憨 山Sơn 老Lão 人Nhân 夢Mộng 遊Du 集Tập
Quyển 0042
( 侍Thị 者Giả ) 福Phước 善Thiện 日Nhật 錄Lục ( 門Môn 人Nhân ) 通Thông 炯 編Biên 輯

憨# 山Sơn 老Lão 人Nhân 夢Mộng 遊Du 集Tập 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 五ngũ

侍thị 。 者giả 。 福phước 。 善thiện 。 日nhật 錄lục 。

門môn 。 人nhân 。 通thông 。 炯# 。 編biên 輯# 。

嶺lĩnh 南nam 弟đệ 子tử 。 劉lưu 起khởi 相tương/tướng 。 重trọng/trùng 較giảo 。

觀quán 老lão 莊trang 影ảnh 響hưởng 論luận

敘tự 意ý

西tây 域vực 諸chư 祖tổ 。 造tạo 論luận 以dĩ 破phá 外ngoại 道đạo 之chi 執chấp 。 須tu 善thiện 自tự 他tha 宗tông 。 此thử 方phương 從tùng 古cổ 經kinh 論luận 諸chư 師sư 。 未vị 有hữu 不bất 善thiện 自tự 他tha 宗tông 者giả 。 吾ngô 宗tông 末mạt 學học 。 安an 於ư 孤cô 陋lậu 。 昧muội 於ư 同đồng 體thể 。 視thị 為vi 異dị 物vật 。 不bất 能năng 融dung 通thông 教giáo 觀quán 。 難nạn/nan 於ư 利lợi 俗tục 。 其kỳ 有hữu 初sơ 信tín 之chi 士sĩ 。 不bất 能năng 深thâm 窮cùng 教giáo 典điển 。 苦khổ 於ư 名danh 相tướng 支chi 離ly 。 難nạn/nan 於ư 理lý 會hội 。 至chí 於ư 酷khốc 嗜thị 老lão 莊trang 為vi 文văn 章chương 淵uyên 藪tẩu 。 及cập 其kỳ 言ngôn 論luận 指chỉ 歸quy 。 莫mạc 不bất 望vọng 洋dương 而nhi 歎thán 也dã 。 迨đãi 觀quán 諸chư 家gia 註chú 釋thích 。 各các 狥# 所sở 見kiến 。 難nan 以dĩ 折chiết 衷# 。 及cập 見kiến 口khẩu 義nghĩa 副phó 墨mặc 。 深thâm 引dẫn 佛Phật 經Kinh 。 每mỗi 一nhất 言ngôn 有hữu 當đương 。 且thả 謂vị 一nhất 大Đại 藏Tạng 經Kinh 皆giai 從tùng 此thử 出xuất 。 而nhi 惑hoặc 者giả 以dĩ 為vi 必tất 當đương 。 深thâm 有hữu 慨khái 焉yên 。 余dư 居cư 海hải 上thượng 枯khô 坐tọa 之chi 餘dư 。 因nhân 閱duyệt 楞lăng 嚴nghiêm 法pháp 華hoa 次thứ 。 有hữu 請thỉnh 益ích 老lão 莊trang 之chi 旨chỉ 者giả 。 遂toại 蔓mạn 衍diễn 及cập 此thử 以dĩ 自tự 決quyết 。 非phi 敢cảm 求cầu 知tri 於ư 真Chân 人Nhân 。 以dĩ 為vi 必tất 當đương 之chi 論luận 也dã 。 且thả 慨khái 從tùng 古cổ 原nguyên 教giáo 破phá 敵địch 者giả 。 發phát 藥dược 居cư 多đa 。 而nhi 啟khải 膏cao 肓# 之chi 疾tật 者giả 少thiểu 。 非phi 不bất 妙diệu 投đầu 。 第đệ 未vị 胗chẩn 其kỳ 病bệnh 源nguyên 耳nhĩ 。 是thị 故cố 余dư 以dĩ 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 而nhi 印ấn 決quyết 之chi 。 如như 摩ma 尼ni 圓viên 照chiếu 。 五ngũ 色sắc 相tướng 鮮tiên 。 空không 谷cốc 傳truyền 聲thanh 。 眾chúng 響hưởng 斯tư 應ưng 。 苟cẩu 唯duy 心tâm 識thức 而nhi 觀quán 諸chư 法pháp 。 則tắc 彼bỉ 自tự 不bất 出xuất 影ảnh 響hưởng 閒gian/nhàn 也dã 。 故cố 以dĩ 名danh 論luận 。

論luận 教giáo 源nguyên

嘗thường 觀quán 世thế 之chi 百bách 工công 技kỹ 藝nghệ 之chi 精tinh 。 而nhi 造tạo 乎hồ 妙diệu 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 傳truyền 。 效hiệu 之chi 者giả 。 亦diệc 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 得đắc 。 況huống 大Đại 道Đạo 之chi 妙diệu 。 可khả 以dĩ 口khẩu 耳nhĩ 授thọ 受thọ 。 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 而nhi 致trí 哉tai 。 葢# 在tại 心tâm 悟ngộ 之chi 妙diệu 耳nhĩ 。 是thị 則tắc 不bất 獨độc 參tham 禪thiền 貴quý 在tại 妙diệu 悟ngộ 。 即tức 世thế 智trí 辯biện 聰thông 。 治trị 世thế 語ngữ 言ngôn 。 資tư 生sanh 之chi 業nghiệp 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 悟ngộ 而nhi 得đắc 其kỳ 妙diệu 者giả 。 妙diệu 則tắc 非phi 言ngôn 可khả 及cập 也dã 。 故cố 吾ngô 佛Phật 聖thánh 人nhân 說thuyết 法Pháp 華hoa 。 則tắc 純thuần 譚đàm 實thật 相tướng 。 乃nãi 至chí 妙diệu 法Pháp 。 則tắc 未vị 措thố 一nhất 詞từ 。 但đãn 云vân 如như 是thị 而nhi 已dĩ 。 至chí 若nhược 悟ngộ 妙diệu 法Pháp 者giả 。 但đãn 云vân 善thiện 說thuyết 法Pháp 者giả 。 治trị 世thế 語ngữ 言ngôn 。 資tư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 。 皆giai 順thuận 正Chánh 法Pháp 。 而nhi 華hoa 嚴nghiêm 五ngũ 地địa 聖thánh 人nhân 。 善thiện 能năng 通thông 達đạt 。 世thế 間gian 之chi 學học 。 至chí 於ư 陰âm 陽dương 術thuật 數số 。 圖đồ 書thư 印ấn 璽# 。 醫y 方phương 辭từ 賦phú 。 靡mĩ 不bất 該cai 練luyện 。 然nhiên 後hậu 可khả 以dĩ 涉thiệp 俗tục 利lợi 生sanh 。 故cố 等đẳng 覺giác 大Đại 士Sĩ 。 現hiện 十thập 界giới 形hình 。 應ưng 以dĩ 何hà 身thân 何hà 法pháp 得đắc 度độ 。 即tức 現hiện 何hà 身thân 何hà 法pháp 。 而nhi 度độ 脫thoát 之chi 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 佛Phật 法Pháp 豈khởi 絕tuyệt 無vô 世thế 諦đế 。 而nhi 世thế 諦đế 豈khởi 盡tận 非phi 佛Phật 法Pháp 哉tai 。 由do 人nhân 不bất 悟ngộ 大Đại 道Đạo 之chi 妙diệu 。 而nhi 自tự 畫họa 於ư 內nội 外ngoại 之chi 差sai 耳nhĩ 。 道đạo 豈khởi 然nhiên 乎hồ 。 竊thiết 觀quán 古cổ 今kim 衛vệ 道đạo 藩# 籬# 者giả 。 在tại 此thử 。 則tắc 曰viết 彼bỉ 外ngoại 道đạo 耳nhĩ 。 在tại 彼bỉ 。 則tắc 曰viết 此thử 異dị 端đoan 也dã 。 大đại 而nhi 觀quán 之chi 。 其kỳ 猶do 貴quý 賤tiện 偶ngẫu 人nhân 。 經kinh 界giới 太thái 虗hư 。 是thị 非phi 日nhật 月nguyệt 之chi 光quang 也dã 。 是thị 皆giai 不bất 悟ngộ 自tự 心tâm 之chi 妙diệu 。 而nhi 增tăng 益ích 其kỳ 戲hí 論luận 耳nhĩ 。 葢# 古cổ 之chi 聖thánh 人nhân 無vô 他tha 。 特đặc 悟ngộ 心tâm 之chi 妙diệu 者giả 。 一nhất 切thiết 言ngôn 教giáo 。 皆giai 從tùng 妙diệu 悟ngộ 心tâm 中trung 流lưu 出xuất 。 應ứng 機cơ 而nhi 示thị 淺thiển 深thâm 者giả 也dã 。 故cố 曰viết 無vô 不bất 從tùng 此thử 法Pháp 界Giới 流lưu 。 無vô 不bất 還hoàn 歸quy 此thử 法Pháp 界Giới 。 是thị 故cố 吾ngô 人nhân 不bất 悟ngộ 自tự 心tâm 。 不bất 知tri 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 。 不bất 知tri 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 。 而nhi 擬nghĩ 聖thánh 人nhân 之chi 言ngôn 者giả 。 譬thí 夫phu 場tràng 人nhân 之chi 欣hân 戚thích 。 雖tuy 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 樂lạc 。 雖tuy 哀ai 不bất 哀ai 。 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 原nguyên 不bất 出xuất 於ư 己kỷ 有hữu 也dã 。 哀ai 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 出xuất 於ư 己kỷ 。 而nhi 以dĩ 己kỷ 為vi 有hữu 者giả 。 吾ngô 於ư 釋thích 聖thánh 人nhân 之chi 言ngôn 者giả 。 見kiến 之chi 。

論luận 心tâm 法pháp

余dư 幼ấu 師sư 孔khổng 不bất 知tri 孔khổng 。 師sư 老lão 不bất 知tri 老lão 。 既ký 壯tráng 。 師sư 佛Phật 不bất 知tri 佛Phật 。 退thoái 而nhi 入nhập 於ư 深thâm 山sơn 大đại 澤trạch 。 習tập 靜tĩnh 以dĩ 觀quán 心tâm 焉yên 。 由do 是thị 而nhi 知tri 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。 既ký 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 則tắc 一nhất 切thiết 形hình 。 心tâm 之chi 影ảnh 也dã 。 一nhất 切thiết 聲thanh 。 心tâm 之chi 響hưởng 也dã 。 是thị 則tắc 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 乃nãi 影ảnh 之chi 端đoan 者giả 。 一nhất 切thiết 言ngôn 教giáo 。 乃nãi 響hưởng 之chi 順thuận 者giả 。 由do 萬vạn 法pháp 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 。 故cố 治trị 世thế 語ngữ 言ngôn 。 資tư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 。 皆giai 順thuận 正Chánh 法Pháp 。 以dĩ 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。 故cố 法pháp 法pháp 皆giai 真chân 。 迷mê 者giả 執chấp 之chi 而nhi 不bất 妙diệu 。 若nhược 悟ngộ 自tự 心tâm 。 則tắc 法pháp 無vô 不bất 妙diệu 。 心tâm 法pháp 俱câu 妙diệu 。 唯duy 聖thánh 者giả 能năng 之chi 。

論luận 去khứ 取thủ

吾ngô 佛Phật 經Kinh 。 盡tận 出xuất 自tự 西tây 域vực 。 皆giai 從tùng 翻phiên 譯dịch 。 然nhiên 經kinh 之chi 來lai 。 始thỉ 於ư 漢hán 。 至chí 西tây 晉tấn 方phương 大đại 盛thịnh 。 晉tấn 之chi 譯dịch 師sư 。 獨độc 稱xưng 羅la 什thập 為vi 最tối 。 而nhi 什thập 之chi 徒đồ 。 生sanh 肇triệu 融dung 叡duệ 四tứ 公công 。 僧Tăng 之chi 麟lân 鳳phượng 也dã 。 而nhi 什thập 得đắc 執chấp 役dịch 。 然nhiên 什thập 於ư 肇triệu 。 亦diệc 曰viết 。 余dư 解giải 不bất 謝tạ 子tử 。 文văn 當đương 相tương 揖ấp 耳nhĩ 。 葢# 肇triệu 尤vưu 善thiện 老lão 莊trang 焉yên 。 然nhiên 佛Phật 經Kinh 。 皆giai 出xuất 金kim 口khẩu 所sở 宣tuyên 。 而nhi 至chí 此thử 方phương 。 則tắc 語ngữ 多đa 不bất 類loại 。 一nhất 經kinh 而nhi 數số 譯dịch 者giả 有hữu 之chi 。 以dĩ 致trí 淺thiển 識thức 之chi 疑nghi 。 殊thù 不bất 知tri 理lý 實thật 不bất 差sai 。 文văn 在tại 譯dịch 人nhân 之chi 巧xảo 拙chuyết 耳nhĩ 。 故cố 藏tạng 經kinh 凡phàm 出xuất 什thập 之chi 手thủ 者giả 。 文văn 皆giai 雅nhã 致trí 。 以dĩ 有hữu 四tứ 哲triết 左tả 右hữu 焉yên 。 故cố 法pháp 華hoa 理lý 深thâm 辭từ 密mật 。 曲khúc 盡tận 其kỳ 妙diệu 。 不bất 在tại 言ngôn 。 而nhi 維duy 摩ma 文văn 勢thế 宛uyển 莊trang 。 語ngữ 其kỳ 理lý 自tự 昭chiêu 著trước 。 至chí 於ư 肇triệu 四tứ 論luận 。 則tắc 渾hồn 然nhiên 無vô 隙khích 。 非phi 具cụ 正Chánh 法Pháp 眼nhãn 者giả 。 斷đoạn 斷đoạn 難nạn/nan 明minh 。 故cố 惑hoặc 者giả 非phi 之chi 。 以dĩ 空không 宗tông 莊trang 老lão 孟# 浪lãng 之chi 談đàm 宜nghi 矣hĩ 。 清thanh 涼lương 觀quán 國quốc 師sư 。 華Hoa 嚴Nghiêm 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 至chí 疏sớ/sơ 華hoa 嚴nghiêm 。 每mỗi 引dẫn 肇triệu 論luận 。 必tất 曰viết 肇triệu 公công 。 尊tôn 之chi 也dã 。 嘗thường 竊thiết 論luận 之chi 。 藉tạ 使sử 肇triệu 見kiến 不bất 正chánh 。 則tắc 什thập 何hà 容dung 在tại 座tòa 。 什thập 眼nhãn 不bất 明minh 。 則tắc 譯dịch 何hà 以dĩ 稱xưng 尊tôn 。 若nhược 肇triệu 論luận 不bất 經kinh 。 則tắc 觀quán 又hựu 何hà 容dung 口khẩu 。 古cổ 今kim 質chất 疑nghi 頗phả 多đa 。 而nhi 槩# 不bất 及cập 此thử 。 何hà 哉tai 。 至chí 觀quán 華hoa 嚴nghiêm 疏sớ/sơ 。 每mỗi 引dẫn 老lão 莊trang 語ngữ 甚thậm 夥# 。 則tắc 曰viết 。 取thủ 其kỳ 文văn 不bất 取thủ 其kỳ 意ý 。 圭# 峰phong 則tắc 謂vị 二nhị 氏thị 不bất 能năng 原nguyên 人nhân 。 宗tông 鏡kính 闢tịch 之chi 尤vưu 著trước 。 然nhiên 上thượng 諸chư 師sư 。 皆giai 應ưng 身thân 大Đại 士Sĩ 。 建kiến 大đại 法Pháp 幢tràng 者giả 。 何hà 去khứ 取thủ 相tương/tướng 左tả 如như 此thử 。 嘗thường 試thí 論luận 之chi 。 抑ức 各các 有hữu 所sở 主chủ 也dã 。 葢# 西tây 域vực 之chi 語ngữ 。 質chất 直trực 無vô 文văn 。 且thả 多đa 重trọng/trùng 複phức 。 而nhi 譯dịch 師sư 之chi 學học 。 不bất 善thiện 兩lưỡng 方phương 者giả 。 則tắc 文văn 多đa 鄙bỉ 野dã 。 大đại 為vi 理lý 累lũy/lụy/luy 。 葢# 中trung 國quốc 聖thánh 人nhân 之chi 言ngôn 。 除trừ 五ngũ 經kinh 束thúc 於ư 世thế 教giáo 。 此thử 外ngoại 載tái 道đạo 之chi 言ngôn 者giả 。 唯duy 老lão 一nhất 書thư 而nhi 已dĩ 。 然nhiên 老lão 言ngôn 古cổ 簡giản 。 深thâm 隱ẩn 難nạn/nan 明minh 。 發phát 揮huy 老lão 氏thị 之chi 道đạo 者giả 。 唯duy 莊trang 一nhất 人nhân 而nhi 已dĩ 。 焦tiêu 氏thị 有hữu 言ngôn 。 老lão 之chi 有hữu 莊trang 。 猶do 孔khổng 之chi 有hữu 孟# 。 斯tư 言ngôn 信tín 之chi 。 然nhiên 孔khổng 稱xưng 老lão 氏thị 猶do 龍long 。 假giả 孟# 而nhi 見kiến 莊trang 。 豈khởi 不bất 北bắc 面diện 耶da 。 閒gian/nhàn 嘗thường 私tư 謂vị 。 中trung 國quốc 去khứ 聖thánh 人nhân 。 即tức 上thượng 下hạ 千thiên 古cổ 。 負phụ 超siêu 世thế 之chi 見kiến 者giả 。 去khứ 老lão 。 唯duy 莊trang 一nhất 人nhân 而nhi 已dĩ 。 載tái 道đạo 之chi 言ngôn 。 廣quảng 大đại 自tự 在tại 。 除trừ 佛Phật 經Kinh 。 即tức 諸chư 子tử 百bách 氏thị 。 究cứu 天thiên 人nhân 之chi 學học 者giả 。 唯duy 莊trang 一nhất 書thư 而nhi 已dĩ 。 藉tạ 令linh 中trung 國quốc 無vô 此thử 人nhân 。 萬vạn 世thế 之chi 下hạ 。 不bất 知tri 有hữu 真Chân 人Nhân 。 中trung 國quốc 無vô 此thử 書thư 。 萬vạn 世thế 之chi 下hạ 。 不bất 知tri 有hữu 妙diệu 論luận 。 葢# 吾ngô 佛Phật 法Pháp 廣quảng 大đại 微vi 妙diệu 。 譯dịch 者giả 險hiểm 辭từ 以dĩ 濟tế 之chi 。 理lý 必tất 沈trầm 隱ẩn 。 如như 楞lăng 伽già 是thị 已dĩ 。 是thị 故cố 什thập 之chi 所sở 譯dịch 稱xưng 最tối 者giả 。 以dĩ 有hữu 四tứ 哲triết 為vi 之chi 輔phụ 佐tá 故cố 耳nhĩ 。 觀quán 師sư 有hữu 言ngôn 。 取thủ 其kỳ 文văn 不bất 取thủ 其kỳ 意ý 。 斯tư 言ngôn 有hữu 由do 矣hĩ 。 設thiết 或hoặc 此thử 方phương 有hữu 過quá 老lão 莊trang 之chi 言ngôn 者giả 。 肇triệu 必tất 捨xả 此thử 而nhi 不bất 顧cố 矣hĩ 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 肇triệu 之chi 經kinh 論luận 。 用dụng 其kỳ 文văn 者giả 。 葢# 肇triệu 宗tông 法pháp 華hoa 。 所sở 謂vị 善thiện 說thuyết 法Pháp 者giả 。 世thế 諦đế 語ngữ 言ngôn 。 資tư 生sanh 業nghiệp 等đẳng 。 皆giai 順thuận 正Chánh 法Pháp 。 乃nãi 深thâm 造tạo 實thật 相tướng 者giả 。 之chi 所sở 為vi 也dã 。 圭# 峰phong 少thiểu 而nhi 宗tông 鏡kính 遠viễn 之chi 者giả 。 孔khổng 子tử 作tác 春xuân 秋thu 。 假giả 天thiên 王vương 之chi 令linh 。 而nhi 行hành 賞thưởng 罰phạt 。 二nhị 師sư 其kỳ 操thao 法Pháp 王Vương 之chi 權quyền 。 而nhi 行hành 襃# 貶biếm 歟# 。 清thanh 涼lương 則tắc 渾hồn 融dung 法Pháp 界Giới 。 無vô 可khả 無vô 不bất 可khả 者giả 。 故cố 取thủ 而nhi 不bất 取thủ 。 是thị 各các 有hữu 所sở 主chủ 也dã 。 故cố 余dư 以dĩ 法pháp 華hoa 見kiến 觀quán 音âm 。 三tam 十thập 二nhị 應ứng 。 則tắc 曰viết 應ưng 以dĩ 婆Bà 羅La 門Môn 身thân 得đắc 度độ 。 即tức 現hiện 其kỳ 身thân 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 至chí 於ư 妙diệu 莊trang 嚴nghiêm 二nhị 子tử 。 則tắc 曰viết 汝nhữ 父phụ 信tín 受thọ 外ngoại 道đạo 。 深thâm 著trước 婆Bà 羅La 門Môn 法pháp 。 且thả 二nhị 子tử 亦diệc 悔hối 生sanh 此thử 邪tà 見kiến 之chi 家gia 。 葢# 此thử 方phương 老lão 莊trang 。 即tức 西tây 域vực 婆Bà 羅La 門Môn 類loại 也dã 。 然nhiên 此thử 剛cang 為vi 。 現hiện 身thân 說thuyết 法Pháp 。 旋toàn 即tức 斥xích 為vi 。 外ngoại 道đạo 邪tà 見kiến 。 何hà 也dã 。 葢# 在tại 著trước 與dữ 不bất 著trước 耳nhĩ 。 由do 觀quán 音âm 圓viên 通thông 無vô 礙ngại 。 則tắc 不bất 妨phương 現hiện 身thân 說thuyết 法Pháp 。 由do 妙diệu 莊trang 深thâm 生sanh 執chấp 著trước 。 故cố 為vi 外ngoại 道đạo 邪tà 見kiến 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 教giáo 人nhân 。 但đãn 破phá 其kỳ 執chấp 。 不bất 破phá 其kỳ 法pháp 。 是thị 凡phàm 執chấp 著trước 音âm 聲thanh 色sắc 相tướng 者giả 。 非phi 正chánh 見kiến 也dã 。

