山Sơn 家Gia 義Nghĩa 苑Uyển
Quyển 0001
宋Tống 可Khả 觀Quán 述Thuật 智Trí 增Tăng 證Chứng
山Sơn 家Gia 義Nghĩa 菀# 卷quyển 上thượng
雲vân 間gian 沙Sa 門Môn 。 可khả 觀quán 。 述thuật 。
山sơn 陰ấm 法pháp 孫tôn 。 智trí 增tăng 。 證chứng 。
-# 雙song 游du
-# 金kim 錍bề 義nghĩa 十thập 篇thiên
-# 總tổng 別biệt
-# 辯biện 岳nhạc 師sư 三tam 千thiên 書thư
雙song 游du (# 此thử 篇thiên 因nhân 講giảng 次thứ 說thuyết 講giảng 下hạ 隨tùy 聽thính 記ký 之chi )#
雙song 游du 本bổn 出xuất 大đại 經kinh 鳥điểu 喻dụ 品phẩm 中trung 疏sớ/sơ 解giải 難nan 會hội 諸chư 文văn 徧biến 用dụng 以dĩ 示thị 圓viên 即tức 從tùng 來lai 講giảng 家gia 少thiểu 有hữu 說thuyết 者giả 相tương/tướng 傳truyền 唯duy 永vĩnh 嘉gia 諸chư 前tiền 輩bối 多đa 示thị 說thuyết 之chi 但đãn 少thiểu 有hữu 義nghĩa 章chương 予# 嘗thường 苦khổ 心tâm 斯tư 文văn 今kim 輙triếp 考khảo 論luận 聊liêu 分phân 為vi 二nhị 初sơ 辨biện 兩lưỡng 家gia 各các 據cứ 次thứ 明minh 二nhị 用dụng 元nguyên 意ý 初sơ 科khoa 又hựu 開khai 為vi 二nhị 初sơ 敘tự 兩lưỡng 家gia 所sở 說thuyết 次thứ 評bình 兩lưỡng 家gia 所sở 見kiến 。
初sơ 敘tự 者giả 先tiên 敘tự 淨tịnh 覺giác 於ư 十thập 諫gián 中trung 因nhân 四tứ 明minh 妙diệu 宗tông 云vân □# 家gia 所sở 判phán 丈trượng 六lục 尊tôn 特đặc 不bất 定định 約ước 相tương/tướng 多đa 少thiểu 分phần 之chi 尅khắc 就tựu 真chân 中trung 感cảm 應ứng 而nhi 辯biện 四tứ 明minh 既ký 約ước 此thử 辨biện 生sanh 身thân 尊tôn 特đặc 不bất 須tu 現hiện 起khởi 高cao 大đại 只chỉ 就tựu 丈trượng 六lục 生sanh 身thân 示thị 現hiện 尊tôn 特đặc 如như 常thường 所sở 說thuyết 淨tịnh 覺giác 諫gián 云vân 應ưng 有hữu 權quyền 實thật 相tướng 有hữu 優ưu 降giáng/hàng 應ưng 同đồng 居cư 正chánh 用dụng 生sanh 身thân 應ưng 方phương 便tiện 實thật 報báo 正chánh 用dụng 尊tôn 特đặc 圓viên 人nhân 了liễu 知tri 只chỉ 一nhất 法pháp 體thể 起khởi 二nhị 應ứng 用dụng 用dụng 即tức 體thể 故cố 一nhất 相tương/tướng 叵phả 得đắc 體thể 即tức 用dụng 故cố 諸chư 相tướng 宛uyển 然nhiên 大đại 師sư 尚thượng 說thuyết 蛣# 蜣khương 名danh 相tướng 至chí 於ư 究cứu 竟cánh 何hà 緣duyên 定định 以dĩ 生sanh 身thân 名danh 相tướng 須tu 是thị 尊tôn 特đặc 名danh 相tướng 耶da 常thường 無vô 常thường 二nhị 用dụng 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 如như 何hà 分phân 別biệt 淨tịnh 覺giác 意ý 謂vị 同đồng 居cư 無vô 常thường 生sanh 身thân 對đối 方phương 便tiện 實thật 報báo 常thường 身thân 尊tôn 特đặc 如như 此thử 相tương 對đối 方phương 可khả 分phân 別biệt 二nhị 用dụng 若nhược 生sanh 身thân 即tức 是thị 尊tôn 特đặc 則tắc 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 二nhị 用dụng 也dã 此thử 是thị 淨tịnh 覺giác 所sở 說thuyết 其kỳ 次thứ 四tứ 明minh 於ư 解giải 謗báng 中trung 引dẫn 本bổn 疏sớ/sơ 所sở 解giải 云vân 事sự 理lý 中trung 邊biên 非phi 二nhị 中trung 而nhi 二nhị 中trung 此thử 之chi 三tam 番phiên 收thu 二nhị 用dụng 盡tận 若nhược 身thân 若nhược 土thổ/độ 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 一nhất 一nhất 無vô 不bất 具cụ 足túc 。 二nhị 用dụng 互hỗ 徧biến 互hỗ 收thu 乃nãi 至chí 云vân 學học 者giả 應ưng 知tri 但đãn 得đắc 無vô 常thường 則tắc 失thất 常thường 用dụng 得đắc 常thường 用dụng 者giả 二nhị 用dụng 雙song 融dung 若nhược 也dã 不bất 依y 時thời 教giáo 明minh 之chi 但đãn 逐trục 現hiện 起khởi 身thân 相tướng 辨biện 者giả 則tắc 圓viên 妙diệu 二nhị 用dụng 義nghĩa 永vĩnh 沉trầm 矣hĩ 四tứ 明minh 此thử 意ý 徧biến 示thị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 。 不bất 具cụ 二nhị 用dụng 之chi 義nghĩa 生sanh 身thân 即tức 尊tôn 特đặc 也dã 此thử 是thị 四tứ 明minh 所sở 說thuyết 次thứ 評bình 者giả 只chỉ 一nhất 大đại 經kinh 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 常thường 無vô 常thường 二nhị 用dụng 兩lưỡng 家gia 雖tuy 建kiến 立lập 如như 矢thỉ 石thạch 相tương 違vi 然nhiên 無vô 不bất 引dẫn 而nhi 用dụng 之chi 者giả 良lương 由do 兩lưỡng 家gia 所sở 見kiến 不bất 同đồng 。 淨tịnh 覺giác 但đãn 取thủ 分phân 別biệt 而nhi 說thuyết 。 全toàn 失thất 二nhị 用dụng 相tương/tướng 即tức 今kim 問vấn 大đại 經kinh 二nhị 用dụng 以dĩ 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 喻dụ 之chi 為vi 取thủ 分phân 別biệt 為vi 取thủ 相tương/tướng 即tức 本bổn 為vi 明minh 二nhị 用dụng 相tương/tướng 即tức 而nhi 返phản 取thủ 分phân 別biệt 者giả 故cố 知tri 淨tịnh 覺giác 失thất 意ý 尤vưu 甚thậm 縱túng/tung 而nhi 言ngôn 之chi 分phần 別biệt 可khả 以dĩ 若nhược 其kỳ 相tương/tướng 即tức 正chánh 違vi 自tự 所sở 建kiến 立lập 奪đoạt 而nhi 言ngôn 之chi 分phần 別biệt 亦diệc 失thất 何hà 也dã 雖tuy 分phân 別biệt 二nhị 用dụng 二nhị 用dụng 當đương 處xứ 一nhất 體thể 相tướng 即tức 不bất 同đồng 偏thiên 教giáo 四tứ 明minh 生sanh 身thân 即tức 尊tôn 特đặc 正chánh 得đắc 二nhị 用dụng 元nguyên 意ý 雙song 游du 正chánh 喻dụ 相tương/tướng 即tức 須tu 更cánh 議nghị 論luận 者giả 如như 四tứ 明minh 生sanh 身thân 即tức 尊tôn 特đặc 此thử 是thị 無vô 常thường 即tức 常thường 若nhược 常thường 即tức 無vô 常thường 還hoàn 可khả 說thuyết 尊tôn 特đặc 即tức 生sanh 身thân 否phủ/bĩ 若nhược 云vân 可khả 以dĩ 不bất 聞văn 此thử 說thuyết 況huống 復phục 方phương 便tiện 。 實thật 報báo 所sở 現hiện 之chi 身thân 。 如như 何hà 倒đảo 即tức 同đồng 居cư 生sanh 身thân 若nhược 云vân 不bất 可khả 相tương/tướng 即tức 論luận 之chi 合hợp 作tác 此thử 說thuyết 何hà 也dã 生sanh 身thân 即tức 尊tôn 特đặc 是thị 無vô 常thường 即tức 常thường 自tự 合hợp 常thường 即tức 無vô 常thường 尊tôn 特đặc 即tức 生sanh 身thân 又hựu 復phục 四tứ 明minh 兩lưỡng 種chủng 尊tôn 特đặc 示thị 現hiện 尊tôn 特đặc 可khả 以dĩ 說thuyết 無vô 常thường 即tức 常thường 現hiện 起khởi 尊tôn 特đặc 如như 何hà 可khả 以dĩ 作tác 相tương/tướng 即tức 之chi 說thuyết 此thử 似tự 難nan 會hội 未vị 審thẩm 如như 何hà 可khả 以dĩ 四tứ 明minh 之chi 說thuyết 婉uyển 順thuận 雙song 游du 相tương/tướng 即tức 之chi 義nghĩa 此thử 義nghĩa 俟sĩ 下hạ 明minh 之chi 。
次thứ 明minh 二nhị 用dụng 元nguyên 意ý 又hựu 開khai 為vi 二nhị 初sơ 出xuất 二nhị 用dụng 之chi 文văn 次thứ 明minh 二nhị 用dụng 之chi 義nghĩa 初sơ 出xuất 文văn 者giả 先tiên 出xuất 經kinh 疏sớ/sơ 後hậu 定định 法pháp 喻dụ 經kinh 文văn 正chánh 如như 釋thích 籤# 所sở 引dẫn 大đại 經kinh 鳥điểu 喻dụ 品phẩm 云vân 善thiện 男nam 子tử 鳥điểu 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 名danh 迦ca 隣lân 提đề 二nhị 名danh 鴛uyên 鴦ương 遊du 止chỉ 共cộng 俱câu 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 經kinh 中trung 設thiết 此thử 喻dụ 者giả 蓋cái 為vi 答đáp 前tiền 迦Ca 葉Diếp 所sở 問vấn 云vân 何hà 共cộng 聖thánh 行hành 故cố 又hựu 如như 經Kinh 云vân 隨tùy 有hữu 眾chúng 生sanh 。 應ưng 受thọ 化hóa 處xứ 如Như 來Lai 於ư 中trung 。 示thị 現hiện 受thọ 生sanh 。 雖tuy 現hiện 受thọ 生sanh 而nhi 實thật 無vô 生sanh 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 明minh 常thường 住trụ 法pháp 如như 迦ca 隣lân 提đề 鴛uyên 鴦ương 此thử 乃nãi 略lược 出xuất 經kinh 文văn 其kỳ 次thứ 疏sớ/sơ 文văn 者giả 亦diệc 正chánh 如như 釋thích 籤# 所sở 引dẫn 今kim 言ngôn 雙song 游du 者giả 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 中trung 俱câu 有hữu 常thường 無vô 常thường 。 