ 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 茲tư 為vi 遣khiển 疑nghi 。 所sở 疑nghi 不bất 同đồng 。 所sở 喻dụ 亦diệc 異dị 。 一nhất 以dĩ 外ngoại 人nhân 聞văn 。 依y 他tha 起khởi 相tướng 。 但đãn 是thị 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 。 非phi 真chân 實thật 義nghĩa 。 遂toại 即tức 生sanh 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 何hà 有hữu 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 故cố 說thuyết 如như 幻huyễn 。 謂vị 幻huyễn 者giả 幻huyễn 作tác 所sở 緣duyên 六lục 處xứ 。 雖tuy 無vô 實thật 義nghĩa 而nhi 成thành 境cảnh 界giới 。 二nhị 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 即tức 無vô 所sở 緣duyên 。 既ký 無vô 所sở 緣duyên 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 云vân 何hà 而nhi 轉chuyển 。 故cố 說thuyết 如như 陽dương 燄diệm 。 燄diệm 譬thí 心tâm 心tâm 法pháp 。 水thủy 喻dụ 於ư 義nghĩa 。 譬thí 如như 陽dương 燄diệm 有hữu 搖dao 動động 故cố 。 雖tuy 無vô 有hữu 義nghĩa 而nhi 生sanh 水thủy 覺giác 。 諸chư 心tâm 心tâm 法pháp 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 由do 搖dao 動động 故cố 。 雖tuy 無vô 有hữu 義nghĩa 而nhi 生sanh 義nghĩa 覺giác 。 三tam 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 何hà 有hữu 愛ái 非phi 愛ái 受thọ 用dụng 差sai 別biệt 。 故cố 說thuyết 如như 夢mộng 境cảnh 。 夢mộng 中trung 之chi 境cảnh 雖tuy 無vô 實thật 義nghĩa 。 而nhi 見kiến 種chủng 種chủng 愛ái 與dữ 非phi 愛ái 受thọ 用dụng 差sai 別biệt 現hiện 前tiền 可khả 得đắc 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 四tứ 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 云vân 何hà 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 愛ái 非phi 愛ái 果quả 。 差sai 別biệt 而nhi 生sanh 。 故cố 說thuyết 如như 鏡kính 像tượng 。 顯hiển 依y 他tha 起khởi 。 如như 鏡kính 影ảnh 像tượng 。 實thật 無vô 有hữu 義nghĩa 。 即tức 於ư 本bổn 質chất 。 起khởi 影ảnh 像tượng 覺giác 。 然nhiên 影ảnh 像tượng 無vô 別biệt 可khả 得đắc 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 應ưng 知tri 雖tuy 無vô 愛ái 與dữ 非phi 愛ái 真chân 實thật 果quả 義nghĩa 。 而nhi 現hiện 可khả 得đắc 。 五ngũ 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 種chủng 種chủng 識thức 轉chuyển 。 故cố 說thuyết 如như 光quang 影ảnh 。 顯hiển 依y 他tha 起khởi 。 如như 弄lộng 影ảnh 者giả 。 有hữu 其kỳ 種chủng 種chủng 。 光quang 影ảnh 可khả 得đắc 。 而nhi 光quang 影ảnh 義nghĩa 。 實thật 無vô 所sở 有hữu 。 識thức 亦diệc 如như 是thị 。 無vô 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 而nhi 有hữu 種chủng 種chủng 。 義nghĩa 現hiện 可khả 得đắc 。 六lục 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 無vô 量lượng 品phẩm 類loại 。 戲hí 論luận 言ngôn 說thuyết 。 云vân 何hà 而nhi 轉chuyển 。 故cố 說thuyết 谷cốc 響hưởng 喻dụ 。 顯hiển 依y 他tha 起khởi 。 譬thí 如như 谷cốc 響hưởng 。 雖tuy 無vô 有hữu 義nghĩa 而nhi 現hiện 可khả 得đắc 。 戲hí 論luận 言ngôn 說thuyết 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 雖tuy 無vô 實thật 義nghĩa 而nhi 現hiện 可khả 得đắc 。 七thất 疑nghi 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 義nghĩa 。 云vân 何hà 世thế 間gian 。 定định 心tâm 心tâm 法pháp 。 有hữu 義nghĩa 可khả 得đắc 。 由do 說thuyết 定định 心tâm 。 能năng 如như 實thật 知tri 。 如như 實thật 見kiến 故cố 。 故cố 說thuyết 水thủy 月nguyệt 喻dụ 。 顯hiển 依y 他tha 起khởi 。 譬thí 如như 水thủy 月nguyệt 。 其kỳ 義nghĩa 實thật 無vô 。 由do 水thủy 潤nhuận 滑hoạt 澄trừng 清thanh 性tánh 故cố 而nhi 現hiện 可khả 得đắc 。 定định 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 。 所sở 緣duyên 境cảnh 義nghĩa 。 雖tuy 實thật 無vô 有hữu 而nhi 現hiện 可khả 得đắc 。 水thủy 喻dụ 其kỳ 定định 。 以dĩ 是thị 潤nhuận 滑hoạt 澄trừng 清thanh 性tánh 故cố 。 八bát 疑nghi 云vân 。 若nhược 有hữu 情tình 義nghĩa 。 實thật 無vô 所sở 有hữu 。 云vân 何hà 證chứng 真chân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 作tác 彼bỉ 利lợi 樂lạc 覺giác 慧tuệ 為vi 先tiên 彼bỉ 彼bỉ 趣thú 中trung 攝nhiếp 受thọ 自tự 體thể 。 故cố 說thuyết 如như 變biến 化hóa 。 顯hiển 依y 他tha 起khởi 。 譬thí 如như 變biến 化hóa 。 實thật 無vô 有hữu 義nghĩa 。 由do 化hóa 者giả 力lực 。 一nhất 切thiết 事sự 成thành 。 非phi 變biến 化hóa 義nghĩa 。 而nhi 不bất 可khả 得đắc 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 所sở 受thọ 自tự 體thể 。 其kỳ 義nghĩa 雖tuy 無vô 。 而nhi 有hữu 能năng 作tác 一nhất 切thiết 。 有hữu 情tình 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 所sở 受thọ 自tự 體thể 。 義nghĩa 現hiện 可khả 得đắc 。 是thị 知tri 萬vạn 法pháp 雖tuy 空không 。 體thể 虚# 成thành 事sự 。 一nhất 真chân 非phi 有hữu 。 無vô 性tánh 隨tùy 緣duyên 。 則tắc 湛trạm 爾nhĩ 堅kiên 凝ngưng 常thường 隨tùy 物vật 化hóa 。 紛phân 然nhiên 起khởi 作tác 。 不bất 動động 真Chân 如Như 。

○# 八bát 總tổng 申thân 頌tụng 意ý 。

此thử 中trung 意ý 說thuyết 。 三tam 種chủng 自tự 性tánh 。 皆giai 不bất 遠viễn 離ly 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 及cập 所sở 變biến 現hiện 。 眾chúng 緣duyên 生sanh 故cố 。 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 非phi 有hữu 似tự 有hữu 。 誑cuống 惑hoặc 愚ngu 夫phu 。 一nhất 切thiết 皆giai 名danh 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 愚ngu 夫phu 於ư 此thử 橫hoạnh/hoành 執chấp 我ngã 法pháp 有hữu 無vô 一nhất 異dị 俱câu 不bất 俱câu 等đẳng 。 如như 空không 華hoa 等đẳng 。 性tánh 相tướng 都đô 無vô 。 一nhất 切thiết 皆giai 名danh 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 依y 他tha 起khởi 上thượng 彼bỉ 所sở 妄vọng 執chấp 我ngã 法pháp 俱câu 空không 。 此thử 空không 所sở 顯hiển 識thức 等đẳng 真chân 性tánh 。 名danh 圓viên 成thành 實thật 。 是thị 故cố 此thử 三tam 不bất 離ly 心tâm 等đẳng 。

