三輩 ( 三tam 輩bối )
Phật Học Đại Từ Điển
NGHĨA TIẾNG HÁN
（名數）無量壽經說：往生彌陀淨土之人其業行之淺深有上中下之三類：一、上輩，捨家棄欲而為沙門，發菩提心，一向念無量壽佛者。二、中輩，身不能為沙門修大功德。而能發菩提心，一向念無量壽佛，起立塔像，飯食沙門等，多少修善者。三、下輩，但發菩提心，一向念無量壽佛，乃至十念者。此三輩與觀經所說之九品有同異之諸釋。為曇鸞，淨影，嘉祥法位，龍興，憬興，源清之七師，以此為同。天台，義寂，孤山，靈芝之四家以此為別。淨土一家從鸞師之說，但視為開合之異耳。無量壽經下曰：「十方世界諸天人民，其有至心願生彼國者，凡有三輩。其上輩者，捨家棄欲而作沙門，發菩提心，一向專念無量壽佛，修諸功德願生彼國。（中略）其中輩者，雖不能行作沙門大修功德，當發無上菩提之心一向專念無量壽佛。多少修善，奉持齋戒，起立塔像，飯食沙門，懸繒燃燈，散華燈香，以此迴向願生彼國。（中略）其下輩者，假令不能作諸功德，當發無上菩提之心，一向專意乃至十念念無量壽佛，願生彼國。」曇鸞之略論曰：「無量壽經中唯有三輩上中下，無量壽觀經中一品分為上中下，三三而九，合為九品。」
NGHĨA HÁN VIỆT
（ 名danh 數số ） 無vô 量lượng 壽thọ 經kinh 說thuyết ： 往vãng 生sanh 彌di 陀đà 淨tịnh 土độ 之chi 人nhân 其kỳ 業nghiệp 行hành 之chi 淺thiển 深thâm 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 之chi 三tam 類loại ： 一nhất 、 上thượng 輩bối 捨xả 家gia 棄khí 欲dục 。 而nhi 為vi 沙Sa 門Môn 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 一nhất 向hướng 念niệm 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 者giả 。 二nhị 、 中trung 輩bối ， 身thân 不bất 能năng 為vi 沙Sa 門Môn 修tu 大đại 功công 德đức 。 而nhi 能năng 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 一nhất 向hướng 念niệm 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 起khởi 立lập 塔tháp 像tượng 。 飯phạn 食thực 沙Sa 門Môn 。 等đẳng 多đa 少thiểu 修tu 善thiện 者giả 。 三tam 、 下hạ 輩bối ， 但đãn 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 一nhất 向hướng 念niệm 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 乃nãi 至chí 十thập 念niệm 者giả 。 此thử 三tam 輩bối 與dữ 觀quán 經kinh 所sở 說thuyết 之chi 九cửu 品phẩm 有hữu 同đồng 異dị 之chi 諸chư 釋thích 。 為vi 曇đàm 鸞loan ， 淨tịnh 影ảnh ， 嘉gia 祥tường 法pháp 位vị ， 龍long 興hưng ， 憬 興hưng ， 源nguyên 清thanh 之chi 七thất 師sư ， 以dĩ 此thử 為vi 同đồng 。 天thiên 台thai ， 義nghĩa 寂tịch ， 孤cô 山sơn ， 靈linh 芝chi 之chi 四tứ 家gia 以dĩ 此thử 為vi 別biệt 。 淨tịnh 土độ 一nhất 家gia 從tùng 鸞loan 師sư 之chi 說thuyết ， 但đãn 視thị 為vi 開khai 合hợp 之chi 異dị 耳nhĩ 。 無vô 量lượng 壽thọ 經kinh 下hạ 曰viết 十thập 方phương 世thế 界giới 。 諸chư 天thiên 人nhân 民dân 。 其kỳ 有hữu 至chí 心tâm 。 願nguyện 生sanh 彼bỉ 國quốc 者giả 。 凡phàm 有hữu 三tam 輩bối 。 其kỳ 上thượng 輩bối 者giả 。 捨xả 家gia 棄khí 欲dục 。 而nhi 作tác 沙Sa 門Môn 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 一nhất 向hướng 專chuyên 念niệm 。 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 修tu 諸chư 功công 德đức 。 願nguyện 生sanh 彼bỉ 國quốc 。 （ 中trung 略lược ） 其kỳ 中trung 輩bối 者giả 。 雖tuy 不bất 能năng 行hành 作tác 沙Sa 門Môn 。 大đại 修tu 功công 德đức 。 當đương 發phát 無vô 上thượng 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 一nhất 向hướng 專chuyên 念niệm 。 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 多đa 少thiểu 修tu 善thiện 。 奉phụng 持trì 齋trai 戒giới 。 起khởi 立lập 塔tháp 像tượng 。 飯phạn 食thực 沙Sa 門Môn 。 懸huyền 繒tăng 燃nhiên 燈đăng ， 散tán 華hoa 燈đăng 香hương 以dĩ 此thử 迴hồi 向hướng 。 願nguyện 生sanh 彼bỉ 國quốc 。 （ 中trung 略lược ） 其kỳ 下hạ 輩bối 者giả 。 假giả 令linh 不bất 能năng 作tác 諸chư 功công 德đức 。 當đương 發phát 無vô 上thượng 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 一nhất 向hướng 專chuyên 意ý 。 乃nãi 至chí 十thập 念niệm 。 念niệm 無Vô 量Lượng 壽Thọ 佛Phật 。 願nguyện 生sanh 彼bỉ 國quốc 。 」 曇đàm 鸞loan 之chi 略lược 論luận 曰viết ： 「 無vô 量lượng 壽thọ 經kinh 中trung 唯duy 有hữu 三tam 輩bối 上thượng 中trung 下hạ 。 無vô 量lượng 壽thọ 觀quán 經kinh 中trung 一nhất 品phẩm 分phân 為vi 上thượng 中trung 下hạ 。 三tam 三tam 而nhi 九cửu ， 合hợp 為vi 九cửu 品phẩm 。 」 。