在tại 下hạ 在tại 高cao 雙song 游du 並tịnh 息tức 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 二nhị 即tức 中trung 中trung 即tức 二nhị 非phi 二nhị 中trung 而nhi 二nhị 中trung 事sự 理lý 雌thư 雄hùng 義nghĩa 並tịnh 成thành 若nhược 據cứ 本bổn 疏sớ/sơ 應ưng 云vân 生sanh 死tử 俱câu 常thường 無vô 常thường 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 在tại 下hạ 在tại 高cao 雙song 游du 並tịnh 息tức 即tức 事sự 而nhi 理lý 即tức 理lý 而nhi 事sự 二nhị 諦đế 即tức 中trung 中trung 即tức 二nhị 諦đế 非phi 二nhị 中trung 而nhi 二nhị 中trung 是thị 則tắc 雙song 游du 義nghĩa 成thành 雌thư 雄hùng 亦diệc 成thành 事sự 理lý 雙song 游du 其kỳ 義nghĩa 既ký 成thành 名danh 字tự 觀quán 行hành 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 雙song 游du 皆giai 成thành 橫hoạnh/hoành 竪thụ 具cụ 足túc 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 已dĩ 上thượng 略lược 出xuất 疏sớ/sơ 文văn 定định 法pháp 喻dụ 者giả 經kinh 中trung 能năng 喻dụ 是thị 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 之chi 事sự 所sở 喻dụ 之chi 法pháp 是thị 共cộng 聖thánh 行hành 若nhược 喻dụ 共cộng 聖thánh 行hành 者giả 是thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 修tu 此thử 則tắc 稍sảo 局cục 局cục 所sở 修tu 行hành 如như 四tứ 明minh 所sở 說thuyết 若nhược 身thân 若nhược 土thổ/độ 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 一nhất 一nhất 無vô 不bất 具cụ 足túc 。 二nhị 用dụng 互hỗ 徧biến 互hỗ 收thu 此thử 則tắc 甚thậm 通thông 通thông 一nhất 切thiết 法pháp 當đương 知tri 經kinh 文văn 雖tuy 局cục 喻dụ 共cộng 聖thánh 行hành 然nhiên 而nhi 雙song 游du 之chi 義nghĩa 其kỳ 義nghĩa 復phục 通thông 徧biến 攝nhiếp 一nhất 切thiết 以dĩ 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 之chi 體thể 其kỳ 體thể 徧biến 攝nhiếp 故cố 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 能năng 常thường 能năng 無vô 常thường 也dã 。
其kỳ 次thứ 明minh 二nhị 用dụng 之chi 義nghĩa 又hựu 開khai 為vi 二nhị 初sơ 評bình 舊cựu 二nhị 明minh 今kim 評bình 舊cựu 者giả 如như 昔tích 人nhân 義nghĩa 章chương 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 相tương 對đối 二nhị 者giả 雙song 游du 並tịnh 息tức 相tương 對đối 初sơ 義nghĩa 者giả 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 是thị 事sự 即tức 理lý 生sanh 死tử 是thị 理lý 即tức 事sự 涅Niết 槃Bàn 理lý 中trung 具cụ 乎hồ 二nhị 用dụng 此thử 是thị 約ước 事sự 理lý 相tương 對đối 其kỳ 餘dư 中trung 邊biên 亡vong 照chiếu 二nhị 義nghĩa 亦diệc 然nhiên 次thứ 雙song 游du 並tịnh 息tức 相tương 對đối 者giả 以dĩ 雙song 游du 對đối 事sự 與dữ 上thượng 二nhị 邊biên 及cập 而nhi 二nhị 中trung 並tịnh 息tức 是thị 二nhị 用dụng 歸quy 體thể 對đối 理lý 二nhị 即tức 中trung 及cập 非phi 二nhị 中trung 昔tích 人nhân 作tác 此thử 說thuyết 者giả 。 略lược 有hữu 二nhị 失thất 一nhất 者giả 濫lạm 古cổ 師sư 所sở 解giải 二nhị 者giả 失thất 雙song 游du 元nguyên 意ý 如như 古cổ 師sư 解giải 章chương 安an 破phá 云vân 一nhất 鳥điểu 窮cùng 下hạ 之chi 生sanh 死tử 一nhất 鳥điểu 窮cùng 高cao 之chi 涅Niết 槃Bàn 昇thăng 沉trầm 永vĩnh 乖quai 雙song 游du 何hà 在tại 既ký 指chỉ 涅Niết 槃Bàn 是thị 理lý 生sanh 死tử 是thị 事sự 正chánh 當đương 一nhất 鳥điểu 窮cùng 高cao 一nhất 鳥điểu 窮cùng 下hạ 雙song 游du 不bất 成thành 正chánh 為vi 章chương 安an 所sở 破phá 既ký 窮cùng 高cao 下hạ 遂toại 失thất 雙song 游du 元nguyên 意ý 雙song 游du 本bổn 喻dụ 一nhất 體thể 相tướng 即tức 如như 何hà 以dĩ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 相tương 對đối 以dĩ 為vi 雙song 游du 又hựu 復phục 章chương 安an 三tam 番phiên 並tịnh 云vân 二nhị 用dụng 卻khước 以dĩ 二nhị 諦đế 即tức 中trung 及cập 非phi 二nhị 中trung 為vi 并tinh 息tức 歸quy 體thể 此thử 當đương 柝# 二nhị 用dụng 一nhất 半bán 歸quy 體thể 則tắc 二nhị 用dụng 不bất 成thành 。
其kỳ 次thứ 明minh 今kim 者giả 又hựu 開khai 為vi 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 釋thích 疑nghi 正chánh 明minh 又hựu 開khai 五ngũ 義nghĩa 初sơ 高cao 下hạ 二nhị 事sự 理lý 三tam 遊du 息tức 四tứ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 五ngũ 凡phàm 聖thánh 初sơ 義nghĩa 者giả 如như 疏sớ/sơ 云vân 生sanh 死tử 俱câu 有hữu 常thường 無vô 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 在tại 下hạ 在tại 高cao 雙song 游du 並tịnh 息tức 此thử 之chi 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 如như 何hà 分phân 之chi 不bất 出xuất 迷mê 悟ngộ 如Như 來Lai 在tại 悟ngộ 所sở 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 為vi 高cao 眾chúng 生sanh 在tại 迷mê 所sở 有hữu 生sanh 死tử 為vi 下hạ 以dĩ 由do 經kinh 正chánh 談đàm 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 乃nãi 是thị 如Như 來Lai 。 所sở 得đắc 之chi 果Quả 。 此thử 之chi 所sở 得đắc 所sở 證chứng 之chi 果Quả 。 三tam 德đức 妙diệu 理lý 本bổn 非phi 別biệt 法pháp 全toàn 指chỉ 眾chúng 生sanh 生sanh 死tử 。 三tam 道đạo 當đương 體thể 即tức 是thị 然nhiên 則tắc 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 既ký 迷mê 悟ngộ 不bất 同đồng 。 如như 何hà 見kiến 當đương 體thể 相tướng 即tức 當đương 知tri 所sở 以dĩ 體thể 即tức 者giả 良lương 由do 各các 具cụ 常thường 無vô 常thường 二nhị 用dụng 故cố 以dĩ 高cao 下hạ 明minh 之chi 乃nãi 成thành 各các 具cụ 若nhược 約ước 事sự 用dụng 之chi 義nghĩa 雖tuy 則tắc 各các 具cụ 二nhị 用dụng 體thể 同đồng 強cường/cưỡng 分phần/phân 迷mê 悟ngộ 本bổn 無vô 差sai 別biệt 。 此thử 則tắc 三tam 法pháp 理lý 體thể 無vô 差sai 如như 此thử 明minh 其kỳ 高cao 下hạ 始thỉ 見kiến 雙song 游du 最tối 初sơ 本bổn 體thể 第đệ 二nhị 事sự 理lý 者giả 如như 疏sớ/sơ 云vân 即tức 事sự 而nhi 理lý 即tức 理lý 而nhi 事sự 二nhị 諦đế 即tức 中trung 中trung 即tức 二nhị 諦đế 非phi 二nhị 中trung 而nhi 二nhị 中trung 是thị 則tắc 雙song 游du 義nghĩa 成thành 雌thư 雄hùng 亦diệc 成thành 然nhiên 此thử 事sự 理lý 如như 何hà 分phân 之chi 當đương 知tri 事sự 即tức 事sự 造tạo 三tam 千thiên 理lý 即tức 理lý 造tạo 三tam 千thiên 既ký 便tiện 是thị 事sự 理lý 二nhị 造tạo 如như 淨tịnh 名danh 記ký 所sở 示thị 事sự 暗ám 非phi 暗ám 理lý 明minh 非phi 明minh 雖tuy 即tức 事sự 理lý 位vị 殊thù 亦diệc 曰viết 事sự 理lý 不bất 相tương 妨phương 礙ngại 。 由do 因nhân 雙song 游du 成thành 果quả 雙song 游du 故cố 也dã 行hành 於ư 非phi 道đạo 。 理lý 亦diệc 如như 之chi 故cố 得đắc 證chứng 向hướng 雙song 游du 句cú 已dĩ 則tắc 三tam 千thiên 世thế 間gian 皆giai 名danh 非phi 道đạo 所sở 示thị 癡si 愛ái 不bất 離ly 空không 中trung 明minh 暗ám 理lý 同đồng 方phương 名danh 佛Phật 道Đạo 以dĩ 此thử 文văn 言ngôn 之chi 豈khởi 非phi 荊kinh 谿khê 以dĩ 二nhị 造tạo 便tiện 是thị 雙song 游du 事sự 理lý 之chi 義nghĩa 是thị 故cố 當đương 知tri 。 只chỉ 一nhất 三tam 千thiên 在tại 高cao 在tại 下hạ 雙song 游du 並tịnh 息tức 即tức 四tứ 明minh 所sở 謂vị 互hỗ 徧biến 互hỗ 收thu 乃nãi 成thành 互hỗ 具cụ 二nhị 用dụng 即tức 事sự 理lý 二nhị 造tạo 三tam 千thiên 二nhị 造tạo 即tức 是thị 三tam 諦đế 故cố 有hữu 次thứ 番phiên 二nhị 諦đế 即tức 中trung 中trung 即tức 二nhị 諦đế 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 一nhất 一nhất 無vô 非phi 即tức 三tam 諦đế 故cố 一nhất 一nhất 具cụ 故cố 故cố 有hữu 事sự 理lý 二nhị 造tạo 三tam 千thiên 中trung 邊biên 既ký 即tức 一nhất 體thể 不bất 二nhị 一nhất 亦diệc 不bất 立lập 是thị 故cố 第đệ 三tam 。 