三種三諦 ( 三tam 種chủng 三tam 諦đế )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）不思議之三諦，雖以無決定性之故，不可說之，然為機緣說之則不出三意：一、隨情說，此為大悲方便，或約於有門，或約於空門，而明之。此三諦在圓教十行已前也。二、隨情智說，即隨自他意語也。就情而說有空之二，就智而說中之一，此三諦當於圓教十信位。三、隨智說，即隨自意語也。是初住已去，非徒中絕視聽，真假亦然。三諦玄微，唯智所照，不可示，不可思，聞者驚怪。唯佛與佛乃能窮盡，言語道斷，心行處滅，不可以凡情圖想也。
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 不bất 思tư 議nghị 之chi 三tam 諦đế ， 雖tuy 以dĩ 無vô 決quyết 定định 性tánh 。 之chi 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 之chi ， 然nhiên 為vi 機cơ 緣duyên 說thuyết 之chi 則tắc 不bất 出xuất 三tam 意ý ： 一nhất 、 隨tùy 情tình 說thuyết ， 此thử 為vi 大đại 悲bi 方phương 便tiện 。 或hoặc 約ước 於ư 有hữu 門môn ， 或hoặc 約ước 於ư 空không 門môn ， 而nhi 明minh 之chi 。 此thử 三tam 諦đế 在tại 圓viên 教giáo 十thập 行hành 已dĩ 前tiền 也dã 。 二nhị 、 隨tùy 情tình 智trí 說thuyết ， 即tức 隨tùy 自tự 他tha 意ý 語ngữ 也dã 。 就tựu 情tình 而nhi 說thuyết 有hữu 空không 之chi 二nhị ， 就tựu 智trí 而nhi 說thuyết 中trung 之chi 一nhất ， 此thử 三tam 諦đế 當đương 於ư 圓viên 教giáo 十thập 信tín 位vị 。 三tam 、 隨tùy 智trí 說thuyết ， 即tức 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 也dã 。 是thị 初sơ 住trụ 已dĩ 去khứ ， 非phi 徒đồ 中trung 絕tuyệt 視thị 聽thính ， 真chân 假giả 亦diệc 然nhiên 。 三tam 諦đế 玄huyền 微vi ， 唯duy 智trí 所sở 照chiếu ， 不bất 可khả 示thị 不bất 可khả 思tư 。 聞văn 者giả 驚kinh 怪quái 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 窮cùng 盡tận 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 不bất 可khả 以dĩ 凡phàm 情tình 圖đồ 想tưởng 也dã 。