tam tông
Phật Quang Đại Từ Điển
(三宗) I. Tam Tông. Ba tông. Tức ngài Tông mật thuộc tông Hoa nghiêm chia Phật giáo Đại thừa làm 3 tông là Pháp tướng, Phá tướng và Pháp tính.1. Pháp tướng tông: Chỉ cho các tông Du già, Duy thức. Tông này chủ trương 6tất cả vọng pháp hữu lậu và tịnh pháp vô lậu từ vô thủy đến nay đều có chủng tử ở trong thức A lại da, gặp duyên thì huân tập(xông ướp). Tức mỗi pháp đều từ tự tính sinh khởi, đều không quan hệ đến chân như, cho nên đối với các pháp sắc tâm kiến lập nhiều danh tướng, như các giáo nghĩa Ngũ vị bách pháp, Tam tính nhị vô ngã, Tứ trí tam thân… Trong Ngũ giáo phán của tông Hoa nghiêm, Pháp tướng tông tương đương với Tướng thủy giáo của Thủy giáo. 2. Phá tướng tông: Chỉ cho tông Tam luận. Tông này chủ trương tất cả pháp phàm thánh nhiễm tịnh đều vốn là không, dù thấy một pháp nào vượt hơn cả Niết bàn thì đó cũng như mộng như huyễn, bởi thế tông này dùng giáo nghĩa Tứ cú bách phi, Bát bất trung đạo, Vô sở đắc… để phá tất cả pháp tướng. Trong Ngũ giáo phán, tông này tương đương với Không thủy giáo của Thủy giáo. 3. Pháp tính tông: Chỉ cho các tông Hoa nghiêm, Thiên thai. Tông này chủ trương nương vào chân mà khởi lên vọng, chân như bất biến, vô ngại tùy duyên, như nói pháp thân lưu chuyển trong ngũ đạo, Như lai tạng cảm nhận khổ vui…; nếu tỏ ngộ vọng chính là chân thì chân vọng chẳng phải 2. Đồng thời cho rằng tâm của tất cả chúng sinh không phải do đoạn trừ hết phiền não mới được thanh tịnh, mà tâm ấy xưa nay vốn đã thanh tịnh rồi. Tâm ấy của chúng sinh tức là pháp tính. Trong Ngũ giáo phán, tông này tương đương với 3 giáo: Chung, Đốn, Viên của Đại thừa. Ngài Tông mật còn căn cứ vào tính chất bất đồng giữa 3 tông mà nêu ra 10 điểm khác nhau của pháp tính và pháp tướng, 5 điểm khác nhau giữa pháp tính và phá tướng, từ đó mà phán định rằng Pháp tính tông vượt hơn 2 tông trước. [X. Viên giác kinh lược sớ Q.thượng; Tông kính lục Q.5]. II. Tam Tông. Chỉ cho Thực pháp tông, Giả danh tông và Viên giáo tông do Luật tông thành lập. 1. Thực pháp tông: Tức Tát bà đa Hữu bộ tông, chủ trương tất cả các pháp đều có thật.2. Giả danh tông: Tức tông Thành thực, chủ trương các pháp chỉ có tên giả chứ không có thể thật. 3. Viên giáo tông: Chỉ cho Duy thức viên giáo. (xt. Hóa Giáo, Chế Giáo).