論luận 學học 問vấn

余dư 每mỗi 見kiến 學học 者giả 披phi 閱duyệt 經kinh 疏sớ/sơ 。 忽hốt 撞chàng 引dẫn 及cập 子tử 史sử 之chi 言ngôn 者giả 。 如như 攔lan 路lộ 虎hổ 。 必tất 驚kinh 怖bố 不bất 前tiền 。 及cập 教giáo 之chi 親thân 習tập 。 則tắc 曰viết 彼bỉ 外ngoại 家gia 言ngôn 耳nhĩ 。 掉trạo 頭đầu 弗phất 顧cố 。 抑ức 嘗thường 見kiến 士sĩ 君quân 子tử 為vi 莊trang 子tử 語ngữ 者giả 。 必tất 引dẫn 佛Phật 語ngữ 為vi 鑒giám 。 或hoặc 一nhất 言ngôn 有hữu 當đương 。 且thả 曰viết 。 佛Phật 一nhất 大đại 藏tạng 。 盡tận 出xuất 於ư 此thử 。 嗟ta 乎hồ 。 是thị 豈khởi 通thông 達đạt 之chi 謂vị 耶da 。 質chất 斯tư 二nhị 者giả 。 學học 佛Phật 而nhi 不bất 通thông 百bách 氏thị 。 不bất 但đãn 不bất 知tri 是thị 法pháp 。 而nhi 亦diệc 不bất 知tri 佛Phật 法Pháp 。 解giải 莊trang 而nhi 謂vị 盡tận 佛Phật 經Kinh 。 不bất 但đãn 不bất 知tri 佛Phật 意ý 。 而nhi 亦diệc 不bất 知tri 莊trang 意ý 。 此thử 其kỳ 所sở 以dĩ 難nạn/nan 明minh 也dã 。 故cố 曰viết 。 自tự 大đại 視thị 細tế 者giả 不bất 盡tận 。 自tự 細tế 視thị 大đại 者giả 不bất 明minh 。 余dư 嘗thường 以dĩ 三tam 事sự 自tự 勗úc 曰viết 。 不bất 知tri 春xuân 秋thu 。 不bất 能năng 涉thiệp 世thế 。 不bất 知tri 老lão 莊trang 。 不bất 能năng 忘vong 世thế 。 不bất 參tham 禪thiền 。 不bất 能năng 出xuất 世thế 。 知tri 此thử 。 可khả 與dữ 言ngôn 學học 矣hĩ 。

論luận 教giáo 乘thừa

或hoặc 問vấn 。 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 。 本bổn 來lai 一nhất 理lý 。 是thị 果quả 然nhiên 乎hồ 。 曰viết 。 若nhược 以dĩ 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 而nhi 觀quán 。 不bất 獨độc 三tam 教giáo 本bổn 來lai 一nhất 理lý 。 無vô 有hữu 一nhất 事sự 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 此thử 心tâm 。 之chi 所sở 建kiến 立lập 。 若nhược 以dĩ 平bình 等đẳng 。 法Pháp 界Giới 而nhi 觀quán 。 不bất 獨độc 三tam 聖thánh 本bổn 來lai 一nhất 體thể 。 無vô 有hữu 一nhất 人nhân 一nhất 物vật 。 不bất 是thị 毗tỳ 盧lô 遮già 那na 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 。 威uy 神thần 所sở 現hiện 。 故cố 曰viết 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 而nhi 緣duyên 起khởi 。 染nhiễm 淨tịnh 恆hằng 殊thù 。 不bất 捨xả 緣duyên 而nhi 即tức 真chân 。 聖thánh 凡phàm 平bình 等đẳng 。 但đãn 所sở 施thi 設thiết 。 有hữu 圓viên 融dung 行hành 布bố 。 人nhân 法pháp 權quyền 實thật 之chi 異dị 耳nhĩ 。 圓viên 融dung 者giả 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 但đãn 是thị 一nhất 心tâm 。 染nhiễm 淨tịnh 融dung 通thông 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 行hành 布bố 者giả 。 十thập 界giới 五ngũ 乘thừa 五ngũ 教giáo 。 理lý 事sự 因nhân 果quả 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 所sở 言ngôn 十thập 界giới 。 謂vị 四tứ 聖thánh 六lục 凡phàm 也dã 。 所sở 言ngôn 五ngũ 教giáo 。 謂vị 小tiểu 始thỉ 終chung 頓đốn 圓viên 也dã 。 所sở 言ngôn 五ngũ 乘thừa 。 謂vị 人nhân 天thiên 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 佛Phật 則tắc 最tối 上thượng 一Nhất 乘Thừa 矣hĩ 。 然nhiên 此thử 五ngũ 乘thừa 。 各các 有hữu 修tu 進tiến 。 因nhân 果quả 階giai 差sai 。 條điều 然nhiên 不bất 紊# 。 所sở 言ngôn 人nhân 者giả 。 即tức 葢# 載tái 兩lưỡng 閒gian/nhàn 。 四tứ 海hải 之chi 內nội 。 君quân 長trường/trưởng 所sở 統thống 者giả 是thị 已dĩ 。 原nguyên 其kỳ 所sở 修tu 。 以dĩ 五Ngũ 戒Giới 為vi 本bổn 。 所sở 言ngôn 天thiên 者giả 。 即tức 欲dục 界giới 諸chư 天thiên 。 帝Đế 釋Thích 所sở 統thống 。 原nguyên 其kỳ 所sở 修tu 。 以dĩ 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 為vi 本bổn 。 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 梵Phạm 王Vương 所sở 統thống 。 無vô 色sắc 界giới 諸chư 天thiên 。 空không 定định 所sở 持trì 。 原nguyên 其kỳ 所sở 修tu 。 上thượng 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 以dĩ 有hữu 漏lậu 禪thiền 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 為vi 本bổn 。 此thử 二nhị 乃nãi 界giới 內nội 之chi 因nhân 果quả 也dã 。 所sở 言ngôn 聲Thanh 聞Văn 所sở 修tu 。 以dĩ 四Tứ 諦Đế 為vi 本bổn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 修tu 。 以dĩ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 為vi 本bổn 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu 。 以dĩ 六Lục 度Độ 為vi 本bổn 。 此thử 三tam 乃nãi 界giới 外ngoại 之chi 因nhân 果quả 也dã 。 佛Phật 則tắc 圓viên 悟ngộ 一nhất 心tâm 。 妙diệu 契khế 三tam 德đức 。 攝nhiếp 而nhi 為vi 一nhất 。 故cố 曰viết 圓viên 融dung 。 散tán 而nhi 為vi 五ngũ 。 故cố 曰viết 行hành 布bố 。 然nhiên 此thử 理lý 趣thú 。 諸chư 經kinh 備bị 載tái 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 則tắc 五ngũ 乘thừa 之chi 法pháp 。 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 五ngũ 乘thừa 之chi 行hành 。 皆giai 是thị 佛Phật 行hạnh 。 良lương 由do 眾chúng 生sanh 根căn 器khí 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 。 故cố 聖thánh 人nhân 設thiết 教giáo 。 淺thiển 深thâm 不bất 一nhất 。 無vô 非phi 應ứng 機cơ 施thi 設thiết 。 所sở 謂vị 教giáo 不bất 躐# 等đẳng 之chi 意ý 也dã 。 由do 是thị 證chứng 知tri 。 孔khổng 子tử 人nhân 乘thừa 之chi 聖thánh 也dã 。 故cố 奉phụng 天thiên 以dĩ 治trị 人nhân 。 老lão 子tử 。 天thiên 乘thừa 之chi 聖thánh 也dã 。 故cố 清thanh 淨tịnh 無vô 欲dục 。 離ly 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 超siêu 人nhân 天thiên 之chi 聖thánh 也dã 。 故cố 高cao 超siêu 三tam 界giới 。 遠viễn 越việt 四tứ 生sanh 。 棄khí 人nhân 天thiên 而nhi 不bất 入nhập 。 菩Bồ 薩Tát 。 超siêu 二Nhị 乘Thừa 之chi 聖thánh 也dã 。 出xuất 人nhân 天thiên 而nhi 入nhập 人nhân 天thiên 。 故cố 往vãng 來lai 三tam 界giới 。 救cứu 度độ 四tứ 生sanh 。 出xuất 真chân 而nhi 入nhập 俗tục 。 佛Phật 則tắc 超siêu 聖thánh 凡phàm 之chi 聖thánh 也dã 。 故cố 能năng 聖thánh 能năng 凡phàm 。 在tại 天thiên 而nhi 天thiên 。 在tại 人nhân 而nhi 人nhân 。 乃nãi 至chí 異dị 類loại 分phần/phân 形hình 。 無vô 往vãng 而nhi 不bất 入nhập 。 且thả 夫phu 能năng 聖thánh 能năng 凡phàm 者giả 。 豈khởi 聖thánh 凡phàm 所sở 能năng 哉tai 。 據cứ 實thật 而nhi 觀quán 。 則tắc 一nhất 切thiết 無vô 非phi 佛Phật 法Pháp 。 三tam 教giáo 無vô 非phi 聖thánh 人nhân 。 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 。 統thống 屬thuộc 一nhất 心tâm 。 若nhược 事sự 若nhược 理lý 。 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 是thị 名danh 為vi 佛Phật 。 故cố 圓viên 融dung 不bất 礙ngại 行hành 布bố 。 十thập 界giới 森sâm 然nhiên 。 行hành 布bố 不bất 礙ngại 圓viên 融dung 。 一nhất 際tế 平bình 等đẳng 。 又hựu 何hà 彼bỉ 此thử 之chi 分phần 。 是thị 非phi 之chi 辯biện 哉tai 。 故cố 曰viết 或hoặc 邊biên 地địa 語ngữ 。 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 或hoặc 隨tùy 俗tục 語ngữ 。 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 葢# 人nhân 天thiên 隨tùy 俗tục 而nhi 說thuyết 。 四Tứ 諦Đế 者giả 也dã 。 原nguyên 彼bỉ 二nhị 聖thánh 。 豈khởi 非phi 吾ngô 佛Phật 。 密mật 遣khiển 二nhị 人nhân 。 而nhi 為vi 佛Phật 法Pháp 前tiền 導đạo 者giả 耶da 。 斯tư 則tắc 人nhân 法pháp 皆giai 權quyền 耳nhĩ 。 良lương 由do 建kiến 化hóa 門môn 頭đầu 。 不bất 壞hoại 因nhân 果quả 之chi 相tướng 。 三tam 教giáo 之chi 學học 。 皆giai 防phòng 學học 者giả 之chi 心tâm 。 緣duyên 淺thiển 以dĩ 及cập 深thâm 。 由do 近cận 以dĩ 至chí 遠viễn 。 是thị 以dĩ 孔khổng 子tử 欲dục 人nhân 不bất 為vi 虎hổ 狼lang 禽cầm 獸thú 之chi 行hành 也dã 。 故cố 以dĩ 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 援viện 之chi 。 姑cô 使sử 捨xả 惡ác 以dĩ 從tùng 善thiện 。 由do 物vật 而nhi 入nhập 人nhân 。 修tu 先tiên 王vương 之chi 教giáo 。 明minh 賞thưởng 罰phạt 之chi 權quyền 。 作tác 春xuân 秋thu 以dĩ 明minh 治trị 亂loạn 之chi 迹tích 。 正chánh 人nhân 心tâm 。 定định 上thượng 下hạ 。 以dĩ 立lập 君quân 臣thần 父phụ 子tử 之chi 分phần 。 以dĩ 定định 人nhân 倫luân 之chi 節tiết 。 其kỳ 法pháp 嚴nghiêm 。 其kỳ 教giáo 切thiết 。 近cận 人nhân 情tình 而nhi 易dị 行hành 。 但đãn 當đương 人nhân 欲dục 橫hoạnh/hoành 流lưu 之chi 際tế 。 故cố 在tại 彼bỉ 汲cấp 汲cấp 猶do 難nạn/nan 之chi 。 吾ngô 意ý 中trung 國quốc 。 非phi 孔khổng 氏thị 。 而nhi 人nhân 不bất 為vi 夷di 狄địch 禽cầm 獸thú 者giả 幾kỷ 希hy 矣hĩ 。 雖tuy 然nhiên 。 孔khổng 氏thị 之chi 迹tích 固cố 然nhiên 耳nhĩ 。 其kỳ 心tâm 豈khởi 盡tận 然nhiên 耶da 。 況huống 彼bỉ 明minh 言ngôn 之chi 曰viết 。 毋vô 意ý 毋vô 必tất 毋vô 固cố 毋vô 我ngã 。 觀quán 其kỳ 濟tế 世thế 之chi 心tâm 。 豈khởi 非phi 據cứ 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 而nhi 說thuyết 治trị 世thế 之chi 法pháp 者giả 耶da 。 經kinh 稱xưng 儒nho 童đồng 。 良lương 有hữu 以dĩ 也dã 。 而nhi 學học 者giả 不bất 見kiến 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 。 將tương 謂vị 其kỳ 道đạo 如như 此thử 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。 故cố 執chấp 先tiên 王vương 之chi 迹tích 以dĩ 挂quải 功công 名danh 。 堅kiên 固cố 我ngã 執chấp 。 肆tứ 貪tham 欲dục 而nhi 為vi 生sanh 累lũy/lụy/luy 。 至chí 操thao 仁nhân 義nghĩa 而nhi 為vi 盜đạo 賊tặc 之chi 資tư 。 啟khải 攻công 鬥đấu 之chi 禍họa 者giả 。 有hữu 之chi 矣hĩ 。 故cố 老lão 氏thị 愍mẫn 之chi 曰viết 。 斯tư 尊tôn 聖thánh 用dụng 智trí 之chi 過quá 也dã 。 若nhược 絕tuyệt 聖thánh 棄khí 智trí 。 則tắc 民dân 利lợi 百bách 倍bội 。 剖phẫu 斗đẩu 折chiết 衡hành 。 則tắc 民dân 不bất 爭tranh 矣hĩ 。 甚thậm 矣hĩ 。 貪tham 欲dục 之chi 害hại 也dã 。 故cố 曰viết 。 不bất 見kiến 可khả 欲dục 。 使sử 心tâm 不bất 亂loạn 。 故cố 其kỳ 為vi 教giáo 也dã 。 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 。 以dĩ 靜tĩnh 定định 持trì 心tâm 。 不bất 事sự 於ư 物vật 。 澹đạm 泊bạc 無vô 為vi 。 此thử 天thiên 之chi 行hành 也dã 。 使sử 人nhân 學học 此thử 。 離ly 人nhân 而nhi 入nhập 於ư 天thiên 。 由do 其kỳ 言ngôn 深thâm 沈trầm 。 學học 者giả 難nạn/nan 明minh 。 故cố 得đắc 莊trang 子tử 起khởi 而nhi 大đại 發phát 揚dương 之chi 。 因nhân 人nhân 之chi 固cố 執chấp 也dã 深thâm 。 故cố 其kỳ 言ngôn 之chi 也dã 切thiết 。 至chí 於ư 誹phỉ 堯# 舜thuấn 。 薄bạc 湯thang 武võ 。 非phi 大đại 言ngôn 也dã 。 絕tuyệt 聖thánh 棄khí 智trí 之chi 謂vị 也dã 。 治trị 推thôi 上thượng 古cổ 。 道đạo 越việt 羲# 皇hoàng 。 非phi 漫mạn 談đàm 也dã 。 甚thậm 言ngôn 有hữu 為vi 之chi 害hại 也dã 。 詆# 訾tí 孔khổng 子tử 。 非phi 詆# 孔khổng 子tử 。 詆# 學học 孔khổng 子tử 之chi 迹tích 者giả 也dã 。 且thả 非phi 實thật 言ngôn 。 乃nãi 破phá 執chấp 之chi 言ngôn 也dã 。 故cố 曰viết 寓# 言ngôn 十thập 九cửu 。 重trọng/trùng 言ngôn 十thập 七thất 。 訶ha 教giáo 勸khuyến 離ly 。 隳huy 形hình 泯mẫn 智trí 。 意ý 使sử 離ly 人nhân 入nhập 天thiên 。 去khứ 貪tham 欲dục 之chi 累lũy/lụy/luy 故cố 耳nhĩ 。 至chí 若nhược 精tinh 研nghiên 世thế 故cố 。 曲khúc 盡tận 人nhân 情tình 。 破phá 我ngã 執chấp 之chi 牢lao 關quan 。 去khứ 生sanh 人nhân 之chi 大đại 界giới 。 寓# 言ngôn 曼mạn 衍diễn 。 比tỉ 事sự 類loại 辭từ 。 精tinh 切thiết 著trước 明minh 。 微vi 妙diệu 玄huyền 通thông 。 深thâm 不bất 可khả 識thức 。 此thử 其kỳ 說thuyết 人nhân 天thiên 法pháp 。 而nhi 具cụ 無vô 礙ngại 之chi 辯biện 者giả 也dã 。 非phi 夫phu 現hiện 婆Bà 羅La 門Môn 身thân 。 而nhi 說thuyết 法Pháp 者giả 耶da 。 何hà 其kỳ 遊du 戲hí 廣quảng 大đại 之chi 若nhược 此thử 也dã 。 粃# 糠khang 塵trần 世thế 。 幻huyễn 化hóa 死tử 生sanh 。 解giải 脫thoát 物vật 累lũy/lụy/luy 。 逍tiêu 遙diêu 自tự 在tại 。 其kỳ 超siêu 世thế 之chi 量lượng 何hà 如như 哉tai 。 嘗thường 謂vị 五ngũ 伯bá 僭# 竊thiết 之chi 餘dư 。 處xử 士sĩ 橫hoạnh/hoành 議nghị 。 充sung 塞tắc 仁nhân 義nghĩa 之chi 途đồ 。 若nhược 非phi 孟# 氏thị 起khởi 而nhi 大đại 闢tịch 之chi 。 吾ngô 意ý 天thiên 下hạ 後hậu 世thế 左tả 袵nhẫm 矣hĩ 。 當đương 羣quần 雄hùng 吞thôn 噬phệ 之chi 劇kịch 。 舉cử 世thế 顛điên 瞑minh 。 亡vong 生sanh 於ư 物vật 。 欲dục 火hỏa 馳trì 而nhi 不bất 返phản 者giả 眾chúng 矣hĩ 。 若nhược 非phi 此thử 老lão 䠇# 起khởi 。 攘nhương 臂tý 其kỳ 閒gian/nhàn 。 後hậu 世thế 縱túng/tung 有hữu 高cao 潔khiết 之chi 士sĩ 。 將tương 亦diệc 不bất 知tri 軒hiên 冕# 為vi 桎trất 梏cốc 矣hĩ 。 均quân 之chi 濟tế 世thế 之chi 功công 。 又hựu 何hà 如như 耶da 。 然nhiên 其kỳ 工công 夫phu 由do 靜tĩnh 定định 而nhi 入nhập 。 其kỳ 文văn 字tự 從tùng 三tam 昧muội 而nhi 出xuất 。 後hậu 人nhân 以dĩ 一nhất 曲khúc 之chi 見kiến 而nhi 窺khuy 其kỳ 人nhân 。 以dĩ 濁trược 亂loạn 之chi 心tâm 而nhi 讀đọc 其kỳ 書thư 。 茫mang 然nhiên 不bất 知tri 所sở 歸quy 趣thú 。 苟cẩu 不bất 見kiến 其kỳ 心tâm 而nhi 觀quán 其kỳ 言ngôn 。 宜nghi 乎hồ 驚kinh 怖bố 而nhi 不bất 入nhập 也dã 。 且thả 彼bỉ 亦diệc 曰viết 。 萬vạn 世thế 之chi 後hậu 而nhi 一nhất 遇ngộ 大đại 聖thánh 。 知tri 其kỳ 解giải 者giả 。 是thị 旦đán 暮mộ 遇ngộ 之chi 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 所sở 求cầu 之chi 大đại 聖thánh 。 非phi 佛Phật 而nhi 又hựu 其kỳ 誰thùy 耶da 。 若nhược 意ý 彼bỉ 為vi 吾ngô 佛Phật 破phá 執chấp 之chi 前tiền 矛mâu 。 斯tư 言ngôn 信tín 之chi 矣hĩ 。 世thế 人nhân 於ư 彼bỉ 尚thượng 不bất 入nhập 。 安an 能năng 入nhập 於ư 佛Phật 法Pháp 乎hồ 。