一nhất 番phiên 有hữu 亡vong 照chiếu 也dã 三tam 諦đế 俱câu 亡vong 故cố 非phi 二nhị 中trung 雖tuy 亡vong 而nhi 照chiếu 三tam 諦đế 俱câu 照chiếu 故cố 而nhi 二nhị 中trung 事sự 理lý 後hậu 有hữu 此thử 二nhị 番phiên 者giả 不bất 出xuất 中trung 邊biên 亡vong 照chiếu 雖tuy 有hữu 三tam 番phiên 只chỉ 是thị 事sự 理lý 三tam 諦đế 三tam 千thiên 中trung 邊biên 亡vong 照chiếu 只chỉ 是thị 釋thích 成thành 事sự 理lý 法pháp 體thể 如như 此thử 三tam 諦đế 俱câu 亡vong 俱câu 照chiếu 便tiện 同đồng 輔phụ 行hành 云vân 三tam 諦đế 無vô 形hình 俱câu 不bất 可khả 見kiến 此thử 即tức 俱câu 亡vong 然nhiên 後hậu 俱câu 照chiếu 云vân 然nhiên 即tức 假giả 法pháp 可khả 寄ký 事sự 辨biện 即tức 此thử 假giả 法pháp 即tức 空không 即tức 中trung 空không 中trung 二nhị 體thể 二nhị 無vô 二nhị 也dã 心tâm 性tánh 不bất 動động 假giả 立lập 中trung 名danh 亡vong 泯mẫn 三tam 千thiên 假giả 立lập 空không 稱xưng 雖tuy 亡vong 而nhi 存tồn 假giả 立lập 假giả 號hiệu 此thử 文văn 便tiện 同đồng 雙song 游du 中trung 非phi 二nhị 中trung 而nhi 二nhị 中trung 一nhất 番phiên 如như 此thử 二nhị 用dụng 方phương 見kiến 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 徧biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 無vô 法pháp 不bất 然nhiên 無vô 法pháp 不bất 可khả 何hà 以dĩ 故cố 不bất 出xuất 三tam 千thiên 三tam 諦đế 故cố 第đệ 三tam 游du 息tức 者giả 游du 即tức 雙song 游du 息tức 即tức 並tịnh 息tức 如như 疏sớ/sơ 云vân 在tại 下hạ 在tại 高cao 雙song 游du 並tịnh 息tức 然nhiên 此thử 事sự 理lý 常thường 無vô 常thường 法pháp 如như 何hà 論luận 於ư 游du 息tức 當đương 知tri 若nhược 約ước 事sự 理lý 相tương 對đối 以dĩ 論luận 相tương/tướng 即tức 於ư 能năng 常thường 能năng 無vô 常thường 點điểm 示thị 相tương/tướng 即tức 謂vị 之chi 雙song 游du 以dĩ 雙song 游du 只chỉ 是thị 相tương/tướng 即tức 故cố 淨tịnh 名danh 記ký 云vân 理lý 性tánh 相tướng 即tức 故cố 曰viết 雙song 游du 又hựu 云vân 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 義nghĩa 不bất 相tương 妨phương 又hựu 云vân 雙song 游du 之chi 言ngôn 必tất 相tương/tướng 即tức 故cố 故cố 知tri 雙song 游du 只chỉ 是thị 相tương/tướng 即tức 在tại 喻dụ 謂vị 之chi 雙song 游du 在tại 法pháp 謂vị 之chi 相tướng 即tức 若nhược 乃nãi 並tịnh 息tức 者giả 雙song 游du 既ký 約ước 相tương/tướng 即tức 並tịnh 息tức 便tiện 可khả 知tri 之chi 。 此thử 約ước 一nhất 體thể 而nhi 論luận 二nhị 鳥điểu 並tịnh 息tức 以dĩ 喻dụ 事sự 理lý 一nhất 體thể 大đại 底để 約ước 一nhất 法pháp 論luận 之chi 故cố 喻dụ 之chi 以dĩ 並tịnh 息tức 約ước 二nhị 法pháp 論luận 之chi 故cố 喻dụ 之chi 以dĩ 雙song 游du 雖tuy 有hữu 二nhị 鳥điểu 而nhi 游du 息tức 未vị 嘗thường 不bất 俱câu 巧xảo 喻dụ 事sự 理lý 一nhất 體thể 相tướng 即tức 其kỳ 妙diệu 如như 此thử 此thử 如như 章chương 安an 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 非phi 常thường 無vô 常thường 。 故cố 無vô 差sai 別biệt 若nhược 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 明minh 其kỳ 二nhị 用dụng 二nhị 鳥điểu 俱câu 息tức 明minh 其kỳ 雙song 寂tịch 即tức 用dụng 而nhi 寂tịch 寂tịch 滅diệt 為vi 樂lạc 。 是thị 大đại 涅Niết 槃Bàn 文văn 中trung 既ký 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 論luận 雙song 息tức 豈khởi 非phi 一nhất 法pháp 而nhi 論luận 並tịnh 息tức 若nhược 得đắc 此thử 意ý 中Trung 道Đạo 之chi 理lý 。 同đồng 名danh 為vi 用dụng 便tiện 自tự 可khả 會hội 第đệ 四tứ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 者giả 如như 疏sớ/sơ 云vân 橫hoạnh/hoành 竪thụ 具cụ 足túc 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 如như 何hà 辨biện 於ư 橫hoạnh/hoành 竪thụ 當đương 知tri 橫hoạnh/hoành 則tắc 約ước 法pháp 也dã 竪thụ 則tắc 約ước 人nhân 也dã 以dĩ 由do 三tam 番phiên 一nhất 體thể 相tướng 即tức 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 更cánh 無vô 差sai 別biệt 。 如như 何hà 揀giản 之chi 所sở 以dĩ 須tu 約ước 橫hoạnh/hoành 竪thụ 今kim 家gia 凡phàm 論luận 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 處xứ 一nhất 言ngôn 即tức 者giả 不bất 可khả 不bất 揀giản 便tiện 有hữu 六lục 即tức 故cố 須tu 約ước 人nhân 若nhược 以dĩ 六lục 即tức 揀giản 之chi 如như 荊kinh 谿khê 所sở 謂vị 豈khởi 可khả 障chướng 智trí 無vô 明minh 猶do 存tồn 不bất 破phá 而nhi 得đắc 名danh 為vi 。 明minh 暗ám 相tướng 即tức 故cố 修tu 觀quán 者giả 理lý 亦diệc 相tương/tướng 即tức 豈khởi 可khả 一nhất 向hướng 推thôi 功công 上thượng 人nhân 當đương 知tri 約ước 橫hoạnh/hoành 論luận 竪thụ 一nhất 一nhất 具cụ 足túc 。 約ước 竪thụ 論luận 橫hoạnh/hoành 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 如như 此thử 則tắc 約ước 法pháp 橫hoạnh/hoành 論luận 雖tuy 乃nãi 雙song 游du 並tịnh 息tức 約ước 人nhân 竪thụ 辨biện 不bất 妨phương 在tại 下hạ 在tại 高cao 又hựu 復phục 橫hoạnh/hoành 者giả 只chỉ 是thị 理lý 同đồng 故cố 即tức 竪thụ 者giả 只chỉ 是thị 事sự 異dị 故cố 六lục 橫hoạnh/hoành 竪thụ 義nghĩa 不bất 相tương 妨phương 事sự 理lý 未vị 嘗thường 暫tạm 異dị 故cố 荊kinh 谿khê 云vân 深thâm 符phù 圓viên 旨chỉ 永vĩnh 離ly 眾chúng 過quá 良lương 由do 於ư 此thử 第đệ 五ngũ 。 凡phàm 聖thánh 者giả 如như 疏sớ/sơ 云vân 此thử 中trung 備bị 有hữu 凡phàm 凡phàm 共cộng 行hành 凡phàm 聖thánh 共cộng 行hành 非phi 凡phàm 非phi 聖thánh 共cộng 行hành 約ước 人nhân 法pháp 分phân 別biệt 俱câu 成thành 然nhiên 則tắc 上thượng 約ước 竪thụ 明minh 已dĩ 屬thuộc 約ước 位vị 之chi 義nghĩa 今kim 來lai 何hà 得đắc 又hựu 約ước 凡phàm 聖thánh 當đương 知tri 經kinh 中trung 鳥điểu 喻dụ 正chánh 答đáp 云vân 何hà 共cộng 聖thánh 行hành 之chi 問vấn 既ký 約ước 雙song 游du 並tịnh 息tức 以dĩ 明minh 共cộng 行hành 所sở 以dĩ 須tu 論luận 凡phàm 聖thánh 共cộng 等đẳng 須tu 如như 此thử 之chi 非phi 凡phàm 非phi 聖thánh 者giả 即tức 上thượng 所sở 謂vị 理lý 同đồng 若nhược 乃nãi 凡phàm 聖thánh 即tức 上thượng 所sở 謂vị 事sự 異dị 凡phàm 聖thánh 約ước 迷mê 悟ngộ 別biệt 揀giản 橫hoạnh/hoành 竪thụ 約ước 因nhân 果quả 通thông 揀giản 通thông 揀giản 者giả 今kim 家gia 通thông 揀giản 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 即tức 義nghĩa 別biệt 揀giản 者giả 為vi 依y 經kinh 中trung 辨biện 法pháp 別biệt 揀giản 辨biện 法pháp 者giả 以dĩ 經kinh 中trung 意ý 雖tuy 凡phàm 聖thánh 迷mê 悟ngộ 高cao 下hạ 不bất 同đồng 其kỳ 法pháp 體thể 未vị 嘗thường 不bất 同đồng 即tức 雙song 游du 並tịnh 息tức 元nguyên 意ý 即tức 大đại 經kinh 談đàm 常thường 之chi 大đại 綱cương 五ngũ 義nghĩa 不bất 同đồng 總tổng 是thị 准chuẩn 大đại 經kinh 本bổn 疏sớ/sơ 一nhất 文văn 開khai 演diễn 涅Niết 槃Bàn 大đại 義nghĩa 如như 此thử 。
釋thích 疑nghi 者giả 略lược 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 初sơ 釋thích 唯duy 在tại 大đại 經kinh 之chi 疑nghi 二nhị 釋thích 事sự 造tạo 無vô 常thường 之chi 疑nghi 三tam 釋thích 理lý 造tạo 為vi 用dụng 之chi 疑nghi 四tứ 釋thích 部bộ 通thông 餘dư 教giáo 之chi 疑nghi 五ngũ 釋thích 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 之chi 疑nghi 初sơ 重trọng/trùng 者giả 今kim 問vấn 一nhất 代đại 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 無vô 不bất 談đàm 即tức 何hà 故cố 二nhị 用dụng 唯duy 在tại 大đại 經kinh 當đương 知tri 此thử 乃nãi 只chỉ 是thị 文văn 別biệt 所sở 以dĩ 文văn 別biệt 此thử 經Kinh 者giả 良lương 由do 此thử 經Kinh 正chánh 談đàm 常thường 故cố 如như 荊kinh 谿khê 云vân 涅Niết 槃Bàn 扶phù 律luật 顯hiển 常thường 又hựu 如như 妙diệu 玄huyền 謂vị 之chi 談đàm 常thường 辨biện 性tánh 若nhược 乃nãi 常thường 破phá 無vô 常thường 即tức 對đối 治trị 法pháp 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 如như 疏sớ/sơ 云vân 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 譬thí 喻dụ 如Như 來Lai 無vô 二nhị 。 二nhị 用dụng 釋thích 論luận 云vân 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 是thị 對đối 治trị 法pháp 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 然nhiên 今kim 此thử 明minh 如Như 來Lai 無vô 二nhị 。 二nhị 用dụng 者giả 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 能năng 常thường 能năng 無vô 常thường 與dữ 法pháp 華hoa 部bộ 同đồng 若nhược 在tại 法pháp 華hoa 作tác 權quyền 實thật 說thuyết 若nhược 在tại 大đại 經kinh 作tác 常thường 無vô 常thường 說thuyết 雖tuy 隨tùy 緣duyên 不bất 同đồng 所sở 說thuyết 有hữu 異dị 論luận 其kỳ 法pháp 義nghĩa 殊thù 途đồ 同đồng 歸quy 權quyền 之chi 與dữ 實thật 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 蓋cái 同đồng 出xuất 而nhi 異dị 名danh 爾nhĩ 若nhược 常thường 破phá 無vô 常thường 便tiện 同đồng 法pháp 華hoa 判phán 羲# 無vô 常thường 異dị 於ư 常thường 故cố 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 能năng 常thường 能năng 無vô 常thường 便tiện 同đồng 法pháp 華hoa 開khai 義nghĩa 如như 疏sớ/sơ 云vân 開khai 昔tích 無vô 常thường 即tức 是thị 今kim 常thường 如như 此thử 明minh 之chi 二nhị 用dụng 之chi 文văn 文văn 別biệt 大đại 經kinh 不bất 通thông 昔tích 教giáo 何hà 以dĩ 故cố 昔tích 教giáo 未vị 開khai 顯hiển 故cố 若nhược 不bất 約ước 開khai 顯hiển 明minh 常thường 直trực 約ước 一nhất 體thể 相tướng 即tức 圓viên 常thường 言ngôn 之chi 此thử 義nghĩa 稍sảo 通thông 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 釋thích 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 疑nghi 者giả 今kim 問vấn 事sự 造tạo 若nhược 是thị 無vô 常thường 。 