tam ái

Phật Quang Đại Từ Điển

(三愛) Chỉ cho 3 thứ yêu thương, luyến tiếc khởi lên lúc hấp hối sắp chết. 1. Cảnh giới ái: Yêu thương vợ con, quyến thuộc, gia tài rất sâu nặng và cố sức bám níu lấy. 2. Tự thể ái: Thương tiếc, quyến luyến thân thể của mình, cố sức bám níu lấy. 3. Đương sinh ái: Yêu mến nơi mình sẽ sinh đến. Ba thứ ái này là nguồn gốc thụ thân của tất cả hữu tình thiện cũng như ác; nếu ái dục chưa dứt thì khi mệnh sống sắp hết, tâm sẽ sinh sầu não, các khổ bức bách, bởi thế sinh ba thứ ái trên, đó chính là duyên tưới tẩm cho kiếp sau. Thành duy thức luận liễu nghĩa đăng quyển 5, phần cuối (Đại 43, 759 hạ) nói: Khi hấp hối mà có tâm thì nhất định khởi lên yêu đắm (…) sự yêu đắm này tưới tẩm Trung hữu, khởi lên yêu đắm tự thể; tưới tẩm Sinh hữu, khởi lên yêu đắm cảnh giới. Vì ở tử hữu (lúc chết), không thấy trung hữu (thân sau khi chết), cho rằng không có ta, nên khởi lên yêu đắm tự thể; ở vị trung hữu, thấy nơi sinh đến, nên khởi lên yêu đắm cảnh giới. Vì thế nên biết yêu đắm cảnh giới và yêu đắm tự thể chỉ trợ giúp sự nhuận sinh (tẩm tưới cho sinh ra ở đời sau), còn yêu đắm chỗ sinh ra ở đời sau mới là sự nhuận sinh chính yếu. [X. Thích thị yếu lãm Q.hạ; Thành duy thức luận diễn bí Q.4].