成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂 正Chánh
Quyển 7
明Minh 釋Thích 廣Quảng 伸Thân 撰Soạn

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂# 正Chánh 卷quyển 第đệ 七thất

古cổ 杭# 雲vân 棲tê 寺tự 弟đệ 子tử 廣quảng 伸thân 述thuật

○# 五ngũ 不bất 定định 位vị (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

已dĩ 說thuyết 二nhị 十thập 隨tùy 煩phiền 惱não 相tương/tướng 。 不bất 定định 有hữu 四tứ 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。

不bất 定định 謂vị 悔hối 眠miên 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 二nhị 各các 二nhị 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 頌tụng 文văn 二nhị 餘dư 門môn 分phần/phân 攝nhiếp 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích 頌tụng 文văn (# 三tam )# 。 初sơ 通thông 釋thích [尋-口+凡]# 等đẳng 四tứ 名danh 二nhị 別biệt 釋thích [尋-口+凡]# 等đẳng 四tứ 相tương/tướng 三tam 詳tường 釋thích 二nhị 各các 二nhị 言ngôn 。

○# 初sơ 通thông 釋thích [尋-口+凡]# 等đẳng 四tứ 名danh 。

論luận 曰viết 。 悔hối 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 。 于vu 善thiện 染nhiễm 等đẳng 。 皆giai 不bất 定định 故cố 。 非phi 如như 觸xúc 等đẳng 。 定định 徧biến 心tâm 故cố 。 非phi 如như 欲dục 等đẳng 。 定định 徧biến 地địa 故cố 。 立lập 不bất 定định 名danh 。

釋thích 四tứ 名danh 不bất 定định 之chi 由do 也dã 。 初sơ 約ước 善thiện 染nhiễm 釋thích 。 二nhị 例lệ 徧biến 別biệt 釋thích 。 謂vị 信tín 等đẳng 定định 善thiện 不bất 染nhiễm 。 忿phẫn 等đẳng 定định 染nhiễm 非phi 善thiện 。 此thử 四tứ 于vu 善thiện 。 不bất 唯duy 于vu 善thiện 。 于vu 染nhiễm 不bất 唯duy 于vu 染nhiễm 。 既ký 皆giai 不bất 定định 。 故cố 名danh 不bất 定định 。 觸xúc 等đẳng 定định 徧biến 一nhất 切thiết 心tâm 。 欲dục 等đẳng 定định 徧biến 一nhất 切thiết 地địa 。 此thử 異dị 彼bỉ 徧biến 心tâm 地địa 。 故cố 名danh 不bất 定định 。 問vấn 。 四tứ 通thông 三tam 性tánh 。 豈khởi 非phi 定định 徧biến 一nhất 切thiết 性tánh 耶da 。 曰viết 。 此thử 所sở 謂vị 善thiện 染nhiễm 。 皆giai 不bất 定định 也dã 。 正chánh 名danh 不bất 定định 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích [尋-口+凡]# 等đẳng 四tứ 相tương/tướng (# 二nhị )# 。 初sơ 釋thích 悔hối 眠miên 二nhị 釋thích [尋-口+凡]# 伺tứ 。

○# 初sơ 釋thích 悔hối 眠miên (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 相tương/tướng 二nhị 辨biện 分phần/phân 位vị 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích 相tương/tướng 。

悔hối 。 謂vị 惡ác 作tác 。 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 此thử 即tức 于vu 果quả 假giả 立lập 因nhân 名danh 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 悔hối 先tiên 不bất 作tác 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 。 如như 追truy 悔hối 言ngôn 。 我ngã 先tiên 不bất 作tác 如như 是thị 事sự 業nghiệp 。 是thị 我ngã 惡ác 作tác 。

悔hối 謂vị 惡ác 作tác 。 立lập 悔hối 名danh 也dã 。 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 釋thích 悔hối 義nghĩa 也dã 。 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 釋thích 惡ác 作tác 體thể 也dã 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 悔hối 必tất 具cụ 掉trạo 舉cử 也dã 。 此thử 指chỉ 悔hối 為vi 惡ác 作tác 。 于vu 果quả 假giả 立lập 因nhân 名danh 者giả 。 悔hối 是thị 果quả 。 惡ác 作tác 是thị 因nhân 。 悔hối 謂vị 惡ác 作tác 。 此thử 即tức 于vu 果quả 。 假giả 立lập 因nhân 名danh 也dã 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 。 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 出xuất 假giả 立lập 之chi 故cố 也dã 。 此thử 悔hối 已dĩ 作tác 。 通thông 于vu 三tam 性tánh 。 悔hối 先tiên 不bất 作tác 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 者giả 。 明minh 悔hối 未vị 作tác 。 亦diệc 通thông 三tam 性tánh 。 如như 追truy 悔hối 等đẳng 。 指chỉ 明minh 未vị 作tác 也dã 。 問vấn 。 悔hối 己kỷ 作tác 惡ác 是thị 善thiện 悔hối 。 己kỷ 作tác 善thiện 是thị 惡ác 悔hối 。 未vị 作tác 善thiện 是thị 善thiện 悔hối 。 未vị 作tác 惡ác 是thị 惡ác 悔hối 。 何hà 謂vị 無vô 記ký 悔hối 。 曰viết 。 悔hối 時thời 歷lịch 歷lịch 者giả 曰viết 善thiện 惡ác 。 昏hôn 住trụ 者giả 曰viết 無vô 記ký 。 對đối 境cảnh 起khởi 心tâm 。 一nhất 加gia 察sát 焉yên 。 自tự 可khả 驗nghiệm 知tri 。 又hựu 悔hối 作tác 無vô 記ký 業nghiệp 。 亦diệc 無vô 記ký 攝nhiếp 。

眠miên 。 謂vị 睡thụy 眠miên 。 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 昧muội 畧lược 為vi 性tánh 。 障chướng 觀quán 為vi 業nghiệp 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 。 身thân 不bất 自tự 在tại 。 心tâm 極cực 闇ám 劣liệt 。 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 昧muội 簡giản 在tại 定định 。 畧lược 別biệt 窹# 時thời 。 合hợp 顯hiển 睡thụy 眠miên 。 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 有hữu 無vô 心tâm 位vị 。 假giả 立lập 此thử 名danh 。 如như 餘dư 葢# 纏triền 。 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。

初sơ 正chánh 釋thích 體thể 用dụng 。 次thứ 轉chuyển 釋thích 體thể 用dụng 。 三tam 簡giản 顯hiển 體thể 用dụng 。 四tứ 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 五ngũ 例lệ 明minh 有hữu 體thể 。 極cực 闇ám 釋thích 昧muội 。 極cực 劣liệt 釋thích 畧lược 。 一nhất 門môn 轉chuyển 。 總tổng 其kỳ 闇ám 劣liệt 。 謂vị 止chỉ 運vận 轉chuyển 于vu 睡thụy 眠miên 位vị 。 獨độc 頭đầu 夢mộng 意ý 識thức 之chi 一nhất 門môn 中trung 也dã 。 亦diệc 可khả 極cực 闇ám 劣liệt 釋thích 昧muội 。 一nhất 門môn 轉chuyển 釋thích 畧lược 。 簡giản 在tại 定định 者giả 。 非phi 如như 定định 時thời 之chi 惺tinh 惺tinh 。 別biệt 窹# 時thời 者giả 。 殊thù 異dị 覺giác 時thời 之chi 廣quảng 緣duyên 。 合hợp 顯hiển 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 有hữu 無vô 心tâm 位vị 假giả 立lập 此thử 名danh 者giả 。 恐khủng 難nạn 彼bỉ 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 曰viết 無vô 心tâm 。 則tắc 無vô 心tâm 名danh 睡thụy 眠miên 。 今kim 名danh 睡thụy 眠miên 。 豈khởi 不bất 同đồng 彼bỉ 而nhi 曰viết 有hữu 體thể 者giả 何hà 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 有hữu 無vô 心tâm 位vị 。 假giả 立lập 此thử 名danh 。 此thử 名danh 雖tuy 同đồng 于vu 彼bỉ 。 所sở 以dĩ 立lập 者giả 。 不bất 同đồng 于vu 彼bỉ 也dã 。 非phi 醒tỉnh 覺giác 明minh 了liễu 之chi 有hữu 心tâm 位vị 。 非phi 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 之chi 無vô 心tâm 位vị 。 齊tề 此thử 有hữu 無vô 之chi 間gian 以dĩ 假giả 立lập 。 是thị 有hữu 昧muội 畧lược 為vi 體thể 之chi 睡thụy 眠miên 名danh 睡thụy 眠miên 。 非phi 同đồng 無vô 心tâm 之chi 睡thụy 眠miên 也dã 。 若nhược 對đối 後hậu 文văn 。 亦diệc 可khả 云vân 以dĩ 此thử 齊tề 此thử 。 故cố 假giả 立lập 此thử 名danh 耳nhĩ 。 餘dư 葢# 纏triền 者giả 。 謂vị 貪tham 欲dục 瞋sân 恚khuể 。 惽hôn 沉trầm 掉trạo 舉cử 惡ác 作tác 。 五ngũ 葢# 如như 瑜du 伽già 。 無vô 慚tàm 無vô 愧quý 。 睡thụy 眠miên 惽hôn 掉trạo 惡ác 作tác 嫉tật 妬đố 慳san 悋lận 。 忿phẫn 覆phú 十thập 纏triền 如như 俱câu 舎# 。 如như 雖tuy 是thị 例lệ 。 亦diệc 可khả 作tác 量lượng 。 喻dụ 有hữu 體thể 用dụng 。 謂vị 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 心tâm 相tương 應ứng 故cố 如như 餘dư 葢# 纏triền 。

○# 二nhị 辨biện 分phần/phân 位vị (# 四tứ )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 師sư 二nhị 第đệ 二nhị 師sư 三tam 第đệ 三tam 師sư 四tứ 第đệ 四tứ 師sư 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 此thử 二nhị 唯duy 癡si 為vi 體thể 。 說thuyết 隨tùy 煩phiền 惱não 。 及cập 癡si 分phần/phân 故cố 。

初sơ 釋thích 唯duy 癡si 為vi 體thể 。 次thứ 引dẫn 瑜du 伽già 為vi 證chứng 。 然nhiên 而nhi 其kỳ 失thất 有hữu 二nhị 。 何hà 者giả 。 唯duy 癡si 為vi 體thể 。 是thị 自tự 無vô 有hữu 體thể 矣hĩ 。 說thuyết 隨tùy 煩phiền 惱não 。 是thị 唯duy 染nhiễm 不bất 通thông 善thiện 等đẳng 矣hĩ 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 不bất 然nhiên 。 亦diệc 通thông 善thiện 故cố 。 應ưng 說thuyết 此thử 二nhị 。 染nhiễm 癡si 為vi 體thể 。 淨tịnh 即tức 無vô 癡si 論luận 依y 染nhiễm 分phần/phân 。 說thuyết 隨tùy 煩phiền 惱não 。 及cập 癡si 分phần/phân 攝nhiếp 。

染nhiễm 癡si 為vi 體thể 。 淨tịnh 即tức 無vô 癡si 者giả 。 染nhiễm 二nhị 癡si 為vi 體thể 。 淨tịnh 二nhị 無vô 癡si 為vi 體thể 也dã 。 論luận 依y 染nhiễm 分phần/phân 說thuyết 隨tùy 煩phiền 惱não 及cập 癡si 分phần/phân 攝nhiếp 者giả 。 則tắc 知tri 若nhược 依y 淨tịnh 分phần/phân 說thuyết 之chi 不bất 同đồng 可khả 知tri 。 不bất 察sát 說thuyết 由do 于vu 依y 。 但đãn 引dẫn 其kỳ 說thuyết 。 是thị 論luận 本bổn 不bất 局cục 于vu 染nhiễm 。 引dẫn 者giả 自tự 局cục 于vu 染nhiễm 耳nhĩ 。 然nhiên 通thông 善thiện 差sai 勝thắng 于vu 前tiền 。 為vi 體thể 殊thù 未vị 中trung 的đích 。 下hạ 文văn 自tự 顯hiển 。

○# 三tam 第đệ 三tam 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 此thử 說thuyết 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 無vô 記ký 非phi 癡si 無vô 癡si 性tánh 故cố 。 應ưng 說thuyết 惡ác 作tác 思tư 慧tuệ 為vi 體thể 。 明minh 了liễu 思tư 擇trạch 所sở 作tác 業nghiệp 故cố 。 睡thụy 眠miên 合hợp 用dụng 思tư 想tưởng 為vi 體thể 。 思tư 想tưởng 種chủng 種chủng 夢mộng 境cảnh 相tướng 故cố 。 論luận 俱câu 說thuyết 為vi 世thế 俗tục 有hữu 故cố 。 彼bỉ 染nhiễm 汙ô 者giả 。 是thị 癡si 等đẳng 流lưu 。 如như 不bất 信tín 等đẳng 。 說thuyết 為vi 癡si 分phần/phân 。

無vô 記ký 非phi 癡si 無vô 癡si 性tánh 故cố 者giả 。 不bất 惟duy 原nguyên 不bất 應ưng 理lý 之chi 所sở 由do 。 亦diệc 且thả 顯hiển 唯duy 通thông 于vu 善thiện 之chi 為vi 局cục 矣hĩ 。 意ý 以dĩ 此thử 通thông 無vô 記ký 。 不bất 惟duy 善thiện 染nhiễm 。 以dĩ 無vô 記ký 悔hối 眠miên 。 非phi 癡si 無vô 癡si 二nhị 所sở 攝nhiếp 故cố 。 但đãn 以dĩ 思tư 慧tuệ 思tư 想tưởng 為vi 此thử 二nhị 體thể 。 引dẫn 論luận 俱câu 說thuyết 為vi 假giả 有hữu 者giả 。 證chứng 為vi 他tha 分phần/phân 攝nhiếp 也dã 。 是thị 癡si 等đẳng 流lưu 等đẳng 者giả 。 量lượng 通thông 引dẫn 論luận 染nhiễm 汙ô 悔hối 眠miên 。 說thuyết 為vi 癡si 分phần/phân 。 是thị 癡si 等đẳng 流lưu 。 如như 不bất 信tín 等đẳng 。

○# 四tứ 第đệ 四tứ 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 彼bỉ 說thuyết 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 非phi 思tư 慧tuệ 想tưởng 。 纏triền 彼bỉ 性tánh 故cố 。 應ưng 說thuyết 此thử 二nhị 。 各các 別biệt 有hữu 體thể 。 與dữ 餘dư 心tâm 所sở 。 行hành 相tương/tướng 別biệt 故cố 。 隨tùy 癡si 相tương/tướng 說thuyết 。 名danh 世thế 俗tục 有hữu 。

此thử 正chánh 意ý 也dã 。 非phi 思tư 慧tuệ 想tưởng 。 纏triền 彼bỉ 性tánh 故cố 。 原nguyên 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 也dã 。 纏triền 彼bỉ 性tánh 。 纏triền 即tức 彼bỉ 性tánh 。 以dĩ 五ngũ 葢# 十thập 纏triền 。 皆giai 有hữu 眠miên 悔hối 。 眠miên 悔hối 之chi 性tánh 。 是thị 纏triền 縛phược 纏triền 繞nhiễu 。 豈khởi 思tư 慧tuệ 想tưởng 之chi 謂vị 纏triền 耶da 。 應ưng 說thuyết 惡ác 作tác 追truy 悔hối 為vi 體thể 。 睡thụy 眠miên 昧muội 畧lược 為vi 體thể 。 此thử 二nhị 各các 別biệt 有hữu 體thể 。 與dữ 餘dư 五ngũ 位vị 心tâm 所sở 。 行hành 相tương/tướng 別biệt 故cố 。 然nhiên 既ký 有hữu 自tự 體thể 。 論luận 說thuyết 為vi 假giả 有hữu 者giả 。 以dĩ 隨tùy 癡si 相tương/tướng 。 說thuyết 名danh 世thế 俗tục 有hữu 耳nhĩ 。 不bất 原nguyên 其kỳ 說thuyết 。 但đãn 局cục 于vu 說thuyết 。 則tắc 此thử 二nhị 竟cánh 無vô 自tự 體thể 。 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 。

○# 二nhị 釋thích [尋-口+凡]# 伺tứ 。

[尋-口+凡]# 謂vị [尋-口+凡]# 求cầu 。 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 于vu 意ý 言ngôn 境cảnh 。 麄# 轉chuyển 為vi 性tánh 。 伺tứ 謂vị 伺tứ 察sát 。 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 于vu 意ý 言ngôn 境cảnh 。 細tế 轉chuyển 為vi 性tánh 。 此thử 二nhị 俱câu 以dĩ 安an 不bất 安an 住trụ 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 于vu 意ý 言ngôn 境cảnh 。 不bất 深thâm 推thôi 度độ 。 及cập 深thâm 推thôi 度độ 。 義nghĩa 類loại 別biệt 故cố 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 二nhị 種chủng 。 體thể 類loại 差sai 別biệt 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。

初sơ 正chánh 釋thích 體thể 用dụng 。 次thứ 推thôi 竆# 分phần/phân 位vị 。 怱thông 。 忙mang 義nghĩa 。 遽cự 。 急cấp 義nghĩa 。 意ý 言ngôn 境cảnh 。 意ý 識thức 取thủ 境cảnh 。 多đa 依y 名danh 言ngôn 。 于vu 意ý 言ngôn 境cảnh 者giả 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 唯duy 意ý 識thức 俱câu 也dã 。 麄# 細tế 者giả 。 麄# 。 麄# 踈sơ 。 細tế 。 細tế 密mật 。 凢# 意ý 言ngôn 境cảnh 。 皆giai 有hữu 麄# 細tế 。 [尋-口+凡]# 求cầu 于vu 境cảnh 之chi 麄# 相tương/tướng 曰viết 麄# 轉chuyển 。 分phân 別biệt 于vu 境cảnh 之chi 細tế 相tương/tướng 曰viết 細tế 轉chuyển 。 如như 五ngũ 蘊uẩn 論luận 釋thích 云vân 。 [尋-口+凡]# 云vân 麄# 者giả 。 謂vị [尋-口+凡]# 求cầu 瓶bình 衣y 車xa 乘thừa 等đẳng 麄# 相tương/tướng 。 伺tứ 云vân 細tế 者giả 。 謂vị 于vu 瓶bình 衣y 等đẳng 。 分phân 別biệt 細tế 相tương/tướng 成thành 不bất 成thành 等đẳng 差sai 別biệt 義nghĩa 故cố 是thị 也dã 。 此thử 二nhị 俱câu 以dĩ 安an 不bất 安an 住trụ 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 所sở 依y 為vi 業nghiệp 者giả 。 意ý 謂vị 身thân 心tâm 安an 住trụ 。 依y 于vu [尋-口+凡]# 之chi 麄# 轉chuyển 而nhi 安an 。 身thân 心tâm 不bất 安an 。 亦diệc 依y [尋-口+凡]# 之chi 麄# 轉chuyển 不bất 安an 。 身thân 心tâm 安an 住trụ 。 依y 于vu 伺tứ 之chi 細tế 轉chuyển 而nhi 安an 。 身thân 心tâm 不bất 安an 。 亦diệc 依y 于vu 伺tứ 之chi 細tế 轉chuyển 不bất 安an 也dã 。 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 者giả 。 言ngôn [尋-口+凡]# 之chi 所sở 以dĩ 為vi 麄# 轉chuyển 者giả 。 固cố 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 伺tứ 之chi 所sở 以dĩ 為vi 細tế 轉chuyển 者giả 。 亦diệc 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 也dã 。 不bất 深thâm 推thôi 度độ 。 及cập 深thâm 推thôi 度độ 。 義nghĩa 類loại 別biệt 故cố 者giả 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 不bất 深thâm 推thôi 度độ 所sở 緣duyên 。 思tư 為vi 體thể 性tánh 。 若nhược 深thâm 推thôi 度độ 所sở 緣duyên 。 慧tuệ 為vi 體thể 性tánh 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 等đẳng 。 反phản 顯hiển 不bất 可khả 離ly 也dã 。 是thị 則tắc 用dụng 思tư 徐từ 緩hoãn 而nhi 安an 。 思tư 量lượng 性tánh 故cố 。 用dụng 慧tuệ 急cấp 疾tật 不bất 安an 。 簡giản 擇trạch 性tánh 故cố 。 思tư 慧tuệ 並tịnh 用dụng 于vu [尋-口+凡]# 伺tứ 。 一nhất 隨tùy 其kỳ 主chủ 助trợ 先tiên 後hậu 之chi 分phần 。 而nhi 身thân 心tâm 安an 否phủ/bĩ 適thích 係hệ 之chi 耳nhĩ 。 問vấn 。 不bất 深thâm 推thôi 曰viết 思tư 。 宜nghi 于vu [尋-口+凡]# 之chi 麄# 轉chuyển 。 深thâm 推thôi 度độ 曰viết 慧tuệ 。 宜nghi 于vu 伺tứ 之chi 細tế 轉chuyển 。 而nhi [尋-口+凡]# 以dĩ 思tư 慧tuệ 為vi 體thể 。 伺tứ 亦diệc 思tư 慧tuệ 為vi 體thể 者giả 何hà 耶da 。 曰viết 。 瑜du 伽già 云vân 。 尋tầm 謂vị [尋-口+凡]# 求cầu 。 伺tứ 謂vị 伺tứ 察sát 。 或hoặc 思tư 或hoặc 慧tuệ 。 于vu 境cảnh 推thôi 求cầu 麄# 位vị 名danh [尋-口+凡]# 。 即tức 此thử 二nhị 種chủng 。 于vu 境cảnh 審thẩm 察sát 細tế 位vị 名danh 伺tứ 。 則tắc 知tri 麄# 位vị 思tư 慧tuệ 為vi 體thể 。 細tế 位vị 思tư 慧tuệ 為vi 體thể 。 麄# 位vị 推thôi 度độ 有hữu 淺thiển 深thâm 細tế 位vị 推thôi 度độ 亦diệc 淺thiển 深thâm 耳nhĩ 。 若nhược 依y 通thông 照chiếu 。 釋thích 有hữu 兼kiêm 正chánh 。 若nhược 正chánh 用dụng 思tư 。 則tắc 急cấp 慧tuệ 隨tùy 思tư 。 能năng 令linh 心tâm 安an 。 若nhược 正chánh 用dụng 慧tuệ 。 則tắc 徐từ 思tư 隨tùy 慧tuệ 。 亦diệc 令linh 不bất 安an 。 是thị 其kỳ 並tịnh 用dụng 也dã 。

○# 三tam 詳tường 釋thích 二nhị 各các 二nhị 言ngôn (# 三tam )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 師sư 二nhị 第đệ 二nhị 師sư 三tam 第đệ 三tam 師sư 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 師sư 。

二nhị 各các 二nhị 者giả 。 有hữu 義nghĩa 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 各các 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 類loại 差sai 別biệt 。

意ý 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 名danh 二nhị 。 此thử 二nhị 各các 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 類loại 。 名danh 二nhị 各các 二nhị 。 既ký 失thất 于vu 二nhị 。 復phục 失thất 于vu 各các 二nhị 。 下hạ 文văn 自tự 顯hiển 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 此thử 釋thích 不bất 應ưng 正chánh 理lý 。 悔hối 眠miên 亦diệc 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 故cố 。 應ưng 說thuyết 如như 前tiền 。 諸chư 染nhiễm 心tâm 所sở 。 有hữu 是thị 煩phiền 惱não 。 隨tùy 煩phiền 惱não 性tánh 。 此thử 二nhị 各các 有hữu 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 或hoặc 復phục 各các 有hữu 纏triền 及cập 隨tùy 眠miên 。

此thử 師sư 亦diệc 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 為vi 二nhị 也dã 。 初sơ 斥xích 前tiền 非phi 理lý 。 二nhị 舉cử 例lệ 正chánh 釋thích 。 非phi 理lý 者giả 。 若nhược 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 名danh 二nhị 。 各các 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 名danh 各các 二nhị 。 則tắc 悔hối 眠miên 亦diệc 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 。 遺di 彼bỉ 而nhi 取thủ 此thử 。 故cố 非phi 理lý 也dã 。 意ý 謂vị 不bất 當đương 取thủ 淨tịnh 應ưng 說thuyết 例lệ 如như 前tiền 者giả 。 諸chư 染nhiễm 心tâm 所sở 。 有hữu 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 二nhị 性tánh 。 此thử [尋-口+凡]# 伺tứ 二nhị 。 各các 有hữu 不bất 善thiện 有hữu 覆phú 無vô 記ký 二nhị 類loại 。 或hoặc 復phục 各các 有hữu 現hiện 行hành 纏triền 。 隨tùy 眠miên 種chủng 之chi 二nhị 類loại 。 名danh 二nhị 各các 二nhị 也dã 。 此thử 解giải 雖tuy 斥xích 初sơ 師sư 之chi 非phi 。 然nhiên 竟cánh 例lệ 根căn 隨tùy 為vi 二nhị 。 是thị 一nhất 個cá 二nhị 。 非phi 頌tụng 文văn 二nhị 各các 二nhị 之chi 兩lưỡng 個cá 二nhị 也dã 。 是thị 以dĩ 無vô 論luận 其kỳ 各các 二nhị 之chi 非phi 。 即tức 二nhị 字tự 之chi 致trí 。 亦diệc 遺di 一nhất 重trọng/trùng 矣hĩ 。 然nhiên 亦diệc 可khả 此thử 二nhị 。 即tức 根căn 隨tùy 之chi 二nhị 。 有hữu 善thiện 及cập 無vô 記ký 等đẳng 。 名danh 二nhị 各các 二nhị 。 以dĩ 例lệ [尋-口+凡]# 伺tứ 。 亦diệc 具cụ 善thiện 及cập 無vô 記ký 也dã 。

○# 三tam 第đệ 三tam 師sư 。

有hữu 義nghĩa 。 彼bỉ 釋thích 亦diệc 不bất 應ưng 理lý 。 不bất 定định 四tứ 後hậu 。 有hữu 此thử 言ngôn 故cố 。 應ưng 言ngôn 二nhị 者giả 。 顯hiển 二nhị 種chủng 二nhị 。 一nhất 謂vị 悔hối 眠miên 。 二nhị 謂vị [尋-口+凡]# 伺tứ 。 此thử 二nhị 二nhị 種chủng 。 種chủng 類loại 各các 別biệt 。 故cố 一nhất 二nhị 言ngôn 。 顯hiển 二nhị 二nhị 種chủng 。 此thử 各các 有hữu 二nhị 。 謂vị 染nhiễm 不bất 染nhiễm 。 非phi 如như 善thiện 染nhiễm 。 各các 唯duy 一nhất 故cố 。 或hoặc 唯duy 簡giản 染nhiễm 。 故cố 說thuyết 此thử 言ngôn 。 有hữu 亦diệc 說thuyết 為vi 。 隨tùy 煩phiền 惱não 故cố 。 為vi 顯hiển 不bất 定định 義nghĩa 。 說thuyết 二nhị 各các 二nhị 言ngôn 。 故cố 置trí 此thử 言ngôn 。 深thâm 為vi 有hữu 用dụng 。

此thử 正chánh 意ý 也dã 。 初sơ 斥xích 前tiền 非phi 理lý 。 次thứ 申thân 己kỷ 正chánh 義nghĩa 。 非phi 理lý 者giả 。 釋thích 言ngôn 當đương 問vấn 來lai 源nguyên 。 二nhị 各các 二nhị 言ngôn 。 既ký 有hữu 于vu 四tứ 不bất 定định 後hậu 。 必tất 有hữu 兩lưỡng 二nhị 。 何hà 惟duy 又hựu 局cục [尋-口+凡]# 伺tứ 為vi 二nhị 。 故cố 不bất 應ưng 理lý 。 正chánh 義nghĩa 者giả 。 先tiên 開khai 釋thích 二nhị 二nhị 字tự 各các 二nhị 之chi 義nghĩa 。 後hậu 合hợp 釋thích 其kỳ 說thuyết 。 不bất 定định 屬thuộc 隨tùy 煩phiền 惱não 也dã 。 開khai 釋thích 者giả 。 二nhị 者giả 顯hiển 二nhị 種chủng 二nhị 。 謂vị 悔hối 眠miên 是thị 一nhất 種chủng 二nhị 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 是thị 二nhị 種chủng 二nhị 。 此thử 二nhị 二nhị 種chủng 。 悔hối 之chi 與dữ 眠miên 。 種chủng 類loại 不bất 同đồng 。 [尋-口+凡]# 之chi 與dữ 伺tứ 。 種chủng 類loại 不bất 同đồng 。 故cố 一nhất 二nhị 言ngôn 。 顯hiển 二nhị 二nhị 種chủng 。 豈khởi 一nhất 二nhị 種chủng 。 如như 汝nhữ 所sở 謂vị [尋-口+凡]# 伺tứ 耶da 。 各các 二nhị 者giả 。 此thử [尋-口+凡]# 伺tứ 悔hối 眠miên 各các 有hữu 二nhị 。 謂vị 染nhiễm 不bất 染nhiễm 。 反phản 而nhi 例lệ 之chi 。 非phi 如như 信tín 等đẳng 唯duy 善thiện 。 非phi 如như 貪tham 等đẳng 唯duy 染nhiễm 。 各các 唯duy 定định 一nhất 也dã 或hoặc 唯duy 簡giản 染nhiễm 。 唯duy 是thị 煩phiền 惱não 。 此thử 通thông 不bất 染nhiễm 。 亦diệc 是thị 善thiện 攝nhiếp 。 故cố 言ngôn 二nhị 各các 二nhị 也dã 。 合hợp 釋thích 者giả 。 瑜du 伽già 亦diệc 說thuyết 此thử 四tứ 為vi 。 隨tùy 煩phiền 惱não 故cố 。 今kim 此thử 頌tụng 中trung 。 為vi 顯hiển 不bất 定định 屬thuộc 于vu 隨tùy 煩phiền 惱não 。 通thông 染nhiễm 不bất 染nhiễm 故cố 說thuyết 二nhị 二nhị 。 各các 有hữu 二nhị 種chủng 。 是thị 則tắc 用dụng 以dĩ 具cụ 善thiện 染nhiễm 。 即tức 復phục 用dụng 以dĩ 簡giản 唯duy 染nhiễm 。 深thâm 為vi 有hữu 用dụng 。 豈khởi 汝nhữ 根căn 隨tùy 二nhị 等đẳng 之chi 用dụng 而nhi 已dĩ 哉tai 。 問vấn 。 然nhiên 則tắc 瑜du 伽già 有hữu 未vị 盡tận 歟# 。 曰viết 。 且thả 據cứ 于vu 染nhiễm 。 適thích 時thời 隨tùy 法pháp 之chi 說thuyết 耳nhĩ 。

○# 二nhị 餘dư 門môn 分phần/phân 攝nhiếp (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 結kết 示thị 。

○# 初sơ 正chánh 明minh (# 十thập 二nhị )# 。 初sơ 假giả 實thật 定định 否phủ/bĩ 門môn (# 至chí )# 十thập 二nhị 見kiến 斷đoạn 等đẳng 攝nhiếp 門môn 。

○# 初sơ 假giả 實thật 定định 否phủ/bĩ 門môn 。

四tứ 中trung [尋-口+凡]# 伺tứ 。 定định 是thị 假giả 有hữu 。 思tư 慧tuệ 合hợp 成thành 。 聖thánh 所sở 說thuyết 故cố 。 悔hối 眠miên 。 有hữu 義nghĩa 亦diệc 是thị 假giả 有hữu 。 瑜du 伽già 說thuyết 為vi 世thế 俗tục 有hữu 故cố 。 有hữu 義nghĩa 此thử 二nhị 是thị 實thật 物vật 有hữu 。 唯duy 後hậu 二nhị 種chủng 。 說thuyết 假giả 有hữu 故cố 。 世thế 俗tục 有hữu 言ngôn 。 隨tùy 他tha 相tương/tướng 說thuyết 。 非phi 顯hiển 前tiền 二nhị 。 定định 是thị 假giả 有hữu 。 又hựu 如như 內nội 種chủng 。 體thể 雖tuy 是thị 實thật 。 而nhi 論luận 亦diệc 說thuyết 世thế 俗tục 有hữu 故cố 。

自tự 此thử 至chí 第đệ 十thập 二nhị 。 詳tường 所sở 攝nhiếp 以dĩ 精tinh 研nghiên 其kỳ 分phân 齊tề 也dã 。 頼# 他tha 為vi 體thể 曰viết 假giả 。 自tự 有hữu 本bổn 體thể 曰viết 實thật 。 以dĩ 此thử 二nhị 門môn 。 攝nhiếp 彼bỉ 四tứ 法pháp 。 則tắc [尋-口+凡]# 伺tứ 定định 假giả 。 悔hối 眠miên 不bất 定định 。 然nhiên 論luận 說thuyết 悔hối 眠miên 為vi 假giả 者giả 。 隨tùy 他tha 相tương/tướng 說thuyết 。 非phi 顯hiển 前tiền 二nhị 。 定định 是thị 假giả 有hữu 。 如như 內nội 種chủng 體thể 雖tuy 是thị 實thật 。 而nhi 論luận 亦diệc 說thuyết 為vi 假giả 。 則tắc 悔hối 眠miên 有hữu 實thật 體thể 也dã 。 可khả 例lệ 知tri 矣hĩ 。

○# 二nhị 自tự 類loại 相tương 應ứng 門môn 。

四tứ 中trung [尋-口+凡]# 伺tứ 定định 不bất 相tương 應ứng 。 體thể 類loại 是thị 同đồng 。 麄# 細tế 異dị 故cố 。 依y 于vu [尋-口+凡]# 伺tứ 有hữu 染nhiễm 離ly 染nhiễm 。 立lập 三tam 地địa 別biệt 。 不bất 依y 彼bỉ 種chủng 現hiện 起khởi 有hữu 無vô 。 故cố 無vô 雜tạp 亂loạn 。 俱câu 與dữ 前tiền 二nhị 容dung 互hỗ 相tương 應ưng 。 前tiền 二nhị 亦diệc 有hữu 互hỗ 相tương 應ưng 義nghĩa 。

初sơ 約ước [尋-口+凡]# 伺tứ 相tương 對đối 明minh 不bất 相tương 應ứng 。 次thứ 原nguyên 所sở 立lập 地địa 通thông 其kỳ 妨phương 難nạn/nan 。 三tam 約ước [尋-口+凡]# 伺tứ 悔hối 眠miên 容dung 互hỗ 相tương 應ưng 。 四tứ 約ước 悔hối 眠miên 相tương 對đối 亦diệc 容dung 並tịnh 起khởi 。 剎sát 那na 並tịnh 起khởi 曰viết 相tương 應ứng 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 不bất 離ly 思tư 慧tuệ 曰viết 體thể 同đồng 。 思tư 慧tuệ 不bất 離ly 推thôi 求cầu 曰viết 類loại 同đồng 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 定định 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 體thể 類loại 是thị 同đồng 。 宛uyển 若nhược 相tương 應ứng 。 [尋-口+凡]# 麄# 伺tứ 細tế 。 行hành 相tương/tướng 異dị 故cố 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 决# 無vô 並tịnh 起khởi 之chi 義nghĩa 。 瑜du 伽già 云vân 。 非phi 一nhất 剎sát 那na 。 二nhị 法pháp 相tướng 應ưng 。 一nhất 類loại 麄# 細tế 前tiền 後hậu 異dị 故cố 是thị 也dã 。 通thông 妨phương 難nạn/nan 者giả 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 及cập 與dữ 初sơ 禪thiền 。 唯duy 有hữu 伺tứ 起khởi 。 [尋-口+凡]# 不bất 現hiện 時thời 。 豈khởi 不bất 濫lạm 同đồng 二nhị 禪thiền 無vô [尋-口+凡]# 唯duy 伺tứ 地địa 耶da 。 通thông 云vân 。 欲dục 明minh 濫lạm 否phủ/bĩ 。 當đương 觀quán 所sở 立lập 。 觀quán 立lập 當đương 究cứu 立lập 依y 。 汝nhữ 謂vị 雜tạp 亂loạn 。 是thị 依y [尋-口+凡]# 伺tứ 種chủng 起khởi 現hiện 行hành 。 有hữu 現hiện 行hành 曰viết 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 。 無vô 現hiện 行hành 曰viết 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 等đẳng 耳nhĩ 。 不bất 知tri 是thị 依y 于vu [尋-口+凡]# 伺tứ 有hữu 染nhiễm 離ly 染nhiễm 。 立lập 三tam 地địa 別biệt 。 謂vị 若nhược [尋-口+凡]# 伺tứ 俱câu 未vị 離ly 染nhiễm 。 名danh 有hữu [尋-口+凡]# 有hữu 伺tứ 地địa 。 若nhược [尋-口+凡]# 離ly 伺tứ 未vị 離ly 。 名danh 無vô [尋-口+凡]# 唯duy 伺tứ 地địa 。 若nhược [尋-口+凡]# 伺tứ 俱câu 離ly 。 名danh 無vô [尋-口+凡]# 無vô 伺tứ 地địa 。 不bất 依y 彼bỉ 種chủng 現hiện 起khởi 有hữu 無vô 。 故cố 無vô 雜tạp 亂loạn 。 如như 瑜du 伽già 云vân 。 此thử 中trung 由do 離ly [尋-口+凡]# 伺tứ 欲dục 道Đạo 理lý 故cố 。 名danh 無vô [尋-口+凡]# 無vô 伺tứ 。 不bất 由do 不bất 現hiện 行hành 故cố 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 未vị 離ly 欲dục 界giới 欲dục 者giả 。 由do 教giáo 導đạo 作tác 意ý 差sai 別biệt 故cố 。 于vu 一nhất 時thời 間gian 。 亦diệc 有hữu 無vô [尋-口+凡]# 無vô 伺tứ 意ý 現hiện 行hành 。 已dĩ 離ly [尋-口+凡]# 伺tứ 欲dục 者giả 。 亦diệc 有hữu 尋tầm 伺tứ 現hiện 行hành 。 如như 出xuất 彼bỉ 定định 及cập 生sanh 彼bỉ 地địa 是thị 也dã 。 由do 此thử 觀quán 之chi 。 若nhược 依y 彼bỉ 種chủng 現hiện 起khởi 有hữu 無vô 者giả 。 則tắc 亦diệc 有hữu 無vô [尋-口+凡]# 無vô 伺tứ 者giả 。 豈khởi 欲dục 界giới 之chi [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 耶da 。 亦diệc 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 現hiện 行hành 者giả 。 豈khởi 二nhị 地địa 已dĩ 上thượng 之chi 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 地địa 耶da 。 灼chước 知tri 以dĩ 現hiện 行hành 為vi 有hữu 無vô 則tắc 濫lạm 。 依y 于vu 有hữu 染nhiễm 離ly 染nhiễm 而nhi 立lập 。 故cố 無vô 濫lạm 耳nhĩ 。 俱câu 指chỉ [尋-口+凡]# 伺tứ 。 互hỗ 相tương 應ưng 者giả 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 不bất 違vi 于vu 悔hối 眠miên 。 悔hối 眠miên 並tịnh 起khởi 于vu [尋-口+凡]# 伺tứ 也dã 。 前tiền 二nhị 指chỉ 悔hối 眠miên 。 亦diệc 有hữu 互hỗ 相tương 應ưng 者giả 。 悔hối 不bất 違vi 眠miên 。 眠miên 並tịnh 于vu 悔hối 也dã 。

○# 三tam 諸chư 識thức 相tương 應ứng 門môn (# 二nhị )# 。 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 二nhị 第đệ 二nhị 解giải 。

○# 初sơ 第đệ 一nhất 解giải 。

四tứ 皆giai 不bất 與dữ 第đệ 七thất 八bát 俱câu 。 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 悔hối 眠miên 唯duy 與dữ 第đệ 六lục 識thức 俱câu 。 非phi 五ngũ 法pháp 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 亦diệc 五ngũ 識thức 俱câu 。 論luận 說thuyết 五ngũ 識thức 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 故cố 又hựu 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 。 即tức 七thất 分phần 別biệt 。 謂vị 有hữu 相tương/tướng 等đẳng 。 雜tạp 集tập 復phục 言ngôn 。 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 謂vị 五ngũ 識thức 故cố 。

義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 謂vị 惡ác 作tác 追truy 悔hối 先tiên 業nghiệp 。 第đệ 七thất 任nhậm 運vận 恆hằng 緣duyên 現hiện 境cảnh 。 故cố 無vô 惡ác 作tác 。 睡thụy 眠miên 必tất 依y 重trọng/trùng 昧muội 外ngoại 眾chúng 緣duyên 力lực 。 第đệ 七thất 一nhất 類loại 內nội 執chấp 。 故cố 無vô 睡thụy 眠miên 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 俱câu 依y 外ngoại 門môn 而nhi 轉chuyển 。 第đệ 七thất 一nhất 類loại 執chấp 我ngã 。 故cố 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 。 惡ác 作tác 等đẳng 四tứ 。 無vô 記ký 性tánh 者giả 。 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 。 定định 非phi 異dị 熟thục 。 非phi 五ngũ 法pháp 者giả 。 悔hối 眠miên 非phi 前tiền 五ngũ 。 相tương 應ứng 之chi 法Pháp 。 故cố 唯duy 與dữ 第đệ 六lục 識thức 俱câu 。 謂vị 有hữu 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 一nhất 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 謂vị 自tự 性tánh 隨tùy 念niệm 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 取thủ 過quá 現hiện 境cảnh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 二nhị 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 謂vị 希hy 求cầu 未vị 來lai 境cảnh 行hành 分phân 別biệt 。 三tam 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 。 如như 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 無vô 異dị 分phân 別biệt 。 于vu 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 四tứ [尋-口+凡]# 求cầu 分phân 別biệt 。 謂vị 于vu 諸chư 法pháp 觀quán 察sát [尋-口+凡]# 求cầu 。 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 五ngũ 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 。 謂vị 于vu 己kỷ 所sở [尋-口+凡]# 求cầu 。 己kỷ 所sở 觀quán 察sát 。 伺tứ 察sát 安an 立lập 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 六lục 染nhiễm 汙ô 分phân 別biệt 。 謂vị 于vu 過quá 去khứ 顧cố 戀luyến 俱câu 行hành 于vu 未vị 來lai 希hy 望vọng 俱câu 行hành 。 于vu 現hiện 在tại 執chấp 著trước 俱câu 行hành 。 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 若nhược 欲dục 分phân 別biệt 。 若nhược 恚khuể 分phân 別biệt 。 若nhược 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 七thất 不bất 染nhiễm 汙ô 分phân 別biệt 。 若nhược 善thiện 無vô 記ký 。 謂vị 出xuất 離ly 分phân 別biệt 。 無vô 恚khuể 分phân 別biệt 。 不bất 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 信tín 等đẳng 善thiện 法Pháp 相tương 應ứng 。 或hoặc 威uy 儀nghi 路lộ 工công 巧xảo 處xứ 諸chư 變biến 化hóa 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 大đại 意ý 總tổng 論luận 則tắc 四tứ 皆giai 不bất 與dữ 七thất 八bát 相tương 應ứng 。 別biệt 論luận 則tắc 悔hối 眠miên 唯duy 與dữ 第đệ 六lục 相tương 應ứng 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 亦diệc 與dữ 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 證chứng 之chi 于vu 論luận 。 五ngũ 識thức 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 故cố 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 即tức 七thất 分phần 別biệt 。 第đệ 三tam 任nhậm 運vận 。 即tức 五ngũ 識thức 故cố 也dã 。 此thử 師sư 之chi 釋thích 如như 此thử 。 而nhi [尋-口+凡]# 伺tứ 必tất 非phi 五ngũ 識thức 。 正chánh 以dĩ 錯thác 會hội 論luận 文văn 耳nhĩ 。 下hạ 文văn 自tự 詳tường 。

○# 二nhị 第đệ 二nhị 解giải 。

有hữu 義nghĩa [尋-口+凡]# 伺tứ 唯duy 意ý 識thức 俱câu 。 論luận 說thuyết [尋-口+凡]# 求cầu 伺tứ 察sát 等đẳng 法pháp 。 皆giai 是thị 意ý 識thức 。 不bất 共cộng 法pháp 故cố 。 又hựu 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 憂ưu 喜hỷ 相tương 應ứng 。 曾tằng 不bất 說thuyết 與dữ 苦khổ 樂lạc 俱câu 故cố 。 捨xả 受thọ 徧biến 故cố 。 可khả 不bất 待đãi 說thuyết 何hà 緣duyên 不bất 說thuyết 與dữ 苦khổ 樂lạc 俱câu 。 雖tuy 初sơ 靜tĩnh 慮lự 有hữu 意ý 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 而nhi 不bất 離ly 喜hỷ 。 總tổng 說thuyết 喜hỷ 名danh 。 雖tuy 純thuần 苦khổ 處xứ 有hữu 意ý 地địa 苦khổ 。 而nhi 似tự 憂ưu 故cố 總tổng 說thuyết 為vi 憂ưu 。 又hựu 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 以dĩ 名danh 身thân 等đẳng 義nghĩa 為vi 所sở 緣duyên 。 非phi 五ngũ 識thức 身thân 以dĩ 名danh 身thân 等đẳng 義nghĩa 為vi 境cảnh 故cố 。 然nhiên 說thuyết 五ngũ 識thức 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 者giả 。 顯hiển 多đa 由do 彼bỉ 起khởi 。 非phi 說thuyết 彼bỉ 相tương 應ứng 。 雜tạp 集tập 所sở 言ngôn 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 謂vị 五ngũ 識thức 者giả 。 彼bỉ 與dữ 瑜du 伽già 所sở 說thuyết 分phân 別biệt 義nghĩa 各các 有hữu 異dị 。 彼bỉ 說thuyết 任nhậm 運vận 即tức 是thị 五ngũ 識thức 瑜du 伽già 說thuyết 此thử 是thị 五ngũ 識thức 俱câu 分phân 別biệt 意ý 識thức 。 相tương 應ứng [尋-口+凡]# 伺tứ 。 故cố 彼bỉ 所sở 引dẫn 。 為vi 證chứng 不bất 成thành 。 由do 此thử 五ngũ 識thức 。 定định 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 。

初sơ 正chánh 釋thích 意ý 俱câu 。 二nhị 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 三tam 約ước 所sở 緣duyên 破phá 。 四tứ 通thông 所sở 引dẫn 文văn 。 不Bất 共Cộng 法Pháp 者giả 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 皆giai 是thị 意ý 識thức 。 不bất 共cộng 餘dư 識thức 法pháp 也dã 。 又hựu 說thuyết 憂ưu 喜hỷ 相tương 應ứng 。 意ý 俱câu 可khả 知tri 。 不bất 說thuyết 與dữ 苦khổ 樂lạc 俱câu 。 五ngũ 不bất 相tương 應ứng 可khả 知tri 矣hĩ 。 然nhiên 恐khủng 難nạn 云vân 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 亦diệc 有hữu 苦khổ 樂lạc 受thọ 俱câu 。 但đãn 彼bỉ 畧lược 而nhi 不bất 言ngôn 。 如như 捨xả 受thọ 定định 有hữu 。 亦diệc 不bất 言ngôn 耳nhĩ 。 故cố 通thông 云vân 。 捨xả 受thọ 徧biến 故cố 。 可khả 不bất 待đãi 說thuyết 。 苦khổ 樂lạc 不bất 徧biến 。 何hà 緣duyên 不bất 說thuyết 。 復phục 恐khủng 難nạn 云vân 。 五ngũ 識thức 有hữu 苦khổ 樂lạc 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 唯duy 憂ưu 喜hỷ 。 由do 此thử [尋-口+凡]# 伺tứ 非phi 五ngũ 俱câu 者giả 。 然nhiên 前tiền 云vân 于vu 初sơ 靜tĩnh 慮lự 有hữu 意ý 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 純thuần 受thọ 苦khổ 處xứ 有hữu 意ý 地địa 苦khổ 。 此thử 二nhị 處xứ 中trung 既ký 有hữu 苦khổ 樂lạc 。 亦diệc 豈khởi 無vô 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 俱câu 耶da 。 故cố 又hựu 通thông 云vân 。 雖tuy 初sơ 靜tĩnh 慮lự 有hữu 意ý 地địa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 離ly 喜hỷ 故cố 。 總tổng 名danh 為vi 喜hỷ 。 不bất 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 純thuần 苦khổ 處xứ 中trung 。 有hữu 意ý 地địa 苦khổ 。 似tự 餘dư 憂ưu 故cố 。 總tổng 名danh 為vi 憂ưu 。 不bất 名danh 為vi 苦khổ 。 是thị 則tắc [尋-口+凡]# 伺tứ 唯duy 與dữ 憂ưu 喜hỷ 相tương 應ứng 。 豈khởi 不bất 唯duy 意ý 俱câu 耶da 。 不bất 但đãn 此thử 也dã 。 瑜du 伽già 又hựu 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 以dĩ 名danh 身thân 等đẳng 義nghĩa 為vi 所sở 緣duyên 。 是thị 比tỉ 量lượng 境cảnh 。 非phi 五ngũ 識thức 現hiện 量lượng 以dĩ 名danh 身thân 等đẳng 為vi 所sở 緣duyên 。 則tắc [尋-口+凡]# 伺tứ 非phi 五ngũ 識thức 俱câu 也dã 明minh 矣hĩ 然nhiên 瑜du 伽già 說thuyết 五ngũ 識thức 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 。 非phi 顯hiển [尋-口+凡]# 伺tứ 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 也dã 。 意ý 顯hiển [尋-口+凡]# 伺tứ 起khởi 時thời 。 多đa 分phần 由do 彼bỉ 率suất 爾nhĩ 五ngũ 識thức 而nhi 起khởi 。 故cố 說thuyết 五ngũ 識thức 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 。 知tri 瑜du 伽già 所sở 說thuyết 之chi 意ý 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 非phi 五ngũ 識thức 也dã 又hựu 明minh 矣hĩ 。 又hựu 雜tạp 集tập 所sở 言ngôn 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 謂vị 五ngũ 識thức 者giả 。 彼bỉ 與dữ 瑜du 伽già 所sở 說thuyết 分phân 別biệt 義nghĩa 各các 有hữu 異dị 。 彼bỉ 雜tạp 說thuyết 任nhậm 運vận 即tức 是thị 五ngũ 識thức 。 以dĩ 五ngũ 識thức 身thân 亦diệc 有hữu 自tự 性tánh 分phân 別biệt 義nghĩa 故cố 。 瑜du 伽già 說thuyết 此thử 七thất 種chủng 分phân 別biệt 。 是thị 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 相tương 應ứng [尋-口+凡]# 伺tứ 。 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 具cụ 有hữu 七thất 分phần 別biệt 故cố 。 然nhiên 則tắc 五ngũ 俱câu 意ý 之chi 任nhậm 運vận 豈khởi 雜tạp 集tập 所sở 云vân 即tức 五ngũ 識thức 之chi 任nhậm 運vận 耶da 。 故cố 彼bỉ 所sở 引dẫn 。 為vi 證chứng 不bất 成thành 。 由do 此thử 五ngũ 識thức 定định 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 。 結kết 斷đoạn [尋-口+凡]# 伺tứ 唯duy 意ý 俱câu 也dã 。 謂vị 由do 正chánh 釋thích 既ký 明minh 。 通thông 妨phương 又hựu 悉tất 。 所sở 緣duyên 之chi 更cánh 審thẩm 。 論luận 文văn 之chi 意ý 異dị 而nhi 五ngũ 識thức 之chi [尋-口+凡]# 伺tứ 决# 無vô 。 第đệ 六lục 之chi [尋-口+凡]# 伺tứ 斷đoạn 唯duy 俱câu 矣hĩ 。 何hà 以dĩ 難nạn/nan 為vi 。