正chánh 如như 淨tịnh 覺giác 所sở 破phá 之chi 見kiến 以dĩ 淨tịnh 覺giác 正chánh 用dụng 此thử 文văn 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 如như 義nghĩa 編biên 中trung 引dẫn 淨tịnh 名danh 記ký 以dĩ 三tam 千thiên 為vi 非phi 道đạo 空không 中trung 為vi 佛Phật 道Đạo 乃nãi 云vân 寄ký 語ngữ 後hậu 學học 熟thục 思tư 此thử 文văn 淨tịnh 名danh 記ký 中trung 正chánh 以dĩ 佛Phật 道Đạo 非phi 道đạo 是thị 雙song 游du 羲# 若nhược 如như 此thử 則tắc 事sự 是thị 無vô 常thường 正chánh 合hợp 淨tịnh 覺giác 以dĩ 三tam 千thiên 為vi 所sở 破phá 當đương 知tri 不bất 然nhiên 今kim 此thử 二nhị 用dụng 正chánh 顯hiển 四tứ 明minh 事sự 理lý 一nhất 體thể 相tướng 即tức 豈khởi 有hữu 無vô 常thường 為vi 可khả 破phá 法pháp 今kim 此thử 二nhị 用dụng 既ký 一nhất 體thể 相tướng 即tức 無vô 常thường 全toàn 是thị 於ư 常thường 不bất 動động 一nhất 法pháp 方phương 見kiến 二nhị 用dụng 雙song 游du 並tịnh 息tức 若nhược 乃nãi 破phá 事sự 顯hiển 理lý 正chánh 違vi 二nhị 用dụng 是thị 則tắc 雙song 游du 一nhất 切thiết 不bất 成thành 如như 妙diệu 玄huyền 破phá 古cổ 謂vị 之chi 單đơn 輪luân 隻chỉ 翼dực 不bất 能năng 飛phi 運vận 正chánh 遭tao 此thử 責trách 須tu 了liễu 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 事sự 理lý 三tam 諦đế 一nhất 體thể 相tướng 即tức 在tại 下hạ 在tại 高cao 法pháp 法pháp 宛uyển 然nhiên 若nhược 不bất 親thân 見kiến 此thử 意ý 幾kỷ 遭tao 淨tịnh 覺giác 僻tích 解giải 所sở 惑hoặc 何hà 能năng 盡tận 見kiến 他tha 人nhân 之chi 非phi 何hà 能năng 深thâm 明minh 圓viên 即tức 之chi 義nghĩa 。 釋thích 第đệ 三tam 重trọng/trùng 疑nghi 者giả 今kim 問vấn 荊kinh 谿khê 云vân 理lý 體thể 無vô 差sai 差sai 約ước 事sự 用dụng 如như 何hà 今kim 來lai 所sở 明minh 理lý 造tạo 並tịnh 屬thuộc 於ư 用dụng 若nhược 事sự 若nhược 理lý 俱câu 名danh 為vi 用dụng 此thử 之chi 一nhất 問vấn 由do 來lai 久cửu 矣hĩ 。 亦diệc 可khả 開khai 作tác 二nhị 問vấn 一nhất 問vấn 理lý 造tạo 屬thuộc 用dụng 二nhị 問vấn 二nhị 用dụng 無vô 體thể 今kim 試thí 為vi 伸thân 釋thích 之chi 此thử 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 約ước 法pháp 體thể 示thị 二nhị 約ước 果quả 用dụng 示thị 約ước 法pháp 體thể 者giả 今kim 此thử 二nhị 用dụng 非phi 約ước 事sự 理lý 相tương 對đối 從tùng 理lý 體thể 起khởi 事sự 用dụng 之chi 義nghĩa 今kim 此thử 謂vị 之chi 用dụng 者giả 只chỉ 是thị 造tạo 之chi 異dị 名danh 言ngôn 二nhị 用dụng 者giả 猶do 言ngôn 二nhị 造tạo 也dã 在tại 華hoa 嚴nghiêm 謂vị 之chi 造tạo 在tại 大đại 經kinh 謂vị 之chi 用dụng 若nhược 信tín 事sự 理lý 俱câu 造tạo 何hà 疑nghi 事sự 理lý 不bất 俱câu 名danh 用dụng 若nhược 事sự 理lý 相tương 對đối 不bất 妨phương 理lý 體thể 無vô 差sai 差sai 約ước 事sự 用dụng 此thử 義nghĩa 自tự 在tại 約ước 果quả 用dụng 者giả 良lương 由do 如Như 來Lai 果quả 上thượng 得đắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 一nhất 體thể 故cố 能năng 順thuận 眾chúng 生sanh 或hoặc 作tác 無vô 常thường 說thuyết 或hoặc 作tác 常thường 說thuyết 又hựu 開khai 無vô 常thường 即tức 常thường 乃nãi 如Như 來Lai 果quả 上thượng 所sở 用dụng 並tịnh 屬thuộc 施thi 設thiết 故cố 名danh 為vi 用dụng 如như 疏sớ/sơ 云vân 昔tích 用dụng 無vô 常thường 今kim 教giáo 徧biến 一nhất 切thiết 法pháp 悉tất 開khai 為vi 常thường 當đương 知tri 皆giai 是thị 。 佛Phật 之chi 勝thắng 用dụng 得đắc 此thử 二nhị 意ý 方phương 見kiến 二nhị 用dụng 所sở 歸quy 不bất 迷mê 元nguyên 意ý 是thị 故cố 疏sớ/sơ 中trung 不bất 曾tằng 言ngôn 體thể 只chỉ 云vân 二nhị 用dụng 良lương 由do 於ư 此thử 有hữu 人nhân 乃nãi 謂vị 並tịnh 息tức 為vi 體thể 又hựu 如như 舊cựu 師sư 所sở 說thuyết 還hoàn 指chỉ 理lý 為vi 並tịnh 息tức 二nhị 用dụng 歸quy 體thể 此thử 皆giai 矢thỉ 雙song 游du 元nguyên 意ý 事sự 理lý 體thể 一nhất 。 如như 向hướng 所sở 說thuyết 。 釋thích 第đệ 四tứ 重trọng/trùng 疑nghi 者giả 如như 金kim 錍bề 云vân 若nhược 約ước 部bộ 通thông 論luận 一nhất 切thiết 兼kiêm 帶đái 又hựu 如như 鈔sao 玄huyền 云vân 涅Niết 槃Bàn 猶do 帶đái 三tam 乘thừa 得đắc 道Đạo 若nhược 如như 此thử 則tắc 大đại 經kinh 既ký 通thông 餘dư 教giáo 偏thiên 小tiểu 如như 何hà 亦diệc 得đắc 明minh 此thử 雙song 游du 之chi 義nghĩa 當đương 知tri 如như 上thượng 。 所sở 明minh 此thử 約ước 同đồng 法pháp 華hoa 開khai 權quyền 而nhi 說thuyết 即tức 是thị 經Kinh 初sơ 所sở 開khai 常thường 宗tông 偏thiên 小tiểu 若nhược 開khai 即tức 知tri 此thử 是thị 圓viên 常thường 之chi 法pháp 終chung 以dĩ 此thử 為vi 究cứu 竟cánh 所sở 歸quy 雖tuy 稟bẩm 餘dư 教giáo 乃nãi 暫tạm 爾nhĩ 耳nhĩ 如như 荊kinh 谿khê 云vân 權quyền 用dụng 三tam 教giáo 以dĩ 為vi 蘇tô 息tức 實thật 不bất 保bảo 權quyền 以dĩ 為vi 究cứu 竟cánh 即tức 是thị 此thử 意ý 又hựu 復phục 當đương 知tri 。 大đại 經kinh 用dụng 權quyền 自tự 有hữu 二nhị 意ý 一nhất 為vi 後hậu 段đoạn 二nhị 為vi 滅diệt 後hậu 為vi 後hậu 段đoạn 者giả 此thử 是thị 追truy 施thí 為vi 調điều 熟thục 故cố 為vi 滅diệt 後hậu 者giả 如như 妙diệu 玄huyền 云vân 涅Niết 槃Bàn 臨lâm 滅diệt 更cánh 扶phù 三tam 教giáo 誡giới 約ước 將tương 來lai 使sử 末mạt 代đại 鈍độn 根căn 不bất 於ư 佛Phật 法Pháp 起khởi 斷đoạn 滅diệt 見kiến 。 所sở 謂vị 扶phù 律luật 顯hiển 常thường 不bất 出xuất 此thử 之chi 二nhị 意ý 。 釋thích 第đệ 五ngũ 重trọng/trùng 疑nghi 者giả 今kim 問vấn 如như 上thượng 所sở 明minh 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 所sở 喻dụ 之chi 法pháp 如như 本bổn 疏sớ/sơ 所sở 明minh 三tam 番phiên 自tự 是thị 事sự 理lý 中trung 邊biên 亡vong 照chiếu 若nhược 淨tịnh 覺giác 四tứ 明minh 各các 據cứ 以dĩ 明minh 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 莫mạc 與dữ 本bổn 疏sớ/sơ 所sở 解giải 殊thù 不bất 相tương 干can 如như 何hà 兩lưỡng 家gia 可khả 以dĩ 引dẫn 之chi 不bất 但đãn 淨tịnh 覺giác 如như 四tứ 明minh 生sanh 身thân 即tức 尊tôn 特đặc 此thử 自tự 是thị 應ưng 身thân 解giải 脫thoát 隨tùy 機cơ 之chi 用dụng 若nhược 爾nhĩ 三tam 番phiên 言ngôn 之chi 義nghĩa 當đương 事sự 理lý 中trung 屬thuộc 事sự 三tam 諦đế 中trung 屬thuộc 假giả 如như 何hà 可khả 以dĩ 直trực 將tương 雙song 游du 證chứng 之chi 成thành 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 當đương 知tri 若nhược 依y 淨tịnh 覺giác 但đãn 將tương 二nhị 用dụng 直trực 欲dục 屬thuộc 對đối 生sanh 身thân 尊tôn 特đặc 斥xích 四tứ 明minh 云vân 常thường 無vô 常thường 二nhị 用dụng 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 如như 何hà 分phân 別biệt 此thử 則tắc 不bất 可khả 何hà 也dã 雙song 游du 之chi 喻dụ 本bổn 非phi 明minh 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 雙song 游du 二nhị 用dụng 自tự 是thị 約ước 法pháp 橫hoạnh/hoành 義nghĩa 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 自tự 是thị 約ước 人nhân 竪thụ 義nghĩa 以dĩ 由do 應ưng 身thân 二nhị 用dụng 正chánh 是thị 能năng 顯hiển 究cứu 竟cánh 果quả 人nhân 佛Phật 界giới 二nhị 身thân 此thử 正chánh 如như 荊kinh 谿khê 破phá 古cổ 謂vị 之chi 望vọng 聲thanh 釋thích 義nghĩa 今kim 若nhược 依y 四tứ 明minh 所sở 說thuyết 正chánh 得đắc 雙song 游du 元nguyên 意ý 生sanh 身thân 所sở 以dĩ 即tức 尊tôn 特đặc 者giả 雙song 游du 徧biến 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 。 