論luận 工công 夫phu

吾ngô 教giáo 五ngũ 乘thừa 進tiến 修tu 工công 夫phu 。 雖tuy 各các 事sự 行hành 不bất 同đồng 。 然nhiên 其kỳ 修tu 心tâm 。 皆giai 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 為vi 本bổn 。 故cố 吾ngô 教giáo 止Chỉ 觀Quán 。 有hữu 大Đại 乘Thừa 。 有hữu 小Tiểu 乘Thừa 。 有hữu 人nhân 天thiên 乘thừa 。 四tứ 禪thiền 八bát 定định 。 九cửu 通thông 明minh 禪thiền 。 孔khổng 氏thị 亦diệc 曰viết 。 知tri 止chỉ 而nhi 後hậu 有hữu 定định 。 又hựu 曰viết 。 自tự 誠thành 明minh 。 此thử 人nhân 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 老lão 子tử 曰viết 。 常thường 無vô 欲dục 以dĩ 觀quán 其kỳ 妙diệu 。 常thường 有hữu 欲dục 以dĩ 觀quán 其kỳ 徼# 。 又hựu 曰viết 。 萬vạn 物vật 並tịnh 作tác 。 吾ngô 以dĩ 觀quán 其kỳ 復phục 。 莊trang 子tử 亦diệc 曰viết 。 莫mạc 若nhược 以dĩ 明minh 。 又hựu 曰viết 。 聖thánh 人nhân 不bất 由do 而nhi 照chiếu 之chi 於ư 天thiên 。 又hựu 曰viết 。 人nhân 莫mạc 鑑giám 於ư 流lưu 水thủy 。 而nhi 鑑giám 於ư 止chỉ 水thủy 。 惟duy 止chỉ 。 能năng 止chỉ 眾chúng 止chỉ 也dã 。 又hựu 曰viết 。 大đại 定định 持trì 之chi 。 至chí 若nhược 百bách 骸hài 九cửu 竅khiếu 。 賅# 而nhi 存tồn 焉yên 。 吾ngô 誰thùy 與dữ 為vi 親thân 。 又hựu 曰viết 。 咸hàm 其kỳ 自tự 取thủ 。 怒nộ 者giả 其kỳ 誰thùy 耶da 。 至chí 若nhược 黃hoàng 帝đế 之chi 退thoái 居cư 。 顏nhan 子tử 之chi 心tâm 齋trai 。 丈trượng 人nhân 承thừa 蜩# 之chi 喻dụ 。 仲trọng 尼ni 夢mộng 覺giác 之chi 論luận 。 此thử 其kỳ 靜tĩnh 定định 工công 夫phu 。 舉cử 皆giai 釋thích 形hình 去khứ 智trí 。 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 。 所sở 謂vị 厭yếm 下hạ 苦khổ 麤thô 障chướng 。 欣hân 上thượng 淨tịnh 妙diệu 離ly 。 冀ký 去khứ 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 。 按án 教giáo 所sở 明minh 。 乃nãi 捨xả 欲dục 界giới 生sanh 。 而nhi 生sanh 初sơ 禪thiền 者giả 。 故cố 曰viết 。 宇vũ 泰thái 定định 者giả 。 發phát 乎hồ 天thiên 光quang 。 此thử 天thiên 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 首thủ 楞lăng 嚴nghiêm 曰viết 。 一nhất 切thiết 世thế 閒gian/nhàn 。 所sở 修tu 心tâm 人nhân 。 愛ái 染nhiễm 不bất 生sanh 。 無vô 留lưu 欲dục 界giới 。 是thị 人nhân 應ưng 念niệm 。 身thân 為vi 梵Phạm 侶lữ 。 又hựu 曰viết 。 欲dục 習tập 既ký 除trừ 。 離ly 欲dục 心tâm 現hiện 。 是thị 人nhân 應ứng 時thời 。 能năng 行hành 梵Phạm 德đức 。 名danh 為vi 梵Phạm 輔phụ 。 又hựu 曰viết 。 清thanh 淨tịnh 禁cấm 戒giới 。 加gia 以dĩ 明minh 悟ngộ 。 是thị 人nhân 應ứng 時thời 。 能năng 統thống 梵Phạm 眾chúng 。 為vi 大Đại 梵Phạm 王Vương 。 又hựu 曰viết 。 此thử 三tam 勝thắng 流lưu 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 所sở 不bất 能năng 逼bức 。 雖tuy 非phi 正chánh 修tu 。 真chân 三tam 摩ma 地địa 。 清thanh 淨tịnh 心tâm 中trung 。 諸chư 漏lậu 不bất 動động 。 名danh 為vi 初Sơ 禪Thiền 。 至chí 於ư 澂# 心tâm 不bất 動động 。 湛trạm 寂tịch 生sanh 光quang 。 倍bội 倍bội 增tăng 勝thắng 。 以dĩ 歷lịch 二nhị 三tam 四tứ 禪thiền 。 精tinh 見kiến 現hiện 前tiền 。 陶đào 鑄chú 無vô 礙ngại 。 以dĩ 至chí 究cứu 竟cánh 羣quần 幾kỷ 。 窮cùng 色sắc 性tánh 性tánh 。 入nhập 無vô 邊biên 際tế 。 名danh 色Sắc 究Cứu 竟Cánh 天Thiên 。 此thử 其kỳ 證chứng 也dã 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 老lão 氏thị 之chi 學học 。 若nhược 謂vị 大đại 患hoạn 。 莫mạc 若nhược 於ư 有hữu 身thân 。 故cố 滅diệt 身thân 以dĩ 歸quy 無vô 。 勞lao 形hình 莫mạc 先tiên 於ư 有hữu 智trí 。 故cố 釋thích 智trí 以dĩ 淪luân 虗hư 。 此thử 則tắc 有hữu 似tự 二Nhị 乘Thừa 。 且thả 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 。 觀quán 化hóa 知tri 無vô 。 有hữu 似tự 獨Độc 覺Giác 。 原nguyên 其kỳ 所sở 宗tông 。 虗hư 無vô 自tự 然nhiên 。 即tức 屬thuộc 外ngoại 道đạo 。 觀quán 其kỳ 慈từ 悲bi 救cứu 世thế 之chi 心tâm 。 人nhân 天thiên 交giao 歸quy 。 有hữu 無vô 雙song 照chiếu 。 又hựu 似tự 菩Bồ 薩Tát 。 葢# 以dĩ 權quyền 論luận 。 正chánh 所sở 謂vị 現hiện 婆Bà 羅La 門Môn 身thân 。 而nhi 說thuyết 法Pháp 者giả 。 據cứ 實thật 判phán 之chi 。 乃nãi 人nhân 天thiên 乘thừa 精tinh 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 而nhi 入nhập 空không 定định 者giả 是thị 也dã 。 所sở 以dĩ 能năng 濟tế 世thế 者giả 。 以dĩ 大Đại 梵Phạm 天Thiên 王Vương 。 為vi 娑sa 婆bà 主chủ 。 統thống 領lãnh 世thế 界giới 。 說thuyết 十Thập 善Thiện 法Pháp 。 救cứu 度độ 眾chúng 生sanh 。 據cứ 華hoa 嚴nghiêm 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 大Đại 梵Phạm 王Vương 。 至chí 其kỳ 梵Phạm 眾chúng 。 皆giai 實thật 行hạnh 天thiên 人nhân 。 由do 人nhân 乘thừa 而nhi 修tu 天thiên 行hành 者giả 。 此thử 其kỳ 類loại 也dã 。 無vô 疑nghi 矣hĩ 。 吾ngô 故cố 曰viết 。 莊trang 語ngữ 純thuần 究cứu 天thiên 人nhân 之chi 際tế 。 非phi 孟# 浪lãng 之chi 談đàm 也dã 。

論luận 行hành 本bổn

原nguyên 夫phu 即tức 一nhất 心tâm 而nhi 現hiện 十thập 界giới 之chi 像tượng 。 是thị 則tắc 四tứ 聖thánh 六lục 凡phàm 。 皆giai 一nhất 心tâm 之chi 影ảnh 響hưởng 也dã 。 豈khởi 獨độc 人nhân 天thiên 為vi 然nhiên 哉tai 。 究cứu 論luận 修tu 進tiến 階giai 差sai 。 實thật 自tự 人nhân 乘thừa 而nhi 立lập 。 是thị 知tri 人nhân 為vi 凡phàm 聖thánh 之chi 本bổn 也dã 。 故cố 裴# 休hưu 有hữu 言ngôn 曰viết 。 鬼quỷ 神thần 沈trầm 幽u 愁sầu 之chi 苦khổ 。 鳥điểu 獸thú 懷hoài 獝# 狖dứu 之chi 悲bi 。 修tu 羅la 方phương 瞋sân 。 諸chư 天thiên 耽đam 樂nhạo/nhạc/lạc 。 可khả 以dĩ 整chỉnh 心tâm 慮lự 。 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 唯duy 人nhân 道đạo 為vi 能năng 耳nhĩ 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 捨xả 人nhân 道đạo 無vô 以dĩ 立lập 佛Phật 法Pháp 。 非phi 佛Phật 法Pháp 無vô 以dĩ 盡tận 一nhất 心tâm 。 是thị 則tắc 佛Phật 法Pháp 以dĩ 人nhân 道đạo 為vi 鎡# 基cơ 。 人nhân 道đạo 以dĩ 佛Phật 法Pháp 為vi 究cứu 竟cánh 。 故cố 曰viết 。 菩Bồ 提Đề 所sở 緣duyên 。 緣duyên 苦khổ 眾chúng 生sanh 。 若nhược 無vô 眾chúng 生sanh 。 則tắc 無vô 菩Bồ 提Đề 。 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 所sở 言ngôn 人nhân 道đạo 者giả 。 乃nãi 君quân 臣thần 父phụ 子tử 。 夫phu 婦phụ 之chi 閒gian/nhàn 。 民dân 生sanh 日nhật 用dụng 之chi 常thường 也dã 。 假giả 而nhi 君quân 君quân 臣thần 臣thần 。 父phụ 父phụ 子tử 子tử 。 不bất 識thức 不bất 知tri 。 無vô 貪tham 無vô 競cạnh 。 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 是thị 為vi 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 俱câu 會hội 一nhất 處xứ 。 即tức 此thử 世thế 界giới 。 為vi 極cực 樂lạc 之chi 國quốc 矣hĩ 。 又hựu 何hà 庸dong 夫phu 聖thánh 人nhân 哉tai 。 奈nại 何hà 人nhân 者giả 。 因nhân 愛ái 欲dục 而nhi 生sanh 。 愛ái 欲dục 而nhi 死tử 。 其kỳ 生sanh 死tử 愛ái 欲dục 者giả 。 財tài 色sắc 名danh 食thực 睡thụy 耳nhĩ 。 由do 此thử 五ngũ 者giả 。 起khởi 貪tham 愛ái 之chi 心tâm 。 搆câu 攻công 鬬đấu 之chi 禍họa 。 以dĩ 致trí 君quân 不bất 君quân 。 臣thần 不bất 臣thần 。 父phụ 不bất 父phụ 。 子tử 不bất 子tử 。 雖tuy 先tiên 王vương 之chi 賞thưởng 罰phạt 。 不bất 足túc 以dĩ 禁cấm 其kỳ 心tâm 。 適thích 一nhất 己kỷ 無vô 厭yếm 之chi 欲dục 。 以dĩ 結kết 未vị 來lai 無vô 量lượng 之chi 苦khổ 。 是thị 以dĩ 吾ngô 佛Phật 愍mẫn 之chi 曰viết 。 諸chư 苦khổ 所sở 因nhân 。 貪tham 欲dục 為vi 本bổn 。 若nhược 滅diệt 貪tham 欲dục 。 無vô 所sở 依y 止chỉ 。 故cố 現hiện 身thân 三tam 界giới 。 與dữ 民dân 同đồng 患hoạn 。 乃nãi 說thuyết 離ly 欲dục 出xuất 苦khổ 之chi 要yếu 道đạo 耳nhĩ 。 且thả 不bất 居cư 天thiên 上thượng 。 而nhi 乃nãi 生sanh 於ư 人nhân 閒gian/nhàn 者giả 。 正chánh 示thị 十thập 界giới 因nhân 果quả 之chi 相tướng 。 皆giai 從tùng 人nhân 道đạo 建kiến 立lập 也dã 。 然nhiên 既ký 處xứ 人nhân 道đạo 。 不bất 可khả 不bất 知tri 人nhân 道đạo 也dã 。 故cố 吾ngô 佛Phật 聖thánh 人nhân 。 不bất 從tùng 空không 生sanh 。 而nhi 以dĩ 淨tịnh 梵Phạm 為vi 父phụ 。 摩ma 耶da 為vi 母mẫu 者giả 。 示thị 有hữu 君quân 親thân 也dã 。 以dĩ 耶da 輸du 為vi 妻thê 。 示thị 有hữu 夫phu 婦phụ 也dã 。 以dĩ 羅la 睺hầu 為vi 子tử 。 示thị 有hữu 父phụ 子tử 也dã 。 且thả 必tất 捨xả 父phụ 母mẫu 而nhi 出xuất 家gia 。 非phi 無vô 君quân 親thân 也dã 。 割cát 君quân 親thân 之chi 愛ái 也dã 。 棄khí 國quốc 榮vinh 而nhi 不bất 顧cố 。 示thị 名danh 利lợi 為vi 累lũy/lụy/luy 也dã 。 擲trịch 妻thê 子tử 而nhi 遠viễn 之chi 。 示thị 貪tham 欲dục 之chi 害hại 也dã 。 入nhập 深thâm 山sơn 而nhi 苦khổ 修tu 。 示thị 離ly 欲dục 之chi 行hành 也dã 。 先tiên 習tập 外ngoại 道đạo 。 四tứ 徧biến 處xứ 定định 。 示thị 離ly 人nhân 而nhi 入nhập 天thiên 也dã 。 捨xả 此thử 而nhi 證chứng 正chánh 徧biến 正chánh 覺giác 之chi 道Đạo 者giả 。 示thị 人nhân 天thiên 之chi 行hành 不bất 足túc 貴quý 也dã 。 成thành 佛Phật 之chi 後hậu 。 入nhập 王vương 宮cung 而nhi 昇thăng 父phụ 棺quan 。 上thượng 忉Đao 利Lợi 。 而nhi 為vì 母mẫu 說thuyết 法Pháp 。 示thị 佛Phật 道Đạo 不bất 捨xả 孝hiếu 道đạo 也dã 。 依y 人nhân 間gian 而nhi 說thuyết 法Pháp 。 示thị 人nhân 道đạo 易dị 趣thú 菩Bồ 提Đề 也dã 。 假giả 王vương 臣thần 為vi 外ngoại 護hộ 。 示thị 處xử 世thế 不bất 越việt 世thế 法pháp 也dã 。 此thử 吾ngô 大đại 師sư 示thị 現hiện 度độ 生sanh 之chi 楷# 模mô 。 垂thùy 誠thành 後hậu 世thế 之chi 弘hoằng 範phạm 也dã 。 嗟ta 乎hồ 。 吾ngô 人nhân 為vi 佛Phật 弟đệ 子tử 。 不bất 知tri 吾ngô 佛Phật 之chi 心tâm 。 處xử 人nhân 閒gian/nhàn 世thế 。 不bất 知tri 人nhân 倫luân 之chi 事sự 。 與dữ 之chi 論luận 佛Phật 法Pháp 。 則tắc 儱# 侗# 真Chân 如Như 。 瞞man 頇# 佛Phật 性tánh 。 與dữ 之chi 論luận 世thế 法pháp 。 則tắc 觸xúc 事sự 面diện 墻tường 。 幾kỷ 如như 檮# 昧muội 。 與dữ 之chi 論luận 教giáo 乘thừa 。 則tắc 曰viết 枝chi 葉diệp 耳nhĩ 。 不bất 足túc 尚thượng 也dã 。 與dữ 之chi 言ngôn 六Lục 度Độ 。 則tắc 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 行hạnh 。 非phi 吾ngô 所sở 敢cảm 為vi 也dã 。 與dữ 之chi 言ngôn 四Tứ 諦Đế 。 則tắc 曰viết 。 彼bỉ 小Tiểu 乘Thừa 耳nhĩ 。 不bất 足túc 為vi 也dã 。 與dữ 之chi 言ngôn 四tứ 禪thiền 八bát 定định 。 則tắc 曰viết 。 彼bỉ 外ngoại 道đạo 所sở 習tập 耳nhĩ 。 何hà 足túc 齒xỉ 也dã 。 與dữ 之chi 言ngôn 人nhân 道đạo 。 則tắc 茫mang 不bất 知tri 君quân 臣thần 父phụ 子tử 之chi 分phần 。 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 之chi 行hành 也dã 。 嗟ta 乎hồ 。 吾ngô 人nhân 不bất 知tri 何hà 物vật 也dã 。 然nhiên 而nhi 好hảo/hiếu 高cao 慕mộ 遠viễn 。 動động 以dĩ 口khẩu 耳nhĩ 為vi 借tá 資tư 。 竟cánh 不bất 知tri 吾ngô 佛Phật 救cứu 人nhân 出xuất 世thế 。 以dĩ 離ly 欲dục 之chi 行hành 。 為vi 第đệ 一nhất 也dã 。 故cố 曰viết 。 離ly 欲dục 寂tịch 靜tĩnh 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 以dĩ 余dư 生sanh 人nhân 道đạo 。 不bất 越việt 人nhân 乘thừa 。 故cố 幼ấu 師sư 孔khổng 子tử 。 以dĩ 知tri 人nhân 欲dục 為vi 諸chư 苦khổ 本bổn 。 志chí 離ly 欲dục 行hành 。 故cố 少thiểu 師sư 老lão 莊trang 。 以dĩ 觀quán 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 萬vạn 法pháp 唯duy 識thức 。 知tri 十thập 界giới 唯duy 心tâm 之chi 影ảnh 響hưởng 也dã 。 故cố 歸quy 命mạng 佛Phật 。