總tổng 申thân 頌tụng 意ý 。 使sử 不bất 迷mê 于vu 言ngôn 詞từ 也dã 。 初sơ 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 三tam 結kết 。 釋thích 中trung 先tiên 依y 他tha 。 次thứ 徧biến 計kế 。 三tam 圓viên 成thành 。 文văn 義nghĩa 亦diệc 顯hiển 。 若nhược 總tổng 量lượng 之chi 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 非phi 有hữu 似tự 有hữu 。 眾chúng 緣duyên 生sanh 故cố 。 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 性tánh 相tướng 都đô 無vô 。 妄vọng 所sở 執chấp 故cố 。 如như 空không 華hoa 等đẳng 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 所sở 顯hiển 真chân 理lý 。 離ly 有hữu 無vô 故cố 。 如như 晴tình 明minh 空không 。 末mạt 句cú 結kết 申thân 前tiền 三tam 頌tụng 意ý 。 三tam 性tánh 不bất 離ly 唯duy 識thức 耳nhĩ 。 以dĩ 上thượng 。 論luận 釋thích 三tam 性tánh 唯duy 識thức 中trung 。 第đệ 一nhất 大đại 科khoa 正chánh 釋thích 三tam 頌tụng 竟cánh 。

○# 二nhị 義nghĩa 類loại 相tương/tướng 攝nhiếp (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 明minh 相tướng 攝nhiếp 二nhị 結kết 畧lược 指chỉ 廣quảng 。

○# 初sơ 正chánh 明minh 相tướng 攝nhiếp (# 十thập 二nhị )# 。 初sơ 六lục 種chủng 無vô 為vi (# 至chí )# 十thập 二nhị 異dị 非phi 異dị 門môn 。

○# 初sơ 六lục 種chủng 無vô 為vi 。

虚# 空không 擇trạch 滅diệt 。 非phi 擇trạch 滅diệt 等đẳng 。 何hà 性tánh 攝nhiếp 耶da 。 三tam 皆giai 容dung 攝nhiếp 。 心tâm 等đẳng 變biến 似tự 虚# 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 隨tùy 心tâm 生sanh 故cố 。 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。 愚ngu 夫phu 於ư 中trung 妄vọng 執chấp 實thật 有hữu 。 此thử 即tức 徧biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 攝nhiếp 。 若nhược 於ư 真Chân 如Như 假giả 施thi 設thiết 有hữu 虚# 空không 等đẳng 義nghĩa 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 有hữu 漏lậu 心tâm 等đẳng 。 定định 屬thuộc 依y 他tha 。 無vô 漏lậu 心tâm 等đẳng 。 容dung 二nhị 性tánh 攝nhiếp 。 眾chúng 緣duyên 生sanh 故cố 。 攝nhiếp 屬thuộc 依y 他tha 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。

自tự 此thử 至chí 異dị 非phi 異dị 門môn 。 皆giai 義nghĩa 類loại 相tương/tướng 攝nhiếp 。 見kiến 三tam 性tánh 之chi 帡# 包bao 也dã 。 初sơ 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 問vấn 舉cử 三tam 無vô 為vi 而nhi 云vân 等đẳng 者giả 。 不bất 止chỉ 等đẳng 於ư 餘dư 三tam 。 意ý 該cai 百bách 法pháp 為vi 問vấn 。 答đáp 云vân 。 三tam 皆giai 容dung 攝nhiếp 者giả 。 三tam 性tánh 皆giai 容dung 攝nhiếp 彼bỉ 無vô 為vi 等đẳng 也dã 。 何hà 則tắc 心tâm 等đẳng 變biến 似tự 虚# 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 隨tùy 心tâm 生sanh 故cố 。 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。 如như 前tiền 云vân 。 曾tằng 聞văn 說thuyết 虚# 空không 等đẳng 名danh 。 隨tùy 分phân 別biệt 有hữu 虚# 空không 等đẳng 相tương/tướng 。 數số 習tập 力lực 故cố 。 心tâm 等đẳng 生sanh 時thời 。 似tự 虚# 空không 等đẳng 無vô 為vi 相tương/tướng 現hiện 。 此thử 所sở 現hiện 相tướng 。 前tiền 後hậu 相tương 似tự 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 假giả 說thuyết 為vi 常thường 。 則tắc 虚# 空không 等đẳng 六lục 。 唯duy 心tâm 所sở 變biến 。 故cố 屬thuộc 依y 他tha 。 愚ngu 夫phu 不bất 逹# 。 於ư 依y 他tha 幻huyễn 有hữu 中trung 妄vọng 執chấp 實thật 有hữu 。 此thử 即tức 徧biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 攝nhiếp 。 若nhược 於ư 真Chân 如Như 法pháp 性tánh 。 假giả 施thi 設thiết 有hữu 虚# 空không 等đẳng 義nghĩa 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 此thử 六lục 無vô 為vi 。 三tam 性tánh 所sở 攝nhiếp 如như 此thử 。 有hữu 漏lậu 心tâm 等đẳng 者giả 。 轉chuyển 釋thích 上thượng 心tâm 變biến 故cố 屬thuộc 依y 他tha 。 能năng 變biến 心tâm 等đẳng 。 通thông 漏lậu 無vô 漏lậu 。 謂vị 有hữu 漏lậu 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 從tùng 染nhiễm 緣duyên 所sở 生sanh 。 定định 屬thuộc 依y 他tha 。 若nhược 無vô 漏lậu 心tâm 等đẳng 。 容dung 依y 他tha 圓viên 成thành 二nhị 性tánh 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 從tùng 眾chúng 淨tịnh 緣duyên 生sanh 故cố 。 攝nhiếp 屬thuộc 依y 他tha 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 攝nhiếp 屬thuộc 圓viên 成thành 。 如như 前tiền 文văn 云vân 。 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 。 離ly 倒đảo 究cứu 竟cánh 。 亦diệc 得đắc 此thử 名danh 。

○# 二nhị 七thất 種chủng 真Chân 如Như 。

如như 是thị 三tam 性tánh 。 與dữ 七thất 真Chân 如Như 。 云vân 何hà 相tương/tướng 攝nhiếp 。 七thất 真Chân 如Như 者giả 。 一nhất 流lưu 轉chuyển 真Chân 如Như 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 流lưu 轉chuyển 實thật 性tánh 。 二nhị 實thật 相tướng 真Chân 如Như 。 謂vị 二nhị 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 實thật 性tánh 。 三tam 唯duy 識thức 真Chân 如Như 。 謂vị 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 唯duy 識thức 實thật 性tánh 。 四tứ 安an 立lập 真Chân 如Như 。 謂vị 苦khổ 實thật 性tánh 。 五ngũ 邪tà 行hành 真Chân 如Như 。 謂vị 集tập 實thật 性tánh 。 六lục 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 謂vị 滅diệt 實thật 性tánh 。 七thất 正chánh 行hạnh 真Chân 如Như 。 謂vị 道đạo 實thật 性tánh 。 此thử 七thất 實thật 性tánh 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 二nhị 智trí 境cảnh 故cố 。 隨tùy 相tương/tướng 攝nhiếp 者giả 。 流lưu 轉chuyển 苦khổ 集tập 三tam 。 前tiền 二nhị 性tánh 攝nhiếp 。 妄vọng 執chấp 雜tạp 染nhiễm 故cố 。 餘dư 四tứ 皆giai 是thị 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。

初sơ 徴# 問vấn 相tương/tướng 攝nhiếp 。 二nhị 標tiêu 列liệt 名danh 體thể 。 三tam 正chánh 明minh 相tướng 攝nhiếp 。 流lưu 轉chuyển 。 依y 有hữu 為vi 立lập 。 實thật 相tướng 。 依y 二nhị 空không 立lập 。 唯duy 識thức 。 依y 染nhiễm 淨tịnh 立lập 。 餘dư 四tứ 。 依y 四Tứ 諦Đế 立lập 。 七thất 種chủng 是thị 相tương/tướng 。 其kỳ 性tánh 是thị 體thể 。 體thể 非phi 有hữu 異dị 。 隨tùy 在tại 立lập 名danh 。 安an 立lập 者giả 。 三tam 界giới 安an 立lập 三tam 有hữu 眾chúng 生sanh 等đẳng 故cố 。 餘dư 文văn 易dị 知tri 。 此thử 七thất 實thật 性tánh 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 隨tùy 相tương/tướng 則tắc 一nhất 與dữ 四tứ 五ngũ 前tiền 二nhị 性tánh 攝nhiếp 。 妄vọng 執chấp 雜tạp 染nhiễm 故cố 。 二nhị 三tam 六lục 七thất 皆giai 圓viên 成thành 攝nhiếp 。 所sở 顯hiển 實thật 性tánh 。 唯duy 識thức 實thật 性tánh 。 滅diệt 道đạo 實thật 性tánh 故cố 。 詳tường 如như 深thâm 密mật 經kinh 中trung 。