○# 四tứ 諸chư 受thọ 相tương 應ứng 門môn 。

有hữu 義nghĩa 。 惡ác 作tác 憂ưu 捨xả 相tương 應ứng 。 唯duy 慼thích 行hành 轉chuyển 。 通thông 無vô 記ký 故cố 。 睡thụy 眠miên 。 喜hỷ 憂ưu 捨xả 受thọ 俱câu 起khởi 。 行hành 通thông 歡hoan 慼thích 中trung 庸dong 轉chuyển 故cố 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 。 憂ưu 喜hỷ 捨xả 樂nhạo/nhạc/lạc 相tương 應ứng 。 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 此thử 四tứ 亦diệc 苦khổ 受thọ 俱câu 。 純thuần 苦khổ 趣thú 中trung 。 意ý 苦khổ 俱câu 故cố 。

初sơ 四tứ 皆giai 無vô 苦khổ 。 次thứ 四tứ 皆giai 有hữu 苦khổ 。 是thị 非phi 何hà 居cư 。 曰viết 。 若nhược 論luận 前tiền 文văn 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 總tổng 名danh 為vi 喜hỷ 。 意ý 苦khổ 總tổng 名danh 為vi 憂ưu 。 則tắc 不bất 獨độc 苦khổ 者giả 為vi 非phi 。 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 者giả 亦diệc 非phi 矣hĩ 。 若nhược 據cứ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 故cố 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 意ý 苦khổ 俱câu 故cố 名danh 苦khổ 。 則tắc 亦diệc 隨tùy 義nghĩa 立lập 名danh 。 而nhi 殊thù 不bất 同đồng 于vu 五ngũ 識thức 之chi 苦khổ 樂lạc 也dã 。

○# 五ngũ 別biệt 境cảnh 相tướng 應ưng 門môn 。

四tứ 皆giai 容dung 與dữ 五ngũ 別biệt 境cảnh 俱câu 。 行hành 相tương/tướng 所sở 緣duyên 。 不bất 相tương 違vi 故cố 。

行hành 相tương/tướng 。 謂vị 能năng 緣duyên 心tâm 所sở 。 所sở 緣duyên 。 謂vị 决# 定định 等đẳng 境cảnh 。 不bất 相tương 違vi 。 正chánh 釋thích 俱câu 義nghĩa 。 問vấn 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 與dữ 別biệt 境cảnh 俱câu 義nghĩa 可khả 知tri 。 悔hối 眠miên 何hà 不bất 相tương 違vi 。 曰viết 。 眠miên 則tắc 日nhật 之chi 所sở 為vi 。 夜dạ 之chi 所sở 夢mộng 。 容dung 俱câu 易dị 見kiến 。 悔hối 是thị 慼thích 捨xả 。 而nhi 于vu 欲dục 樂lạc 宜nghi 乎hồ 不bất 順thuận 。 曰viết 不bất 相tương 違vi 者giả 。 以dĩ 追truy 悔hối 所sở 惡ác 。 不bất 逆nghịch 所sở 好hiếu 故cố 也dã 。 然nhiên 總tổng 之chi 四tứ 境cảnh 是thị 四tứ 所sở 行hành 處xứ 。 故cố 不bất 相tương 違vi 。

○# 六lục 信tín 等đẳng 相tương 應ứng 門môn 。

悔hối 眠miên 但đãn 與dữ 十Thập 善Thiện 容dung 俱câu 。 此thử 唯duy 在tại 欲dục 。 無vô 輕khinh 安an 故cố 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 容dung 與dữ 十thập 一nhất 善thiện 俱câu 初sơ 靜tĩnh 慮lự 中trung 。 輕khinh 安an 俱câu 故cố 。

悔hối 眠miên 既ký 通thông 三tam 性tánh 。 善thiện 性tánh 攝nhiếp 者giả 。 宜nghi 有hữu 十thập 一nhất 。 但đãn 與dữ 十Thập 善Thiện 容dung 俱câu 者giả 。 以dĩ 悔hối 眠miên 唯duy 在tại 欲dục 界giới 。 欲dục 無vô 輕khinh 安an 。 故cố 俱câu 但đãn 十thập 耳nhĩ 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 容dung 與dữ 十thập 一nhất 善thiện 俱câu 者giả 。 以dĩ 初sơ 禪thiền [尋-口+凡]# 伺tứ 有hữu 輕khinh 安an 故cố 。 能năng 全toàn 俱câu 也dã 。

○# 七thất 根căn 惑hoặc 相tương 應ứng 門môn 。

悔hối 但đãn 容dung 與dữ 無vô 明minh 相tướng 應ưng 。 此thử 行hành 相tương/tướng 麄# 。 貪tham 等đẳng 細tế 故cố 。 睡thụy 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 。 十thập 煩phiền 惱não 俱câu 。 此thử 彼bỉ 展triển 轉chuyển 。 不bất 相tương 違vi 故cố 。

麄# 細tế 既ký 逆nghịch 。 但đãn 與dữ 無vô 明minh 相tướng 應ưng 之chi 故cố 也dã 。 此thử 彼bỉ 展triển 轉chuyển 不bất 相tương 違vi 者giả 。 三tam 心tâm 所sở 中trung 亦diệc 有hữu 俱câu 生sanh 分phân 別biệt 義nghĩa 故cố 。 十thập 惑hoặc 中trung 具cụ 昧muội 畧lược 細tế 麄# 。 展triển 轉chuyển 通thông 順thuận 。 正chánh 三tam 與dữ 十thập 之chi 所sở 以dĩ 應ưng 俱câu 也dã 。 問vấn 。 悔hối 善thiện 是thị 癡si 。 悔hối 惡ác 豈khởi 得đắc 為vi 癡si 。 悔hối 不bất 行hành 取thủ 是thị 貪tham 。 悔hối 不bất 行hành 殺sát 曰viết 瞋sân 。 豈khởi 止chỉ 于vu 癡si 。 而nhi 曰viết 但đãn 容dung 與dữ 癡si 俱câu 者giả 。 厥quyết 旨chỉ 安an 在tại 。 曰viết 。 此thử 但đãn 論luận 根căn 惑hoặc 。 如như 五ngũ 葢# 中trung 曰viết 悔hối 。 葢# 止chỉ 論luận 悔hối 體thể 不bất 論luận 所sở 悔hối 。 以dĩ 障chướng 定định 故cố 也dã 。 又hựu 若nhược 論luận 所sở 悔hối 。 則tắc 悔hối 所sở 作tác 善thiện 。 無vô 智trí 屬thuộc 癡si 。 悔hối 所sở 作tác 惡ác 。 即tức 不bất 屬thuộc 癡si 。 若nhược 夫phu 斷đoạn 未vị 來lai 過quá 惡ác 曰viết 悔hối 。 此thử 又hựu 因nhân 義nghĩa 立lập 名danh 。 名danh 同đồng 義nghĩa 不bất 同đồng 也dã 。

○# 八bát 隨tùy 惑hoặc 相tương 應ứng 門môn 。

悔hối 與dữ 中trung 大đại 隨tùy 惑hoặc 容dung 俱câu 。 非phi 忿phẫn 等đẳng 十thập 。 各các 為vi 主chủ 故cố 。 睡thụy 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 二nhị 十thập 容dung 俱câu 。 眠miên 等đẳng 位vị 中trung 皆giai 起khởi 彼bỉ 故cố 。

此thử 四tứ 于vu 二nhị 十thập 隨tùy 惑hoặc 中trung 。 悔hối 于vu 不bất 善thiện 攝nhiếp 者giả 。 容dung 與dữ 中trung 大đại 二nhị 隨tùy 俱câu 。 非phi 小tiểu 隨tùy 俱câu 。 以dĩ 忿phẫn 等đẳng 十thập 。 各các 別biệt 為vi 主chủ 。 不bất 與dữ 餘dư 相tương 應ứng 故cố 。 眠miên 及cập [尋-口+凡]# 伺tứ 。 與dữ 彼bỉ 二nhị 十thập 容dung 俱câu 。 以dĩ 此thử 三tam 染nhiễm 位vị 攝nhiếp 者giả 。 容dung 起khởi 彼bỉ 二nhị 十thập 故cố 。 彼bỉ 二nhị 十thập 中trung 。 俱câu 有hữu 昧muội 畧lược 淺thiển 深thâm 推thôi 度độ 義nghĩa 故cố 。

○# 九cửu 三tam 性tánh 相tướng 攝nhiếp 門môn 。

此thử 四tứ 皆giai 通thông 善thiện 等đẳng 三tam 性tánh 。 于vu 無vô 記ký 業nghiệp 。 亦diệc 追truy 悔hối 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 初sơ 二nhị 唯duy 生sanh 得đắc 善thiện 。 行hành 相tương/tướng 麄# 鄙bỉ 。 及cập 昧muội 畧lược 故cố 。 後hậu 二nhị 亦diệc 通thông 加gia 行hành 善thiện 攝nhiếp 。 聞văn 所sở 成thành 等đẳng 。 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 初sơ 二nhị 亦diệc 加gia 行hành 善thiện 。 聞văn 思tư 位vị 中trung 。 有hữu 悔hối 眠miên 故cố 。 後hậu 三tam 皆giai 通thông 染nhiễm 淨tịnh 無vô 記ký 。 惡ác 作tác 非phi 染nhiễm 。 解giải 麄# 猛mãnh 故cố 。 四tứ 無vô 記ký 中trung 。 悔hối 唯duy 中trung 二nhị 。 行hành 相tương/tướng 麄# 猛mãnh 。 非phi 定định 果quả 故cố 。 眠miên 除trừ 第đệ 四tứ 。 非phi 定định 引dẫn 生sanh 。 異dị 熟thục 生sanh 心tâm 。 亦diệc 得đắc 眠miên 故cố 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 除trừ 初sơ 。 彼bỉ 解giải 微vi 劣liệt 。 不bất 能năng [尋-口+凡]# 察sát 。 名danh 等đẳng 義nghĩa 故cố 。

初sơ 總tổng 判phán 通thông 三tam 。 次thứ 別biệt 判phán 通thông 善thiện 。 三tam 判phán 通thông 無vô 記ký 。 初sơ 中trung 于vu 無vô 記ký 業nghiệp 。 亦diệc 追truy 悔hối 故cố 。 約ước 所sở 悔hối 之chi 業nghiệp 。 釋thích 通thông 無vô 記ký 之chi 由do 也dã 。 次thứ 中trung 生sanh 得đắc 善thiện 行hành 者giả 。 如như 瑜du 伽già 謂vị 。 即tức 彼bỉ 諸chư 善thiện 法Pháp 。 由do 先tiên 串xuyến 習tập 故cố 。 感cảm 得đắc 如như 是thị 報báo 。 由do 此thử 自tự 性tánh 。 即tức 于vu 是thị 處xứ 。 不bất 由do 思tư 惟duy 。 任nhậm 運vận 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 是thị 也dã 。 加gia 行hành 善thiện 者giả 。 亦diệc 如như 瑜du 伽già 云vân 。 依y 止chỉ 親thân 近cận 善thiện 丈trượng 夫phu 。 聽thính 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 如như 理lý 作tác 意ý 。 修tu 習tập 淨tịnh 善thiện 法Pháp 隨tùy 法pháp 行hành 是thị 也dã 。 葢# 生sanh 得đắc 即tức 俱câu 生sanh 善thiện 。 加gia 行hành 即tức 分phân 別biệt 善thiện 。 一nhất 師sư 以dĩ 悔hối 眠miên 唯duy 通thông 生sanh 得đắc 。 以dĩ 加gia 行hành 審thẩm 細tế 明minh 了liễu 。 而nhi 悔hối 眠miên 麄# 鄙bỉ 昧muội 畧lược 。 兩lưỡng 相tương 違vi 故cố 。 尋tầm 伺tứ 兼kiêm 通thông 生sanh 加gia 。 以dĩ 聞văn 思tư 修tu 。 所sở 成thành 善thiện 法Pháp 。 有hữu [尋-口+凡]# 伺tứ 俱câu 故cố 。 一nhất 師sư 謂vị 悔hối 眠miên 亦diệc 通thông 加gia 行hành 。 以dĩ 聞văn 思tư 位vị 中trung 。 容dung 有hữu 善thiện 悔hối 及cập 眠miên 息tức 故cố 。 此thử 二nhị 師sư 之chi 釋thích 。 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 。 終chung 以dĩ 後hậu 說thuyết 為vi 正chánh 。 三tam 中trung 染nhiễm 淨tịnh 無vô 記ký 者giả 。 有hữu 覆phú 無vô 記ký 曰viết 染nhiễm 。 無vô 覆phú 無vô 記ký 曰viết 淨tịnh 。 眠miên 與dữ [尋-口+凡]# 伺tứ 皆giai 通thông 染nhiễm 淨tịnh 。 惡ác 作tác 一nhất 種chủng 。 唯duy 通thông 無vô 覆phú 。 非phi 染nhiễm 無vô 記ký 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 悔hối 之chi 行hành 相tương/tướng 麄# 猛mãnh 。 彼bỉ 有hữu 覆phú 無vô 記ký 審thẩm 細tế 。 彼bỉ 此thử 相tương 違vi 故cố 也dã 四tứ 無vô 記ký 者giả 。 一nhất 異dị 熟thục 無vô 記ký 。 即tức 業nghiệp 所sở 引dẫn 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 此thử 唯duy 是thị 染nhiễm 。 二nhị 威uy 儀nghi 無vô 記ký 。 即tức 行hành 住trụ 坐tọa 卧# 等đẳng 。 此thử 通thông 善thiện 染nhiễm 。 三tam 工công 巧xảo 無vô 記ký 。 即tức 養dưỡng 生sanh 業nghiệp 等đẳng 。 此thử 兼kiêm 通thông 善thiện 染nhiễm 四tứ 變biến 化hóa 無vô 記ký 。 即tức 三tam 摩ma 地địa 。 此thử 唯duy 是thị 善thiện 。 悔hối 唯duy 威uy 儀nghi 工công 巧xảo 者giả 。 行hành 相tương/tướng 麄# 猛mãnh 。 非phi 定định 故cố 不bất 通thông 變biến 化hóa 。 非phi 果quả 故cố 不bất 通thông 異dị 熟thục 也dã 。 眠miên 通thông 三tam 種chủng 。 唯duy 除trừ 變biến 化hóa 者giả 。 非phi 定định 引dẫn 生sanh 故cố 。 能năng 通thông 異dị 熟thục 者giả 。 以dĩ 異dị 熟thục 生sanh 心tâm 。 亦diệc 得đắc 睡thụy 眠miên 故cố 。 尋tầm 伺tứ 唯duy 除trừ 異dị 熟thục 者giả 。 以dĩ 異dị 熟thục 心tâm 。 行hành 相tương/tướng 微vi 劣liệt 。 不bất 能năng [尋-口+凡]# 察sát 名danh 等đẳng 義nghĩa 故cố 。

○# 十Thập 地Địa 繫hệ 現hiện 緣duyên 門môn 。

惡ác 作tác 睡thụy 眠miên 。 唯duy 欲dục 界giới 有hữu 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 在tại 欲dục 。 及cập 初sơ 靜tĩnh 慮lự 。 餘dư 界giới 地địa 法pháp 。 皆giai 妙diệu 靜tĩnh 故cố 。 悔hối 眠miên 生sanh 上thượng 。 必tất 不bất 現hiện 起khởi 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 上thượng 下hạ 。 亦diệc 起khởi 下hạ 上thượng 。 下hạ 上thượng [尋-口+凡]# 伺tứ 。 能năng 緣duyên 上thượng 下hạ 。 有hữu 義nghĩa 。 悔hối 眠miên 不bất 能năng 緣duyên 上thượng 。 行hành 相tương/tướng 麄# 近cận 。 極cực 昧muội 畧lược 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 此thử 二nhị 亦diệc 緣duyên 上thượng 境cảnh 。 有hữu 邪tà 見kiến 者giả 悔hối 修tu 定định 故cố 。 夢mộng 能năng 普phổ 緣duyên 。 所sở 更cánh 事sự 故cố 。

明minh 四tứ 法pháp 分phần/phân 屬thuộc 界giới 地địa 現hiện 起khởi 相tương/tướng 緣duyên 之chi 不bất 同đồng 也dã 。 初sơ 明minh 界giới 繫hệ 。 二nhị 明minh 現hiện 起khởi 。 三Tam 明Minh 相tương/tướng 緣duyên 。 初sơ 中trung 餘dư 界giới 地địa 法pháp 。 謂vị 已dĩ 上thượng 七thất 地địa 所sở 有hữu 身thân 心tâm 也dã 。 皆giai 妙diệu 靜tĩnh 故cố 。 唯duy 有hữu 在tại 欲dục 之chi 故cố 也dã 。 悔hối 眠miên 生sanh 上thượng 。 必tất 不bất 現hiện 起khởi 者giả 。 謂vị 生sanh 上thượng 地địa 。 悔hối 眠miên 二nhị 法pháp 。 必tất 不bất 現hiện 起khởi 也dã 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 上thượng 下hạ 。 亦diệc 起khởi 下hạ 上thượng 者giả 。 在tại 上thượng 地địa 起khởi 下hạ 地địa [尋-口+凡]# 伺tứ 。 在tại 下hạ 地địa 起khởi 上thượng 地địa [尋-口+凡]# 伺tứ 也dã 。 下hạ 上thượng [尋-口+凡]# 伺tứ 。 能năng 緣duyên 上thượng 下hạ 者giả 。 謂vị 下hạ 能năng 緣duyên 上thượng 。 上thượng 亦diệc 緣duyên 下hạ 也dã 。 悔hối 眠miên 二nhị 法pháp 。 一nhất 謂vị 悔hối 麄# 近cận 。 眠miên 昧muội 畧lược 。 不bất 能năng 緣duyên 上thượng 。 一nhất 謂vị 此thử 二nhị 亦diệc 緣duyên 上thượng 境cảnh 。 如như 欲dục 界giới 修tu 上thượng 定định 者giả 。 遇ngộ 邪tà 見kiến 人nhân 。 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。 悔hối 修tu 上thượng 定định 。 故cố 悔hối 緣duyên 上thượng 。 如như 異dị 生sanh 從tùng 上thượng 界giới 沒một 。 生sanh 人nhân 中trung 者giả 。 夢mộng 中trung 普phổ 緣duyên 所sở 更cánh 上thượng 界giới 。 故cố 亦diệc 緣duyên 上thượng 也dã 。 問vấn 。 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 已dĩ 上thượng 。 既ký 無vô [尋-口+凡]# 伺tứ 。 何hà 言ngôn 上thượng 下hạ 皆giai 相tương/tướng 緣duyên 耶da 。 曰viết 。 此thử 齊tề 初sơ 靜tĩnh 慮lự 以dĩ 言ngôn 上thượng 下hạ 耳nhĩ 。 曰viết 。 悔hối 眠miên 唯duy 欲dục 界giới 有hữu 。 又hựu 云vân 亦diệc 緣duyên 上thượng 者giả 何hà 耶da 。 曰viết 。 此thử 言ngôn 緣duyên 上thượng 。 不bất 言ngôn 上thượng 有hữu 。

○# 十thập 一nhất 學học 等đẳng 三tam 攝nhiếp 門môn 。

悔hối 非phi 無Vô 學Học 。 離ly 欲dục 捨xả 故cố 。 睡thụy 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 。 皆giai 通thông 三tam 種chủng 。 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 為vi 善thiện 法Pháp 。 皆giai 名danh 學học 故cố 。 學học 究cứu 竟cánh 者giả 。 有hữu 為vi 善thiện 法Pháp 。 皆giai 無Vô 學Học 故cố 。

釋thích 四tứ 法pháp 于vu 位vị 攝nhiếp 之chi 不bất 同đồng 也dã 。 悔hối 非phi 無Vô 學Học 。 非phi 無Vô 學Học 位vị 攝nhiếp 也dã 。 以dĩ 悔hối 唯duy 在tại 欲dục 。 陀đà 洹hoàn 于vu 不bất 還hoàn 位vị 。 離ly 欲dục 界giới 惑hoặc 。 捨xả 此thử 悔hối 故cố 。 睡thụy 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 。 皆giai 通thông 三tam 種chủng 者giả 。 以dĩ 此thử 三tam 原nguyên 名danh 不bất 定định 。 故cố 通thông 學học 無Vô 學Học 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 也dã 。 此thử 三tam 不bất 離ly 生sanh 滅diệt 名danh 有hữu 為vi 。 通thông 學học 無Vô 學Học 名danh 善thiện 法Pháp 。 若nhược 有hữu 學học 人nhân 。 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 為vi 善thiện 法Pháp 。 皆giai 名danh 學học 故cố 。 若nhược 無Vô 學Học 人nhân 。 學học 究cứu 竟cánh 者giả 。 有hữu 為vi 善thiện 法Pháp 。 皆giai 無Vô 學Học 故cố 。 至chí 若nhược 異dị 生sanh 無vô 記ký 法pháp 。 學học 者giả 無vô 記ký 法pháp 。 無Vô 學Học 者giả 無vô 記ký 法pháp 。 并tinh 無vô 為vi 法pháp 。 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 法Pháp 。 睡thụy 眠miên [尋-口+凡]# 伺tứ 三tam 法pháp 。 一nhất 一nhất 俱câu 通thông 可khả 知tri 。

○# 十thập 二nhị 見kiến 斷đoạn 等đẳng 攝nhiếp 門môn 。

悔hối 眠miên 唯duy 通thông 見kiến 修tu 所sở 斷đoạn 。 亦diệc 邪tà 見kiến 等đẳng 勢thế 力lực 起khởi 故cố 。 非phi 無vô 漏lậu 道Đạo 親thân 所sở 引dẫn 生sanh 故cố 。 亦diệc 非phi 如như 憂ưu 深thâm 。 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。 若nhược 已dĩ 斷đoạn 故cố 名danh 非phi 所sở 斷đoạn 。 則tắc 無Vô 學Học 眠miên 非phi 所sở 斷đoạn 攝nhiếp 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 雖tuy 非phi 真chân 無vô 漏lậu 道Đạo 。 而nhi 能năng 引dẫn 彼bỉ 從tùng 彼bỉ 引dẫn 生sanh 。 故cố 通thông 見kiến 修tu 非phi 所sở 斷đoạn 攝nhiếp 。 有hữu 義nghĩa 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 非phi 所sở 斷đoạn 者giả 。 于vu 五ngũ 法pháp 中trung 唯duy 分phân 別biệt 攝nhiếp 。 瑜du 伽già 說thuyết 彼bỉ 是thị 分phân 別biệt 故cố 。 有hữu 義nghĩa 此thử 二nhị 亦diệc 正chánh 智trí 攝nhiếp 說thuyết 正chánh 思tư 惟duy 是thị 無vô 漏lậu 故cố 。 彼bỉ 能năng 令linh 心tâm [尋-口+凡]# 求cầu 等đẳng 故cố 。 又hựu 說thuyết 彼bỉ 是thị 言ngôn 說thuyết 因nhân 故cố 。 未vị 究cứu 竟cánh 位vị 于vu 藥dược 病bệnh 等đẳng 未vị 能năng 徧biến 知tri 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 為vì 他tha 說thuyết 法Pháp 。 必tất 假giả [尋-口+凡]# 伺tứ 。 非phi 如như 佛Phật 地địa 無vô 功công 用dụng 說thuyết 。 故cố 此thử 二nhị 種chủng 亦diệc 通thông 無vô 漏lậu 。 雖tuy 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 必tất 是thị 分phân 別biệt 。 而nhi 不bất 定định 說thuyết 唯duy 屬thuộc 第đệ 三tam 。 後hậu 得đắc 正chánh 智trí 中trung 亦diệc 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。

初sơ 以dĩ 四tứ 法pháp 與dữ 三tam 斷đoạn 論luận 攝nhiếp 否phủ/bĩ 。 次thứ 以dĩ 五ngũ 法pháp 與dữ 非phi 斷đoạn 辨biện 所sở 攝nhiếp 。 初sơ 中trung 悔hối 眠miên 唯duy 通thông 二nhị 斷đoạn 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 三tam 斷đoạn 俱câu 通thông 。 通thông 二nhị 斷đoạn 者giả 。 以dĩ 邪tà 見kiến 身thân 見kiến [執/力]# 力lực 引dẫn 起khởi 者giả 。 唯duy 屬thuộc 見kiến 斷đoạn 。 有hữu 漏lậu 善thiện 攝nhiếp 者giả 。 即tức 修tu 所sở 斷đoạn 。 故cố 云vân 邪tà 見kiến 等đẳng [執/力]# 力lực 引dẫn 起khởi 也dã 。 然nhiên 唯duy 通thông 二nhị 斷đoạn 不bất 通thông 非phi 斷đoạn 者giả 。 以dĩ 眠miên 非phi 無vô 漏lậu 道Đạo 所sở 引dẫn 生sanh 故cố 。 悔hối 非phi 如như 憂ưu 深thâm 。 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。 若nhược 見kiến 修tu 已dĩ 斷đoạn 後hậu 如như 身thân 子tử 法pháp 華hoa 敘tự 昔tích 疑nghi 悔hối 。 薩tát 遮già 尼ni 乾kiền 。 經kinh 說thuyết 羅La 漢Hán 佛Phật 亦diệc 有hữu 眠miên 。 皆giai 非phi 所sở 斷đoạn 攝nhiếp 。 三tam 俱câu 通thông 者giả 。 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 雖tuy 非phi 真chân 無vô 漏lậu 。 而nhi 能năng 引dẫn 彼bỉ 無vô 漏lậu 。 則tắc 能năng 引dẫn 彼bỉ 者giả 即tức 修tu 所sở 斷đoạn 。 從tùng 彼bỉ 無vô 漏lậu 引dẫn 生sanh 之chi [尋-口+凡]# 伺tứ 即tức 非phi 所sở 斷đoạn 。 見kiến 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。 五ngũ 法pháp 與dữ 非phi 斷đoạn 辨biện 所sở 攝nhiếp 者giả 。 有hữu 義nghĩa [尋-口+凡]# 伺tứ 非phi 所sở 斷đoạn 者giả 。 于vu 名danh 等đẳng 五ngũ 法pháp 之chi 中trung 。 唯duy 第đệ 三tam 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 所sở 攝nhiếp 。 而nhi 證chứng 之chi 于vu 瑜du 伽già 。 有hữu 義nghĩa 亦diệc 正chánh 智trí 攝nhiếp 。 以dĩ [尋-口+凡]# 伺tứ 由do 于vu 正chánh 思tư 。 正chánh 語ngữ 由do 于vu [尋-口+凡]# 伺tứ 。 而nhi 正chánh 思tư 正chánh 語ngữ 。 皆giai 八bát 正Chánh 道Đạo 無vô 漏lậu 法pháp 故cố 。 况# 菩Bồ 薩Tát 未vị 究cứu 竟cánh 位vị 。 所sở 得đắc 後hậu 得đắc 。 亦diệc 是thị 無vô 漏lậu 。 為vì 他tha 說thuyết 法Pháp 。 必tất 假giả [尋-口+凡]# 伺tứ 。 則tắc [尋-口+凡]# 伺tứ 豈khởi 不bất 通thông 于vu 無vô 漏lậu 。 而nhi 瑜du 伽già 雖tuy 說thuyết [尋-口+凡]# 伺tứ 必tất 是thị 分phân 別biệt 。 而nhi 不bất 定định 說thuyết 唯duy 屬thuộc 第đệ 三tam 妄vọng 想tưởng 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 後hậu 得đắc 正chánh 智trí 亦diệc 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。 [尋-口+凡]# 伺tứ 二nhị 法pháp 非phi 所sở 斷đoạn 者giả 。 亦diệc 通thông 正chánh 智trí 為vi 是thị 。

○# 二nhị 結kết 示thị 。

餘dư 門môn 准chuẩn 上thượng 。 如như 理lý 應ưng 思tư 。

此thử 十thập 二nhị 門môn 外ngoại 之chi 餘dư 門môn 也dã 。 如như 質chất 門môn 相tương/tướng 門môn 相tương 應ứng 之chi 類loại 。 准chuẩn 上thượng 諸chư 門môn 。 應ưng 如như 理lý 思tư 。 自tự 可khả 例lệ 知tri 。 上thượng 釋thích 六lục 識thức 相tương 應ứng 心tâm 所sở 竟cánh 。

○# 三tam 即tức 離ly (# 三tam )# 。 初sơ 畧lược 申thân 問vấn 答đáp 二nhị 廣quảng 難nạn/nan 即tức 離ly 三tam 詳tường 申thân 正chánh 義nghĩa 。

○# 初sơ 畧lược 申thân 問vấn 答đáp 。

如như 是thị 六lục 位vị 諸chư 心tâm 所sở 法pháp 。 為vi 離ly 心tâm 體thể 有hữu 別biệt 自tự 性tánh 。 為vi 即tức 是thị 心tâm 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。

設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 答đáp 也dã 。 意ý 謂vị 設thiết 爾nhĩ 即tức 離ly 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 若nhược 謂vị 有hữu 失thất 。 失thất 謂vị 之chi 何hà 。

○# 二nhị 廣quảng 難nạn/nan 即tức 離ly 。

二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。 若nhược 離ly 心tâm 體thể 有hữu 別biệt 自tự 性tánh 。 如như 何hà 聖thánh 教giáo 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 。 又hựu 如như 何hà 說thuyết 心tâm 遠viễn 獨độc 行hành 。 染nhiễm 淨tịnh 由do 心tâm 。 士sĩ 夫phu 六lục 界giới 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 復phục 云vân 何hà 通thông 。 如như 彼bỉ 頌tụng 言ngôn 許hứa 心tâm 似tự 二nhị 現hiện 。 如như 是thị 似tự 貪tham 等đẳng 。 或hoặc 似tự 于vu 信tín 等đẳng 。 無vô 別biệt 染nhiễm 善thiện 法Pháp 。 若nhược 即tức 是thị 心tâm 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 如như 何hà 聖thánh 教giáo 說thuyết 心tâm 相tương 應ứng 。 他tha 性tánh 相tướng 應ưng 。 非phi 自tự 性tánh 故cố 。 又hựu 如như 何hà 說thuyết 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 俱câu 時thời 而nhi 起khởi 。 如như 日nhật 與dữ 光quang 。 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 復phục 云vân 何hà 通thông 。 彼bỉ 說thuyết 心tâm 所sở 非phi 即tức 心tâm 故cố 。 如như 彼bỉ 頌tụng 言ngôn 。 五ngũ 種chủng 性tánh 不bất 成thành 。 分phần/phân 位vị 差sai 過quá 失thất 。 因nhân 緣duyên 無vô 別biệt 故cố 。 與dữ 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 。

難nạn/nan 心tâm 所sở 離ly 心tâm 即tức 心tâm 之chi 過quá 也dã 。 離ly 心tâm 云vân 何hà 有hữu 過quá 。 百bách 法pháp 釋thích 攝nhiếp 論luận 之chi 意ý 。 謂vị 遊du 歷lịch 六lục 塵trần 曰viết 心tâm 遠viễn 。 無vô 別biệt 心tâm 所sở 曰viết 獨độc 行hành 。 固cố 不bất 言ngôn 心tâm 所sở 離ly 心tâm 。 瑜du 伽già 云vân 。 四tứ 大đại 空không 識thức 。 能năng 成thành 有hữu 情tình 。 色sắc 動động 心tâm 三tam 。 最tối 勝thắng 所sở 依y 。 士sĩ 夫phu 云vân 作tác 者giả 。 亦diệc 可khả 言ngôn 有hữu 情tình 。 四tứ 大đại 空không 識thức 。 即tức 六lục 界giới 。 色sắc 依y 四tứ 大đại 。 動động 轉chuyển 依y 空không 。 心tâm 依y 于vu 識thức 曰viết 最tối 勝thắng 所sở 依y 。 亦diệc 不bất 言ngôn 心tâm 所sở 離ly 心tâm 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 。 心tâm 似tự 二nhị 現hiện 非phi 實thật 有hữu 情tình 見kiến 也dã 。 似tự 貪tham 似tự 信tín 等đẳng 。 無vô 別biệt 染nhiễm 善thiện 。 又hựu 不bất 言ngôn 心tâm 所sở 離ly 心tâm 。 且thả 諸chư 聖thánh 教giáo 。 明minh 明minh 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 。 染nhiễm 淨tịnh 由do 心tâm 。 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 今kim 言ngôn 心tâm 所sở 離ly 心tâm 。 有hữu 別biệt 自tự 性tánh 。 豈khởi 不bất 犯phạm 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 過quá 耶da 。 即tức 心tâm 云vân 何hà 有hữu 過quá 。 瑜du 伽già 問vấn 云vân 。 諸chư 法pháp 誰thùy 相tương 應ứng 。 為vi 何hà 義nghĩa 故cố 建kiến 立lập 相tương 應ứng 。 答đáp 云vân 。 他tha 性tánh 相tướng 應ưng 非phi 自tự 性tánh 故cố 。 謂vị 徧biến 了liễu 知tri 依y 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 。 若nhược 增tăng 若nhược 減giảm 。 是thị 故cố 建kiến 立lập 相tương 應ứng 。 此thử 固cố 非phi 言ngôn 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。 又hựu 說thuyết 心tâm 與dữ 所sở 。 俱câu 時thời 而nhi 起khởi 。 如như 日nhật 與dữ 光quang 。 光quang 若nhược 即tức 日nhật 。 云vân 何hà 空không 中trung 。 更cánh 見kiến 圓viên 日nhật 。 亦diệc 非phi 言ngôn 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。 五ngũ 種chủng 性tánh 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 。 體thể 性tánh 不bất 成thành 者giả 。 既ký 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。 受thọ 想tưởng 行hành 等đẳng 俱câu 無vô 自tự 體thể 。 五ngũ 何hà 能năng 成thành 。 分phần/phân 位vị 差sai 過quá 失thất 者giả 。 又hựu 若nhược 彼bỉ 計kế 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 故cố 有hữu 五ngũ 性tánh 者giả 。 分phần/phân 位vị 別biệt 計kế 。 亦diệc 有hữu 過quá 失thất 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 諸chư 分phần/phân 位vị 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 。 作tác 用dụng 差sai 別biệt 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 乃nãi 至chí 轉chuyển 變biến 。 詳tường 如như 彼bỉ 論luận 所sở 破phá 。 又hựu 云vân 。 又hựu 心tâm 因nhân 緣duyên 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 行hành 別biệt 分phần/phân 位vị 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。 于vu 一nhất 剎sát 那na 。 必tất 不bất 可khả 得đắc 。 差sai 別biệt 因nhân 緣duyên 。 令linh 彼bỉ 分phần/phân 位vị 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 是thị 故cố 汝nhữ 計kế 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 不bất 應ưng 道Đạo 理lý 。 又hựu 聖thánh 教giáo 言ngôn 。 貪tham 瞋sân 癡si 等đẳng 。 惱não 擾nhiễu 其kỳ 心tâm 令linh 不bất 解giải 脫thoát 。 若nhược 唯duy 有hữu 心tâm 。 二nhị 不bất 俱câu 有hữu 。 是thị 即tức 貪tham 等đẳng 。 應ưng 不bất 依y 識thức 。 愈dũ 非phi 心tâm 所sở 即tức 心tâm 。 種chủng 種chủng 悖bội 戾lệ 。 豈khởi 不bất 大đại 犯phạm 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 過quá 耶da 。 我ngã 故cố 曰viết 二nhị 俱câu 有hữu 過quá 。

○# 三tam 詳tường 申thân 正chánh 義nghĩa 。

應ưng 說thuyết 離ly 心tâm 有hữu 別biệt 自tự 性tánh 。 以dĩ 心tâm 勝thắng 故cố 說thuyết 唯duy 識thức 等đẳng 。 心tâm 所sở 依y 心tâm [執/力]# 力lực 生sanh 故cố 。 說thuyết 似tự 彼bỉ 現hiện 。 非phi 彼bỉ 即tức 心tâm 。 又hựu 識thức 心tâm 言ngôn 亦diệc 攝nhiếp 心tâm 所sở 。 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 。 唯duy 識thức 等đẳng 言ngôn 。 及cập 現hiện 似tự 彼bỉ 。 皆giai 無vô 有hữu 失thất 。 此thử 依y 世thế 俗tục 。 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 。 心tâm 所sở 與dữ 心tâm 。 非phi 離ly 非phi 即tức 。 諸chư 識thức 相tương 望vọng 。 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 是thị 謂vị 大Đại 乘Thừa 。 真chân 俗tục 妙diệu 理lý 。

初sơ 正chánh 明minh 有hữu 體thể 。 二nhị 通thông 前tiền 教giáo 意ý 。 三tam 結kết 示thị 諦đế 理lý 。 承thừa 上thượng 離ly 即tức 之chi 說thuyết 。 皆giai 違vi 聖thánh 教giáo 。 應ưng 云vân 何hà 說thuyết 而nhi 後hậu 可khả 耶da 。 故cố 云vân 應ưng 說thuyết 心tâm 所sở 離ly 八bát 心tâm 王vương 。 有hữu 別biệt 自tự 體thể 。 依y 俗tục 諦đế 理lý 。 當đương 如như 是thị 也dã 。 恐khủng 難nạn 前tiền 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 心tâm 。 乃nãi 至chí 及cập 現hiện 似tự 彼bỉ 。 豈khởi 不bất 犯phạm 即tức 心tâm 之chi 失thất 。 故cố 通thông 云vân 。 以dĩ 心tâm 勝thắng 故cố 。 依y 心tâm 生sanh 故cố 。 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 心tâm 勝thắng 者giả 。 心tâm 能năng 為vi 主chủ 。 心tâm 能năng 為vi 依y 。 心tâm 行hành 相tương/tướng 總tổng 。 心tâm 恆hằng 决# 定định 。 所sở 無vô 四tứ 義nghĩa 。 心tâm 勝thắng 所sở 劣liệt 。 諸chư 聖thánh 教giáo 中trung 。 依y 心tâm 勝thắng 故cố 。 說thuyết 唯duy 有hữu 識thức 。 心tâm 遠viễn 獨độc 行hành 。 染nhiễm 淨tịnh 由do 心tâm 。 士sĩ 夫phu 六lục 界giới 等đẳng 也dã 。 又hựu 復phục 心tâm 所sở 。 依y 心tâm [執/力]# 力lực 生sanh 故cố 。 所sở 以dĩ 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 。 似tự 貪tham 信tín 現hiện 。 非phi 顯hiển 貪tham 信tín 即tức 是thị 其kỳ 心tâm 。 又hựu 識thức 心tâm 言ngôn 。 亦diệc 攝nhiếp 心tâm 所sở 。 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 。 是thị 以dĩ 唯duy 識thức 等đẳng 。 及cập 現hiện 似tự 彼bỉ 。 皆giai 無vô 即tức 心tâm 之chi 失thất 。 若nhược 結kết 而nhi 示thị 之chi 。 然nhiên 此thử 離ly 心tâm 有hữu 別biệt 自tự 性tánh 。 是thị 依y 世thế 俗tục 諦đế 理lý 。 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 諦đế 理lý 心tâm 所sở 與dữ 心tâm 。 非phi 即tức 非phi 離ly 。 即tức 諸chư 心tâm 王vương 相tương 望vọng 。 亦diệc 非phi 即tức 離ly 。 是thị 謂vị 大Đại 乘Thừa 。 真chân 俗tục 妙diệu 理lý 也dã 。 王vương 所sở 之chi 相tướng 差sai 別biệt 曰viết 俗tục 理lý 。 無vô 別biệt 曰viết 真chân 理lý 。 如như 後hậu 文văn 俗tục 故cố 相tương/tướng 有hữu 別biệt 。 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 是thị 也dã 。 今kim 云vân 非phi 即tức 非phi 離ly 。 則tắc 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 。 故cố 名danh 曰viết 妙diệu 。 上thượng 初sơ 釋thích 前tiền 六lục 性tánh 相tướng 竟cánh 。

○# 二nhị 現hiện 起khởi (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

已dĩ 說thuyết 六lục 識thức 心tâm 所sở 相tương 應ứng 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 現hiện 起khởi 分phần/phân 位vị 。 頌tụng 曰viết 。

依y 止chỉ 根căn 本bổn 識thức 。 五ngũ 識thức 隨tùy 緣duyên 現hiện 。 或hoặc 俱câu 或hoặc 不bất 俱câu 。 如như 濤đào 波ba 依y 水thủy 。 意ý 識thức 常thường 現hiện 起khởi 。 除trừ 生sanh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 及cập 無vô 心tâm 二nhị 定định 。 睡thụy 眠miên 與dữ 悶muộn 絕tuyệt 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 義nghĩa 二nhị 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản 三tam 釋thích 非phi 一nhất 異dị 。

○# 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 義nghĩa (# 三tam )# 。 初sơ 解giải 前tiền 四tứ 句cú 二nhị 解giải 後hậu 四tứ 句cú 三tam 總tổng 為vi 結kết 明minh 。

○# 初sơ 解giải 前tiền 四tứ 句cú 。

論luận 曰viết 。 根căn 本bổn 識thức 者giả 。 阿a 陀đà 那na 識thức 。 染nhiễm 淨tịnh 諸chư 識thức 。 生sanh 根căn 本bổn 故cố 。 依y 止chỉ 者giả 。 謂vị 前tiền 六lục 轉chuyển 識thức 。 以dĩ 根căn 本bổn 識thức 為vi 共cộng 親thân 依y 。 五ngũ 識thức 者giả 。 謂vị 前tiền 五ngũ 轉chuyển 識thức 。 種chủng 類loại 相tương 似tự 。 故cố 總tổng 說thuyết 之chi 。 隨tùy 緣duyên 現hiện 言ngôn 。 顯hiển 非phi 常thường 起khởi 。 緣duyên 謂vị 作tác 意ý 根căn 境cảnh 等đẳng 緣duyên 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 。 內nội 依y 本bổn 識thức 。 外ngoại 隨tùy 作tác 意ý 五ngũ 根căn 境cảnh 等đẳng 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 方phương 得đắc 現hiện 前tiền 。 由do 此thử 或hoặc 俱câu 或hoặc 不bất 俱câu 起khởi 。 外ngoại 緣duyên 合hợp 者giả 。 有hữu 頓đốn 漸tiệm 故cố 。 如như 水thủy 濤đào 波ba 。 隨tùy 緣duyên 多đa 少thiểu 。 此thử 等đẳng 法pháp 喻dụ 。 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。

初sơ 釋thích 初sơ 句cú 。 二nhị 釋thích 二nhị 句cú 。 三tam 釋thích 三tam 四tứ 句cú 。 根căn 本bổn 。 指chỉ 陀đà 那na 。 頼# 耶da 局cục 染nhiễm 。 陀đà 那na 通thông 至chí 佛Phật 位vị 。 故cố 不bất 言ngôn 頼# 耶da 。 生sanh 根căn 本bổn 者giả 。 染nhiễm 淨tịnh 識thức 生sanh 。 皆giai 以dĩ 陀đà 那na 為vi 根căn 本bổn 。 共cộng 親thân 依y 者giả 。 本bổn 現hiện 行hành 識thức 。 六lục 識thức 共cộng 增tăng 上thượng 緣duyên 依y 。 本bổn 種chủng 子tử 識thức 六lục 識thức 親thân 因nhân 緣duyên 依y 。 以dĩ 各các 別biệt 種chủng 故cố 。 不bất 言ngôn 七thất 者giả 。 以dĩ 七thất 緣duyên 恆hằng 具cụ 。 此thử 正chánh 明minh 六lục 識thức 故cố 。 種chủng 類loại 相tương 似tự 者giả 。 一nhất 俱câu 依y 色sắc 根căn 。 二nhị 同đồng 緣duyên 色sắc 境cảnh 。 三tam 俱câu 緣duyên 現hiện 在tại 。 四tứ 俱câu 有hữu 間gian 斷đoạn 。 五ngũ 識thức 同đồng 具cụ 四tứ 義nghĩa 。 故cố 言ngôn 相tương 似tự 。 緣duyên 謂vị 作tác 意ý 等đẳng 者giả 。 即tức 空không 明minh 根căn 作tác 意ý 四tứ 增tăng 上thượng 緣duyên 。 所sở 緣duyên 緣duyên 。 根căn 本bổn 緣duyên 。 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 。 分phân 別biệt 緣duyên 。 親thân 因nhân 緣duyên 。 共cộng 九cửu 緣duyên 而nhi 眼nhãn 則tắc 皆giai 具cụ 。 耳nhĩ 唯duy 除trừ 明minh 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 。 通thông 除trừ 空không 明minh 。 第đệ 六lục 于vu 空không 明minh 外ngoại 。 又hựu 除trừ 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 。 以dĩ 分phân 別biệt 即tức 已dĩ 。 染nhiễm 淨tịnh 即tức 根căn 緣duyên 故cố 也dã 。 七thất 于vu 空không 明minh 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 外ngoại 。 更cánh 除trừ 根căn 本bổn 。 兼kiêm 根căn 境cảnh 合hợp 而nhi 為vi 一nhất 。 止chỉ 三tam 緣duyên 矣hĩ 。 第đệ 八bát 具cụ 種chủng 子tử 作tác 意ý 根căn 境cảnh 四tứ 緣duyên 。 若nhược 加gia 等đẳng 無vô 間gian 。 則tắc 諸chư 識thức 皆giai 從tùng 頭đầu 各các 增tăng 一nhất 緣duyên 。 而nhi 為vi 十thập 為vi 九cửu 。 乃nãi 至chí 為vi 四tứ 為vi 五ngũ 緣duyên 矣hĩ 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 。 方phương 得đắc 現hiện 前tiền 者giả 。 以dĩ 識thức 本bổn 自tự 無vô 。 隨tùy 緣duyên 而nhi 有hữu 。 由do 此thử 隨tùy 緣duyên 現hiện 義nghĩa 。 緣duyên 頓đốn 合hợp 。 則tắc 五ngũ 識thức 俱câu 起khởi 。 緣duyên 漸tiệm 合hợp 。 或hoặc 一nhất 至chí 四tứ 起khởi 。 如như 深thâm 密mật 經kinh 謂vị 。 如như 大đại 暴bạo 流lưu 水thủy 。 若nhược 一nhất 浪lãng 生sanh 緣duyên 現hiện 前tiền 。 唯duy 一nhất 浪lãng 轉chuyển 。 乃nãi 至chí 若nhược 多đa 浪lãng 。 生sanh 緣duyên 現hiện 前tiền 。 有hữu 多đa 浪lãng 轉chuyển 等đẳng 是thị 也dã 。

○# 二nhị 解giải 後hậu 四tứ 句cú (# 二nhị )# 。 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 二nhị 明minh 次thứ 三tam 句cú 。

○# 初sơ 釋thích 第đệ 一nhất 句cú 。

由do 五ngũ 轉chuyển 識thức 行hành 相tương/tướng 麄# 動động 。 所sở 藉tạ 眾chúng 緣duyên 時thời 多đa 不bất 具cụ 。 故cố 起khởi 時thời 少thiểu 。 不bất 起khởi 時thời 多đa 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 雖tuy 亦diệc 麄# 動động 。 而nhi 所sở 藉tạ 緣duyên 無vô 時thời 不bất 具cụ 。 由do 違vi 緣duyên 故cố 有hữu 時thời 不bất 起khởi 。 第đệ 七thất 八bát 識thức 行hành 相tương/tướng 微vi 細tế 。 所sở 藉tạ 眾chúng 緣duyên 。 一nhất 切thiết 時thời 有hữu 。 故cố 無vô 緣duyên 礙ngại 令linh 總tổng 不bất 行hành 。 又hựu 五ngũ 識thức 身thân 不bất 能năng 思tư 慮lự 。 唯duy 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 起khởi 藉tạ 多đa 緣duyên 。 故cố 斷đoạn 時thời 多đa 。 現hiện 行hành 時thời 少thiểu 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 自tự 能năng 思tư 慮lự 。 內nội 外ngoại 門môn 轉chuyển 。 不bất 藉tạ 多đa 緣duyên 。 唯duy 除trừ 五ngũ 位vị 。 常thường 能năng 現hiện 起khởi 。 故cố 斷đoạn 時thời 少thiểu 。 現hiện 起khởi 時thời 多đa 。 由do 斯tư 不bất 說thuyết 。 此thử 隨tùy 緣duyên 現hiện 。

總tổng 明minh 諸chư 識thức 。 釋thích 第đệ 六lục 之chi 常thường 現hiện 起khởi 也dã 。 初sơ 總tổng 明minh 諸chư 識thức 現hiện 起khởi 恆hằng 漸tiệm 不bất 同đồng 。 次thứ 別biệt 明minh 前tiền 六lục 現hiện 起khởi 多đa 少thiểu 不bất 同đồng 。 以dĩ 現hiện 起khởi 時thời 多đa 者giả 為vi 常thường 耳nhĩ 。 不bất 能năng 思tư 慮lự 者giả 。 無vô 計kế 度độ 分phân 別biệt 故cố 。 唯duy 外ngoại 轉chuyển 者giả 。 不bất 能năng 內nội 緣duyên 故cố 。 內nội 外ngoại 轉chuyển 者giả 。 具cụ 任nhậm 運vận 計kế 度độ 二nhị 分phần 別biệt 故cố 。 餘dư 文văn 易dị 見kiến 。