論luận 宗tông 趣thú

老lão 氏thị 所sở 宗tông 。 虗hư 無vô 大Đại 道Đạo 。 即tức 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 。 晦hối 昧muội 為vi 空không 。 八bát 識thức 精tinh 明minh 之chi 體thể 也dã 。 然nhiên 吾ngô 人nhân 迷mê 此thử 妙diệu 明minh 一nhất 心tâm 。 而nhi 為vi 第đệ 八bát 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 依y 此thử 而nhi 有hữu 七thất 識thức 為vi 生sanh 死tử 之chi 根căn 。 六lục 識thức 為vi 造tạo 業nghiệp 之chi 本bổn 。 變biến 起khởi 根căn 身thân 器khí 界giới 生sanh 死tử 之chi 相tướng 。 是thị 則tắc 十thập 界giới 聖thánh 凡phàm 。 統thống 皆giai 不bất 離ly 此thử 識thức 。 但đãn 有hữu 執chấp 破phá 染nhiễm 淨tịnh 之chi 異dị 耳nhĩ 。 以dĩ 欲dục 界giới 凡phàm 夫phu 。 不bất 知tri 六lục 塵trần 。 五ngũ 欲dục 境cảnh 界giới 。 唯duy 識thức 所sở 變biến 。 乃nãi 依y 六lục 識thức 分phân 別biệt 。 起khởi 貪tham 愛ái 心tâm 。 固cố 執chấp 不bất 捨xả 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 。 受thọ 種chủng 種chủng 苦khổ 。 所sở 謂vị 人nhân 欲dục 橫hoạnh/hoành 流lưu 。 故cố 孔khổng 子tử 設thiết 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 智trí 教giáo 化hóa 為vi 隄đê 防phòng 。 使sử 思tư 無vô 邪tà 。 姑cô 捨xả 惡ác 而nhi 從tùng 善thiện 。 至chí 若nhược 定định 名danh 分phần/phân 。 正chánh 上thượng 下hạ 。 然nhiên 其kỳ 道đạo 未vị 離ly 分phân 別biệt 。 即tức 所sở 言ngôn 靜tĩnh 定định 工công 夫phu 。 以dĩ 唯duy 識thức 證chứng 之chi 。 斯tư 乃nãi 斷đoạn 前tiền 六lục 識thức 分phân 別biệt 邪tà 妄vọng 之chi 思tư 。 以dĩ 祛khư 鬬đấu 諍tranh 之chi 害hại 。 而nhi 要yếu 歸quy 所sở 謂vị 妙diệu 道đạo 者giả 。 乃nãi 以dĩ 七thất 識thức 為vi 指chỉ 歸quy 之chi 地địa 。 所sở 謂vị 生sanh 機cơ 道đạo 原nguyên 。 故cố 曰viết 生sanh 生sanh 之chi 謂vị 易dị 。 是thị 也dã 。 至chí 若nhược 老lão 氏thị 以dĩ 虗hư 無vô 為vi 妙diệu 道đạo 。 則tắc 曰viết 谷cốc 神thần 不bất 死tử 。 又hựu 曰viết 死tử 而nhi 不bất 亡vong 者giả 壽thọ 。 又hựu 曰viết 生sanh 生sanh 者giả 不bất 生sanh 。 且thả 其kỳ 教giáo 。 以dĩ 絕tuyệt 聖thánh 棄khí 智trí 。 忘vong 形hình 去khứ 欲dục 為vi 行hành 。 以dĩ 無vô 為vi 為vi 宗tông 極cực 。 斯tư 比tỉ 孔khổng 則tắc 又hựu 進tiến 。 觀quán 生sanh 機cơ 深thâm 脈mạch 。 破phá 前tiền 六lục 識thức 分phân 別biệt 之chi 執chấp 。 伏phục 前tiền 七thất 識thức 生sanh 滅diệt 之chi 機cơ 。 而nhi 認nhận 八bát 識thức 精tinh 明minh 之chi 體thể 。 即tức 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 罔võng 象tượng 虗hư 無vô 。 微vi 細tế 精tinh 想tưởng 者giả 。 以dĩ 為vi 妙diệu 道đạo 之chi 源nguyên 耳nhĩ 。 故cố 曰viết 。 惚hốt 兮hề 恍hoảng 。 其kỳ 中trung 有hữu 象tượng 。 恍hoảng 兮hề 惚hốt 。 其kỳ 中trung 有hữu 物vật 。 其kỳ 以dĩ 此thử 識thức 乃nãi 全toàn 體thể 無vô 明minh 。 觀quán 之chi 不bất 透thấu 。 故cố 曰viết 。 杳# 杳# 冥minh 冥minh 。 其kỳ 中trung 有hữu 精tinh 。 以dĩ 此thử 識thức 體thể 。 不bất 思tư 議nghị 熏huân 。 不bất 思tư 議nghị 變biến 。 故cố 曰viết 。 玄huyền 之chi 又hựu 玄huyền 。 而nhi 稱xưng 之chi 曰viết 妙diệu 道đạo 。 以dĩ 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 皆giai 從tùng 此thử 中trung 變biến 現hiện 。 故cố 曰viết 。 天thiên 地địa 之chi 根căn 。 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn 。 不bất 知tri 其kỳ 所sở 以dĩ 然nhiên 而nhi 然nhiên 。 故cố 莊trang 稱xưng 自tự 然nhiên 。 且thả 老lão 。 乃nãi 中trung 國quốc 之chi 人nhân 也dã 。 未vị 見kiến 佛Phật 法pháp 。 而nhi 深thâm 觀quán 至chí 此thử 。 可khả 謂vị 捷tiệp 疾tật 利lợi 根căn 矣hĩ 。 借tá 使sử 一nhất 見kiến 吾ngô 佛Phật 。 而nhi 印ấn 決quyết 之chi 。 豈khởi 不bất 頓đốn 證chứng 真chân 無vô 生sanh 耶da 。 吾ngô 意ý 西tây 涉thiệp 流lưu 沙sa 。 豈khởi 無vô 謂vị 哉tai 。 大đại 段đoạn 此thử 識thức 。 深thâm 隱ẩn 難nan 測trắc 。 當đương 佛Phật 未vị 出xuất 世thế 時thời 。 西tây 域vực 九cửu 十thập 六lục 種chủng 。 以dĩ 六lục 師sư 為vi 宗tông 。 其kỳ 所sở 立lập 論luận 。 百bách 什thập 。 至chí 於ư 得đắc 神thần 通thông 者giả 甚thậm 多đa 。 其kỳ 書thư 又hựu 不bất 止chỉ 此thử 方phương 之chi 老lão 莊trang 也dã 。 洎kịp 乎hồ 吾ngô 佛Phật 出xuất 世thế 。 靈linh 山sơn 一nhất 會hội 。 英anh 傑kiệt 之chi 士sĩ 。 皆giai 彼bỉ 六lục 師sư 之chi 徒đồ 。 且thả 其kỳ 見kiến 佛Phật 。 不bất 一nhất 言ngôn 而nhi 悟ngộ 。 如như 良lương 馬mã 見kiến 鞭tiên 影ảnh 而nhi 行hành 。 豈khởi 非phi 昔tích 之chi 工công 夫phu 有hữu 在tại 。 但đãn 邪tà 執chấp 之chi 心tâm 未vị 忘vong 。 故cố 今kim 見kiến 佛Phật 。 只chỉ 在tại 點điểm 化hóa 之chi 閒gian/nhàn 。 以dĩ 破phá 其kỳ 執chấp 耳nhĩ 。 故cố 佛Phật 說thuyết 法pháp 。 原nguyên 無vô 贅# 語ngữ 。 但đãn 就tựu 眾chúng 生sanh 所sở 執chấp 之chi 情tình 。 隨tùy 宜nghi 而nhi 擊kích 破phá 之chi 。 所sở 謂vị 以dĩ 楔tiết 出xuất 楔tiết 者giả 。 本bổn 無vô 實thật 法pháp 與dữ 人nhân 也dã 。 至chí 於ư 楞lăng 嚴nghiêm 會hội 上thượng 。 微vi 細tế 披phi 剝bác 。 次thứ 第đệ 徵trưng 辯biện 。 以dĩ 破phá 因nhân 緣duyên 自tự 然nhiên 之chi 執chấp 。 以dĩ 斷đoạn 凡phàm 夫phu 外ngoại 道đạo 二Nhị 乘Thừa 之chi 疑nghi 。 而nhi 看khán 教giáo 者giả 。 不bất 審thẩm 乎hồ 此thử 。 但đãn 云vân 彼bỉ 西tây 域vực 之chi 人nhân 耳nhĩ 。 此thử 東đông 土thổ/độ 之chi 人nhân 也dã 。 人nhân 有hữu 彼bỉ 此thử 。 而nhi 佛Phật 性tánh 豈khởi 有hữu 二nhị 耶da 。 且thả 吾ngô 佛Phật 為vi 三tam 界giới 之chi 師sư 。 四tứ 生sanh 之chi 父phụ 。 豈khởi 其kỳ 說thuyết 法Pháp 。 止chỉ 為vi 彼bỉ 方phương 之chi 人nhân 。 而nhi 此thử 十thập 萬vạn 里lý 外ngoại 。 則tắc 絕tuyệt 無vô 分phần/phân 耶da 。 然nhiên 而nhi 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 依y 八bát 識thức 。 而nhi 有hữu 生sanh 死tử 堅kiên 固cố 我ngã 執chấp 之chi 情tình 者giả 。 豈khởi 只chỉ 彼bỉ 方phương 眾chúng 生sanh 有hữu 執chấp 。 而nhi 此thử 方phương 眾chúng 生sanh 無vô 之chi 耶da 。 是thị 則tắc 此thử 第đệ 八bát 識thức 。 彼bỉ 外ngoại 道đạo 者giả 。 或hoặc 執chấp 之chi 為vi 冥minh 諦đế 。 或hoặc 執chấp 之chi 為vi 自tự 然nhiên 。 或hoặc 執chấp 之chi 為vi 因nhân 緣duyên 。 或hoặc 執chấp 之chi 為vi 神thần 我ngã 。 即tức 以dĩ 定định 修tu 心tâm 。 生sanh 於ư 梵Phạm 天Thiên 。 而nhi 執chấp 之chi 為vi 。 五ngũ 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 或hoặc 窮cùng 空không 不bất 歸quy 。 而nhi 入nhập 無vô 色sắc 界giới 天thiên 。 伏phục 前tiền 七thất 識thức 生sanh 機cơ 不bất 動động 。 進tiến 觀quán 識thức 性tánh 。 至chí 空Không 無Vô 邊Biên 處Xứ 。 無Vô 所Sở 有Hữu 處Xứ 。 以dĩ 極cực 非phi 非phi 想tưởng 處xứ 。 此thử 乃nãi 界giới 內nội 修tu 心tâm 。 而nhi 未vị 離ly 識thức 性tánh 者giả 。 故cố 曰viết 。 學học 道Đạo 之chi 人nhân 不bất 識thức 真chân 。 只chỉ 為vì 從tùng 前tiền 認nhận 識thức 神thần 。 無vô 量lượng 劫kiếp 來lai 生sanh 死tử 本bổn 。 癡si 人nhân 認nhận 作tác 本bổn 來lai 人nhân 者giả 。 是thị 也dã 。 至chí 於ư 界giới 外ngoại 聲Thanh 聞Văn 。 已dĩ 滅diệt 三tam 界giới 。 見kiến 思tư 之chi 惑hoặc 。 已dĩ 斷đoạn 三tam 界giới 生sanh 死tử 之chi 苦khổ 。 已dĩ 證chứng 無vô 為vi 寂tịch 滅diệt 之chi 樂lạc 。 八bát 識thức 名danh 字tự 尚thượng 不bất 知tri 。 而nhi 亦diệc 認nhận 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 將tương 謂vị 究cứu 竟cánh 寧ninh 歸quy 之chi 地địa 。 且thả 又hựu 親thân 從tùng 佛Phật 教giáo 得đắc 度độ 。 猶do 費phí 吾ngô 佛Phật 四tứ 十thập 年niên 彈đàn 訶ha 淘đào 汰# 之chi 功công 。 至chí 於ư 法pháp 華hoa 會hội 上thượng 。 猶do 懷hoài 疑nghi 佛Phật 之chi 意ý 。 謂vị 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 而nhi 見kiến 濟tế 度độ 。 雖tuy 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 登đăng 七thất 地địa 已dĩ 。 方phương 捨xả 此thử 識thức 。 而nhi 猶do 異dị 熟thục 未vị 空không 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 八bát 識thức 為vi 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 豈khởi 淺thiển 淺thiển 哉tai 。 故cố 曰viết 。 一nhất 切thiết 世thế 閒gian/nhàn 。 諸chư 修tu 行hành 人nhân 。 不bất 能năng 得đắc 成thành 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 乃nãi 至chí 別biệt 成thành 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 及cập 成thành 外ngoại 道đạo 。 諸chư 天thiên 魔ma 王vương 。 及cập 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 一nhất 者giả 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 二nhị 者giả 無vô 始thỉ 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。 正chánh 此thử 之chi 謂vị 也dã 。 噫# 。 老lão 氏thị 生sanh 人nhân 閒gian/nhàn 世thế 。 出xuất 無vô 佛Phật 世thế 。 而nhi 能năng 窮cùng 造tạo 化hóa 之chi 原nguyên 。 深thâm 觀quán 至chí 此thử 。 即tức 其kỳ 精tinh 進tấn 工công 夫phu 。 誠thành 不bất 易dị 易dị 。 但đãn 未vị 打đả 破phá 生sanh 死tử 窠khòa 堀# 耳nhĩ 。 古cổ 德đức 嘗thường 言ngôn 。 孔khổng 助trợ 於ư 戒giới 。 以dĩ 其kỳ 嚴nghiêm 於ư 治trị 身thân 。 老lão 助trợ 於ư 定định 。 以dĩ 其kỳ 精tinh 於ư 忘vong 我ngã 。 二nhị 聖thánh 之chi 學học 。 與dữ 佛Phật 相tương/tướng 須tu 而nhi 為vi 用dụng 。 豈khởi 徒đồ 然nhiên 哉tai 。 據cứ 實thật 而nhi 論luận 。 執chấp 孔khổng 者giả 涉thiệp 因nhân 緣duyên 。 執chấp 老lão 者giả 墮đọa 自tự 然nhiên 。 要yếu 皆giai 未vị 離ly 識thức 性tánh 。 不bất 能năng 究cứu 竟cánh 。 一nhất 心tâm 故cố 也dã 。 佛Phật 則tắc 離ly 心tâm 意ý 識thức 。 故cố 曰viết 。 本bổn 非phi 因nhân 緣duyên 。 非phi 自tự 然nhiên 性tánh 。 方phương 徹triệt 一nhất 心tâm 之chi 原nguyên 耳nhĩ 。 此thử 其kỳ 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 之chi 分phần 也dã 。 佛Phật 所sở 破phá 正chánh 不bất 止chỉ 此thử 。 即tức 出xuất 世thế 三tam 乘thừa 。 亦diệc 皆giai 在tại 其kỳ 中trung 。 世thế 人nhân 但đãn 見kiến 莊trang 子tử 。 誹phỉ 堯# 舜thuấn 。 薄bạc 湯thang 武võ 。 詆# 訾tí 孔khổng 子tử 之chi 徒đồ 。 以dĩ 為vi 驚kinh 異dị 。 若nhược 聞văn 世Thế 尊Tôn 訶ha 斥xích 二Nhị 乘Thừa 。 以dĩ 為vi 焦tiêu 芽nha 敗bại 種chủng 。 悲bi 重trọng/trùng 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 為vi 佛Phật 法Pháp 闡xiển 提đề 。 又hựu 將tương 何hà 如như 耶da 。 然nhiên 而nhi 佛Phật 訶ha 二Nhị 乘Thừa 。 非phi 訶ha 二Nhị 乘Thừa 。 訶ha 執chấp 二Nhị 乘Thừa 之chi 迹tích 者giả 。 欲dục 其kỳ 捨xả 小tiểu 趣thú 大đại 也dã 。 所sở 謂vị 莊trang 詆# 孔khổng 子tử 。 非phi 詆# 孔khổng 子tử 。 詆# 學học 孔khổng 子tử 之chi 迹tích 者giả 。 欲dục 其kỳ 絕tuyệt 聖thánh 棄khí 智trí 也dã 。 要yếu 皆giai 遣khiển 情tình 破phá 執chấp 之chi 謂vị 也dã 。 若nhược 果quả 情tình 忘vong 執chấp 謝tạ 。 其kỳ 將tương 把bả 臂tý 而nhi 遊du 妙diệu 道đạo 之chi 鄉hương 矣hĩ 。 方phương 且thả 歡hoan 忻hãn 至chí 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 不bất 暇hạ 。 又hựu 何hà 庸dong 夫phu 憒hội 憒hội 哉tai 。 華hoa 嚴nghiêm 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 塗đồ 灰hôi 事sự 火hỏa 臥ngọa 棘cức 投đầu 鍼châm 之chi 儔trù 。 靡mĩ 不bất 現hiện 身thân 其kỳ 中trung 。 與dữ 之chi 作tác 師sư 長trưởng 也dã 。 苟cẩu 非phi 佛Phật 法Pháp 。 又hựu 何hà 令linh 彼bỉ 入nhập 佛Phật 法Pháp 哉tai 。 故cố 彼bỉ 六lục 師sư 之chi 執chấp 幟xí 。 非phi 佛Phật 不bất 足túc 以dĩ 拔bạt 之chi 。 吾ngô 意ý 老lão 莊trang 之chi 大đại 言ngôn 。 非phi 佛Phật 法Pháp 不bất 足túc 以dĩ 證chứng 嚮hướng 之chi 。 信tín 乎hồ 遊du 戲hí 之chi 談đàm 。 雖tuy 老lão 師sư 宿túc 學học 。 不bất 能năng 自tự 解giải 免miễn 耳nhĩ 。 今kim 以dĩ 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 皆giai 不bất 出xuất 乎hồ 影ảnh 響hưởng 矣hĩ 。

此thử 論luận 剏# 意ý 。 葢# 予# 居cư 海hải 上thượng 。

時thời 萬vạn 曆lịch 戊# 子tử 冬đông 。 乞khất 食thực 王vương 城thành 。 嘗thường 與dữ 洞đỗng 觀quán 居cư 士sĩ 夜dạ 談đàm 所sở 及cập 。 居cư 士sĩ 大đại 為vi 撫phủ 掌chưởng 。 庚canh 寅# 夏hạ 日nhật 。 始thỉ 命mạng 筆bút 焉yên 。 藏tạng 之chi 既ký 久cửu 。 向hướng 未vị 拈niêm 出xuất 。 甲giáp 午ngọ 冬đông 。 隨tùy 緣duyên 王vương 城thành 。 擬nghĩ 請thỉnh 益ích 於ư 弱nhược 侯hầu 焦tiêu 太thái 史sử 。 不bất 果quả 。 明minh 年niên 乙ất 未vị 春xuân 。 以dĩ 弘hoằng 法pháp 罹li 難nạn/nan 。 其kỳ 草thảo 業nghiệp 已dĩ 遺di 之chi 海hải 上thượng 矣hĩ 。 仍nhưng 遣khiển 侍thị 者giả 。 往vãng 殘tàn 簡giản 中trung 搜sưu 得đắc 之chi 。 秋thu 蒙mông 。 恩ân 遣khiển 雷lôi 陽dương 。 達đạt 觀quán 禪thiền 師sư 。 由do 匡khuông 廬lư 杖trượng 策sách 候hậu 予# 於ư 江giang 上thượng 。 冬đông 十thập 一nhất 月nguyệt 。 予# 方phương 渡độ 江giang 。 晤# 師sư 於ư 旅lữ 泊bạc 菴am 。 夜dạ 坐tọa 出xuất 此thử 。 師sư 一nhất 讀đọc 三tam 歎thán 曰viết 。 是thị 足túc 以dĩ 祛khư 長trường/trưởng 迷mê 也dã 。 即tức 命mạng 弟đệ 子tử 如như 奇kỳ 。 刻khắc 之chi 以dĩ 廣quảng 法Pháp 施thí 。 予# 固cố 止chỉ 之chi 。 戊# 戌tuất 夏hạ 。 予# 寓# 五ngũ 羊dương 時thời 。 與dữ 諸chư 弟đệ 子tử 。 結kết 制chế 壘lũy 壁bích 閒gian/nhàn 。 為vi 眾chúng 演diễn 楞lăng 嚴nghiêm 宗tông 旨chỉ 。 門môn 人nhân 寶bảo 貴quý 。 見kiến 而nhi 歎thán 喜hỷ 。 願nguyện 竭kiệt 力lực 成thành 之chi 。 以dĩ 卒thốt 業nghiệp 焉yên 。 噫# 欲dục 識thức 佛Phật 性tánh 義nghĩa 。 當đương 觀quán 時thời 節tiết 因nhân 緣duyên 。 此thử 區khu 區khu 片phiến 語ngữ 。 誠thành 不bất 足túc 為vi 法Pháp 門môn 重trọng/trùng 輕khinh 。 剏# 意ý 於ư 十thập 年niên 之chi 前tiền 。 而nhi 克khắc 成thành 於ư 。 十thập 年niên 之chi 後hậu 。 作tác 之chi 於ư 東đông 海hải 之chi 東đông 。 而nhi 行hành 之chi 於ư 南nam 海hải 之chi 南nam 。 豈khởi 機cơ 緣duyên 偶ngẫu 會hội 而nhi 然nhiên 耶da 。 道đạo 與dữ 時thời 也dã 。 庸dong 可khả 強cường/cưỡng 乎hồ 。 然nhiên 此thử 葢# 因nhân 觀quán 老lão 莊trang 而nhi 作tác 也dã 。 故cố 以dĩ 名danh 論luận 。 萬vạn 曆lịch 戊# 戌tuất 除trừ 日nhật 。 憨# 山sơn 道Đạo 人Nhân 清thanh 。 書thư 於ư 楞lăng 伽già 室thất 。

病bệnh 後hậu 俗tục 冗# 。 近cận 始thỉ 讀đọc 。 大đại 製chế 曹tào 谿khê 通thông 志chí 。 及cập 觀quán 老lão 莊trang 影ảnh 響hưởng 論luận 等đẳng 書thư 。 深thâm 為vi 歎thán 服phục 。 所sở 謂vị 不bất 知tri 春xuân 秋thu 。 不bất 能năng 涉thiệp 世thế 。 不bất 知tri 老lão 莊trang 。 不bất 能năng 忘vong 世thế 。 不bất 參tham 禪thiền 。 不bất 能năng 出xuất 世thế 。 及cập 孔khổng 子tử 人nhân 乘thừa 之chi 聖thánh 。 老lão 子tử 天thiên 乘thừa 之chi 聖thánh 。 佛Phật 能năng 聖thánh 能năng 凡phàm 。 能năng 人nhân 能năng 天thiên 之chi 聖thánh 。 如như 此thử 之chi 類loại 。 百bách 世thế 不bất 易dị 之chi 論luận 也dã 。 起khởi 原nguyên 再tái 稽khể 顙tảng 。