○# 三tam 色sắc 等đẳng 六lục 法pháp 。

三tam 性tánh 六lục 法pháp 。 相tương/tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 彼bỉ 六lục 法pháp 中trung 皆giai 具cụ 三tam 性tánh 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 及cập 無vô 為vi 。 皆giai 有hữu 妄vọng 執chấp 緣duyên 生sanh 理lý 故cố 。

初sơ 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 五ngũ 隂# 及cập 無vô 為vi 名danh 六lục 法pháp 。 皆giai 有hữu 妄vọng 執chấp 緣duyên 生sanh 理lý 故cố 名danh 相tướng 攝nhiếp 。 如như 妄vọng 執chấp 色sắc 為vi 實thật 。 妄vọng 執chấp 色sắc 中trung 有hữu 我ngã 等đẳng 名danh 徧biến 計kế 。 知tri 色sắc 等đẳng 從tùng 緣duyên 生sanh 名danh 依y 他tha 。 了liễu 色sắc 等đẳng 本bổn 自tự 性tánh 空không 是thị 圓viên 成thành 。 文văn 中trung 理lý 字tự 含hàm 二nhị 意ý 。 一nhất 即tức 圓viên 成thành 。 二nhị 三tam 性tánh 俱câu 該cai 。 無vô 為vi 同đồng 上thượng 。 亦diệc 通thông 三tam 性tánh 。

○# 四tứ 名danh 等đẳng 五ngũ 事sự (# 六lục )# 。 初sơ 問vấn 答đáp 總tổng 標tiêu 二nhị 依y 他tha 攝nhiếp 四tứ 三tam 三tam 性tánh 攝nhiếp 五ngũ 四tứ 亦diệc 三tam 攝nhiếp 五ngũ 五ngũ 二nhị 性tánh 攝nhiếp 六lục 六lục 總tổng 判phán 所sở 攝nhiếp 。

○# 初sơ 問vấn 答đáp 總tổng 標tiêu 。

三tam 性tánh 五ngũ 事sự 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 諸chư 聖thánh 教giáo 說thuyết 。 相tương/tướng 攝nhiếp 不bất 定định 。

五ngũ 事sự 。 謂vị 名danh 相tướng 分phân 別biệt 正chánh 智trí 真Chân 如Như 。 凢# 落lạc 稱xưng 謂vị 。 皆giai 目mục 曰viết 名danh 。 凢# 可khả 觀quán 對đối 。 皆giai 號hiệu 曰viết 相tương/tướng 。 三tam 界giới 所sở 攝nhiếp 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 曰viết 分phân 別biệt 。 根căn 後hậu 二nhị 智trí 曰viết 正chánh 智trí 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 聖thánh 智trí 所sở 行hành 。 思tư 議nghị 莫mạc 及cập 曰viết 真Chân 如Như 。 問vấn 謂vị 相tương/tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 意ý 欲dục 得đắc 其kỳ 一nhất 定định 之chi 攝nhiếp 。 總tổng 標tiêu 答đáp 云vân 。 諸chư 聖thánh 教giáo 說thuyết 。 相tương/tướng 攝nhiếp 不bất 定định 。

○# 二nhị 依y 他tha 攝nhiếp 四tứ 。

謂vị 或hoặc 有hữu 處xứ 說thuyết 。 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 彼bỉ 相tướng 名danh 分phân 別biệt 正chánh 智trí 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 攝nhiếp 彼bỉ 真Chân 如Như 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 不bất 攝nhiếp 五ngũ 事sự 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 變biến 似tự 所sở 詮thuyên 說thuyết 名danh 為vi 相tương/tướng 。 似tự 能năng 詮thuyên 現hiện 施thi 設thiết 為vi 名danh 。 能năng 變biến 心tâm 等đẳng 立lập 為vi 分phân 別biệt 。 無vô 漏lậu 心tâm 等đẳng 離ly 戲hí 論luận 故cố 。 但đãn 總tổng 名danh 正chánh 智trí 。 不bất 說thuyết 能năng 所sở 詮thuyên 。 四tứ 從tùng 緣duyên 生sanh 皆giai 依y 他tha 說thuyết 。

自tự 此thử 至chí 假giả 立lập 義nghĩa 名danh 。 皆giai 別biệt 釋thích 聖thánh 教giáo 相tương/tướng 攝nhiếp 不bất 定định 也dã 。 初sơ 引dẫn 文văn 。 二nhị 釋thích 義nghĩa 。 引dẫn 文văn 者giả 。 依y 他tha 攝nhiếp 四tứ 。 圓viên 成thành 攝nhiếp 一nhất 。 徧biến 計kế 不bất 攝nhiếp 釋thích 義nghĩa 者giả 。 然nhiên 彼bỉ 文văn 說thuyết 依y 他tha 攝nhiếp 四tứ 者giả 。 其kỳ 說thuyết 云vân 何hà 。 出xuất 其kỳ 意ý 云vân 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 攝nhiếp 三tam 事sự 。 無vô 漏lậu 淨tịnh 分phần/phân 依y 他tha 攝nhiếp 一nhất 事sự 。 四tứ 從tùng 緣duyên 生sanh 皆giai 依y 他tha 攝nhiếp 。 瑜du 伽già 云vân 。 初sơ 自tự 性tánh 五ngũ 法pháp 中trung 幾kỷ 所sở 攝nhiếp 。 答đáp 。 都đô 非phi 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 二nhị 自tự 性tánh 幾kỷ 所sở 攝nhiếp 。 答đáp 。 四tứ 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 三tam 自tự 性tánh 幾kỷ 所sở 攝nhiếp 。 答đáp 。 一nhất 所sở 攝nhiếp 。 正chánh 同đồng 此thử 攝nhiếp 。 竊thiết 嘗thường 疑nghi 徧biến 計kế 於ư 五ngũ 法pháp 都đô 非phi 所sở 攝nhiếp 。 而nhi 探thám 於ư 顯hiển 揚dương 曰viết 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 自tự 相tương/tướng 是thị 無vô 何hà 以dĩ 故cố 。 五ngũ 事sự 所sở 不bất 攝nhiếp 故cố 。 除trừ 五ngũ 事sự 外ngoại 。 更cánh 無vô 所sở 有hữu 。 則tắc 徧biến 計kế 所sở 執chấp 相tướng 。 無vô 有hữu 自tự 體thể 。 云vân 何hà 能năng 起khởi 。 徧biến 計kế 執chấp 耶da 。 以dĩ 由do 名danh 於ư 義nghĩa 轉chuyển 故cố 。 謂vị 隨tùy 彼bỉ 假giả 名danh 。 於ư 義nghĩa 流lưu 轉chuyển 世thế 間gian 愚ngu 夫phu 。 執chấp 有hữu 名danh 義nghĩa 决# 定định 相tương 稱xứng 真chân 實thật 自tự 性tánh 。 故cố 此thử 執chấp 亦diệc 名danh 為vi 邪tà 。 以dĩ 二nhị 更cánh 互hỗ 為vi 客khách 故cố 。 以dĩ 名danh 與dữ 義nghĩa 非phi 稱xưng 體thể 故cố 。 說thuyết 之chi 為vi 客khách 。 義nghĩa 亦diệc 如như 名danh 。 無vô 所sở 有hữu 故cố 。 說thuyết 之chi 為vi 客khách 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 名danh 相tướng 分phân 別biệt 三tam 事sự 。 皆giai 從tùng 緣duyên 起khởi 。 故cố 屬thuộc 依y 他tha 。 染nhiễm 分phần/phân 所sở 惡ác 於ư 徧biến 計kế 者giả 。 執chấp 其kỳ 决# 定định 相tương 稱xứng 真chân 實thật 自tự 性tánh 耳nhĩ 。 若nhược 但đãn 名danh 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 義nghĩa 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 分phân 別biệt 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 徧biến 計kế 安an 在tại 。

○# 三tam 三tam 性tánh 攝nhiếp 五ngũ 。

或hoặc 復phục 有hữu 處xứ 說thuyết 依y 他tha 起khởi 。 攝nhiếp 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 唯duy 攝nhiếp 彼bỉ 名danh 。 正chánh 智trí 真Chân 如Như 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 相tướng 。 餘dư 名danh 分phân 別biệt 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 都đô 無vô 體thể 故cố 。 為vi 顯hiển 非phi 有hữu 。 假giả 說thuyết 為vi 名danh 。 二nhị 無vô 倒đảo 故cố 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。