○# 二nhị 明minh 次thứ 三tam 句cú (# 五ngũ )# 。 初sơ 明minh 無vô 想tưởng 天thiên 報báo 二nhị 明minh 二nhị 無vô 心tâm 定định 三Tam 明Minh 睡thụy 眠miên 悶muộn 絕tuyệt 四tứ 明minh 及cập 與dữ 二nhị 言ngôn 五ngũ 判phán 聖thánh 凢# 有hữu 無vô 。

○# 初sơ 明minh 無vô 想tưởng 天thiên 報báo 。

五ngũ 位vị 者giả 何hà 。 生sanh 無vô 想tưởng 等đẳng 。 無vô 想tưởng 天thiên 者giả 。 謂vị 修tu 彼bỉ 定định 。 厭yếm 麄# 想tưởng 力lực 。 生sanh 彼bỉ 天thiên 中trung 。 違vi 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 。 名danh 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 故cố 六lục 轉chuyển 識thức 。 于vu 彼bỉ 皆giai 斷đoạn 。 有hữu 義nghĩa 。 彼bỉ 天thiên 常thường 無vô 六lục 識thức 。 聖thánh 教giáo 說thuyết 彼bỉ 無vô 轉chuyển 識thức 故cố 。 說thuyết 彼bỉ 唯duy 有hữu 有hữu 色sắc 支chi 故cố 。 又hựu 說thuyết 彼bỉ 為vi 無vô 心tâm 地địa 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 彼bỉ 天thiên 將tương 命mạng 終chung 位vị 。 要yếu 起khởi 轉chuyển 識thức 。 然nhiên 後hậu 命mạng 終chung 。 彼bỉ 必tất 起khởi 下hạ 潤nhuận 生sanh 愛ái 故cố 。 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 。 後hậu 想tưởng 生sanh 已dĩ 。 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 從tùng 彼bỉ 沒một 故cố 。 然nhiên 說thuyết 彼bỉ 無vô 轉chuyển 識thức 等đẳng 者giả 依y 長trường 時thời 說thuyết 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô 。 有hữu 義nghĩa 。 生sanh 時thời 亦diệc 有hữu 轉chuyển 識thức 。 彼bỉ 中trung 有hữu 必tất 起khởi 潤nhuận 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 。 如như 餘dư 本bổn 有hữu 初sơ 。 必tất 有hữu 轉chuyển 識thức 故cố 。 瑜du 伽già 論luận 說thuyết 。 若nhược 生sanh 于vu 彼bỉ 。 唯duy 入nhập 不bất 起khởi 。 其kỳ 想tưởng 若nhược 生sanh 。 從tùng 彼bỉ 沒một 故cố 。 彼bỉ 本bổn 有hữu 初sơ 若nhược 無vô 轉chuyển 識thức 。 如như 何hà 名danh 入nhập 。 先tiên 有hữu 後hậu 無vô 。 乃nãi 名danh 入nhập 故cố 。 决# 擇trạch 分phần/phân 言ngôn 。 所sở 有hữu 生sanh 得đắc 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 名danh 無vô 想tưởng 故cố 。 此thử 言ngôn 意ý 顯hiển 彼bỉ 本bổn 有hữu 初sơ 。 有hữu 異dị 熟thục 生sanh 轉chuyển 識thức 暫tạm 起khởi 。 宿túc 因nhân 緣duyên 力lực 。 後hậu 不bất 復phục 生sanh 。 由do 斯tư 引dẫn 起khởi 異dị 熟thục 無vô 記ký 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 說thuyết 名danh 無vô 想tưởng 。 如như 善thiện 引dẫn 生sanh 二nhị 定định 名danh 善thiện 。 不bất 爾nhĩ 。 轉chuyển 識thức 一nhất 切thiết 不bất 行hành 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 唯duy 生sanh 得đắc 滅diệt 。 故cố 彼bỉ 初sơ 位vị 轉chuyển 識thức 暫tạm 起khởi 。 彼bỉ 天thiên 唯duy 在tại 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 下hạ 想tưởng 麄# 動động 。 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 。 上thượng 無vô 無vô 想tưởng 異dị 熟thục 處xứ 故cố 。 即tức 能năng 引dẫn 發phát 無vô 想tưởng 定định 思tư 。 能năng 感cảm 彼bỉ 天thiên 異dị 熟thục 果quả 故cố 。

徴# 標tiêu 五ngũ 位vị 。 別biệt 釋thích 無vô 想tưởng 天thiên 也dã 。 別biệt 釋thích 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 無vô 想tưởng 天thiên 義nghĩa 。 次thứ 料liệu 簡giản 六lục 識thức 有hữu 無vô 。 三tam 料liệu 簡giản 所sở 起khởi 界giới 地địa 。 于vu 彼bỉ 皆giai 斷đoạn 者giả 。 于vu 彼bỉ 無Vô 想Tưởng 天Thiên 中trung 。 六lục 識thức 王vương 所sở 斷đoạn 而nhi 不bất 起khởi 。 非phi 斷đoạn 滅diệt 也dã 。 無vô 想tưởng 天thiên 曰viết 彼bỉ 天thiên 。 無vô 想tưởng 定định 曰viết 彼bỉ 定định 。 修tu 彼bỉ 定định 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 果quả 符phù 于vu 因nhân 也dã 。 六lục 識thức 王vương 所sở 起khởi 有hữu 間gian 斷đoạn 曰viết 不bất 恆hằng 行hành 。 而nhi 曰viết 違vi 者giả 。 于vu 彼bỉ 皆giai 斷đoạn 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 。 無vô 想tưởng 所sở 由do 名danh 也dã 。 料liệu 簡giản 六lục 識thức 有hữu 無vô 者giả 。 初sơ 師sư 謂vị 從tùng 初sơ 至chí 終chung 。 常thường 無vô 六lục 識thức 曰viết 無vô 想tưởng 天thiên 。 如như 聖thánh 教giáo 云vân 。 彼bỉ 無vô 轉chuyển 識thức 。 但đãn 有hữu 色sắc 支chi 而nhi 無vô 名danh 。 名danh 無vô 心tâm 地địa 。 豈khởi 不bất 足túc 證chứng 乎hồ 。 次thứ 師sư 謂vị 命mạng 終chung 要yếu 起khởi 轉chuyển 識thức 。 原nguyên 之chi 于vu 理lý 。 彼bỉ 命mạng 終chung 者giả 。 必tất 起khởi 下hạ 地địa 潤nhuận 生sanh 之chi 愛ái 。 潤nhuận 生sanh 愛ái 與dữ 意ý 識thức 俱câu 故cố 。 證chứng 之chi 于vu 論luận 。 後hậu 想tưởng 生sanh 已dĩ 。 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 從tùng 彼bỉ 沒một 故cố 。 然nhiên 則tắc 前tiền 引dẫn 無vô 轉chuyển 識thức 者giả 。 依y 四tứ 百bách 九cửu 十thập 劫kiếp 中trung 。 間gian 長trường 時thời 論luận 耳nhĩ 。 非phi 謂vị 全toàn 無vô 。 三tam 師sư 謂vị 豈khởi 獨độc 命mạng 終chung 。 初sơ 生sanh 亦diệc 有hữu 轉chuyển 識thức 。 原nguyên 之chi 以dĩ 理lý 。 彼bỉ 修tu 無vô 想tưởng 定định 人nhân 。 欲dục 生sanh 彼bỉ 天thiên 時thời 。 彼bỉ 中trung 有hữu 身thân 必tất 起khởi 潤nhuận 生sanh 之chi 愛ái 潤nhuận 生sanh 愛ái 俱câu 。 有hữu 轉chuyển 識thức 故cố 。 例lệ 之chi 餘dư 禪thiền 天thiên 。 本bổn 有hữu 初sơ 生sanh 時thời 。 必tất 有hữu 轉chuyển 識thức 故cố 。 證chứng 于vu 瑜du 伽già 之chi 唯duy 入nhập 不bất 起khởi 。 知tri 本bổn 有hữu 之chi 初sơ 。 先tiên 有hữu 轉chuyển 識thức 。 後hậu 可khả 言ngôn 入nhập 。 證chứng 于vu 决# 擇trạch 所sở 有hữu 生sanh 得đắc 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 而nhi 知tri 本bổn 有hữu 之chi 初sơ 。 有hữu 異dị 熟thục 生sanh 轉chuyển 識thức 暫tạm 起khởi 。 是thị 則tắc 三tam 師sư 之chi 說thuyết 義nghĩa 各các 有hữu 取thủ 。 尅khắc 就tựu 無vô 想tưởng 。 則tắc 但đãn 從tùng 中trung 間gian 長trường 時thời 無vô 轉chuyển 識thức 以dĩ 立lập 名danh 耳nhĩ 。 料liệu 簡giản 界giới 地địa 者giả 。 無vô 想tưởng 天thiên 所sở 在tại 之chi 地địa 。 唯duy 在tại 四tứ 禪thiền 九cửu 天thiên 之chi 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 也dã 。 不bất 在tại 下hạ 者giả 。 下hạ 三tam 地địa 想tưởng 心tâm 麄# 動động 難nan 可khả 斷đoạn 故cố 。 不bất 在tại 上thượng 者giả 。 無vô 想tưởng 滅diệt 心tâm 存tồn 色sắc 。 上thượng 四tứ 滅diệt 色sắc 存tồn 心tâm 。 無vô 有hữu 滅diệt 心tâm 存tồn 色sắc 之chi 異dị 熟thục 處xứ 故cố 。 即tức 能năng 引dẫn 發phát 等đẳng 者giả 。 出xuất 無vô 想tưởng 因nhân 果quả 。 能năng 引dẫn 能năng 感cảm 。 不bất 離ly 一nhất 意ý 思tư 業nghiệp 。 見kiến 思tư 之chi 為vi 要yếu 也dã 。 問vấn 。 如như 善thiện 引dẫn 生sanh 二nhị 定định 名danh 善thiện 者giả 何hà 。 曰viết 。 由do 宿túc 串xuyến 習tập 。 此thử 定định [執/力]# 力lực 。 後hậu 不bất 復phục 生sanh 。 此thử 無vô 想tưởng 也dã 。 由do 此thử 引dẫn 起khởi 真chân 異dị 熟thục 識thức 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 說thuyết 名danh 無vô 想tưởng 。 則tắc 無vô 想tưởng 引dẫn 生sanh 無vô 想tưởng 。 如như 善thiện 引dẫn 生sanh 二nhị 定định 名danh 善thiện 。 例lệ 之chi 使sử 易dị 曉hiểu 耳nhĩ 。 問vấn 。 本bổn 有hữu 初sơ 者giả 何hà 。 曰viết 。 本bổn 生sanh 中trung 死tử 四tứ 有hữu 。 前tiền 已dĩ 詳tường 釋thích 。 今kim 言ngôn 本bổn 有hữu 初sơ 者giả 。 即tức 今kim 身thân 初sơ 生sanh 時thời 也dã 。 以dĩ 中trung 有hữu 末mạt 位vị 。 于vu 投đầu 胎thai 正chánh 歡hoan 喜hỷ 時thời 。 中trung 有hữu 即tức 滅diệt 。 中trung 有hữu 正chánh 滅diệt 。 剎sát 那na 五ngũ 蘊uẩn 正chánh 生sanh 。 指chỉ 此thử 正chánh 生sanh 。 名danh 本bổn 有hữu 初sơ 。 如như 俱câu 舎# 云vân 。 本bổn 有hữu 謂vị 死tử 前tiền 。 俱câu 生sanh 剎sát 那na 後hậu 。 俱câu 生sanh 剎sát 那na 。 正chánh 本bổn 有hữu 初sơ 耳nhĩ 。

○# 二nhị 明minh 二nhị 無vô 心tâm 定định (# 二nhị )# 。 初sơ 牒điệp 頌tụng 總tổng 標tiêu 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 定định 。

○# 初sơ 牒điệp 頌tụng 總tổng 標tiêu 。

及cập 無vô 心tâm 二nhị 定định 者giả 。 謂vị 無vô 想tưởng 滅diệt 盡tận 定định 。 俱câu 無vô 六lục 識thức 。 故cố 名danh 無vô 心tâm 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 二nhị 定định (# 二nhị )# 。 初sơ 無vô 想tưởng 定định 二nhị 滅diệt 盡tận 定định 。

○# 初sơ 無vô 想tưởng 定định (# 四tứ )# 。 初sơ 釋thích 定định 體thể 二nhị 明minh 類loại 別biệt 三Tam 明Minh 攝nhiếp 屬thuộc 四tứ 辨biện 起khởi 處xứ 。

○# 初sơ 釋thích 定định 體thể 。

無vô 想tưởng 定định 者giả 。 謂vị 有hữu 異dị 生sanh 。 伏phục 徧biến 淨tịnh 貪tham 。 未vị 伏phục 上thượng 染nhiễm 。 由do 出xuất 離ly 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 令linh 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 。 立lập 無vô 想tưởng 名danh 。 令linh 身thân 安an 和hòa 。 故cố 亦diệc 名danh 定định 。

承thừa 上thượng 二nhị 定định 俱câu 無vô 者giả 已dĩ 知tri 。 別biệt 名danh 無vô 想tưởng 何hà 謂vị 。 故cố 云vân 謂vị 有hữu 異dị 生sanh 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 徧biến 淨tịnh 之chi 貪tham 已dĩ 伏phục 。 徧biến 淨tịnh 之chi 上thượng 貪tham 染nhiễm 未vị 伏phục 。 此thử 異dị 生sanh 觀quán 想tưởng 基cơ 也dã 。 由do 出xuất 離ly 麄# 想tưởng 作tác 意ý 。 而nhi 為vi 先tiên 導đạo 。 觀quán 想tưởng 如như 病bệnh 。 如như 癰ung 如như 箭tiễn 。 入nhập 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 修tu 背bối/bội 想tưởng 作tác 意ý 。 于vu 所sở 起khởi 種chủng 種chủng 想tưởng 中trung 。 厭yếm 背bối/bội 而nhi 住trụ 。 唯duy 謂vị 無vô 想tưởng 寂tịch 靜tĩnh 微vi 妙diệu 。 于vu 無vô 想tưởng 中trung 。 持trì 心tâm 而nhi 住trụ 。 如như 是thị 漸tiệm 次thứ 。 離ly 諸chư 所sở 緣duyên 。 心tâm 便tiện 寂tịch 滅diệt 。 故cố 云vân 令linh 六lục 轉chuyển 識thức 不bất 恆hằng 行hành 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 名danh 無vô 想tưởng 者giả 。 以dĩ 想tưởng 滅diệt 為vi 首thủ 故cố 。 令linh 身thân 調điều 暢sướng 安an 和hòa 。 故cố 亦diệc 名danh 定định 。 問vấn 。 此thử 與dữ 無vô 想tưởng 天thiên 何hà 別biệt 。 曰viết 。 此thử 因nhân 彼bỉ 果quả 。 此thử 善thiện 彼bỉ 無vô 記ký 。 此thử 有hữu 行hành 彼bỉ 無vô 行hành 等đẳng 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。

○# 二nhị 明minh 類loại 別biệt 。

修tu 習tập 此thử 定định 。 品phẩm 別biệt 有hữu 三tam 。 下hạ 品phẩm 修tu 者giả 現hiện 法pháp 必tất 退thoái 。 不bất 能năng 速tốc 疾tật 還hoàn 引dẫn 現hiện 前tiền 。 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 不bất 甚thậm 光quang 淨tịnh 形hình 色sắc 廣quảng 大đại 。 定định 當đương 中trung 夭yểu 。 中trung 品phẩm 修tu 者giả 。 現hiện 不bất 必tất 退thoái 。 設thiết 退thoái 。 速tốc 疾tật 還hoàn 引dẫn 現hiện 前tiền 。 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 雖tuy 甚thậm 光quang 淨tịnh 形hình 色sắc 廣quảng 大đại 而nhi 不bất 最tối 極cực 。 雖tuy 有hữu 中trung 夭yểu 而nhi 不bất 决# 定định 。 上thượng 品phẩm 修tu 者giả 。 現hiện 必tất 不bất 退thoái 。 後hậu 生sanh 彼bỉ 天thiên 。 最tối 極cực 光quang 淨tịnh 形hình 色sắc 廣quảng 大đại 。 必tất 無vô 中trung 夭yểu 。 竆# 滿mãn 壽thọ 量lượng 後hậu 方phương 殞vẫn 沒một 。

承thừa 上thượng 無vô 想tưởng 定định 義nghĩa 已dĩ 知tri 。 此thử 定định 如như 何hà 修tu 耶da 。 故cố 云vân 。 修tu 習tập 此thử 定định 云vân 云vân 也dã 。 三tam 品phẩm 修tu 者giả 。 如như 集tập 論luận 謂vị 于vu 諸chư 定định 入nhập 住trụ 出xuất 相tương/tướng 未vị 善thiện 了liễu 逹# 名danh 下hạ 。 雖tuy 已dĩ 了liễu 逹# 未vị 善thiện 串xuyến 習tập 名danh 中trung 。 既ký 已dĩ 了liễu 逹# 。 復phục 善thiện 串xuyến 習tập 名danh 上thượng 。 必tất 退thoái 。 不bất 必tất 。 必tất 不bất 退thoái 者giả 。 退thoái 有hữu 决# 不bất 决# 。 不bất 退thoái 則tắc 可khả 决# 也dã 現hiện 前tiền 曰viết 還hoàn 引dẫn 。 以dĩ 曾tằng 退thoái 故cố 。 不bất 能năng 速tốc 疾tật 現hiện 前tiền 者giả 。 知tri 之chi 不bất 徹triệt 。 行hành 之chi 不bất 疾tật 至chí 也dã 。 設thiết 退thoái 速tốc 疾tật 還hoàn 引dẫn 現hiện 前tiền 者giả 。 行hành 雖tuy 未vị 善thiện 。 知tri 之chi 則tắc 已dĩ 能năng 也dã 。 上thượng 品phẩm 不bất 言ngôn 還hoàn 引dẫn 者giả 。 以dĩ 必tất 無vô 退thoái 故cố 。 光quang 淨tịnh 形hình 色sắc 以dĩ 及cập 壽thọ 命mạng 。 三tam 品phẩm 各các 以dĩ 因nhân 從tùng 。 異dị 生sanh 之chi 根căn 分phần/phân 利lợi 鈍độn 。 功công 有hữu 怠đãi 勤cần 。 因nhân 果quả 低đê 昂ngang 如như 此thử 焉yên 可khả 誣vu 也dã 。

○# 三Tam 明Minh 攝nhiếp 屬thuộc 。

此thử 定định 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 又hựu 唯duy 是thị 善thiện 。 彼bỉ 所sở 引dẫn 故cố 。 下hạ 上thượng 地địa 無vô 。 由do 前tiền 說thuyết 故cố 。 四tứ 業nghiệp 通thông 三tam 。 除trừ 順thuận 現hiện 受thọ 。

承thừa 上thượng 修tu 習tập 已dĩ 知tri 。 此thử 定định 于vu 界giới 性tánh 業nghiệp 受thọ 。 果quả 何hà 屬thuộc 耶da 。 故cố 云vân 。 此thử 定định 以dĩ 界giới 地địa 言ngôn 。 唯duy 屬thuộc 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 上thượng 下hạ 無vô 處xứ 。 前tiền 已dĩ 說thuyết 故cố 。 以dĩ 三tam 性tánh 言ngôn 。 唯duy 屬thuộc 善thiện 性tánh 。 以dĩ 彼bỉ 加gia 行hành 善thiện 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 以dĩ 業nghiệp 因nhân 言ngôn 。 流lưu 轉chuyển 所sở 攝nhiếp 業nghiệp 。 謂vị 善thiện 惡ác 無vô 記ký 三tam 種chủng 。 還hoàn 滅diệt 所sở 攝nhiếp 業nghiệp 。 謂vị 無vô 漏lậu 一nhất 種chủng 。 無vô 想tưởng 定định 通thông 前tiền 三tam 業nghiệp 。 非phi 無vô 漏lậu 故cố 。 以dĩ 受thọ 報báo 言ngôn 。 現hiện 受thọ 生sanh 受thọ 後hậu 受thọ 不bất 定định 受thọ 。 而nhi 無vô 想tưởng 除trừ 順thuận 現hiện 受thọ 。 以dĩ 今kim 修tu 無vô 想tưởng 定định 。 當đương 來lai 方phương 得đắc 無vô 想tưởng 果quả 故cố 。 不bất 定định 者giả 。 前tiền 三tam 皆giai 不bất 定định 故cố 。 又hựu 通thông 不bất 定định 者giả 。 或hoặc 有hữu 外ngoại 道đạo 。 由do 謗báng 解giải 脫thoát 。 生sanh 地địa 獄ngục 故cố 。 或hoặc 改cải 邪tà 修tu 正chánh 。 出xuất 三tam 界giới 等đẳng 。 如như 瑜du 伽già 以dĩ 時thời 報báo 作tác 定định 否phủ/bĩ 四tứ 句cú 。 今kim 不bất 定định 。 即tức 第đệ 四tứ 時thời 報báo 俱câu 不bất 定định 也dã 。

○# 四tứ 辨biện 起khởi 處xứ 。

有hữu 義nghĩa 。 此thử 定định 唯duy 欲dục 界giới 起khởi 。 由do 諸chư 外ngoại 道đạo 說thuyết 力lực 起khởi 故cố 。 人nhân 中trung 慧tuệ 解giải 極cực 猛mãnh 利lợi 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 欲dục 界giới 先tiên 修tu 習tập 已dĩ 。 後hậu 生sanh 色sắc 界giới 能năng 引dẫn 現hiện 前tiền 。 除trừ 無Vô 想Tưởng 天Thiên 。 至chí 究cứu 竟cánh 故cố 。 此thử 由do 厭yếm 想tưởng 欣hân 彼bỉ 果quả 入nhập 。 故cố 唯duy 有hữu 漏lậu 。 非phi 聖thánh 所sở 起khởi 。

承thừa 上thượng 界giới 等đẳng 攝nhiếp 屬thuộc 已dĩ 知tri 。 此thử 定định 起khởi 處xứ 云vân 何hà 。 故cố 云vân 有hữu 義nghĩa 等đẳng 也dã 。 一nhất 謂vị 起khởi 于vu 欲dục 界giới 外ngoại 道đạo 講giảng 說thuyết 人nhân 中trung 猛mãnh 利lợi 之chi 慧tuệ 。 一nhất 謂vị 始thỉ 起khởi 于vu 欲dục 界giới 。 後hậu 引dẫn 于vu 色sắc 界giới 。 雖tuy 起khởi 于vu 欲dục 色sắc 。 與dữ 越việt 想tưởng 至chí 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 之chi 無vô 想tưởng 不bất 同đồng 。 故cố 除trừ 之chi 。 以dĩ 彼bỉ 是thị 不bất 還hoàn 果quả 聖thánh 人nhân 所sở 起khởi 。 此thử 由do 厭yếm 想tưởng 欣hân 彼bỉ 無vô 想tưởng 之chi 果quả 而nhi 入nhập 此thử 唯duy 有hữu 漏lậu 。 非phi 彼bỉ 聖thánh 人nhân 無vô 漏lậu 所sở 起khởi 故cố 也dã 。 如như 瑜du 伽già 謂vị 此thử 無vô 想tưởng 。 非phi 學học 所sở 入nhập 。 亦diệc 非phi 無Vô 學Học 。

何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 中trung 無vô 有hữu 。 慧tuệ 現hiện 行hành 故cố 。 乃nãi 至chí 不bất 能năng 。 證chứng 得đắc 諸chư 勝thắng 善thiện 法Pháp 。 由do 是thị 稽khể 留lưu 誑cuống 幻huyễn 處xứ 故cố 。 問vấn 。 前tiền 云vân 慧tuệ 極cực 猛mãnh 利lợi 。 此thử 云vân 無vô 慧tuệ 何hà 耶da 。 曰viết 。 彼bỉ 論luận 外ngoại 人nhân 。 此thử 論luận 聖thánh 學học 。 是thị 故cố 以dĩ 外ngoại 論luận 外ngoại 則tắc 為vi 猛mãnh 利lợi 。 以dĩ 內nội 論luận 外ngoại 則tắc 為vi 無vô 慧tuệ 。

○# 二nhị 滅diệt 盡tận 定định (# 四tứ )# 。 初sơ 釋thích 定định 體thể 二nhị 明minh 類loại 別biệt 三Tam 明Minh 分phần/phân 攝nhiếp 四tứ 明minh 起khởi 處xứ 。

○# 初sơ 釋thích 定định 體thể 。

滅diệt 盡tận 定định 者giả 。 謂vị 有hữu 無Vô 學Học 。 或hoặc 有hữu 學học 聖thánh 。 已dĩ 伏phục 或hoặc 離ly 無vô 所sở 有hữu 貪tham 。 上thượng 貪tham 不bất 定định 。 由do 止chỉ 息tức 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 令linh 不bất 恆hằng 行hành 恆hằng 行hành 染nhiễm 汙ô 心tâm 心tâm 所sở 滅diệt 。 立lập 滅diệt 盡tận 名danh 。 令linh 身thân 安an 和hòa 。 故cố 亦diệc 名danh 定định 。 由do 偏thiên 厭yếm 受thọ 想tưởng 。 亦diệc 名danh 滅diệt 彼bỉ 定định 。

前tiền 頌tụng 二nhị 無vô 心tâm 定định 。 謂vị 無vô 想tưởng 滅diệt 盡tận 。 無vô 想tưởng 已dĩ 如như 上thượng 明minh 。 滅diệt 盡tận 云vân 何hà 。 故cố 云vân 滅diệt 盡tận 定định 者giả 。 謂vị 有hữu 無Vô 學Học 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 學học 無Vô 學Học 。 該cai 三tam 乘thừa 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 之chi 人nhân 也dã 。 于vu 無vô 所sở 有hữu 貪tham 。 有hữu 學học 已dĩ 伏phục 。 無Vô 學Học 已dĩ 離ly 。 非phi 非phi 想tưởng 貪tham 。 于vu 學học 無Vô 學Học 。 不bất 定định 伏phục 離ly 。 此thử 得đắc 滅diệt 盡tận 定định 。 人nhân 之chi 德đức 也dã 。 恆hằng 行hành 謂vị 七thất 識thức 王vương 所sở 。 不bất 恆hằng 行hành 謂vị 六lục 識thức 王vương 所sở 。 而nhi 云vân 止chỉ 息tức 想tưởng 。 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 令linh 此thử 染nhiễm 汙ô 總tổng 滅diệt 者giả 。 此thử 正chánh 所sở 以dĩ 為vi 滅diệt 盡tận 定định 也dã 。 令linh 身thân 安an 和hòa 調điều 暢sướng 。 故cố 亦diệc 名danh 定định 。 然nhiên 又hựu 云vân 滅diệt 受thọ 想tưởng 定định 者giả 。 由do 彼bỉ 偏thiên 厭yếm 受thọ 想tưởng 故cố 。 又hựu 從tùng 偏thiên 厭yếm 以dĩ 立lập 名danh 耳nhĩ 。 問vấn 。 無vô 想tưởng 名danh 凢# 滅diệt 盡tận 名danh 聖thánh 而nhi 無vô 想tưởng 云vân 出xuất 離ly 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 此thử 云vân 止chỉ 息tức 想tưởng 作tác 意ý 為vi 先tiên 。 止chỉ 息tức 出xuất 離ly 何hà 所sở 分phân 別biệt 。 曰viết 。 此thử 正chánh 因Nhân 地Địa 不bất 同đồng 。 聖thánh 凢# 逈huýnh 別biệt 。 彼bỉ 以dĩ 出xuất 離ly 為vi 先tiên 故cố 。 如như 石thạch 壓áp 草thảo 。 非phi 真chân 無vô 想tưởng 。 而nhi 名danh 為vi 無vô 想tưởng 。 此thử 以dĩ 止chỉ 息tức 為vi 先tiên 故cố 。 六lục 七thất 思tư 惑hoặc 。 或hoặc 伏phục 或hoặc 離ly 。 如như 侵xâm 除trừ 草thảo 根căn 。 是thị 真chân 滅diệt 盡tận 。 名danh 滅diệt 盡tận 也dã 。

○# 二nhị 明minh 類loại 別biệt 。

修tu 習tập 此thử 定định 。 品phẩm 別biệt 有hữu 三tam 。 下hạ 品phẩm 修tu 者giả 。 現hiện 法pháp 必tất 退thoái 。 不bất 能năng 速tốc 疾tật 還hoàn 引dẫn 現hiện 前tiền 。 中trung 品phẩm 修tu 者giả 。 現hiện 不bất 必tất 退thoái 。 設thiết 退thoái 速tốc 疾tật 還hoàn 引dẫn 現hiện 前tiền 。 上thượng 品phẩm 修tu 者giả 。 畢tất 竟cánh 不bất 退thoái 。

承thừa 上thượng 滅diệt 盡tận 定định 體thể 已dĩ 知tri 。 修tu 習tập 此thử 定định 如như 何hà 。 故cố 云vân 修tu 習tập 此thử 定định 品phẩm 別biệt 有hữu 三tam 云vân 云vân 也dã 。 下hạ 中trung 上thượng 法pháp 。 雖tuy 聖thánh 凢# 逈huýnh 別biệt 。 而nhi 儀nghi 式thức 是thị 同đồng 。 畧lược 如như 上thượng 釋thích 。

○# 三Tam 明Minh 分phần/phân 攝nhiếp 。

此thử 定định 初sơ 修tu 。 必tất 依y 有hữu 頂đảnh 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 為vi 加gia 行hành 入nhập 。 次thứ 第đệ 定định 中trung 最tối 居cư 後hậu 故cố 。 雖tuy 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 而nhi 無vô 漏lậu 攝nhiếp 。 若nhược 修tu 此thử 定định 。 已dĩ 得đắc 自tự 在tại 。 餘dư 地địa 心tâm 後hậu 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 雖tuy 屬thuộc 道Đạo 諦Đế 。 而nhi 是thị 非phi 學học 非phi 無Vô 學Học 攝nhiếp 似tự 涅Niết 槃Bàn 故cố 。

承thừa 上thượng 修tu 習tập 已dĩ 知tri 。 果quả 何hà 所sở 攝nhiếp 屬thuộc 耶da 。 故cố 云vân 此thử 定định 初sơ 修tu 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 攝nhiếp 。 無vô 漏lậu 攝nhiếp 。 道Đạo 諦Đế 攝nhiếp 。 非phi 二nhị 攝nhiếp 也dã 。 必tất 依y 非phi 想tưởng 地địa 歷lịch 行hành 觀quán 察sát 四Tứ 諦Đế 。 真chân 無vô 漏lậu 理lý 。 以dĩ 慧tuệ 資tư 定định 為vi 滅diệt 盡tận 加gia 行hành 而nhi 趣thú 入nhập 者giả 。 以dĩ 始thỉ 從tùng 初sơ 禪thiền 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 隣lân 接tiếp 而nhi 入nhập 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 居cư 于vu 最tối 後hậu 。 既ký 居cư 有hữu 頂đảnh 之chi 後hậu 。 故cố 依y 有hữu 頂đảnh 而nhi 為vi 加gia 行hành 入nhập 也dã 。 然nhiên 而nhi 有hữu 頂đảnh 之chi 後hậu 。 無vô 別biệt 有hữu 地địa 。 是thị 故cố 此thử 定định 亦diệc 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 。 雖tuy 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 。 通thông 于vu 凢# 聖thánh 。 以dĩ 凢# 夫phu 根căn 本bổn 味vị 禪thiền 。 隱ẩn 沒một 有hữu 垢cấu 無vô 記ký 。 故cố 是thị 有hữu 漏lậu 。 此thử 依y 根căn 本bổn 淨tịnh 禪thiền 。 不bất 隱ẩn 沒một 無vô 垢cấu 有hữu 記ký 。 觀quán 練luyện 熏huân 修tu 。 九cửu 十thập 八bát 使sử 山sơn 動động 。 故cố 是thị 無vô 漏lậu 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 此thử 定định 既ký 屬thuộc 有hữu 頂đảnh 。 餘dư 地địa 亦diệc 得đắc 起khởi 此thử 定định 否phủ/bĩ 。 故cố 為vi 通thông 云vân 。 定định 力lực 轉chuyển 深thâm 。 奮phấn 迅tấn 超siêu 越việt 。 出xuất 入nhập 自tự 在tại 。 從tùng 初sơ 禪thiền 不bất 假giả 方phương 便tiện 。 次thứ 第đệ 入nhập 滅diệt 盡tận 。 復phục 從tùng 滅diệt 盡tận 定định 。 從tùng 上thượng 向hướng 下hạ 。 逆nghịch 次thứ 而nhi 出xuất 。 還hoàn 至chí 初sơ 禪thiền 。 故cố 云vân 餘dư 地địa 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 仍nhưng 恐khủng 問vấn 云vân 。 此thử 定định 屬thuộc 于vu 道Đạo 諦Đế 。 學học 等đẳng 果quả 何hà 攝nhiếp 耶da 。 故cố 又hựu 通thông 云vân 。 雖tuy 屬thuộc 道Đạo 諦Đế 。 是thị 非phi 二nhị 攝nhiếp 。 以dĩ 寂tịch 靜tĩnh 微vi 妙diệu 。 似tự 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 故cố 非phi 學học 攝nhiếp 。 非phi 真chân 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 非phi 無Vô 學Học 攝nhiếp 也dã 。

○# 四tứ 明minh 起khởi 處xứ (# 三tam )# 。 初sơ 但đãn 明minh 定định 起khởi 處xứ 所sở 二nhị 通thông 明minh 三tam 乘thừa 定định 起khởi 三tam 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 定định 起khởi 。

○# 初sơ 但đãn 明minh 定định 起khởi 處xứ 所sở 。

此thử 定định 初sơ 起khởi 。 唯duy 在tại 人nhân 中trung 。 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 說thuyết 力lực 起khởi 故cố 。 人nhân 中trung 慧tuệ 解giải 極cực 猛mãnh 利lợi 故cố 。 後hậu 上thượng 二nhị 界giới 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 鄔ổ 陀đà 夷di 經kinh 是thị 此thử 誠thành 證chứng 。 無vô 色sắc 亦diệc 名danh 意ý 成thành 天thiên 故cố 。 于vu 蔵# 識thức 教giáo 未vị 信tín 受thọ 者giả 。 若nhược 生sanh 無vô 色sắc 不bất 起khởi 此thử 定định 。 恐khủng 無vô 色sắc 心tâm 成thành 斷đoạn 滅diệt 故cố 。 已dĩ 信tín 生sanh 彼bỉ 。 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 知tri 有hữu 蔵# 識thức 不bất 斷đoạn 滅diệt 故cố 。

承thừa 上thượng 已dĩ 知tri 此thử 定định 分phần/phân 攝nhiếp 。 始thỉ 起khởi 之chi 處xứ 云vân 何hà 。 故cố 曰viết 此thử 定định 初sơ 起khởi 云vân 云vân 也dã 。 唯duy 欲dục 界giới 人nhân 中trung 。 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 說thuyết 法Pháp 之chi 力lực 。 慧tuệ 極cực 猛mãnh 利lợi 之chi 力lực 。 而nhi 為vi 初sơ 起khởi 處xứ 所sở 。 若nhược 既ký 起khởi 後hậu 。 已dĩ 習tập 純thuần 熟thục 。 後hậu 生sanh 上thượng 二nhị 界giới 中trung 。 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 設thiết 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 色sắc 界giới 或hoặc 現hiện 。 無vô 色sắc 無vô 身thân 。 云vân 何hà 能năng 現hiện 耶da 。 故cố 引dẫn 經kinh 證chứng 云vân 。 無vô 色sắc 名danh 意ý 成thành 天thiên 。 雖tuy 無vô 業nghiệp 果quả 色sắc 。 豈khởi 無vô 名danh 攝nhiếp 非phi 色sắc 四tứ 蘊uẩn 耶da 。 故cố 亦diệc 能năng 起khởi 。 但đãn 此thử 有hữu 二nhị 類loại 。 曾tằng 聞văn 蔵# 識thức 未vị 信tín 受thọ 者giả 不bất 起khởi 此thử 定định 。 恐khủng 斷đoạn 滅diệt 故cố 已dĩ 信tín 生sanh 彼bỉ 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 知tri 有hữu 蔵# 識thức 。 不bất 斷đoạn 滅diệt 故cố 。

○# 二nhị 通thông 明minh 三tam 乘thừa 定định 起khởi 。

要yếu 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 方phương 起khởi 此thử 定định 。 異dị 生sanh 不bất 能năng 伏phục 滅diệt 有hữu 頂đảnh 心tâm 心tâm 所sở 故cố 。 此thử 定định 微vi 妙diệu 。 要yếu 證chứng 二nhị 空không 隨tùy 應ứng 後hậu 得đắc 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 下hạ 八bát 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 中trung 。 要yếu 全toàn 斷đoạn 欲dục 。 餘dư 伏phục 惑hoặc 斷đoạn 。 然nhiên 後hậu 方phương 能năng 初sơ 起khởi 此thử 定định 。 欲dục 界giới 惑hoặc 種chủng 二nhị 性tánh 繁phồn 雜tạp 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 。 唯duy 說thuyết 不bất 還hoàn 三tam 乘thừa 無Vô 學Học 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 此thử 定định 故cố 。 彼bỉ 隨tùy 所sở 應ưng 生sanh 上thượng 八bát 地địa 皆giai 得đắc 後hậu 起khởi 。 有hữu 義nghĩa 。 要yếu 斷đoạn 下hạ 之chi 四tứ 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 餘dư 伏phục 惑hoặc 斷đoạn 。 然nhiên 後hậu 方phương 能năng 初sơ 起khởi 此thử 定định 。 變biến 異dị 受thọ 俱câu 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 。 彼bỉ 隨tùy 所sở 應ưng 生sanh 上thượng 五ngũ 地địa 皆giai 得đắc 後hậu 起khởi 。 若nhược 伏phục 下hạ 惑hoặc 能năng 起khởi 此thử 定định 。 後hậu 不bất 斷đoạn 退thoái 生sanh 上thượng 地địa 者giả 。 豈khởi 生sanh 上thượng 已dĩ 。 卻khước 斷đoạn 下hạ 惑hoặc 。 斷đoạn 亦diệc 無vô 失thất 。 如như 生sanh 上thượng 者giả 斷đoạn 下hạ 末mạt 那na 俱câu 生sanh 惑hoặc 故cố 。 然nhiên 不bất 還hoàn 者giả 對đối 治trị 力lực 強cường/cưỡng 。 正chánh 潤nhuận 生sanh 位vị 。 不bất 起khởi 煩phiền 惱não 。 但đãn 由do 惑hoặc 種chủng 潤nhuận 上thượng 地địa 生sanh 。 雖tuy 所sở 伏phục 惑hoặc 。 有hữu 退thoái 不bất 退thoái 。 而nhi 無vô 伏phục 下hạ 生sanh 上thượng 地địa 義nghĩa 。 故cố 無vô 生sanh 上thượng 卻khước 斷đoạn 下hạ 失thất 。

承thừa 上thượng 但đãn 由do 說thuyết 力lực 即tức 能năng 起khởi 者giả 。 諸chư 異dị 生sanh 等đẳng 聞văn 說thuyết 便tiện 能năng 起khởi 此thử 定định 耶da 。 故cố 云vân 要yếu 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 初sơ 顯hiển 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 得đắc 證chứng 二nhị 空không 方phương 起khởi 。 二nhị 顯hiển 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 七thất 地địa 惑hoặc 伏phục 方phương 起khởi 。 三tam 顯hiển 斷đoạn 下hạ 四tứ 地địa 修tu 上thượng 地địa 惑hoặc 伏phục 方phương 起khởi 。 四tứ 難nan 伏phục 惑hoặc 得đắc 起khởi 。 失thất 在tại 上thượng 卻khước 斷đoạn 下hạ 。 五ngũ 通thông 斷đoạn 亦diệc 無vô 失thất 。 實thật 無vô 斷đoạn 下hạ 之chi 失thất 。 初sơ 中trung 見kiến 惑hoặc 從tùng 解giải 得đắc 名danh 。 以dĩ 見kiến 理lý 時thời 能năng 斷đoạn 故cố 。 六lục 十thập 二nhị 至chí 百bách 八bát 見kiến 。 皆giai 此thử 所sở 攝nhiếp 。 斷đoạn 見kiến 小tiểu 則tắc 陀đà 洹hoàn 。 大đại 則tắc 初Sơ 地Địa 初sơ 心tâm 方phương 起khởi 此thử 定định 。 異dị 生sanh 是thị 凢# 。 于vu 有hữu 頂đảnh 心tâm 心tâm 所sở 惑hoặc 不bất 能năng 伏phục 滅diệt 。 定định 豈khởi 能năng 起khởi 。 二nhị 空không 。 我ngã 法pháp 二nhị 空không 。 隨tùy 應ứng 後hậu 得đắc 所sở 引dẫn 發phát 者giả 。 以dĩ 根căn 本bổn 智trí 。 先tiên 證chứng 二nhị 空không 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 。 復phục 修tu 加gia 行hành 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 能năng 入nhập 此thử 定định 故cố 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 或hoặc 雙song 證chứng 。 二Nhị 乘Thừa 或hoặc 單đơn 證chứng 。 單đơn 雙song 不bất 定định 。 故cố 云vân 隨tùy 應ứng 等đẳng 也dã 。 次thứ 謂vị 單đơn 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 。 未vị 必tất 能năng 起khởi 此thử 定định 。 必tất 除trừ 非phi 非phi 想tưởng 于vu 下hạ 八bát 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 欲dục 則tắc 全toàn 斷đoạn 。 餘dư 伏phục 惑hoặc 斷đoạn 。 然nhiên 後hậu 方phương 起khởi 。 以dĩ 欲dục 界giới 有hữu 覆phú 不bất 善thiện 二nhị 性tánh 繁phồn 雜tạp 。 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 。 所sở 以dĩ 九cửu 品phẩm 思tư 惑hoặc 全toàn 斷đoạn 。 又hựu 以dĩ 聖thánh 教giáo 。 唯duy 說thuyết 不Bất 還Hoàn 天Thiên 第đệ 三tam 果quả 人nhân 。 三tam 乘thừa 無Vô 學Học 。 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 此thử 定định 故cố 。 則tắc 全toàn 斷đoạn 欲dục 修tu 。 及cập 伏phục 餘dư 地địa 之chi 惑hoặc 。 方phương 得đắc 此thử 定định 。 豈khởi 不bất 足túc 證chứng 耶da 。 彼bỉ 隨tùy 所sở 應ưng 生sanh 上thượng 八bát 地địa 皆giai 得đắc 後hậu 起khởi 者giả 。 通thông 則tắc 不bất 還hoàn 三tam 乘thừa 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 隨tùy 所sở 應ưng 。 別biệt 則tắc 不Bất 還Hoàn 果Quả 人nhân 隨tùy 所sở 應ưng 。 以dĩ 或hoặc 從tùng 梵Phạm 眾chúng 天thiên 沒một 。 生sanh 究cứu 竟cánh 而nhi 全toàn 超siêu 。 或hoặc 從tùng 梵Phạm 眾chúng 天thiên 沒một 已dĩ 。 中trung 間gian 漸tiệm 受thọ 十thập 四tứ 天thiên 處xứ 。 或hoặc 超siêu 一nhất 二nhị 。 乃nãi 至chí 十thập 三tam 。 後hậu 乃nãi 生sanh 色sắc 究cứu 竟cánh 。 皆giai 名danh 半bán 超siêu 。 或hoặc 全toàn 不bất 能năng 超siêu 。 徧biến 沒một 色sắc 界giới 一nhất 十thập 六lục 天thiên 。 而nhi 但đãn 除trừ 大đại 梵Phạm 無vô 想tưởng 。 如như 是thị 等đẳng 生sanh 上thượng 地địa 者giả 。 皆giai 得đắc 起khởi 此thử 。 故cố 曰viết 隨tùy 應ứng 。 三tam 中trung 。 謂vị 若nhược 全toàn 斷đoạn 欲dục 修tu 。 餘dư 伏phục 惑hoặc 斷đoạn 。 未vị 必tất 能năng 起khởi 此thử 定định 。 要yếu 斷đoạn 下hạ 欲dục 及cập 三tam 禪thiền 四tứ 地địa 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 餘dư 伏phục 惑hoặc 斷đoạn 。 然nhiên 後hậu 方phương 能năng 初sơ 起khởi 此thử 定định 。 以dĩ 下hạ 四tứ 地địa 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 變biến 異dị 受thọ 俱câu 。 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 。 麄# 動động 轉chuyển 易dị 障chướng 定định 強cường/cưỡng 故cố 。 所sở 以dĩ 當đương 斷đoạn 。 如như 是thị 則tắc 彼bỉ 隨tùy 所sở 應ưng 。 生sanh 上thượng 五ngũ 地địa 。 皆giai 得đắc 彼bỉ 起khởi 。 四tứ 中trung 。 難nạn/nan 謂vị 若nhược 但đãn 伏phục 下hạ 惑hoặc 。 能năng 起khởi 此thử 定định 。 後hậu 于vu 所sở 伏phục 不bất 斷đoạn 之chi 惑hoặc 。 退thoái 轉chuyển 現hiện 起khởi 之chi 時thời 。 豈khởi 無vô 生sanh 上thượng 卻khước 來lai 斷đoạn 下hạ 惑hoặc 之chi 失thất 耶da 。 意ý 謂vị 必tất 斷đoạn 而nhi 後hậu 生sanh 之chi 無vô 失thất 也dã 。 五ngũ 中trung 。 通thông 謂vị 斷đoạn 亦diệc 無vô 失thất 。 先tiên 順thuận 通thông 。 謂vị 例lệ 之chi 。 則tắc 如như 生sanh 上thượng 地địa 三tam 乘thừa 將tương 得đắc 無Vô 學Học 者giả 。 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 頓đốn 斷đoạn 下hạ 末mạt 那na 俱câu 生sanh 惑hoặc 故cố 。 恐khủng 伏phục 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 伏phục 餘dư 惑hoặc 。 能năng 起khởi 此thử 定định 。 後hậu 于vu 所sở 伏phục 。 設thiết 不bất 退thoái 轉chuyển 不bất 現hiện 起khởi 。 則tắc 生sanh 上thượng 者giả 豈khởi 竟cánh 無vô 潤nhuận 生sanh 惑hoặc 耶da 。 亦diệc 順thuận 通thông 云vân 。 不bất 還hoàn 居cư 四tứ 禪thiền 。 對đối 治trị 力lực 強cường/cưỡng 。 若nhược 生sanh 上thượng 四tứ 地địa 。 正chánh 潤nhuận 生sanh 時thời 。 不bất 假giả 起khởi 現hiện 行hành 煩phiền 惱não 。 但đãn 由do 惑hoặc 種chủng 潤nhuận 生sanh 耳nhĩ 。 然nhiên 斯tư 答đáp 也dã 。 據cứ 三tam 乘thừa 人nhân 縱túng/tung 其kỳ 難nạn 而nhi 順thuận 答đáp 之chi 耳nhĩ 。 若nhược 據cứ 三tam 果quả 人nhân 之chi 實thật 而nhi 逆nghịch 答đáp 之chi 。 則tắc 雖tuy 所sở 伏phục 惑hoặc 。 有hữu 退thoái 起khởi 如như 前tiền 難nạn/nan 。 有hữu 不bất 退thoái 起khởi 如như 伏phục 難nạn/nan 之chi 別biệt 。 而nhi 六lục 識thức 俱câu 修tu 所sở 斷đoạn 種chủng 。 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 一nhất 一nhất 漸tiệm 次thứ 九cửu 品phẩm 別biệt 斷đoạn 。 或hoặc 為vi 一nhất 聚tụ 九cửu 品phẩm 別biệt 斷đoạn 。 故cố 無vô 伏phục 下hạ 生sanh 上thượng 地địa 義nghĩa 。 豈khởi 有hữu 生sanh 上thượng 卻khước 斷đoạn 下hạ 惑hoặc 之chi 失thất 耶da 。

○# 三tam 別biệt 明minh 菩Bồ 薩Tát 定định 起khởi 。

若nhược 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 先tiên 二Nhị 乘Thừa 位vị 已dĩ 得đắc 滅diệt 定định 。 後hậu 迴hồi 心tâm 者giả 。 一nhất 切thiết 位vị 中trung 能năng 起khởi 此thử 定định 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 或hoặc 有hữu 乃nãi 至chí 七Thất 地Địa 。 滿mãn 心tâm 方phương 能năng 永vĩnh 伏phục 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 雖tuy 未vị 永vĩnh 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 。 而nhi 如như 已dĩ 斷đoạn 能năng 起khởi 此thử 定định 。 論luận 說thuyết 已dĩ 入nhập 遠viễn 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 能năng 現hiện 起khởi 滅diệt 盡tận 定định 故cố 。 有hữu 從tùng 初Sơ 地Địa 即tức 能năng 永vĩnh 伏phục 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 彼bỉ 十Thập 地Địa 中trung 皆giai 起khởi 此thử 定định 。 經kinh 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 前tiền 六lục 地địa 中trung 。 亦diệc 能năng 現hiện 起khởi 滅diệt 盡tận 定định 故cố 。

承thừa 上thượng 前tiền 通thông 據cứ 三tam 乘thừa 說thuyết 耳nhĩ 。 若nhược 直trực 據cứ 菩Bồ 薩Tát 根căn [咒-几+(右*叵)]# 。 當đương 復phục 云vân 何hà 。 故cố 云vân 若nhược 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 初sơ 約ước 小Tiểu 乘Thừa 迴hồi 心tâm 。 次thứ 約ước 大Đại 乘Thừa 漸tiệm 悟ngộ 。 三tam 約ước 大Đại 乘Thừa 頓đốn 悟ngộ 。 先tiên 二Nhị 乘Thừa 位vị 已dĩ 得đắc 滅diệt 定định 者giả 。 本bổn 是thị 菩Bồ 薩Tát 根căn 器khí 。 以dĩ 先tiên 在tại 二Nhị 乘Thừa 位vị 中trung 。 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 斷đoạn 三tam 界giới 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 得đắc 滅diệt 定định 已dĩ 。 即tức 于vu 捨xả 心tâm 。 發phát 明minh 智trí 慧tuệ 。 慧tuệ 光quang 圓viên 明minh 。 便tiện 出xuất 塵trần 界giới 。 成thành 阿A 羅La 漢Hán 。 入nhập 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 。 名danh 為vi 迴Hồi 心Tâm 大Đại 阿A 羅La 漢Hán 。 則tắc 無vô 論luận 位vị 之chi 高cao 下hạ 。 或hoặc 賢hiền 或hoặc 聖thánh 。 皆giai 能năng 起khởi 此thử 定định 也dã 。 若nhược 非phi 二Nhị 乘Thừa 迴hồi 心tâm 。 一nhất 向hướng 發phát 大Đại 乘Thừa 心tâm 者giả 。 必tất 先tiên 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 。 登đăng 初Sơ 地Địa 已dĩ 。 乃nãi 至chí 七Thất 地Địa 滿mãn 心tâm 。 方phương 能năng 永vĩnh 伏phục 三tam 界giới 一nhất 切thiết 。 俱câu 生sanh 煩phiền 惱não 。 雖tuy 未vị 永vĩnh 斷đoạn 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 。 而nhi 如như 不bất 還hoàn 已dĩ 斷đoạn 。 能năng 起khởi 此thử 定định 。 如như 經kinh 謂vị 遠viễn 行hành 地địa 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 能năng 現hiện 起khởi 滅diệt 盡tận 定định 是thị 也dã 。 此thử 約ước 漸tiệm 悟ngộ 者giả 言ngôn 耳nhĩ 。 若nhược 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 。