道Đạo 德Đức 經Kinh 解Giải 發Phát 題Đề

發phát 明minh 宗tông 旨chỉ

老lão 氏thị 所sở 宗tông 。 以dĩ 虗hư 無vô 自tự 然nhiên 為vi 妙diệu 道đạo 。 此thử 即tức 楞lăng 嚴nghiêm 所sở 謂vị 。 分phân 別biệt 都đô 無vô 。 非phi 色sắc 非phi 空không 。 拘Câu 舍Xá 離Ly 等đẳng 。 昧muội 為vi 冥minh 諦đế 者giả 是thị 已dĩ 。 此thử 正chánh 所sở 云vân 。 八bát 識thức 空không 昧muội 之chi 體thể 也dã 。 以dĩ 其kỳ 此thử 識thức 。 最tối 極cực 幽u 深thâm 。 微vi 妙diệu 難nan 測trắc 。 非phi 佛Phật 不bất 足túc 以dĩ 盡tận 之chi 。 轉chuyển 此thử 。 則tắc 為vi 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 矣hĩ 。 菩Bồ 薩Tát 知tri 此thử 。 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 而nhi 破phá 之chi 。 尚thượng 有hữu 分phần/phân 證chứng 。 至chí 若nhược 聲Thanh 聞Văn 不bất 知tri 。 則tắc 取thủ 之chi 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 西tây 域vực 外ngoại 道đạo 梵Phạm 志Chí 不bất 知tri 。 則tắc 執chấp 之chi 為vi 冥minh 諦đế 。 此thử 則tắc 以dĩ 為vi 虗hư 無vô 自tự 然nhiên 妙diệu 道đạo 也dã 。 故cố 經kinh 曰viết 。 諸chư 修tu 行hành 人nhân 。 不bất 能năng 得đắc 成thành 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 乃nãi 至chí 別biệt 成thành 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 諸chư 天thiên 外ngoại 道đạo 魔ma 王vương 。 及cập 魔ma 眷quyến 屬thuộc 。 皆giai 由do 不bất 知tri 。 二nhị 種chủng 根căn 本bổn 。 錯thác 亂loạn 修tu 習tập 。 猶do 如như 煑chử 沙sa 。 欲dục 成thành 佳giai 饌soạn 。 縱túng 經kinh 塵trần 劫kiếp 。 終chung 不bất 能năng 得đắc 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 無vô 始thỉ 生sanh 死tử 根căn 本bổn 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 用dụng 攀phàn 緣duyên 心tâm 。 為vi 自tự 性tánh 者giả 。 二nhị 者giả 無vô 始thỉ 涅Niết 槃Bàn 。 元nguyên 清thanh 淨tịnh 體thể 。 則tắc 汝nhữ 今kim 者giả 。 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 緣duyên 所sở 遺di 者giả 。 此thử 言ngôn 識thức 精tinh 元nguyên 明minh 。 即tức 老lão 子tử 之chi 妙diệu 道đạo 也dã 。 故cố 曰viết 。 杳# 杳# 冥minh 冥minh 。 其kỳ 中trung 有hữu 精tinh 。 其kỳ 精tinh 甚thậm 真chân 。 由do 其kỳ 此thử 體thể 。 至chí 虗hư 至chí 大đại 。 故cố 非phi 色sắc 。 以dĩ 能năng 生sanh 諸chư 緣duyên 。 故cố 非phi 空không 。 不bất 知tri 天thiên 地địa 萬vạn 物vật 。 皆giai 從tùng 此thử 識thức 變biến 現hiện 。 乃nãi 謂vị 之chi 自tự 然nhiên 。 由do 不bất 思tư 議nghị 熏huân 。 不bất 思tư 議nghị 變biến 。 故cố 謂vị 之chi 妙diệu 。 至chí 精tinh 不bất 雜tạp 。 故cố 謂vị 之chi 真chân 。 天thiên 地địa 壞hoại 而nhi 此thử 體thể 不bất 壞hoại 。 人nhân 身thân 滅diệt 。 而nhi 此thử 性tánh 常thường 存tồn 。 故cố 謂vị 之chi 常thường 。 萬vạn 物vật 變biến 化hóa 。 皆giai 出xuất 於ư 此thử 。 故cố 謂vị 之chi 天thiên 地địa 之chi 根căn 眾chúng 妙diệu 之chi 門môn 。 凡phàm 遇ngộ 書thư 中trung 所sở 稱xưng 真chân 常thường 玄huyền 妙diệu 虗hư 無vô 大Đại 道Đạo 等đẳng 語ngữ 。 皆giai 以dĩ 此thử 印ấn 證chứng 之chi 。 則tắc 自tự 有hữu 歸quy 趣thú 。 不bất 然nhiên 。 則tắc 茫mang 若nhược 捕bộ 風phong 捉tróc 影ảnh 矣hĩ 。 故cố 先tiên 示thị 於ư 此thử 。 臨lâm 文văn 不bất 煩phiền 重trọng/trùng 出xuất 。

發phát 明minh 趣thú 向hướng

愚ngu 謂vị 看khán 老lão 莊trang 者giả 。 先tiên 要yếu 熟thục 覧# 教giáo 乘thừa 。 精tinh 透thấu 楞lăng 嚴nghiêm 。 融dung 會hội 吾ngô 佛Phật 破phá 執chấp 之chi 論luận 。 則tắc 不bất 被bị 他tha 文văn 字tự 所sở 惑hoặc 。 然nhiên 後hậu 精tinh 修tu 靜tĩnh 定định 。 工công 夫phu 純thuần 熟thục 。 用dụng 心tâm 微vi 細tế 。 方phương 見kiến 此thử 老lão 工công 夫phu 苦khổ 切thiết 。 然nhiên 要yếu 真chân 真chân 實thật 實thật 。 看khán 得đắc 身thân 為vi 苦khổ 本bổn 。 智trí 為vi 累lũy/lụy/luy 根căn 。 自tự 能năng 隳huy 形hình 釋thích 智trí 。 方phương 知tri 此thử 老lão 真chân 實thật 受thọ 用dụng 至chí 樂lạc 處xứ 。 更cánh 須tu 將tương 世thế 事sự 一nhất 一nhất 看khán 破phá 。 人nhân 情tình 一nhất 一nhất 覰# 透thấu 。 虗hư 懷hoài 處xử 世thế 。 目mục 前tiền 無vô 有hữu 絲ti 毫hào 障chướng 礙ngại 。 方phương 見kiến 此thử 老lão 真chân 實thật 逍tiêu 遙diêu 快khoái 活hoạt 。 廣quảng 大đại 自tự 在tại 。 儼nghiễm 然nhiên 一nhất 無vô 事sự 道Đạo 人Nhân 。 然nhiên 後hậu 不bất 得đắc 已dĩ 而nhi 應ưng 世thế 。 則tắc 不bất 費phí 一nhất 點điểm 氣khí 力lực 。 端đoan 然nhiên 無vô 為vi 而nhi 治trị 。 觀quán 所sở 以dĩ 教giáo 孔khổng 子tử 之chi 言ngôn 可khả 知tri 已dĩ 。 莊trang 子tử 一nhất 書thư 。 乃nãi 老lão 子tử 之chi 註chú 疏sớ/sơ 。 故cố 愚ngu 所sở 謂vị 老lão 之chi 有hữu 莊trang 。 如như 孔khổng 之chi 有hữu 孟# 。 是thị 知tri 二nhị 子tử 所sở 言ngôn 。 皆giai 真chân 實thật 話thoại 非phi 大đại 言ngôn 也dã 。 故cố 曰viết 。 吾ngô 言ngôn 甚thậm 易dị 知tri 。 甚thậm 易dị 行hành 。 天thiên 下hạ 莫mạc 能năng 知tri 。 莫mạc 能năng 行hành 。 而nhi 世thế 之chi 談đàm 二nhị 子tử 者giả 。 全toàn 不bất 在tại 自tự 己kỷ 工công 夫phu 體thể 會hội 。 只chỉ 以dĩ 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 。 之chi 乎hồ 者giả 也dã 而nhi 擬nghĩ 之chi 。 故cố 大đại 不bất 相tương 及cập 。 要yếu 且thả 學học 疎sơ 狂cuồng 之chi 態thái 者giả 有hữu 之chi 。 而nhi 未vị 見kiến 有hữu 以dĩ 靜tĩnh 定định 工công 夫phu 而nhi 入nhập 者giả 。 此thử 其kỳ 所sở 謂vị 知tri 我ngã 者giả 希hy 矣hĩ 。 冀ký 親thân 二nhị 子tử 者giả 。 當đương 作tác 如như 是thị 觀quán 。

發phát 明minh 工công 夫phu

老lão 子tử 一nhất 書thư 。 向hướng 來lai 解giải 者giả 例lệ 以dĩ 虗hư 無vô 為vi 宗tông 。 及cập 至chí 求cầu 其kỳ 入nhập 道đạo 工công 夫phu 。 茫mang 然nhiên 不bất 知tri 下hạ 手thủ 處xứ 。 故cố 予# 於ư 首thủ 篇thiên 。 將tương 觀quán 無vô 觀quán 有hữu 一nhất 觀quán 字tự 。 為vi 入nhập 道đạo 之chi 要yếu 。 使sử 學học 者giả 易dị 入nhập 。 然nhiên 觀quán 照chiếu 之chi 功công 最tối 大đại 。 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 。 皆giai 以dĩ 此thử 示thị 人nhân 。 孔khổng 子tử 則tắc 曰viết 知tri 止chỉ 而nhi 後hậu 有hữu 定định 。 又hựu 曰viết 明minh 明minh 德đức 。 然nhiên 知tri 明minh 即tức 了liễu 悟ngộ 之chi 意ý 。 佛Phật 言ngôn 止Chỉ 觀Quán 。 則tắc 有hữu 三tam 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 。 人nhân 天thiên 止Chỉ 觀Quán 。 淺thiển 深thâm 之chi 不bất 同đồng 。 若nhược 孔khổng 子tử 乃nãi 人nhân 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 老lão 子tử 乃nãi 天thiên 乘thừa 止Chỉ 觀Quán 也dã 。 然nhiên 雖tuy 三tam 教giáo 止Chỉ 觀Quán 。 淺thiển 深thâm 不bất 同đồng 。 要yếu 其kỳ 所sở 治trị 之chi 病bệnh 。 俱câu 以dĩ 先tiên 破phá 我ngã 執chấp 為vi 第đệ 一nhất 步bộ 工công 夫phu 。 以dĩ 其kỳ 世thế 人nhân 。 盡tận 以dĩ 我ngã 之chi 一nhất 字tự 為vi 病bệnh 根căn 。 即tức 智trí 愚ngu 賢hiền 不bất 肖tiếu 。 汲cấp 汲cấp 功công 名danh 利lợi 祿lộc 之chi 場tràng 。 圖đồ 為vi 百bách 世thế 子tử 孫tôn 之chi 計kế 。 用dụng 盡tận 機cơ 智trí 。 總tổng 之chi 皆giai 為vi 一nhất 身thân 之chi 謀mưu 。 如như 佛Phật 言ngôn 諸chư 苦khổ 所sở 因nhân 。 貪tham 欲dục 為vi 本bổn 。 皆giai 為vi 我ngã 故cố 。 老lão 子tử 亦diệc 曰viết 。 貴quý 大đại 患hoạn 若nhược 身thân 。 以dĩ 孔khổng 聖thánh 為vi 名danh 教giáo 宗tông 主chủ 。 故cố 對đối 中trung 下hạ 學học 人nhân 。 不bất 敢cảm 輕khinh 言ngôn 破phá 我ngã 執chấp 。 唯duy 對đối 顏nhan 子tử 。 則tắc 曰viết 克khắc 己kỷ 。 其kỳ 餘dư 但đãn 言ngôn 正chánh 心tâm 誠thành 意ý 修tu 身thân 而nhi 已dĩ 。 然nhiên 心tâm 既ký 正chánh 。 意ý 既ký 誠thành 。 身thân 既ký 修tu 。 以dĩ 此thử 施thí 於ư 君quân 臣thần 父phụ 子tử 之chi 間gian 。 各các 盡tận 其kỳ 誠thành 。 即tức 此thử 是thị 道đạo 。 所sở 謂vị 為vi 名danh 教giáo 設thiết 也dã 。 至chí 若nhược 絕tuyệt 聖thánh 棄khí 智trí 。 無vô 我ngã 之chi 旨chỉ 。 乃nãi 自tự 受thọ 用dụng 地địa 。 亦diệc 不bất 敢cảm 輕khinh 易dị 舉cử 似tự 於ư 人nhân 。 唯duy 引dẫn 而nhi 不bất 發phát 。 所sở 謂vị 若nhược 聖thánh 於ư 仁nhân 。 則tắc 吾ngô 豈khởi 敢cảm 。 又hựu 曰viết 。 吾ngô 有hữu 知tri 乎hồ 哉tai 無vô 知tri 也dã 。 有hữu 鄙bỉ 夫phu 問vấn 於ư 我ngã 。 空không 空không 如như 也dã 。 至chí 若nhược 極cực 力lực 為vi 人nhân 處xứ 。 則tắc 曰viết 克khắc 己kỷ 。 則tắc 曰viết 毋vô 意ý 毋vô 必tất 毋vô 固cố 毋vô 我ngã 。 此thử 四tứ 言ngôn 者giả 。 肝can 膽đảm 畢tất 露lộ 。 然nhiên 己kỷ 者giả 我ngã 私tư 。 意ý 者giả 生sanh 心tâm 。 必tất 者giả 待đãi 心tâm 。 固cố 者giả 執chấp 心tâm 。 我ngã 者giả 我ngã 心tâm 。 克khắc 者giả 盡tận 絕tuyệt 。 毋vô 者giả 禁cấm 絕tuyệt 之chi 辭từ 。 教giáo 人nhân 盡tận 絕tuyệt 此thử 意ý 必tất 固cố 我ngã 四tứ 者giả 之chi 病bệnh 也dã 。 以dĩ 聖thánh 人nhân 虗hư 懷hoài 遊du 世thế 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 物vật 來lai 順thuận 應ưng 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 。 用dụng 心tâm 如như 鏡kính 。 不bất 將tương 不bất 迎nghênh 。 來lai 無vô 所sở 黏niêm 。 去khứ 無vô 蹤tung 迹tích 。 身thân 心tâm 兩lưỡng 忘vong 。 與dữ 物vật 無vô 競cạnh 。 此thử 聖thánh 人nhân 之chi 心tâm 也dã 。 世thế 人nhân 所sở 以dĩ 不bất 能năng 。 如như 聖thánh 人nhân 者giả 。 但đãn 有hữu 意ý 必tất 固cố 我ngã 四tứ 者giả 之chi 病bệnh 。 故cố 不bất 自tự 在tại 。 動động 即tức 是thị 苦khổ 。 孔khổng 子tử 觀quán 見kiến 世thế 人nhân 病bệnh 根căn 在tại 此thử 。 故cố 使sử 痛thống 絕tuyệt 之chi 。 即tức 此thử 之chi 教giáo 。 便tiện 是thị 佛Phật 老lão 以dĩ 無vô 我ngã 為vi 宗tông 也dã 。 且thả 毋vô 字tự 。 便tiện 是thị 斬trảm 截tiệt 工công 夫phu 。 下hạ 手thủ 最tối 毒độc 。 即tức 如như 法Pháp 家gia 禁cấm 令linh 之chi 言ngôn 毋vô 得đắc 者giả 。 使sử 其kỳ 絕tuyệt 不bất 可khả 有hữu 犯phạm 。 一nhất 犯phạm 便tiện 罪tội 不bất 容dung 赦xá 。 只chỉ 是thị 學học 者giả 不bất 知tri 耳nhĩ 。 至chí 若nhược 吾ngô 佛Phật 說thuyết 法pháp 。 雖tuy 浩hạo 瀚# 廣quảng 大đại 。 要yếu 之chi 不bất 出xuất 破phá 眾chúng 生sanh 麤thô 細tế 我ngã 法pháp 二nhị 執chấp 而nhi 已dĩ 。 二nhị 執chấp 既ký 破phá 。 便tiện 登đăng 佛Phật 地địa 。 即tức 三tam 藏tạng 經kinh 文văn 。 皆giai 是thị 破phá 此thử 二nhị 執chấp 之chi 具cụ 。 所sở 破phá 之chi 執chấp 。 即tức 孔khổng 子tử 之chi 四tứ 病bệnh 。 尚thượng 乃nãi 麤thô 執chấp 耳nhĩ 。 世thế 人nhân 不bất 知tri 。 將tương 謂vị 別biệt 有hữu 玄huyền 妙diệu 也dã 。 若nhược 夫phu 老lão 子tử 超siêu 出xuất 世thế 人nhân 一nhất 步bộ 。 故cố 顓# 以dĩ 破phá 執chấp 立lập 言ngôn 。 要yếu 人nhân 釋thích 智trí 遺di 形hình 。 離ly 欲dục 清thanh 淨tịnh 。 然nhiên 所sở 釋thích 之chi 智trí 。 乃nãi 私tư 智trí 。 即tức 意ý 必tất 也dã 。 所sở 遺di 之chi 形hình 。 即tức 固cố 我ngã 也dã 。 所sở 離ly 之chi 欲dục 。 即tức 己kỷ 私tư 也dã 。 清thanh 淨tịnh 則tắc 廓khuếch 然nhiên 無vô 礙ngại 。 如như 太thái 虗hư 空không 。 即tức 孔khổng 子tử 之chi 大đại 公công 也dã 。 是thị 知tri 孔khổng 老lão 心tâm 法pháp 。 未vị 嘗thường 不bất 符phù 。 第đệ 門môn 庭đình 施thi 設thiết 。 藩# 衛vệ 世thế 教giáo 。 不bất 得đắc 不bất 爾nhĩ 。 以dĩ 孔khổng 子tử 專chuyên 於ư 經kinh 世thế 。 老lão 子tử 顓# 於ư 忘vong 世thế 。 佛Phật 顓# 於ư 出xuất 世thế 。 然nhiên 究cứu 竟cánh 雖tuy 不bất 同đồng 。 其kỳ 實thật 最tối 初sơ 一nhất 步bộ 。 皆giai 以dĩ 破phá 我ngã 執chấp 為vi 主chủ 。 工công 夫phu 皆giai 由do 止Chỉ 觀Quán 而nhi 入nhập 。

發phát 明minh 體thể 用dụng

或hoặc 曰viết 。 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 教giáo 人nhân 。 俱câu 要yếu 先tiên 破phá 我ngã 執chấp 。 是thị 則tắc 無vô 我ngã 之chi 體thể 同đồng 矣hĩ 。 奈nại 何hà 其kỳ 用dụng 。 有hữu 經kinh 世thế 忘vong 世thế 出xuất 世thế 之chi 不bất 同đồng 耶da 。