三tam 攝nhiếp 五ngũ 者giả 。 依y 他tha 攝nhiếp 相tương/tướng 與dữ 分phân 別biệt 二nhị 事sự 。 相tương 見kiến 分phần/phân 故cố 。 徧biến 計kế 攝nhiếp 名danh 一nhất 事sự 。 安an 有hữu 名danh 故cố 。 圓viên 成thành 智trí 如như 二nhị 事sự 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 云vân 三tam 性tánh 攝nhiếp 五ngũ 事sự 也dã 。 初sơ 至chí 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 引dẫn 文văn 。 下hạ 皆giai 出xuất 意ý 。

○# 四tứ 亦diệc 三tam 攝nhiếp 五ngũ 。

或hoặc 有hữu 處xứ 說thuyết 依y 他tha 起khởi 性tánh 唯duy 攝nhiếp 分phân 別biệt 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 攝nhiếp 彼bỉ 相tương/tướng 名danh 。 正chánh 智trí 真Chân 如Như 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 心tâm 及cập 心tâm 所sở 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 總tổng 名danh 分phân 別biệt 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 。 隨tùy 情tình 立lập 為vi 名danh 相tướng 二nhị 事sự 。

亦diệc 三tam 攝nhiếp 五ngũ 者giả 。 依y 他tha 攝nhiếp 分phân 別biệt 一nhất 事sự 。 徧biến 計kế 攝nhiếp 相tương/tướng 名danh 二nhị 事sự 。 圓viên 成thành 攝nhiếp 正chánh 智trí 如như 如như 二nhị 事sự 。 云vân 亦diệc 三tam 攝nhiếp 五ngũ 非phi 全toàn 同đồng 前tiền 三tam 攝nhiếp 五ngũ 也dã 。 初sơ 至chí 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 引dẫn 文văn 。 下hạ 皆giai 出xuất 意ý 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 心tâm 及cập 心tâm 所sở 至chí 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 見kiến 依y 他tha 雖tuy 唯duy 攝nhiếp 分phân 別biệt 。 而nhi 分phân 別biệt 所sở 該cai 甚thậm 廣quảng 。 隨tùy 情tình 立lập 為vi 二nhị 事sự 。 亦diệc 見kiến 徧biến 計kế 情tình 有hữu 理lý 無vô 。

○# 五ngũ 二nhị 性tánh 攝nhiếp 二nhị 。

復phục 有hữu 處xứ 說thuyết 名danh 屬thuộc 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 義nghĩa 屬thuộc 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 彼bỉ 說thuyết 有hữu 漏lậu 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 由do 名danh [執/力]# 力lực 成thành 所sở 徧biến 計kế 。 故cố 說thuyết 為vi 名danh 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 隨tùy 名danh 橫hoạnh/hoành 計kế 。 體thể 實thật 非phi 有hữu 。 假giả 立lập 義nghĩa 名danh 。

二nhị 性tánh 攝nhiếp 二nhị 者giả 。 依y 他tha 攝nhiếp 名danh 。 徧biến 計kế 攝nhiếp 相tương/tướng 。 名danh 二nhị 性tánh 攝nhiếp 二nhị 也dã 。 初sơ 引dẫn 文văn 。 二nhị 出xuất 意ý 。 義nghĩa 屬thuộc 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 義nghĩa 即tức 義nghĩa 相tương/tướng 。 由do 名danh [執/力]# 力lực 等đẳng 。 見kiến 義nghĩa 因nhân 名danh 有hữu 。 假giả 立lập 義nghĩa 名danh 耳nhĩ 。

○# 六lục 總tổng 判phán 所sở 攝nhiếp 。

諸chư 聖thánh 教giáo 中trung 所sở 說thuyết 五ngũ 事sự 。 文văn 雖tuy 有hữu 異dị 而nhi 義nghĩa 無vô 違vi 。 然nhiên 初sơ 所sở 說thuyết 不bất 相tương 離ly 亂loạn 。 如như 瑜du 伽già 論luận 。 廣quảng 說thuyết 應ưng 知tri 。

文văn 雖tuy 有hữu 異dị 而nhi 義nghĩa 無vô 違vi 。 約ước 義nghĩa 判phán 也dã 。 然nhiên 初sơ 所sở 說thuyết 不bất 相tương 離ly 亂loạn 。 約ước 勝thắng 判phán 也dã 。 亦diệc 約ước 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 。 如như 瑜du 伽già 者giả 。 如như 初sơ 節tiết 釋thích 中trung 所sở 引dẫn 。 徧biến 計kế 不bất 攝nhiếp 五ngũ 事sự 。 依y 他tha 攝nhiếp 四tứ 。 圓viên 成thành 攝nhiếp 如như 如như 。 已dĩ 上thượng 。 第đệ 四tứ 名danh 等đẳng 五ngũ 事sự 一nhất 大đại 科khoa 竟cánh 。

○# 五ngũ 所sở 詮thuyên 等đẳng 五ngũ 。

又hựu 聖thánh 教giáo 中trung 說thuyết 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 。 與dữ 此thử 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 所sở 詮thuyên 能năng 詮thuyên 各các 具cụ 三tam 性tánh 。 謂vị 妄vọng 所sở 計kế 。 屬thuộc 初sơ 性tánh 攝nhiếp 。 相tướng 名danh 分phân 別biệt 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 所sở 詮thuyên 能năng 詮thuyên 屬thuộc 依y 他tha 起khởi 。 真Chân 如Như 正chánh 智trí 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 所sở 詮thuyên 能năng 詮thuyên 。 屬thuộc 圓viên 成thành 實thật 。 後hậu 得đắc 變biến 似tự 能năng 詮thuyên 相tương/tướng 故cố 。 二nhị 相tương/tướng 屬thuộc 相tương/tướng 。 唯duy 初sơ 性tánh 攝nhiếp 。 妄vọng 執chấp 異dị 名danh 定định 相tương/tướng 屬thuộc 故cố 。 被bị 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 唯duy 依y 他tha 起khởi 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 不bất 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 唯duy 圓viên 成thành 實thật 。 無vô 漏lậu 智trí 等đẳng 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。

初sơ 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 答đáp 中trung 初sơ 二nhị 通thông 三tam 性tánh 攝nhiếp 。 後hậu 三tam 唯duy 三tam 性tánh 攝nhiếp 。 問vấn 。 云vân 聖thánh 教giáo 中trung 說thuyết 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 。 如như 顯hiển 揚dương 云vân 。 一nhất 所sở 詮thuyên 相tương/tướng 。 二nhị 能năng 詮thuyên 相tương/tướng 。 三tam 此thử 二nhị 相tương/tướng 屬thuộc 相tương/tướng 。 四tứ 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 五ngũ 不bất 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 彼bỉ 五ngũ 與dữ 此thử 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 答đáp 中trung 先tiên 標tiêu 所sở 詮thuyên 能năng 詮thuyên 二nhị 相tương/tướng 各các 具cụ 三tam 性tánh 。 釋thích 云vân 。 謂vị 妄vọng 所sở 計kế 實thật 有hữu 能năng 所sở 詮thuyên 相tương/tướng 。 屬thuộc 初sơ 徧biến 計kế 性tánh 攝nhiếp 。 若nhược 以dĩ 所sở 詮thuyên 應ưng 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 。 能năng 詮thuyên 應ưng 能năng 緣duyên 名danh 與dữ 分phân 別biệt 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 屬thuộc 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。 若nhược 以dĩ 能năng 詮thuyên 應ưng 正chánh 智trí 。 所sở 詮thuyên 應ưng 如như 如như 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 屬thuộc 圓viên 成thành 攝nhiếp 。 恐khủng 問vấn 正chánh 智trí 如như 如như 離ly 心tâm 緣duyên 名danh 字tự 。 何hà 有hữu 能năng 詮thuyên 之chi 名danh 。 通thông 云vân 。 雖tuy 正chánh 智trí 離ly 於ư 名danh 字tự 等đẳng 。 然nhiên 後hậu 得đắc 智trí 。 為vì 他tha 說thuyết 法Pháp 。 施thi 設thiết 如như 智trí 之chi 名danh 。 則tắc 變biến 似tự 能năng 詮thuyên 故cố 。 二nhị 答đáp 三tam 唯duy 三tam 性tánh 者giả 。 二nhị 相tương/tướng 屬thuộc 相tương/tướng 唯duy 初sơ 徧biến 計kế 性tánh 攝nhiếp 。 不bất 通thông 餘dư 說thuyết 。 以dĩ 妄vọng 執chấp 名danh 義nghĩa 定định 相tương/tướng 屬thuộc 故cố 。 然nhiên 當đương 名danh 第đệ 三tam 而nhi 云vân 二nhị 者giả 。 以dĩ 初sơ 能năng 所sở 二nhị 相tương/tướng 。 通thông 攝nhiếp 三tam 性tánh 為vi 一nhất 。 故cố 此thử 名danh 二nhị 。 第đệ 四tứ 被bị 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 即tức 心tâm 心tâm 所sở 等đẳng 。 被bị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 成thành 所sở 徧biến 計kế 。 故cố 云vân 被bị 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 唯duy 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。 亦diệc 不bất 通thông 於ư 餘dư 攝nhiếp 。 五ngũ 不bất 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 即tức 心tâm 心tâm 所sở 離ly 徧biến 計kế 執chấp 。 成thành 無vô 漏lậu 智trí 。 故cố 云vân 不bất 執chấp 著trước 相tương/tướng 。 唯duy 圓viên 成thành 實thật 。 無vô 漏lậu 智trí 等đẳng 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 唯duy 圓viên 成thành 實thật 性tánh 所sở 攝nhiếp 。 亦diệc 不bất 通thông 餘dư 所sở 攝nhiếp 。