非phi 事sự 理lý 三tam 諦đế 一nhất 體thể 相tướng 即tức 一nhất 一nhất 互hỗ 具cụ 一nhất 一nhất 互hỗ 收thu 故cố 故cố 能năng 證chứng 成thành 佛Phật 界giới 二nhị 身thân 生sanh 身thân 尊tôn 特đặc 一nhất 體thể 相tướng 即tức 所sở 以dĩ 不bất 同đồng 淨tịnh 覺giác 自tự 如như 胡hồ 越việt 若nhược 丈trượng 六lục 若nhược 高cao 大đại 一nhất 一nhất 相tướng 好hảo 。 當đương 處xứ 無vô 不bất 即tức 具cụ 事sự 理lý 三tam 諦đế 豈khởi 有hữu 一nhất 法pháp 而nhi 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 如như 向hướng 辨biện 兩lưỡng 家gia 各các 據cứ 議nghị 論luận 四tứ 明minh 所sở 說thuyết 有hữu 尊tôn 特đặc 即tức 生sanh 身thân 如như 何hà 方phương 便tiện 實thật 報báo 所sở 現hiện 之chi 身thân 。 倒đảo 即tức 同đồng 居cư 之chi 身thân 若nhược 曉hiểu 今kim 意ý 不bất 妨phương 相tương/tướng 即tức 不bất 動động 一nhất 法pháp 即tức 具cụ 事sự 理lý 三tam 諦đế 故cố 豈khởi 可khả 將tương 兩lưỡng 身thân 相tướng 合hợp 以dĩ 為vi 相tương/tướng 即tức 如như 四tứ 明minh 云vân 應ưng 知tri 但đãn 得đắc 無vô 常thường 則tắc 失thất 常thường 用dụng 得đắc 常thường 用dụng 者giả 二nhị 用dụng 雙song 融dung 故cố 云vân 無vô 不bất 即tức 具cụ 事sự 理lý 三tam 諦đế 所sở 以dĩ 若nhược 丈trượng 六lục 若nhược 高cao 大đại 一nhất 一nhất 無vô 有hữu 分phân 齊tề 。 四tứ 明minh 之chi 宗tông 妙diệu 盡tận 於ư 此thử 五ngũ 重trọng/trùng 釋thích 疑nghi 兼kiêm 前tiền 兩lưỡng 意ý 總tổng 是thị 大đại 經kinh 二nhị 鳥điểu 雙song 游du 。
金kim 錍bề 義nghĩa 十thập 篇thiên
金kim 題đề 從tùng 喻dụ 以dĩ 顯hiển 功công 能năng 通thông 指chỉ 始thỉ 末mạt 能năng 扶phù 覺giác 大Đại 乘Thừa 者giả 佛Phật 眼nhãn 之chi 膜mô 故cố 云vân 也dã 他tha 宗tông 於ư 此thử 佛Phật 眼nhãn 其kỳ 膜mô 有hữu 三tam 重trọng/trùng 焉yên 不bất 了liễu 果quả 地địa 諸chư 法pháp 無vô 非phi 因nhân 心tâm 本bổn 具cụ 謂vị 因nhân 心tâm 但đãn 有hữu 其kỳ 性tánh 至chí 果quả 方phương 有hữu 其kỳ 事sự 者giả 一nhất 也dã 由do 此thử 一nhất 重trọng/trùng 遂toại 不bất 了liễu 佛Phật 性tánh 徧biến 情tình 無vô 情tình 一nhất 切thiết 處xứ 者giả 二nhị 也dã 由do 此thử 二nhị 重trọng/trùng 故cố 不bất 了liễu 大đại 經kinh 權quyền 實thật 之chi 文văn 執chấp 權quyền 迷mê 實thật 者giả 三tam 也dã 此thử 之chi 三tam 重trọng/trùng 相tương/tướng 由do 而nhi 有hữu 扶phù 此thử 三tam 重trọng/trùng 之chi 膜mô 佛Phật 眼nhãn 可khả 謂vị 明minh 矣hĩ 。 良lương 以dĩ 不bất 了liễu 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 所sở 說thuyết 果quả 地địa 諸chư 法pháp 未vị 嘗thường 離ly 我ngã 因nhân 心tâm 因nhân 果quả 既ký 隔cách 因nhân 心tâm 佛Phật 性tánh 不bất 徧biến 無vô 性tánh 於ư 大đại 經kinh 則tắc 執chấp 彼bỉ 權quyền 文văn 而nhi 迷mê 實thật 教giáo 荊kinh 谿khê 禪thiền 師sư 豈khởi 好hảo/hiếu 辨biện 哉tai 上thượng 為vi 大đại 教giáo 假giả 夢mộng 而nhi 作tác 觀quán 夫phu 特đặc 假giả 夢mộng 者giả 恐khủng 意ý 亦diệc 有hữu 三tam 焉yên 。 一nhất 者giả 顯hiển 觀quán 心tâm 常thường 在tại 佛Phật 性tánh 故cố 如như 云vân 未vị 嘗thường 不bất 以dĩ 佛Phật 性tánh 義nghĩa 經kinh 懷hoài 是thị 也dã 二nhị 者giả 達đạt 問vấn 答đáp 都đô 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 如như 文văn 末mạt 云vân 忽hốt 然nhiên 夢mộng 覺giác 問vấn 者giả 答đáp 者giả 所sở 問vấn 所sở 答đáp 都đô 無vô 所sở 得đắc 。 是thị 也dã 三tam 者giả 護hộ 時thời 情tình 不bất 敢cảm 正chánh 斥xích 故cố 如như 題đề 下hạ 云vân 假giả 夢mộng 寄ký 客khách 立lập 以dĩ 賓tân 主chủ 觀quán 者giả 恕thứ 之chi 是thị 也dã 禪thiền 師sư 不bất 敢cảm 自tự 謂vị 。 注chú 題đề 之chi 下hạ 止chỉ 見kiến 一nhất 意ý 而nhi 已dĩ 既ký 假giả 夢mộng 而nhi 作tác 故cố 不bất 可khả 考khảo 以dĩ 造tạo 論luận 之chi 體thể 乃nãi 一nhất 章chương 爾nhĩ 當đương 知tri 題đề 從tùng 法pháp 則tắc 全toàn 指chỉ 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 若nhược 非phi 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 無vô 以dĩ 扶phù 其kỳ 膜mô 也dã 如như 對đối 野dã 客khách 云vân 良lương 由do 自tự 昔tích 不bất 善thiện 徧biến 覽lãm 因nhân 果quả 自tự 他tha 依y 正chánh 觀quán 於ư 己kỷ 心tâm 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 是thị 也dã 此thử 是thị 禪thiền 師sư 為vi 指chỉ 三tam 重trọng/trùng 之chi 本bổn 何hà 也dã 不bất 觀quán 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 何hà 由do 能năng 了liễu 大đại 教giáo 唯duy 心tâm 既ký 不bất 了liễu 之chi 又hựu 何hà 能năng 了liễu 果quả 地địa 諸chư 法pháp 無vô 非phi 眾chúng 生sanh 因nhân 心tâm 本bổn 具cụ 若nhược 了liễu 因nhân 果quả 不bất 離ly 一nhất 念niệm 一nhất 念niệm 佛Phật 性tánh 豈khởi 局cục 有hữu 性tánh 故cố 我ngã 禪thiền 師sư 即tức 於ư 觀quán 心tâm 中trung 云vân 凡phàm 聖thánh 一nhất 如như 色sắc 香hương 泯mẫn 淨tịnh 然nhiên 特đặc 設thiết 以dĩ 野dã 客khách 之chi 名danh 者giả 為vi 其kỳ 不bất 達đạt 唯duy 心tâm 心tâm 外ngoại 無vô 境cảnh 而nhi 心tâm 無vô 所sở 歸quy 故cố 也dã 。
孤cô 山sơn 顯hiển 性tánh 嘗thường 作tác 五ngũ 章chương 釋thích 題đề 未vị 敢cảm 聞văn 命mạng 何hà 也dã 考khảo 論luận 五ngũ 章chương 所sở 以dĩ 立lập 者giả 為vi 通thông 經kinh 中trung 所sở 詮thuyên 自tự 他tha 因nhân 果quả 之chi 法pháp 分phân 別biệt 與dữ 餘dư 經kinh 不bất 同đồng 故cố 也dã 今kim 此thử 為vi 明minh 大đại 經kinh 權quyền 實thật 之chi 文văn 佛Phật 性tánh 之chi 義nghĩa 固cố 非phi 如Như 來Lai 一nhất 時thời 。 赴phó 機cơ 所sở 說thuyết 如như 何hà 強cường/cưỡng 開khai 五ngũ 章chương 斯tư 乃nãi 直trực 欲dục 點điểm 示thị 野dã 客khách 佛Phật 性tánh 之chi 義nghĩa 而nhi 己kỷ 他tha 引dẫn 下hạ 文văn 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 所sở 承thừa 法pháp 也dã 者giả 此thử 自tự 指chỉ 歸quy 止Chỉ 觀Quán 非phi 關quan 金kim 錍bề 若nhược 准chuẩn 輔phụ 行hành 雖tuy 云vân 泛phiếm 例lệ 諸chư 經kinh 亦diệc 以dĩ 止Chỉ 觀Quán 分phân 為vi 三tam 分phần 。 當đương 知tri 三tam 分phần/phân 蓋cái 為vi 分phần/phân 文văn 可khả 以dĩ 泛phiếm 例lệ 尚thượng 自tự 不bất 可khả 直trực 用dụng 止chỉ 云vân 泛phiếm 例lệ 何hà 況huống 五ngũ 章chương 是thị 不bất 可khả 也dã 孤cô 山sơn 本bổn 不bất 考khảo 論luận 五ngũ 章chương 大đại 體thể 故cố 強cường/cưỡng 開khai 之chi 然nhiên 止Chỉ 觀Quán 十thập 章chương 正chánh 依y 法pháp 華hoa 開khai 權quyền 統thống 立lập 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 五ngũ 章chương 三tam 分phần/phân 所sở 詮thuyên 自tự 他tha 因nhân 果quả 之chi 行hành 也dã 若nhược 使sử 後hậu 世thế 人nhân 師sư 作tác 記ký 亦diệc 應ưng 文văn 前tiền 強cường/cưỡng 開khai 五ngũ 章chương 苟cẩu 知tri 此thử 意ý 凡phàm 曰viết 五ngũ 章chương 不bất 可khả 任nhậm 臆ức 妄vọng 立lập 之chi 也dã 若nhược 曉hiểu 五ngũ 章chương 大đại 體thể 貫quán 通thông 一nhất 切thiết 教giáo 部bộ 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 之chi 法pháp 如như 觀quán 掌chưởng 果quả 者giả 矣hĩ 。
凡phàm 聖thánh 一nhất 如như 色sắc 香hương 泯mẫn 淨tịnh 此thử 之chi 二nhị 句cú 約ước 依y 正chánh 各các 示thị 阿A 鼻Tỳ 依y 正chánh 全toàn 處xứ 極cực 聖thánh 之chi 自tự 心tâm 毗tỳ 盧lô 身thân 土thổ/độ 不bất 逾du 凡phàm 下hạ 之chi 一nhất 念niệm 此thử 之chi 二nhị 句cú 約ước 因nhân 果quả 互hỗ 融dung 初sơ 句cú 意ý 該cai 九cửu 界giới 且thả 舉cử 極cực 下hạ 苦khổ 趣thú 九cửu 界giới 即tức 佛Phật 界giới 也dã 嘗thường 試thí 論luận 之chi 只chỉ 此thử 一nhất 句cú 足túc 以dĩ 掃tảo 蕩đãng 邪tà 途đồ 廓khuếch 清thanh 正Chánh 道Đạo 何hà 也dã 阿A 鼻Tỳ 依y 正chánh 極cực 下hạ 苦khổ 趣thú 蛣# 蜣khương 一nhất 類loại 豈khởi 不bất 然nhiên 之chi 全toàn 處xứ 極cực 聖thánh 之chi 自tự 心tâm 究cứu 竟cánh 即tức 也dã 究cứu 竟cánh 既ký 爾nhĩ 分phần/phân 證chứng 等đẳng 即tức 豈khởi 不bất 然nhiên 之chi 若nhược 云vân 今kim 文văn 只chỉ 是thị 顯hiển 性tánh 不bất 顯hiển 相tương/tướng 者giả 何hà 故cố 特đặc 云vân 阿A 鼻Tỳ 依y 正chánh 圓viên 見kiến 事sự 理lý 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 阿A 鼻Tỳ 依y 正chánh 豈khởi 非phi 事sự 造tạo 若nhược 信tín 荊kinh 谿khê 如như 何hà 不bất 信tín 四tứ 明minh 至chí 於ư 果quả 成thành 十thập 皆giai 究cứu 竟cánh 者giả 耶da 。
