三草二木 ( 三tam 草thảo 二nhị 木mộc )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（譬喻）法華經藥草喻品所說。以譬五乘之機類：「一切眾生聞我法者，隨力所受，住於諸地，或處人天轉輪聖王釋梵諸王，是小藥草。知無漏法，能得涅槃，起六神通，及得三明，獨處山林，常行禪定，得緣覺證，是中藥草。求世尊處，我當作佛行精進定，是上藥草。又諸佛子，專心佛道，常行慈悲，自知作佛決定無疑，是名小樹。安住神通，轉不退輪，度無量億百千眾生，如是菩薩名為大樹。」以此配於通途之五乘（五乘有通別二種），則如圖。然菩薩乘中之大草二木，諸宗各依其字義，解釋不同。天台如其次第配於藏通別三教之菩薩，而攝圓教之菩薩，然則三草二木即五乘，但示方便乘之機之差別耳。見法華文句七。嘉祥以大草二木如其次第配於三僧祇之菩薩。初地以前之菩薩為大草，至七地為小樹，八地已上為大樹。見法華義疏。慈恩以大草與二木為總別，大草者，對於人天二乘，總名菩薩為大草。二木者，更分別大草，以地前為小樹，地上為大樹。見法華玄贊七。又慈恩以此配於五性各別之三無二有，三草配於無性與定性聲聞，定性緣覺之三者，二木為不定性菩薩與定性二者。見法華玄贊。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 譬thí 喻dụ ） 法pháp 華hoa 經kinh 藥dược 草thảo 喻dụ 品phẩm 所sở 說thuyết 。 以dĩ 譬thí 五ngũ 乘thừa 之chi 機cơ 類loại 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 聞văn 我ngã 法Pháp 者giả 。 隨tùy 力lực 所sở 受thọ 。 住trụ 於ư 諸chư 地Địa 。 或hoặc 處xứ 人nhân 天thiên 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 釋Thích 梵Phạm 諸chư 王vương 。 是thị 小tiểu 藥dược 草thảo 。 知tri 無vô 漏lậu 法Pháp 。 能năng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 起khởi 六Lục 神Thần 通Thông 。 及cập 得đắc 三Tam 明Minh 。 獨độc 處xứ 山sơn 林lâm 。 常thường 行hành 禪thiền 定định 。 得đắc 緣Duyên 覺Giác 證chứng 。 是thị 中trung 藥dược 草thảo 。 求cầu 世Thế 尊Tôn 處xứ 。 我ngã 當đương 作tác 佛Phật 。 行hành 精tinh 進tấn 定định 。 是thị 上thượng 藥dược 草thảo 。 又hựu 諸chư 佛Phật 子tử 。 專chuyên 心tâm 佛Phật 道Đạo 。 常thường 行hành 慈từ 悲bi 。 自tự 知tri 作tác 佛Phật 。 決quyết 定định 無vô 疑nghi 。 是thị 名danh 小tiểu 樹thụ 。 安an 住trụ 神thần 通thông 。 轉chuyển 不bất 退thoái 輪luân 。 度độ 無vô 量lượng 億ức 。 百bách 千thiên 眾chúng 生sanh 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 名danh 為vi 大đại 樹thụ 。 」 以dĩ 此thử 配phối 於ư 通thông 途đồ 之chi 五ngũ 乘thừa （ 五ngũ 乘thừa 有hữu 通thông 別biệt 二nhị 種chủng ） ， 則tắc 如như 圖đồ 。 然nhiên 菩Bồ 薩Tát 乘Thừa 中trung 之chi 大đại 草thảo 二nhị 木mộc ， 諸chư 宗tông 各các 依y 其kỳ 字tự 義nghĩa ， 解giải 釋thích 不bất 同đồng 。 天thiên 台thai 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 配phối 於ư 藏tạng 通thông 別biệt 三tam 教giáo 之chi 菩Bồ 薩Tát 而nhi 攝nhiếp 圓viên 教giáo 之chi 菩Bồ 薩Tát 然nhiên 則tắc 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 即tức 五ngũ 乘thừa ， 但đãn 示thị 方phương 便tiện 乘thừa 之chi 機cơ 之chi 差sai 別biệt 耳nhĩ 。 見kiến 法pháp 華hoa 文văn 句cú 七thất 。 嘉gia 祥tường 以dĩ 大đại 草thảo 二nhị 木mộc 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 配phối 於ư 三tam 僧Tăng 祇kỳ 之chi 菩Bồ 薩Tát 。 初Sơ 地Địa 以dĩ 前tiền 之chi 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 草thảo ， 至chí 七thất 地địa 為vi 小tiểu 樹thụ ， 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 為vi 大đại 樹thụ 。 見kiến 法pháp 華hoa 義nghĩa 疏sớ 。 慈từ 恩ân 以dĩ 大đại 草thảo 與dữ 二nhị 木mộc 為vi 總tổng 別biệt ， 大đại 草thảo 者giả ， 對đối 於ư 人nhân 天thiên 二nhị 乘thừa ， 總tổng 名danh 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 草thảo 。 二nhị 木mộc 者giả ， 更cánh 分phân 別biệt 大đại 草thảo ， 以dĩ 地địa 前tiền 為vi 小tiểu 樹thụ ， 地địa 上thượng 為vi 大đại 樹thụ 。 見kiến 法pháp 華hoa 玄huyền 贊tán 七thất 。 又hựu 慈từ 恩ân 以dĩ 此thử 配phối 於ư 五ngũ 性tánh 各các 別biệt 之chi 三tam 無vô 二nhị 有hữu ， 三tam 草thảo 配phối 於ư 無vô 性tánh 與dữ 定định 性tánh 聲Thanh 聞Văn 。 定định 性tánh 緣Duyên 覺Giác 之chi 三tam 者giả ， 二nhị 木mộc 為vi 不bất 定định 性tánh 菩Bồ 薩Tát 與dữ 定định 性tánh 二nhị 者giả 。 見kiến 法pháp 華hoa 玄huyền 贊tán 。