○# 六lục 四tứ 種chủng 真Chân 如Như 。

又hựu 聖thánh 教giáo 中trung 說thuyết 四tứ 真chân 實thật 。 與dữ 此thử 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 世thế 間gian 道Đạo 理lý 所sở 成thành 真chân 實thật 。 依y 他tha 起khởi 攝nhiếp 。 三tam 事sự 攝nhiếp 故cố 。 二nhị 障chướng 淨tịnh 智trí 。 所sở 行hành 真chân 實thật 。 圓viên 成thành 實thật 攝nhiếp 。 二nhị 事sự 攝nhiếp 故cố 。 辯biện 中trung 邉# 論luận 說thuyết 初sơ 真chân 實thật 。 唯duy 初sơ 性tánh 攝nhiếp 。 共cộng 所sở 執chấp 故cố 。 第đệ 二nhị 真chân 實thật 。 通thông 屬thuộc 三tam 性tánh 。 理lý 通thông 執chấp 無vô 執chấp 雜tạp 染nhiễm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 後hậu 二nhị 真chân 實thật 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 三tam 。

初sơ 徴# 問vấn 。 二nhị 答đáp 攝nhiếp 。 三tam 引dẫn 論luận 。 四tứ 真chân 實thật 者giả 。 顯hiển 揚dương 意ý 云vân 。 一nhất 世thế 問vấn 真chân 實thật 。 謂vị 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 於ư 諸chư 事sự 等đẳng 。 由do 串xuyến 習tập 所sở 得đắc 。 悟ngộ 入nhập 知tri 見kiến 。 共cộng 施thi 設thiết 世thế 俗tục 性tánh 。 如như 於ư 地địa 謂vị 是thị 地địa 。 非phi 是thị 火hỏa 等đẳng 。 自tự 昔tích 傳truyền 來lai 。 名danh 言ngôn 决# 定định 。 自tự 他tha 分phân 別biệt 共cộng 為vi 真chân 實thật 。 非phi 邪tà 思tư 搆câu 觀quán 察sát 所sở 取thủ 二nhị 道Đạo 理lý 真chân 實thật 。 即tức 正chánh 智trí 者giả 。 以dĩ 證chứng 比tỉ 至chí 教giáo 三tam 量lượng 。 極cực 善thiện 思tư 擇trạch 。 决# 定định 智trí 所sở 行hành 所sở 知tri 事sự 。 以dĩ 如như 實thật 因nhân 緣duyên 證chứng 成thành 道Đạo 理lý 。 所sở 建kiến 立lập 故cố 。 三tam 煩phiền 惱não 障chướng 淨tịnh 智trí 。 所sở 行hành 真chân 實thật 。 謂vị 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 。 無vô 漏lậu 方phương 便tiện 智trí 。 無vô 漏lậu 正chánh 智trí 。 無vô 漏lậu 後hậu 所sở 得đắc 世thế 間gian 智trí 等đẳng 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 四tứ 所sở 知tri 障chướng 淨tịnh 智trí 。 所sở 行hành 真chân 實thật 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 佛Phật 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 為vi 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 。 及cập 已dĩ 入nhập 極cực 清thanh 淨tịnh 者giả 。 依y 一nhất 切thiết 法pháp 。 離ly 言ngôn 說thuyết 自tự 性tánh 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 彼bỉ 四tứ 真chân 實thật 。 與dữ 此thử 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 答đáp 云vân 。 世thế 間gian 道Đạo 理lý 二nhị 種chủng 真chân 實thật 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 所sở 攝nhiếp 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 此thử 二nhị 種chủng 。 是thị 前tiền 五ngũ 事sự 之chi 中trung 。 相tướng 名danh 分phân 別biệt 。 三tam 事sự 攝nhiếp 故cố 。 而nhi 此thử 三tam 既ký 屬thuộc 依y 他tha 。 故cố 依y 他tha 攝nhiếp 。 二nhị 障chướng 淨tịnh 智trí 。 所sở 行hành 真chân 實thật 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 所sở 攝nhiếp 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 此thử 二nhị 種chủng 。 是thị 前tiền 五ngũ 事sự 之chi 中trung 。 正chánh 智trí 如như 如như 二nhị 事sự 攝nhiếp 故cố 。 而nhi 此thử 二nhị 既ký 屬thuộc 圓viên 成thành 。 故cố 圓viên 成thành 攝nhiếp 。 然nhiên 依y 辯biện 中trung 邉# 論luận 所sở 攝nhiếp 與dữ 此thử 不bất 同đồng 。 初sơ 說thuyết 真chân 實thật 唯duy 初sơ 性tánh 攝nhiếp 。 以dĩ 世thế 間gian 一nhất 切thiết 。 共cộng 所sở 執chấp 故cố 。 與dữ 前tiền 攝nhiếp 於ư 依y 他tha 者giả 異dị 矣hĩ 。 第đệ 二nhị 真chân 實thật 。 通thông 屬thuộc 三tam 性tánh 。 理lý 通thông 執chấp 無vô 執chấp 雜tạp 染nhiễm 清thanh 淨tịnh 故cố 。 夫phu 理lý 通thông 清thanh 淨tịnh 屬thuộc 圓viên 成thành 。 理lý 通thông 執chấp 有hữu 雜tạp 染nhiễm 是thị 徧biến 計kế 依y 他tha 。 故cố 與dữ 前tiền 唯duy 屬thuộc 依y 他tha 者giả 異dị 矣hĩ 。 後hậu 二nhị 真chân 實thật 唯duy 屬thuộc 第đệ 三tam 。 與dữ 前tiền 無vô 異dị 。 亦diệc 可khả 執chấp 謂vị 徧biến 計kế 。 無vô 執chấp 謂vị 圓viên 成thành 。 雜tạp 染nhiễm 謂vị 依y 他tha 。 清thanh 淨tịnh 謂vị 圓viên 成thành 。 亦diệc 可khả 雜tạp 染nhiễm 清thanh 淨tịnh 屬thuộc 依y 他tha 。 以dĩ 依y 他tha 中trung 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 故cố 。 問vấn 。 論luận 攝nhiếp 與dữ 前tiền 何hà 所sở 折chiết 衷# 。 曰viết 。 似tự 違vi 不bất 違vi 。 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 。 前tiền 唯duy 取thủ 攝nhiếp 於ư 三tam 事sự 。 後hậu 通thông 取thủ 攝nhiếp 於ư 所sở 執chấp 。 唯duy 取thủ 攝nhiếp 於ư 三tam 事sự 。 無vô 執chấp 則tắc 徧biến 計kế 自tự 非phi 。 不bất 通thông 則tắc 依y 圓viên 不bất 具cụ 。 故cố 唯duy 依y 他tha 耳nhĩ 。 通thông 取thủ 攝nhiếp 於ư 所sở 執chấp 。 則tắc 世thế 間gian 迷mê 情tình 之chi 妄vọng 執chấp 。 自tự 屬thuộc 徧biến 計kế 。 道Đạo 理lý 迷mê 情tình 之chi 妄vọng 執chấp 。 亦diệc 屬thuộc 徧biến 計kế 。 而nhi 道Đạo 理lý 染nhiễm 淨tịnh 之chi 通thông 執chấp 。 一nhất 執chấp 持trì 之chi 執chấp 。 二nhị 無vô 執chấp 之chi 執chấp 。 自tự 屬thuộc 依y 圓viên 矣hĩ 。 故cố 云vân 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 也dã 。