其kỳ 次thứ 句cú 者giả 佛Phật 果Quả 即tức 九cửu 界giới 也dã 如như 華hoa 嚴nghiêm 偈kệ 云vân 心tâm 佛Phật 及cập 眾chúng 生sanh 。 是thị 三tam 無vô 差sai 別biệt 十thập 界giới 依y 正chánh 因nhân 果quả 既ký 乃nãi 互hỗ 融dung 此thử 即tức 三tam 千thiên 妙diệu 法Pháp 也dã 故cố 知tri 只chỉ 此thử 四tứ 句cú 足túc 以dĩ 示thị 觀quán 心tâm 所sở 觀quán 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 妙diệu 境cảnh 既ký 立lập 佛Phật 性tánh 自tự 徧biến 佛Phật 性tánh 不bất 徧biến 他tha 宗tông 徒đồ 立lập 情tình 與dữ 無vô 情tình 共cộng 一nhất 體thể 也dã 如như 義nghĩa 例lệ 中trung 示thị 不bất 思tư 議nghị 。 境cảnh 異dị 他tha 所sở 立lập 初sơ 云vân 於ư 無vô 情tình 境cảnh 立lập 佛Phật 乘thừa 故cố 即tức 此thử 義nghĩa 也dã 金kim 錍bề 大đại 旨chỉ 總tổng 在tại 於ư 此thử 下hạ 去khứ 敷phu 宣tuyên 不bất 離ly 於ư 此thử 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 若nhược 立lập 則tắc 金kim 錍bề 一nhất 卷quyển 之chi 文văn 法Pháp 尚thượng 應ưng 捨xả 。 何hà 況huống 非phi 法pháp 。
今kim 立lập 眾chúng 生sanh 正chánh 因nhân 體thể 徧biến 經kinh 文văn 亦diệc 以dĩ 虗hư 空không 譬thí 之chi 此thử 順thuận 大đại 經kinh 帶đái 權quyền 之chi 文văn 若nhược 約ước 實thật 教giáo 應ưng 云vân 今kim 立lập 眾chúng 生sanh 三tam 因nhân 體thể 徧biến 他tha 宗tông 但đãn 信tín 眾chúng 生sanh 心tâm 有hữu 正chánh 因nhân 佛Phật 性tánh 不bất 信tín 徧biến 於ư 無vô 情tình 故cố 謂vị 無vô 情tình 無vô 佛Phật 性tánh 也dã 如như 今kim 所sở 明minh 別biệt 教giáo 初sơ 心tâm 云vân 如như 別biệt 初sơ 心tâm 聞văn 正chánh 亦diệc 局cục 局cục 能năng 造tạo 心tâm 又hựu 如như 文văn 云vân 若nhược 頓đốn 教giáo 實thật 說thuyết 三tam 理lý 元nguyên 徧biến 又hựu 云vân 欲dục 示thị 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 正chánh 性tánh 且thả 言ngôn 正chánh 徧biến 不bất 了liễu 此thử 文văn 如như 何hà 能năng 了liễu 別biệt 圓viên 修tu 性tánh 當đương 知tri 別biệt 圓viên 荊kinh 谿khê 親thân 的đích 而nhi 分phần/phân 但đãn 即tức 不bất 即tức 異dị 是thị 故cố 諸chư 大đại 。 乘thừa 經kinh 或hoặc 說thuyết 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 正chánh 因nhân 或hoặc 說thuyết 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 三tam 因nhân 別biệt 圓viên 但đãn 即tức 不bất 即tức 異dị 也dã 大đại 經kinh 且thả 云vân 正chánh 徧biến 猶do 是thị 帶đái 權quyền 談đàm 實thật 直trực 約ước 權quyền 者giả 雖tuy 正chánh 亦diệc 局cục 當đương 知tri 別biệt 教giáo 地địa 前tiền 地địa 上thượng 相tương 對đối 破phá 九cửu 顯hiển 一nhất 所sở 以dĩ 或hoặc 說thuyết 但đãn 有hữu 一nhất 性tánh 不bất 說thuyết 性tánh 有hữu 三tam 因nhân 若nhược 約ước 圓viên 者giả 未vị 曾tằng 發phát 心tâm 。 加gia 行hành 以dĩ 修tu 奪đoạt 性tánh 是thị 故cố 亦diệc 云vân 一nhất 性tánh 其kỳ 實thật 別biệt 圓viên 因nhân 果quả 修tu 性tánh 一nhất 一nhất 三tam 法pháp 但đãn 即tức 不bất 即tức 異dị 教giáo 旨chỉ 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 既ký 而nhi 不bất 即tức 一nhất 切thiết 三tam 法pháp 並tịnh 屬thuộc 佛Phật 界giới 所sở 以dĩ 荊kinh 谿khê 須tu 立lập 三tam 種chủng 佛Phật 界giới 圓viên 即tức 不bất 然nhiên 無vô 非phi 佛Phật 界giới 寄ký 語ngữ 學học 者giả 別biệt 圓viên 因nhân 界giới 修tu 性tánh 三tam 法pháp 切thiết 須tu 留lưu 意ý 先tiên 聖thánh 有hữu 言ngôn 學học 而nhi 不bất 思tư 則tắc 罔võng 前tiền 賢hiền 又hựu 云vân 思tư 義nghĩa 患hoạn 不bất 明minh 宜nghi 熟thục 思tư 而nhi 明minh 之chi 今kim 此thử 所sở 明minh 別biệt 教giáo 三tam 法pháp 譬thí 之chi 得đắc 權quyền 衡hành 尺xích 寸thốn 可khả 以dĩ 盡tận 知tri 天thiên 下hạ 長trường 短đoản 重trọng/trùng 輕khinh 者giả 矣hĩ 。
教giáo 分phần/phân 大đại 小tiểu 者giả 或hoặc 云vân 藏tạng 圓viên 或hoặc 云vân 偏thiên 圓viên 皆giai 不bất 了liễu 此thử 中trung 破phá 立lập 之chi 意ý 與dữ 輔phụ 行hành 不bất 同đồng 今kim 此thử 自tự 野dã 客khách 問vấn 聞văn 仁nhân 所sở 宗tông 四tứ 教giáo 釋thích 義nghĩa 以dĩ 前tiền 荊kinh 谿khê 通thông 約ước 大đại 小tiểu 部bộ 帙# 大đại 經kinh 權quyền 實thật 不bất 同đồng 以dĩ 對đối 野dã 客khách 未vị 專chuyên 今kim 家gia 教giáo 義nghĩa 辨biện 之chi 當đương 知tri 前tiền 文văn 凡phàm 言ngôn 大đại 小tiểu 但đãn 約ước 部bộ 帙# 而nhi 分phần/phân 不bất 可khả 直trực 約ước 藏tạng 圓viên 等đẳng 義nghĩa 雖tuy 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 詮thuyên 無vô 情tình 佛Phật 性tánh 義nghĩa 歸quy 於ư 圓viên 然nhiên 對đối 他tha 宗tông 不bất 可khả 便tiện 將tương 今kim 家gia 教giáo 義nghĩa 辯biện 之chi 止chỉ 可khả 通thông 約ước 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 以dĩ 對đối 聲Thanh 聞Văn 小tiểu 宗tông 之chi 經kinh 而nhi 辯biện 之chi 也dã 若nhược 大đại 教giáo 部bộ 帙# 如như 大đại 經kinh 中trung 緣duyên 了liễu 不bất 遍biến 者giả 此thử 是thị 帶đái 權quyền 說thuyết 實thật 故cố 也dã 故cố 知tri 他tha 宗tông 不bất 了liễu 教giáo 之chi 大đại 小tiểu 復phục 於ư 大đại 教giáo 之chi 中trung 不bất 了liễu 權quyền 實thật 之chi 文văn 每mỗi 見kiến 學học 者giả 未vị 知tri 此thử 部bộ 帙# 大đại 小tiểu 之chi 義nghĩa 請thỉnh 搜sưu 撿kiểm 諸chư 家gia 所sở 說thuyết 方phương 驗nghiệm 有hữu 所sở 歸quy 若nhược 輔phụ 行hành 十thập 義nghĩa 此thử 就tựu 今kim 家gia 教giáo 義nghĩa 評bình 之chi 欲dục 使sử 今kim 家gia 學học 者giả 於ư 理lý 無vô 惑hoặc 荊kinh 谿khê 雖tuy 作tác 金kim 錍bề 點điểm 示thị 猶do 恐khủng 學học 者giả 未vị 了liễu 復phục 以dĩ 十thập 義nghĩa 因nhân 色sắc 香hương 之chi 文văn 而nhi 評bình 之chi 也dã 如như 教giáo 證chứng 一nhất 義nghĩa 對đối 他tha 宗tông 豈khởi 可khả 得đắc 以dĩ 用dụng 之chi 當đương 知tri 金kim 錍bề 則tắc 通thông 約ước 大đại 小tiểu 權quyền 實thật 以dĩ 辨biện 之chi 為vi 對đối 他tha 宗tông 人nhân 師sư 輔phụ 行hành 則tắc 別biệt 約ước 今kim 家gia 教giáo 義nghĩa 以dĩ 評bình 之chi 俯phủ 為vi 今kim 家gia 學học 者giả 各các 有hữu 所sở 歸quy 不bất 可khả 雷lôi 同đồng 。
應ưng 知tri 萬vạn 法pháp 是thị 真Chân 如Như 由do 不bất 變biến 故cố 真Chân 如Như 是thị 萬vạn 法pháp 由do 隨tùy 緣duyên 故cố 此thử 乃nãi 以dĩ 他tha 宗tông 所sở 用dụng 名danh 義nghĩa 而nhi 示thị 佛Phật 性tánh 全toàn 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 為vi 萬vạn 法pháp 萬vạn 法pháp 之chi 言ngôn 何hà 所sở 不bất 收thu 寧ninh 隔cách 色sắc 心tâm 佛Phật 性tánh 真Chân 如Như 異dị 名danh 一nhất 體thể 所sở 以dĩ 便tiện 斥xích 云vân 子tử 信tín 無vô 情tình 無vô 佛Phật 性tánh 者giả 豈khởi 非phi 萬vạn 法pháp 無vô 真Chân 如Như 耶da 波ba 水thủy 之chi 喻dụ 喻dụ 法pháp 可khả 知tri 當đương 知tri 今kim 家gia 荊kinh 谿khê 盛thịnh 談đàm 隨tùy 緣duyên 不bất 過quá 此thử 中trung 意ý 以dĩ 隨tùy 緣duyên 立lập 無vô 情tình 佛Phật 性tánh 若nhược 不bất 詮thuyên 具cụ 不bất 可khả 立lập 之chi 或hoặc 通thông 別biệt 教giáo 如như 何hà 此thử 中trung 專chuyên 約ước 隨tùy 緣duyên 以dĩ 示thị 佛Phật 性tánh 具cụ 徧biến 者giả 耶da 借tá 使sử 各các 順thuận 本bổn 教giáo 釋thích 義nghĩa 不bất 妨phương 別biệt 教giáo 亦diệc 立lập 隨tùy 緣duyên 者giả 其kỳ 如như 祖tổ 師sư 未vị 見kiến 誠thành 證chứng 所sở 引dẫn 諸chư 文văn 莫mạc 非phi 生sanh 法pháp 竊thiết 謂vị 四tứ 明minh 指chỉ 要yếu 所sở 立lập 雖tuy 苕# 溪khê 獨độc 扶phù 成thành 之chi 熟thục 視thị 金kim 錍bề 未vị 敢cảm 聞văn 命mạng 若nhược 圓viên 詮thuyên 諸chư 法pháp 即tức 字tự 之chi 義nghĩa 山sơn 家gia 絕tuyệt 唱xướng 非phi 此thử 所sở 論luận 苕# 溪khê 非phi 是thị 是thị 非phi 良lương 可khả 笑tiếu 也dã 又hựu 復phục 以dĩ 引dẫn 大đại 論luận 分phần/phân 真Chân 如Như 文văn 驗nghiệm 之chi 今kim 此thử 所sở 斥xích 知tri 是thị 賢hiền 首thủ 明minh 矣hĩ 但đãn 破phá 賢hiền 首thủ 餘dư 者giả 望vọng 