復phục 有hữu 從tùng 初Sơ 地Địa 中trung 。 即tức 能năng 永vĩnh 伏phục 三tam 界giới 修tu 所sở 斷đoạn 惑hoặc 。 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 永vĩnh 斷đoạn 無vô 異dị 。 彼bỉ 從tùng 初Sơ 地Địa 乃nãi 至chí 十Thập 地Địa 。 皆giai 起khởi 此thử 定định 。 證chứng 之chi 于vu 經kinh 。 六lục 地địa 既ký 然nhiên 。 後hậu 四tứ 可khả 例lệ 知tri 矣hĩ 。

○# 三Tam 明Minh 睡thụy 眠miên 悶muộn 絕tuyệt 。

無vô 心tâm 睡thụy 眠miên 。 與dữ 悶muộn 絕tuyệt 者giả 。 謂vị 有hữu 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 悶muộn 絕tuyệt 。 令linh 前tiền 六lục 識thức 。 皆giai 不bất 現hiện 行hành 。 疲bì 極cực 等đẳng 緣duyên 所sở 引dẫn 身thân 位vị 。 違vi 前tiền 六lục 識thức 。 故cố 名danh 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 。 此thử 睡thụy 眠miên 時thời 雖tuy 無vô 彼bỉ 體thể 。 而nhi 由do 彼bỉ 似tự 彼bỉ 。 故cố 假giả 說thuyết 彼bỉ 名danh 。 風phong [烈-列+執]# 等đẳng 緣duyên 所sở 引dẫn 身thân 位vị 亦diệc 違vi 六lục 識thức 。 故cố 名danh 極cực 重trọng 悶muộn 絕tuyệt 。 或hoặc 此thử 俱câu 是thị 觸xúc 處xứ 少thiểu 分phần 。 除trừ 斯tư 五ngũ 位vị 。 意ý 識thức 恆hằng 起khởi 。

初sơ 牒điệp 頌tụng 總tổng 標tiêu 。 次thứ 別biệt 釋thích 睡thụy 眠miên 。 三tam 別biệt 釋thích 悶muộn 絕tuyệt 。 四tứ 判phán 屬thuộc 分phần/phân 攝nhiếp 。 末mạt 則tắc 結kết 除trừ 顯hiển 恆hằng 。 令linh 前tiền 六lục 識thức 。 皆giai 不bất 現hiện 行hành 。 [執/力]# 不bất 異dị 前tiền 二nhị 種chủng 。 故cố 此thử 二nhị 亦diệc 名danh 無vô 心tâm 。 此thử 睡thụy 眠miên 位vị 。 雖tuy 無vô 彼bỉ 體thể 。 而nhi 由do 彼bỉ 似tự 彼bỉ 。 假giả 說thuyết 彼bỉ 名danh 者giả 。 恐khủng 難nạn 眠miên 是thị 不bất 定định 心tâm 所sở 。 與dữ 心tâm 相tương 應ứng 。 此thử 既ký 無vô 心tâm 。 寧ninh 有hữu 心tâm 所sở 。 釋thích 云vân 。 此thử 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 。 雖tuy 無vô 彼bỉ 睡thụy 眠miên 昧muội 畧lược 之chi 體thể 。 由do 彼bỉ 睡thụy 眠miên 引dẫn 起khởi 。 與dữ 彼bỉ 相tương 似tự 。 是thị 故cố 假giả 立lập 彼bỉ 名danh 耳nhĩ 。 不bất 必tất 實thật 有hữu 彼bỉ 體thể 以dĩ 心tâm 難nạn/nan 無vô 心tâm 也dã 。 或hoặc 此thử 俱câu 是thị 等đẳng 者giả 。 此thử 指chỉ 睡thụy 悶muộn 疲bì 極cực 風phong [烈-列+執]# 等đẳng 緣duyên 。 皆giai 是thị 觸xúc 塵trần 少thiểu 分phần 。 觸xúc 有hữu 二nhị 十thập 六lục 種chủng 。 謂vị 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 四tứ 種chủng 是thị 實thật 。 餘dư 冷lãnh 煖noãn 饑cơ 渴khát 澀sáp 滑hoạt 飽bão 悶muộn 等đẳng 。 皆giai 依y 四tứ 大đại 而nhi 起khởi 。 差sai 別biệt 建kiến 立lập 。 今kim 此thử 二nhị 位vị 。 借tá 身thân 根căn 為vi 緣duyên 引dẫn 起khởi 。 一nhất 分phân 是thị 身thân 根căn 攝nhiếp 。 故cố 云vân 少thiểu 分phần 。 除trừ 此thử 五ngũ 位vị 。 則tắc 意ý 恆hằng 現hiện 起khởi 。 不bất 除trừ 不bất 恆hằng 。 則tắc 常thường 現hiện 起khởi 者giả 。 亦diệc 就tựu 無vô 常thường 以dĩ 言ngôn 常thường 耳nhĩ 。

○# 四tứ 明minh 及cập 與dữ 二nhị 言ngôn 。

正chánh 死tử 生sanh 時thời 亦diệc 無vô 意ý 識thức 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 五ngũ 位vị 不bất 行hành 。 有hữu 義nghĩa 。 死tử 生sanh 及cập 與dữ 言ngôn 顯hiển 。 彼bỉ 說thuyết 非phi 理lý 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 但đãn 說thuyết 六lục 時thời 名danh 無vô 心tâm 故cố 。 謂vị 前tiền 五ngũ 位vị 及cập 無vô 餘dư 依y 。 應ưng 說thuyết 死tử 生sanh 即tức 悶muộn 絕tuyệt 攝nhiếp 。 彼bỉ 是thị 最tối 極cực 悶muộn 絕tuyệt 位vị 故cố 。 說thuyết 及cập 與dữ 言ngôn 。 顯hiển 五ngũ 無vô 雜tạp 。 此thử 顯hiển 六lục 識thức 斷đoạn 已dĩ 後hậu 時thời 。 依y 本bổn 識thức 中trung 自tự 種chủng 還hoàn 起khởi 。 由do 此thử 不bất 說thuyết 。 入nhập 無vô 餘dư 依y 。

初sơ 難nạn/nan 。 次thứ 答đáp 。 三tam 斥xích 。 四tứ 申thân 正chánh 義nghĩa 五ngũ 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 顯hiển 五ngũ 無vô 雜tạp 者giả 。 無vô 想tưởng 因nhân 果quả 似tự 同đồng 。 二nhị 定định 俱câu 滅diệt 心tâm 所sở 。 睡thụy 悶muộn 外ngoại 相tướng 無vô 異dị 。 以dĩ 及cập 與dữ 二nhị 言ngôn 。 顯hiển 五ngũ 無vô 雜tạp 。 此thử 顯hiển 六lục 識thức 斷đoạn 已dĩ 等đẳng 者giả 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 既ký 云vân 六lục 時thời 無vô 心tâm 。 此thử 何hà 不bất 云vân 無vô 餘dư 依y 耶da 。 釋thích 云vân 。 此thử 中trung 顯hiển 六lục 轉chuyển 識thức 後hậu 時thời 從tùng 自tự 種chủng 起khởi 。 無vô 餘dư 不bất 爾nhĩ 。 一nhất 入nhập 永vĩnh 入nhập 。 故cố 此thử 不bất 言ngôn 。

○# 五ngũ 判phán 聖thánh 凢# 有hữu 無vô 。

此thử 五ngũ 位vị 中trung 。 異dị 生sanh 有hữu 四tứ 。 除trừ 在tại 滅diệt 定định 。 聖thánh 唯duy 後hậu 三tam 。 于vu 中trung 如Như 來Lai 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 唯duy 得đắc 存tồn 一nhất 。 無vô 睡thụy 悶muộn 故cố 。

承thừa 上thượng 五ngũ 位vị 之chi 義nghĩa 已dĩ 明minh 。 五ngũ 位vị 有hữu 無vô 于vu 聖thánh 凢# 。 當đương 云vân 何hà 耶da 。 故cố 云vân 異dị 生sanh 有hữu 四tứ 。 除trừ 在tại 滅diệt 定định 。 聖thánh 唯duy 後hậu 三tam 。 除trừ 無vô 想tưởng 因nhân 果quả 。 如Như 來Lai 與dữ 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 唯duy 得đắc 存tồn 一nhất 滅diệt 定định 。 并tinh 無vô 極cực 重trọng 睡thụy 眠miên 悶muộn 絕tuyệt 故cố 也dã 。

○# 三tam 總tổng 為vi 結kết 明minh 。

是thị 故cố 八bát 識thức 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 心tâm 與dữ 末mạt 那na 。 二nhị 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 若nhược 起khởi 第đệ 六lục 。 則tắc 三tam 俱câu 轉chuyển 。 餘dư 隨tùy 緣duyên 合hợp 。 起khởi 一nhất 至chí 五ngũ 。 則tắc 四tứ 俱câu 轉chuyển 。 乃nãi 至chí 八bát 俱câu 。 是thị 謂vị 畧lược 說thuyết 。 識thức 俱câu 轉chuyển 義nghĩa 。

總tổng 結kết 頌tụng 文văn 。 即tức 前tiền 六lục 以dĩ 通thông 明minh 俱câu 現hiện 之chi 義nghĩa 也dã 。 上thượng 云vân 依y 止chỉ 本bổn 識thức 。 五ngũ 隨tùy 緣duyên 現hiện 。 六lục 常thường 現hiện 起khởi 。 但đãn 除trừ 五ngũ 位vị 。 即tức 顯hiển 八bát 種chủng 識thức 。 于vu 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 第đệ 八bát 心tâm 及cập 末mạt 那na 二nhị 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 第đệ 六lục 不bất 遇ngộ 違vi 緣duyên 而nhi 起khởi 。 即tức 三tam 俱câu 轉chuyển 。 五ngũ 識thức 起khởi 一nhất 。 即tức 四tứ 俱câu 轉chuyển 。 五ngũ 識thức 起khởi 二nhị 。 即tức 五ngũ 俱câu 轉chuyển 。 乃nãi 至chí 五ngũ 識thức 俱câu 起khởi 。 即tức 八bát 俱câu 轉chuyển 也dã 。 上thượng 正chánh 解giải 頌tụng 義nghĩa 一nhất 科khoa 竟cánh 。

○# 二nhị 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản (# 六lục )# 。 初sơ 簡giản 情tình 識thức 一nhất 多đa 難nạn/nan 二nhị 簡giản 緣duyên 識thức 一nhất 多đa 難nạn/nan 三tam 簡giản 識thức 境cảnh 一nhất 多đa 難nạn/nan 四tứ 簡giản 識thức 類loại 不bất 俱câu 難nạn/nan 五ngũ 簡giản 不bất 用dụng 俱câu 意ý 難nạn/nan 六lục 簡giản 諸chư 識thức 相tương 應ứng 難nạn/nan 。

○# 初sơ 簡giản 情tình 識thức 一nhất 多đa 難nạn/nan 。

若nhược 一nhất 有hữu 情tình 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 。 如như 何hà 說thuyết 彼bỉ 是thị 一nhất 有hữu 情tình 。 若nhược 立lập 有hữu 情tình 依y 識thức 多đa 少thiểu 。 汝nhữ 無vô 心tâm 位vị 應ưng 非phi 有hữu 情tình 。 又hựu 他tha 分phần/phân 心tâm 現hiện 在tại 前tiền 位vị 。 如như 何hà 可khả 說thuyết 自tự 分phần/phân 有hữu 情tình 。 然nhiên 立lập 有hữu 情tình 依y 命mạng 根căn 數số 。 或hoặc 異dị 熟thục 識thức 。 俱câu 不bất 違vi 理lý 。 彼bỉ 俱câu 恆hằng 時thời 唯duy 有hữu 一nhất 故cố 。

此thử 至chí 第đệ 六lục 設thiết 問vấn 答đáp 以dĩ 闡xiển 其kỳ 微vi 也dã 。 承thừa 上thượng 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 心tâm 與dữ 末mạt 那na 二nhị 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 乃nãi 至chí 八bát 俱câu 。 則tắc 是thị 凢# 一nhất 有hữu 情tình 。 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 矣hĩ 。 故cố 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 一nhất 有hữu 情tình 。 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 。 當đương 知tri 是thị 多đa 有hữu 情tình 。 如như 何hà 是thị 一nhất 有hữu 情tình 耶da 。 意ý 謂vị 一nhất 有hữu 情tình 身thân 。 應ưng 唯duy 一nhất 識thức 。 不bất 知tri 辨biện 有hữu 情tình 。 當đương 知tri 所sở 立lập 。 明minh 所sở 立lập 。 須tu 會hội 立lập 依y 。 立lập 有hữu 情tình 。 依y 識thức 多đa 少thiểu 。 汝nhữ 起khởi 一nhất 識thức 名danh 一nhất 有hữu 情tình 者giả 。 若nhược 無vô 心tâm 位vị 一nhất 識thức 不bất 生sanh 。 應ưng 非phi 有hữu 情tình 耶da 。 又hựu 若nhược 依y 識thức 立lập 有hữu 情tình 者giả 。 識thức 與dữ 戒giới 善thiện 相tương 應ứng 起khởi 位vị 。

爾nhĩ 時thời 可khả 言ngôn 人nhân 趣thú 自tự 分phần/phân 有hữu 情tình 。 若nhược 人nhân 中trung 起khởi 四tứ 禪thiền 八bát 定định 天thiên 分phần/phân 心tâm 。 或hoặc 六Lục 度Độ 萬vạn 行hạnh 。 菩Bồ 薩Tát 分phần/phân 心tâm 。 是thị 他tha 分phần/phân 心tâm 。 如như 何hà 可khả 說thuyết 自tự 分phần/phân 有hữu 情tình 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 汝nhữ 執chấp 一nhất 識thức 一nhất 有hữu 情tình 故cố 也dã 。 須tu 知tri 依y 命mạng 根căn 異dị 熟thục 識thức 立lập 有hữu 情tình 數số 。 以dĩ 命mạng 根căn 異dị 熟thục 。 一nhất 有hữu 情tình 身thân 。 恆hằng 唯duy 一nhất 故cố 。 是thị 則tắc 明minh 于vu 依y 立lập 。 而nhi 一nhất 多đa 之chi 難nạn/nan 自tự 可khả 釋thích 矣hĩ 。

○# 二nhị 簡giản 緣duyên 識thức 一nhất 多đa 難nạn/nan 。

一nhất 身thân 唯duy 一nhất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 何hà 俱câu 時thời 有hữu 多đa 識thức 轉chuyển 。 既ký 許hứa 此thử 一nhất 引dẫn 多đa 心tâm 所sở 。 寧ninh 不bất 許hứa 此thử 能năng 引dẫn 多đa 心tâm 。 又hựu 誰thùy 定định 言ngôn 此thử 緣duyên 唯duy 一nhất 。 說thuyết 多đa 識thức 俱câu 者giả 。 許hứa 此thử 緣duyên 多đa 故cố 。 又hựu 欲dục 一nhất 時thời 取thủ 多đa 境cảnh 者giả 。 多đa 境cảnh 現hiện 前tiền 。 寧ninh 不bất 頓đốn 取thủ 。 諸chư 根căn 境cảnh 等đẳng 和hòa 合hợp 力lực 齊tề 。 識thức 前tiền 後hậu 生sanh 。 不bất 應ưng 理lý 故cố 。 又hựu 心tâm 所sở 性tánh 雖tuy 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 類loại 別biệt 者giả 許hứa 多đa 俱câu 生sanh 。 寧ninh 不bất 許hứa 心tâm 異dị 類loại 俱câu 起khởi 。 又hựu 如như 浪lãng 像tượng 依y 一nhất 起khởi 多đa 。 故cố 依y 一nhất 心tâm 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 。 又hựu 若nhược 不bất 許hứa 意ý 與dữ 五ngũ 俱câu 。 取thủ 彼bỉ 所sở 緣duyên 應ưng 不bất 明minh 了liễu 。 如như 散tán 意ý 識thức 。 緣duyên 久cửu 滅diệt 故cố 。

難nạn/nan 意ý 云vân 。 識thức 從tùng 緣duyên 生sanh 。 一nhất 身thân 多đa 識thức 。 須tu 具cụ 多đa 緣duyên 。 前tiền 三tam 種chủng 緣duyên 或hoặc 可khả 容dung 多đa 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 一nhất 身thân 唯duy 一nhất 。 若nhược 一nhất 有hữu 情tình 。 唯duy 一nhất 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 何hà 能năng 令linh 多đa 識thức 一nhất 時thời 俱câu 轉chuyển 耶da 。 答đáp 中trung 。 初sơ 約ước 許hứa 能năng 引dẫn 多đa 順thuận 意ý 答đáp 。 二nhị 約ước 緣duyên 因nhân 識thức 多đa 奪đoạt 破phá 答đáp 。 三tam 約ước 生sanh 緣duyên 力lực 齊tề 識thức 俱câu 答đáp 。 四tứ 約ước 所sở 例lệ 心tâm 王vương 並tịnh 起khởi 答đáp 。 五ngũ 約ước 喻dụ 顯hiển 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 答đáp 。 六lục 約ước 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 反phản 難nạn/nan 答đáp 。 初sơ 約ước 許hứa 能năng 引dẫn 多đa 順thuận 意ý 者giả 。 如như 前tiền 念niệm 眼nhãn 識thức 引dẫn 生sanh 後hậu 念niệm 眼nhãn 識thức 。 緣duyên 色sắc 等đẳng 境cảnh 時thời 。 必tất 有hữu 相tương 應ứng 善thiện 染nhiễm 心tâm 所sở 。 即tức 是thị 許hứa 一nhất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 引dẫn 多đa 心tâm 所sở 矣hĩ 。 既ký 許hứa 此thử 一nhất 引dẫn 多đa 心tâm 所sở 。 寧ninh 不bất 許hứa 此thử 一nhất 。 能năng 引dẫn 多đa 心tâm 耶da 。 是thị 故cố 諸chư 識thức 俱câu 起khởi 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 二nhị 約ước 緣duyên 因nhân 識thức 多đa 奪đoạt 破phá 者giả 。 依y 自tự 類loại 識thức 。 說thuyết 一nhất 識thức 止chỉ 一nhất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 眼nhãn 識thức 。 則tắc 有hữu 眼nhãn 識thức 一nhất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 乃nãi 至chí 蔵# 識thức 。 則tắc 有hữu 蔵# 識thức 一nhất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 誰thùy 定định 言ngôn 此thử 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 唯duy 是thị 一nhất 耶da 。 說thuyết 多đa 識thức 俱câu 者giả 。 許hứa 此thử 緣duyên 多đa 故cố 也dã 。 三tam 約ước 生sanh 緣duyên 力lực 齊tề 識thức 俱câu 者giả 。 前tiền 難nạn/nan 如như 何hà 俱câu 時thời 有hữu 多đa 識thức 轉chuyển 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 又hựu 若nhược 一nhất 人nhân 作tác 意ý 欲dục 一nhất 時thời 取thủ 多đa 境cảnh 者giả 。 諸chư 根căn 不bất 壞hoại 。 多đa 境cảnh 現hiện 前tiền 。 寧ninh 不bất 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 。 一nhất 時thời 頓đốn 取thủ 耶da 。 以dĩ 根căn 等đẳng 和hòa 合hợp 力lực 齊tề 。 識thức 前tiền 後hậu 生sanh 而nhi 不bất 齊tề 者giả 。 理lý 不bất 應ưng 也dã 。 四tứ 約ước 所sở 例lệ 心tâm 王vương 並tịnh 起khởi 者giả 。 又hựu 心tâm 所sở 體thể 性tánh 雖tuy 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 善thiện 等đẳng 類loại 別biệt 。 于vu 一nhất 身thân 中trung 。 一nhất 時thời 俱câu 轉chuyển 。 許hứa 多đa 心tâm 所sở 不bất 以dĩ 類loại 別biệt 而nhi 互hỗ 違vi 。 寧ninh 不bất 許hứa 異dị 類loại 心tâm 王vương 。 一nhất 時thời 俱câu 起khởi 耶da 。 五ngũ 約ước 喻dụ 顯hiển 多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 者giả 。 又hựu 如như 浪lãng 像tượng 依y 一nhất 暴bạo 流lưu 。 隨tùy 多đa 風phong 緣duyên 起khởi 多đa 波ba 像tượng 。 互hỗ 不bất 相tương 違vi 。 依y 一nhất 頼# 耶da 。 遇ngộ 多đa 境cảnh 緣duyên 。 有hữu 多đa 識thức 轉chuyển 。 亦diệc 互hỗ 不bất 違vi 也dã 。 六lục 約ước 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 反phản 難nạn/nan 者giả 。 如như 謂vị 一nhất 身thân 唯duy 一nhất 識thức 轉chuyển 。 是thị 不bất 許hứa 第đệ 六lục 意ý 與dữ 五ngũ 識thức 俱câu 轉chuyển 矣hĩ 。 若nhược 不bất 許hứa 意ý 與dữ 五ngũ 俱câu 轉chuyển 。 則tắc 取thủ 彼bỉ 所sở 緣duyên 。 應ưng 不bất 明minh 了liễu 。 而nhi 明minh 了liễu 者giả 。 應ưng 如như 散tán 意ý 識thức 。 取thủ 過quá 去khứ 境cảnh 。 似tự 有hữu 似tự 無vô 矣hĩ 。 有hữu 是thị 理lý 乎hồ 。 此thử 又hựu 不bất 通thông 之chi 甚thậm 者giả 也dã 。 然nhiên 則tắc 從tùng 一nhất 至chí 六lục 。 展triển 轉chuyển 之chi 酬thù 處xứ 既ký 精tinh 。 而nhi 于vu 一nhất 千thiên 多đa 。 識thức 緣duyên 之chi 疑nghi 難nan 當đương 氷băng 釋thích 矣hĩ 。

○# 三tam 簡giản 識thức 境cảnh 一nhất 多đa 難nạn/nan 。

如như 何hà 五ngũ 俱câu 唯duy 一nhất 意ý 識thức 。 于vu 色sắc 等đẳng 境cảnh 取thủ 一nhất 或hoặc 多đa 。 如như 眼nhãn 等đẳng 識thức 各các 于vu 自tự 境cảnh 取thủ 一nhất 或hoặc 多đa 。 此thử 亦diệc 何hà 失thất 。 相tương 見kiến 俱câu 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 故cố 。

難nạn/nan 意ý 云vân 。 一nhất 識thức 取thủ 一nhất 境cảnh 。 人nhân 所sở 同đồng 解giải 如như 何hà 五ngũ 識thức 同đồng 俱câu 。 唯duy 一nhất 明minh 了liễu 意ý 識thức 。 于vu 色sắc 等đẳng 境cảnh 取thủ 一nhất 而nhi 或hoặc 多đa 耶da 。 答đáp 云vân 。 欲dục 明minh 一nhất 意ý 能năng 取thủ 多đa 境cảnh 。 但đãn 觀quán 五ngũ 識thức 各các 能năng 取thủ 多đa 。 可khả 例lệ 知tri 矣hĩ 。 如như 一nhất 眼nhãn 識thức 。 一nhất 時thời 唯duy 取thủ 青thanh 色sắc 。 或hoặc 于vu 一nhất 時thời 頓đốn 取thủ 。 青thanh 等đẳng 多đa 色sắc 乃nãi 至chí 身thân 識thức 皆giai 然nhiên 。 此thử 意ý 或hoặc 于vu 一nhất 時thời 唯duy 與dữ 眼nhãn 俱câu 。 但đãn 取thủ 色sắc 塵trần 。 或hoặc 于vu 一nhất 時thời 同đồng 與dữ 五ngũ 俱câu 。 頓đốn 取thủ 色sắc 等đẳng 諸chư 塵trần 。 亦diệc 何hà 所sở 失thất 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 意ý 識thức 通thông 緣duyên 一nhất 切thiết 而nhi 有hữu 種chủng 種chủng 。 相tương 見kiến 分phần/phân 故cố 。 豈khởi 一nhất 見kiến 一nhất 相tương/tướng 之chi 可khả 拘câu 耶da 。

○# 四tứ 簡giản 識thức 類loại 不bất 俱câu 難nạn/nan 。

何hà 故cố 諸chư 識thức 同đồng 類loại 不bất 俱câu 。 于vu 自tự 所sở 緣duyên 若nhược 可khả 了liễu 者giả 。 一nhất 已dĩ 能năng 了liễu 。 餘dư 無vô 用dụng 故cố 。

此thử 躡niếp 前tiền 難nạn/nan 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 諸chư 識thức 見kiến 分phần/phân 。 各các 于vu 自tự 境cảnh 相tướng 分phần/phân 。 既ký 能năng 取thủ 多đa 。 則tắc 眼nhãn 等đẳng 識thức 見kiến 分phần/phân 有hữu 多đa 同đồng 類loại 。 故cố 云vân 諸chư 識thức 同đồng 類loại 。 類loại 同đồng 則tắc 起khởi 亦diệc 應ưng 同đồng 。 同đồng 類loại 見kiến 分phần/phân 。 而nhi 不bất 一nhất 時thời 同đồng 起khởi 者giả 故cố 將tương 安an 在tại 。 其kỳ 詞từ 雖tuy 難nạn/nan 五ngũ 識thức 之chi 類loại 同đồng 不bất 俱câu 。 其kỳ 意ý 自tự 含hàm 同đồng 時thời 意ý 識thức 。 答đáp 云vân 。 諸chư 識thức 同đồng 類loại 。 各các 有hữu 所sở 緣duyên 。 于vu 自tự 所sở 緣duyên 。 若nhược 可khả 了liễu 者giả 。 一nhất 已dĩ 能năng 了liễu 。 或hoặc 起khởi 一nhất 等đẳng 。 如như 不bất 可khả 了liễu 。 餘dư 亦diệc 無vô 用dụng 。 或hoặc 多đa 不bất 起khởi 。 是thị 以dĩ 同đồng 類loại 不bất 俱câu 起khởi 耳nhĩ 。

○# 五ngũ 簡giản 不bất 用dụng 俱câu 意ý 難nạn/nan 。

若nhược 爾nhĩ 。 五ngũ 識thức 已dĩ 了liễu 自tự 境cảnh 。 何hà 用dụng 俱câu 起khởi 意ý 識thức 了liễu 為vi 。 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 助trợ 五ngũ 令linh 起khởi 。 非phi 專chuyên 為vi 了liễu 五ngũ 識thức 所sở 緣duyên 。 又hựu 于vu 彼bỉ 所sở 緣duyên 能năng 明minh 了liễu 取thủ 。 異dị 于vu 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 故cố 非phi 無vô 用dụng 。 由do 此thử 聖thánh 教giáo 說thuyết 彼bỉ 意ý 識thức 名danh 有hữu 分phân 別biệt 。 五ngũ 識thức 不bất 爾nhĩ 。

此thử 亦diệc 躡niếp 前tiền 難nạn/nan 云vân 。 既ký 言ngôn 一nhất 已dĩ 能năng 了liễu 餘dư 無vô 用dụng 者giả 。 五ngũ 已dĩ 能năng 了liễu 自tự 境cảnh 。 用dụng 意ý 何hà 為vi 。 曰viết 五ngũ 俱câu 意ý 耶da 。 答đáp 云vân 。 汝nhữ 難nan 將tương 謂vị 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 專chuyên 為vi 了liễu 五ngũ 所sở 緣duyên 已dĩ 耶da 。 不bất 知tri 意ý 為vi 五ngũ 分phân 別biệt 依y 。 助trợ 五ngũ 令linh 起khởi 。 又hựu 五ngũ 取thủ 境cảnh 。 不bất 能năng 明minh 了liễu 。 但đãn 如như 鏡kính 照chiếu 物vật 。 無vô 別biệt 分phân 析tích 。 意ý 又hựu 于vu 彼bỉ 所sở 緣duyên 能năng 明minh 了liễu 取thủ 。 異dị 于vu 眼nhãn 等đẳng 。 有hữu 此thử 多đa 故cố 。 非phi 專chuyên 為vi 了liễu 五ngũ 所sở 緣duyên 已dĩ 也dã 由do 此thử 聖thánh 教giáo 說thuyết 彼bỉ 名danh 有hữu 分phân 別biệt 。 五ngũ 識thức 不bất 爾nhĩ 。 不bất 應ưng 為vi 例lệ 。

○# 六lục 簡giản 諸chư 識thức 相tương 應ứng 難nạn/nan 。

多đa 識thức 俱câu 轉chuyển 。 何hà 不bất 相tương 應ứng 。 非phi 同đồng 境cảnh 故cố 。 設thiết 同đồng 境cảnh 者giả 。 彼bỉ 此thử 所sở 依y 體thể 數số 異dị 故cố 。 如như 五ngũ 根căn 識thức 互hỗ 不bất 相tương 應ứng 。

難nạn/nan 謂vị 王vương 所sở 俱câu 轉chuyển 名danh 相tướng 應ưng 。 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 亦diệc 相tương 應ứng 。 俱câu 轉chuyển 是thị 同đồng 。 不bất 同đồng 相tương 應ứng 者giả 何hà 。 答đáp 謂vị 王vương 所sở 俱câu 轉chuyển 名danh 相tướng 應ưng 者giả 。 同đồng 一nhất 剎sát 那na 。 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 。 定định 俱câu 生sanh 滅diệt 同đồng 所sở 依y 根căn 。 共cộng 所sở 緣duyên 境cảnh 。 具cụ 五ngũ 義nghĩa 故cố 。 今kim 諸chư 識thức 雖tuy 剎sát 那na 俱câu 轉chuyển 所sở 緣duyên 各các 別biệt 。 非phi 同đồng 境cảnh 故cố 。 設thiết 如như 五ngũ 俱câu 意ý 識thức 與dữ 五ngũ 同đồng 境cảnh 。 而nhi 彼bỉ 此thử 依y 異dị 自tự 證chứng 之chi 體thể 心tâm 所sở 之chi 數số 亦diệc 異dị 。 故cố 互hỗ 不bất 相tương 應ứng 也dã 。 如như 五ngũ 識thức 與dữ 五ngũ 根căn 雖tuy 俱câu 時thời 轉chuyển 。 互hỗ 不bất 相tương 應ứng 。 可khả 例lệ 知tri 矣hĩ 。 曰viết 非phi 如như 王vương 所sở 體thể 數số 不bất 異dị 。 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 。 得đắc 相tương 應ứng 也dã 。 上thượng 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản 一nhất 科khoa 竟cánh 。

○# 三tam 釋thích 非phi 一nhất 異dị 。

八bát 識thức 自tự 性tánh 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 。 行hành 相tương/tướng 所sở 依y 緣duyên 相tương 應ứng 異dị 故cố 。 又hựu 一nhất 滅diệt 時thời 餘dư 不bất 滅diệt 故cố 。 能năng 所sở 熏huân 等đẳng 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 亦diệc 非phi 定định 異dị 。 經kinh 說thuyết 八bát 識thức 如như 水thủy 波ba 等đẳng 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 定định 異dị 應ưng 非phi 因nhân 果quả 性tánh 故cố 。 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 。 無vô 定định 性tánh 故cố 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 識thức 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 依y 理lý 世thế 俗tục 。 非phi 真chân 勝thắng 義nghĩa 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 中trung 心tâm 言ngôn 絕tuyệt 故cố 。 如như 伽già 他tha 說thuyết 。 心tâm 意ý 識thức 八bát 種chủng 。 俗tục 故cố 相tương/tướng 有hữu 別biệt 。 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 。 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 無vô 故cố 。

恐khủng 難nạn 諸chư 識thức 俱câu 轉chuyển 似tự 定định 一nhất 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 似tự 定định 異dị 。 敢cảm 問vấn 八bát 識thức 自tự 體thể 。 是thị 定định 一nhất 耶da 。 定định 異dị 耶da 。 故cố 通thông 云vân 不bất 可khả 定định 一nhất 異dị 也dã 。 不bất 可khả 定định 一nhất 者giả 。 一nhất 能năng 見kiến 行hành 相tương/tướng 所sở 依y 之chi 根căn 。 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 相tương 應ứng 心tâm 所sở 異dị 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 。 二nhị 一nhất 識thức 滅diệt 時thời 。 餘dư 七thất 不bất 同đồng 時thời 滅diệt 。 故cố 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 。 三tam 能năng 熏huân 是thị 前tiền 七thất 。 所sở 熏huân 是thị 第đệ 八bát 。 能năng 所sở 四tứ 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 一nhất 也dã 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 異dị 者giả 。 一nhất 經kinh 說thuyết 八bát 識thức 前tiền 七thất 如như 波ba 。 第đệ 八bát 如như 水thủy 。 無vô 異dị 相tướng 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 異dị 。 二nhị 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 。 更cánh 互hỗ 為vi 果quả 。 因nhân 契khế 果quả 性tánh 。 果quả 合hợp 因nhân 性tánh 。 麻ma 不bất 生sanh 荳# 。 因nhân 果quả 性tánh 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 異dị 。 三tam 如như 幻huyễn 等đẳng 。 無vô 定định 一nhất 定định 異dị 性tánh 故cố 。 不bất 可khả 言ngôn 定định 異dị 也dã 。 又hựu 恐khủng 疑nghi 云vân 。 然nhiên 則tắc 前tiền 說thuyết 三tam 能năng 變biến 相tương/tướng 。 六lục 位vị 心tâm 所sở 。 差sai 別biệt 性tánh 相tướng 。 豈khởi 非phi 定định 異dị 耶da 。 故cố 重trọng/trùng 通thông 云vân 。 此thử 于vu 四tứ 重trọng/trùng 俗tục 諦đế 中trung 依y 第đệ 二nhị 道Đạo 理lý 世thế 俗tục 諦đế 。 說thuyết 有hữu 差sai 別biệt 耳nhĩ 。 非phi 四tứ 種chủng 真Chân 諦Đế 中trung 第đệ 四tứ 真chân 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 心tâm 言ngôn 路lộ 絕tuyệt 。 一nhất 異dị 兩lưỡng 忘vong 。 忘vong 亦diệc 叵phả 得đắc 。 可khả 言ngôn 有hữu 差sai 別biệt 相tướng 耶da 。 如như 伽già 他tha 說thuyết 。 心tâm 意ý 識thức 八bát 種chủng 。 俗tục 故cố 相tương/tướng 有hữu 別biệt 。 真chân 故cố 相tương/tướng 無vô 別biệt 。 以dĩ 真chân 淨tịnh 中trung 。 能năng 所sở 皆giai 絕tuyệt 故cố 也dã 。 如như 水thủy 以dĩ 波ba 為vi 能năng 相tương/tướng 。 即tức 復phục 以dĩ 水thủy 為vi 所sở 相tương/tướng 。 日nhật 以dĩ 光quang 為vi 能năng 相tương/tướng 。 即tức 復phục 以dĩ 日nhật 為vi 所sở 相tương/tướng 。 火hỏa 以dĩ 燄diệm 為vi 能năng 相tương/tướng 。 即tức 復phục 以dĩ 火hỏa 為vi 所sở 相tương/tướng 。 諸chư 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 以dĩ 執chấp 持trì 思tư 量lượng 了liễu 別biệt 為vi 能năng 相tương/tướng 。 即tức 復phục 以dĩ 識thức 為vi 所sở 相tương/tướng 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 中trung 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 由do 是thị 而nhi 知tri 此thử 叚giả 未vị 結kết 之chi 前tiền 。 曰viết 六lục 曰viết 三tam 。 能năng 變biến 之chi 差sai 別biệt 紛phân 然nhiên 。 此thử 叚giả 正chánh 結kết 之chi 際tế 。 為vi 一nhất 為vi 多đa 。 所sở 執chấp 之chi 異dị 同đồng 盡tận 矣hĩ 。 孰thục 謂vị 性tánh 外ngoại 有hữu 相tương/tướng 。 而nhi 執chấp 性tánh 以dĩ 難nạn/nan 相tương/tướng 耶da 。 上thượng 初sơ 明minh 能năng 變biến 三tam 相tương/tướng 竟cánh 。

○# 二nhị 明minh 所sở 變biến 唯duy 識thức (# 四tứ )# 。 初sơ 正chánh 明minh 我ngã 法pháp 唯duy 識thức 二nhị 料liệu 簡giản 分phân 別biệt 唯duy 識thức 三tam 料liệu 簡giản 生sanh 死tử 唯duy 識thức 四tứ 料liệu 簡giản 三tam 性tánh 唯duy 識thức 。

○# 初sơ 正chánh 明minh 我ngã 法pháp 唯duy 識thức (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 三tam 能năng 變biến 相tương/tướng 。 為vi 自tự 所sở 變biến 二nhị 分phần 所sở 依y 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 依y 識thức 所sở 變biến 假giả 說thuyết 我ngã 法pháp 非phi 別biệt 實thật 有hữu 。 由do 斯tư 一nhất 切thiết 唯duy 有hữu 識thức 耶da 。 頌tụng 曰viết 。

是thị 諸chư 識thức 轉chuyển 變biến 。 分phân 別biệt 所sở 分phân 別biệt 。 由do 此thử 彼bỉ 皆giai 無vô 。 故cố 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 義nghĩa 二nhị 教giáo 理lý 證chứng 成thành 三tam 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản 。

○# 初sơ 正chánh 解giải 頌tụng 義nghĩa (# 二nhị )# 。 初sơ 約ước 依y 他tha 相tương 見kiến 釋thích 二nhị 約ước 徧biến 計kế 我ngã 法pháp 釋thích 。

○# 初sơ 約ước 依y 他tha 相tương 見kiến 釋thích 。

論luận 曰viết 。 是thị 諸chư 識thức 者giả 。 謂vị 前tiền 所sở 說thuyết 三tam 能năng 變biến 識thức 。 及cập 彼bỉ 心tâm 所sở 。 皆giai 能năng 變biến 似tự 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 立lập 轉chuyển 變biến 名danh 。 所sở 變biến 見kiến 分phần/phân 。 說thuyết 名danh 分phân 別biệt 。 能năng 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 。 名danh 所sở 分phân 別biệt 。 見kiến 所sở 取thủ 故cố 。 由do 此thử 正chánh 理lý 。 彼bỉ 實thật 我ngã 法pháp 。 離ly 識thức 所sở 變biến 。 皆giai 定định 非phi 有hữu 。 離ly 能năng 所sở 取thủ 。 無vô 別biệt 物vật 故cố 。 非phi 有hữu 實thật 物vật 。 離ly 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 若nhược 實thật 若nhược 假giả 。 皆giai 不bất 離ly 識thức 。 唯duy 言ngôn 為vi 遮già 離ly 識thức 實thật 物vật 。 非phi 不bất 離ly 識thức 。 心tâm 所sở 法pháp 等đẳng 。

依y 他tha 等đẳng 者giả 。 約ước 依y 他tha 因nhân 緣duyên 所sở 變biến 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 以dĩ 釋thích 頌tụng 文văn 也dã 。 初sơ 釋thích 初sơ 句cú 。 次thứ 釋thích 二nhị 句cú 。 三tam 釋thích 三tam 句cú 。 四tứ 釋thích 四tứ 句cú 。 似tự 者giả 。 似tự 外ngoại 執chấp 實thật 能năng 所sở 現hiện 。 非phi 實thật 外ngoại 也dã 。 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 色sắc 不bất 相tương 應ứng 。 四tứ 位vị 名danh 有hữu 為vi 。 虚# 空không 滅diệt 定định 。 以dĩ 及cập 真Chân 如Như 。 六lục 位vị 名danh 無vô 為vi 。 有hữu 為vi 前tiền 三tam 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 曰viết 實thật 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 依y 分phần/phân 位vị 故cố 曰viết 假giả 。 非phi 不bất 離ly 識thức 心tâm 所sở 法pháp 等đẳng 者giả 。 非phi 為vi 遮già 止chỉ 不bất 離ly 識thức 法pháp 。 言ngôn 亦diệc 有hữu 心tâm 所sở 法pháp 等đẳng 也dã 。 總tổng 其kỳ 大đại 意ý 。 是thị 離ly 三tam 能năng 變biến 。 無vô 似tự 所sở 變biến 之chi 相tướng 見kiến 。 離ly 似tự 所sở 變biến 。 無vô 執chấp 實thật 有hữu 之chi 我ngã 法pháp 然nhiên 則tắc 我ngã 法pháp 不bất 在tại 能năng 所sở 取thủ 外ngoại 。 豈khởi 離ly 見kiến 相tương/tướng 能năng 所sở 取thủ 外ngoại 。 更cánh 有hữu 一nhất 毫hào 實thật 我ngã 法pháp 哉tai 。 故cố 曰viết 由do 此thử 彼bỉ 皆giai 無vô 。 决# 定định 盡tận 非phi 有hữu 。 故cố 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。

○# 二nhị 約ước 徧biến 計kế 我ngã 法pháp 釋thích 。

或hoặc 轉chuyển 變biến 者giả 。 謂vị 諸chư 內nội 識thức 轉chuyển 似tự 我ngã 法pháp 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 。 此thử 能năng 轉chuyển 變biến 。 即tức 名danh 分phân 別biệt 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 謂vị 即tức 三tam 界giới 心tâm 及cập 心tâm 所sở 此thử 所sở 執chấp 境cảnh 名danh 所sở 分phân 別biệt 。 即tức 所sở 妄vọng 執chấp 實thật 我ngã 法pháp 性tánh 。 由do 此thử 分phân 別biệt 變biến 似tự 外ngoại 境cảnh 假giả 我ngã 法pháp 相tướng 。 彼bỉ 所sở 分phân 別biệt 實thật 我ngã 法pháp 性tánh 。 决# 定định 皆giai 無vô 。 前tiền 引dẫn 教giáo 理lý 已dĩ 廣quảng 破phá 故cố 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 皆giai 唯duy 有hữu 識thức 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 極cực 成thành 故cố 。 唯duy 既ký 不bất 遮già 不bất 離ly 識thức 法pháp 。 故cố 真chân 空không 等đẳng 亦diệc 是thị 有hữu 性tánh 。 由do 斯tư 遠viễn 離ly 增tăng 減giảm 二nhị 邉# 。 唯duy 識thức 義nghĩa 成thành 。 契khế 會hội 中trung 道đạo 。

約ước 周chu 徧biến 計kế 度độ 我ngã 法pháp 為vi 實thật 以dĩ 釋thích 頌tụng 文văn 也dã 。 前tiền 已dĩ 正chánh 釋thích 。 此thử 又hựu 一nhất 釋thích 。 故cố 云vân 或hoặc 。 謂vị 或hoặc 可khả 又hựu 作tác 一nhất 釋thích 也dã 。 初sơ 釋thích 初sơ 句cú 。 二nhị 釋thích 次thứ 句cú 。 三tam 釋thích 三tam 句cú 。 四tứ 釋thích 四tứ 句cú 。 轉chuyển 變biến 者giả 。 內nội 心tâm 心tâm 所sở 諸chư 識thức 。 我ngã 法pháp 分phân 別biệt 熏huân 習tập 力lực 故cố 。 生sanh 時thời 變biến 似tự 我ngã 法pháp 外ngoại 境cảnh 相tướng 現hiện 。 立lập 轉chuyển 變biến 名danh 。 分phân 別biệt 所sở 分phân 別biệt 者giả 。 能năng 變biến 三tam 界giới 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 即tức 名danh 分phân 別biệt 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 妄vọng 執chấp 實thật 我ngã 法pháp 性tánh 。 名danh 所sở 分phân 別biệt 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 所sở 執chấp 境cảnh 故cố 。 由do 此thử 彼bỉ 皆giai 無vô 者giả 。 由do 此thử 能năng 變biến 分phân 別biệt 力lực 故cố 。 變biến 似tự 外ngoại 境cảnh 我ngã 法pháp 相tướng 現hiện 。 故cố 實thật 我ngã 法pháp 。 决# 定định 皆giai 無vô 。 初sơ 卷quyển 所sở 引dẫn 教giáo 理lý 已dĩ 廣quảng 破phá 故cố 。 如như 宗tông 鏡kính 意ý 謂vị 。 自tự 證chứng 變biến 相tương 見kiến 。 如như 結kết 巾cân 成thành 兔thố 頭đầu 。 執chấp 相tướng 見kiến 為vi 我ngã 法pháp 。 如như 頭đầu 上thượng 更cánh 結kết 二nhị 耳nhĩ 。 不bất 證chứng 實thật 有hữu 之chi 巾cân 而nhi 起khởi 似tự 頭đầu 。 已dĩ 自tự 名danh 假giả 。 更cánh 於ư 似tự 頭đầu 而nhi 起khởi 二nhị 耳nhĩ 。 益ích 名danh 為vi 假giả 。 法pháp 可khả 知tri 矣hĩ 。 但đãn 相tương 見kiến 雖tuy 假giả 。 似tự 有hữu 從tùng 種chủng 而nhi 生sanh 。 執chấp 相tướng 見kiến 為vi 我ngã 法pháp 。 决# 定định 是thị 無vô 。 徧biến 計kế 妄vọng 有hữu 之chi 故cố 也dã 。 是thị 故cố 三tam 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 悉tất 無vô 有hữu 體thể 。 唯duy 有hữu 內nội 識thức 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 理lý 極cực 成thành 故cố 。 唯duy 遮già 離ly 識thức 外ngoại 境cảnh 。 不bất 遮già 不bất 離ly 識thức 法pháp 。 故cố 真chân 空không 及cập 依y 他tha 起khởi 。 亦diệc 是thị 有hữu 性tánh 。 由do 唯duy 義nghĩa 故cố 。 遮già 實thật 有hữu 外ngoại 境cảnh 之chi 增tăng 。 由do 識thức 義nghĩa 故cố 。 簡giản 實thật 無vô 內nội 心tâm 之chi 減giảm 。 有hữu 無vô 離ly 而nhi 增tăng 減giảm 遮già 。 唯duy 識thức 義nghĩa 成thành 。 中trung 道Đạo 理lý 會hội 矣hĩ 。

○# 二nhị 教giáo 理lý 證chứng 成thành (# 三tam )# 。 初sơ 深thâm 問vấn 教giáo 理lý 二nhị 詳tường 答đáp 教giáo 理lý 三tam 結kết 證chứng 簡giản 示thị 。

○# 初sơ 深thâm 問vấn 教giáo 理lý 。

由do 何hà 教giáo 理lý 。 唯duy 識thức 義nghĩa 成thành 。 豈khởi 不bất 已dĩ 說thuyết 。 雖tuy 說thuyết 未vị 了liễu 。 非phi 破phá 他tha 義nghĩa 。 己kỷ 義nghĩa 便tiện 成thành 。 應ưng 更cánh 確xác 陳trần 。 成thành 此thử 教giáo 理lý 。

初sơ 問vấn 次thứ 答đáp 而nhi 更cánh 問vấn 。 歸quy 重trọng/trùng 于vu 問vấn 曰viết 深thâm 問vấn 。 豈khởi 不bất 已dĩ 說thuyết 。 指chỉ 三tam 卷quyển 四tứ 卷quyển 所sở 引dẫn 。 未vị 了liễu 者giả 。 以dĩ 前tiền 雖tuy 廣quảng 引dẫn 教giáo 理lý 。 論luận 意ý 但đãn 在tại 破phá 他tha 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。 于vu 唯duy 識thức 義nghĩa 。 猶do 未vị 顯hiển 了liễu 。 然nhiên 非phi 為vi 破phá 斥xích 他tha 義nghĩa 。 自tự 己kỷ 唯duy 識thức 之chi 義nghĩa 便tiện 成thành 。 應ưng 于vu 此thử 外ngoại 。 更cánh 確xác 敷phu 陳trần 教giáo 理lý 。 成thành 此thử 唯duy 識thức 也dã 。 亦diệc 可khả 小Tiểu 乘Thừa 九cửu 難nạn/nan 。 此thử 即tức 第đệ 一nhất 唯duy 識thức 所sở 因nhân 難nạn/nan 。 謂vị 離ly 心tâm 之chi 外ngoại 。 現hiện 見kiến 色sắc 法pháp 。 則tắc 色sắc 心tâm 異dị 。 色sắc 等đẳng 實thật 境cảnh 而nhi 為vi 所sở 緣duyên 。 則tắc 能năng 所sở 異dị 。 以dĩ 此thử 所sở 因nhân 。 唯duy 識thức 不bất 成thành 。 而nhi 論luận 主chủ 總tổng 名danh 唯duy 識thức 者giả 。 所sở 因nhân 果quả 安an 在tại 哉tai 。

○# 二nhị 詳tường 答đáp 教giáo 理lý (# 二nhị )# 。 初sơ 詳tường 引dẫn 教giáo 二nhị 詳tường 顯hiển 理lý 。

○# 初sơ 詳tường 引dẫn 教giáo (# 三tam )# 。 初sơ 總tổng 引dẫn 諸chư 經kinh 二nhị 別biệt 釋thích 四Tứ 智Trí 三tam 重trọng/trùng 引dẫn 結kết 成thành 。

○# 初sơ 總tổng 引dẫn 諸chư 經kinh 。

如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 又hựu 說thuyết 所sở 緣duyên 。 唯duy 識thức 所sở 現hiện 。 又hựu 說thuyết 諸chư 法pháp 。 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 又hựu 說thuyết 有hữu 情tình 隨tùy 心tâm 垢cấu 淨tịnh 。 又hựu 說thuyết 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 隨tùy 悟ngộ 入nhập 。 唯duy 識thức 無vô 境cảnh 。