○# 七thất 四tứ 種chủng 真Chân 諦Đế (# 三tam )# 。 初sơ 問vấn 答đáp 總tổng 標tiêu 二nhị 別biệt 釋thích 諦đế 相tướng 三tam 結kết 配phối 三tam 性tánh 。

○# 初sơ 問vấn 答đáp 總tổng 標tiêu 。

三tam 性tánh 四Tứ 諦Đế 相tương/tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 四tứ 中trung 一nhất 一nhất 皆giai 具cụ 三tam 性tánh 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 諦đế 相tướng (# 四tứ )# 。 初sơ 苦khổ 下hạ 有hữu 三tam 二nhị 集tập 下hạ 有hữu 三tam 三tam 滅diệt 下hạ 有hữu 三tam 四tứ 道đạo 下hạ 有hữu 三tam 。

○# 初sơ 苦khổ 下hạ 有hữu 三tam 。

且thả 苦Khổ 諦Đế 中trung 。 無vô 常thường 等đẳng 四tứ 。 各các 有hữu 三tam 性tánh 。 無vô 常thường 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 無vô 常thường 。 性tánh 常thường 無vô 故cố 。 二nhị 起khởi 盡tận 無vô 常thường 。 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 。 三tam 垢cấu 淨tịnh 無vô 常thường 。 位vị 轉chuyển 變biến 故cố 。 苦khổ 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 所sở 取thủ 苦khổ 。 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 所sở 依y 取thủ 故cố 。 二nhị 事sự 相tướng 苦khổ 。 三tam 苦khổ 相tương/tướng 故cố 。 三tam 和hòa 合hợp 苦khổ 。 苦khổ 和hòa 合hợp 故cố 。 空không 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 空không 。 性tánh 非phi 有hữu 故cố 。 二nhị 異dị 性tánh 空không 。 與dữ 妄vọng 所sở 執chấp 自tự 性tánh 異dị 故cố 。 三tam 自tự 性tánh 空không 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 無vô 我ngã 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 相tướng 無vô 我ngã 。 我ngã 相tương/tướng 無vô 故cố 。 二nhị 異dị 相tướng 無vô 我ngã 。 與dữ 妄vọng 所sở 執chấp 我ngã 相tương/tướng 異dị 故cố 。 三tam 自tự 相tương/tướng 無vô 我ngã 。 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 為vi 自tự 相tương/tướng 故cố 。

此thử 苦Khổ 諦Đế 之chi 下hạ 四tứ 觀quán 。 每mỗi 觀quán 各các 有hữu 三tam 性tánh 。 如như 無vô 常thường 觀quán 中trung 有hữu 無vô 性tánh 起khởi 盡tận 垢cấu 淨tịnh 之chi 三tam 。 乃nãi 至chí 無vô 我ngã 觀quán 中trung 有hữu 無vô 相tướng 異dị 相tướng 自tự 相tương/tướng 之chi 三tam 。 曰viết 各các 有hữu 三tam 性tánh 。 此thử 三tam 即tức 有hữu 徧biến 計kế 依y 圓viên 。 亦diệc 各các 有hữu 三tam 性tánh 也dã 。 無vô 常thường 三tam 者giả 。 於ư 一nhất 無vô 常thường 。 觀quán 我ngã 法pháp 性tánh 。 無vô 常thường 性tánh 故cố 。 觀quán 緣duyên 起khởi 法pháp 。 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 。 觀quán 垢cấu 時thời 無vô 淨tịnh 。 淨tịnh 時thời 無vô 垢cấu 。 隨tùy 位vị 轉chuyển 變biến 故cố 。 無vô 常thường 三tam 性tánh 不bất 同đồng 。 同đồng 一nhất 無vô 常thường 。 曰viết 無vô 常thường 觀quán 。 苦khổ 有hữu 三tam 者giả 。 觀quán 所sở 取thủ 五ngũ 蘊uẩn 。 是thị 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 所sở 依y 取thủ 故cố 。 觀quán 緣duyên 起khởi 事sự 相tướng 。 是thị 苦khổ 壞hoại 行hành 三tam 之chi 事sự 相tướng 故cố 。 觀quán 真chân 實thật 之chi 法Pháp 。 與dữ 苦khổ 和hòa 合hợp 故cố 。 苦khổ 之chi 三tam 性tánh 不bất 同đồng 。 同đồng 歸quy 於ư 苦khổ 。 曰viết 苦khổ 觀quán 。 空không 有hữu 三tam 者giả 。 於ư 一nhất 空không 觀quán 。 觀quán 徧biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 非phi 有hữu 故cố 。 觀quán 緣duyên 起khởi 法pháp 與dữ 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 異dị 故cố 。 觀quán 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真Chân 如Như 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 空không 之chi 三tam 亦diệc 不bất 同đồng 。 同đồng 歸quy 於ư 空không 。 曰viết 空không 觀quán 。 無vô 我ngã 三tam 者giả 。 觀quán 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 相tương/tướng 本bổn 來lai 無vô 故cố 。 觀quán 緣duyên 起khởi 與dữ 徧biến 計kế 所sở 執chấp 我ngã 相tương/tướng 異dị 故cố 。 觀quán 圓viên 成thành 實thật 以dĩ 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 無vô 我ngã 三tam 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 同đồng 歸quy 無vô 我ngã 曰viết 無vô 我ngã 觀quán 。

○# 二nhị 集tập 下hạ 有hữu 三tam 。

集Tập 諦Đế 三tam 者giả 。 一nhất 習tập 氣khí 集tập 。 謂vị 徧biến 計kế 所sở 執chấp 自tự 性tánh 執chấp 習tập 氣khí 。 執chấp 彼bỉ 習tập 氣khí 。 假giả 立lập 彼bỉ 名danh 。 二nhị 等đẳng 起khởi 集tập 。 謂vị 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 三tam 未vị 離ly 繫hệ 集tập 。 謂vị 未vị 離ly 障chướng 真Chân 如Như 。

集Tập 諦Đế 三tam 者giả 。 謂vị 習tập 氣khí 等đẳng 起khởi 未vị 離ly 繫hệ 集tập 。 習tập 氣khí 集tập 是thị 假giả 名danh 。 謂vị 能năng 徧biến 計kế 心tâm 。 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 以dĩ 是thị 彼bỉ 執chấp 之chi 習tập 氣khí 。 故cố 假giả 立lập 彼bỉ 習tập 氣khí 之chi 名danh 。 葢# 顯hiển 能năng 執chấp 以dĩ 所sở 執chấp 立lập 名danh 也dã 。 等đẳng 起khởi 集tập 者giả 。 謂vị 業nghiệp 煩phiền 惱não 。 由do 惑hoặc 發phát 業nghiệp 。 以dĩ 業nghiệp 增tăng 惑hoặc 。 起khởi 義nghĩa 平bình 等đẳng 故cố 。 未vị 離ly 繫hệ 者giả 。 真chân 未vị 離ly 障chướng 。 即tức 在tại 纏triền 真Chân 如Như 故cố 。

○# 三tam 滅diệt 下hạ 有hữu 三tam 。

滅Diệt 諦Đế 三tam 者giả 。 一nhất 自tự 性tánh 滅diệt 。 自tự 性tánh 不bất 生sanh 故cố 。 二nhị 二nhị 取thủ 滅diệt 謂vị 擇trạch 滅diệt 二nhị 取thủ 不bất 生sanh 故cố 。 三tam 本bổn 性tánh 滅diệt 。 謂vị 真Chân 如Như 故cố 。

自tự 性tánh 不bất 生sanh 。 謂vị 徧biến 計kế 自tự 性tánh 滅diệt 。 擇trạch 滅diệt 二nhị 取thủ 不bất 生sanh 。 謂vị 以dĩ 擇trạch 滅diệt 智trí 。 令linh 能năng 所sở 二nhị 取thủ 滅diệt 。 真Chân 如Như 本bổn 體thể 元nguyên 寂tịch 滅diệt 。 曰viết 本bổn 性tánh 滅diệt 。

○# 四tứ 道đạo 下hạ 有hữu 三tam 。

道Đạo 諦Đế 三tam 者giả 。 一nhất 徧biến 知tri 道đạo 能năng 知tri 徧biến 計kế 所sở 執chấp 故cố 。 二nhị 永vĩnh 斷đoạn 道đạo 。 能năng 斷đoạn 依y 他tha 起khởi 故cố 。 三tam 作tác 證chứng 道đạo 。 能năng 證chứng 圓viên 成thành 實thật 故cố 。 然nhiên 徧biến 知tri 道đạo 。 亦diệc 通thông 後hậu 二nhị 。