答đáp 曰viết 。

體thể 用dụng 皆giai 同đồng 。 但đãn 有hữu 淺thiển 深thâm 小tiểu 大đại 之chi 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 假giả 若nhược 孔khổng 子tử 果quả 有hữu 我ngã 。 是thị 但đãn 為vi 一nhất 己kỷ 之chi 私tư 。 何hà 以dĩ 經kinh 世thế 。 佛Phật 老lão 果quả 絕tuyệt 世thế 。 是thị 為vi 自tự 度độ 。 又hựu 何hà 以dĩ 利lợi 生sanh 。 是thị 知tri 由do 無vô 我ngã 。 方phương 能năng 經kinh 世thế 。 由do 利lợi 生sanh 。 方phương 見kiến 無vô 我ngã 。 其kỳ 實thật 一nhất 也dã 。 若nhược 孔khổng 子tử 曰viết 。 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 感cảm 而nhi 遂toại 通thông 天thiên 下hạ 之chi 故cố 。 用dụng 也dã 。 明minh 則tắc 誠thành 。 體thể 也dã 。 誠thành 則tắc 形hình 。 用dụng 也dã 。 心tâm 正chánh 意ý 誠thành 。 體thể 也dã 。 身thân 修tu 家gia 齊tề 國quốc 治trị 。 天thiên 下hạ 平bình 。 用dụng 也dã 。 老lão 子tử 無vô 名danh 。 體thể 也dã 。 無vô 為vi 而nhi 為vi 。 用dụng 也dã 。 孔khổng 子tử 曰viết 。 唯duy 天thiên 唯duy 大đại 。 唯duy 堯# 則tắc 之chi 。 蕩đãng 蕩đãng 乎hồ 。 民dân 無vô 能năng 名danh 焉yên 。 又hựu 曰viết 。 無vô 為vi 而nhi 治trị 者giả 。 其kỳ 舜thuấn 也dã 歟# 。 且thả 經kinh 世thế 以dĩ 堯# 舜thuấn 為vi 祖tổ 。 此thử 豈khởi 有hữu 名danh 有hữu 為vi 者giả 耶da 。 由do 無vô 我ngã 。 方phương 視thị 天thiên 下hạ 皆giai 我ngã 。 故cố 曰viết 。 堯# 舜thuấn 與dữ 人nhân 同đồng 耳nhĩ 。 以dĩ 人nhân 皆giai 同đồng 體thể 。 所sở 不bất 同đồng 者giả 。 但đãn 有hữu 我ngã 私tư 為vi 障chướng 礙ngại 耳nhĩ 。 由do 人nhân 心tâm 同đồng 此thử 心tâm 。 心tâm 同đồng 則tắc 無vô 形hình 礙ngại 。 故cố 汲cấp 汲cấp 為vi 之chi 教giáo 化hóa 。 以dĩ 經kinh 濟tế 之chi 。 此thử 所sở 以dĩ 由do 無vô 我ngã 而nhi 經kinh 世thế 也dã 。 老lão 子tử 則tắc 曰viết 。 常thường 善thiện 教giáo 人nhân 。 故cố 無vô 棄khí 人nhân 。 無vô 棄khí 人nhân 。 則tắc 人nhân 皆giai 可khả 以dĩ 為vi 堯# 舜thuấn 。 是thị 由do 無vô 我ngã 。 方phương 能năng 利lợi 生sanh 也dã 。 若nhược 夫phu 一nhất 書thư 所sở 言ngôn 。 為vi 而nhi 不bất 宰tể 。 功công 成thành 不bất 居cư 等đẳng 語ngữ 。 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 為vi 經kinh 世thế 之chi 大đại 用dụng 。 又hựu 何hà 嘗thường 忘vong 世thế 哉tai 。 至chí 若nhược 佛Phật 則tắc 體thể 包bao 虗hư 空không 。 用dụng 周chu 沙sa 界giới 。 隨tùy 類loại 現hiện 身thân 。 乃nãi 曰viết 。 我ngã 於ư 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 又hựu 曰viết 。 度độ 盡tận 眾chúng 生sanh 。 方phương 成thành 佛Phật 道Đạo 。 又hựu 曰viết 。 若nhược 能năng 使sử 一nhất 眾chúng 生sanh 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 寧ninh 使sử 我ngã 身thân 。 受thọ 地địa 獄ngục 苦khổ 。 亦diệc 不bất 疲bì 厭yếm 。 然nhiên 所sở 化hóa 眾chúng 生sanh 。 豈khởi 不bất 在tại 世thế 間gian 耶da 。 既ký 涉thiệp 世thế 度độ 生sanh 。 非phi 經kinh 世thế 而nhi 何hà 。 且thả 為vi 一nhất 人nhân 而nhi 不bất 厭yếm 。 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 豈khởi 非phi 汲cấp 汲cấp 耶da 。 若nhược 無vô 一nhất 類loại 。 而nhi 不bất 現hiện 身thân 。 豈khởi 有hữu 一nhất 定định 之chi 名danh 耶da 。 列liệt 子tử 嘗thường 云vân 。 西tây 方phương 有hữu 大đại 聖thánh 人nhân 。 不bất 言ngôn 而nhi 信tín 。 無vô 為vi 而nhi 化hóa 。 是thị 豈khởi 有hữu 心tâm 要yếu 為vi 耶da 。 是thị 知tri 三tam 聖thánh 。 無vô 我ngã 之chi 體thể 。 利lợi 生sanh 之chi 用dụng 。 皆giai 同đồng 。 但đãn 用dụng 處xứ 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 以dĩ 孔khổng 子tử 匡khuông 持trì 世thế 道đạo 。 姑cô 從tùng 一nhất 身thân 。 以dĩ 及cập 家gia 國quốc 。 後hậu 及cập 天thiên 下hạ 。 故cố 化hóa 止chỉ 於ư 中trung 國quốc 。 且thả 要yếu 人nhân 人nhân 皆giai 做tố 堯# 舜thuấn 。 以dĩ 所sở 祖tổ 者giả 堯# 舜thuấn 也dã 。 老lão 子tử 因nhân 見kiến 當đương 時thời 人nhân 心tâm 澆kiêu 薄bạc 。 故cố 思tư 復phục 太thái 古cổ 。 以dĩ 所sở 祖tổ 者giả 軒hiên 黃hoàng 也dã 。 故cố 件# 件# 說thuyết 話thoại 。 不bất 同đồng 尋tầm 常thường 。 因nhân 見kiến 得đắc 道Đạo 大đại 難nạn/nan 容dung 。 故cố 遠viễn 去khứ 流lưu 沙sa 。 若nhược 佛Phật 則tắc 教giáo 被bị 。 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 至chí 廣quảng 至chí 大đại 。 無vô 所sở 揀giản 擇trạch 矣hĩ 。 若nhược 子tử 思tư 所sở 讚tán 聖thánh 人nhân 。 乃nãi 曰viết 。 凡phàm 有hữu 血huyết 氣khí 者giả 。 莫mạc 不bất 尊tôn 親thân 。 是thị 知tri 孔khổng 子tử 體thể 用dụng 未vị 嘗thường 不bất 大đại 。 但đãn 局cục 於ư 時thời 勢thế 耳nhĩ 。 正chánh 是thị 隨tùy 機cơ 之chi 法pháp 。 故cố 切thiết 近cận 人nhân 情tình 。 此thử 體thể 用dụng 之chi 辯biện 也dã 。 惜tích 乎hồ 後hậu 世thế 學học 者giả 。 各các 束thúc 於ư 教giáo 。 習tập 儒nho 者giả 拘câu 。 習tập 老lão 者giả 狂cuồng 。 學học 佛Phật 者giả 隘ải 。 此thử 學học 者giả 之chi 弊tệ 。 皆giai 執chấp 我ngã 之chi 害hại 也dã 。 果quả 能năng 力lực 破phá 我ngã 執chấp 。 則tắc 剖phẫu 破phá 藩# 籬# 。 即tức 大đại 家gia 矣hĩ 。

發phát 明minh 歸quy 趣thú

愚ngu 嘗thường 竊thiết 謂vị 孔khổng 聖thánh 若nhược 不bất 知tri 老lão 子tử 。 決quyết 不bất 快khoái 活hoạt 。 若nhược 不bất 知tri 佛Phật 。 決quyết 不bất 奈nại 煩phiền 。 老lão 子tử 若nhược 不bất 知tri 孔khổng 。 決quyết 不bất 口khẩu 口khẩu 說thuyết 無vô 為vi 而nhi 治trị 。 若nhược 不bất 知tri 佛Phật 。 決quyết 不bất 能năng 以dĩ 慈từ 悲bi 為vi 寶bảo 。 佛Phật 若nhược 不bất 經kinh 世thế 。 決quyết 不bất 在tại 世thế 閒gian/nhàn 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 愚ngu 意ý 孔khổng 老lão 。 即tức 佛Phật 之chi 化hóa 身thân 也dã 。 後hậu 世thế 學học 佛Phật 之chi 徒đồ 。 若nhược 不bất 知tri 老lão 。 則tắc 直trực 管quản 往vãng 虗hư 空không 裏lý 看khán 將tương 去khứ 。 目mục 前tiền 法pháp 法pháp 。 都đô 是thị 障chướng 礙ngại 。 事sự 事sự 不bất 得đắc 解giải 脫thoát 。 若nhược 不bất 知tri 孔khổng 子tử 。 單đơn 單đơn 將tương 佛Phật 法Pháp 去khứ 涉thiệp 世thế 。 決quyết 不bất 知tri 世thế 道Đạo 人Nhân 情tình 。 逢phùng 人nhân 便tiện 說thuyết 玄huyền 妙diệu 。 如như 賣mại 死tử 猫miêu 頭đầu 。 一nhất 毫hào 沒một 用dụng 處xứ 。 故cố 祖tổ 師sư 亦diệc 云vân 。 說thuyết 法Pháp 不bất 投đầu 機cơ 。 終chung 是thị 閒gian/nhàn 言ngôn 語ngữ 。 所sở 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 或hoặc 邊biên 地địa 語ngữ 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 此thử 佛Phật 說thuyết 法pháp 。 未vị 嘗thường 單đơn 誇khoa 玄huyền 妙diệu 也dã 。 然nhiên 隨tùy 俗tục 以dĩ 度độ 生sanh 。 豈khởi 非phi 孔khổng 子tử 經kinh 世thế 之chi 心tâm 乎hồ 。 又hựu 經Kinh 云vân 。 五ngũ 地địa 聖thánh 人nhân 。 涉thiệp 世thế 度độ 生sanh 。 世thế 閒gian/nhàn 一nhất 切thiết 經kinh 書thư 技kỹ 藝nghệ 。 醫y 方phương 雜tạp 論luận 。 圖đồ 書thư 印ấn 璽# 。 種chủng 種chủng 諸chư 法Pháp 。 靡mĩ 不bất 該cai 練luyện 。 方phương 能năng 隨tùy 機cơ 。 故cố 曰viết 。 世thế 諦đế 語ngữ 言ngôn 資tư 生sanh 之chi 業nghiệp 。 皆giai 順thuận 正Chánh 法Pháp 。 故cố 儒nho 以dĩ 仁nhân 為vi 本bổn 。 釋thích 以dĩ 戒giới 為vi 本bổn 。 若nhược 曰viết 。 孝hiếu 弟đệ 為vi 仁nhân 之chi 本bổn 。 與dữ 佛Phật 孝hiếu 名danh 為vi 戒giới 。 其kỳ 實thật 一nhất 也dã 。 以dĩ 此thử 觀quán 之chi 。 佛Phật 豈khởi 絕tuyệt 無vô 經kinh 世thế 之chi 法pháp 乎hồ 。 由do 孔khổng 子tử 攘nhương 夷di 狄địch 。 故cố 教giáo 獨độc 行hành 於ư 中trung 國quốc 。 佛Phật 隨tùy 邊biên 地địa 語ngữ 說thuyết 四Tứ 諦Đế 。 故cố 夷di 狄địch 皆giai 從tùng 其kỳ 化hóa 。 此thử 所sở 以dĩ 用dụng 有hữu 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 耳nhĩ 。 是thị 知tri 三tam 教giáo 聖thánh 人nhân 。 所sở 同đồng 者giả 。 心tâm 。 所sở 異dị 者giả 迹tích 也dã 。 以dĩ 迹tích 求cầu 心tâm 。 則tắc 如như 蠡lễ 測trắc 海hải 。 以dĩ 心tâm 融dung 迹tích 。 則tắc 似tự 芥giới 含hàm 空không 。 心tâm 迹tích 相tương/tướng 忘vong 。 則tắc 萬vạn 派phái 朝triêu 宗tông 。 百bách 川xuyên 一nhất 味vị 。

憨# 山sơn 緒tự 言ngôn

有hữu 物vật 者giả 。 不bất 可khả 以dĩ 語ngữ 道đạo 。 夫phu 萬vạn 物vật 紛phân 紜vân 。 非phi 有hữu 也dã 。 有hữu 之chi 者giả 。 人nhân 也dã 。 人nhân 不bất 有hữu 。 則tắc 萬vạn 物vật 何hà 有hữu 。 凡phàm 有hữu 物vật 者giả 。 必tất 殉# 物vật 。 殉# 物vật 者giả 。 幾kỷ 亡vong 人nhân 。 人nhân 亡vong 矣hĩ 。 孰thục 與dữ 道đạo 哉tai 。 物vật 與dữ 人nhân 也dã 。 甚thậm 矣hĩ 夫phu 。

忘vong 物vật 者giả 。 不bất 足túc 以dĩ 致trí 道đạo 。 夫phu 不bất 有hữu 物vật 者giả 。 達đạt 物vật 虗hư 。 物vật 虗hư 則tắc 不bất 假giả 忘vong 。 而nhi 忘vong 矣hĩ 。 而nhi 云vân 我ngã 忘vong 物vật 已dĩ 。 我ngã 忘vong 物vật 已dĩ 。 有hữu 所sở 可khả 忘vong 。 非phi 真chân 忘vong 。 故cố 云vân 不bất 足túc 以dĩ 致trí 道đạo 。

淪luân 虗hư 者giả 。 未vị 足túc 以dĩ 盡tận 道đạo 。 夫phu 心tâm 不bất 虗hư 者giả 。 因nhân 物vật 有hữu 。 物vật 虗hư 而nhi 心tâm 自tự 虗hư 矣hĩ 。 心tâm 虗hư 物vật 虗hư 。 則tắc 心tâm 無vô 而nhi 有hữu 。 物vật 虗hư 心tâm 虗hư 。 則tắc 物vật 有hữu 而nhi 無vô 。 如như 斯tư 則tắc 又hựu 何hà 滯trệ 哉tai 。 而nhi 必tất 以dĩ 虗hư 為vi 虗hư 。 取thủ 虗hư 為vi 極cực 。 是thị 淪luân 虗hư 也dã 。 何hà 盡tận 道đạo 。

忘vong 與dữ 不bất 忘vong 俱câu 忘vong 。 忘vong 忘vong 矣hĩ 。 而nhi 必tất 拘câu 俱câu 。 忘vong 忘vong 矣hĩ 。 而nhi 不bất 拘câu 俱câu 難nạn/nan 。 噫# 。 至chí 矣hĩ 哉tai 。 安an 得đắc 無vô 忘vong 。 而nhi 無vô 不bất 忘vong 。 無vô 俱câu 而nhi 無vô 不bất 俱câu 者giả 。 而nhi 與dữ 之chi 言ngôn 忘vong 俱câu 耶da 。

今kim 夫phu 致trí 道đạo 者giả 。 在tại 塵trần 必tất 曰viết 動động 易dị 體thể 。 出xuất 塵trần 必tất 曰viết 靜tĩnh 易dị 造tạo 。 以dĩ 動động 易dị 者giả 。 如như 實thật 石thạch 火hỏa 。 以dĩ 靜tĩnh 易dị 者giả 。 如như 可khả 急cấp 流lưu 。 石thạch 火hỏa 似tự 有hữu 。 急cấp 流lưu 似tự 停đình 。 易dị 此thử 者giả 。 是thị 不bất 達đạt 動động 靜tĩnh 之chi 原nguyên 。 生sanh 滅diệt 之chi 本bổn 也dã 。

被bị 物vật 動động 者giả 。 我ngã 之chi 招chiêu 也dã 。 不bất 有hữu 我ngã 。 孰thục 能năng 動động 哉tai 。 觀quán 夫phu 長trường/trưởng 風phong 鼓cổ 於ư 天thiên 地địa 。 木mộc 折chiết 。 而nhi 竅khiếu 號hiệu 。 於ư 太thái 虗hư 何hà 有hữu 焉yên 。 故cố 至chí 人nhân 無vô 我ngã 。 虗hư 之chi 至chí 也dã 。 以dĩ 其kỳ 虗hư 。 故cố 不bất 動động 。

心tâm 體thể 原nguyên 真chân 。 習tập 染nhiễm 成thành 妄vọng 。 故cố 造tạo 道đạo 之chi 要yếu 。 但đãn 治trị 習tập 。 治trị 習tập 之chi 要yếu 。 純thuần 以dĩ 智trí 。 嘗thường 試thí 觀quán 夫phu 融dung 冰băng 者giả 焉yên 。 火hỏa 勝thắng 則tắc 冰băng 易dị 消tiêu 。 智trí 深thâm 則tắc 習tập 易dị 盡tận 。

我ngã 信tín 人nhân 不bất 信tín 。 非phi 人nhân 不bất 信tín 。 信tín 不bất 及cập 也dã 。 人nhân 信tín 我ngã 不bất 信tín 。 非phi 我ngã 不bất 信tín 。 不bất 足túc 信tín 也dã 。 故cố 我ngã 信tín 信tín 心tâm 。 人nhân 信tín 信tín 言ngôn 。 言ngôn 果quả 會hội 心tâm 。 則tắc 無vô 不bất 信tín 矣hĩ 。

銖thù 兩lưỡng 移di 千thiên 鈞quân 之chi 至chí 重trọng/trùng 。 一nhất 私tư 奪đoạt 本bổn 有hữu 之chi 大đại 公công 。 私tư 也dã 者giả 。 圓viên 明minh 之chi 眚sảnh 。 生sanh 死tử 之chi 蒂# 也dã 。 是thị 以dĩ 得đắc 不bất 在tại 小tiểu 。 失thất 不bất 在tại 大đại 。 聖thánh 人nhân 戒giới 慎thận 恐khủng 懼cụ 。 不bất 睹đổ 不bất 聞văn 之chi 地địa 。

勞lao 於ư 利lợi 。 勞lao 於ư 名danh 。 勞lao 於ư 功công 。 勞lao 於ư 道đạo 。 其kỳ 勞lao 雖tuy 同đồng 。 所sở 以dĩ 勞lao 。 則tắc 異dị 也dã 。 是thị 以dĩ 有hữu 利lợi 不bất 有hữu 名danh 。 有hữu 名danh 不bất 有hữu 功công 。 有hữu 功công 不bất 有hữu 道đạo 。 有hữu 道đạo 者giả 。 道đạo 成thành 無vô 不bất 備bị 。

陸lục 魚ngư 不bất 忘vong 濡nhu 沫mạt 。 籠lung 鳥điểu 不bất 忘vong 理lý 翰hàn 。 以dĩ 其kỳ 失thất 常thường 思tư 返phản 也dã 。 人nhân 而nhi 失thất 常thường 。 不bất 思tư 返phản 。 是thị 不bất 如như 魚ngư 鳥điểu 也dã 。 悲bi 夫phu 。

趣thú 利lợi 者giả 急cấp 。 趣thú 道đạo 者giả 緩hoãn 。 利lợi 有hữu 情tình 。 道đạo 無vô 味vị 。 味vị 無vô 味vị 者giả 。 緩hoãn 斯tư 急cấp 也dã 。 無vô 味vị 。 人nhân 孰thục 味vị 之chi 。 味vị 之chi 者giả 。 謂vị 之chi 真Chân 人Nhân 。

心tâm 本bổn 澄trừng 淵uyên 。 由do 吸hấp 前tiền 境cảnh 。 渾hồn 濁trược 其kỳ 性tánh 。 起khởi 諸chư 昏hôn 擾nhiễu 。 悶muộn 亂loạn 生sanh 惱não 。 推thôi 原nguyên 其kỳ 根căn 。 其kỳ 過quá 在tại 著trước 。

一nhất 瞖ế 在tại 眼nhãn 。 空không 華hoa 亂loạn 起khởi 。 纖tiêm 塵trần 著trước 體thể 。 雜tạp 念niệm 紛phân 飛phi 。 了liễu 瞖ế 無vô 華hoa 。 銷tiêu 塵trần 絕tuyệt 念niệm 。

至chí 細tế 者giả 大đại 。 至chí 微vi 者giả 著trước 。 細tế 易dị 輕khinh 。 微vi 易dị 忽hốt 。 眾chúng 人nhân 不bất 識thức 。 聖thánh 人nhân 兢căng 兢căng 。 由do 乎hồ 兢căng 兢căng 。 故cố 道đạo 大đại 功công 著trước 。 萬vạn 世thế 無vô 過quá 。

物vật 無vô 可khả 欲dục 。 人nhân 欲dục 之chi 。 故cố 可khả 欲dục 。 欲dục 生sanh 於ư 愛ái 。 愛ái 必tất 取thủ 。 取thủ 必tất 入nhập 。 入nhập 則tắc 沒một 。 沒một 則tắc 己kỷ 小tiểu 而nhi 物vật 大đại 。 生sanh 輕khinh 而nhi 物vật 重trọng/trùng 。 人nhân 亡vong 而nhi 物vật 存tồn 。 古cổ 之chi 善thiện 生sanh 者giả 。 不bất 事sự 物vật 。 故cố 無vô 欲dục 。 雖tuy 萬vạn 狀trạng 陳trần 前tiền 。 猶do 西tây 子tử 售thụ 色sắc 於ư 麋mi 鹿lộc 也dã 。

吾ngô 觀quán 夫phu 狎hiệp 虎hổ 狼lang 者giả 。 雖tuy 狎hiệp 而nhi 常thường 畏úy 。 恐khủng 其kỳ 食thực 己kỷ 也dã 。 故cố 常thường 畏úy 。 色sắc 欲dục 之chi 於ư 人nhân 。 何hà 啻# 虎hổ 狼lang 哉tai 。 人nhân 狎hiệp 而nhi 且thả 玩ngoạn 。 食thực 盡tận 而nhi 心tâm 甘cam 。 恬điềm 不bất 知tri 畏úy 。 過quá 矣hĩ 乎hồ 。 虎hổ 狼lang 食thực 身thân 。 色sắc 欲dục 食thực 性tánh 。

色sắc 欲dục 之chi 於ư 人nhân 。 無vô 敵địch 也dã 。 故cố 曰viết 。 賴lại 有hữu 一nhất 矣hĩ 。 若nhược 使sử 二nhị 同đồng 。 普phổ 天thiên 之chi 人nhân 。 無vô 能năng 為vi 道đạo 者giả 。 吾ngô 意ý 善thiện 敵địch 欲dục 者giả 。 最tối 以dĩ 智trí 。 助trợ 智trí 以dĩ 厭yếm 。 厭yếm 則tắc 懼cụ 。 懼cụ 則tắc 遠viễn 。 遠viễn 則tắc 淡đạm 。 淡đạm 則tắc 忘vong 。 忘vong 之chi 者giả 。 望vọng 形hình 若nhược 偶ngẫu 人nhân 。 視thị 味vị 如như 嚼tước 蠟lạp 。 何hà 欲dục 哉tai 。

難nạn/nan 而nhi 易dị 。 易dị 而nhi 難nạn/nan 。 眾chúng 人nhân 畏úy 難nạn 而nhi 忽hốt 易dị 。 聖thánh 人nhân 畏úy 易dị 而nhi 敬kính 難nạn/nan 。 是thị 以dĩ 道đạo 無vô 不bất 大đại 。 德đức 無vô 不bất 弘hoằng 。 功công 無vô 不bất 成thành 。 名danh 無vô 不bất 立lập 。