三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 華hoa 嚴nghiêm 及cập 十Thập 地Địa 經kinh 也dã 。 三tam 界giới 則tắc 萬vạn 有hữu 俱câu 該cai 。 更cánh 何hà 有hữu 而nhi 不bất 唯duy 識thức 。 又hựu 說thuyết 所sở 緣duyên 唯duy 識thức 所sở 現hiện 。 解giải 深thâm 密mật 經kinh 也dã 。 親thân 踈sơ 所sở 緣duyên 。 既ký 皆giai 識thức 現hiện 。 更cánh 何hà 緣duyên 而nhi 不bất 唯duy 識thức 。 又hựu 說thuyết 諸chư 法pháp 。 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 楞lăng 伽già 經kinh 也dã 。 諸chư 法pháp 既ký 不bất 離ly 心tâm 。 更cánh 何hà 法pháp 而nhi 不bất 唯duy 識thức 。 又hựu 說thuyết 有hữu 情tình 隨tùy 心tâm 垢cấu 淨tịnh 。 垢cấu 淨tịnh 有hữu 情tình 皆giai 隨tùy 于vu 心tâm 。 更cánh 何hà 情tình 而nhi 不bất 唯duy 識thức 。 又hựu 說thuyết 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 菩Bồ 薩Tát 能năng 隨tùy 悟ngộ 入nhập 。 唯duy 識thức 無vô 境cảnh 。 阿a 毘tỳ 逹# 磨ma 經kinh 也dã 。 既ký 說thuyết 地địa 前tiền 菩Bồ 薩Tát 雖tuy 未vị 證chứng 阿a 頼# 耶da 識thức 。 而nhi 能năng 信tín 解giải 求cầu 彼bỉ 轉chuyển 依y 。 是thị 以dĩ 或hoặc 聞văn 佛Phật 說thuyết 。 或hoặc 見kiến 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 所sở 有hữu 。 妙diệu 變biến 魚ngư 米mễ 肉nhục 山sơn 等đẳng 事sự 。 故cố 能năng 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 。 隨tùy 順thuận 悟ngộ 入nhập 唯duy 識thức 真chân 理lý 。 無vô 境cảnh 可khả 得đắc 。 則tắc 更cánh 有hữu 何hà 境cảnh 而nhi 不bất 唯duy 識thức 耶da 。 教giáo 之chi 成thành 證chứng 唯duy 識thức 。 層tằng 見kiến 疊điệp 出xuất 。 不bất 可khả 枚mai 舉cử 。 有hữu 何hà 不bất 顯hiển 。 有hữu 何hà 不bất 了liễu 。 有hữu 何hà 可khả 疑nghi 。 而nhi 不bất 信tín 耶da 。

○# 二nhị 別biệt 釋thích 四Tứ 智Trí 。

一nhất 相tương 違vi 識thức 相tương/tướng 智trí 。 謂vị 于vu 一nhất 處xứ 鬼quỷ 人nhân 天thiên 等đẳng 。 隨tùy 業nghiệp 差sai 別biệt 。 所sở 見kiến 各các 異dị 。 境cảnh 若nhược 實thật 有hữu 。 此thử 云vân 何hà 成thành 。

前tiền 標tiêu 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 。 能năng 隨tùy 悟ngộ 入nhập 。 唯duy 識thức 無vô 境cảnh 。 故cố 從tùng 此thử 至chí 後hậu 。 决# 定định 悟ngộ 入nhập 。 一nhất 一nhất 列liệt 名danh 解giải 釋thích 而nhi 結kết 明minh 之chi 也dã 。 一nhất 謂vị 相tương 違vi 識thức 相tương/tướng 智trí 。 鬼quỷ 人nhân 天thiên 畜súc 。 能năng 變biến 之chi 識thức 。 彼bỉ 此thử 不bất 順thuận 。 曰viết 識thức 相tương 違vi 。 所sở 變biến 之chi 相tướng 。 同đồng 處xứ 各các 別biệt 。 曰viết 相tương/tướng 相tương 違vi 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 心tâm 。 于vu 此thử 了liễu 知tri 。 異dị 相tướng 皆giai 虚# 。 一nhất 唯duy 識thức 變biến 。 曰viết 成thành 就tựu 相tương 違vi 識thức 相tương/tướng 智trí 也dã 。 隨tùy 業nghiệp 差sai 別biệt 者giả 。 境cảnh 由do 識thức 變biến 。 識thức 循tuần 業nghiệp 轉chuyển 故cố 也dã 。 如như 恆Hằng 河Hà 一nhất 處xứ 。 鬼quỷ 見kiến 猛mãnh 火hỏa 。 人nhân 見kiến 清thanh 流lưu 。 天thiên 見kiến 寳# 嚴nghiêm 。 魚ngư 見kiến 窟quật 宅trạch 。 此thử 一nhất 恆Hằng 河Hà 。 果quả 有hữu 此thử 四tứ 境cảnh 差sai 別biệt 否phủ/bĩ 耶da 。 則tắc 人nhân 見kiến 糞phẩn 穢uế 。 犬khuyển 見kiến 淨tịnh 食thực 。 人nhân 見kiến 淨tịnh 食thực 。 天thiên 見kiến 臭xú 穢uế 。 一nhất 隨tùy 業nghiệp 識thức 所sở 變biến 。 而nhi 彼bỉ 此thử 之chi 相tướng 决# 不bất 可khả 同đồng 。 彼bỉ 此thử 之chi 决# 不bất 可khả 同đồng 者giả 。 决# 非phi 心tâm 外ngoại 實thật 有hữu 之chi 境cảnh 也dã 。 以dĩ 猛mãnh 火hỏa 若nhược 實thật 。 清thanh 流lưu 窟quật 宅trạch 。 云vân 何hà 得đắc 成thành 。 餘dư 皆giai 然nhiên 也dã 。 問vấn 。 此thử 相tương/tướng 為vi 徧biến 計kế 相tương/tướng 。 相tương/tướng 分phần/phân 相tương/tướng 。 曰viết 相tương/tướng 分phần/phân 相tương/tướng 。 問vấn 。 所sở 變biến 之chi 相tướng 。 為vi 是thị 本bổn 質chất 有hữu 異dị 。 相tương/tướng 分phần/phân 異dị 耶da 。 曰viết 。 相tương/tướng 質chất 皆giai 別biệt 。 前tiền 六lục 以dĩ 第đệ 八bát 相tương/tướng 分phân 為vi 本bổn 質chất 。 彼bỉ 本bổn 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 既ký 別biệt 。 故cố 六lục 識thức 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 亦diệc 別biệt 耳nhĩ 。

二nhị 無vô 所sở 緣duyên 識thức 智trí 。 謂vị 緣duyên 過quá 未vị 夢mộng 境cảnh 像tượng 等đẳng 。 非phi 實thật 有hữu 境cảnh 。 識thức 現hiện 可khả 得đắc 。 彼bỉ 境cảnh 既ký 無vô 。 餘dư 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。

緣duyên 過quá 未vị 夢mộng 境cảnh 。 及cập 鏡kính 像tượng 水thủy 月nguyệt 等đẳng 。 雖tuy 容dung 貌mạo 宛uyển 然nhiên 。 皆giai 從tùng 獨độc 頭đầu 散tán 意ý 。 搆câu 畫họa 徧biến 計kế 。 當đương 情tình 變biến 起khởi 。 非phi 實thật 有hữu 體thể 。 曰viết 無vô 所sở 緣duyên 。 識thức 所sở 變biến 現hiện 曰viết 識thức 現hiện 可khả 得đắc 。 菩Bồ 薩Tát 于vu 此thử 了liễu 知tri 境cảnh 無vô 識thức 現hiện 。 曰viết 成thành 就tựu 無vô 所sở 緣duyên 識thức 智trí 。 彼bỉ 過quá 未vị 既ký 其kỳ 非phi 實thật 。 餘dư 現hiện 在tại 境cảnh 亦diệc 非phi 實thật 矣hĩ 。 問vấn 。 心tâm 憶ức 前tiền 人nhân 。 或hoặc 憐lân 或hoặc 恨hận 。 心tâm 想tưởng 醋thố 梅mai 。 口khẩu 中trung 水thủy 出xuất 。 是thị 過quá 未vị 耶da 。 是thị 現hiện 在tại 耶da 。 曰viết 。 三tam 世thế 俱câu 有hữu 。 而nhi 要yếu 之chi 憐lân 恨hận 由do 心tâm 。 水thủy 出xuất 非phi 味vị 。 一nhất 皆giai 識thức 現hiện 可khả 得đắc 。 前tiền 人nhân 醋thố 味vị 。 固cố 可khả 得đắc 哉tai 。

三tam 自tự 應ưng 無vô 倒đảo 智trí 。 謂vị 愚ngu 夫phu 智trí 若nhược 得đắc 實thật 境cảnh 。 彼bỉ 應ưng 自tự 然nhiên 成thành 無vô 顛điên 倒đảo 不bất 由do 功công 用dụng 。 應ưng 得đắc 解giải 脫thoát 。

自tự 應ưng 無vô 倒đảo 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 照chiếu 了liễu 凢# 夫phu 于vu 自tự 身thân 所sở 執chấp 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 反phản 决# 其kỳ 自tự 然nhiên 是thị 倒đảo 。 曰viết 自tự 應ưng 無vô 倒đảo 智trí 。 如như 攝nhiếp 論luận 云vân 。 成thành 就tựu 應ưng 離ly 功công 用dụng 無vô 顛điên 倒đảo 智trí 。 謂vị 愚ngu 夫phu 智trí 。 于vu 無vô 常thường 無vô 我ngã 等đẳng 身thân 。 橫hoạnh/hoành 計kế 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 自tự 以dĩ 為vi 真chân 實thật 之chi 境cảnh 。 不bất 知tri 其kỳ 必tất 非phi 真chân 實thật 。 何hà 者giả 。 若nhược 得đắc 實thật 境cảnh 。 彼bỉ 應ưng 自tự 然nhiên 成thành 無vô 顛điên 倒đảo 。 不bất 由do 功công 用dụng 修tu 持trì 。 應ưng 得đắc 解giải 脫thoát 。 然nhiên 而nhi 决# 無vô 此thử 理lý 。 故cố 必tất 非phi 真chân 實thật 之chi 境cảnh 。 唯duy 是thị 妄vọng 識thức 。

四tứ 隨tùy 三tam 智trí 轉chuyển 智trí 。 一nhất 隨tùy 自tự 在tại 者giả 智trí 轉chuyển 智trí 。 謂vị 已dĩ 證chứng 得đắc 心tâm 自tự 在tại 者giả 。 隨tùy 欲dục 轉chuyển 變biến 地địa 等đẳng 皆giai 成thành 境cảnh 若nhược 實thật 有hữu 。 如như 何hà 可khả 變biến 。 二nhị 隨tùy 觀quán 察sát 者giả 智trí 轉chuyển 智trí 。 謂vị 得đắc 勝thắng 定định 修tu 法pháp 觀quán 者giả 。 隨tùy 觀quán 一nhất 境cảnh 眾chúng 相tướng 現hiện 前tiền 。 境cảnh 若nhược 是thị 真chân 。 寧ninh 隨tùy 心tâm 轉chuyển 。 三tam 隨tùy 無vô 分phân 別biệt 智trí 轉chuyển 智trí 。 謂vị 起khởi 證chứng 實thật 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 一nhất 切thiết 境cảnh 相tướng 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 境cảnh 若nhược 是thị 實thật 。 何hà 容dung 不bất 現hiện 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 者giả 。 于vu 唯duy 識thức 理lý 。 决# 定định 悟ngộ 入nhập 。

眾chúng 境cảnh 變biến 更cánh 。 皆giai 隨tùy 智trí 轉chuyển 。 智trí 能năng 了liễu 知tri 。 故cố 曰viết 隨tùy 三tam 智trí 轉chuyển 智trí 。 謂vị 成thành 就tựu 三tam 種chủng 智trí 令linh 境cảnh 隨tùy 轉chuyển 。 前tiền 三tam 智trí 觀quán 凢# 夫phu 境cảnh 。 此thử 三tam 觀quán 聖thánh 人nhân 境cảnh 。 而nhi 三tam 合hợp 為vi 一nhất 者giả 。 三tam 皆giai 聖thánh 所sở 行hành 故cố 。 隨tùy 自tự 在tại 智trí 轉chuyển 智trí 者giả 。 謂vị 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 證chứng 。 得đắc 心tâm 自tự 在tại 。 隨tùy 欲dục 轉chuyển 變biến 。 地địa 成thành 水thủy 等đẳng 。 水thủy 成thành 地địa 等đẳng 。 河hà 為vi 酥tô 酪lạc 。 地địa 作tác 黃hoàng 金kim 。 任nhậm 運vận 皆giai 成thành 。 令linh 應ưng 見kiến 者giả 。 如như 實thật 而nhi 見kiến 。 境cảnh 若nhược 離ly 心tâm 實thật 有hữu 。 如như 何hà 隨tùy 心tâm 轉chuyển 作tác 一nhất 切thiết 境cảnh 耶da 。 隨tùy 觀quán 察sát 智trí 轉chuyển 智trí 者giả 。 謂vị 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 獨Độc 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 勝thắng 妙diệu 定định 。 修tu 無vô 常thường 苦khổ 空không 法pháp 觀quán 者giả 。 隨tùy 觀quán 一nhất 法pháp 之chi 上thượng 。 無vô 常thường 等đẳng 相tương/tướng 現hiện 前tiền 。 境cảnh 若nhược 離ly 心tâm 是thị 真chân 有hữu 者giả 。 寧ninh 隨tùy 行hành 人nhân 心tâm 所sở 轉chuyển 變biến 。 現hiện 眾chúng 相tướng 于vu 一nhất 法pháp 耶da 。 隨tùy 無vô 分phân 別biệt 智trí 轉chuyển 智trí 者giả 。 謂vị 從tùng 初Sơ 地Địa 已dĩ 去khứ 。 起khởi 根căn 本bổn 智trí 證chứng 真Chân 如Như 時thời 真Chân 如Như 妙diệu 境cảnh 與dữ 智trí [宴-女+六]# 合hợp 。 能năng 所sở 一nhất 如như 。 更cánh 無vô 分phân 別biệt 。 內nội 外ngoại 凝ngưng 寂tịch 。 一nhất 切thiết 境cảnh 相tướng 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 境cảnh 若nhược 是thị 實thật 。 何hà 容dung 一nhất 切thiết 皆giai 不bất 現hiện 耶da 。 故cố 結kết 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 成thành 就tựu 四Tứ 智Trí 者giả 。 于vu 唯duy 識thức 理lý 决# 定định 悟ngộ 入nhập 。 問vấn 。 變biến 大đại 地địa 作tác 黃hoàng 金kim 等đẳng 。 為vi 滅diệt 卻khước 地địa 令linh 金kim 種chủng 別biệt 生sanh 。 為vi 轉chuyển 其kỳ 地địa 便tiện 成thành 金kim 耶da 。 唯duy 識thức 鏡kính 云vân 。 為vi 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 繫hệ 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 及cập 異dị 熟thục 識thức 。 令linh 地địa 種chủng 不bất 起khởi 。 金kim 種chủng 生sanh 現hiện 。 以dĩ 此thử 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 地địa 滅diệt 金kim 住trụ 。 名danh 之chi 為vi 變biến 。 非phi 便tiện 轉chuyển 地địa 成thành 金kim 之chi 謂vị 變biến 也dã 。 故cố 攝nhiếp 論luận 云vân 。 由do 觀quán 行hành 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 。 令linh 餘dư 識thức 人nhân 變biến 。 以dĩ 色sắc 無vô 定định 體thể 。 元nguyên 是thị 如Như 來Lai 蔵# 中trung 。 不bất 思tư 議nghị 法Pháp 。 隨tùy 心tâm 轉chuyển 變biến 故cố 耳nhĩ 。 問vấn 。 定định 力lực 變biến 化hóa 諸chư 事sự 為vi 實thật 為vi 虚# 。 實thật 則tắc 云vân 何hà 石thạch 作tác 金kim 地địa 作tác 水thủy 等đẳng 。 虚# 則tắc 聖thánh 人nhân 云vân 何hà 而nhi 行hành 不bất 定định 事sự 耶da 。 曰viết 。 是thị 實thật 非phi 虚# 。 以dĩ 聖thánh 人nhân 三tam 毒độc 已dĩ 拔bạt 故cố 。 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 定định 相tương/tướng 故cố 。 如như 膠giao 為vi 地địa 類loại 。 得đắc 火hỏa 則tắc 消tiêu 之chi 水thủy 而nhi 為vi 濕thấp 。 水thủy 非phi 地địa 類loại 。 遇ngộ 寒hàn 則tắc 結kết 之chi 氷băng 而nhi 為vi 堅kiên 石thạch 。 汁trấp 作tác 金kim 。 金kim 變biến 為vi 銅đồng 惡ác 可khả 為vi 善thiện 。 善thiện 可khả 為vi 惡ác 。 類loại 皆giai 然nhiên 也dã 。 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 定định 相tương/tướng 。

○# 三tam 重trọng/trùng 引dẫn 結kết 成thành 。

又hựu 伽già 他tha 說thuyết 。 心tâm 意ý 識thức 所sở 緣duyên 。 皆giai 非phi 離ly 自tự 性tánh 。 故cố 我ngã 說thuyết 一nhất 切thiết 。 唯duy 有hữu 識thức 無vô 餘dư 。 此thử 等đẳng 聖thánh 教giáo 。 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。

問vấn 。 前tiền 已dĩ 詳tường 引dẫn 諸chư 經kinh 。 此thử 又hựu 引dẫn 者giả 何hà 。 曰viết 。 以dĩ 此thử 是thị 貫quán 華hoa 可khả 誦tụng 。 義nghĩa 意ý 完hoàn 足túc 故cố 也dã 。 心tâm 即tức 第đệ 八bát 。 意ý 即tức 第đệ 七thất 。 識thức 即tức 前tiền 六lục 。 自tự 性tánh 。 諸chư 識thức 本bổn 體thể 也dã 。 此thử 等đẳng 聖thánh 教giáo 等đẳng 。 雖tuy 是thị 結kết 上thượng 所sở 引dẫn 之chi 教giáo 。 亦diệc 是thị 等đẳng 攝nhiếp 未vị 引dẫn 之chi 文văn 。 如như 楞lăng 伽già 佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。 身thân 及cập 資tư 生sanh 器khí 世thế 間gian 等đẳng 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 蔵# 識thức 影ảnh 像tượng 。 所sở 取thủ 能năng 取thủ 二nhị 種chủng 相tương/tướng 現hiện 。 彼bỉ 諸chư 愚ngu 夫phu 墮đọa 生sanh 住trụ 滅diệt 二nhị 見kiến 中trung 。 故cố 于vu 中trung 妄vọng 起khởi 有hữu 無vô 分phân 別biệt 。 又hựu 入nhập 楞lăng 伽già 亦diệc 云vân 。 種chủng 種chủng 隨tùy 心tâm 轉chuyển 。 唯duy 心tâm 非phi 餘dư 法pháp 。 心tâm 生sanh 種chủng 種chủng 生sanh 。 心tâm 滅diệt 種chủng 種chủng 滅diệt 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 分phân 別biệt 。 無vô 物vật 而nhi 見kiến 物vật 。 無vô 義nghĩa 唯duy 是thị 心tâm 。 無vô 分phân 別biệt 得đắc 脫thoát 。 此thử 皆giai 金kim 口khẩu 。 昭chiêu 然nhiên 可khả 證chứng 者giả 也dã 。 上thượng 初sơ 詳tường 引dẫn 教giáo 竟cánh 。

○# 二nhị 詳tường 顯hiển 理lý (# 四tứ )# 。 初sơ 明minh 前tiền 五ngũ 二nhị 明minh 後hậu 三tam 三tam 親thân 所sở 緣duyên 四tứ 踈sơ 所sở 緣duyên 。

○# 初sơ 明minh 前tiền 五ngũ 。

極cực 成thành 眼nhãn 等đẳng 識thức 。 五ngũ 隨tùy 一nhất 故cố 。 如như 餘dư 。 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 色sắc 等đẳng 。

宗tông 鏡kính 云vân 。 此thử 第đệ 一nhất 比tỉ 量lượng 。 成thành 立lập 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 。 皆giai 是thị 五ngũ 識thức 親thân 所sở 緣duyên 。 成thành 唯duy 識thức 義nghĩa 也dã 。 作tác 量lượng 云vân 。 極cực 成thành 眼nhãn 識thức 是thị 有hữu 法pháp 。 定định 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 色sắc 是thị 宗tông 。 因nhân 云vân 。 極cực 成thành 五ngũ 識thức 中trung 。 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 。 如như 餘dư 極cực 成thành 四tứ 識thức 。 釋thích 云vân 。 宗tông 前tiền 陳trần 云vân 極cực 成thành 。 即tức 揀giản 兩lưỡng 宗tông 不bất 極cực 成thành 眼nhãn 識thức 。 且thả 如như 大Đại 乘Thừa 宗tông 中trung 。 許hứa 有hữu 他tha 方phương 佛Phật 眼nhãn 識thức 。 及cập 佛Phật 無vô 漏lậu 眼nhãn 識thức 。 為vi 小Tiểu 乘Thừa 不bất 許hứa 亦diệc 揀giản 之chi 不bất 取thủ 。 若nhược 小Tiểu 乘Thừa 宗tông 中trung 。 執chấp 佛Phật 是thị 有hữu 漏lậu 眼nhãn 識thức 。 及cập 最tối 後hậu 菩Bồ 薩Tát 染nhiễm 汙ô 眼nhãn 識thức 。 即tức 大Đại 乘Thừa 不bất 許hứa 。 亦diệc 須tu 簡giản 之chi 。 即tức 兩lưỡng 宗tông 互hỗ 不bất 許hứa 者giả 。 是thị 不bất 極cực 成thành 法pháp 。 今kim 但đãn 許hứa 兩lưỡng 宗tông 共cộng 許hứa 極cực 成thành 眼nhãn 識thức 。 方phương 立lập 為vi 宗tông 。 故cố 前tiền 陳trần 言ngôn 極cực 成thành 眼nhãn 識thức 也dã 。 若nhược 不bất 置trí 極cực 成thành 二nhị 字tự 。 以dĩ 簡giản 兩lưỡng 宗tông 。 前tiền 陳trần 便tiện 有hữu 自tự 他tha 一nhất 分phần/phân 所sở 別biệt 不bất 極cực 成thành 過quá 。 因nhân 中trung 亦diệc 犯phạm 自tự 他tha 一nhất 分phần/phân 所sở 依y 不bất 成thành 過quá 。 為vi 前tiền 陳trần 無vô 極cực 成thành 眼nhãn 識thức 為vi 所sở 依y 故cố 。 如như 因nhân 明minh 云vân 。 虚# 空không 實thật 有hữu 。 德đức 所sở 依y 故cố 。 對đối 無vô 空không 論luận 。 所sở 依y 不bất 成thành 。 後hậu 陳trần 言ngôn 定định 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 色sắc 宗tông 者giả 。 但đãn 是thị 離ly 眼nhãn 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 外ngoại 。 所sở 有hữu 本bổn 質chất 色sắc 。 及cập 餘dư 四tứ 塵trần 。 但đãn 離ly 眼nhãn 識thức 者giả 皆giai 不bất 親thân 緣duyên 。 若nhược 立lập 敵địch 共cộng 諍tranh 。 只chỉ 諍tranh 本bổn 質chất 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 自tự 宗tông 。 成thành 立lập 眼nhãn 識thức 親thân 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 。 然nhiên 不bất 言ngôn 定định 親thân 緣duyên 不bất 離ly 自tự 識thức 色sắc 者giả 。 恐khủng 犯phạm 能năng 別biệt 不bất 極cực 成thành 過quá 。 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 不bất 許hứa 色sắc 不bất 離ly 于vu 眼nhãn 識thức 。 故cố 因nhân 云vân 極cực 成thành 五ngũ 識thức 。 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 故cố 者giả 。 因nhân 言ngôn 極cực 成thành 。 亦diệc 簡giản 不bất 極cực 成thành 五ngũ 識thức 。 若nhược 不bất 言ngôn 極cực 成thành 。 但đãn 言ngôn 五ngũ 識thức 中trung 隨tùy 一nhất 攝nhiếp 者giả 。 即tức 犯phạm 自tự 他tha 一nhất 分phần/phân 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 過quá 。 如như 因nhân 明minh 云vân 。 所sở 作tác 性tánh 故cố 。 對đối 聲thanh 顯hiển 論luận 。 隨tùy 一nhất 不bất 成thành 。 喻dụ 云vân 如như 餘dư 極cực 成thành 四tứ 識thức 者giả 。 喻dụ 言ngôn 極cực 成thành 。 亦diệc 揀giản 不bất 極cực 成thành 法pháp 。 若nhược 不bất 安an 極cực 成thành 。 犯phạm 一nhất 分phần/phân 能năng 立lập 所sở 立lập 不bất 極cực 成thành 過quá 。 如như 因nhân 明minh 云vân 。 能năng 立lập 法pháp 不bất 成thành 者giả 。 如như 說thuyết 聲thanh 常thường 。 無vô 質chất 礙ngại 故cố 。 諸chư 法pháp 質chất 礙ngại 。 見kiến 彼bỉ 是thị 常thường 。 猶do 如như 極cực 微vi 。 然nhiên 彼bỉ 極cực 微vi 。 所sở 成thành 立lập 法pháp 。 常thường 住trụ 是thị 有hữu 。 能năng 成thành 立lập 法pháp 。 無vô 質chất 礙ngại 無vô 。 以dĩ 諸chư 極cực 微vi 。 質chất 礙ngại 性tánh 故cố 。 所sở 立lập 法pháp 不bất 成thành 者giả 。 謂vị 說thuyết 如như 覺giác 。 然nhiên 一nhất 切thiết 覺giác 。 能năng 成thành 立lập 法pháp 。 無vô 質chất 礙ngại 有hữu 。 所sở 成thành 立lập 法pháp 。 常thường 住trụ 性tánh 無vô 以dĩ 一nhất 切thiết 覺giác 。 皆giai 無vô 常thường 故cố 。 問vấn 。 宗tông 依y 須tu 兩lưỡng 家gia 共cộng 許hứa 。 今kim 後hậu 陳trần 立lập 者giả 言ngôn 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 色sắc 。 敵địch 者giả 許hứa 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 本bổn 質chất 色sắc 。 何hà 言ngôn 極cực 成thành 。 答đáp 。 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 許hứa 眼nhãn 識thức 不bất 親thân 緣duyên 餘dư 四tứ 塵trần 。 以dĩ 離ly 眼nhãn 識thức 故cố 。 但đãn 使sử 他tha 宗tông 許hứa 有hữu 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 色sắc 。 即tức 是thị 宗tông 依y 極cực 成thành 也dã 。 問vấn 。 他tha 宗tông 既ký 許hứa 餘dư 四tứ 塵trần 眼nhãn 識thức 不bất 親thân 緣duyên 。 後hậu 合hợp 為vi 宗tông 。 便tiện 自tự 相tương 扶phù 。 豈khởi 成thành 宗tông 諍tranh 。 答đáp 。 今kim 所sở 諍tranh 者giả 。 但đãn 取thủ 色sắc 塵trần 本bổn 質chất 。 眼nhãn 不bất 親thân 緣duyên 。 互hỗ 相tương 差sai 別biệt 。 順thuận 己kỷ 違vi 他tha 。 正chánh 成thành 宗tông 體thể 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 雖tuy 許hứa 色sắc 本bổn 質chất 離ly 于vu 眼nhãn 識thức 。 且thả 是thị 親thân 緣duyên 。 今kim 言ngôn 不bất 親thân 緣duyên 。 豈khởi 非phi 宗tông 諍tranh 。 問vấn 。 宗tông 中trung 所sở 諍tranh 。 是thị 眼nhãn 識thức 不bất 親thân 緣duyên 本bổn 質chất 色sắc 。 同đồng 喻dụ 如như 餘dư 四tứ 識thức 。 餘dư 四tứ 識thức 但đãn 不bất 親thân 緣duyên 餘dư 四tứ 塵trần 。 豈khởi 得đắc 相tương 似tự 。 答đáp 。 餘dư 四tứ 識thức 是thị 喻dụ 依y 。 各các 有hữu 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 法pháp 。 是thị 喻dụ 體thể 。 今kim 取thủ 喻dụ 體thể 不bất 取thủ 喻dụ 依y 。 亦diệc 如như 聲thanh 無vô 常thường 宗tông 。 同đồng 喻dụ 如như 瓶bình 。 不bất 應ưng 分phân 別biệt 。 聲thanh 瓶bình 有hữu 異dị 。 但đãn 取thủ 聲thanh 瓶bình 各các 有hữu 無vô 常thường 義nghĩa 相tương 似tự 為vi 因nhân 等đẳng 也dã 。 問vấn 。 何hà 謂vị 五ngũ 隨tùy 一nhất 故cố 。 曰viết 。 是thị 五ngũ 識thức 中trung 。 隨tùy 攝nhiếp 一nhất 識thức 。 即tức 名danh 因nhân 義nghĩa 故cố 也dã 。

○# 二nhị 明minh 後hậu 三tam 。

餘dư 識thức 識thức 故cố 。 如như 眼nhãn 識thức 等đẳng 。 亦diệc 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 諸chư 法pháp 。

宗tông 鏡kính 云vân 。 此thử 第đệ 二nhị 以dĩ 理lý 成thành 立lập 第đệ 六lục 。 兼kiêm 暗ám 成thành 立lập 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 皆giai 緣duyên 自tự 之chi 親thân 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 于vu 識thức 。 是thị 唯duy 識thức 義nghĩa 也dã 。 量lượng 云vân 。 極cực 成thành 餘dư 識thức 是thị 有hữu 法pháp 。 亦diệc 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 法pháp 宗tông 。 因nhân 云vân 。 是thị 識thức 性tánh 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 極cực 成thành 五ngũ 識thức 。 釋thích 云vân 。 宗tông 前tiền 陳trần 言ngôn 極cực 成thành 。 亦diệc 簡giản 不bất 極cực 成thành 。 若nhược 不bất 言ngôn 極cực 成thành 。 犯phạm 自tự 他tha 一nhất 分phần/phân 所sở 別biệt 不bất 極cực 成thành 過quá 。 若nhược 言ngôn 六lục 七thất 八bát 識thức 為vi 有hữu 法pháp 。 他tha 不bất 許hứa 七thất 八bát 二nhị 識thức 。 即tức 犯phạm 他tha 一nhất 分phần/phân 所sở 別biệt 不bất 極cực 成thành 過quá 。 若nhược 但đãn 立lập 意ý 識thức 為vi 有hữu 法pháp 。 因nhân 中trung 便tiện 犯phạm 不bất 定định 過quá 。 被bị 他tha 將tương 七thất 八bát 二nhị 識thức 為vi 異dị 喻dụ 量lượng 。 犯phạm 共cộng 中trung 自tự 不bất 定định 過quá 。 而nhi 外ngoại 人nhân 出xuất 過quá 云vân 。 為vi 如như 意ý 識thức 是thị 識thức 性tánh 故cố 。 證chứng 汝nhữ 餘dư 識thức 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 諸chư 法pháp 耶da 。 為vi 如như 七thất 八bát 二nhị 識thức 亦diệc 是thị 識thức 性tánh 故cố 。 證chứng 汝nhữ 餘dư 識thức 定định 親thân 緣duyên 離ly 自tự 諸chư 法pháp 耶da 。 今kim 但đãn 總tổng 言ngôn 餘dư 。 別biệt 取thủ 第đệ 六lục 。 意ý 兼kiêm 七thất 八bát 。 即tức 暗ám 成thành 立lập 。 攝nhiếp 取thủ 七thất 八bát 于vu 餘dư 識thức 之chi 中trung 後hậu 陳trần 亦diệc 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 法pháp 者giả 。 亦diệc 同đồng 五ngũ 識thức 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 諸chư 法pháp 。 因nhân 云vân 。 是thị 識thức 性tánh 故cố 者giả 。 即tức 同đồng 五ngũ 識thức 是thị 識thức 性tánh 故cố 。 喻dụ 如như 極cực 成thành 五ngũ 識thức 者giả 。 即tức 同đồng 五ngũ 識thức 亦diệc 不bất 親thân 緣duyên 離ly 自tự 識thức 故cố 。 明minh 知tri 即tức 親thân 所sở 緣duyên 。 不bất 離ly 自tự 識thức 法pháp 。 既ký 成thành 立lập 已dĩ 。 故cố 知tri 一nhất 切thiết 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 境cảnh 。 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 是thị 唯duy 識thức 義nghĩa 。

○# 三tam 親thân 所sở 緣duyên 。

此thử 識thức 所sở 緣duyên 。 定định 非phi 離ly 此thử 。 二nhị 隨tùy 一nhất 故cố 。 如như 彼bỉ 能năng 緣duyên 。

宗tông 鏡kính 云vân 。 此thử 第đệ 三tam 以dĩ 理lý 成thành 立lập 前tiền 六lục 識thức 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 相tương/tướng 分phần/phân 。 皆giai 歸quy 心tâm 體thể 。 所sở 言ngôn 心tâm 體thể 者giả 。 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 也dã 。 然nhiên 雖tuy 見kiến 分phần/phân 。 亦diệc 依y 自tự 證chứng 而nhi 轉chuyển 。 今kim 但đãn 立lập 相tương/tướng 分phần/phân 者giả 。 以dĩ 見kiến 分phần/phân 共cộng 許hứa 故cố 。 量lượng 云vân 。 此thử 識thức 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phân 是thị 有hữu 法pháp 。 定định 非phi 離ly 此thử 自tự 證chứng 分phần/phân 宗tông 。 因nhân 云vân 。 相tương 見kiến 二nhị 分phần 中trung 隨tùy (# 一nhất )# 相tương/tướng 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 能năng 緣duyên 見kiến 分phần/phân 。 見kiến 分phần/phân 不bất 離ly 自tự 證chứng 分phần/phân 。 證chứng 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 自tự 證chứng 分phần/phân 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 許hứa 見kiến 分phân 是thị 不bất 離ly 心tâm 體thể 。 故cố 取thủ 為vi 同đồng 喻dụ 。

○# 四tứ 踈sơ 所sở 緣duyên 。

所sở 緣duyên 法pháp 故cố 。 如như 相tương 應ứng 法pháp 。 决# 定định 不bất 離ly 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 此thử 等đẳng 正chánh 理lý 。 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。

宗tông 鏡kính 云vân 。 此thử 第đệ 四tứ 道Đạo 理lý 。 成thành 立lập 一nhất 切thiết 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 境cảnh 。 皆giai 不bất 離ly 心tâm 。 是thị 其kỳ 唯duy 識thức 。 即tức 第đệ 八bát 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 望vọng 前tiền 六lục 名danh 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 不bất 許hứa 第đệ 八bát 故cố 。 但đãn 云vân 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 量lượng 云vân 。 一nhất 切thiết 隨tùy 自tự 識thức 所sở 緣duyên 是thị 有hữu 法pháp 。 决# 定định 不bất 離ly 我ngã 之chi 能năng 緣duyên 心tâm 及cập 心tâm 所sở 宗tông 。 因nhân 云vân 。 以dĩ 是thị 所sở 緣duyên 法pháp 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 相tương 應ứng 法pháp 。 釋thích 云vân 此thử 量lượng 後hậu 陳trần 言ngôn 定định 不bất 離ly 我ngã 之chi 能năng 緣duyên 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 但đãn 所sở 緣duyên 之chi 法pháp 。 定định 不bất 離ly 我ngã 之chi 能năng 緣duyên 識thức 。 若nhược 後hậu 陳trần 不bất 言ngôn 我ngã 之chi 能năng 緣duyên 者giả 。 便tiện 犯phạm 一nhất 分phần/phân 相tương/tướng 符phù 之chi 失thất 。 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 許hứa 他tha 心tâm 智trí 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 。 不bất 離ly 能năng 緣duyên 心tâm 故cố 。 為vi 簡giản 此thử 相tương/tướng 符phù 過quá 。 遂toại 言ngôn 我ngã 之chi 能năng 緣duyên 。 即tức 簡giản 他tha 之chi 能năng 緣duyên 也dã 。 同đồng 喻dụ 如như 相tương 應ứng 法pháp 者giả 。 即tức 是thị 前tiền 來lai 已dĩ 成thành 立lập 親thân 相tương/tướng 分phân 是thị 也dã 。 皆giai 所sở 緣duyên 法pháp 故cố 。 此thử 等đẳng 正chánh 理lý 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 結kết 可khả 信tín 也dã 。 已dĩ 上thượng 引dẫn 教giáo 顯hiển 理lý 二nhị 科khoa 竟cánh 。 下hạ 總tổng 結kết 教giáo 理lý 。 勸khuyến 信tín 引dẫn 證chứng 而nhi 復phục 示thị 其kỳ 意ý 也dã 。

○# 三tam 結kết 證chứng 簡giản 示thị 。

故cố 于vu 唯duy 識thức 應ưng 深thâm 信tín 受thọ 。 我ngã 法pháp 非phi 有hữu 。 空không 識thức 非phi 無vô 。 離ly 有hữu 離ly 無vô 故cố 契khế 中trung 道đạo 。 慈từ 尊tôn 依y 此thử 說thuyết 二nhị 頌tụng 言ngôn 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 。 于vu 此thử 二nhị 都đô 無vô 。 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 。 于vu 彼bỉ 亦diệc 有hữu 此thử 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 有hữu 無vô 及cập 有hữu 故cố 。 是thị 則tắc 契khế 中trung 道đạo 。 此thử 頌tụng 且thả 依y 染nhiễm 依y 他tha 說thuyết 理lý 實thật 亦diệc 有hữu 淨tịnh 分phần/phân 依y 他tha 。

初sơ 勸khuyến 信tín 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 三tam 示thị 意ý 。 承thừa 上thượng 教giáo 如như 此thử 詳tường 。 理lý 如như 是thị 顯hiển 。 故cố 于vu 唯duy 識thức 。 應ưng 深thâm 信tín 受thọ 。 徧biến 計kế 之chi 我ngã 法pháp 非phi 有hữu 。 依y 圓viên 之chi 空không 識thức 非phi 無vô 。 非phi 有hữu 故cố 離ly 有hữu 。 非phi 無vô 故cố 離ly 無vô 。 既ký 離ly 二nhị 邉# 。 故cố 契khế 中trung 道đạo 。 如như 慈từ 尊tôn 依y 此thử 說thuyết 二nhị 頌tụng 云vân 云vân 也dã 。 宗tông 鏡kính 云vân 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 者giả 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 心tâm 。 有hữu 能năng 取thủ 所sở 取thủ 也dã 。 于vu 此thử 二nhị 都đô 無vô 者giả 。 于vu 此thử 妄vọng 心tâm 之chi 上thượng 。 能năng 取thủ 所sở 取thủ 二nhị 執chấp 之chi 相tướng 都đô 無vô 也dã 。 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 者giả 。 此thử 妄vọng 心tâm 中trung 。 唯duy 有hữu 真Chân 如Như 。 即tức 俗tục 諦đế 中trung 。 有hữu 真Chân 諦Đế 空không 性tánh 也dã 。 于vu 彼bỉ 亦diệc 有hữu 此thử 者giả 。 于vu 彼bỉ 空không 性tánh 中trung 。 有hữu 此thử 妄vọng 分phân 別biệt 識thức 耳nhĩ 。 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 非phi 空không 。 謂vị 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 心tâm 與dữ 空không 性tánh 。 即tức 依y 圓viên 是thị 有hữu 也dã 。 非phi 不bất 空không 。 謂vị 能năng 所sở 取thủ 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 之chi 相tướng 是thị 空không 。 即tức 徧biến 計kế 性tánh 也dã 。 言ngôn 有hữu 無vô 及cập 有hữu 故cố 者giả 。 有hữu 。 謂vị 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 。 無vô 。 謂vị 二nhị 取thủ 我ngã 法pháp 。 及cập 有hữu 故cố 。 謂vị 于vu 妄vọng 分phân 別biệt 中trung 。 有hữu 真chân 空không 。 于vu 真chân 空không 中trung 有hữu 妄vọng 分phân 別biệt 也dã 。 是thị 則tắc 契khế 中trung 道đạo 者giả 。 謂vị 非phi 一nhất 向hướng 空không 如như 清thanh 辨biện 等đẳng 。 非phi 一nhất 向hướng 有hữu 如như 小Tiểu 乘Thừa 等đẳng 。 又hựu 二nhị 諦đế 有hữu 不bất 同đồng 清thanh 辨biện 。 二nhị 取thủ 我ngã 法pháp 無vô 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 。 故cố 名danh 中Trung 道Đạo 。 辨biện 中trung 邉# 論luận 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 。 且thả 依y 染nhiễm 依y 他tha 說thuyết 者giả 。 謂vị 頌tụng 言ngôn 二nhị 都đô 無vô 。 但đãn 無vô 染nhiễm 分phần/phân 依y 他tha 。 淨tịnh 唯duy 識thức 變biến 。 又hựu 非phi 所sở 執chấp 。 是thị 妙diệu 俗tục 諦đế 。 故cố 理lý 實thật 有hữu 耳nhĩ 上thượng 第đệ 二nhị 教giáo 理lý 證chứng 成thành 一nhất 科khoa 竟cánh 。 亦diệc 是thị 答đáp 小Tiểu 乘Thừa 第đệ 一nhất 唯duy 識thức 所sở 因nhân 難nan 竟cánh 。

○# 三tam 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản (# 八bát )# 。 初sơ 答đáp 世thế 事sự 乖quai 宗tông 難nạn/nan 二nhị 答đáp 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 難nạn/nan 三tam 答đáp 唯duy 識thức 成thành 空không 難nạn/nan 四tứ 答đáp 色sắc 相tướng 非phi 心tâm 難nạn/nan 五ngũ 答đáp 現hiện 量lượng 違vi 宗tông 難nạn/nan 六lục 答đáp 夢mộng 覺giác 相tương 違vi 難nạn/nan 七thất 答đáp 外ngoại 取thủ 他tha 心tâm 難nạn/nan 八bát 答đáp 異dị 境cảnh 非phi 識thức 難nạn/nan 。

○# 初sơ 答đáp 世thế 事sự 乖quai 宗tông 難nạn/nan 。

若nhược 唯duy 內nội 識thức 似tự 外ngoại 境cảnh 起khởi 。 寧ninh 見kiến 世thế 間gian 情tình 非phi 情tình 物vật 。 處xử 時thời 身thân 用dụng 定định 不bất 定định 轉chuyển 。 如như 夢mộng 境cảnh 等đẳng 應ưng 釋thích 此thử 疑nghi 。

初sơ 是thị 經Kinh 部bộ 師sư 。 以dĩ 世thế 事sự 乖quai 唯duy 識thức 之chi 宗tông 為vi 難nạn/nan 。 次thứ 是thị 大Đại 乘Thừa 師sư 以dĩ 世thế 事sự 合hợp 唯duy 識thức 之chi 宗tông 為vi 答đáp 也dã 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 唯duy 內nội 識thức 似tự 外ngoại 境cảnh 起khởi 。 非phi 心tâm 外ngoại 實thật 有hữu 境cảnh 。 寧ninh 見kiến 世thế 間gian 情tình 非phi 情tình 物vật 。 處xử 定định 時thời 定định 。 身thân 與dữ 作tác 用dụng 。 皆giai 不bất 定định 耶da 。 處xử 定định 者giả 。 且thả 如như 世thế 人nhân 將tương 現hiện 量lượng 識thức 。 正chánh 緣duyên 南nam 山sơn 處xứ 。 其kỳ 識thức 與dữ 山sơn 俱câu 在tại 其kỳ 南nam 。 山sơn 不bất 離ly 識thức 。 可khả 言ngôn 唯duy 識thức 。 忽hốt 若nhược 將tương 現hiện 量lượng 識thức 。 緣duyên 北bắc 之chi 時thời 。 其kỳ 山sơn 定định 在tại 南nam 處xứ 。 且thả 不bất 隨tùy 緣duyên 者giả 之chi 心tâm 。 轉chuyển 向hướng 北bắc 處xứ 。 既ký 若nhược 緣duyên 北bắc 之chi 時thời 。 緣duyên 南nam 山sơn 心tâm 不bất 生sanh 者giả 。 明minh 知tri 離ly 識thức 之chi 外ngoại 。 有hữu 實thật 南nam 山sơn 之chi 境cảnh 。 此thử 何hà 成thành 唯duy 識thức 。

時thời 定định 者giả 。 若nhược 緣duyên 南nam 山sơn 時thời 。 識thức 正chánh 現hiện 起khởi 。 山sơn 亦diệc 隨tùy 心tâm 而nhi 起khởi 。 即tức 可khả 成thành 唯duy 識thức 。 且thả 如như 不bất 緣duyên 南nam 山sơn 時thời 。 其kỳ 緣duyên 山sơn 心tâm 即tức 不bất 生sanh 。 然nhiên 山sơn 且thả 在tại 。 不bất 隨tùy 心tâm 滅diệt 。 即tức 是thị 離ly 心tâm 有hữu 境cảnh 。 何hà 成thành 唯duy 識thức 。 有hữu 情tình 身thân 不bất 定định 者giả 。 且thả 如như 有hữu 多đa 有hữu 情tình 。 同đồng 在tại 一nhất 處xứ 。 其kỳ 中trung 一nhất 半bán 有hữu 患hoạn 眩huyễn 瞖ế 者giả 。 或hoặc 見kiến 空không 華hoa 。 或hoặc 見kiến 頭đầu 髮phát 或hoặc 見kiến 蒼thương 蠅dăng 。 或hoặc 全toàn 不bất 見kiến 。 此thử 等đẳng 皆giai 是thị 。 病bệnh 眼nhãn 人nhân 自tự 識thức 變biến 起khởi 。 所sở 變biến 髮phát 蠅dăng 等đẳng 相tương/tướng 分phần/phân 。 盡tận 不bất 離ly 患hoạn 眩huyễn 瞖ế 者giả 之chi 心tâm 。 可khả 是thị 唯duy 識thức 。 且thả 如như 一nhất 半bán 不bất 患hoạn 眩huyễn 瞖ế 者giả 。 或hoặc 十thập 或hoặc 五ngũ 。 共cộng 在tại 一nhất 處xứ 。 所sở 見kiến 一nhất 般ban 物vật 皆giai 同đồng 境cảnh 。 既ký 是thị 一nhất 者giả 。 明minh 知tri 離ly 心tâm 有hữu 境cảnh 。 何hà 成thành 唯duy 識thức 。 作tác 用dụng 不bất 定định 者giả 。 于vu 中trung 分phần/phân 出xuất 三tam 難nạn/nan 。 第đệ 一nhất 難nạn/nan 云vân 。

復phục 有hữu 何hà 因nhân 。 患hoạn [耳*玄]# 瞖ế 者giả 所sở 見kiến 髮phát 蠅dăng 等đẳng 。 即tức 無vô 髮phát 蠅dăng 等đẳng 實thật 用dụng 。 餘dư 不bất 患hoạn [耳*玄]# 瞖ế 者giả 。 所sở 見kiến 髮phát 蠅dăng 等đẳng 實thật 用dụng 非phi 無vô 。 汝nhữ 大Đại 乘Thừa 既ký 許hứa 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 即tức 須tu 一nhất 時thời 有hữu 實thật 作tác 用dụng 。 不bất 然nhiên 一nhất 時thời 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 今kim 既ký 不bất 同đồng 。 未vị 審thẩm 何hà 者giả 是thị 其kỳ 唯duy 識thức 。 第đệ 二nhị 難nạn/nan 云vân 。 復phục 云vân 何hà 因nhân 。 有hữu 情tình 于vu 夢mộng 中trung 。 所sở 得đắc 飲ẩm 食thực 刀đao 杖trượng 毒độc 藥dược 衣y 服phục 等đẳng 。 即tức 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 及cập 至chí 覺giác 時thời 。 若nhược 得đắc 此thử 等đẳng 。 便tiện 有hữu 實thật 用dụng 。 第đệ 三tam 難nạn/nan 云vân 。