徧biến 知tri 者giả 。 能năng 知tri 所sở 執chấp 性tánh 空không 故cố 。 能năng 斷đoạn 者giả 。 能năng 斷đoạn 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 故cố 。 作tác 證chứng 者giả 。 能năng 證chứng 實thật 理lý 故cố 。 徧biến 知tri 道đạo 亦diệc 通thông 後hậu 二nhị 者giả 。 謂vị 徧biến 知tri 不bất 惟duy 徧biến 計kế 。 亦diệc 通thông 後hậu 依y 他tha 圓viên 成thành 二nhị 性tánh 。 如như 顯hiển 揚dương 云vân 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 。 於ư 徧biến 計kế 所sở 執chấp 唯duy 有hữu 徧biến 知tri 。 於ư 依y 他tha 起khởi 有hữu 徧biến 知tri 。 及cập 永vĩnh 斷đoạn 是thị 徧biến 知tri 。 通thông 依y 他tha 矣hĩ 。 於ư 圓viên 成thành 實thật 徧biến 知tri 。 及cập 證chứng 得đắc 是thị 徧biến 知tri 。 通thông 圓viên 成thành 矣hĩ 。 故cố 云vân 亦diệc 通thông 後hậu 二nhị 。

○# 三tam 結kết 配phối 三tam 性tánh 。

七thất 三tam 三tam 性tánh 如như 次thứ 配phối 釋thích 。 今kim 於ư 此thử 中trung 。 所sở 配phối 三tam 性tánh 。 或hoặc 假giả 或hoặc 實thật 。 如như 理lý 應ưng 知tri 。

七thất 三tam 者giả 。 苦Khổ 諦Đế 有hữu 四tứ 個cá 三tam 。 加gia 集tập 滅diệt 道Đạo 諦Đế 各các 有hữu 三tam 個cá 共cộng 七thất 個cá 三tam 也dã 。 七thất 三tam 三tam 性tánh 如như 次thứ 配phối 釋thích 者giả 。 如như 苦Khổ 諦Đế 下hạ 初sơ 一nhất 個cá 三tam 。 以dĩ 無vô 性tánh 無vô 常thường 配phối 徧biến 計kế 。 起khởi 盡tận 無vô 常thường 配phối 依y 他tha 。 垢cấu 淨tịnh 無vô 常thường 配phối 圓viên 成thành 。 餘dư 六lục 次thứ 配phối 。 准chuẩn 此thử 可khả 知tri 。 或hoặc 假giả 或hoặc 實thật 。 集Tập 諦Đế 三tam 種chủng 。 實thật 配phối 三tam 性tánh 。 餘dư 皆giai 約ước 義nghĩa 。 故cố 云vân 假giả 也dã 。

○# 八bát 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。

三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 所sở 行hành 境cảnh 界giới 。 與dữ 此thử 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 理lý 實thật 皆giai 通thông 。 隨tùy 相tương/tướng 各các 一nhất 。 空không 無vô 願nguyện 相tương/tướng 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 緣duyên 此thử 復phục 生sanh 三tam 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 一nhất 本bổn 性tánh 無vô 生sanh 忍nhẫn 。 二nhị 自tự 然nhiên 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 三tam 惑hoặc 苦khổ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 如như 次thứ 此thử 三tam 。 是thị 彼bỉ 境cảnh 故cố 。

三tam 解giải 脫thoát 者giả 。 空không 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 六lục 地địa 云vân 。 觀quán 諸chư 緣duyên 起khởi 。 知tri 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 無vô 壽thọ 命mạng 自tự 性tánh 空không 。 無vô 作tác 無vô 受thọ 者giả 。 即tức 得đắc 空không 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。 觀quán 諸chư 有hữu 支chi 。 皆giai 自tự 性tánh 滅diệt 。 畢tất 竟cánh 解giải 脫thoát 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 相tương 生sanh 。 即tức 時thời 得đắc 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。 如như 是thị 入nhập 空không 無vô 相tướng 已dĩ 。 無vô 有hữu 願nguyện 求cầu 。 為vi 除trừ 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 即tức 時thời 得đắc 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 門môn 現hiện 在tại 前tiền 。 此thử 三tam 解giải 脫thoát 。 與dữ 徧biến 計kế 依y 圓viên 三tam 性tánh 。 彼bỉ 此thử 相tương/tướng 攝nhiếp 云vân 何hà 。 答đáp 云vân 。 若nhược 以dĩ 理lý 論luận 。 實thật 皆giai 通thông 攝nhiếp 。 一nhất 一nhất 相tương 容dung 。 若nhược 隨tùy 相tương/tướng 論luận 。 一nhất 各các 攝nhiếp 一nhất 。 不bất 相tương 混hỗn 濫lạm 謂vị 空không 攝nhiếp 徧biến 計kế 。 無vô 願nguyện 攝nhiếp 依y 他tha 。 無vô 相tướng 攝nhiếp 圓viên 成thành 。 緣duyên 此thử 空không 解giải 脫thoát 。 復phục 生sanh 本bổn 性tánh 無vô 生sanh 忍nhẫn 。 謂vị 了liễu 本bổn 性tánh 中trung 。 無vô 有hữu 我ngã 人nhân 。 及cập 與dữ 壽thọ 命mạng 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 忍nhẫn 可khả 於ư 心tâm 故cố 。 緣duyên 此thử 無vô 相tướng 解giải 脫thoát 。 復phục 生sanh 自tự 然nhiên 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 謂vị 了liễu 知tri 緣duyên 起khởi 皆giai 無vô 有hữu 相tương/tướng 。 非phi 自tự 然nhiên 生sanh 。 忍nhẫn 可khả 於ư 心tâm 故cố 。 緣duyên 此thử 無vô 願nguyện 解giải 脫thoát 。 復phục 生sanh 惑hoặc 苦khổ 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 謂vị 了liễu 知tri 三tam 界giới 苦khổ 果quả 。 皆giai 由do 煩phiền 惱não 願nguyện 求cầu 。 故cố 作tác 有hữu 漏lậu 諸chư 業nghiệp 。 若nhược 無vô 願nguyện 求cầu 。 苦khổ 無vô 因nhân 得đắc 。 則tắc 惑hoặc 苦khổ 無vô 生sanh 。 忍nhẫn 可khả 於ư 心tâm 。 此thử 三tam 忍nhẫn 如như 次thứ 是thị 彼bỉ 三tam 門môn 境cảnh 故cố 。 問vấn 。 空không 當đương 攝nhiếp 徧biến 計kế 矣hĩ 。 無vô 願nguyện 攝nhiếp 依y 他tha 。 無vô 相tướng 攝nhiếp 圓viên 成thành 何hà 耶da 。 曰viết 依y 他tha 色sắc 心tâm 等đẳng 法pháp 。 是thị 諸chư 欲dục 本bổn 。 故cố 無vô 願nguyện 則tắc 解giải 脫thoát 。 圓viên 成thành 真chân 實thật 有hữu 體thể 。 若nhược 執chấp 圓viên 成thành 。 真chân 實thật 有hữu 者giả 。 亦diệc 是thị 法pháp 執chấp 。 故cố 無vô 相tướng 則tắc 解giải 脫thoát 。 是thị 以dĩ 文văn 云vân 。 空không 無vô 願nguyện 相tương/tướng 。 葢# 謂vị 一nhất 空không 。 二nhị 無vô 願nguyện 。 三tam 無vô 相tướng 也dã 。 經kinh 論luận 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 爾nhĩ 也dã 。

○# 九cửu 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 。

此thử 三tam 云vân 何hà 攝nhiếp 彼bỉ 二nhị 諦đế 。 應ưng 知tri 世thế 俗tục 具cụ 此thử 三tam 種chủng 。 勝thắng 義nghĩa 唯duy 是thị 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 世thế 俗tục 有hữu 三tam 。 一nhất 假giả 世thế 俗tục 。 二nhị 行hành 世thế 俗tục 。 三tam 顯hiển 了liễu 世thế 俗tục 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 即tức 此thử 三tam 性tánh 。 勝thắng 義nghĩa 有hữu 三tam 。 一nhất 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 真Chân 如Như 勝thắng 之chi 義nghĩa 故cố 。 二nhị 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 涅Niết 槃Bàn 。 勝thắng 即tức 義nghĩa 故cố 。 三tam 行hành 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 聖thánh 道Đạo 。 勝thắng 為vi 義nghĩa 故cố 。 無vô 變biến 無vô 倒đảo 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 故cố 皆giai 攝nhiếp 在tại 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。