世thế 之chi 皆giai 以dĩ 功công 名danh 為vi 不bất 朽hủ 。 謂vị 可khả 以dĩ 心tâm 致trí 。 故cố 勞lao 心tâm 。 謂vị 可khả 以dĩ 形hình 致trí 。 故cố 勞lao 形hình 。 且thả 夫phu 盡tận 勞lao 。 而nhi 未vị 必tất 樹thụ 。 樹thụ 而nhi 未vị 必tất 固cố 。 吁hu 。 去khứ 聖thánh 人nhân 孰thục 能năng 固cố 哉tai 。 不bất 固cố 則tắc 朽hủ 。 何hà 固cố 哉tai 。 吾ngô 謂vị 不bất 朽hủ 者giả 。 異dị 夫phu 是thị 。 知tri 吾ngô 之chi 不bất 朽hủ 不bất 朽hủ 矣hĩ 。

榮vinh 名danh 者giả 跂# 名danh 。 榮vinh 位vị 者giả 跂# 位vị 。 既ký 跂# 矣hĩ 。 辱nhục 何hà 加gia 焉yên 。 故cố 曰viết 。 跂# 者giả 不bất 立lập 。 不bất 立lập 者giả 無vô 本bổn 。 無vô 本bổn 而nhi 名danh 位vị 之chi 兢căng 兢căng 乎hồ 得đắc 失thất 也dã 。 何hà 榮vinh 哉tai 。

富phú 不bất 大đại 。 以dĩ 其kỳ 蓄súc 。 有hữu 蓄súc 則tắc 有hữu 亡vong 。 故cố 不bất 大đại 。 貴quý 不bất 至chí 。 以dĩ 其kỳ 高cao 。 有hữu 高cao 則tắc 有hữu 下hạ 。 故cố 不bất 至chí 。 是thị 知tri 達đạt 人nhân 無vô 蓄súc 。 故cố 富phú 莫mạc 大đại 焉yên 。 無vô 高cao 。 故cố 貴quý 莫mạc 至chí 焉yên 。

藏tạng 迹tích 者giả 非phi 隱ẩn 。 迹tích 隱ẩn 而nhi 心tâm 未vị 必tất 忘vong 。 馮bằng 名danh 者giả 非phi 顯hiển 。 名danh 顯hiển 而nhi 道đạo 未vị 必tất 著trước 。 故cố 隱ẩn 非phi 正chánh 。 顯hiển 非phi 大đại 。 吾ngô 所sở 謂vị 隱ẩn 顯hiển 者giả 。 異dị 乎hồ 是thị 。 吾ngô 所sở 謂vị 隱ẩn 顯hiển 者giả 。 隱ẩn 於ư 體thể 而nhi 顯hiển 於ư 用dụng 也dã 。 體thể 隱ẩn 則tắc 廓khuếch 爾nhĩ 太thái 清thanh 。 萬vạn 境cảnh 斯tư 寂tịch 。 用dụng 顯hiển 則tắc 森sâm 然nhiên 頓đốn 現hiện 。 一nhất 道đạo 齊tề 觀quán 。 如như 斯tư 則tắc 逆nghịch 順thuận 隨tùy 宜nghi 。 窮cùng 通thông 一nhất 致trí 矣hĩ 。 噫# 。 處xử 此thử 者giả 。 博bác 大đại 真Chân 人Nhân 哉tai 。

君quân 父phụ 之chi 命mạng 不bất 可khả 逃đào 。 況huống 大đại 命mạng 乎hồ 。 嘗thường 試thí 觀quán 夫phu 負phụ 小tiểu 技kỹ 。 而nhi 不bất 達đạt 大đại 命mạng 者giả 。 居cư 常thường 為vi 失thất 意ý 。 當đương 分phân 為vi 棄khí 時thời 。 故cố 踔xước 踶# 之chi 心tâm 。 憤phẫn 激kích 託thác 言ngôn 。 而nhi 要yếu 乎hồ 世thế 。 噫# 。 過quá 矣hĩ 。 夫phu 達đạt 士sĩ 觀quán 之chi 。 猶do 人nhân 酣# 酒tửu 夜dạ 行hành 。 而nhi 射xạ 顙tảng 於ư 柱trụ 。 抱bão 布bố 鼓cổ 而nhi 號hiệu 救cứu 於ư 天thiên 也dã 。 雖tuy 然nhiên 。 布bố 鼓cổ 存tồn 焉yên 。 知tri 命mạng 者giả 不bất 取thủ 。

以dĩ 機cơ 為vi 密mật 。 非phi 密mật 矣hĩ 。 以dĩ 道đạo 為vi 密mật 。 密mật 也dã 。 夫phu 吾ngô 嘗thường 觀quán 夫phu 弄lộng 弩nỗ 者giả 。 岌# 岌# 然nhiên 百bách 發phát 而nhi 數số 獲hoạch 。 此thử 善thiện 者giả 也dã 。 而nhi 況huống 不bất 善thiện 者giả 乎hồ 。 善thiện 為vi 道đạo 者giả 。 能năng 宥hựu 物vật 。 不bất 發phát 而nhi 物vật 無vô 所sở 逃đào 。 故cố 密mật 莫mạc 大đại 焉yên 。 勁# 莫mạc 至chí 焉yên 。

天thiên 地địa 循tuần 環hoàn 。 千thiên 變biến 萬vạn 化hóa 。 死tử 生sanh 有hữu 常thường 。 人nhân 莫mạc 之chi 測trắc 。 不bất 測trắc 其kỳ 常thường 。 狥# 物vật 而nhi 忘vong 。 聖thánh 人nhân 返phản 物vật 。 故cố 乃nãi 昌xương 。

人nhân 棄khí 我ngã 取thủ 。 故cố 人nhân 之chi 所sở 有hữu 。 我ngã 不bất 有hữu 。 我ngã 之chi 所sở 有hữu 。 人nhân 不bất 有hữu 。 人nhân 非phi 不bất 有hữu 。 以dĩ 其kỳ 不bất 知tri 有hữu 。 故cố 不bất 有hữu 。 設thiết 知tri 有hữu 。 我ngã 何hà 異dị 哉tai 。

塵trần 垢cấu 污ô 指chỉ 。 必tất 濯trạc 而nhi 後hậu 快khoái 。 貪tham 嗔sân 害hại 德đức 。 而nhi 不bất 知tri 祛khư 。 是thị 視thị 德đức 不bất 若nhược 一nhất 指chỉ 也dã 。 指chỉ 污ô 有hữu 生sanh 。 德đức 害hại 失thất 性tánh 。

負phụ 重trọng 者giả 累lũy/lụy/luy 。 多đa 知tri 者giả 勞lao 。 累lũy/lụy/luy 久cửu 則tắc 形hình 傷thương 。 勞lao 極cực 則tắc 心tâm 殆đãi 。 殆đãi 已dĩ 。 所sở 以dĩ 殆đãi 者giả 。 事sự 外ngoại 也dã 。 是thị 以dĩ 重trọng/trùng 生sanh 者giả 。 事sự 內nội 不bất 事sự 外ngoại 。 循tuần 己kỷ 不bất 循tuần 人nhân 。 志chí 存tồn 不bất 志chí 亡vong 。

變biến 通thông 。 難nạn/nan 言ngôn 也dã 。 人nhân 莫mạc 不bất 以dĩ 趣thú 利lợi 避tị 害hại 為vi 然nhiên 。 而nhi 吾ngô 實thật 不bất 然nhiên 。 亦diệc 有hữu 夫phu 利lợi 害hại 置trí 前tiền 。 而nhi 不bất 可khả 卻khước 者giả 。 變biến 也dã 。 何hà 通thông 耶da 。 眾chúng 人nhân 隨tùy 之chi 。 君quân 子tử 審thẩm 之chi 。 聖thánh 人nhân 適thích 之chi 。 適thích 之chi 則tắc 不bất 有hữu 。 以dĩ 其kỳ 不bất 自tự 有hữu 。 故cố 不bất 有hữu 。

人nhân 謂vị 之chi 盜đạo 物vật 者giả 為vi 盜đạo 。 非phi 盜đạo 也dã 。 吾ngô 謂vị 之chi 盜đạo 心tâm 者giả 為vi 盜đạo 。 確xác 已dĩ 夫phu 。 夫phu 盜đạo 。 盜đạo 物vật 未vị 必tất 盡tận 。 有hữu 禦ngữ 必tất 不bất 入nhập 。 設thiết 入nhập 必tất 獲hoạch 。 獲hoạch 則tắc 死tử 無vô 容dung 。 既ký 死tử 矣hĩ 。 奚hề 盜đạo 哉tai 。 夫phu 盜đạo 。 盜đạo 心tâm 必tất 盡tận 失thất 。 禦ngữ 急cấp 而nhi 愈dũ 入nhập 。 設thiết 獲hoạch 且thả 生sanh 。 而nhi 多đa 又hựu 縱túng/tung 之chi 。 尤vưu 有hữu 誨hối 之chi 者giả 。 慎thận 之chi 哉tai 。

道đạo 盛thịnh 柔nhu 。 德đức 盛thịnh 謙khiêm 。 物vật 盛thịnh 折chiết 。 是thị 以dĩ 柔nhu 愈dũ 強cường/cưỡng 。 謙khiêm 愈dũ 光quang 。 折chiết 愈dũ 亡vong 。 古cổ 之chi 不bất 事sự 物vật 者giả 。 故cố 乃nãi 長trường/trưởng 。

密mật 於ư 事sự 者giả 心tâm 疏sớ/sơ 。 密mật 於ư 心tâm 者giả 事sự 達đạt 。 故cố 事sự 愈dũ 密mật 。 心tâm 愈dũ 疏sớ/sơ 。 心tâm 愈dũ 密mật 。 事sự 愈dũ 達đạt 。 心tâm 不bất 洗tẩy 者giả 。 無vô 由do 密mật 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 貴quý 洗tẩy 心tâm 。 退thoái 藏tạng 於ư 密mật 。

一nhất 刺thứ 在tại 膚phu 。 側trắc 掉trạo 而nhi 不bất 安an 。 眾chúng 刺thứ 在tại 心tâm 。 何hà 可khả 安an 耶da 。 刺thứ 膚phu 膚phu 潰hội 。 刺thứ 心tâm 心tâm 亡vong 。

大đại 威uy 可khả 畏úy 。 觀quán 夫phu 天thiên 地địa 肅túc 殺sát 者giả 。 大đại 威uy 也dã 。 萬vạn 物vật 雖tuy 眾chúng 。 靡mĩ 靡mĩ 然nhiên 孰thục 能năng 當đương 之chi 。 故cố 夫phu 人nhân 有hữu 威uy 者giả 。 承thừa 天thiên 也dã 。 天thiên 威uy 至chí 公công 。 人nhân 威uy 効hiệu 公công 。 天thiên 威uy 愛ái 物vật 。 人nhân 威uy 主chủ 生sanh 。

化hóa 人nhân 無vô 功công 。 化hóa 己kỷ 有hữu 功công 。 己kỷ 果quả 化hóa 。 而nhi 人nhân 不bất 化hóa 自tự 化hóa 矣hĩ 。 徵trưng 夫phu 觀quán 德đức 人nhân 之chi 容dung 。 使sử 人nhân 之chi 意ý 也dã 消tiêu 。 信tín 夫phu 。

治trị 逆nghịch 易dị 。 治trị 順thuận 難nạn/nan 。 逆nghịch 有hữu 對đối 。 順thuận 無vô 知tri 。 故cố 有hữu 知tri 者giả 。 遇ngộ 逆nghịch 如như 甘cam 露lộ 。 畏úy 順thuận 如như 鴆chậm 毒độc 。 慎thận 之chi 至chí 也dã 。 以dĩ 其kỳ 慎thận 。 故cố 守thủ 不bất 失thất 。 慎thận 也dã 者giả 。 成thành 德đức 之chi 人nhân 歟# 。

心tâm 體thể 本bổn 明minh 。 情tình 塵trần 日nhật 厚hậu 。 塵trần 厚hậu 而nhi 心tâm 日nhật 昏hôn 矣hĩ 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 用dụng 智trí 不bất 用dụng 情tình 。 故cố 致trí 道đạo 者giả 。 以dĩ 智trí 去khứ 情tình 。 情tình 忘vong 則tắc 智trí 泯mẫn 矣hĩ 。 忘vong 情tình 者giả 。 近cận 道đạo 哉tai 。

智trí 鉅# 事sự 微vi 。 善thiện 達đạt 事sự 者giả 。 莫mạc 若nhược 智trí 。 故cố 智trí 之chi 器khí 。 挫tỏa 銳duệ 解giải 紛phân 無vô 不bất 利lợi 。 嘗thường 試thí 觀quán 夫phu 片phiến 雪tuyết 點điểm 紅hồng 爐lô 。 清thanh 霜sương 消tiêu 烈liệt 日nhật 。 以dĩ 其kỳ 勝thắng 之chi 也dã 。 故cố 自tự 勝thắng 者giả 。 孰thục 能năng 禦ngữ 之chi 。

人nhân 以dĩ 大đại 巧xảo 。 我ngã 用dụng 至chí 拙chuyết 。 人nhân 巧xảo 以dĩ 失thất 。 我ngã 拙chuyết 以dĩ 得đắc 。 故cố 善thiện 事sự 道đạo 者giả 。 棄khí 巧xảo 取thủ 拙chuyết 。 無vô 不bất 獲hoạch 。

順thuận 我ngã 者giả 喜hỷ 。 逆nghịch 我ngã 者giả 怒nộ 。 喜hỷ 怒nộ 迭điệt 遷thiên 。 好hảo 惡ác 競cạnh 作tác 。 日nhật 益ích 其kỳ 過quá 。 推thôi 原nguyên 其kỳ 由do 。 本bổn 乎hồ 不bất 覺giác 。 不bất 覺giác 。 即tức 忘vong 返phản 也dã 。

恣tứ 口khẩu 體thể 。 極cực 耳nhĩ 目mục 。 與dữ 物vật 钁quắc 鑠thước 。 人nhân 謂vị 之chi 樂lạc 。 何hà 樂nhạo/nhạc/lạc 哉tai 。 苦khổ 莫mạc 大đại 焉yên 。 隳huy 形hình 骸hài 。 泯mẫn 心tâm 智trí 。 不bất 與dữ 物vật 伍# 。 人nhân 謂vị 之chi 苦khổ 。 何hà 苦khổ 哉tai 。 樂nhạo/nhạc/lạc 莫mạc 至chí 焉yên 。 是thị 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 苦khổ 者giả 苦khổ 日nhật 深thâm 。 苦khổ 樂lạc 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 日nhật 化hóa 。 故cố 効hiệu 道đạo 之chi 人nhân 。 去khứ 彼bỉ 取thủ 此thử 。

天thiên 地địa 不bất 勞lao 而nhi 成thành 化hóa 。 聖thánh 人nhân 以dĩ 勞lao 而nhi 成thành 功công 。 眾chúng 人nhân 因nhân 勞lao 而nhi 遂toại 事sự 。 事sự 遂toại 者giả 逸dật 。 功công 成thành 者giả 退thoái 。 故cố 曰viết 。 功công 成thành 事sự 遂toại 身thân 退thoái 。 天thiên 之chi 道đạo 。 多đa 財tài 者giả 驕kiêu 。 高cao 位vị 者giả 慢mạn 。 多đa 功công 者giả 伐phạt 。 大đại 志chí 者giả 狂cuồng 。 勝thắng 才tài 者giả 傲ngạo 。 厚hậu 德đức 者giả 下hạ 。 實thật 道đạo 者giả 隨tùy 。

不bất 了liễu 假giả 緣duyên 。 橫hoạnh 生sanh 取thủ 捨xả 。 識thức 風phong 鼓cổ 扇thiên/phiến 。 浩hạo 蕩đãng 不bất 停đình 。 如như 海hải 波ba 澄trừng 。 因nhân 風phong 起khởi 浪lãng 。 風phong 若nhược 不bất 起khởi 。 波ba 浪lãng 何hà 生sanh 。 識thức 若nhược 不bất 生sanh 。 萬vạn 緣duyên 何hà 有hữu 。 故cố 致trí 道đạo 者giả 。 不bất 了liễu 即tức 生sanh 。 了liễu 即tức 無vô 生sanh 也dã 。 善thiện 哉tai 。

源nguyên 不bất 遠viễn 。 流lưu 不bất 長trường/trưởng 。 道đạo 不bất 大đại 。 功công 不bất 固cố 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 德đức 被bị 羣quần 生sanh 。 功công 流lưu 萬vạn 世thế 。 以dĩ 其kỳ 道đạo 大đại 也dã 。 有hữu 大Đại 道Đạo 者giả 。 孰thục 能năng 破phá 之chi 。

目mục 容dung 天thiên 地địa 。 纖tiêm 塵trần 能năng 失thất 其kỳ 明minh 。 心tâm 包bao 太thái 虗hư 。 一nhất 念niệm 能năng 塞tắc 其kỳ 廣quảng 。 是thị 知tri 一nhất 念niệm 者giả 。 生sanh 死tử 之chi 根căn 。 禍họa 患hoạn 之chi 本bổn 也dã 。 故cố 知tri 幾kỷ 知tri 微vi 。 聖thánh 人nhân 存tồn 戒giới 。

自tự 信tín 者giả 。 人nhân 雖tuy 不bất 信tín 。 亦diệc 信tín 之chi 矣hĩ 。 不bất 自tự 信tín 者giả 。 人nhân 雖tuy 信tín 。 亦diệc 不bất 信tín 之chi 矣hĩ 。 故cố 自tự 信tín 敦đôn 誠thành 。 人nhân 信tín 易dị 欺khi 。 誠thành 者giả 曰viết 精tinh 。 欺khi 者giả 曰viết 淪luân 。 智trí 照chiếu 識thức 惑hoặc 。 惑hoặc 起khởi 千thiên 差sai 。 照chiếu 存tồn 獨độc 立lập 。 故cố 致trí 道đạo 者giả 。 以dĩ 照chiếu 照chiếu 惑hoặc 。 貴quý 智trí 不bất 貴quý 識thức 。

觀quán 夫phu 市thị 人nhân 莽mãng 行hành 。 失thất 足túc 於ư 窪# 。 然nhiên 必tất 惕dịch 然nhiên 揮huy 臂tý 以dĩ 自tự 誓thệ 者giả 。 為vi 嫌hiềm 其kỳ 污ô 屨lũ 也dã 。 今kim 夫phu 人nhân 者giả 。 處xử 下hạ 德đức 而nhi 晏# 然nhiên 。 不bất 惕dịch 不bất 誓thệ 。 是thị 自tự 短đoản 於ư 市thị 人nhân 。 而nhi 土thổ/độ 苴# 其kỳ 道Đạo 德đức 也dã 。 悲bi 夫phu 。

人nhân 皆giai 知tri 變biến 之chi 為vi 變biến 。 而nhi 為vi 之chi 變biến 。 而nhi 不bất 知tri 變biến 有hữu 不bất 變biến 者giả 存tồn 焉yên 。 苟cẩu 知tri 其kỳ 不bất 變biến 。 則tắc 變biến 不bất 能năng 變biến 之chi 矣hĩ 。 苟cẩu 不bất 知tri 其kỳ 不bất 變biến 。 雖tuy 無vô 變biến 何hà 嘗thường 不bất 變biến 哉tai 。 請thỉnh 試thí 觀quán 夫phu 聖thánh 人nhân 。 身thân 循tuần 萬vạn 有hữu 。 潛tiềm 歷lịch 四tứ 生sanh 。 紜vân 紜vân 並tịnh 作tác 。 而nhi 無vô 將tương 無vô 迎nghênh 者giả 。 是thị 處xứ 其kỳ 不bất 變biến 而nhi 變biến 之chi 也dã 。 何hà 變biến 哉tai 。 若nhược 夫phu 人nhân 者giả 。 形hình 若nhược 槁cảo 木mộc 。 而nhi 心tâm 若nhược 颺dương 塵trần 。 物vật 絕tuyệt 迹tích 而nhi 猶do 呻thân 吟ngâm 。 是thị 無vô 變biến 也dã 。 何hà 嘗thường 不bất 變biến 哉tai 。

寢tẩm 息tức 坐tọa 臥ngọa 。 所sở 以dĩ 逸dật 身thân 也dã 。 止chỉ 絕tuyệt 攀phàn 緣duyên 。 所sở 以dĩ 逸dật 心tâm 也dã 。 身thân 逸dật 者giả 志chí 墮đọa 。 心tâm 逸dật 者giả 志chí 精tinh 。 故cố 養dưỡng 道đạo 者giả 。 忘vong 形hình 師sư 心tâm 道đạo 乃nãi 貞trinh 。

天thiên 地địa 大đại 。 以dĩ 能năng 含hàm 成thành 其kỳ 大đại 。 江giang 海hải 深thâm 。 以dĩ 善thiện 納nạp 成thành 其kỳ 深thâm 。 聖thánh 人nhân 尊tôn 。 以dĩ 納nạp 污ô 含hàm 垢cấu 成thành 其kỳ 尊tôn 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 愈dũ 容dung 愈dũ 大đại 。 愈dũ 下hạ 愈dũ 尊tôn 。 故cố 道đạo 通thông 百bách 劫kiếp 。 福phước 隆long 終chung 古cổ 。 而nhi 莫mạc 之chi 爭tranh 。

