Tam Thế Nhân Quả

tam thế nhân quả

Phật Quang Đại Từ Điển

(三世因果) Nhân quả ba đời. Tức lí nhân quả nghiệp cảm được thành lập suốt trong ba đời quá khứ, hiện tại và vị lai. Bởi vì nghiệp tạo ra ở đời quá khứ là nhân, chiêu cảm quả ở hiện tại; rồi lại do nghiệp được tạo ở hiện tại làm nhân, chiêu cảm quả ở vị lai. Cứ như thế nhân quả nối nhau, sinh tử vô cùng, đó chính là tướng trạng lưu chuyển trong thế giới mê vọng. Bởi vậy, Thuyết nhất thiết hữu bộ đã dùng thuyết Nhân quả tam thế lưỡng trùng để giải thích 12 nhân duyên, tức cho rằng Vô minh, hành là nhân quá khứ chiêu cảm 5 quả ở hiện tại là thức, danh sắc, lục xứ, xúc, thụ, lại lấy ái, thủ, hữu làm 3 nhân ở hiện tại chiêu cảm 2 quả sinh, lão tử ở vị lai. Đối với các tông giáo khác vốn chỉ bàn về 1 đời hiện tại, hoặc 2 đời hiện tại và vị lai, thuyết Tam thế nhân quả này thực là 1 đặc sắc lớn của giáo lí Phật giáo. [X. kinh Niết bàn Q.33 (bản Nam); kinh Vô lượng thọ Q.hạ; luận Đại tì bà sa Q.20; luận Câu xá Q.6, 9; luận Thành duy thức Q.8]. (xt. Thập Nhị Nhân Duyên, Tam Thế, Nhân Quả, Báo Ứng).