復phục 有hữu 何hà 因nhân 。 [尋-口+凡]# 香hương 城thành 等đẳng 即tức 無vô 實thật 用dụng 餘dư 甎chuyên 土thổ/độ 城thành 便tiện 有hữu 實thật 用dụng 。 答đáp 。 如như 夢mộng 境cảnh 等đẳng 。 應ưng 釋thích 此thử 疑nghi 者giả 。 是thị 引dẫn 唯duy 識thức 三tam 十thập 頌tụng 也dã 。 頌tụng 云vân 。 處xử 時thời 定định 如như 夢mộng 。 身thân 不bất 定định 如như 鬼quỷ 。 同đồng 見kiến 膿nùng 河hà 等đẳng 。 如như 夢mộng 損tổn 有hữu 用dụng 。 若nhược 依y 此thử 頌tụng 答đáp 前tiền 四tứ 難nạn/nan 即tức 足túc 。 且thả 第đệ 一nhất 答đáp 前tiền 處xứ 定định 難nạn/nan 者giả 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 汝nhữ 還hoàn 許hứa 有hữu 情tình 于vu 夢mộng 中trung 。 有hữu 時thời 見kiến 有hữu 村thôn 園viên 。 或hoặc 男nam 女nữ 等đẳng 物vật 。 在tại 于vu 一nhất 處xứ 即tức 定định 。 其kỳ 有hữu 情tình 夢mộng 心tâm 。 有hữu 時thời 便tiện 緣duyên 餘dư 處xứ 。 餘dư 處xứ 便tiện 不bất 見kiến 前tiền 村thôn 園viên 等đẳng 物vật 。 即tức 夢mộng 心tâm 不bất 定định 。 汝nhữ 且thả 總tổng 許hứa 是thị 唯duy 識thức 否phủ/bĩ 。 經kinh 部bộ 答đáp 云vân 。 我ngã 宗tông 夢mộng 中trung 。 雖tuy 夢mộng 境cảnh 處xứ 定định 。 夢mộng 心tâm 不bất 定định 。 然nhiên 不bất 離ly 有hữu 情tình 夢mộng 心tâm 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 我ngã 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 。 亦diệc 復phục 如như 然nhiên 。 雖tuy 山sơn 處xứ 長trường/trưởng 定định 。 其kỳ 有hữu 情tình 能năng 緣duyên 心tâm 不bất 定định 。 然nhiên 皆giai 不bất 離ly 現hiện 心tâm 。 總tổng 是thị 唯duy 識thức 。 立lập 量lượng 云vân 。 我ngã 宗tông 覺giác 時thời 所sở 見kiến 境cảnh 色sắc 是thị 有hữu 法pháp 。 决# 定định 是thị 唯duy 識thức 為vi 宗tông 。 因nhân 云vân 。 境cảnh 處xứ 定định 。 心tâm 不bất 定định 故cố 。 喻dụ 如như 汝nhữ 宗tông 夢mộng 中trung 之chi 境cảnh 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 第đệ 二nhị 答đáp 前tiền 時thời 定định 難nạn/nan 者giả 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 且thả 如như 有hữu 情tình 于vu 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 村thôn 園viên 等đẳng 物vật 。 其kỳ 夢mộng 心tâm 若nhược 緣duyên 時thời 。 可khả 是thị 唯duy 識thức 。 若nhược 不bất 緣duyên 時thời 。 應ưng 非phi 唯duy 識thức 。 經kinh 部bộ 答đáp 云vân 。 我ngã 夢mộng 中trung 之chi 境cảnh 。 若nhược 夢mộng 心tâm 緣duyên 時thời 亦diệc 是thị 唯duy 識thức 。 若nhược 夢mộng 心tâm 有hữu 不bất 緣duyên 時thời 。 然nhiên 不bất 離ly 夢mộng 心tâm 。 亦diệc 是thị 唯duy 識thức 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 我ngã 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 我ngã 今kim 長trường 時thời 緣duyên 南nam 山sơn 。 山sơn 不bất 離ly 心tâm 是thị 唯duy 識thức 。 有hữu 時thời 緣duyên 山sơn 心tâm 雖tuy 不bất 生sanh 然nhiên 不bất 離ly 現hiện 心tâm 。 亦diệc 是thị 唯duy 識thức 。 頌tụng 云vân 。 處xử 時thời 定định 如như 夢mộng 一nhất 句cú 。 答đáp 前tiền 二nhị 難nan 竟cánh 。 第đệ 三tam 答đáp 身thân 不bất 定định 難nạn/nan 者giả 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 汝nhữ 經kinh 部bộ 還hoàn 許hứa 眾chúng 多đa 餓ngạ 鬼quỷ 同đồng 于vu 一nhất 處xứ 。 于vu 中trung 有hữu 三tam 有hữu 五ngũ 。 業nghiệp 同đồng 之chi 者giả 。 即tức 同đồng 見kiến 膿nùng 河hà 。 定định 有hữu 三tam 五ngũ 。 隨tùy 自tự 業nghiệp 力lực 。 所sở 見kiến 不bất 定định 。 即tức 同đồng 于vu 一nhất 處xứ 。 或hoặc 有hữu 見kiến 猛mãnh 火hỏa 。 或hoặc 有hữu 見kiến 糞phẩn 穢uế 。 或hoặc 有hữu 見kiến 人nhân 把bả 棒bổng 攔lan 住trụ 。 如như 是thị 餓ngạ 鬼quỷ 。 同đồng 于vu 一nhất 處xứ 。 一nhất 半bán 見kiến 境cảnh 定định 。 一nhất 半bán 所sở 見kiến 各các 異dị 。 汝nhữ 總tổng 許hứa 是thị 餓ngạ 鬼quỷ 唯duy 識thức 否phủ/bĩ 。 答đáp 云vân 。 雖tuy 見kiến 有hữu 同đồng 異dị 。 然nhiên 不bất 離ly 餓ngạ 鬼quỷ 自tự 業nghiệp 所sở 變biến 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 我ngã 宗tông 唯duy 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 然nhiên 。 雖tuy 一nhất 類loại 患hoạn [耳*玄]# 瞖ế 者giả 。 所sở 見kiến 各các 別biệt 。 有hữu 一nhất 類loại 不bất 患hoạn [耳*玄]# 瞖ế 者giả 。 所sở 見kiến 即tức 同đồng 。 然nhiên 不bất 離ly 此thử 二nhị 類loại 有hữu 情tình 識thức 之chi 所sở 變biến 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 頌tụng 云vân 。 身thân 不bất 定định 如như 鬼quỷ 。 同đồng 見kiến 膿nùng 河hà 等đẳng 。 此thử 兩lưỡng 句cú 頌tụng 答đáp 此thử 一nhất 難nan 竟cánh 。 第đệ 四tứ 總tổng 答đáp 作tác 用dụng 不bất 定định 中trung 三tam 難nạn/nan 者giả 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 汝nhữ 經kinh 部bộ 還hoàn 許hứa 有hữu 情tình 夢mộng 中trung 。 所sở 得đắc 刀đao 杖trượng 飲ẩm 食thực 等đẳng 。 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 是thị 唯duy 識thức 否phủ/bĩ 。 又hựu 只chỉ 如như 有hữu 情tình 于vu 夢mộng 中trung 有hữu 時thời 遺di 失thất 不bất 淨tịnh 。 及cập 失thất 尿niệu 等đẳng 事sự 。 即tức 有hữu 實thật 用dụng 。 汝nhữ 亦diệc 許hứa 是thị 唯duy 識thức 否phủ/bĩ 。 皆giai 答đáp 云vân 是thị 。 大Đại 乘Thừa 云vân 。 汝nhữ 既ký 許hứa 夢mộng 中trung 有hữu 實thật 作tác 用dụng 。 及cập 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 俱câu 是thị 唯duy 識thức 者giả 。 即tức 知tri 我ngã 宗tông 患hoạn [耳*玄]# 瞖ế 。 及cập 不bất 患hoạn 者giả 。 并tinh 夢mộng 中trung 現hiện 覺giác 。 兼kiêm 假giả 城thành 實thật 城thành 。 亦diệc 如như 汝nhữ 夢mộng 中trung 。 有hữu 實thật 作tác 用dụng 。 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 量lượng 云vân 。 我ngã 宗tông 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 是thị 有hữu 法pháp 。 定định 是thị 唯duy 識thức 宗tông 。 因nhân 云vân 。 有hữu 實thật 作tác 用dụng 故cố 。 如như 汝nhữ 夢mộng 中trung 境cảnh 色sắc 。 頌tụng 云vân 。 如như 夢mộng 損tổn 有hữu 用dụng 。 此thử 一nhất 句cú 答đáp 上thượng 第đệ 四tứ 難nạn/nan 中trung 三tam 種chủng 難nan 竟cánh 。 亦diệc 可khả 如như 三tam 十thập 頌tụng 云vân 。 一nhất 切thiết 如như 地địa 獄ngục 。 同đồng 見kiến 獄ngục 卒tốt 等đẳng 。 能năng 為vi 逼bức 迫bách 事sự 。 故cố 四tứ 義nghĩa 皆giai 成thành 。 則tắc 處xứ 時thời 身thân 用dụng 定định 不bất 定định 四tứ 。 亦diệc 如như 獄ngục 中trung 有hữu 情tình 。 各các 見kiến 不bất 同đồng 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 一nhất 頌tụng 可khả 以dĩ 答đáp 四tứ 難nạn/nan 矣hĩ 。 詳tường 如như 宗tông 鏡kính 。

○# 二nhị 答đáp 聖thánh 教giáo 相tương 違vi 難nạn/nan 。

何hà 緣duyên 世Thế 尊Tôn 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 。 依y 識thức 所sở 變biến 。 非phi 別biệt 實thật 有hữu 。 為vi 入nhập 我ngã 空không 。 說thuyết 六lục 二nhị 法pháp 。 如như 遮già 斷đoạn 見kiến 。 說thuyết 續tục 有hữu 情tình 。 為vi 入nhập 法pháp 空không 。 復phục 說thuyết 唯duy 識thức 。 令linh 知tri 外ngoại 法pháp 。 亦diệc 非phi 有hữu 故cố 。

違vi 教giáo 為vi 難nạn/nan 。 合hợp 教giáo 為vi 答đáp 也dã 。 初sơ 難nạn/nan 。 次thứ 答đáp 。 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 謂vị 。 若nhược 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 是thị 識thức 。 無vô 心tâm 外ngoại 實thật 境cảnh 者giả 。 寧ninh 不bất 違vi 聖thánh 教giáo 乎hồ 。 何hà 則tắc 。 若nhược 皆giai 唯duy 識thức 。 世Thế 尊Tôn 只chỉ 合hợp 說thuyết 意ý 法pháp 二nhị 處xứ 。 不bất 合hợp 說thuyết 有hữu 十thập 色sắc 處xứ 。 今kim 既ký 於ư 阿a 含hàm 經kinh 中trung 。 說thuyết 有hữu 十thập 二nhị 處xứ 。 明minh 知tri 離ly 卻khước 意ý 法pháp 處xứ 外ngoại 。 別biệt 有hữu 十thập 色sắc 處xứ 。 是thị 心tâm 外ngoại 有hữu 法pháp 。 何hà 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 識thức 耶da 。 此thử 如như 宗tông 鏡kính 承thừa 第đệ 一nhất 假giả 答đáp 為vi 難nạn/nan 。 意ý 謂vị 五ngũ 塵trần 相tương/tướng 分phần/phân 色sắc 。 是thị 五ngũ 識thức 所sở 變biến 。 可khả 如như 汝nhữ 宗tông 是thị 唯duy 識thức 。 其kỳ 本bổn 質chất 五ngũ 境cảnh 色sắc 。 未vị 審thẩm 是thị 何hà 識thức 之chi 唯duy 識thức 。 以dĩ 五ngũ 識thức 第đệ 六lục 。 皆giai 不bất 親thân 緣duyên 本bổn 質chất 五ngũ 境cảnh 。 即tức 此thử 本bổn 質chất 五ngũ 境cảnh 。 豈khởi 非phi 離ly 心tâm 外ngoại 有hữu 。 何hà 成thành 唯duy 識thức 。 故cố 大Đại 乘Thừa 第đệ 二nhị 正chánh 答đáp 云vân 。 依y 識thức 所sở 變biến 。 非phi 別biệt 實thật 有hữu 等đẳng 也dã 。 謂vị 依y 自tự 宗tông 五ngũ 塵trần 本bổn 質chất 色sắc 。 是thị 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 。 為vi 第đệ 八bát 親thân 相tương/tướng 分phần/phân 。 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 第đệ 八bát 。 則tắc 十thập 有hữu 色sắc 處xứ 。 依y 八bát 所sở 變biến 。 非phi 別biệt 離ly 識thức 有hữu 實thật 自tự 性tánh 。 然nhiên 佛Phật 所sở 以dĩ 說thuyết 。 十thập 二nhị 處xứ 者giả 。 果quả 何hà 所sở 為vi 。 為vi 愚ngu 夫phu 妄vọng 執chấp 有hữu 我ngã 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 無vô 竆# 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 觀quán 十thập 二nhị 處xứ 。 都đô 無vô 主chủ 宰tể 。 悟ngộ 入nhập 我ngã 空không 。 說thuyết 六lục 二nhị 法pháp 。 猶do 如như 遮già 彼bỉ 死tử 後hậu 不bất 生sanh 斷đoạn 滅diệt 之chi 見kiến 。 說thuyết 續tục 有hữu 情tình 。 捨xả 生sanh 趨xu 生sanh 。 無vô 有hữu 竆# 盡tận 耳nhĩ 。

復phục 有hữu 未vị 逹# 。 諸chư 法pháp 空không 寂tịch 。 不bất 能năng 趣thú 向hướng 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 者giả 。 令linh 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 理lý 。 故cố 復phục 說thuyết 三tam 界giới 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。 令linh 知tri 心tâm 外ngoại 之chi 法pháp 。 亦diệc 非phi 有hữu 故cố 。 得đắc 證chứng 法pháp 空không 無vô 上thượng 覺giác 也dã 。 是thị 則tắc 本bổn 于vu 聖thánh 教giáo 。 豈khởi 得đắc 違vi 于vu 聖thánh 教giáo 。 問vấn 。 假giả 答đáp 云vân 何hà 。 答đáp 。 論luận 主chủ 引dẫn 三tam 十thập 頌tụng 答đáp 云vân 。 識thức 從tùng 自tự 種chủng 生sanh 。 似tự 境cảnh 相tướng 而nhi 轉chuyển 。 為vi 成thành 內nội 外ngoại 處xứ 。 佛Phật 說thuyết 彼bỉ 為vi 十thập 。 謂vị 五ngũ 識thức 自tự 證chứng 現hiện 行hành 。 各các 從tùng 五ngũ 識thức 自tự 證chứng 種chủng 子tử 而nhi 生sanh 。 將tương 五ngũ 自tự 種chủng 。 便tiện 為vi 五ngũ 根căn 。 似tự 境cảnh 相tướng 而nhi 轉chuyển 者giả 。 即tức 五ngũ 自tự 證chứng 現hiện 行hành 。 從tùng 自tự 種chủng 生sanh 已dĩ 。 而nhi 能năng 變biến 似tự 二nhị 分phần 。 現hiện 所sở 變biến 見kiến 分phần/phân 。 說thuyết 名danh 五ngũ 識thức 。 所sở 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 。 說thuyết 名danh 五ngũ 境cảnh 。 其kỳ 實thật 根căn 境cảnh 十thập 處xứ 。 皆giai 不bất 離ly 識thức 。 此thử 是thị 假giả 將tương 五ngũ 識thức 種chủng 子tử 為vi 五ngũ 根căn 。 以dĩ 經kinh 部bộ 許hứa 有hữu 種chủng 子tử 在tại 第đệ 六lục 識thức 中trung 持trì 。 亦diệc 不bất 離ly 唯duy 識thức 有hữu 故cố 也dã 。

○# 三tam 答đáp 唯duy 識thức 成thành 空không 難nạn/nan 。

此thử 唯duy 識thức 性tánh 。 豈khởi 不bất 亦diệc 空không 。 不bất 爾nhĩ 。 如như 何hà 。 非phi 所sở 執chấp 故cố 。 謂vị 依y 識thức 變biến 妄vọng 執chấp 實thật 法pháp 。 理lý 不bất 可khả 得đắc 。 說thuyết 為vi 法pháp 空không 。 非phi 無vô 離ly 言ngôn 正chánh 智trí 所sở 證chứng 。 唯duy 識thức 性tánh 故cố 說thuyết 為vi 法pháp 空không 。 此thử 識thức 若nhược 無vô 。 便tiện 無vô 俗tục 諦đế 。 俗tục 諦đế 無vô 故cố 。 真Chân 諦Đế 亦diệc 無vô 。 真chân 俗tục 相tương 依y 而nhi 建kiến 立lập 故cố 。 撥bát 無vô 二nhị 諦đế 是thị 惡ác 取thủ 空không 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 為vi 不bất 可khả 治trị 者giả 。 應ưng 知tri 諸chư 法pháp 。 有hữu 空không 不bất 空không 。 由do 此thử 慈từ 尊tôn 說thuyết 前tiền 二nhị 頌tụng 。

承thừa 上thượng 難nạn/nan 云vân 。 既ký 言ngôn 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 悉tất 空không 寂tịch 。 此thử 唯duy 識thức 體thể 。 豈khởi 不bất 亦diệc 空không 。 不bất 爾nhĩ 亦diệc 空không 。 殆đãi 如như 何hà 耶da 。 欲dục 竆# 其kỳ 所sở 以dĩ 不bất 空không 之chi 旨chỉ 也dã 。 故cố 答đáp 云vân 。 非phi 所sở 執chấp 故cố 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。 初sơ 正chánh 釋thích 說thuyết 非phi 所sở 執chấp 。 二nhị 反phản 顯hiển 識thức 不bất 可khả 無vô 。 三tam 重trọng/trùng 引dẫn 二nhị 頌tụng 為vi 證chứng 。 非phi 所sở 執chấp 故cố 者giả 。 意ý 謂vị 識thức 性tánh 是thị 淨tịnh 依y 他tha 體thể 即tức 不bất 空không 。 說thuyết 法Pháp 空không 者giả 。 依y 識thức 所sở 變biến 。 似tự 外ngoại 境cảnh 上thượng 徧biến 計kế 妄vọng 執chấp 實thật 法pháp 。 理lý 不bất 可khả 得đắc 。 說thuyết 為vi 法pháp 空không 。 非phi 無vô 離ly 執chấp 正chánh 智trí 所sở 證chứng 唯duy 識thức 之chi 體thể 。 說thuyết 法Pháp 空không 也dã 。 又hựu 識thức 性tánh 是thị 妙diệu 俗tục 諦đế 。 此thử 識thức 若nhược 無vô 。 二nhị 諦đế 俱câu 無vô 。 以dĩ 真chân 俗tục 相tương 依y 而nhi 立lập 。 此thử 缺khuyết 則tắc 彼bỉ 不bất 成thành 。 撥bát 無vô 二nhị 諦đế 。 是thị 惡ác 取thủ 空không 。 佛Phật 所sở 不bất 治trị 。 如như 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 空không 法pháp 。 為vi 度độ 于vu 有hữu 見kiến 。 若nhược 復phục 見kiến 有hữu 空không 。 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 有hữu 空không 有hữu 不bất 空không 。 明minh 彰chương 于vu 佛Phật 頌tụng 。 不bất 可khả 忽hốt 也dã 。

○# 四tứ 答đáp 色sắc 相tướng 非phi 心tâm 離ly 。

若nhược 諸chư 色sắc 處xứ 亦diệc 識thức 為vi 體thể 。 何hà 緣duyên 乃nãi 似tự 。 色sắc 相tướng 顯hiển 現hiện 。 一nhất 類loại 堅kiên 住trụ 。 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 。 名danh 言ngôn 熏huân 習tập [執/力]# 力lực 起khởi 故cố 。 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 為vi 依y 處xứ 故cố 。 謂vị 此thử 若nhược 無vô 應ưng 無vô 顛điên 倒đảo 。 便tiện 無vô 雜tạp 染nhiễm 亦diệc 無vô 淨tịnh 法pháp 。 是thị 故cố 諸chư 識thức 亦diệc 似tự 色sắc 現hiện 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 亂loạn 相tương 及cập 亂loạn 體thể 。 應ưng 許hứa 為vi 色sắc 識thức 。 及cập 與dữ 非phi 色sắc 識thức 。 若nhược 無vô 餘dư 亦diệc 無vô 。

以dĩ 色sắc 不bất 同đồng 心tâm 難nạn/nan 唯duy 識thức 。 以dĩ 色sắc 不bất 離ly 心tâm 答đáp 唯duy 識thức 也dã 。 初sơ 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 問vấn 。 次thứ 大Đại 乘Thừa 答đáp 難nạn/nan 。 宗tông 鏡kính 出xuất 難nạn/nan 意ý 謂vị 。 諸chư 外ngoại 色sắc 處xứ 。 由do 心tâm 自tự 證chứng 分phần/phân 變biến 似tự 能năng 取thủ 說thuyết 名danh 見kiến 分phần/phân 。 變biến 似tự 所sở 取thủ 說thuyết 為vi 相tương/tướng 分phần/phân 。 亦diệc 識thức 為vi 體thể 者giả 。 則tắc 外ngoại 色sắc 當đương 同đồng 內nội 識thức 不bất 顯hiển 現hiện 。 同đồng 內nội 識thức 之chi 改cải 變biến 同đồng 內nội 識thức 之chi 住trụ 時thời 間gian 斷đoạn 不bất 相tương 續tục 矣hĩ 。 何hà 緣duyên 乃nãi 似tự 色sắc 相tướng 。 如như 山sơn 河hà 大đại 地địa 等đẳng 。 不bất 同đồng 內nội 識thức 之chi 不bất 顯hiển 現hiện 而nhi 顯hiển 現hiện 耶da 。 不bất 同đồng 內nội 識thức 之chi 多đa 改cải 變biến 而nhi 一nhất 類loại 堅kiên 住trụ 耶da 。 不bất 同đồng 內nội 識thức 之chi 不bất 相tương 續tục 而nhi 歷lịch 多đa 年niên 劫kiếp 相tương 續tục 不bất 間gián 斷đoạn 耶da 。 既ký 外ngoại 色sắc 不bất 同đồng 于vu 內nội 心tâm 。 明minh 知tri 離ly 心tâm 有hữu 外ngoại 實thật 色sắc 。 何hà 言ngôn 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 故cố 宗tông 鏡kính 出xuất 答đáp 意ý 云vân 。 名danh 言ngôn 熏huân 習tập [執/力]# 力lực 起khởi 故cố 等đẳng 也dã 。 謂vị 此thử 但đãn 由do 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 前tiền 後hậu 遞đệ 互hỗ 。 以dĩ 名danh 言ngôn 虚# 妄vọng 熏huân 習tập 。 作tác 心tâm 外ngoại 堅kiên 住trụ 相tương 續tục 等đẳng 解giải 。 由do 此thử [執/力]# 力lực 有hữu 此thử 相tương/tướng 現hiện 。 非phi 是thị 真chân 實thật 。 有hữu 心tâm 外ngoại 堅kiên 住trụ 色sắc 等đẳng 也dã 。 外ngoại 又hựu 問vấn 云vân 。 既ký 言ngôn 唯duy 識thức 。 有hữu 情tình 何hà 要yếu 變biến 似tự 外ngoại 色sắc 而nhi 現hiện 。 釋thích 云vân 。 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 為vi 依y 處xứ 故cố 。 謂vị 于vu 色sắc 處xứ 迷mê 執chấp 為vi 實thật 曰viết 顛điên 倒đảo 。 從tùng 此thử 雜tạp 染nhiễm 二nhị 障chướng 是thị 生sanh 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 。 應ưng 無vô 顛điên 倒đảo 。 便tiện 無vô 雜tạp 染nhiễm 。 亦diệc 無vô 淨tịnh 法pháp 。 是thị 故cố 諸chư 識thức 。 亦diệc 似tự 色sắc 現hiện 。 如như 攝nhiếp 論luận 云vân 。 所sở 變biến 色sắc 相tướng 之chi 亂loạn 相tương/tướng 。 能năng 變biến 心tâm 體thể 之chi 亂loạn 體thể 。 應ưng 許hứa 為vi 色sắc 識thức 亂loạn 相tương/tướng 。 及cập 非phi 色sắc 識thức 心tâm 體thể 。 若nhược 體thể 相tướng 俱câu 無vô 。 染nhiễm 淨tịnh 亦diệc 無vô 。 亦diệc 可khả 所sở 變biến 之chi 色sắc 既ký 無vô 。 能năng 變biến 之chi 識thức 亦diệc 無vô 。 曰viết 若nhược 無vô 餘dư 亦diệc 無vô 。

○# 五ngũ 答đáp 現hiện 量lượng 違vi 宗tông 難nạn/nan 。

色sắc 等đẳng 外ngoại 境cảnh 。 分phân 明minh 見kiến 證chứng 。 現hiện 量lượng 所sở 得đắc 。 寧ninh 撥bát 為vi 無vô 。 現hiện 量lượng 證chứng 時thời 。 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 後hậu 意ý 分phân 別biệt 。 妄vọng 生sanh 外ngoại 想tưởng 。 故cố 現hiện 量lượng 境cảnh 是thị 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 。 識thức 所sở 變biến 故cố 。 亦diệc 說thuyết 為vi 有hữu 。 意ý 識thức 所sở 執chấp 外ngoại 實thật 色sắc 等đẳng 。 妄vọng 計kế 有hữu 故cố 說thuyết 彼bỉ 為vi 無vô 。 又hựu 色sắc 等đẳng 境cảnh 非phi 色sắc 似tự 色sắc 。 非phi 外ngoại 似tự 外ngoại 。 如như 夢mộng 所sở 緣duyên 。 不bất 可khả 執chấp 為vi 是thị 實thật 外ngoại 色sắc 。

以dĩ 現hiện 量lượng 難nạn/nan 非phi 唯duy 識thức 。 即tức 以dĩ 現hiện 量lượng 答đáp 是thị 唯duy 識thức 也dã 。 初sơ 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 。 次thứ 大Đại 乘Thừa 答đáp 。 宗tông 鏡kính 出xuất 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 云vân 。 且thả 如như 外ngoại 五ngũ 塵trần 色sắc 境cảnh 。 分phân 明minh 五ngũ 識thức 現hiện 證chứng 。 是thị 現hiện 量lượng 所sở 得đắc 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 皆giai 共cộng 極cực 成thành 。 何hà 故cố 撥bát 無vô 言ngôn 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。 意ý 謂vị 比tỉ 量lượng 非phi 量lượng 。 徧biến 計kế 所sở 起khởi 。 徧biến 計kế 所sở 執chấp 。 強cường/cưỡng 思tư 計kế 度độ 搆câu 畫họa 而nhi 生sanh 。 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 于vu 心tâm 。 可khả 成thành 唯duy 識thức 。 今kim 五ngũ 識thức 既ký 現hiện 量lượng 得đắc 外ngoại 實thật 五ngũ 塵trần 者giả 。 何hà 故cố 亦diệc 言ngôn 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。 答đáp 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 正chánh 答đáp 所sở 難nạn/nan 。 二nhị 拔bạt 彼bỉ 實thật 情tình 。 謂vị 五ngũ 現hiện 量lượng 識thức 。 緣duyên 五ngũ 塵trần 時thời 。 得đắc 法Pháp 自tự 性tánh 。 不bất 帶đái 名danh 言ngôn 。 無vô 籌trù 度độ 心tâm 。 不bất 生sanh 分phân 別biệt 。 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 後hậu 念niệm 分phân 別biệt 意ý 識thức 。 妄vọng 生sanh 分phân 別biệt 。 便tiện 執chấp 為vi 外ngoại 。 言ngôn 有hữu 實thật 境cảnh 。 故cố 現hiện 量lượng 境cảnh 是thị 五ngũ 識thức 親thân 自tự 相tương/tướng 分phần/phân 。 由do 五ngũ 識thức 自tự 證chứng 分phần/phân 所sở 變biến 故cố 。 亦diệc 說thuyết 為vi 有hữu 。 後hậu 念niệm 分phân 別biệt 意ý 起khởi 時thời 。 妄vọng 執chấp 心tâm 外ngoại 有hữu 其kỳ 實thật 境cảnh 。 此thử 即tức 是thị 無vô 。 而nhi 現hiện 量lượng 所sở 得đắc 。 豈khởi 撥bát 為vi 無vô 耶da 。 雖tuy 然nhiên 。 不bất 可khả 因nhân 說thuyết 是thị 有hữu 。 遂toại 執chấp 是thị 實thật 是thị 外ngoại 。 以dĩ 色sắc 等đẳng 境cảnh 。 非phi 色sắc 似tự 色sắc 。 非phi 外ngoại 似tự 外ngoại 。 如như 夢mộng 所sở 緣duyên 。 所sở 緣duyên 不bất 出xuất 夢mộng 中trung 。 不bất 可khả 執chấp 實thật 夢mộng 外ngoại 之chi 色sắc 也dã 。 問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 許hứa 現hiện 量lượng 心tâm 中trung 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 與dữ 大Đại 乘Thừa 何hà 別biệt 。 答đáp 。 大Đại 乘Thừa 即tức 五ngũ 識thức 同đồng 時thời 意ý 識thức 。 皆giai 現hiện 量lượng 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 小Tiểu 乘Thừa 唯duy 是thị 五ngũ 識thức 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 問vấn 。 五ngũ 現hiện 量lượng 境cảnh 。 既ký 言ngôn 是thị 有hữu 。 則tắc 境cảnh 已dĩ 非phi 無vô 。 豈khởi 得đắc 成thành 唯duy 。 而nhi 遮già 境cảnh 有hữu 耶da 。 答đáp 。 此thử 對đối 意ý 識thức 妄vọng 計kế 之chi 無vô 為vi 有hữu 耳nhĩ 。 究cứu 竟cánh 則tắc 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 見kiến 分phần/phân 。 見kiến 分phần/phân 不bất 離ly 自tự 證chứng 。 豈khởi 非phi 唯duy 識thức 。 問vấn 。 五ngũ 識thức 中trung 瞋sân 等đẳng 起khởi 時thời 。 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 。 何hà 言ngôn 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 。 答đáp 。 雖tuy 不bất 稱xưng 本bổn 質chất 。 然nhiên 稱xưng 相tương/tướng 分phần/phân 。 亦diệc 是thị 現hiện 量lượng 。 由do 心tâm 無vô 執chấp 故cố 。 第đệ 六lục 意ý 識thức 相tương 應ứng 瞋sân 。 若nhược 與dữ 執chấp 俱câu 時thời 。 相tương/tướng 本bổn 二nhị 皆giai 不bất 稱xưng 。 若nhược 不bất 與dữ 執chấp 俱câu 時thời 起khởi 。 即tức 同đồng 五ngũ 識thức 。 故cố 五ngũ 現hiện 量lượng 緣duyên 境cảnh 。 不bất 執chấp 為vi 外ngoại 。 皆giai 是thị 唯duy 識thức 。

○# 六lục 答đáp 夢mộng 覺giác 相tương 違vi 難nạn/nan 。

若nhược 覺giác 時thời 色sắc 皆giai 如như 夢mộng 境cảnh 不bất 離ly 識thức 者giả 。 如như 從tùng 夢mộng 覺giác 。 知tri 彼bỉ 唯duy 心tâm 。 何hà 故cố 覺giác 時thời 于vu 自tự 色sắc 境cảnh 。 不bất 知tri 唯duy 識thức 。 如như 夢mộng 未vị 覺giác 。 不bất 能năng 自tự 知tri 。 要yếu 至chí 覺giác 時thời 。 方phương 能năng 追truy 覺giác 。 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 未vị 真chân 覺giác 位vị 。 不bất 能năng 自tự 知tri 。 至Chí 真Chân 覺giác 時thời 。 亦diệc 能năng 追truy 覺giác 。 未vị 得đắc 真chân 覺giác 。 恆hằng 處xứ 夢mộng 中trung 。 故cố 佛Phật 說thuyết 為vi 生sanh 死tử 長trường 夜dạ 。 由do 斯tư 未vị 了liễu 色sắc 境cảnh 唯duy 識thức 。

承thừa 上thượng 以dĩ 夢mộng 覺giác 相tương 違vi 難nạn/nan 唯duy 識thức 。 即tức 以dĩ 覺giác 夢mộng 不bất 違vi 答đáp 唯duy 識thức 也dã 。 初sơ 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 問vấn 。 次thứ 大Đại 乘Thừa 答đáp 難nạn/nan 。 牒điệp 前tiền 難nạn/nan 云vân 。 汝nhữ 謂vị 覺giác 時thời 境cảnh 色sắc 。 皆giai 如như 夢mộng 境cảnh 不bất 離ly 唯duy 識thức 。 法pháp 喻dụ 似tự 齊tề 。 我ngã 謂vị 法pháp 喻dụ 不bất 齊tề 。 何hà 則tắc 。 若nhược 覺giác 時thời 色sắc 皆giai 如như 夢mộng 。 境cảnh 不bất 離ly 識thức 者giả 。 如như 從tùng 夢mộng 覺giác 。 知tri 彼bỉ 唯duy 心tâm 。 則tắc 正chánh 當đương 覺giác 時thời 。 應ưng 知tri 唯duy 識thức 。 何hà 故cố 覺giác 時thời 。 于vu 自tự 色sắc 境cảnh 。 不bất 知tri 唯duy 識thức 耶da 。 此thử 葢# 不bất 喻dụ 白bạch 日nhật 之chi 覺giác 。 即tức 黑hắc 夜dạ 之chi 夢mộng 。 竟cánh 以dĩ 覺giác 為vi 覺giác 矣hĩ 。 故cố 答đáp 云vân 。 我ngã 謂vị 覺giác 夢mộng 正chánh 齊tề 。 何hà 則tắc 。 如như 夢mộng 未vị 覺giác 。 不bất 能năng 自tự 知tri 。 夢mộng 境cảnh 唯duy 心tâm 。 要yếu 至chí 覺giác 時thời 。 方phương 能năng 追truy 覺giác 夢mộng 境cảnh 唯duy 識thức 。 真chân 覺giác 之chi 時thời 。 境cảnh 色sắc 亦diệc 爾nhĩ 。 未vị 得đắc 真Chân 如Như 智trí 覺giác 。 不bất 能năng 自tự 知tri 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 至Chí 真Chân 覺giác 時thời 。 亦diệc 能năng 追truy 覺giác 所sở 緣duyên 唯duy 識thức 。 未vị 得đắc 真chân 覺giác 。 恆hằng 處xứ 夢mộng 中trung 。 則tắc 夢mộng 時thời 固cố 夢mộng 。 醒tỉnh 覺giác 亦diệc 孰thục 非phi 夢mộng 耶da 。 故cố 佛Phật 說thuyết 為vi 生sanh 死tử 長trường 夜dạ 。 由do 斯tư 未vị 了liễu 色sắc 境cảnh 唯duy 識thức 。 則tắc 其kỳ 法pháp 喻dụ 。 亦diệc 何hà 不bất 齊tề 之chi 有hữu 。

○# 七thất 答đáp 外ngoại 取thủ 他tha 心tâm 難nạn/nan 。

外ngoại 色sắc 實thật 無vô 。 可khả 非phi 內nội 識thức 境cảnh 。 他tha 心tâm 實thật 有hữu 。 寧ninh 非phi 自tự 所sở 緣duyên 。 誰thùy 說thuyết 他tha 心tâm 非phi 自tự 識thức 境cảnh 。 但đãn 不bất 說thuyết 彼bỉ 是thị 親thân 所sở 緣duyên 。 謂vị 識thức 生sanh 時thời 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 非phi 如như 手thủ 等đẳng 親thân 執chấp 外ngoại 物vật 。 日nhật 等đẳng 舒thư 光quang 親thân 照chiếu 外ngoại 境cảnh 。 但đãn 如như 鏡kính 等đẳng 似tự 外ngoại 境cảnh 現hiện 。 名danh 了liễu 他tha 心tâm 。 非phi 親thân 能năng 了liễu 。 親thân 所sở 了liễu 者giả 。 謂vị 自tự 所sở 變biến 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 能năng 取thủ 餘dư 法pháp 。 但đãn 識thức 生sanh 時thời 。 似tự 彼bỉ 相tương/tướng 現hiện 。 名danh 取thủ 彼bỉ 物vật 。 如như 緣duyên 他tha 心tâm 。 色sắc 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。

以dĩ 外ngoại 取thủ 他tha 心tâm 難nạn/nan 唯duy 識thức 。 即tức 以dĩ 能năng 了liễu 他tha 心tâm 答đáp 唯duy 識thức 也dã 。 初sơ 小Tiểu 乘Thừa 難nạn/nan 問vấn 。 次thứ 大Đại 乘Thừa 答đáp 難nạn/nan 。 難nạn/nan 中trung 先tiên 縱túng/tung 後hậu 奪đoạt 。 承thừa 上thượng 縱túng/tung 云vân 。 汝nhữ 言ngôn 心tâm 外ngoại 之chi 色sắc 實thật 無vô 。 唯duy 內nội 識thức 境cảnh 。 可khả 非phi 內nội 識thức 境cảnh 耶da 。 奪đoạt 云vân 。 且thả 如như 他tha 心tâm 實thật 有hữu 。 寧ninh 非phi 自tự 識thức 所sở 緣duyên 。 意ý 謂vị 若nhược 此thử 人nhân 心tâm 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 著trước 。 即tức 離ly 此thử 人nhân 心tâm 別biệt 有hữu 他tha 心tâm 為vi 境cảnh 。 若nhược 此thử 人nhân 心tâm 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 不bất 著trước 者giả 。 即tức 有hữu 境cảnh 而nhi 不bất 緣duyên 。 緣duyên 著trước 即tức 乖quai 唯duy 識thức 。 不bất 著trước 則tắc 何hà 成thành 他tha 心tâm 智trí 耶da 。 答đáp 中trung 初sơ 標tiêu 二nhị 釋thích 三tam 證chứng 。 標tiêu 答đáp 云vân 。 誰thùy 說thuyết 他tha 心tâm 非phi 自tự 識thức 境cảnh 。 但đãn 不bất 說thuyết 彼bỉ 是thị 親thân 所sở 緣duyên 耳nhĩ 。 是thị 自tự 識thức 境cảnh 。 非phi 親thân 所sở 緣duyên 者giả 。 謂vị 此thử 人nhân 心tâm 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 。 識thức 生sanh 之chi 時thời 。 託thác 他tha 人nhân 心tâm 為vi 本bổn 質chất 。 變biến 起khởi 相tương/tướng 分phần/phân 當đương 情tình 。 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 非phi 如như 手thủ 等đẳng 親thân 執chấp 外ngoại 物vật 。 日nhật 等đẳng 舒thư 光quang 親thân 照chiếu 外ngoại 境cảnh 。 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 時thời 。 但đãn 如như 鏡kính 中trung 影ảnh 。 似tự 外ngoại 質chất 現hiện 。 鏡kính 像tượng 無vô 實thật 作tác 用dụng 。 然nhiên 非phi 無vô 他tha 人nhân 心tâm 體thể 。 故cố 名danh 了liễu 他tha 心tâm 。 即tức 知tri 他tha 心tâm 相tương/tướng 分phần/phân 。 不bất 離ly 自tự 心tâm 。 亦diệc 是thị 唯duy 識thức 。 但đãn 非phi 親thân 能năng 了liễu 耳nhĩ 。 親thân 所sở 了liễu 者giả 。 謂vị 自tự 識thức 變biến 。 如như 解giải 深thâm 密mật 經kinh 意ý 云vân 。 能năng 取thủ 是thị 心tâm 。 所sở 取thủ 亦diệc 心tâm 。 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 能năng 取thủ 餘dư 法pháp 。 而nhi 有hữu 所sở 緣duyên 相tương/tướng 現hiện 者giả 。 但đãn 自tự 識thức 生sanh 時thời 。 似tự 彼bỉ 相tương/tướng 現hiện 耳nhĩ 。 如như 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 。 但đãn 託thác 他tha 人nhân 心tâm 為vi 本bổn 質chất 。 自tự 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 。 而nhi 非phi 親thân 緣duyên 。 則tắc 緣duyên 他tha 人nhân 浮phù 塵trần 根căn 相tướng 分phần/phân 色sắc 。 亦diệc 但đãn 託thác 為vi 本bổn 質chất 。 自tự 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 。 亦diệc 不bất 親thân 得đắc 。 如như 自tự 身thân 眼nhãn 識thức 緣duyên 第đệ 八bát 識thức 所sở 變biến 器khí 世thế 間gian 色sắc 時thời 。 亦diệc 但đãn 托thác 為vi 質chất 。 亦diệc 不bất 得đắc 親thân 耳nhĩ 等đẳng 四tứ 識thức 緣duyên 本bổn 識thức 所sở 變biến 聲thanh 等đẳng 亦diệc 然nhiên 也dã 。 豈khởi 了liễu 取thủ 他tha 心tâm 。 違vi 唯duy 識thức 耶da 。

○# 八bát 答đáp 異dị 境cảnh 非phi 識thức 難nạn/nan 。

既ký 有hữu 異dị 境cảnh 。 何hà 名danh 唯duy 識thức 。 竒# 哉tai 固cố 執chấp 。 觸xúc 處xứ 生sanh 疑nghi 。 豈khởi 唯duy 識thức 教giáo 。 但đãn 說thuyết 一nhất 識thức 。 不bất 爾nhĩ 。 如như 何hà 。 汝nhữ 應ưng 諦đế 聽thính 。 若nhược 唯duy 一nhất 識thức 。 寧ninh 有hữu 十thập 方phương 凢# 聖thánh 尊tôn 卑ty 因nhân 果quả 等đẳng 別biệt 。 誰thùy 為vi 誰thùy 說thuyết 。 何hà 法pháp 何hà 求cầu 。 故cố 唯duy 識thức 言ngôn 。 有hữu 深thâm 意ý 趣thú 。 識thức 言ngôn 總tổng 顯hiển 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 各các 有hữu 八bát 識thức 六lục 位vị 心tâm 所sở 。 所sở 變biến 相tương 見kiến 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 及cập 彼bỉ 空không 理lý 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 識thức 自tự 相tương/tướng 故cố 。 識thức 相tương 應ứng 故cố 。 二nhị 所sở 變biến 故cố 。 三tam 分phần/phân 位vị 故cố 。 四tứ 實thật 性tánh 故cố 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 皆giai 不bất 離ly 識thức 。 總tổng 立lập 識thức 名danh 。 唯duy 言ngôn 但đãn 遮già 愚ngu 夫phu 所sở 執chấp 定định 離ly 諸chư 識thức 實thật 有hữu 色sắc 等đẳng 。 若nhược 如như 是thị 知tri 。 唯duy 識thức 教giáo 意ý 。 便tiện 能năng 無vô 倒đảo 。 善thiện [備-用+冉]# 資tư 糧lương 。 速tốc 入nhập 法pháp 空không 。 證chứng 無vô 上thượng 覺giác 。 救cứu 拔bạt 含hàm 識thức 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 非phi 全toàn 撥bát 無vô 惡ác 取thủ 空không 者giả 。 違vi 背bội 教giáo 理lý 。 能năng 成thành 是thị 事sự 。 故cố 定định 應ưng 信tín 。 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。

此thử 以dĩ 異dị 境cảnh 難nạn/nan 非phi 唯duy 識thức 。 即tức 以dĩ 境cảnh 非phi 一nhất 人nhân 答đáp 是thị 唯duy 識thức 也dã 。 初sơ 正chánh 難nạn/nan 。 二nhị 責trách 難nạn/nan 。 三tam 重trùng 問vấn 。 四tứ 斥xích 過quá 。 五ngũ 正chánh 釋thích 。 六lục 勸khuyến 信tín 。 小Tiểu 乘Thừa 承thừa 上thượng 難nạn/nan 云vân 。 既ký 言ngôn 此thử 人nhân 緣duyên 他tha 人nhân 心tâm 時thời 。 託thác 他tha 人nhân 心tâm 為vi 本bổn 質chất 。 自tự 變biến 相tương/tướng 分phần/phân 緣duyên 者giả 。 即tức 相tương/tướng 分phần/phân 不bất 離ly 此thử 人nhân 心tâm 。 是thị 唯duy 識thức 義nghĩa 。 若nhược 他tha 人nhân 心tâm 本bổn 質chất 緣duyên 不bất 著trước 者giả 。 即tức 離ly 此thử 人nhân 心tâm 外ngoại 有hữu 他tha 人nhân 心tâm 。 既ký 有hữu 異dị 境cảnh 。 何hà 成thành 唯duy 識thức 。 葢# 以dĩ 離ly 此thử 人nhân 心tâm 外ngoại 有hữu 他tha 人nhân 心tâm 。 即tức 為vi 異dị 境cảnh 。 是thị 謂vị 唯duy 識thức 者giả 。 唯duy 說thuyết 一nhất 人nhân 之chi 識thức 矣hĩ 。 故cố 責trách 云vân 竒# 哉tai 固cố 執chấp 。 觸xúc 處xứ 生sanh 疑nghi 。 雖tuy 本bổn 質chất 離ly 自tự 識thức 有hữu 。 然nhiên 不bất 離ly 他tha 人nhân 能năng 變biến 之chi 心tâm 。 不bất 違vi 唯duy 識thức 。 若nhược 離ly 自tự 心tâm 即tức 非phi 唯duy 識thức 者giả 。 豈khởi 唯duy 識thức 教giáo 唯duy 說thuyết 一nhất 人nhân 之chi 識thức 耶da 。 問vấn 云vân 。 不bất 說thuyết 一nhất 人nhân 之chi 識thức 。 說thuyết 將tương 如như 何hà 。 誡giới 聽thính 而nhi 斥xích 過quá 云vân 。 汝nhữ 應ưng 諦đế 聽thính 。 若nhược 聖thánh 教giáo 唯duy 說thuyết 一nhất 人nhân 之chi 識thức 者giả 。 寧ninh 有hữu 六lục 凢# 四tứ 聖thánh 。 尊tôn 卑ty 因nhân 果quả 等đẳng 別biệt 。 若nhược 無vô 佛Phật 者giả 。 眾chúng 生sanh 何hà 求cầu 。 若nhược 無vô 凢# 夫phu 。 佛Phật 為vi 誰thùy 說thuyết 。 如như 是thị 等đẳng 事sự 。 皆giai 不bất 成thành 就tựu 。 其kỳ 過quá 可khả 勝thắng 道đạo 哉tai 。 乃nãi 正chánh 釋thích 云vân 。 故cố 唯duy 識thức 之chi 言ngôn 。 有hữu 深thâm 意ý 趣thú 總tổng 顯hiển 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 各các 有hữu 八bát 識thức 。 識thức 自tự 性tánh 故cố 。 六lục 位vị 心tâm 所sở 。 識thức 相tương 應ứng 故cố 。 所sở 變biến 相tương 見kiến 。 二nhị 所sở 變biến 故cố 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 即tức 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 是thị 前tiền 三tam 分phần/phân 位vị 故cố 。 及cập 彼bỉ 空không 理lý 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 即tức 前tiền 四tứ 之chi 實thật 性tánh 故cố 。 如như 是thị 百bách 法pháp 。 皆giai 不bất 離ly 識thức 總tổng 立lập 識thức 名danh 。 唯duy 言ngôn 但đãn 遮già 愚ngu 夫phu 所sở 執chấp 定định 離ly 諸chư 識thức 外ngoại 實thật 色sắc 等đẳng 。 不bất 遮già 內nội 識thức 所sở 變biến 。 不bất 離ly 諸chư 識thức 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 。 復phục 勸khuyến 信tín 云vân 。 若nhược 如như 是thị 了liễu 知tri 。 唯duy 識thức 教giáo 意ý 。 便tiện 能năng 無vô 倒đảo 。 善thiện 備bị 資tư 糧lương 。 速tốc 入nhập 法pháp 空không 。 證chứng 無vô 上thượng 覺giác 而nhi 自tự 利lợi 。 救cứu 拔bạt 含hàm 識thức 。 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 而nhi 利lợi 他tha 。 非phi 全toàn 撥bát 無vô 惡ác 取thủ 空không 者giả 。 違vi 背bội 教giáo 理lý 。 能năng 成thành 是thị 二nhị 利lợi 之chi 事sự 也dã 。 故cố 定định 應ưng 信tín 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 。 安an 得đắc 謂vị 有hữu 異dị 境cảnh 而nhi 難nạn/nan 唯duy 識thức 耶da 。 以dĩ 上thượng 第đệ 三tam 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản 竟cánh 。 連liên 前tiền 所sở 變biến 唯duy 識thức 中trung 四tứ 科khoa 內nội 。 第đệ 一nhất 正chánh 明minh 我ngã 法pháp 唯duy 識thức 竟cánh 。

○# 二nhị 料liệu 簡giản 分phân 別biệt 唯duy 識thức (# 二nhị )# 。 初sơ 本bổn 論luận 二nhị 論luận 釋thích 。

○# 初sơ 本bổn 論luận 。

若nhược 唯duy 有hữu 識thức 。 都đô 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 何hà 而nhi 生sanh 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 頌tụng 曰viết 。

由do 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 。 如như 是thị 如như 是thị 變biến 。 以dĩ 展triển 轉chuyển 力lực 故cố 。 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 生sanh 。

亦diệc 可khả 此thử 是thị 小Tiểu 乘Thừa 于vu 九cửu 難nạn/nan 之chi 後hậu 。 總tổng 申thân 一nhất 難nạn/nan 。 大Đại 乘Thừa 舉cử 頌tụng 為vi 答đáp 也dã 。

○# 二nhị 論luận 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 畧lược 釋thích 二nhị 廣quảng 釋thích 。

○# 初sơ 畧lược 釋thích (# 五ngũ )# 。 初sơ 釋thích 首thủ 句cú 二nhị 釋thích 次thứ 句cú 三tam 釋thích 三tam 句cú 四tứ 釋thích 四tứ 句cú 五ngũ 總tổng 釋thích 意ý 。

○# 初sơ 釋thích 首thủ 句cú 。

論luận 曰viết 。 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 。 謂vị 本bổn 識thức 中trung 能năng 生sanh 自tự 果quả 功công 能năng 差sai 別biệt 。 此thử 生sanh 等đẳng 流lưu 異dị 熟thục 士sĩ 用dụng 增tăng 上thượng 果quả 故cố 。 名danh 一nhất 切thiết 種chủng 。 除trừ 離ly 繫hệ 者giả 。 非phi 種chủng 生sanh 故cố 。 彼bỉ 雖tuy 可khả 證chứng 。 而nhi 非phi 種chủng 果quả 。 要yếu 現hiện 起khởi 道đạo 斷đoạn 結kết 得đắc 故cố 。 有hữu 展triển 轉chuyển 義nghĩa 。 非phi 此thử 所sở 說thuyết 。 此thử 說thuyết 能năng 生sanh 分phân 別biệt 種chủng 故cố 。 此thử 識thức 為vi 體thể 。 故cố 立lập 識thức 名danh 。 種chủng 離ly 本bổn 識thức 無vô 別biệt 性tánh 故cố 。 種chủng 識thức 二nhị 言ngôn 。 簡giản 非phi 種chủng 識thức 。 有hữu 識thức 非phi 種chủng 。 種chủng 非phi 識thức 故cố 。 又hựu 種chủng 識thức 言ngôn 。 顯hiển 識thức 中trung 種chủng 。 非phi 持trì 種chủng 識thức 。 後hậu 當đương 說thuyết 故cố 。

