thai tạng giới mạn đồ la
Phật Quang Đại Từ Điển
(胎藏界曼荼羅) Gọi đủ: Đại bi thai tạng sinh mạn đồ la. Gọi tắt: Thai tạng mạn đồ la, Đại bi mạn đồ la. Đối lại: Kim cương giới mạn đồ la. Cũng gọi: Nhân mạn đồ la, Đông mạn đồ la, Lí mạn đồ la. Mạn đồ la thuộc Thai tạng giới của Mật giáo.Thai tạng, Phạm: Garbha, hàm nghĩa đại bi. Mạn đồ la, Phạm: Maịđala, bao hàm các nghĩa: Sinh ra chư Phật, ý vị cùng tột không gì sánh bằng, tròn trịa đầy đủ. Mạn đồ laThai tạng giới chính là Đại mạn đồ la sinh ra từ trong tâm địa bình đẳng của Đại bi thai tạng của Tì lô giá na Như lai. Bởi vì Mạn đồ la Thai tạng giới vốn căn cứ vào ý nghĩa nói trong phẩm Cụ duyên, kinh Đại nhật mà được kiến lập, rồi Đại nhật kinh sớ lại bổ sung thêm, vì thế xưa nay thường gọi Mạn đồ la Thai tạng giới này là Kinh sớ mạn đồ la. Lấy phía trên của Mạn đồ la làm phương Đông mà chia ra như sau: 1. Viện Trung Đài Bát Diệp: Đại nhật Như lai trụ ở Trung đài. Bốn đức Phật Vô lượng thọ, Bảo chàng, Khai phu hoa, Thiên cổ và 4 vị Bồ tát Văn thù, Quán âm, Di lặc, Phổ hiền trụ ở Bát diệp (8 cánh sen), tất cả có 9 vị tôn. Hoa sen 8 cánh tượng trưng cho trái tim có 8 khía của chúng sinh, biểu thị ý nghĩa chữ A vốn không sinh, hiển bày lí thú tất cả chúng sinh đều có Phật tính. Viện Trung đài bát diệp là tổng thể của Thai tạng Mạn đồ la, các viện khác là biệt đức của viện này.2. Viện Biến Tri(cũng gọi Viện Phật Mẫu): Nằm ở phía trên viện Trung Đài Bát Diệp, có 7 vị tôn gồm Phật nhãn, Phật mẫu… Viện này biểu thị cho đức biến tri(biết khắp) và đức năng sinh của chư Phật. 3. Viện Quán âm: Nằm về phía bắc viện Trung Đài Bát Diệp, có 37 vị tôn như bồ tát Đại thế chí… Viện này biểu thị cho đứcđại bi hạ hóa của Như lai. 4. Viện Kim Cương Thủ(cũng gọi Viện Tát Đóa), nằm về phía nam viện Trung Đài Bát Diệp, có 33 vị tôn như Hư không vô cấu luân trì kim cương… Viện này biểu thị cho đức đại trí thượng cầu. 5. Viện Trì Minh(cũng gọi Ngũ đại viện, Phẫn nộ viện): Nằm ở phía dưới viện Trung Đài Bát Diệp, có 5 vị tôn như bồ tát Bát nhã… Viện này biểu thị cho 2 đức chiết phục và nhiếp thụ. 6. Viện Thích ca: Nằm phía trên viện BiếnTri, có 39 vị tôn như đức Phật Thích ca mâu ni… Viện này biểu thị cho đức phương tiện nhiếp hóa. Dùng 2 đức trí và bi biến hiện thành Thích ca Như lai cứu độ chúng sinh. 7. Viện Trừ Cái Chướng: Nằm về phía nam viện Kim cương thủ, có 9 vị tôn, như bồ tát Bi mẫn… Viện này biểu thị cho việc dùng trí môn kim cương để diệt trừ phiền não chướng của chúng sinh. 8. Viện Địa Tạng: Nằm về phía bắc viện Quán Thế Âm, có 9 vị tôn, như bồ tát Địa tạng… Viện này biểu thị việc dùng bi môn của Quán âm để cứu mê tình trong chín cõi. 9. Viện Hư Không Tạng: Nằm ở phía dưới viện Trì minh, có 28 vị tôn, như bồ tát Hư không tạng… Viện này biểu thị cho bi và trí hợp nhất, bao hàm muôn đức, có năng lực tùy theo nguyện vọng của chúng sinh mà ban cho tất cả của báu, đầy đủ trí đức và lấy phúc đức làm gốc. 10. Viện Văn Thù: Nằm ở phía trên viện Thích ca, gồm có 25 vị tôn, như bồ tát Văn thù… Viện này biểu thị cho trí tuệ của đức đại lực, cócôngnăng dứt trừ tất cả hí luận, đầy đủ phúc đức và lấy trí tuệ làm gốc.11. Viện Tô Tất Địa: Nằm phía dưới viện Hư Không Tạng, gồm có 8 vị tôn, như bồ tát Thập nhất diện Quan âm… Viện này biểu thị cho đức thành tựu việc lợi mình lợi người. 12. Viện Ngoại Kim Cương Bộ: Lớp bên ngoài bao quanh 4 phía đông, tây, nam, bắc của Mạn đồ la Thai tạng giới, cộng chung 4 phía có tất cả 205 vị tôn. Viện này biểu thị đức tùy loại ứng hóa và lí phàm thánh bất nhị. 13. Viện Tứ ĐạiHộ: Trong Hiện đồ Mạn đồ la lược bỏ viện thứ 13 này. Còn lại 12 viện thì viện Trung Đài là Phật bộ, viện Quán Âm là Liên hoa bộ, viện Kim Cương Thủ là Kim cương bộ, 6 viện Biến Tri, Thích Ca, Văn Thù, Trì Minh, Hư Không Tạng và Tô Tất Địa thuộc Phật bộ, viện Địa tạng thuộc Liên hoa bộ, viện Trừ Cái Chướng thuộc Kim cương bộ, Ngoại Kim Cương thuộc cả 3 bộ. Nay đồ biểu Thai tạng Hiện đồ Mạn đồ la như sau: [X. kinh Đại nhật Q.1,2,4,5; Tôn thắng Phật đính tu Du già pháp nghi quĩ Q.hạ; Đại nhật kinh sớ Q.1,3,4,5,6; Thai tạng đồ tượng; Hiện đồ mạn đồ la; Đà la ni môn chư bộ yếu mục]. (xt. Mạn Đồ La).