風phong 相tương/tướng 傳truyền 他tha 宗tông 學học 者giả 以dĩ 今kim 家gia 四tứ 十thập 二nhị 字tự 對đối 位vị 為vi 例lệ 意ý 救cứu 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 分phần/phân 真Chân 如Như 文văn 謂vị 大đại 論luận 百bách 卷quyển 中trung 雖tuy 無vô 此thử 文văn 九cửu 倍bội 略lược 去khứ 不bất 無vô 此thử 文văn 若nhược 謂vị 九cửu 倍bội 略lược 去khứ 必tất 無vô 之chi 者giả 何hà 故cố 天thiên 台thai 四tứ 十thập 二nhị 字tự 對đối 位vị 九cửu 倍bội 略lược 去khứ 必tất 有hữu 之chi 耶da 今kim 謂vị 有hữu 縱túng/tung 有hữu 奪đoạt 縱túng/tung 有hữu 之chi 則tắc 如như 荊kinh 溪khê 泛phiếm 為vi 通thông 之chi 此thử 乃nãi 迷mê 名danh 而nhi 不bất 知tri 義nghĩa 若nhược 乃nãi 奪đoạt 而nhi 言ngôn 之chi 雖tuy 九cửu 倍bội 略lược 去khứ 不bất 同đồng 四tứ 十thập 二nhị 字tự 對đối 位vị 理lý 必tất 無vô 之chi 何hà 也dã 四tứ 十thập 二nhị 字tự 雖tuy 大đại 論luận 百bách 卷quyển 中trung 無vô 文văn 以dĩ 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 位vị 義nghĩa 勘khám 證chứng 其kỳ 說thuyết 驗nghiệm 知tri 九cửu 位vị 理lý 必tất 有hữu 之chi 奈nại 何hà 分phần/phân 真Chân 如Như 文văn 既ký 而nhi 分phần/phân 真Chân 如Như 為vi 兩lưỡng 派phái 法pháp 性tánh 佛Phật 性tánh 體thể 別biệt 名danh 殊thù 以dĩ 華hoa 嚴nghiêm 諸chư 經kinh 勘khám 證chứng 必tất 無vô 此thử 義nghĩa 是thị 故cố 驗nghiệm 知tri 九cửu 倍bội 理lý 必tất 無vô 之chi 决# 無vô 疑nghi 矣hĩ 此thử 雖tuy 已dĩ 是thị 他tha 宗tông 隨tùy 扇thiên/phiến 之chi 差sai 後hậu 來lai 學học 者giả 竊thiết 讀đọc 今kim 家gia 教giáo 部bộ 引dẫn 例lệ 文văn 救cứu 起khởi 信tín 疏sớ/sơ 文văn 不bất 可khả 不bất 瓣# 如như 譯dịch 經kinh 證chứng 義nghĩa 必tất 勘khám 同đồng 諸chư 經kinh 若nhược 信tín 彼bỉ 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 文văn 者giả 應ưng 當đương 華hoa 嚴nghiêm 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 佛Phật 性tánh 法pháp 性tánh 並tịnh 分phần/phân 兩lưỡng 派phái 。
佛Phật 性tánh 之chi 言ngôn 分phần/phân 有hữu 二nhị 義nghĩa 一nhất 者giả 諸chư 佛Phật 之chi 性tánh 遍biến 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 二nhị 者giả 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 徧biến 諸chư 佛Phật 之chi 性tánh 雖tuy 因nhân 果quả 殊thù 塗đồ 而nhi 同đồng 歸quy 佛Phật 性tánh 未vị 嘗thường 差sai 別biệt 如như 文văn 云vân 佛Phật 是thị 果quả 人nhân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 有hữu 果quả 性tánh 此thử 乃nãi 諸chư 佛Phật 性tánh 遍biến 眾chúng 生sanh 心tâm 也dã 文văn 云vân 以dĩ 由do 煩phiền 惱não 心tâm 遍biến 云vân 佛Phật 性tánh 徧biến 此thử 乃nãi 眾chúng 生sanh 心tâm 遍biến 諸chư 佛Phật 性tánh 也dã 心tâm 性tánh 之chi 體thể 既ký 遍biến 豈khởi 局cục 有hữu 情tình 若nhược 局cục 有hữu 情tình 諸chư 佛Phật 成thành 道Đạo 。 如như 何hà 一nhất 切thiết 成thành 耶da 以dĩ 野dã 客khách 不bất 知tri 心tâm 徧biến 之chi 義nghĩa 故cố 不bất 了liễu 色sắc 遍biến 若nhược 知tri 心tâm 遍biến 色sắc 遍biến 何hà 疑nghi 何hà 以dĩ 故cố 心tâm 色sắc 佛Phật 性tánh 只chỉ 一nhất 體thể 故cố 然nhiên 諸chư 文văn 與dữ 此thử 中trung 多đa 言ngôn 心tâm 造tạo 特đặc 云vân 色sắc 何hà 以dĩ 徧biến 色sắc 即tức 心tâm 故cố 孤cô 山sơn 專chuyên 執chấp 此thử 中trung 及cập 以dĩ 大đại 意ý 色sắc 由do 心tâm 造tạo 全toàn 體thể 是thị 心tâm 兩lưỡng 句cú 謂vị 外ngoại 色sắc 不bất 具cụ 三tam 千thiên 須tu 攝nhiếp 色sắc 入nhập 心tâm 者giả 殊thù 不bất 知tri 荊kinh 溪khê 為vi 欲dục 點điểm 示thị 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 心tâm 造tạo 唯duy 心tâm 之chi 義nghĩa 故cố 也dã 蓋cái 順thuận 大Đại 乘Thừa 多đa 言ngôn 心tâm 造tạo 唯duy 心tâm 色sắc 既ký 即tức 心tâm 色sắc 心tâm 俱câu 徧biến 若nhược 不bất 信tín 色sắc 遍biến 心tâm 色sắc 乃nãi 隔cách 心tâm 亦diệc 不bất 徧biến 如như 荊kinh 谿khê 云vân 局cục 我ngã 遮già 那na 唯duy 陰ấm 質chất 內nội 當đương 知tri 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 曰viết 造tạo 曰viết 具cụ 曰viết 徧biến 曰viết 唯duy 等đẳng 義nghĩa 不bất 可khả 更cánh 分phần/phân 心tâm 色sắc 何hà 待đãi 攝nhiếp 色sắc 入nhập 心tâm 色sắc 方phương 能năng 具cụ 耶da 但đãn 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 多đa 言ngôn 心tâm 者giả 此thử 就tựu 眾chúng 生sanh 能năng 迷mê 之chi 本bổn 造tạo 法pháp 之chi 源nguyên 而nhi 點điểm 示thị 故cố 也dã 四tứ 明minh 云vân 以dĩ 易dị 通thông 難nan 以dĩ 心tâm 例lệ 色sắc 恐khủng 未vị 能năng 除trừ 學học 者giả 之chi 惑hoặc 恐khủng 未vị 能năng 關quan 孤cô 山sơn 之chi 說thuyết 四tứ 明minh 至chí 於ư 建kiến 立lập 心tâm 色sắc 造tạo 具cụ 之chi 義nghĩa 固cố 已dĩ 妙diệu 盡tận 何hà 可khả 加gia 之chi 但đãn 消tiêu 諸chư 文văn 心tâm 造tạo 云vân 從tùng 易dị 者giả 當đương 須tu 詳tường 審thẩm 在tại 學học 者giả 不bất 可khả 不bất 明minh 白bạch 也dã 依y 報báo 共cộng 造tạo 正chánh 報báo 別biệt 造tạo 豈khởi 信tín 共cộng 遍biến 不bất 信tín 別biệt 徧biến 耶da 能năng 造tạo 所sở 造tạo 既ký 是thị 唯duy 心tâm 心tâm 體thể 不bất 可khả 局cục 方phương 所sở 故cố 他tha 宗tông 明minh 依y 報báo 共cộng 造tạo 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 故cố 云vân 信tín 共cộng 遍biến 也dã 不bất 知tri 煩phiền 惱não 心tâm 遍biến 故cố 云vân 不bất 信tín 別biệt 遍biến 也dã 此thử 乃nãi 不bất 知tri 心tâm 徧biến 故cố 一nhất 切thiết 唯duy 識thức 也dã 故cố 云vân 豈khởi 信tín 共cộng 遍biến 不bất 信tín 別biệt 徧biến 然nhiên 後hậu 總tổng 示thị 能năng 造tạo 所sở 造tạo 唯duy 心tâm 是thị 煩phiền 惱não 心tâm 豈khởi 可khả 離ly 陰ấm 境cảnh 別biệt 求cầu 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 圓viên 詮thuyên 唯duy 心tâm 唯duy 心tâm 之chi 言ngôn 豈khởi 唯duy 真chân 心tâm 如như 何hà 不bất 見kiến 荊kinh 谿khê 明minh 文văn 云vân 別biệt 見kiến 前tiền 後hậu 生sanh 滅diệt 圓viên 見kiến 事sự 理lý 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 學học 者giả 不bất 知tri 煩phiền 惱não 心tâm 是thị 何hà 面diện 目mục 便tiện 成thành 僻tích 解giải 尚thượng 謂vị 直trực 須tu 觀quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 未vị 審thẩm 棄khí 煩phiền 惱não 於ư 何hà 處xứ 又hựu 向hướng 何hà 處xứ 討thảo 不bất 思tư 議nghị 當đương 知tri 言ngôn 不bất 思tư 議nghị 乃nãi 空không 拳quyền 爾nhĩ 每mỗi 勸khuyến 學học 者giả 莫mạc 生sanh 戲hí 論luận 莫mạc 取thủ 片phiến 文văn 切thiết 須tu 得đắc 意ý 若nhược 得đắc 意ý 者giả 文văn 又hựu 何hà 難nạn/nan 又hựu 所sở 以dĩ 難nạn/nan 者giả 良lương 由do 意ý 不bất 通thông 也dã 我ngã 觀quán 自tự 古cổ 返phản 為vi 名danh 言ngôn 所sở 使sử 只chỉ 如như 自tự 古cổ 以dĩ 無vô 情tình 佛Phật 性tánh 疑nghi 為vi 難nạn/nan 事sự 者giả 只chỉ 為vì 名danh 目mục 之chi 上thượng 安an 卻khước 佛Phật 字tự 應ưng 知tri 所sở 以dĩ 偏thiên 言ngôn 之chi 者giả 令linh 眾chúng 生sanh 改cải 迷mê 故cố 如như 文văn 云vân 以dĩ 煩phiền 惱não 生sanh 死tử 。 是thị 佛Phật 等đẳng 性tánh 示thị 令linh 修tu 習tập 名danh 佛Phật 等đẳng 性tánh 若nhược 改cải 迷mê 己kỷ 誰thùy 云vân 佛Phật 性tánh 又hựu 所sở 以dĩ 云vân 具cụ 性tánh 者giả 意ý 亦diệc 如như 是thị 。 宜nghi 善thiện 思tư 之chi 。