視thị 民dân 為vi 吾ngô 民dân 。 善thiện 善thiện 惡ác 惡ác 。 或hoặc 不bất 均quân 。 視thị 民dân 為vi 吾ngô 心tâm 。 慈từ 善thiện 悲bi 惡ác 。 無vô 不bất 真chân 。 故cố 曰viết 。 天thiên 地địa 同đồng 根căn 。 萬vạn 物vật 一nhất 體thể 。 此thử 之chi 謂vị 同đồng 仁nhân 。

見kiến 色sắc 者giả 盲manh 。 見kiến 見kiến 者giả 明minh 。 聞văn 聲thanh 者giả 聾lung 。 聞văn 聞văn 者giả 聰thông 。 是thị 以dĩ 全toàn 色sắc 全toàn 見kiến 。 盡tận 聲thanh 盡tận 聞văn 。 無vô 不bất 融dung 。 聲thanh 色sắc 俱câu 非phi 。 見kiến 聞văn 無vô 住trụ 。 此thử 之chi 謂vị 大đại 通thông 。

眾chúng 念niệm 紛phân 紛phân 不bất 止chỉ 。 無vô 以dĩ 會hội 真chân 。 若nhược 以dĩ 眾chúng 念niệm 止chỉ 眾chúng 念niệm 。 則tắc 愈dũ 止chỉ 愈dũ 不bất 止chỉ 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 一nhất 念niệm 止chỉ 眾chúng 念niệm 。 則tắc 不bất 止chỉ 而nhi 自tự 止chỉ 矣hĩ 。 吾ngô 所sở 謂vị 一nhất 念niệm 者giả 。 無vô 念niệm 也dã 。 能năng 觀quán 無vô 念niệm 。 不bất 妨phương 念niệm 念niệm 。 而nhi 竟cánh 何hà 念niệm 哉tai 。 雖tuy 然nhiên 。 實thật 無vô 念niệm 者giả 。 贅# 也dã 。 夫phu 曾tằng 不bất 知tri 其kỳ 為vi 橛quyết 也dã 。

心tâm 體thể 元nguyên 虗hư 。 妄vọng 想tưởng 不bất 有hữu 。 若nhược 了liễu 妄vọng 不bất 有hữu 。 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 有hữu 也dã 。 不bất 了liễu 妄vọng 不bất 有hữu 。 雖tuy 不bất 有hữu 猶do 有hữu 之chi 也dã 。 故cố 妄vọng 想tưởng 如như 空không 花hoa 。 其kỳ 根căn 在tại 眼nhãn 眚sảnh 。 了liễu 眚sảnh 花hoa 不bất 無vô 。 空không 體thể 常thường 寂tịch 滅diệt 。

夫phu 平bình 居cư 內nội 照chiếu 似tự 有hữu 。 及cập 涉thiệp 事sự 即tức 無vô 者giả 。 直trực 以dĩ 心tâm 境cảnh 未vị 融dung 。 前tiền 塵trần 未vị 了liễu 。 而nhi 為vi 留lưu 礙ngại 也dã 。 故cố 造tạo 道đạo 者giả 。 不bất 了liễu 前tiền 塵trần 。 縱túng/tung 心tâm 想tưởng 俱câu 停đình 。 猶do 為vi 趣thú 寂tịch 。 故cố 於ư 至chí 道đạo 不bất 取thủ 。

體thể 寂tịch 用dụng 照chiếu 。 用dụng 不bất 失thất 體thể 。 即tức 照chiếu 而nhi 寂tịch 。 體thể 不bất 離ly 用dụng 。 即tức 寂tịch 而nhi 照chiếu 。 是thị 以dĩ 體thể 寂tịch 若nhược 太thái 虗hư 。 用dụng 照chiếu 如như 白bạch 日nhật 。 故cố 萬vạn 變biến 無vô 虧khuy 。 無vô 幽u 不bất 鑒giám 。

前tiền 無vô 始thỉ 。 後hậu 無vô 終chung 。 萬vạn 劫kiếp 一nhất 念niệm 。 六lục 合hợp 一nhất 虗hư 。 人nhân 物vật 齊tề 軌quỹ 。 大đại 小tiểu 同đồng 狀trạng 。 晝trú 夜dạ 不bất 變biến 。 死tử 生sanh 不bất 遷thiên 。 此thử 之chi 謂vị 常thường 。 然nhiên 體thể 此thử 者giả 。 似tự 人nhân 而nhi 天thiên 。 誰thùy 為vi 之chi 愆khiên 。

事sự 小tiểu 理lý 大đại 。 事sự 有hữu 千thiên 差sai 。 理lý 唯duy 一nhất 味vị 。 善thiện 理lý 者giả 。 即tức 事sự 無vô 外ngoại 。 隱ẩn 顯hiển 存tồn 亡vong 莫mạc 之chi 二nhị 。 是thị 以dĩ 至chí 人nhân 。 愈dũ 動động 愈dũ 靜tĩnh 。 無vô 不bất 寓# 。

不bất 可khả 以dĩ 無vô 心tâm 得đắc 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 求cầu 。 有hữu 心tâm 執chấp 有hữu 。 無vô 心tâm 著trước 無vô 。 是thị 二nhị 俱câu 非phi 。 則tắc 超siêu 然nhiên 獨độc 立lập 。 所sở 以dĩ 大đại 人nhân 無vô 對đối 者giả 。 以dĩ 其kỳ 無vô 可khả 當đương 情tình 也dã 。

念niệm 有hữu 物vật 有hữu 。 心tâm 空không 法pháp 空không 。 是thị 以dĩ 念niệm 若nhược 虗hư 鎔dong 。 逢phùng 緣duyên 自tự 在tại 。 心tâm 如như 圓viên 鑑giám 。 來lai 去khứ 常thường 閒gian/nhàn 。 善thiện 此thử 者giả 。 不bất 出xuất 尋tầm 常thường 。 端đoan 居cư 妙diệu 域vực 矣hĩ 。

大đại 忘vong 不bất 忘vong 無vô 不bất 忘vong 。 用dụng 意ý 忘vong 者giả 。 愈dũ 忘vong 愈dũ 著trước 。 執chấp 著trước 者giả 。 未vị 喻dụ 道đạo 。 果quả 喻dụ 道đạo 。 何hà 不bất 忘vong 耶da 。 故cố 曰viết 魚ngư 相tương/tướng 忘vong 於ư 水thủy 。 人nhân 相tương/tướng 忘vong 於ư 道đạo 。

游du 魚ngư 不bất 知tri 海hải 。 飛phi 鳥điểu 不bất 知tri 空không 。 凡phàm 民dân 不bất 知tri 道đạo 。 藉tạ 若nhược 知tri 道đạo 。 豈khởi 為vi 凡phàm 民dân 哉tai 。 吾ngô 意ý 善thiện 體thể 道đạo 者giả 。 身thân 若nhược 魚ngư 鳥điểu 。 心tâm 若nhược 海hải 空không 。 近cận 之chi 矣hĩ 。

一nhất 動động 一nhất 靜tĩnh 。 一nhất 語ngữ 一nhất 默mặc 。 揚dương 眉mi 瞬thuấn 目mục 。 或hoặc 飲ẩm 與dữ 啄trác 。 左tả 之chi 右hữu 之chi 無vô 時thời 不bất 察sát 。 察sát 久cửu 念niệm 裂liệt 。 劃hoạch 然nhiên 自tự 得đắc 。 自tự 得đắc 者giả 自tự 知tri 。 人nhân 莫mạc 之chi 識thức 。

天thiên 地địa 之chi 功công 。 不bất 捨xả 一nhất 草thảo 。 滄thương 海hải 之chi 潤nhuận 。 不bất 棄khí 一nhất 滴tích 。 圓viên 明minh 之chi 體thể 。 不bất 離ly 一nhất 念niệm 。 是thị 知tri 一nhất 念niệm 之chi 要yếu 。 重trọng/trùng 矣hĩ 夫phu 。

真chân 心tâm 至chí 大đại 。 此thử 身thân 至chí 微vi 。 是thị 以dĩ 明minh 真chân 心tâm 者giả 。 返phản 觀quán 此thử 身thân 。 猶do 若nhược 片phiến 雲vân 浮phù 於ư 太thái 清thanh 。 任nhậm 往vãng 任nhậm 來lai 。 翛# 然nhiên 無vô 寄ký 。 由do 無vô 寄ký 故cố 。 處xử 世thế 若nhược 寄ký 焉yên 。

為vi 有hữu 為vi 。 無vô 能năng 為vi 。 為vi 無vô 為vi 。 能năng 有hữu 為vi 。 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 無vô 為vi 而nhi 無vô 不bất 為vi 也dã 。 吾ngô 所sở 謂vị 聖thánh 人nhân 無vô 為vi 者giả 。 葢# 即tức 為vi 而nhi 不bất 有hữu 其kỳ 為vi 。 非phi 若nhược 寒hàn 灰hôi 枯khô 木mộc 。 而nhi 斷đoạn 然nhiên 不bất 為vi 也dã 。

太thái 虗hư 游du 於ư 吾ngô 心tâm 。 如như 一nhất 漚âu 在tại 海hải 。 況huống 天thiên 地địa 之chi 在tại 太thái 虗hư 乎hồ 。 萬vạn 物vật 之chi 在tại 天thiên 地địa 乎hồ 。 此thử 身thân 之chi 在tại 萬vạn 物vật 乎hồ 。 外ngoại 物vật 之chi 在tại 此thử 身thân 乎hồ 。 嘻# 。 # 小tiểu 哉tai 。 以dĩ 其kỳ 小tiểu 故cố 大đại 。

天thiên 地địa 寂tịch 。 萬vạn 物vật 一nhất 。 守thủ 寂tịch 知tri 一nhất 。 萬vạn 事sự 畢tất 。 處xử 此thử 道đạo 者giả 常thường 不bất 忒thất 。 以dĩ 其kỳ 不bất 忒thất 。 故cố 作tác 做tố 云vân 為vi 俱câu 不bất 失thất 。 不bất 失thất 者giả 。 謂vị 之chi 真Chân 人Nhân 。

超siêu 然nhiên 絕tuyệt 待đãi 大đại 同đồng 也dã 。 夫phu 不bất 同đồng 。 則tắc 物vật 我ngã 二nhị 。 物vật 我ngã 二nhị 。 則tắc 形hình 敵địch 生sanh 。 有hữu 形hình 敵địch 者giả 。 侍thị 莫mạc 甚thậm 焉yên 。 何hà 絕tuyệt 哉tai 。 吾ngô 意ý 善thiện 致trí 道đạo 者giả 。 貴quý 兩lưỡng 忘vong 。 兩lưỡng 忘vong 則tắc 物vật 我ngã 一nhất 。 物vật 我ngã 一nhất 。 則tắc 形hình 敵địch 忘vong 。 形hình 敵địch 既ký 忘vong 。 誰thùy 待đãi 哉tai 。 絕tuyệt 待đãi 故cố 大đại 。 大đại 故cố 同đồng 。 大đại 同đồng 者giả 。 謂vị 之chi 聖thánh 人nhân 。 故cố 曰viết 。 會hội 萬vạn 物vật 而nhi 為vì 己kỷ 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。

山sơn 河hà 大đại 地địa 。 一nhất 味vị 純thuần 真chân 。 心tâm 若nhược 圓viên 明minh 。 天thiên 地địa 虗hư 寂tịch 。 故cố 達đạt 此thử 者giả 。 外ngoại 觸xúc 目mục 無vô 可khả 當đương 情tình 。 中trung 返phản 觀quán 了liễu 無vô 一nhất 物vật 。 如như 斯tư 則tắc 空không 。 空không 絕tuyệt 迹tích 。 物vật 物vật 徒đồ 云vân 。 身thân 寄ký 寰# 中trung 。 心tâm 超siêu 象tượng 表biểu 矣hĩ 。

靜tĩnh 極cực 則tắc 心tâm 通thông 。 言ngôn 忘vong 則tắc 體thể 會hội 。 是thị 以dĩ 通thông 會hội 之chi 人nhân 。 心tâm 若nhược 懸huyền 鑑giám 。 口khẩu 若nhược 結kết 舌thiệt 。 形hình 若nhược 槁cảo 木mộc 。 氣khí 若nhược 霜sương 雪tuyết 。 嘻# 。 果quả 何hà 人nhân 斯tư 。 願nguyện 與dữ 之chi 遊du 也dã 。

其kỳ 形hình 似tự 拘câu 拘câu 。 其kỳ 中trung 深thâm 而nhi 虗hư 虗hư 。 眼nhãn 若nhược 不bất 見kiến 。 耳nhĩ 若nhược 不bất 聞văn 。 昏hôn 昏hôn 悶muộn 悶muộn 。 人nhân 望vọng 之chi 而nhi 似tự 癡si 。 若nhược 亡vong 人nhân 而nhi 不bất 知tri 偶ngẫu 誰thùy 。 吾ngô 請thỉnh 以dĩ 為vi 師sư 。

世thế 閒gian/nhàn 所sở 有hữu 。 杳# 若nhược 夢mộng 存tồn 。 夢mộng 中trung 不bất 無vô 。 覺giác 後hậu 何hà 有hữu 。 故cố 不bất 覺giác 何hà 以dĩ 超siêu 有hữu 。 不bất 超siêu 有hữu 何hà 以dĩ 離ly 世thế 。 吾ngô 所sở 謂vị 離ly 世thế 者giả 。 非phi 離ly 世thế 。 離ly 世thế 在tại 即tức 世thế 而nhi 離ly 世thế 也dã 。 即tức 世thế 而nhi 離ly 世thế 者giả 。 謂vị 之chi 至chí 人nhân 。

知tri 有hữu 為vi 始thỉ 。 極cực 盡tận 為vi 終chung 。 策sách 知tri 以dĩ 智trí 。 運vận 極cực 以dĩ 權quyền 。 權quyền 也dã 者giả 。 涉thiệp 有hữu 也dã 。 涉thiệp 有hữu 處xứ 變biến 。 古cổ 有hữu 萬vạn 變biến 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 者giả 。 根căn 本bổn 存tồn 焉yên 。 今kim 夫phu 不bất 本bổn 而nhi 誇khoa 善thiện 變biến 者giả 。 是thị 由do 自tự 縛phược 而nhi 解giải 人nhân 。 人nhân 見kiến 而nhi 必tất 唾thóa 。 雖tuy 孺nhụ 子tử 大đại 笑tiếu 之chi 。

直trực 達đạt 謂vị 之chi 頓đốn 。 密mật 造tạo 謂vị 之chi 漸tiệm 。 直trực 達đạt 詣nghệ 真chân 。 密mật 造tạo 除trừ 偽ngụy 。 真chân 不bất 詣nghệ 。 偽ngụy 不bất 除trừ 。 偽ngụy 不bất 除trừ 。 真chân 不bất 極cực 。 由do 是thị 觀quán 夫phu 偽ngụy 也dã 者giả 。 真chân 之chi 蔽tế 歟# 。 道đạo 之chi 害hại 歟# 。 德đức 之chi 累lũy/lụy/luy 歟# 。

圓viên 融dung 該cai 攝nhiếp 。 廣quảng 大đại 交giao 徹triệt 。 全toàn 事sự 全toàn 理lý 。 隱ẩn 顯hiển 莫mạc 測trắc 。 一nhất 多đa 互hỗ 含hàm 。 多đa 一nhất 互hỗ 入nhập 。 舉cử 一nhất 通thông 收thu 。 不bất 妨phương 羅la 列liệt 。 小tiểu 大đại 不bất 殊thù 。 凡phàm 聖thánh 不bất 隔cách 。 常thường 泯mẫn 常thường 照chiếu 。 常thường 起khởi 常thường 寂tịch 。 心tâm 不bất 可khả 思tư 。 言ngôn 不bất 可khả 議nghị 。 日nhật 用dụng 尋tầm 常thường 。 曾tằng 無vô 欠khiếm 闕khuyết 。 常thường 在tại 其kỳ 中trung 。 不bất 勞lao 途đồ 涉thiệp 。 此thử 之chi 謂vị 至chí 極cực 。

大đại 言ngôn 載tái 道đạo 。 小tiểu 言ngôn 載tái 名danh 。 至chí 言ngôn 忘vong 言ngôn 。 載tái 名danh 者giả 近cận 。 載tái 道đạo 者giả 遠viễn 。 忘vong 言ngôn 者giả 通thông 。 是thị 故cố 近cận 則tắc 易dị 親thân 。 遠viễn 則tắc 易dị 毀hủy 。 通thông 則tắc 莫mạc 測trắc 。 以dĩ 其kỳ 至chí 。 故cố 莫mạc 測trắc 。 居cư 莫mạc 測trắc 者giả 。 謂vị 之chi 神thần 化hóa 。

孤cô 掌chưởng 不bất 鳴minh 。 不bất 虗hư 無vô 響hưởng 。 絕tuyệt 待đãi 無vô 言ngôn 。 由do 是thị 觀quán 之chi 。 言ngôn 者giả 有hữu 待đãi 而nhi 然nhiên 也dã 。 雖tuy 然nhiên 。 言ngôn 言ngôn 於ư 無vô 言ngôn 。 言ngôn 即tức 無vô 言ngôn 矣hĩ 。 無vô 言ngôn 者giả 。 言ngôn 之chi 不bất 及cập 也dã 。 吾ngô 意ý 善thiện 得đắc 無vô 言ngôn 者giả 。 在tại 遺di 言ngôn 。 言ngôn 既ký 遺di 。 而nhi 無vô 言ngôn 者giả 得đắc 矣hĩ 。 何hà 言ngôn 哉tai 。

聊liêu 城thành 傅phó/phụ 光quang 宅trạch 曰viết 。 世thế 之chi 謂vị 子tử 書thư 者giả 。 則tắc 老lão 莊trang 非phi 其kỳ 至chí 乎hồ 。 老lão 言ngôn 簡giản 而nhi 意ý 玄huyền 。 莊trang 語ngữ 奇kỳ 而nhi 思tư 遠viễn 。 後hậu 之chi 談đàm 道đạo 者giả 歸quy 焉yên 。 荀# 楊dương 而nhi 下hạ 。 未vị 足túc 擬nghĩ 也dã 。 茲tư 緒tự 言ngôn 將tương 非phi 老lão 莊trang 之chi 倫luân 耶da 。 其kỳ 為vi 文văn 俊# 偉# 明minh 潔khiết 。 而nhi 其kỳ 意ý 旨chỉ 。 難nan 以dĩ 名danh 言ngôn 。 或hoặc 老lão 莊trang 猶do 有hữu 所sở 未vị 及cập 耶da 。 疑nghi 者giả 曰viết 。 子tử 是thị 過quá 矣hĩ 。 老lão 莊trang 何hà 可khả 及cập 也dã 。 余dư 曰viết 。 老lão 莊trang 誠thành 不bất 可khả 及cập 也dã 。 乃nãi 所sở 稱xưng 谷cốc 神thần 和hòa 同đồng 。 與dữ 疑nghi 始thỉ 玄huyền 珠châu 之chi 類loại 。 則tắc 似tự 有hữu 言ngôn 而nhi 未vị 盡tận 。 又hựu 似tự 欲dục 言ngôn 而nhi 難nạn/nan 於ư 言ngôn 者giả 。 道đạo 信tín 無vô 窮cùng 極cực 也dã 。 西tây 方phương 聖thánh 人nhân 。 無vô 法pháp 可khả 說thuyết 。 而nhi 有hữu 說thuyết 法Pháp 。 言ngôn 之chi 盡tận 矣hĩ 。 故cố 觀quán 老lão 莊trang 。 而nhi 知tri 諸chư 子tử 未vị 盡tận 也dã 。 觀quán 西tây 方phương 聖thánh 人nhân 。 而nhi 知tri 老lão 莊trang 未vị 盡tận 也dã 。 緒tự 言ngôn 。 則tắc 旨chỉ 出xuất 於ư 西tây 方phương 聖thánh 人nhân 。 而nhi 文văn 似tự 老lão 莊trang 者giả 也dã 。 故cố 曰viết 。 或hoặc 老lão 莊trang 猶do 有hữu 所sở 未vị 及cập 也dã 。 然nhiên 是thị 亦diệc 有hữu 言ngôn 也dã 。 有hữu 言ngôn 則tắc 緒tự 也dã 。 故cố 以dĩ 緒tự 言ngôn 名danh 。 即tức 其kỳ 言ngôn 。 而nhi 求cầu 其kỳ 所sở 不bất 言ngôn 。 是thị 存tồn 乎hồ 人nhân 矣hĩ 。 不bất 然nhiên 。 謂vị 憨# 山sơn 今kim 人nhân 也dã 。 緒tự 言ngôn 何hà 奇kỳ 哉tai 。 豈khởi 唯duy 不bất 及cập 老lão 莊trang 。 亦diệc 復phục 不bất 及cập 諸chư 子tử 。

憨# 山Sơn 老Lão 人Nhân 夢Mộng 遊Du 集Tập 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 五ngũ