初sơ 總tổng 釋thích 下hạ 四tứ 字tự 。 次thứ 別biệt 釋thích 下hạ 三tam 字tự 。 三tam 釋thích 除trừ 離ly 繫hệ 果quả 。 四tứ 單đơn 釋thích 一nhất 識thức 字tự 。 五ngũ 簡giản 顯hiển 釋thích 識thức 種chủng 。 釋thích 四tứ 字tự 者giả 。 本bổn 識thức 。 謂vị 第đệ 八bát 。 是thị 釋thích 識thức 字tự 。 能năng 生sanh 自tự 果quả 功công 能năng 。 是thị 釋Thích 種chủng 字tự 。 差sai 別biệt 是thị 釋thích 一nhất 切thiết 。 謂vị 第đệ 八bát 識thức 中trung 一nhất 切thiết 種chủng 。 曰viết 一nhất 切thiết 種chủng 識thức 也dã 。 別biệt 釋thích 三tam 字tự 者giả 。 此thử 功công 能năng 生sanh 等đẳng 流lưu 同đồng 因nhân 之chi 果quả 。 生sanh 異dị 熟thục 異dị 因nhân 之chi 果quả 。 生sanh 士sĩ 用dụng 因nhân 果quả 俱câu 有hữu 之chi 果quả 。 生sanh 增tăng 上thượng 助trợ 因nhân 共cộng 感cảm 之chi 果quả 。 所sở 生sanh 之chi 果quả 既ký 多đa 。 能năng 生sanh 之chi 因nhân 非phi 一nhất 。 曰viết 一nhất 切thiết 種chủng 也dã 。 釋thích 除trừ 離ly 繫hệ 果quả 者giả 。 一nhất 正chánh 釋thích 除trừ 意ý 。 二nhị 釋thích 通thông 難nạn/nan 果quả 。 三tam 釋thích 通thông 難nạn/nan 種chủng 。 除trừ 意ý 者giả 。 約ước 所sở 生sanh 現hiện 果quả 。 顯hiển 能năng 生sanh 種chủng 因nhân 。 離ly 繫hệ 既ký 非phi 分phân 別biệt 種chủng 生sanh 。 將tương 何hà 所sở 顯hiển 。 故cố 除trừ 之chi 也dã 。 通thông 難nạn/nan 果quả 者giả 。 難nạn/nan 云vân 。 離ly 繫hệ 可khả 證chứng 。 豈khởi 非phi 是thị 果quả 。 曰viết 非phi 種chủng 生sanh 之chi 果quả 者giả 何hà 。 通thông 云vân 。 彼bỉ 雖tuy 可khả 證chứng 。 非phi 分phân 別biệt 種chủng 家gia 之chi 果quả 。 要yếu 現hiện 起khởi 真chân 無vô 漏lậu 道Đạo 。 斷đoạn 盡tận 結kết 惑hoặc 而nhi 後hậu 得đắc 此thử 果quả 故cố 也dã 。 復phục 難nạn/nan 云vân 。 此thử 現hiện 起khởi 道đạo 豈khởi 非phi 種chủng 生sanh 。 曰viết 不bất 從tùng 種chủng 生sanh 者giả 又hựu 何hà 也dã 。 答đáp 。 此thử 雖tuy 從tùng 種chủng 生sanh 。 望vọng 于vu 彼bỉ 果quả 有hữu 展triển 轉chuyển 義nghĩa 。 然nhiên 非phi 此thử 中trung 正chánh 意ý 所sở 說thuyết 。 此thử 說thuyết 能năng 生sanh 分phân 別biệt 種chủng 。 彼bỉ 是thị 無vô 漏lậu 清thanh 淨tịnh 種chủng 故cố 也dã 。 單đơn 釋thích 識thức 字tự 者giả 。 識thức 為vi 種chủng 體thể 性tánh 。 種chủng 為vi 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 以dĩ 種chủng 離ly 本bổn 識thức 。 無vô 有hữu 別biệt 性tánh 。 故cố 立lập 識thức 名danh 也dã 。 簡giản 顯hiển 釋Thích 種chủng 識thức 者giả 。 種chủng 識thức 二nhị 字tự 合hợp 說thuyết 。 簡giản 非phi 種chủng 識thức 。 以dĩ 現hiện 識thức 名danh 識thức 而nhi 非phi 種chủng 。 種chủng 子tử 名danh 種chủng 而nhi 非phi 識thức 。 今kim 簡giản 非phi 彼bỉ 。 故cố 名danh 種chủng 識thức 。 亦diệc 可khả 識thức 非phi 種chủng 。 簡giản 前tiền 七thất 。 種chủng 非phi 識thức 。 簡giản 外ngoại 種chủng 。 又hựu 種chủng 識thức 二nhị 言ngôn 。 顯hiển 本bổn 識thức 中trung 所sở 持trì 之chi 種chủng 。 非phi 顯hiển 能năng 持trì 。 種chủng 子tử 之chi 識thức 。 後hậu 當đương 說thuyết 故cố 。 指chỉ 下hạ 因nhân 緣duyên 中trung 廣quảng 說thuyết 種chủng 子tử 五ngũ 果quả 之chi 義nghĩa 。 亦diệc 見kiến 後hậu 文văn 。

○# 二nhị 釋thích 次thứ 句cú 。

此thử 識thức 中trung 種chủng 。 餘dư 緣duyên 助trợ 故cố 。 即tức 便tiện 如như 是thị 如như 是thị 轉chuyển 變biến 。 謂vị 從tùng 生sanh 位vị 轉chuyển 至chí 熟thục 時thời 。 顯hiển 變biến 種chủng 多đa 。 重trọng/trùng 言ngôn 如như 是thị 。 謂vị 一nhất 切thiết 種chủng 。 攝nhiếp 三tam 熏huân 習tập 共cộng 不bất 共cộng 等đẳng 識thức 種chủng 盡tận 故cố 。

餘dư 緣duyên 助trợ 故cố 。 原nguyên 如như 是thị 如như 是thị 。 轉chuyển 變biến 之chi 由do 也dã 。 謂vị 識thức 中trung 種chủng 。 得đắc 現hiện 識thức 等đẳng 餘dư 緣duyên 輔phụ 助trợ 之chi 力lực 。 即tức 從tùng 生sanh 位vị 轉chuyển 至chí 熟thục 時thời 。 明minh 如như 是thị 如như 是thị 。 轉chuyển 變biến 之chi 相tướng 也dã 。 又hựu 顯hiển 變biến 種chủng 多đa 故cố 。 重trọng/trùng 言ngôn 如như 是thị 。 謂vị 一nhất 切thiết 種chủng 三tam 字tự 。 攝nhiếp 名danh 言ngôn 我ngã 執chấp 有hữu 支chi 三tam 熏huân 習tập 。 及cập 共cộng 種chủng 不bất 共cộng 種chủng 等đẳng 識thức 種chủng 皆giai 盡tận 故cố 也dã 。

○# 三tam 釋thích 三tam 句cú 。

展triển 轉chuyển 力lực 者giả 。 謂vị 八bát 現hiện 識thức 。 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 相tương 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 彼bỉ 皆giai 互hỗ 有hữu 相tương 助trợ 力lực 故cố 。

互hỗ 有hữu 相tương 助trợ 。 正chánh 展triển 轉chuyển 力lực 也dã 。 彼bỉ 皆giai 互hỗ 有hữu 者giả 。 現hiện 識thức 相tương 應ứng 相tương 見kiến 。 望vọng 于vu 種chủng 子tử 。 皆giai 有hữu 助trợ 力lực 。 曰viết 展triển 轉chuyển 。 亦diệc 可khả 此thử 現hiện 助trợ 彼bỉ 種chủng 。 彼bỉ 現hiện 助trợ 此thử 種chủng 。 亦diệc 曰viết 展triển 轉chuyển 。

○# 四tứ 釋thích 四tứ 句cú 。

即tức 現hiện 識thức 等đẳng 。 總tổng 名danh 分phân 別biệt 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 分phân 別biệt 類loại 多đa 。 故cố 言ngôn 彼bỉ 彼bỉ 。

即tức 現hiện 識thức 等đẳng 總tổng 名danh 分phân 別biệt 者giả 。 即tức 從tùng 種chủng 所sở 生sanh 八bát 種chủng 現hiện 行hành 識thức 及cập 心tâm 所sở 等đẳng 。 總tổng 名danh 分phân 別biệt 也dã 。 虚# 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 出xuất 總tổng 名danh 之chi 由do 也dã 。 分phân 別biệt 類loại 多đa 者giả 。 性tánh 界giới 受thọ 地địa 現hiện 比tỉ 量lượng 等đẳng 。 其kỳ 類loại 實thật 繁phồn 。 故cố 言ngôn 彼bỉ 彼bỉ 。

○# 五ngũ 總tổng 釋thích 意ý 。

此thử 頌tụng 意ý 說thuyết 雖tuy 無vô 外ngoại 緣duyên 。 由do 本bổn 識thức 中trung 有hữu 一nhất 切thiết 種chủng 轉chuyển 變biến 差sai 別biệt 。 及cập 以dĩ 現hiện 行hành 八bát 種chủng 識thức 等đẳng 。 展triển 轉chuyển 力lực 故cố 。 彼bỉ 彼bỉ 分phân 別biệt 而nhi 亦diệc 得đắc 生sanh 。 何hà 假giả 外ngoại 緣duyên 方phương 起khởi 分phân 別biệt 。 諸chư 淨tịnh 法pháp 起khởi 。 應ưng 知tri 亦diệc 然nhiên 。 淨tịnh 種chủng 現hiện 行hành 為vi 緣duyên 生sanh 故cố 。

此thử 總tổng 顯hiển 頌tụng 意ý 以dĩ 答đáp 也dã 。 意ý 謂vị 汝nhữ 難nạn/nan 無vô 外ngoại 緣duyên 。 識thức 如như 何hà 生sanh 。 不bất 知tri 雖tuy 無vô 外ngoại 緣duyên 。 而nhi 以dĩ 本bổn 識thức 多đa 種chủng 。 現hiện 識thức 多đa 助trợ 。 變biến 多đa 分phần 別biệt 。 何hà 假giả 外ngoại 緣duyên 而nhi 方phương 生sanh 耶da 。 染nhiễm 既ký 如như 此thử 。 諸chư 淨tịnh 法pháp 起khởi 。 淨tịnh 種chủng 現hiện 行hành 。 緣duyên 生sanh 亦diệc 然nhiên 。

○# 二nhị 廣quảng 釋thích (# 二nhị )# 。 初sơ 問vấn 答đáp 標tiêu 數số 二nhị 詳tường 釋thích 緣duyên 生sanh 。

○# 初sơ 問vấn 答đáp 標tiêu 數số 。

所sở 說thuyết 種chủng 現hiện 緣duyên 生sanh 分phân 別biệt 。 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 此thử 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 。 緣duyên 且thả 有hữu 四tứ 。

問vấn 意ý 謂vị 前tiền 答đáp 種chủng 現hiện 俱câu 可khả 為vi 緣duyên 。 能năng 生sanh 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 然nhiên 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 此thử 緣duyên 生sanh 起khởi 。 何hà 法pháp 為vi 何hà 緣duyên 之chi 相tướng 。 下hạ 答đáp 中trung 種chủng 現hiện 雖tuy 皆giai 因nhân 緣duyên 。 而nhi 餘dư 之chi 三tam 緣duyên 。 不bất 離ly 現hiện 行hành 。 即tức 種chủng 現hiện 為vi 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 也dã 。

○# 二nhị 詳tường 釋thích 緣duyên 生sanh (# 三tam )# 。 初sơ 且thả 明minh 四tứ 緣duyên 二nhị 旁bàng 論luận 十thập 因nhân 三tam 正chánh 論luận 緣duyên 生sanh 。

○# 初sơ 且thả 明minh 四tứ 緣duyên (# 四tứ )# 。 初sơ 明minh 親thân 因nhân 緣duyên 二nhị 明minh 無vô 間gian 緣duyên 三Tam 明Minh 所sở 緣duyên 緣duyên 四tứ 明minh 增tăng 上thượng 緣duyên 。

○# 初sơ 明minh 親thân 因nhân 緣duyên 。

一nhất 因nhân 緣duyên 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 親thân 辦biện 自tự 果quả 。 此thử 體thể 有hữu 二nhị 。 一nhất 種chủng 子tử 。 二nhị 現hiện 行hành 。 種chủng 子tử 者giả 。 謂vị 本bổn 識thức 中trung 善thiện 染nhiễm 無vô 記ký 諸chư 界giới 地địa 等đẳng 功công 能năng 差sai 別biệt 。 能năng 引dẫn 次thứ 後hậu 自tự 類loại 功công 能năng 。 及cập 起khởi 同đồng 時thời 自tự 類loại 現hiện 果quả 。 此thử 唯duy 望vọng 彼bỉ 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 。 現hiện 行hành 者giả 。 謂vị 七thất 轉chuyển 識thức 。 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 所sở 變biến 相tương 見kiến 性tánh 界giới 地địa 等đẳng 。 除trừ 佛Phật 果Quả 善thiện 。 極cực 劣liệt 無vô 記ký 。 餘dư 熏huân 本bổn 識thức 生sanh 自tự 類loại 種chủng 。 此thử 唯duy 望vọng 彼bỉ 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 。 第đệ 八bát 心tâm 品phẩm 無vô 所sở 熏huân 故cố 。 非phi 簡giản 所sở 依y 獨độc 能năng 熏huân 故cố 。 極cực 微vi 圓viên 故cố 不bất 熏huân 成thành 種chủng 。 現hiện 行hành 同đồng 類loại 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 皆giai 非phi 因nhân 緣duyên 。 自tự 種chủng 生sanh 故cố 。 一nhất 切thiết 異dị 類loại 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 。 不bất 親thân 生sanh 故cố 。 有hữu 說thuyết 異dị 類loại 同đồng 類loại 現hiện 行hành 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 。 應ưng 知tri 假giả 說thuyết 。 或hoặc 隨tùy 轉chuyển 門môn 。 有hữu 唯duy 說thuyết 種chủng 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 。 彼bỉ 依y 顯hiển 勝thắng 。 非phi 盡tận 理lý 說thuyết 。 聖thánh 說thuyết 轉chuyển 識thức 與dữ 阿a 頼# 耶da 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。

初sơ 標tiêu 列liệt 名danh 體thể 。 二nhị 解giải 釋thích 因nhân 緣duyên 。 三tam 簡giản 非phi 因nhân 緣duyên 。 因nhân 緣duyên 者giả 。 感cảm 果quả 曰viết 因nhân 。 助trợ 生sanh 曰viết 緣duyên 。 親thân 辦biện 自tự 果quả 。 有hữu 助trợ 生sanh 義nghĩa 。 因nhân 即tức 是thị 緣duyên 。 曰viết 因nhân 緣duyên 。 有hữu 為vi 者giả 。 有hữu 簡giản 無vô 體thể 法pháp 。 為vi 表biểu 有hữu 作tác 用dụng 。 大đại 約ước 除trừ 法Pháp 界Giới 外ngoại 。 餘dư 色sắc 心tâm 等đẳng 。 並tịnh 屬thuộc 有hữu 為vi 。 種chủng 子tử 。 謂vị 本bổn 識thức 中trung 。 三tam 性tánh 三tam 界giới 九cửu 地địa 等đẳng 差sai 別biệt 功công 能năng 名danh 種chủng 子tử 。 即tức 一nhất 切thiết 種chủng 也dã 。 能năng 引dẫn 次thứ 後hậu 功công 能năng 。 即tức 種chủng 生sanh 種chủng 。 及cập 起khởi 同đồng 時thời 自tự 類loại 現hiện 果quả 。 即tức 種chủng 生sanh 現hiện 。 此thử 唯duy 望vọng 彼bỉ 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 者giả 。 此thử 指chỉ 差sai 別biệt 功công 能năng 。 彼bỉ 指chỉ 次thứ 後hậu 自tự 類loại 功công 能năng 。 及cập 同đồng 時thời 自tự 類loại 現hiện 果quả 。 種chủng 引dẫn 種chủng 是thị 異dị 時thời 。 種chủng 生sanh 現hiện 是thị 同đồng 時thời 故cố 。 現hiện 行hành 者giả 。 謂vị 七thất 轉chuyển 識thức 與dữ 彼bỉ 相tương 應ứng 心tâm 所sở 。 及cập 所sở 變biến 相tương 見kiến 性tánh 界giới 地địa 等đẳng 。 差sai 別biệt 諸chư 法pháp 。 皆giai 名danh 現hiện 行hành 。 即tức 此thử 差sai 別biệt 現hiện 行hành 。 唯duy 除trừ 佛Phật 果Quả 善thiện 轉chuyển 識thức 等đẳng 。 及cập 三tam 性tánh 中trung 極cực 劣liệt 無vô 記ký 。 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 。 熏huân 根căn 本bổn 識thức 生sanh 自tự 類loại 種chủng 。 此thử 轉chuyển 識thức 等đẳng 。 望vọng 彼bỉ 自tự 類loại 種chủng 是thị 因nhân 緣duyên 性tánh 。 恐khủng 問vấn 。 何hà 為vi 前tiền 七thất 及cập 彼bỉ 相tương 應ứng 。 只chỉ 熏huân 本bổn 識thức 。 不bất 言ngôn 本bổn 識thức 心tâm 所sở 。 釋thích 云vân 。 以dĩ 第đệ 八bát 心tâm 品phẩm 。 非phi 所sở 熏huân 故cố 。 恐khủng 又hựu 問vấn 云vân 。 性tánh 界giới 地địa 等đẳng 。 唯duy 是thị 所sở 依y 。 何hà 亦diệc 能năng 熏huân 。 釋thích 云vân 。 能năng 所sở 依y 法pháp 。 皆giai 是thị 能năng 熏huân 。 非phi 是thị 簡giản 去khứ 所sở 依y 界giới 地địa 非phi 能năng 熏huân 。 獨độc 取thủ 能năng 依y 七thất 轉chuyển 識thức 等đẳng 為vi 能năng 熏huân 故cố 。 恐khủng 更cánh 問vấn 云vân 。 能năng 熏huân 法pháp 中trung 何hà 除trừ 佛Phật 果Quả 。 及cập 極cực 劣liệt 無vô 記ký 。 釋thích 云vân 。 劣liệt 無vô 記ký 。 極cực 微vi 劣liệt 故cố 。 佛Phật 果Quả 善thiện 。 極cực 圓viên 滿mãn 故cố 。 因nhân 此thử 二nhị 法pháp 不bất 熏huân 成thành 種chủng 。 是thị 以dĩ 除trừ 之chi 耳nhĩ 。 簡giản 非phi 因nhân 緣duyên 者giả 。 心tâm 現hiện 望vọng 心tâm 現hiện 。 色sắc 現hiện 望vọng 色sắc 現hiện 。 曰viết 同đồng 類loại 。 現hiện 行hành 同đồng 類loại 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 皆giai 非phi 因nhân 緣duyên 。 但đãn 可khả 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 謂vị 現hiện 行hành 從tùng 自tự 種chủng 子tử 生sanh 。 非phi 現hiện 行hành 生sanh 現hiện 行hành 故cố 也dã 。 如như 宗tông 鏡kính 云vân 。 種chủng 引dẫn 種chủng 。 名danh 親thân 因nhân 緣duyên 。 前tiền 念niệm 已dĩ 滅diệt 。 後hậu 念niệm 已dĩ 生sanh 。 即tức 前tiền 念niệm 體thể 。 親thân 引dẫn 後hậu 念niệm 故cố 也dã 。 現hiện 引dẫn 現hiện 。 亦diệc 是thị 前tiền 念niệm 。 親thân 引dẫn 後hậu 念niệm 。 名danh 等đẳng 流lưu 者giả 。 為vi 已dĩ 有hữu 種chủng 故cố 。 前tiền 念niệm 種chủng 子tử 。 生sanh 前tiền 念niệm 現hiện 行hành 。 其kỳ 前tiền 念niệm 種chủng 子tử 。 流lưu 至chí 後hậu 來lai 。 還hoàn 生sanh 第đệ 二nhị 念niệm 現hiện 行hành 。 則tắc 知tri 後hậu 念niệm 現hiện 行hành 。 不bất 是thị 前tiền 念niệm 親thân 生sanh 。 故cố 非phi 因nhân 緣duyên 也dã 。 色sắc 現hiện 望vọng 心tâm 現hiện 。 心tâm 現hiện 望vọng 色sắc 現hiện 。 曰viết 異dị 類loại 。 一nhất 切thiết 異dị 類loại 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 亦diệc 非phi 因nhân 緣duyên 。 不bất 親thân 生sanh 故cố 。 但đãn 可khả 為vi 增tăng 上thượng 。 以dĩ 有hữu 助trợ 生sanh 義nghĩa 故cố 耳nhĩ 。 然nhiên 有hữu 說thuyết 同đồng 類loại 異dị 類loại 現hiện 行hành 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 。 應ưng 知tri 是thị 假giả 說thuyết 。 非phi 真chân 說thuyết 。 隨tùy 宜nghi 說thuyết 。 非phi 究cứu 竟cánh 說thuyết 也dã 。 有hữu 唯duy 說thuyết 種chủng 望vọng 現hiện 行hành 為vi 因nhân 緣duyên 。 不bất 許hứa 種chủng 望vọng 種chủng 。 現hiện 望vọng 種chủng 為vi 因nhân 緣duyên 者giả 。 當đương 知tri 種chủng 生sanh 現hiện 。 因nhân 隱ẩn 果quả 現hiện 。 比tỉ 餘dư 二nhị 顯hiển 勝thắng 。 從tùng 顯hiển 勝thắng 說thuyết 。 非phi 為vi 盡tận 理lý 。 何hà 則tắc 。 聖thánh 說thuyết 轉chuyển 識thức 與dữ 阿a 頼# 耶da 。 展triển 轉chuyển 相tương 望vọng 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 如như 炷chú 與dữ 燄diệm 。 展triển 轉chuyển 生sanh 燒thiêu 。 故cố 因nhân 緣duyên 性tánh 。 定định 應ưng 有hữu 二nhị 。 謂vị 種chủng 與dữ 現hiện 。

○# 二nhị 明minh 無vô 間gian 緣duyên (# 三tam )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 料liệu 簡giản 三tam 歷lịch 明minh 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích 。

二nhị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 謂vị 八bát 現hiện 識thức 及cập 彼bỉ 心tâm 所sở 。 前tiền 聚tụ 于vu 後hậu 自tự 類loại 無vô 間gian 等đẳng 而nhi 開khai 導đạo 。 令linh 彼bỉ 定định 生sanh 。

八bát 現hiện 識thức 者giả 。 謂vị 前tiền 聚tụ 八bát 種chủng 現hiện 行hành 識thức 及cập 彼bỉ 八bát 種chủng 現hiện 識thức 心tâm 所sở 。 于vu 後hậu 自tự 類loại 。 平bình 等đẳng 開khai 導đạo 。 令linh 彼bỉ 後hậu 聚tụ 自tự 類loại 。 决# 定định 得đắc 生sanh 。 然nhiên 八bát 現hiện 王vương 所sở 。 是thị 明minh 此thử 緣duyên 體thể 。 顯hiển 色sắc 無vô 為vi 不bất 相tương 應ứng 等đẳng 。 非phi 緣duyên 體thể 也dã 。 前tiền 聚tụ 于vu 後hậu 為vi 緣duyên 。 顯hiển 同đồng 時thời 非phi 緣duyên 。 及cập 後hậu 聚tụ 不bất 可khả 以dĩ 為vi 前tiền 緣duyên 也dã 。 自tự 類loại 者giả 。 如như 眼nhãn 識thức 王vương 所sở 為vi 自tự 類loại 。 對đối 耳nhĩ 識thức 王vương 所sở 便tiện 為vi 他tha 類loại 。 八bát 現hiện 皆giai 然nhiên 。 見kiến 他tha 類loại 不bất 可khả 以dĩ 為vi 緣duyên 也dã 。 無vô 間gian 者giả 。 雖tuy 前tiền 為vi 後hậu 緣duyên 。 中trung 間gian 無vô 有hữu 自tự 類loại 間gian 隔cách 。 等đẳng 者giả 。 能năng 引dẫn 所sở 引dẫn 力lực 用dụng 齊tề 等đẳng 。 謂vị 一nhất 引dẫn 一nhất 聚tụ 。 一nhất 聚tụ 酬thù 一nhất 。 一nhất 聚tụ 引dẫn 一nhất 。 一nhất 酬thù 一nhất 聚tụ 。 一nhất 聚tụ 引dẫn 一nhất 聚tụ 。 一nhất 聚tụ 酬thù 一nhất 聚tụ 。 一nhất 引dẫn 一nhất 法pháp 。 一nhất 法pháp 酬thù 一nhất 。 又hựu 此thử 論luận 緣duyên 。 故cố 兼kiêm 王vương 所sở 。 若nhược 論luận 依y 。 則tắc 單đơn 取thủ 八bát 識thức 心tâm 王vương 。 如như 前tiền 已dĩ 辨biện 。

○# 二nhị 料liệu 簡giản 。

多đa 同đồng 類loại 種chủng 俱câu 時thời 轉chuyển 故cố 。 如như 不bất 相tương 應ứng 。 非phi 此thử 緣duyên 攝nhiếp 。 由do 斯tư 八bát 識thức 非phi 互hỗ 為vi 緣duyên 。 心tâm 所sở 與dữ 心tâm 雖tuy 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 而nhi 相tương 應ứng 故cố 。 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 。 不bất 可khả 施thi 設thiết 。 離ly 別biệt 殊thù 異dị 。 故cố 得đắc 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 入nhập 無vô 餘dư 心tâm 最tối 極cực 微vi 劣liệt 。 無vô 開khai 導đạo 用dụng 。 又hựu 無vô 當đương 起khởi 等đẳng 無vô 間gian 法pháp 。 故cố 非phi 此thử 緣duyên 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 論luận 有hữu 誠thành 說thuyết 。 若nhược 此thử 識thức 等đẳng 無vô 間gian 。 彼bỉ 識thức 等đẳng 决# 定định 生sanh 即tức 說thuyết 此thử 是thị 彼bỉ 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 故cố 。

料liệu 簡giản 于vu 緣duyên 使sử 知tri 所sở 去khứ 取thủ 也dã 。 初sơ 遮già 俱câu 轉chuyển 非phi 緣duyên 。 次thứ 開khai 相tương 應ứng 是thị 緣duyên 。 三tam 簡giản 無vô 餘dư 非phi 緣duyên 。 四tứ 證chứng 無vô 餘dư 非phi 緣duyên 。 同đồng 類loại 者giả 。 以dĩ 心tâm 對đối 色sắc 。 心tâm 與dữ 色sắc 為vi 異dị 。 心tâm 與dữ 心tâm 為vi 同đồng 類loại 也dã 。 多đa 同đồng 類loại 者giả 。 如như 多đa 個cá 眼nhãn 識thức 種chủng 子tử 。 曰viết 多đa 同đồng 類loại 。 乃nãi 至chí 多đa 個cá 意ý 識thức 種chủng 子tử 等đẳng 。 皆giai 多đa 同đồng 類loại 也dã 。 俱câu 時thời 轉chuyển 者giả 。 謂vị 多đa 同đồng 類loại 種chủng 子tử 。 俱câu 時thời 生sanh 多đa 同đồng 類loại 現hiện 行hành 也dã 。 如như 不bất 相tương 應ứng 者giả 。 謂vị 彼bỉ 此thử 別biệt 異dị 。 非phi 等đẳng 無vô 間gian 所sở 攝nhiếp 。 由do 斯tư 義nghĩa 故cố 。 八bát 識thức 俱câu 轉chuyển 非phi 互hỗ 為vi 緣duyên 。 夫phu 上thượng 曰viết 自tự 類loại 。 此thử 曰viết 同đồng 類loại 。 上thượng 曰viết 前tiền 後hậu 。 此thử 曰viết 俱câu 時thời 。 上thượng 曰viết 八bát 現hiện 王vương 所sở 。 此thử 曰viết 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 。 名danh 言ngôn 簡giản 別biệt 已dĩ 精tinh 矣hĩ 。 更cánh 總tổng 言ngôn 之chi 。 是thị 遮già 去khứ 種chủng 生sanh 現hiện 行hành 。 由do 俱câu 時thời 轉chuyển 。 無vô 前tiền 後hậu 之chi 義nghĩa 。 故cố 非phi 此thử 緣duyên 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 。 亦diệc 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 何hà 故cố 偏thiên 能năng 互hỗ 作tác 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 耶da 。 故cố 為vi 開khai 云vân 。 雖tuy 恆hằng 俱câu 轉chuyển 。 而nhi 相tương 應ứng 故cố 。 心tâm 與dữ 心tâm 所sở 。 同đồng 所sở 依y 根căn 。 同đồng 所sở 緣duyên 境cảnh 。 同đồng 一nhất 性tánh 攝nhiếp 。 同đồng 一nhất 剎sát 那na 。 定định 俱câu 生sanh 滅diệt 。 如như 眾chúng 燈đăng 明minh 。 和hòa 合hợp 似tự 一nhất 。 不bất 可khả 施thi 設thiết 。 離ly 別biệt 殊thù 異dị 。 一nhất 開khai 導đạo 時thời 。 餘dư 亦diệc 開khai 導đạo 。 故cố 得đắc 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 恐khủng 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 既ký 八bát 識thức 皆giai 有hữu 此thử 緣duyên 。 入nhập 無vô 餘dư 心tâm 。 亦diệc 應ưng 有hữu 此thử 。 何hà 故cố 定định 無vô 。 故cố 為vi 簡giản 云vân 。 以dĩ 其kỳ 身thân 智trí 俱câu 冺# 。 一nhất 入nhập 永vĩnh 入nhập 。 最tối 極cực 微vi 劣liệt 。 前tiền 無vô 開khai 導đạo 之chi 用dụng 。 後hậu 無vô 當đương 起khởi 之chi 法pháp 。 是thị 以dĩ 非phi 此thử 緣duyên 所sở 攝nhiếp 耳nhĩ 。 證chứng 之chi 于vu 論luận 。 則tắc 云vân 若nhược 此thử 識thức 等đẳng 無vô 間gian 。 彼bỉ 識thức 决# 定định 生sanh 。 葢# 言ngôn 即tức 說thuyết 前tiền 識thức 是thị 後hậu 識thức 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 今kim 無vô 餘dư 心tâm 。 既ký 無vô 此thử 義nghĩa 。 故cố 非phi 所sở 緣duyên 也dã 。

○# 三tam 歷lịch 明minh (# 四tứ )# 。 初sơ 明minh 第đệ 八bát 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 二nhị 明minh 第đệ 七thất 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 三Tam 明Minh 第đệ 六lục 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 四tứ 明minh 五ngũ 識thức 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

○# 初sơ 明minh 第đệ 八bát 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

即tức 依y 此thử 義nghĩa 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 阿a 陀đà 那na 識thức 。 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 皆giai 容dung 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 下hạ 上thượng 死tử 生sanh 。 相tương/tướng 開khai 等đẳng 故cố 。 有hữu 漏lậu 無vô 間gian 有hữu 無vô 漏lậu 生sanh 。 無vô 漏lậu 定định 無vô 生sanh 有hữu 漏lậu 者giả 。 鏡kính 智trí 起khởi 已dĩ 。 必tất 無vô 斷đoạn 故cố 。 善thiện 與dữ 無vô 記ký 。 相tương 望vọng 亦diệc 然nhiên 。 此thử 何hà 界giới 後hậu 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 或hoặc 從tùng 色sắc 界giới 。 或hoặc 欲dục 界giới 後hậu 謂vị 諸chư 異dị 生sanh 。 求cầu 佛Phật 果Quả 者giả 。 定định 色sắc 界giới 後hậu 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 後hậu 必tất 生sanh 在tại 。 淨Tịnh 居Cư 天Thiên 上thượng 。 大đại 自tự 在tại 宮cung 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 。 二Nhị 乘Thừa 迴hồi 趣thú 大đại 菩Bồ 提Đề 者giả 。 定định 欲dục 界giới 後hậu 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 迴hồi 趣thú 留lưu 身thân 。 唯duy 欲dục 界giới 故cố 。 彼bỉ 雖tuy 必tất 徃# 大đại 自tự 在tại 宮cung 。 方phương 得đắc 成thành 佛Phật 。 而nhi 本bổn 願nguyện 力lực 所sở 留lưu 生sanh 身thân 。 是thị 欲dục 界giới 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 色sắc 界giới 亦diệc 有hữu 聲Thanh 聞Văn 迴hồi 趣thú 大Đại 乘Thừa 願nguyện 留lưu 身thân 者giả 。 既ký 與dữ 教giáo 理lý 俱câu 不bất 相tương 違vi 。 是thị 故cố 聲Thanh 聞Văn 。 第đệ 八bát 無vô 漏lậu 。 色sắc 界giới 心tâm 後hậu 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 然nhiên 五ngũ 淨tịnh 居cư 無vô 迴hồi 趣thú 者giả 。 經kinh 不bất 說thuyết 彼bỉ 發phát 大đại 心tâm 故cố 。

初sơ 明minh 界giới 地địa 下hạ 上thượng 更cánh 互hỗ 引dẫn 生sanh 。 次thứ 明minh 無vô 漏lậu 起khởi 依y 界giới 地địa 有hữu 別biệt 。 即tức 依y 此thử 義nghĩa 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 者giả 。 從tùng 此thử 第đệ 八bát 貫quán 下hạ 五ngũ 識thức 明minh 昧muội 異dị 故cố 之chi 文văn 。 云vân 是thị 說thuyết 也dã 。 以dĩ 皆giai 此thử 識thức 等đẳng 無vô 間gian 。 彼bỉ 識thức 等đẳng 决# 定định 生sanh 義nghĩa 故cố 也dã 。 陀đà 那na 于vu 諸chư 界giới 地địa 。 皆giai 容dung 互hỗ 作tác 此thử 緣duyên 者giả 。 以dĩ 下hạ 地địa 死tử 時thời 心tâm 。 即tức 作tác 上thượng 地địa 生sanh 時thời 心tâm 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 上thượng 界giới 死tử 已dĩ 生sanh 下hạ 亦diệc 然nhiên 。 互hỗ 相tương 開khai 導đạo 。 其kỳ 義nghĩa 均quân 故cố 。 有hữu 漏lậu 無vô 間gian 有hữu 無vô 漏lậu 生sanh 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 斷đoạn 異dị 熟thục 識thức 。 成thành 無vô 垢cấu 識thức 故cố 。 無vô 漏lậu 定định 無vô 生sanh 有hữu 漏lậu 者giả 。 以dĩ 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 起khởi 已dĩ 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 必tất 無vô 斷đoạn 故cố 。 豈khởi 有hữu 當đương 生sanh 有hữu 漏lậu 心tâm 理lý 。 此thử 唯duy 約ước 佛Phật 。 餘dư 無vô 有hữu 分phần/phân 。 若nhược 以dĩ 性tánh 言ngôn 。 則tắc 異dị 熟thục 無vô 記ký 無vô 間gian 。 有hữu 無vô 垢cấu 善thiện 識thức 生sanh 。 無vô 垢cấu 淨tịnh 識thức 定định 不bất 生sanh 無vô 記ký 異dị 熟thục 。 故cố 云vân 相tương 望vọng 亦diệc 然nhiên 。 無vô 漏lậu 始thỉ 起khởi 界giới 地địa 者giả 。 或hoặc 從tùng 色sắc 界giới 。 或hoặc 從tùng 欲dục 界giới 。 從tùng 色sắc 界giới 者giả 。 謂vị 直trực 徃# 根căn 器khí 諸chư 異dị 生sanh 輩bối 。 求cầu 佛Phật 果Quả 者giả 。 定định 于vu 色sắc 界giới 後hậu 心tâm 。 此thử 第đệ 八bát 識thức 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 以dĩ 因nhân 行hành 既ký 滿mãn 。 將tương 成thành 佛Phật 時thời 。 後hậu 必tất 生sanh 在tại 。 淨tịnh 居cư 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 。 從tùng 欲dục 界giới 者giả 。 其kỳ 說thuyết 不bất 同đồng 。 一nhất 謂vị 二Nhị 乘Thừa 迴hồi 心tâm 趣thú 大đại 菩Bồ 提Đề 者giả 。 第đệ 八bát 定định 于vu 欲dục 界giới 後hậu 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 以dĩ 所sở 留lưu 不bất 受thọ 後hậu 有hữu 之chi 身thân 。 唯duy 欲dục 界giới 故cố 。 恐khủng 難nạn 云vân 。 然nhiên 彼bỉ 必tất 徃# 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 宮cung 。 方phương 後hậu 成thành 佛Phật 。 何hà 故cố 唯duy 欲dục 界giới 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 彼bỉ 雖tuy 必tất 徃# 。 而nhi 本bổn 願nguyện 力lực 所sở 留lưu 生sanh 身thân 。 是thị 欲dục 界giới 故cố 。 一nhất 謂vị 色sắc 界giới 。 亦diệc 有hữu 聲Thanh 聞Văn 迴hồi 趣thú 大Đại 乘Thừa 願nguyện 留lưu 身thân 者giả 。 既ký 與dữ 教giáo 理lý 俱câu 合hợp 。 是thị 故cố 聲Thanh 聞Văn 。 第đệ 八bát 無vô 漏lậu 。 色sắc 界giới 心tâm 後hậu 亦diệc 得đắc 現hiện 前tiền 。 恐khủng 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 既ký 聲Thanh 聞Văn 于vu 色sắc 界giới 後hậu 。 引dẫn 生sanh 無vô 漏lậu 。 則tắc 五ngũ 淨tịnh 居cư 宜nghi 有hữu 迴hồi 趣thú 。 而nhi 乃nãi 無vô 者giả 何hà 耶da 。 故cố 通thông 云vân 。 經kinh 說thuyết 五ngũ 淨tịnh 居cư 無vô 迴hồi 趣thú 者giả 。 唯duy 說thuyết 不bất 發phát 大đại 心tâm 之chi 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 耳nhĩ 。 較giảo 量lượng 二nhị 說thuyết 。 欲dục 色sắc 皆giai 有hữu 為vi 是thị 。

○# 二nhị 明minh 第đệ 七thất 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

第đệ 七thất 轉chuyển 識thức 。 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 亦diệc 容dung 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 隨tùy 第đệ 八bát 識thức 生sanh 處xứ 繫hệ 故cố 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 容dung 互hỗ 相tương 生sanh 。 十Thập 地Địa 位vị 中trung 。 得đắc 相tương/tướng 引dẫn 故cố 。 善thiện 與dữ 無vô 記ký 。 相tương 望vọng 亦diệc 然nhiên 。 于vu 無vô 記ký 中trung 染nhiễm 與dữ 不bất 染nhiễm 。 亦diệc 相tương/tướng 間gian 導đạo 。 生sanh 空không 智trí 果quả 前tiền 後hậu 位vị 中trung 。 得đắc 相tương/tướng 引dẫn 故cố 。 此thử 欲dục 色sắc 界giới 有hữu 漏lậu 得đắc 與dữ 無vô 漏lậu 相tương 生sanh 。 非phi 無vô 色sắc 界giới 。 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 不bất 生sanh 彼bỉ 故cố 。

初sơ 明minh 界giới 地địa 得đắc 互hỗ 為vi 緣duyên 。 次thứ 簡giản 無vô 色sắc 界giới 非phi 互hỗ 相tương 生sanh 。 隨tùy 生sanh 處xứ 繫hệ 者giả 。 第đệ 八bát 生sanh 于vu 何hà 處xứ 。 第đệ 七thất 即tức 繫hệ 屬thuộc 于vu 何hà 處xứ 。 執chấp 第đệ 八bát 為vi 我ngã 故cố 。 出xuất 界giới 地địa 亦diệc 容dung 互hỗ 作tác 之chi 由do 也dã 。 十Thập 地Địa 位vị 中trung 。 得đắc 相tương/tướng 引dẫn 者giả 。 漏lậu 與dữ 無vô 漏lậu 。 相tương/tướng 間gian 而nhi 起khởi 。 正chánh 互hỗ 相tương 生sanh 之chi 由do 也dã 。 以dĩ 末mạt 那na 是thị 因nhân 中trung 轉chuyển 智trí 。 不bất 同đồng 第đệ 八bát 唯duy 在tại 果quả 上thượng 。 是thị 以dĩ 七thất 與dữ 第đệ 八bát 轉chuyển 有hữu 三tam 品phẩm 。 初Sơ 地Địa 下hạ 品phẩm 轉chuyển 。 八bát 地địa 中trung 品phẩm 轉chuyển 。 等đẳng 覺giác 上thượng 品phẩm 轉chuyển 。 下hạ 品phẩm 初sơ 轉chuyển 。 未vị 純thuần 無vô 漏lậu 。 故cố 與dữ 有hữu 漏lậu 得đắc 互hỗ 相tương 引dẫn 。 故cố 云vân 。 十Thập 地Địa 位vị 中trung 。 出xuất 觀quán 入nhập 觀quán 。 漏lậu 無vô 漏lậu 相tương/tướng 間gian 而nhi 起khởi 也dã 。 前tiền 五ngũ 第đệ 八bát 。 唯duy 上thượng 品phẩm 轉chuyển 。 故cố 得đắc 無vô 漏lậu 時thời 。 不bất 生sanh 有hữu 漏lậu 。 善thiện 與dữ 無vô 記ký 相tương 望vọng 亦diệc 然nhiên 者giả 。 無vô 漏lậu 唯duy 善thiện 。 與dữ 有hữu 覆phú 無vô 記ký 之chi 有hữu 漏lậu 。 亦diệc 互hỗ 相tương 生sanh 也dã 。 于vu 無vô 記ký 中trung 。 生sanh 空không 智trí 起khởi 。 名danh 為vi 不bất 染nhiễm 。 智trí 不bất 起khởi 時thời 。 亦diệc 名danh 為vi 染nhiễm 。 前tiền 位vị 亦diệc 為vi 後hậu 位vị 引dẫn 故cố 。 曰viết 染nhiễm 與dữ 不bất 染nhiễm 。 亦diệc 互hỗ 相tương 開khai 導đạo 也dã 。 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 不bất 生sanh 無vô 色sắc 。 正chánh 漏lậu 與dữ 無vô 漏lậu 相tương 生sanh 。 唯duy 欲dục 色sắc 二nhị 界giới 之chi 由do 也dã 。 問vấn 。 云vân 何hà 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 相tương/tướng 間gian 而nhi 起khởi 。 答đáp 。 如như 五ngũ 卷quyển 云vân 。 滅diệt 定định 既ký 是thị 聖thánh 道Đạo 等đẳng 流lưu 。 極cực 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 此thử 亦diệc 非phi 有hữu 。 由do 未vị 永vĩnh 斷đoạn 此thử 種chủng 子tử 故cố 。 從tùng 聖thánh 道Đạo 起khởi 已dĩ 。 此thử 復phục 現hiện 行hành 。 乃nãi 至chí 未vị 滅diệt 。 此thử 即tức 無vô 漏lậu 引dẫn 生sanh 有hữu 漏lậu 也dã 。

○# 三Tam 明Minh 第đệ 六lục 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

第đệ 六lục 轉chuyển 識thức 。 三tam 界giới 九cửu 地địa 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 善thiện 不bất 善thiện 等đẳng 。 各các 容dung 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 潤nhuận 生sanh 位vị 等đẳng 更cánh 相tương 引dẫn 故cố 。 初sơ 起khởi 無vô 漏lậu 唯duy 色sắc 界giới 後hậu 。 决# 擇trạch 分phần/phân 善thiện 唯duy 色sắc 界giới 故cố 。

各các 容dung 互hỗ 作tác 者giả 。 漏lậu 固cố 引dẫn 漏lậu 。 亦diệc 引dẫn 無vô 漏lậu 。 無vô 漏lậu 引dẫn 無vô 漏lậu 。 亦diệc 引dẫn 有hữu 漏lậu 。 善thiện 不bất 善thiện 皆giai 然nhiên 。 曰viết 互hỗ 作tác 也dã 。 更cánh 相tương 引dẫn 而nhi 曰viết 潤nhuận 生sanh 等đẳng 者giả 。 潤nhuận 生sanh 位vị 中trung 。 善thiện 不bất 善thiện 更cánh 相tương 引dẫn 。 生sanh 空không 智trí 果quả 前tiền 後hậu 位vị 中trung 。 漏lậu 與dữ 無vô 漏lậu 得đắc 相tương/tướng 引dẫn 故cố 。 决# 擇trạch 分phần/phân 善thiện 。 謂vị 煖noãn 頂đảnh 等đẳng 四tứ 加gia 行hành 。 所sở 修tu 善thiện 根căn 。 唯duy 色sắc 界giới 者giả 。 此thử 四tứ 善thiện 根căn 。 必tất 依y 第đệ 四tứ 靜tĩnh 慮lự 方phương 得đắc 成thành 滿mãn 。 故cố 第đệ 六lục 初sơ 起khởi 無vô 漏lậu 。 唯duy 色sắc 界giới 後hậu 。 而nhi 欲dục 等đẳng 不bất 與dữ 焉yên 。

○# 四tứ 明minh 五ngũ 識thức 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。

眼nhãn 耳nhĩ 身thân 識thức 。 二nhị 界giới 二nhị 地địa 。 鼻tị 舌thiệt 兩lưỡng 識thức 。 一nhất 界giới 一nhất 地địa 。 自tự 類loại 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 善thiện 等đẳng 相tương 望vọng 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 義nghĩa 。 五ngũ 識thức 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 自tự 類loại 互hỗ 作tác 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 未vị 成thành 佛Phật 時thời 。 容dung 互hỗ 起khởi 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 無vô 漏lậu 有hữu 漏lậu 後hậu 起khởi 。 非phi 無vô 漏lậu 後hậu 容dung 起khởi 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 。 非phi 佛Phật 無vô 故cố 。 彼bỉ 五ngũ 色sắc 根căn 。 定định 有hữu 漏lậu 故cố 。 是thị 異dị 熟thục 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 有hữu 漏lậu 不bất 共cộng 必tất 俱câu 同đồng 境cảnh 根căn 發phát 無vô 漏lậu 識thức 理lý 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 此thử 二nhị 于vu 境cảnh 明minh 昧muội 異dị 故cố 。

初sơ 明minh 界giới 地địa 善thiện 等đẳng 等đẳng 無vô 間gian 。 二nhị 顯hiển 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 等đẳng 無vô 間gian 。 二nhị 界giới 二nhị 地địa 者giả 。 欲dục 界giới 五ngũ 趣thú 雜tạp 居cư 地địa 。 色sắc 界giới 離ly 生sanh 喜hỷ 樂lạc 地địa 。 一nhất 界giới 一nhất 地địa 者giả 。 唯duy 欲dục 界giới 雜tạp 居cư 地địa 也dã 。 自tự 類loại 互hỗ 作tác 。 善thiện 等đẳng 相tương 望vọng 。 釋thích 義nghĩa 同đồng 前tiền 。 漏lậu 與dữ 無vô 漏lậu 自tự 類loại 互hỗ 作tác 。 其kỳ 說thuyết 不bất 同đồng 。 一nhất 謂vị 未vị 成thành 佛Phật 時thời 。 容dung 互hỗ 起khởi 見kiến 。 已dĩ 成thành 佛Phật 時thời 。 始thỉ 得đắc 不bất 互hỗ 起khởi 也dã 。 一nhất 謂vị 有hữu 漏lậu 容dung 起khởi 無vô 漏lậu 。 無vô 漏lậu 定định 無vô 起khởi 有hữu 漏lậu 義nghĩa 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 其kỳ 故cố 有hữu 五ngũ 。 一nhất 五ngũ 識thức 同đồng 乎hồ 第đệ 八bát 。 唯duy 于vu 極cực 果quả 方phương 得đắc 圓viên 滿mãn 。 無vô 漏lậu 五ngũ 識thức 非phi 佛Phật 無vô 故cố 。 二nhị 又hựu 彼bỉ 非phi 佛Phật 五ngũ 色sắc 根căn 者giả 。 定định 有hữu 漏lậu 故cố 。 三tam 者giả 根căn 是thị 異dị 熟thục 相tương/tướng 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 所sở 依y 有hữu 漏lậu 。 能năng 依y 之chi 識thức 豈khởi 無vô 漏lậu 耶da 。 四tứ 者giả 五ngũ 根căn 是thị 五ngũ 識thức 不bất 共cộng 俱câu 生sanh 同đồng 境cảnh 所sở 依y 。 此thử 若nhược 有hữu 漏lậu 。 發phát 無vô 漏lậu 識thức 。 不bất 應ưng 理lý 故cố 。 五ngũ 者giả 此thử 二nhị 于vu 境cảnh 明minh 昧muội 異dị 故cố 。 謂vị 有hữu 漏lậu 之chi 根căn 。 于vu 境cảnh 昧muội 而nhi 不bất 明minh 。 無vô 漏lậu 之chi 識thức 。 于vu 境cảnh 明minh 而nhi 不bất 昧muội 。 豈khởi 令linh 昧muội 根căn 發phát 于vu 明minh 識thức 。 故cố 非phi 無vô 漏lậu 。 較giảo 量lượng 二nhị 說thuyết 。 此thử 說thuyết 為vi 正chánh 。 問vấn 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 善thiện 染nhiễm 漏lậu 無vô 漏lậu 等đẳng 。 雖tuy 已dĩ 多đa 明minh 。 若nhược 同đồng 分phần/phân 無vô 間gian 猶do 易dị 知tri 。 異dị 分phần/phân 無vô 間gian 殆đãi 難nạn/nan 明minh 也dã 。 且thả 近cận 可khả 言ngôn 無vô 間gian 。 久cửu 遠viễn 如như 何hà 等đẳng 無vô 間gian 耶da 。 答đáp 。 集tập 論luận 云vân 。 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 者giả 。 謂vị 中trung 無vô 間gian 隔cách 。 等đẳng 無vô 間gian 故cố 。 同đồng 分phần/phân 異dị 分phần/phân 心tâm 心tâm 所sở 生sanh 等đẳng 無vô 間gian 故cố 。 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 義nghĩa 。 中trung 無vô 間gian 隔cách 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 不bất 必tất 剎sát 那na 中trung 無vô 間gian 隔cách 。 雖tuy 隔cách 剎sát 那na 。 但đãn 于vu 中trung 間gian 無vô 異dị 心tâm 隔cách 。 亦diệc 名danh 中trung 無vô 間gian 隔cách 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 入nhập 無vô 心tâm 定định 心tâm 。 望vọng 出xuất 定định 心tâm 。 應ưng 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 然nhiên 是thị 彼bỉ 緣duyên 。 是thị 故cố 于vu 一nhất 相tương 續tục 中trung 。 前tiền 心tâm 望vọng 後hậu 心tâm 。 中trung 間gian 無vô 餘dư 心tâm 隔cách 故cố 。 是thị 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 心tâm 望vọng 心tâm 。 當đương 知tri 心tâm 所sở 亦diệc 爾nhĩ 。 同đồng 分phần/phân 異dị 分phần/phân 心tâm 心tâm 所sở 生sanh 等đẳng 無vô 間gian 者giả 。 謂vị 善thiện 心tâm 心tâm 所sở 。 望vọng 同đồng 分phần/phân 善thiện 異dị 分phần/phân 不bất 善thiện 無vô 記ký 無vô 間gian 心tâm 心tâm 所sở 。 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 是thị 不bất 善thiện 無vô 記ký 心tâm 心tâm 所sở 。 望vọng 同đồng 分phần/phân 異dị 分phần/phân 無vô 間gian 心tâm 心tâm 所sở 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 欲dục 界giới 心tâm 心tâm 所sở 。 望vọng 欲dục 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 及cập 無vô 漏lậu 無vô 間gian 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 。 為vi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 。 如như 是thị 色sắc 界giới 等đẳng 心tâm 心tâm 所sở 。 各các 各các 別biệt 望vọng 色sắc 界giới 等đẳng 及cập 欲dục 界giới 等đẳng 無vô 間gian 生sanh 心tâm 心tâm 所sở 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 盡tận 當đương 知tri 。 問vấn 為vi 一nhất 切thiết 心tâm 無vô 間gian 。 一nhất 切thiết 心tâm 生sanh 耶da 。 為vi 有hữu 各các 別biệt 决# 定định 耶da 。 乃nãi 至chí 答đáp 中trung 畧lược 總tổng 建kiến 立lập 心tâm 生sanh 起khởi 相tương/tướng 。 由do 十thập 種chủng 力lực 。 一nhất 由do 串xuyến 習tập 力lực 。 至chí 十thập 由do 相tương 續tục 力lực 等đẳng 云vân 云vân 也dã 。

