tào sơn tam nhiên đăng
Phật Quang Đại Từ Điển
(曹山三然燈) Cũng gọi Tam nhiên đăng. Ba cảnh giới tu hành mà Thiền sư Tào sơn Bản tịch thuộc tông Tào động cuối đời Đường nêu ra. Nhiên đăng là chỉ cho đức Phật Nhiên đăng thời quá khứ. Khi còn là Bồ tát ở Nhân vị(địa vị tu nhân), đức Thích tôn đã được Phật Nhiên đăng thụ kí cho thành Phật, bởi vậy, từ ngữ Nhiên đăng Phật cũng thường bao hàm ý nghĩa thụ kí thành Phật, hoặc chỉ cho Phật tính sẵn có của mỗi người. Ba cảnh giới là: 1. Khi chưa thấy Phật Nhiên đăng: Có 2 trường hợp: a. Đối với Phật tính vốn có của mình vẫn chưa có tác dụng xoay ánh sáng vào trong, cho nên không biết có việc phần gốc (tức bản lai diện mục–Phật tính). b. Tuy đã xoay ánh sáng chiếu vào trong, biết rõ việc phần gốc của mình, nhưng vẫn chưa tiến bước tu hành. 2. Khi đã thấy Phật Nhiên đăng: Tuy đã biết Phật tính sẵn có của mình, nhưng lại bị sa vào vòng trói buộc của 6 trần sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp và các kiến giải phân biệt đúng, sai, có, không…, như vậy cũng không được thụ kí. 3. Chính Nhiên đăng: Tức chính lúc thể ngộ được Phật tính vốn có thì ắt quên đi tác dụng của vọng niệm về thân, tâm, thức, tình… và trong tất cả thời quá khứ, hiện tại, vị lai, đều không có gián đoạn, có như thế mới được thụ kí mà an trụ trong cảnh giới bản lai diện mục. [X. Phủ châu Tào sơn Nguyên chứng thiền sư ngữ lục; Nhân thiên nhãn mục Q.4].