問vấn 。 三tam 性tánh 云vân 何hà 攝nhiếp 彼bỉ 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 耶da 。 答đáp 中trung 先tiên 標tiêu 云vân 。 世thế 俗tục 諦đế 具cụ 三tam 性tánh 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 唯duy 圓viên 成thành 性tánh 。 釋thích 云vân 。 世thế 俗tục 具cụ 三tam 者giả 。 以dĩ 世thế 俗tục 有hữu 三tam 。 一nhất 假giả 。 二nhị 行hành 。 三tam 顯hiển 了liễu 。 假giả 如như 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 行hành 謂vị 念niệm 念niệm 遷thiên 流lưu 。 變biến 滅diệt 不bất 常thường 故cố 。 顯hiển 了liễu 者giả 。 後hậu 智trí 了liễu 知tri 如như 鏡kính 像tượng 等đẳng 故cố 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 即tức 此thử 三tam 性tánh 。 假giả 即tức 徧biến 計kế 。 行hành 即tức 依y 他tha 。 顯hiển 了liễu 即tức 圓viên 成thành 也dã 。 勝thắng 義nghĩa 唯duy 是thị 圓viên 成thành 。 而nhi 勝thắng 義nghĩa 有hữu 三tam 。 謂vị 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 行hành 勝thắng 義nghĩa 。 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 者giả 。 真Chân 如Như 乃nãi 聖thánh 智trí 所sở 緣duyên 境cảnh 義nghĩa 。 此thử 境cảnh 殊thù 勝thắng 。 勝thắng 之chi 義nghĩa 故cố 。 曰viết 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 得đắc 勝thắng 義nghĩa 者giả 。 謂vị 涅Niết 槃Bàn 是thị 殊thù 勝thắng 果quả 。 而nhi 勝thắng 即tức 是thị 義nghĩa 。 故cố 曰viết 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 行hành 勝thắng 義nghĩa 者giả 。 謂vị 聖thánh 位vị 所sở 有hữu 根căn 後hậu 二nhị 智trí 。 以dĩ 勝thắng 法Pháp 而nhi 為vi 所sở 緣duyên 。 勝thắng 為vi 義nghĩa 故cố 。 曰viết 行hành 勝thắng 義nghĩa 。 又hựu 勝thắng 之chi 義nghĩa 是thị 理lý 境cảnh 。 勝thắng 即tức 義nghĩa 是thị 理lý 果quả 。 勝thắng 為vi 義nghĩa 是thị 理lý 智trí 。 若nhược 以dĩ 六lục 釋thích 顯hiển 之chi 。 勝thắng 之chi 義nghĩa 乃nãi 依y 主chủ 釋thích 。 勝thắng 即tức 義nghĩa 乃nãi 持trì 業nghiệp 釋thích 。 勝thắng 為vi 義nghĩa 亦diệc 持trì 業nghiệp 釋thích 。 准chuẩn 思tư 可khả 知tri 。

○# 十thập 凢# 聖thánh 智trí 境cảnh 。

如như 是thị 三tam 性tánh 。 何hà 智trí 所sở 行hành 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 都đô 非phi 智trí 所sở 行hành 。 以dĩ 無vô 自tự 性tánh 。 非phi 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 愚ngu 夫phu 執chấp 有hữu 。 聖thánh 者giả 逹# 無vô 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 為vi 凢# 聖thánh 智trí 境cảnh 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 二nhị 智trí 所sở 行hành 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 唯duy 聖thánh 智trí 境cảnh 。

如như 文văn 可khả 知tri 。

○# 十thập 一nhất 假giả 實thật 攝nhiếp 門môn 。

此thử 三tam 性tánh 中trung 。 幾kỷ 假giả 幾kỷ 實thật 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 妄vọng 安an 立lập 故cố 。 可khả 說thuyết 為vi 假giả 。 無vô 體thể 相tướng 故cố 。 非phi 假giả 非phi 實thật 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 有hữu 實thật 有hữu 假giả 。 聚tụ 集tập 相tương 續tục 。 分phần/phân 位vị 性tánh 故cố 。 說thuyết 為vi 假giả 有hữu 。 心tâm 心tâm 所sở 色sắc 。 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 說thuyết 為vi 實thật 有hữu 。 若nhược 無vô 實thật 法pháp 。 假giả 法pháp 亦diệc 無vô 。 假giả 依y 實thật 因nhân 而nhi 施thi 設thiết 故cố 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 唯duy 是thị 實thật 有hữu 。 不bất 依y 他tha 緣duyên 而nhi 施thi 設thiết 故cố 。

徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 可khả 說thuyết 為vi 假giả 者giả 。 約ước 妄vọng 安an 立lập 而nhi 說thuyết 也dã 。 若nhược 直trực 觀quán 體thể 相tướng 。 本bổn 來lai 元nguyên 無vô 。 假giả 實thật 從tùng 何hà 處xứ 著trước 耶da 。 故cố 曰viết 非phi 假giả 非phi 實thật 。 依y 他tha 有hữu 假giả 實thật 者giả 。 假giả 。 謂vị 聚tụ 集tập 假giả 。 相tương 續tục 假giả 。 分phần/phân 位vị 假giả 。 聚tụ 集tập 者giả 。 根căn 塵trần 及cập 法pháp 處xứ 少thiểu 分phần 。 皆giai 集tập 聚tụ 四tứ 大đại 而nhi 成thành 。 豈khởi 非phi 是thị 假giả 。 相tương 續tục 者giả 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 。 念niệm 念niệm 相tương 續tục 。 性tánh 自tự 非phi 恆hằng 。 豈khởi 非phi 是thị 假giả 。 分phần/phân 位vị 者giả 。 謂vị 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 依y 色sắc 心tâm 分phần/phân 位vị 。 假giả 立lập 相tương 待đãi 而nhi 有hữu 。 豈khởi 非phi 是thị 假giả 。 實thật 者giả 。 心tâm 心tâm 所sở 色sắc 。 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 緣duyên 生sanh 不bất 無vô 。 故cố 說thuyết 為vi 實thật 。 恐khủng 難nạn 緣duyên 生sanh 體thể 是thị 虚# 幻huyễn 。 何hà 謂vị 實thật 耶da 。 通thông 云vân 。 若nhược 無vô 實thật 法pháp 。 假giả 亦diệc 應ưng 無vô 。 假giả 依y 實thật 因nhân 而nhi 施thi 設thiết 故cố 。 說thuyết 為vi 實thật 也dã 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 唯duy 是thị 實thật 有hữu 。 以dĩ 不bất 依y 他tha 緣duyên 而nhi 施thi 設thiết 故cố 。

○# 十thập 二nhị 異dị 非phi 異dị 門môn 。

此thử 三tam 為vi 異dị 為vi 不bất 異dị 耶da 。 應ưng 說thuyết 俱câu 非phi 。 無vô 別biệt 體thể 故cố 。 妄vọng 執chấp 。 緣duyên 起khởi 。 真chân 義nghĩa 。 別biệt 故cố 。 如như 是thị 三tam 性tánh 。 義nghĩa 類loại 無vô 邉# 。 恐khủng 厭yếm 繁phồn 文văn 。 畧lược 示thị 綱cương 要yếu 。

應ưng 說thuyết 俱câu 非phi 。 一nhất 異dị 俱câu 非phi 也dã 。 無vô 別biệt 體thể 故cố 非phi 異dị 。 妄vọng 執chấp 緣duyên 起khởi 。 真chân 義nghĩa 。 別biệt 故cố 非phi 不bất 異dị 。 義nghĩa 類loại 無vô 邉# 。 廣quảng 指chỉ 也dã 。 畧lược 示thị 綱cương 要yếu 。 畧lược 結kết 也dã 。 若nhược 欲dục 即tức 畧lược 而nhi 廣quảng 。 請thỉnh 詳tường 瑜du 伽già 。 初sơ 卷quyển 至chí 此thử 。 明minh 唯duy 識thức 相tương/tướng 竟cánh 。

信tín 官quan 洪hồng 瞻chiêm 祖tổ 捐quyên 貲ti 刻khắc

贒# 預dự

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂# 正Chánh 卷quyển 第đệ 八bát (# 終chung )#

(# 姑cô 蘇tô 信tín 女nữ 張trương 門môn 李# 氏thị 大đại 緣duyên 助trợ 板bản )#