○# 三Tam 明Minh 所sở 緣duyên 緣duyên (# 二nhị )# 。 初sơ 正chánh 釋thích 二nhị 歷lịch 明minh 。

○# 初sơ 正chánh 釋thích (# 三tam )# 。 初sơ 總tổng 標tiêu 二nhị 解giải 釋thích 三tam 簡giản 非phi 。

○# 初sơ 總tổng 標tiêu 。

三tam 所sở 緣duyên 緣duyên 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 。 是thị 帶đái 已dĩ 相tương/tướng 。 心tâm 或hoặc 相tương 應ứng 。 所sở 慮lự 所sở 託thác 。 此thử 體thể 有hữu 二nhị 。 一nhất 親thân 二nhị 踈sơ 。

龍long 興hưng 云vân 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 。 即tức 依y 圓viên 二nhị 性tánh 。 以dĩ 有hữu 體thể 故cố 。 能năng 牽khiên 于vu 心tâm 。 名danh 之chi 為vi 緣duyên 。 不bất 通thông 無vô 體thể 。 若nhược 是thị 徧biến 計kế 。 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 但đãn 有hữu 所sở 緣duyên 。 而nhi 非phi 緣duyên 體thể 。 若nhược 是thị 所sở 緣duyên 體thể 通thông 有hữu 無vô 。 是thị 帶đái 已dĩ 相tương/tướng 者giả 。 古cổ 疏sớ/sơ 云vân 。 須tu 是thị 能năng 緣duyên 之chi 心tâm 。 緣duyên 所sở 緣duyên 時thời 。 帶đái 起khởi 所sở 緣duyên 已dĩ 相tương/tướng 。 此thử 有hữu 體thể 法pháp 。 即tức 是thị 所sở 緣duyên 緣duyên 。 餘dư 不bất 帶đái 起khởi 已dĩ 相tương/tướng 者giả 。 雖tuy 是thị 有hữu 法pháp 。 不bất 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 如như 眼nhãn 識thức 緣duyên 境cảnh 時thời 。 所sở 帶đái 起khởi 色sắc 已dĩ 相tương/tướng 。 此thử 有hữu 體thể 法pháp 。 即tức 是thị 眼nhãn 識thức 家gia 所sở 緣duyên 緣duyên 。 餘dư 不bất 帶đái 起khởi 已dĩ 相tương/tướng 者giả 。 雖tuy 是thị 有hữu 法pháp 。 不bất 是thị 眼nhãn 識thức 所sở 緣duyên 緣duyên 。 眼nhãn 識thức 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 識thức 亦diệc 然nhiên 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 是thị 緣duyên 。 是thị 帶đái 已dĩ 相tương/tướng 是thị 所sở 緣duyên 。 具cụ 此thử 二nhị 義nghĩa 。 名danh 所sở 緣duyên 緣duyên 。 心tâm 或hoặc 相tương 應ứng 者giả 。 簡giản 法pháp 辨biện 果quả 也dã 。 如như 慈từ 恩ân 徴# 云vân 。 緣duyên 生sanh 于vu 誰thùy 。 誰thùy 帶đái 已dĩ 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 答đáp 云vân 。 心tâm 或hoặc 相tương 應ứng 。 此thử 辨biện 所sở 緣duyên 緣duyên 果quả 也dã 。 以dĩ 所sở 緣duyên 為vi 緣duyên 是thị 因nhân 。 生sanh 得đắc 心tâm 心tâm 所sở 是thị 果quả 。 言ngôn 心tâm 者giả 。 即tức 八bát 識thức 心tâm 王vương 。 或hoặc 相tương 應ứng 者giả 。 即tức 五ngũ 十thập 一nhất 心tâm 所sở 。 有hữu 起khởi 不bất 起khởi 不bất 定định 故cố 而nhi 言ngôn 或hoặc 也dã 。 即tức 簡giản 不bất 立lập 色sắc 。 及cập 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 為vi 等đẳng 為vi 所sở 緣duyên 緣duyên 。 彼bỉ 非phi 心tâm 法pháp 。 無vô 緣duyên 慮lự 故cố 。 所sở 慮lự 所sở 託thác 者giả 。 別biệt 行hành 鈔sao 云vân 。 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 。 謂vị 是thị 心tâm 之chi 所sở 慮lự 處xứ 故cố 名danh 所sở 緣duyên 。 只chỉ 此thử 所sở 緣duyên 境cảnh 。 又hựu 有hữu 牽khiên 心tâm 令linh 生sanh 。 是thị 心tâm 之chi 所sở 託thác 。 故cố 復phục 說thuyết 名danh 緣duyên 。 即tức 所sở 緣duyên 為vi 緣duyên 。 名danh 所sở 緣duyên 緣duyên 。 緣duyên 是thị 體thể 。 所sở 緣duyên 是thị 用dụng 。 所sở 緣duyên 即tức 緣duyên 。 六lục 釋thích 之chi 中trung 。 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 若nhược 更cánh 四tứ 句cú 分phân 之chi 。 一nhất 有hữu 所sở 慮lự 非phi 所sở 託thác 。 即tức 徧biến 計kế 妄vọng 執chấp 我ngã 法pháp 等đẳng 是thị 。 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 但đãn 為vi 所sở 慮lự 。 不bất 為vi 所sở 託thác 。 二nhị 有hữu 所sở 託thác 非phi 所sở 慮lự 。 即tức 鏡kính 水thủy 所sở 照chiếu 人nhân 等đẳng 是thị 。 此thử 但đãn 有hữu 所sở 託thác 而nhi 無vô 所sở 慮lự 。 以dĩ 鏡kính 水thủy 等đẳng 非phi 能năng 慮lự 故cố 。 三tam 俱câu 句cú 。 即tức 一nhất 切thiết 所sở 緣duyên 實thật 相tướng 分phân 是thị 。 四tứ 俱câu 非phi 即tức 除trừ 鏡kính 水thủy 等đẳng 所sở 照chiếu 者giả 。 外ngoại 餘dư 不bất 緣duyên 者giả 是thị 。

○# 二nhị 解giải 釋thích 。

若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 體thể 不bất 相tương 離ly 。 是thị 見kiến 分phần/phân 等đẳng 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 應ưng 知tri 彼bỉ 是thị 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 體thể 雖tuy 相tương 離ly 。 為vi 質chất 能năng 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 應ưng 知tri 彼bỉ 是thị 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

能năng 緣duyên 。 謂vị 見kiến 分phần/phân 。 體thể 。 謂vị 自tự 證chứng 分phần/phân 。 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 即tức 相tương/tướng 分phần/phân 。 謂vị 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 同đồng 一nhất 所sở 依y 體thể 不bất 相tương 離ly 。 是thị 見kiến 分phần/phân 等đẳng 。 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 自tự 證chứng 證chứng 自tự 證chứng 。 後hậu 三tam 皆giai 有hữu 能năng 緣duyên 義nghĩa 故cố 。 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 顯hiển 此thử 相tương/tướng 分phần/phân 。 非phi 外ngoại 有hữu 故cố 。 應ưng 知tri 彼bỉ 是thị 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 如như 永vĩnh 明minh 訂# 云vân 。 親thân 則tắc 挾hiệp 帶đái 。 逼bức 附phụ 而nhi 起khởi 。 如như 鉗kiềm 取thủ 物vật 。 似tự 日nhật 舒thư 光quang 。 親thân 照chiếu 親thân 持trì 。 體thể 不bất 相tương 離ly 是thị 也dã 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 者giả 。 謂vị 若nhược 與dữ 能năng 緣duyên 不bất 共cộng 所sở 依y 。 體thể 雖tuy 相tương 離ly 。 為vi 質chất 能năng 起khởi 。 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 應ưng 知tri 彼bỉ 是thị 踈sơ 義nghĩa 。 即tức 第đệ 八bát 識thức 相tương/tướng 分phần/phân 。 諸chư 識thức 託thác 為vi 本bổn 質chất 者giả 也dã 。 亦diệc 如như 永vĩnh 明minh 訂# 云vân 。 踈sơ 則tắc 變biến 帶đái 仗trượng 託thác 。 附phụ 影ảnh 而nhi 起khởi 。 緣duyên 似tự 質chất 之chi 狀trạng 。 離ly 相tương/tướng 分phân 之chi 親thân 。 體thể 不bất 相tương 收thu 。 內nội 生sanh 慮lự 託thác 。 如như 是thị 了liễu 逹# 。 親thân 踈sơ 不bất 濫lạm 。

○# 三tam 簡giản 非phi 。

親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 能năng 緣duyên 皆giai 有hữu 。 離ly 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 必tất 不bất 生sanh 故cố 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 能năng 緣duyên 或hoặc 有hữu 。 離ly 外ngoại 所sở 慮lự 託thác 。 亦diệc 得đắc 生sanh 故cố 。

能năng 緣duyên 皆giai 有hữu 者giả 。 能năng 緣duyên 心tâm 分phần/phân 。 皆giai 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 離ly 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 必tất 不bất 生sanh 故cố 。 决# 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 能năng 緣duyên 皆giai 有hữu 之chi 由do 也dã 。 而nhi 有hữu 四tứ 類loại 。 一nhất 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 從tùng 質chất 及cập 心tâm 而nhi 變biến 起khởi 。 即tức 五ngũ 識thức 緣duyên 五ngũ 塵trần 境cảnh 所sở 緣duyên 相tương/tướng 分phân 是thị 。 二nhị 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 但đãn 從tùng 心tâm 變biến 不bất 仗trượng 質chất 起khởi 。 即tức 第đệ 八bát 識thức 緣duyên 三tam 境cảnh 相tướng 分phân 是thị 。 三tam 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 不bất 由do 心tâm 變biến 亦diệc 不bất 由do 質chất 起khởi 。 即tức 根căn 本bổn 智trí 所sở 證chứng 真Chân 如Như 是thị 。 四tứ 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 而nhi 非phi 相tướng 分phần/phân 。 即tức 內nội 二nhị 分phần 互hỗ 相tương 緣duyên 是thị 也dã 。 又hựu 如như 前tiền 云vân 。 自tự 心tâm 內nội 蘊uẩn 。 一nhất 切thiết 皆giai 有hữu 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 能năng 緣duyên 或hoặc 有hữu 者giả 。 能năng 緣duyên 不bất 必tất 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 也dã 。 離ly 外ngoại 所sở 慮lự 託thác 亦diệc 得đắc 生sanh 故cố 。 出xuất 不bất 必tất 定định 有hữu 之chi 由do 也dã 。 但đãn 與dữ 能năng 緣duyên 心tâm 相tương 離ly 曰viết 踈sơ 。 或hoặc 他tha 識thức 所sở 變biến 。 及cập 自tự 身thân 中trung 別biệt 識thức 所sở 變biến 等đẳng 是thị 也dã 。 又hựu 如như 初sơ 卷quyển 云vân 。 自tự 心tâm 外ngoại 蘊uẩn 。 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 。 良lương 以dĩ 心tâm 緣duyên 過quá 去khứ 等đẳng 境cảnh 。 離ly 卻khước 外ngoại 質chất 亦diệc 得đắc 生sanh 故cố 。

○# 二nhị 歷lịch 明minh (# 四tứ )# 。 初sơ 第đệ 八bát 所sở 緣duyên 緣duyên 二nhị 第đệ 七thất 所sở 緣duyên 緣duyên 三tam 第đệ 六lục 所sở 緣duyên 緣duyên 四tứ 前tiền 五ngũ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

○# 初sơ 第đệ 八bát 所sở 緣duyên 緣duyên 。

第đệ 八bát 心tâm 品phẩm 。 有hữu 義nghĩa 。 唯duy 有hữu 親thân 所sở 緣duyên 緣duyên 。 隨tùy 業nghiệp 因nhân 力lực 任nhậm 運vận 變biến 故cố 。 有hữu 義nghĩa 。 亦diệc 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 要yếu 仗trượng 他tha 變biến 質chất 自tự 方phương 變biến 故cố 。 有hữu 義nghĩa 二nhị 說thuyết 俱câu 不bất 應ưng 理lý 。 自tự 他tha 身thân 土thổ/độ 可khả 互hỗ 受thọ 用dụng 。 他tha 所sở 變biến 者giả 為vi 自tự 質chất 故cố 。 自tự 種chủng 于vu 他tha 無vô 受thọ 用dụng 理lý 。 他tha 變biến 為vi 此thử 不bất 應ưng 理lý 故cố 。 非phi 諸chư 有hữu 情tình 種chủng 皆giai 等đẳng 故cố 。 應ưng 說thuyết 此thử 品phẩm 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 一nhất 切thiết 位vị 中trung 有hữu 無vô 不bất 定định 。

初sơ 唯duy 有hữu 親thân 緣duyên 而nhi 無vô 踈sơ 。 二nhị 不bất 唯duy 有hữu 親thân 亦diệc 定định 有hữu 踈sơ 。 三tam 破phá 前tiền 俱câu 不bất 應ưng 理lý 。 破phá 唯duy 親thân 緣duyên 不bất 應ưng 理lý 者giả 。 自tự 他tha 身thân 土thổ/độ 可khả 互hỗ 受thọ 用dụng 。 他tha 所sở 變biến 者giả 為vi 自tự 質chất 故cố 。 而nhi 今kim 言ngôn 唯duy 親thân 。 身thân 土thổ/độ 無vô 互hỗ 用dụng 為vi 質chất 義nghĩa 矣hĩ 。 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 。 定định 有hữu 踈sơ 緣duyên 不bất 應ưng 理lý 者giả 。 踈sơ 緣duyên 中trung 。 應ưng 須tu 簡giản 別biệt 。 身thân 土thổ/độ 可khả 互hỗ 。 種chủng 子tử 不bất 然nhiên 。 自tự 種chủng 于vu 他tha 。 無vô 受thọ 用dụng 理lý 。 他tha 變biến 為vi 此thử 。 不bất 應ưng 理lý 故cố 。 非phi 五ngũ 性tánh 差sai 別biệt 諸chư 有hữu 情tình 。 種chủng 皆giai 等đẳng 故cố 。 而nhi 可khả 共cộng 受thọ 用dụng 也dã 。 今kim 言ngôn 定định 有hữu 。 則tắc 身thân 土thổ/độ 與dữ 種chủng 。 渾hồn 而nhi 不bất 分phân 。 豈khởi 理lý 也dã 哉tai 。 正chánh 義nghĩa 云vân 何hà 。 應ưng 說thuyết 此thử 品phẩm 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 已dĩ 轉chuyển 未vị 轉chuyển 。 一nhất 切thiết 位vị 中trung 。 有hữu 無vô 不bất 定định 。 而nhi 非phi 可khả 言ngôn 定định 有hữu 定định 無vô 也dã 。 問vấn 。 因nhân 中trung 緣duyên 自tự 三tam 境cảnh 。 唯duy 是thị 親thân 緣duyên 無vô 論luận 矣hĩ 。 踈sơ 緣duyên 何hà 謂vị 不bất 定định 耶da 。 答đáp 。 因nhân 位vị 之chi 時thời 。 若nhược 在tại 色sắc 界giới 。 緣duyên 他tha 浮phù 塵trần 根căn 。 及cập 異dị 器khí 界giới 。 託thác 之chi 為vi 質chất 。 容dung 有hữu 踈sơ 緣duyên 。 若nhược 在tại 無vô 色sắc 。 根căn 器khí 既ký 無vô 。 以dĩ 何hà 為vi 質chất 而nhi 有hữu 踈sơ 緣duyên 。 果quả 位vị 之chi 時thời 緣duyên 他tha 身thân 異dị 界giới 即tức 託thác 之chi 為vi 質chất 。 得đắc 有hữu 踈sơ 緣duyên 若nhược 緣duyên 自tự 境cảnh 及cập 緣duyên 真Chân 如Như 。 併tinh 緣duyên 過quá 去khứ 無vô 體thể 法pháp 時thời 。 即tức 無vô 本bổn 質chất 。 踈sơ 緣duyên 將tương 安an 在tại 哉tai 。 故cố 云vân 有hữu 無vô 不bất 定định 。 然nhiên 總tổng 其kỳ 正chánh 意ý 。 是thị 第đệ 八bát 于vu 所sở 緣duyên 緣duyên 中trung 。 具cụ 親thân 踈sơ 二nhị 種chủng 。 踈sơ 中trung 身thân 土thổ/độ 互hỗ 用dụng 。 種chủng 子tử 定định 無vô 。 互hỗ 用dụng 之chi 中trung 。 有hữu 無vô 仍nhưng 不bất 定định 也dã 。

○# 二nhị 第đệ 七thất 所sở 緣duyên 緣duyên 。

第đệ 七thất 心tâm 品phẩm 。 未vị 轉chuyển 依y 位vị 。 是thị 俱câu 生sanh 故cố 必tất 仗trượng 外ngoại 質chất 。 故cố 亦diệc 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 已dĩ 轉chuyển 依y 位vị 。 此thử 非phi 定định 有hữu 。 緣duyên 真Chân 如Như 等đẳng 。 無vô 外ngoại 質chất 故cố 。

未vị 轉chuyển 是thị 俱câu 生sanh 故cố 。 必tất 仗trượng 外ngoại 質chất 者giả 。 一nhất 以dĩ 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 恆hằng 相tương 應ứng 故cố 。 必tất 仗trượng 第đệ 八bát 見kiến 分phân 為vi 質chất 起khởi 自tự 我ngã 相tương/tướng 。 一nhất 以dĩ 俱câu 生sanh 無vô 力lực 。 必tất 仗trượng 外ngoại 質chất 而nhi 起khởi 自tự 相tương/tướng 故cố 。 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 已dĩ 轉chuyển 非phi 定định 有hữu 者giả 。 緣duyên 無vô 垢cấu 識thức 為vi 無vô 我ngã 境cảnh 。 亦diệc 仗trượng 外ngoại 質chất 。 根căn 本bổn 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 。 踈sơ 將tương 安an 在tại 。 後hậu 得đắc 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 。 亦diệc 仗trượng 外ngoại 質chất 。 無vô 漏lậu 第đệ 七thất 緣duyên 過quá 去khứ 及cập 無vô 體thể 法pháp 。 踈sơ 將tương 安an 在tại 。 故cố 云vân 不bất 定định 有hữu 也dã 。

○# 三tam 第đệ 六lục 所sở 緣duyên 緣duyên 。

第đệ 六lục 心tâm 品phẩm 。 行hành 相tương/tướng 猛mãnh 利lợi 。 于vu 一nhất 切thiết 位vị 能năng 自tự 在tại 轉chuyển 。 所sở 仗trượng 外ngoại 質chất 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 。 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 有hữu 無vô 不bất 定định 。

一nhất 切thiết 位vị 即tức 已dĩ 轉chuyển 未vị 轉chuyển 。 能năng 自tự 在tại 轉chuyển 者giả 。 以dĩ 勇dũng 猛mãnh 快khoái 利lợi 不bất 為vi 他tha 法pháp 之chi 所sở 拘câu 故cố 。 有hữu 無vô 不bất 定định 者giả 。 非phi 定định 有hữu 無vô 。 以dĩ 同đồng 時thời 意ý 識thức 。 緣duyên 現hiện 在tại 境cảnh 。 所sở 仗trượng 質chất 有hữu 。 獨độc 頭đầu 散tán 意ý 識thức 。 緣duyên 過quá 未vị 境cảnh 。 所sở 仗trượng 質chất 無vô 故cố 等đẳng 也dã 。

○# 四tứ 前tiền 五ngũ 所sở 緣duyên 緣duyên 。

前tiền 五ngũ 心tâm 品phẩm 。 未vị 轉chuyển 依y 位vị 。 麄# 鈍độn 劣liệt 故cố 。 必tất 仗trượng 外ngoại 質chất 。 故cố 亦diệc 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 已dĩ 轉chuyển 依y 位vị 。 此thử 非phi 定định 有hữu 。 緣duyên 過quá 未vị 等đẳng 。 無vô 外ngoại 質chất 故cố 。

麄# 比tỉ 前tiền 三tam 不bất 細tế 。 鈍độn 劣liệt 復phục 不bất 利lợi 勝thắng 也dã 。 以dĩ 所sở 緣duyên 現hiện 在tại 之chi 法pháp 。 必tất 仗trượng 外ngoại 質chất 方phương 起khởi 內nội 所sở 慮lự 託thác 。 故cố 定định 有hữu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 已dĩ 轉chuyển 能năng 緣duyên 三tam 世thế 。 而nhi 緣duyên 過quá 未vị 時thời 。 質chất 將tương 安an 在tại 。 故cố 踈sơ 非phi 定định 有hữu 。 是thị 則tắc 五ngũ 于vu 踈sơ 所sở 緣duyên 緣duyên 。 未vị 轉chuyển 定định 有hữu 。 已dĩ 轉chuyển 不bất 定định 有hữu 也dã 。 若nhược 分phân 別biệt 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phần/phân 有hữu 無vô 。 應ưng 作tác 四tứ 句cú 。 一nhất 有hữu 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phần/phân 。 是thị 實thật 性tánh 境cảnh 。 即tức 前tiền 五ngũ 識thức 。 及cập 明minh 了liễu 意ý 識thức 初sơ 念niệm 少thiểu 分phần 獨độc 頭đầu 意ý 識thức 。 二nhị 有hữu 本bổn 質chất 相tương/tướng 分phân 是thị 假giả 。 即tức 有hữu 質chất 獨độc 影ảnh 及cập 帶đái 質chất 境cảnh 是thị 。 三tam 無vô 質chất 相tương/tướng 分phân 是thị 假giả 。 即tức 無vô 質chất 獨độc 影ảnh 是thị 。 四tứ 無vô 質chất 相tương/tướng 分phân 是thị 實thật 性tánh 境cảnh 。 即tức 第đệ 八bát 心tâm 王vương 緣duyên 三tam 境cảnh 并tinh 本bổn 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 是thị 也dã 。 以dĩ 上thượng 具cụ 宗tông 鏡kính 七thất 十thập 七thất 十thập 一nhất 卷quyển 詳tường 辨biện 。

○# 四tứ 明minh 增tăng 上thượng 緣duyên (# 二nhị )# 。 初sơ 總tổng 明minh 二nhị 別biệt 顯hiển 。

○# 初sơ 總tổng 明minh 。

四tứ 增tăng 上thượng 緣duyên 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 。 有hữu 勝thắng [執/力]# 用dụng 。 能năng 于vu 餘dư 法pháp 。 或hoặc 順thuận 或hoặc 違vi 。 雖tuy 前tiền 三tam 緣duyên 亦diệc 是thị 增tăng 上thượng 。 而nhi 今kim 第đệ 四tứ 。 除trừ 彼bỉ 取thủ 餘dư 。 為vi 顯hiển 諸chư 緣duyên 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 此thử 順thuận 違vi 用dụng 于vu 四tứ 處xứ 轉chuyển 。 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 。 四tứ 事sự 別biệt 故cố 。

如như 宗tông 鏡kính 云vân 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 。 亦diệc 是thị 有hữu 體thể 。 即tức 依y 圓viên 二nhị 性tánh 。 此thử 簡giản 所sở 執chấp 。 意ý 謂vị 無vô 體thể 法pháp 。 即tức 我ngã 法pháp 等đẳng 也dã 。 有hữu 勝thắng [執/力]# 用dụng 。 謂vị 為vi 勝thắng 義nghĩa 。 即tức 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 有hữu 勝thắng [執/力]# 用dụng 。 此thử 用dụng 非phi 是thị 與dữ 果quả 等đẳng 用dụng 。 但đãn 不bất 障chướng 意ý 。 顯hiển 是thị 增tăng 上thượng 用dụng 。 簡giản 非phi 因nhân 緣duyên 也dã 。 能năng 于vu 餘dư 法pháp 者giả 。 簡giản 其kỳ 自tự 體thể 。 顯hiển 不bất 同đồng 前tiền 所sở 緣duyên 緣duyên 故cố 。 或hoặc 順thuận 或hoặc 違vi 者giả 。 顯hiển 與dữ 順thuận 逆nghịch 俱câu 能năng 為vi 緣duyên 。 與dữ 後hậu 生sanh 異dị 法pháp 為vi 緣duyên 。 非phi 前tiền 滅diệt 法pháp 。 意ý 簡giản 非phi 等đẳng 無vô 間gian 緣duyên 也dã 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 前tiền 三tam 亦diệc 是thị 增tăng 上thượng 。 而nhi 今kim 獨độc 此thử 名danh 者giả 何hà 耶da 。 故cố 答đáp 云vân 。 四tứ 緣duyên 之chi 名danh 。 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 通thông 名danh 增tăng 上thượng 。 別biệt 名danh 因nhân 緣duyên 等đẳng 。 前tiền 三tam 從tùng 別biệt 立lập 名danh 。 第đệ 四tứ 名danh 從tùng 通thông 立lập 。 故cố 云vân 雖tuy 前tiền 三tam 亦diệc 是thị 。 而nhi 今kim 第đệ 四tứ 除trừ 彼bỉ 取thủ 餘dư 。 為vi 顯hiển 諸chư 緣duyên 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 。 恐khủng 又hựu 問vấn 云vân 。 前tiền 云vân 能năng 于vu 餘dư 法pháp 或hoặc 順thuận 或hoặc 違vi 。 未vị 審thẩm 餘dư 法pháp 為vi 何hà 。 答đáp 云vân 。 此thử 順thuận 違vi 用dụng 。 于vu 四tứ 處xứ 轉chuyển 。 謂vị 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 四tứ 事sự 別biệt 故cố 四tứ 處xứ 。 即tức 四tứ 事sự 處xứ 。 無vô 而nhi 忽hốt 有hữu 。 生sanh 已dĩ 暫tạm 止chỉ 。 完hoàn 足túc 無vô 欠khiếm 。 自tự 在tại 不bất 失thất 。 皆giai 不bất 離ly 順thuận 違vi 不bất 障chướng 增tăng 上thượng 之chi 緣duyên 力lực 。 故cố 曰viết 於ư 四tứ 處xứ 轉chuyển 。 即tức 與dữ 後hậu 生sanh 異dị 法pháp 為vi 緣duyên 也dã 。 又hựu 若nhược 總tổng 論luận 此thử 緣duyên 。 所sở 含hàm 頗phả 多đa 。 有hữu 順thuận 有hữu 違vi 。 有hữu 力lực 無vô 力lực 。 有hữu 親thân 有hữu 踈sơ 。 順thuận 如như 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 行hạnh 門môn 等đẳng 。 以dĩ 順thuận 性tánh 等đẳng 故cố 。 違vi 如như 智trí 起khởi 惑hoặc 斷đoạn 。 以dĩ 能năng 違vi 諸chư 惑hoặc 障chướng 故cố 。 有hữu 力lực 如như 五ngũ 根căn 等đẳng 。 能năng 出xuất 自tự 心tâm 心tâm 所sở 故cố 。 無vô 力lực 如như 他tha 人nhân 浮phù 塵trần 等đẳng 。 雖tuy 能năng 益ích 我ngã 。 而nhi 為vi 力lực 稍sảo 踈sơ 劣liệt 故cố 。 自tự 根căn 即tức 親thân 。 他tha 根căn 即tức 名danh 踈sơ 增tăng 上thượng 故cố 。 違vi 用dụng 可khả 名danh 為vi 順thuận 。 違vi 惑hoặc 即tức 順thuận 二nhị 空không 理lý 故cố 。 又hựu 本bổn 文văn 單đơn 云vân 有hữu 勝thắng [執/力]# 用dụng 。 即tức 順thuận 違vi 皆giai 勝thắng 。 而nhi 言ngôn 踈sơ 言ngôn 無vô 力lực 。 似tự 與dữ 相tương 違vi 。 不bất 知tri 分phân 別biệt 。 則tắc 勝thắng 劣liệt 親thân 踈sơ 。 不bất 妨phương 宛uyển 然nhiên 。 總tổng 之chi 皆giai 歸quy 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố 。 踈sơ 助trợ 親thân 。 而nhi 親thân 愈dũ 勝thắng 。 無vô 力lực 助trợ 力lực 。 而nhi [執/力]# 力lực 益ích 增tăng 上thượng 故cố 。 為vi 無vô 為vi 別biệt 。 情tình 非phi 情tình 殊thù 。 生sanh 住trụ 成thành 得đắc 。 莫mạc 不bất 皆giai 增tăng 上thượng 于vu 此thử 緣duyên 故cố 。 增tăng 上thượng 緣duyên 海hải 。 廣quảng 大đại 無vô 不bất 攝nhiếp 故cố 。

○# 二nhị 別biệt 顯hiển (# 二nhị )# 。 初sơ 釋thích 二nhị 結kết 。

○# 初sơ 釋thích (# 五ngũ )# 。 初sơ 約ước 勝thắng 總tổng 標tiêu 根căn 數số 二nhị 釋thích 出xuất 十thập 九cửu 根căn 體thể 三tam 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 體thể 四tứ 釋thích 出xuất 已dĩ 知tri 根căn 體thể 五ngũ 釋thích 出xuất 具cụ 知tri 根căn 體thể 。

○# 初sơ 約ước 勝thắng 總tổng 標tiêu 根căn 數số 。

然nhiên 增tăng 上thượng 用dụng 。 隨tùy 事sự 雖tuy 多đa 。 而nhi 勝thắng 顯hiển 者giả 。 唯duy 二nhị 十thập 二nhị 。 應ưng 知tri 即tức 是thị 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。

但đãn 約ước 勝thắng 顯hiển 。 其kỳ 餘dư 隱ẩn 劣liệt 自tự 該cai 。 故cố 唯duy 言ngôn 二nhị 十thập 二nhị 根căn 也dã 。 皆giai 勝thắng 顯hiển 者giả 。 如như 中trung 邉# 論luận 釋thích 云vân 。 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 取thủ 境cảnh 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 命mạng 根căn 。 一nhất 期kỳ 相tương 續tục 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 續tục 于vu 家gia 族tộc 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 五ngũ 根căn 。 受thọ 用dụng 善thiện 惡ác 業nghiệp 果quả 。 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 于vu 世thế 間gian 淨tịnh 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 未vị 知tri 當đương 知tri 等đẳng 三tam 根căn 。 于vu 出xuất 世thế 淨tịnh 有hữu 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 則tắc 總tổng 約ước 六lục 事sự 而nhi 釋thích 勝thắng 顯hiển 之chi 增tăng 上thượng 也dã 。

○# 二nhị 釋thích 出xuất 十thập 九cửu 根căn 體thể 。

前tiền 五ngũ 色sắc 根căn 。 以dĩ 本bổn 識thức 等đẳng 所sở 變biến 眼nhãn 等đẳng 淨tịnh 色sắc 為vi 性tánh 。 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 身thân 根căn 所sở 攝nhiếp 故cố 。 即tức 以dĩ 彼bỉ 少thiểu 分phần 為vi 性tánh 。 命mạng 根căn 。 但đãn 依y 本bổn 識thức 親thân 種chủng 。 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 。 非phi 別biệt 有hữu 性tánh 。 意ý 根căn 。 總tổng 以dĩ 八bát 識thức 為vi 性tánh 。 五ngũ 受thọ 根căn 。 如như 應ưng 各các 自tự 受thọ 為vi 性tánh 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 即tức 以dĩ 信tín 等đẳng 及cập 善thiện 念niệm 等đẳng 而nhi 為vi 自tự 性tánh 。

體thể 者giả 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 皆giai 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 用dụng 。 用dụng 生sanh 于vu 體thể 。 體thể 不bất 明minh 。 用dụng 不bất 明minh 矣hĩ 。 故cố 當đương 出xuất 體thể 。 本bổn 識thức 等đẳng 。 等đẳng 。 即tức 種chủng 子tử 。 淨tịnh 色sắc 如như 淨tịnh 醍đề 醐hồ 。 謂vị 清thanh 淨tịnh 四tứ 大đại 是thị 也dã 。 所sở 變biến 者giả 。 以dĩ 本bổn 識thức 種chủng 子tử 是thị 能năng 變biến 故cố 。 身thân 根căn 攝nhiếp 故cố 。 即tức 以dĩ 彼bỉ 身thân 根căn 少thiểu 分phần 為vi 二nhị 根căn 性tánh 者giả 。 此thử 少thiểu 分phần 體thể 。 比tỉ 一nhất 身thân 分phần/phân 。 其kỳ 要yếu 有hữu 四tứ 。 能năng 出xuất 生sanh 故cố 。 利lợi 知tri 覺giác 故cố 。 速tốc 轉chuyển 變biến 故cố 。 總tổng 脈mạch 絡lạc 故cố 。 非phi 餘dư 少thiểu 分phần 之chi 可khả 比tỉ 也dã 。 命mạng 根căn 但đãn 依y 本bổn 識thức 親thân 種chủng 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 為vi 性tánh 者giả 。 顯hiển 命mạng 根căn 自tự 無vô 有hữu 體thể 。 以dĩ 第đệ 八bát 自tự 種chủng 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 為vi 體thể 。 所sở 謂vị 種chủng 子tử 上thượng 一nhất 分phần/phân 連liên 持trì 色sắc 心tâm 不bất 斷đoạn 功công 能năng 是thị 也dã 。 意ý 根căn 以dĩ 八bát 識thức 為vi 體thể 。 謂vị 等đẳng 無vô 間gian 意ý 根căn 。 以dĩ 八bát 現hiện 識thức 。 皆giai 隨tùy 意ý 轉chuyển 。 如như 瑜du 伽già 謂vị 。 依y 止chỉ 隨tùy 自tự 在tại 轉chuyển 增tăng 上thượng 義nghĩa 故cố 。 建kiến 立lập 一nhất 根căn 。 五ngũ 受thọ 各các 以dĩ 自tự 受thọ 為vi 體thể 者giả 。 如như 苦khổ 受thọ 以dĩ 苦khổ 為vi 體thể 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 體thể 等đẳng 也dã 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 即tức 以dĩ 信tín 等đẳng 及cập 善thiện 念niệm 為vi 體thể 者giả 。 信tín 進tiến 二nhị 根căn 。 即tức 以dĩ 善thiện 位vị 信tín 勤cần 為vi 體thể 。 念niệm 定định 慧tuệ 三tam 根căn 。 即tức 以dĩ 別biệt 境cảnh 善thiện 念niệm 等đẳng 為vi 體thể 也dã 。

○# 三tam 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 體thể 。

未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 體thể 。 位vị 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 根căn 本bổn 位vị 。 謂vị 在tại 見kiến 道đạo 。 除trừ 後hậu 剎sát 那na 。 無vô 所sở 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 故cố 。 二nhị 加gia 行hành 位vị 。 謂vị 煖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 近cận 能năng 引dẫn 發phát 根căn 本bổn 位vị 故cố 。 三tam 資tư 糧lương 位vị 。 謂vị 從tùng 為vi 得đắc 諦đế 現hiện 觀quán 故cố 。 發phát 起khởi 决# 定định 勝thắng 善thiện 法Pháp 欲dục 乃nãi 至chí 未vị 得đắc 。 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 。 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 名danh 資tư 糧lương 位vị 。 能năng 遠viễn 資tư 生sanh 根căn 本bổn 位vị 故cố 。 于vu 此thử 三tam 位vị 。 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 為vi 此thử 根căn 性tánh 。 加gia 行hành 等đẳng 位vị 。 于vu 後hậu 勝thắng 法Pháp 求cầu 證chứng 愁sầu 慼thích 。 亦diệc 有hữu 憂ưu 根căn 。 非phi 正chánh 善thiện 根căn 。 故cố 多đa 不bất 說thuyết 。 前tiền 三tam 無vô 色sắc 有hữu 此thử 根căn 者giả 。 有hữu 勝thắng 見kiến 道đạo 。 傍bàng 修tu 得đắc 故cố 。 或hoặc 二Nhị 乘Thừa 位vị 迴hồi 趣thú 大đại 者giả 。 為vi 證chứng 法pháp 空không 。 地địa 前tiền 亦diệc 起khởi 。 九cửu 地địa 所sở 攝nhiếp 生sanh 空không 無vô 漏lậu 。 彼bỉ 皆giai 菩Bồ 薩Tát 此thử 根căn 攝nhiếp 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 道đạo 。 亦diệc 有hữu 此thử 根căn 。 但đãn 說thuyết 地địa 前tiền 。 以dĩ 時thời 促xúc 故cố 。

初sơ 明minh 位vị 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 簡giản 別biệt 。 謂vị 此thử 根căn 所sở 具cụ 之chi 位vị 。 位vị 根căn 所sở 為vi 之chi 體thể 。 前tiền 三tam 無vô 色sắc 菩Bồ 薩Tát 起khởi 此thử 。 迴hồi 趣thú 聲Thanh 聞Văn 地địa 前tiền 亦diệc 起khởi 。 多đa 種chủng 不bất 同đồng 。 是thị 以dĩ 既ký 明minh 其kỳ 位vị 。 復phục 出xuất 其kỳ 體thể 。 而nhi 更cánh 為vi 簡giản 別biệt 之chi 也dã 。 大đại 意ý 如như 此thử 。 詳tường 之chi 。 則tắc 未vị 知tri 當đương 知tri 者giả 。 未vị 知tri 之chi 道đạo 而nhi 當đương 知tri 之chi 也dã 。 曰viết 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 者giả 。 謂vị 從tùng 能năng 遠viễn 資tư 生sanh 根căn 本bổn 位vị 之chi 資tư 糧lương 。 造tạo 至chí 近cận 能năng 引dẫn 發phát 根căn 本bổn 位vị 之chi 加gia 行hành 。 至chí 正chánh 在tại 見kiến 道đạo 第đệ 十thập 五ngũ 心tâm 之chi 根căn 本bổn 位vị 。 自tự 前tiền 至chí 此thử 。 譬thí 如như 當đương 得đắc 之chi 城thành 池trì 。 于vu 未vị 得đắc 之chi 時thời 。 攻công 之chi 攻công 之chi 。 攻công 至chí 此thử 際tế 。 當đương 得đắc 未vị 得đắc 之chi 心tâm 。 何hà 其kỳ 能năng 持trì 。 何hà 其kỳ 能năng 生sanh 。 而nhi 一nhất 叚giả 不bất 可khả 搖dao 拔bạt 者giả 。 故cố 曰viết 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 也dã 。 根căn 本bổn 位vị 者giả 。 此thử 根căn 以dĩ 見kiến 道đạo 為vi 根căn 本bổn 故cố 。 除trừ 後hậu 一nhất 剎sát 那na 。 無vô 所sở 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 者giả 。 謂vị 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 。 名danh 十thập 六lục 心tâm 。 亦diệc 曰viết 十thập 六lục 剎sát 那na 。 前tiền 十thập 五ngũ 心tâm 。 得đắc 名danh 見kiến 道đạo 。 由do 見kiến 所sở 未vị 曾tằng 見kiến 諦đế 故cố 。 後hậu 一nhất 剎sát 那na 。 由do 熏huân 習tập 所sở 曾tằng 見kiến 故cố 。 屬thuộc 修tu 道Đạo 攝nhiếp 。 已dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 所sở 未vị 知tri 可khả 當đương 知tri 故cố 。 故cố 除trừ 之chi 也dã 。 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 所sở 有hữu 善thiện 根căn 者giả 。 謂vị 加gia 行hành 位vị 。 釋thích 見kiến 後hậu 文văn 。 于vu 此thử 三tam 位vị 。 信tín 等đẳng 九cửu 根căn 為vi 此thử 根căn 性tánh 者giả 。 出xuất 三tam 位vị 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 體thể 也dã 。 然nhiên 雜tạp 集tập 論luận 說thuyết 。 加gia 行hành 道Đạo 時thời 。 順thuận 决# 擇trạch 分phần/phân 後hậu 。 于vu 上thượng 解giải 脫thoát 。 希hy 求cầu 欲dục 證chứng 。 愁sầu 慼thích 所sở 攝nhiếp 。 故cố 加gia 行hành 等đẳng 位vị 。 亦diệc 有hữu 憂ưu 根căn 。 為vi 此thử 根căn 性tánh 。 今kim 不bất 言ngôn 者giả 。 以dĩ 非phi 正chánh 善thiện 根căn 。 故cố 多đa 不bất 說thuyết 也dã 。 若nhược 夫phu 無vô 色sắc 四tứ 天thiên 。 前tiền 三tam 亦diệc 有hữu 此thử 根căn 者giả 。 以dĩ 有hữu 勝thắng 見kiến 道đạo 。 傍bàng 修tu 得đắc 故cố 。 謂vị 决# 擇trạch 分phần/phân 善thiện 。 在tại 四tứ 靜tĩnh 慮lự 。 有hữu 勝thắng 見kiến 道đạo 菩Bồ 薩Tát 。 兼kiêm 修tu 上thượng 定định 。 故cố 三tam 無vô 色sắc 。 亦diệc 有hữu 此thử 根căn 。 或hoặc 二Nhị 乘Thừa 位vị 。 為vi 證chứng 法pháp 空không 。 地địa 前tiền 亦diệc 起khởi 者giả 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 二Nhị 乘Thừa 極cực 果quả 。 生sanh 空không 無vô 漏lậu 。 對đối 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 位vị 齊tề 八bát 地địa 。 若nhược 迴hồi 趣thú 大Đại 乘Thừa 求cầu 證chứng 法pháp 空không 。 其kỳ 位vị 僅cận 在tại 資tư 糧lương 。 故cố 言ngôn 地địa 前tiền 亦diệc 起khởi 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 彼bỉ 于vu 生sanh 空không 。 雖tuy 已dĩ 具cụ 知tri 。 今kim 既ký 迴hồi 心tâm 。 于vu 法pháp 空không 理lý 。 乃nãi 所sở 當đương 了liễu 。 所sở 證chứng 九cửu 地địa 生sanh 空không 無vô 漏lậu 。 應ưng 是thị 菩Bồ 薩Tát 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 未vị 證chứng 入nhập 法pháp 空không 理lý 故cố 。 恐khủng 有hữu 問vấn 云vân 。 迴hồi 趣thú 菩Bồ 薩Tát 于vu 見kiến 道đạo 位vị 。 亦diệc 有hữu 此thử 根căn 。 何hà 故cố 但đãn 說thuyết 地địa 前tiền 。 而nhi 不bất 言ngôn 見kiến 道đạo 耶da 。 答đáp 云vân 。 以dĩ 時thời 促xúc 故cố 。 謂vị 見kiến 道đạo 位vị 。 唯duy 有hữu 十thập 五ngũ 心tâm 。 其kỳ 時thời 甚thậm 促xúc 。 故cố 不bất 說thuyết 見kiến 道đạo 。 而nhi 唯duy 說thuyết 地địa 前tiền 起khởi 此thử 根căn 也dã 。

○# 四tứ 釋thích 出xuất 已dĩ 知tri 根căn 體thể 。

始thỉ 從tùng 見kiến 道đạo 。 最tối 後hậu 剎sát 那na 。 乃nãi 至chí 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 所sở 有hữu 信tín 等đẳng 無vô 漏lậu 九cửu 根căn 。 皆giai 是thị 已dĩ 知tri 根căn 性tánh 。 未vị 離ly 欲dục 者giả 。 于vu 上thượng 解giải 脫thoát 。 求cầu 證chứng 愁sầu 慼thích 。 亦diệc 有hữu 憂ưu 根căn 。 非phi 正chánh 善thiện 根căn 。 故cố 多đa 不bất 說thuyết 。

初sơ 釋thích 體thể 。 二nhị 通thông 妨phương 。 既ký 見kiến 道đạo 已dĩ 無vô 未vị 知tri 當đương 知tri 。 故cố 云vân 已dĩ 知tri 。 屬thuộc 修tu 位vị 也dã 。 始thỉ 從tùng 見kiến 道đạo 。 最tối 後hậu 剎sát 那na 。 即tức 已dĩ 知tri 根căn 初sơ 心tâm 。 乃nãi 至chí 者giả 。 自tự 最tối 後hậu 剎sát 那na 。 望vọng 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 中trung 間gian 有hữu 多đa 位vị 故cố 。 而nhi 此thử 定định 通thông 三tam 。 一nhất 二Nhị 乘Thừa 那na 含hàm 後hậu 心tâm 。 為vi 斷đoạn 最tối 後hậu 有hữu 頂đảnh 九cửu 品phẩm 俱câu 生sanh 煩phiền 惱não 。 得đắc 起khởi 此thử 定định 。 二nhị 菩Bồ 薩Tát 遠viễn 行hành 地địa 滿mãn 心tâm 。 為vi 永vĩnh 斷đoạn 三tam 界giới 。 俱câu 生sanh 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 亦diệc 起khởi 此thử 定định 。 三tam 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 雲Vân 地Địa 後hậu 心tâm 。 為vi 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 。 煩phiền 惱não 種chủng 子tử 。 及cập 最tối 後hậu 一nhất 分phần/phân 所sở 知tri 障chướng 故cố 。 亦diệc 起khởi 此thử 定định 所sở 有hữu 無vô 漏lậu 九cửu 根căn 。 皆giai 是thị 已dĩ 知tri 根căn 性tánh 者giả 。 正chánh 出xuất 體thể 也dã 。

○# 五ngũ 釋thích 出xuất 具cụ 知tri 根căn 體thể 。

諸chư 無Vô 學Học 位vị 。 無vô 漏lậu 九cửu 根căn 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 具cụ 知tri 根căn 性tánh 。 有hữu 頂đảnh 雖tuy 有hữu 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 。 而nhi 不bất 明minh 利lợi 。 非phi 後hậu 三tam 根căn 。

初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 通thông 妨phương 。 具cụ 知tri 。 具cụ 足túc 之chi 知tri 。 而nhi 具cụ 有hữu 不bất 同đồng 。 各các 約ước 當đương 分phần/phân 言ngôn 也dã 。 諸chư 無Vô 學Học 者giả 。 一nhất 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 。 于vu 生sanh 空không 理lý 。 究cứu 盡tận 無vô 餘dư 。 固cố 名danh 具cụ 知tri 。 二nhị 大Đại 乘Thừa 無Vô 學Học 。 若nhược 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。 具cụ 證chứng 人nhân 空không 。 分phần/phân 證chứng 法pháp 空không 。 亦diệc 名danh 具cụ 知tri 。 若nhược 如Như 來Lai 二nhị 障chướng 永vĩnh 盡tận 。 一nhất 真chân 全toàn 顯hiển 。 是thị 圓viên 滿mãn 具cụ 知tri 。 無vô 漏lậu 九cửu 根căn 皆giai 是thị 性tánh 者giả 。 出xuất 具cụ 知tri 根căn 體thể 也dã 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 依y 有hữu 頂đảnh 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 。 前tiền 三tam 無vô 色sắc 。 既ký 云vân 有hữu 無vô 漏lậu 根căn 。 何hà 獨độc 有hữu 頂đảnh 。 非phi 無vô 漏lậu 攝nhiếp 。 釋thích 云vân 。 不bất 明minh 利lợi 故cố 。 非phi 後hậu 三tam 根căn 。 以dĩ 第đệ 八bát 非phi 非phi 想tưởng 定định 。 雖tuy 止Chỉ 觀Quán 並tịnh 行hành 。 將tương 入nhập 滅diệt 盡tận 必tất 依y 此thử 定định 遊du 觀quan 無vô 漏lậu 。 而nhi 意ý 偏thiên 于vu 定định 。 慧tuệ 不bất 明minh 利lợi 。 是thị 以dĩ 非phi 後hậu 三tam 根căn 攝nhiếp 。 如như 瑜du 伽già 謂vị 。 非phi 非phi 想tưởng 處xứ 。 止chỉ 有hữu 八bát 根căn 。 謂vị 命mạng 意ý 捨xả 根căn 。 及cập 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 而nhi 無vô 後hậu 三tam 根căn 故cố 。

○# 二nhị 結kết 。

二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 自tự 性tánh 如như 是thị 。 諸chư 餘dư 門môn 義nghĩa 。 如như 論luận 應ưng 知tri 。

諸chư 餘dư 門môn 者giả 。 謂vị 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 業nghiệp 用dụng 假giả 實thật 。 及cập 界giới 繫hệ 等đẳng 分phân 別biệt 也dã 。 如như 論luận 者giả 。 詳tường 如như 瑜du 伽già 論luận 中trung 五ngũ 十thập 七thất 卷quyển 。 茲tư 不bất 繁phồn 引dẫn 。 上thượng 初sơ 且thả 明minh 四tứ 緣duyên 竟cánh 。 若nhược 更cánh 總tổng 之chi 。 因nhân 緣duyên 于vu 有hữu 為vi 之chi 門môn 。 親thân 辦biện 自tự 果quả 。 無vô 間gian 為vi 開khai 導đạo 之chi 義nghĩa 。 萬vạn 有hữu 咸hàm 生sanh 。 所sở 緣duyên 具cụ 慮lự 託thác 二nhị 義nghĩa 。 親thân 踈sơ 俱câu 立lập 。 增tăng 上thượng 有hữu 勝thắng [執/力]# 力lực 。 不bất 障chướng 他tha 緣duyên 。 則tắc 四tứ 緣duyên 囊nang 括quát 。 殆đãi 無vô 遺di 矣hĩ 。

(# 大đại 明minh 國quốc 直trực 隷lệ 蘇tô 州châu 府phủ 吳ngô 縣huyện 至chí 德đức 鄉hương 十thập 一nhất 都đô 何hà 山sơn 土thổ/độ 地địa 顧cố 明minh 大đại 王vương 界giới 天thiên 平bình 山sơn 居cư 住trụ

信tín 官quan 范phạm 允duẫn 臨lâm 喜hỷ 捨xả 刻khắc 此thử

唯duy 識thức 訂# 正chánh 第đệ 七thất 卷quyển 保bảo 佑hữu 新tân 生sanh 子tử 佛Phật 扈hỗ 福phước 德đức 長trường 壽thọ 智trí 慧tuệ 聰thông 明minh 。 無vô 關quan 無vô 煞sát 吉cát 祥tường 如như 意ý

崇sùng 禎# 四tứ 年niên 歲tuế 次thứ 辛tân 未vị 孟# 冬đông 佛Phật 誕đản 日nhật 謹cẩn 識thức )#

贒# 預dự

成Thành 唯Duy 識Thức 論Luận 訂# 正Chánh 卷quyển 第đệ 七thất (# 終chung )#

(# 姑cô 蘇tô 信tín 女nữ 張trương 門môn 李# 氏thị 大đại 緣duyên 助trợ 板bản )#