應ưng 知tri 眾chúng 生sanh 但đãn 理lý 諸chư 佛Phật 得đắc 事sự 眾chúng 生sanh 但đãn 事sự 諸chư 佛Phật 證chứng 理lý 是thị 則tắc 眾chúng 生sanh 。 唯duy 有hữu 迷mê 中trung 之chi 事sự 理lý 諸chư 佛Phật 具cụ 有hữu 悟ngộ 中trung 之chi 事sự 理lý 迷mê 悟ngộ 雖tuy 殊thù 事sự 理lý 體thể 一nhất 亦diệc 如như 妙diệu 玄huyền 云vân 眾chúng 生sanh 得đắc 事sự 聖thánh 人nhân 得đắc 理lý 又hựu 聖thánh 人nhân 得đắc 事sự 凡phàm 夫phu 有hữu 理lý 釋thích 籤# 解giải 云vân 眾chúng 生sanh 得đắc 即tức 理lý 之chi 事sự 聖thánh 人nhân 得đắc 即tức 事sự 之chi 理lý 聖thánh 人nhân 知tri 即tức 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 聖thánh 人nhân 得đắc 於ư 因nhân 果quả 化hóa 他tha 感cảm 應ứng 等đẳng 事sự 眾chúng 生sanh 但đãn 得đắc 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 迷mê 中trung 之chi 理lý 然nhiên 諸chư 佛Phật 眾chúng 生sanh 所sở 以dĩ 如như 此thử 事sự 。 理lý 互hỗ 論luận 之chi 者giả 以dĩ 事sự 有hữu 迷mê 悟ngộ 理lý 有hữu 修tu 性tánh 故cố 雖tuy 有hữu 迷mê 悟ngộ 修tu 性tánh 不bất 出xuất 百bách 界giới 千thiên 如như 一nhất 心tâm 一nhất 塵trần 無vô 不bất 當đương 處xứ 即tức 具cụ 三tam 千thiên 眾chúng 生sanh 。 非phi 但đãn 未vị 悟ngộ 亦diệc 不bất 知tri 迷mê 故cố 云vân 唯duy 有hữu 迷mê 中trung 之chi 事sự 理lý 諸chư 佛Phật 非phi 但đãn 已dĩ 悟ngộ 亦diệc 復phục 顯hiển 迷mê 故cố 云vân 具cụ 有hữu 悟ngộ 中trung 之chi 事sự 理lý 學học 者giả 應ưng 知tri 畢tất 竟cánh 諸chư 法pháp 未vị 嘗thường 迷mê 悟ngộ 不bất 知tri 以dĩ 何hà 為vi 迷mê 為vi 悟ngộ 又hựu 復phục 眾chúng 生sanh 。 性tánh 具cụ 有hữu 迷mê 全toàn 未vị 起khởi 修tu 便tiện 自tự 揀giản 異dị 後hậu 之chi 五ngũ 即tức 一nhất 言ngôn 理lý 即tức 足túc 顯hiển 事sự 異dị 今kim 家gia 立lập 一nhất 理lý 即tức 之chi 言ngôn 圓viên 詮thuyên 諸chư 法pháp 妙diệu 盡tận 於ư 此thử 何hà 也dã 以dĩ 全toàn 指chỉ 三tam 道đạo 即tức 三tam 德đức 故cố 雖tuy 未vị 起khởi 修tu 為vi 修tu 德đức 本bổn 以dĩ 全toàn 未vị 起khởi 修tu 故cố 四tứ 明minh 云vân 貶biếm 之chi 極cực 也dã 蓋cái 欲dục 學học 者giả 知tri 起khởi 修tu 故cố 眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 未vị 嘗thường 離ly 念niệm 初sơ 心tâm 起khởi 修tu 不bất 可khả 偏thiên 指chỉ 真Chân 如Như 然nhiên 便tiện 只chỉ 隨tùy 順thuận 四tứ 明minh 亦diệc 不bất 可khả 強cường/cưỡng 信tín 直trực 須tu 深thâm 得đắc 今kim 家gia 教giáo 部bộ 之chi 意ý 斯tư 乃nãi 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 出xuất 生sanh 死tử 路lộ 。 幸hạnh 願nguyện 捐quyên 棄khí 鬪đấu 諍tranh □# 期kỳ 出xuất 離ly 可khả 也dã 。
總tổng 別biệt
釋thích 籤# 十thập 不bất 二nhị 門môn 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 門môn 云vân 總tổng 在tại 一nhất 念niệm 別biệt 分phần/phân 色sắc 心tâm 色sắc 心tâm 二nhị 法pháp 收thu 盡tận 三tam 千thiên 法pháp 法pháp 三tam 千thiên 即tức 不bất 二nhị 門môn 良lương 由do 色sắc 心tâm 一nhất 一nhất 具cụ 故cố 一nhất 家gia 具cụ 義nghĩa 雖tuy 荊kinh 谿khê 在tại 諸chư 教giáo 部bộ 中trung 非phi 不bất 點điểm 示thị 四tứ 明minh 祖tổ 述thuật 非phi 不bất 明minh 白bạch 其kỳ 如như 僻tích 解giải 首thủ 唱xướng 於ư 前tiền 沿duyên 襲tập 于vu 茲tư 有hữu 乖quai 謬mậu 者giả 追truy 和hòa 於ư 後hậu 恐khủng 疑nghi 誤ngộ 後hậu 生sanh 使sử 謗báng 法pháp 起khởi 見kiến 子tử 欲dục 無vô 辭từ 恐khủng 不bất 可khả 也dã 應ưng 知tri 荊kinh 谿khê 於ư 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 門môn 云vân 總tổng 在tại 一nhất 念niệm 別biệt 分phần/phân 色sắc 心tâm 者giả 時thời 欲dục 點điểm 示thị 境cảnh 妙diệu 色sắc 心tâm 諸chư 法pháp 具cụ 故cố 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 全toàn 此thử 以dĩ 為vi 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 但đãn 在tại 今kim 文văn 為vi 明minh 十thập 妙diệu 詮thuyên 內nội 之chi 法pháp 所sở 以dĩ 作tác 總tổng 別biệt 說thuyết 趣thú 舉cử 一nhất 法pháp 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。 一nhất 法pháp 既ký 能năng 具cụ 一nhất 切thiết 法pháp 。 其kỳ 能năng 具cụ 一nhất 法pháp 名danh 之chi 為vi 總tổng 其kỳ 所sở 具cụ 諸chư 法pháp 名danh 之chi 為vi 別biệt 總tổng 即tức 能năng 具cụ 別biệt 即tức 所sở 具cụ 一nhất 言ngôn 總tổng 者giả 乃nãi 具cụ 之chi 別biệt 名danh 也dã 不bất 可khả 迷mê 名danh 以dĩ 失thất 大đại 體thể 謹cẩn 案án 山sơn 家gia 一nhất 宗tông 教giáo 部bộ 圓viên 詮thuyên 之chi 法pháp 一nhất 一nhất 具cụ 故cố 事sự 理lý 同đồng 體thể 雖tuy 舉cử 一nhất 法pháp 此thử 一nhất 法pháp 外ngoại 無vô 有hữu 餘dư 法pháp 若nhược 有hữu 餘dư 法pháp 事sự 理lý 體thể 異dị 非phi 圓viên 詮thuyên 也dã 舉cử 事sự 即tức 理lý 舉cử 理lý 即tức 事sự 豈khởi 可khả 強cường/cưỡng 分phần/phân 理lý 無vô 事sự 有hữu 分phần/phân 事sự 理lý 者giả 自tự 是thị 別biệt 教giáo 故cố 知tri 圓viên 教giáo 所sở 以dĩ 分phần/phân 諸chư 法pháp 者giả 為vi 圓viên 偏thiên 故cố 令linh 改cải 迷mê 故cố 若nhược 唯duy 圓viên 詮thuyên 只chỉ 一nhất 法pháp 爾nhĩ 豈khởi 有hữu 二nhị 哉tai 然nhiên 則tắc 圓viên 詮thuyên 諸chư 法pháp 法pháp 法pháp 為vi 總tổng 法pháp 法pháp 為vi 別biệt 何hà 以dĩ 故cố 諸chư 法pháp 具cụ 故cố 今kim 文văn 唯duy 指chỉ 一nhất 念niệm 者giả 如như 四tứ 明minh 云vân 若nhược 論luận 諸chư 法pháp 互hỗ 攝nhiếp 隨tùy 舉cử 一nhất 法pháp 皆giai 得đắc 為vi 總tổng 即tức 三tam 無vô 差sai 別biệt 也dã 。 今kim 為vi 易dị 成thành 觀quán 故cố 故cố 指chỉ 一nhất 念niệm 心tâm 法pháp 為vi 總tổng 然nhiên 此thử 總tổng 別biệt 不bất 可khả 分phần/phân 對đối 理lý 事sự 應ưng 知tri 理lý 具cụ 三tam 千thiên 事sự 用dụng 三tam 千thiên 各các 有hữu 總tổng 別biệt 此thử 兩lưỡng 相tương/tướng 即tức 方phương 稱xưng 妙diệu 境cảnh 斯tư 乃nãi 四tứ 明minh 傑kiệt 出xuất 山sơn 家gia 得đắc 教giáo 部bộ 之chi 意ý 以dĩ 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 既ký 全toàn 此thử 色sắc 心tâm 為vi 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 即tức 彼bỉ 所sở 謂vị 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 是thị 則tắc 若nhược 在tại 今kim 文văn 謂vị 之chi 總tổng 在tại 一nhất 念niệm 若nhược 在tại 止Chỉ 觀Quán 謂vị 之chi 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 此thử 之chi 一nhất 念niệm 即tức 是thị 陰ấm 境cảnh 揀giản 示thị 境cảnh 體thể 一nhất 念niệm 識thức 陰ấm 豈khởi 可khả 別biệt 求cầu 又hựu 如như 大đại 意ý 云vân 隨tùy 緣duyên 不bất 變biến 故cố 名danh 性tánh 不bất 變biến 隨tùy 緣duyên 故cố 名danh 心tâm 若nhược 不bất 屬thuộc 事sự 為vi 屬thuộc 何hà 法pháp 若nhược 屬thuộc 事sự 者giả 何hà 故cố 不bất 信tín 四tứ 明minh 事sự 總tổng 別biệt 耶da 若nhược 信tín 事sự 總tổng 別biệt 者giả 事sự 理lý 同đồng 體thể 法pháp 法pháp 總tổng 別biệt 何hà 疑nghi 之chi 有hữu 荊kinh 谿khê 明minh 文văn 明minh 如như 日nhật 月nguyệt 。 何hà 故cố 尚thượng 問vấn 出xuất 自tự 何hà 文văn 例lệ 如như 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 出xuất 自tự 法pháp 華hoa 經kinh 文văn 豈khởi 有hữu 三tam 千thiên 之chi 言ngôn 況huống 總tổng 在tại 一nhất 念niệm 一nhất 念niệm 屬thuộc 事sự 甚thậm 為vi 易dị 曉hiểu 今kim 文văn 一nhất 念niệm 既ký 而nhi 即tức 是thị 止Chỉ 觀Quán 一nhất 念niệm 引dẫn 心tâm 造tạo 文văn 荊kinh 谿khê 點điểm 示thị 心tâm 造tạo 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 約ước 理lý 二nhị 者giả 約ước 事sự 圓viên 見kiến 事sự 理lý 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 一nhất 念niệm 之chi 事sự 當đương 體thể 即tức 理lý 所sở 以dĩ 下hạ 文văn 攝nhiếp 別biệt 入nhập 總tổng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 。 非phi 心tâm 性tánh 一nhất 性tánh 無vô 性tánh 三tam 千thiên 宛uyển 然nhiên 言ngôn 無vô 非phi 心tâm 性tánh 一nhất 性tánh 無vô 性tánh 者giả 一nhất 念niệm 離ly 過quá 即tức 理lý 也dã 三tam 千thiên 宛uyển 然nhiên 者giả 事sự 理lý 同đồng 體thể 而nhi 具cụ 也dã 何hà 以dĩ 自tự 云vân 理lý 總tổng 事sự 別biệt 指chỉ 要yếu 所sở 立lập 事sự 總tổng 別biệt 者giả 即tức 總tổng 在tại 一nhất 念niệm 別biệt 分phần/phân 色sắc 心tâm 也dã 理lý 總tổng 別biệt 者giả 即tức 理lý 造tạo 三tam 千thiên 也dã 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 不bất 可khả 分phần/phân 對đối 若nhược 云vân 理lý 總tổng 事sự 別biệt 卻khước 須tu 問vấn 云vân 出xuất 自tự 何hà 文văn 此thử 若nhược 非phi 僻tích 解giải 為vi 是thị 何hà 通thông 見kiến 此thử 說thuyết 自tự 南nam 屏bính 以dĩ 來lai 前tiền 輩bối 諸chư 師sư 辭từ 而nhi 闢tịch 之chi 學học 者giả 無vô 不bất 信tín 受thọ 。 四tứ 明minh 之chi 道đạo 前tiền 輩bối 既ký 往vãng 乖quai 謬mậu 復phục 作tác 以dĩ 為vi 獨độc 步bộ 東đông 坡# 有hữu 言ngôn 斯tư 文văn 化hóa 為vi 異dị 端đoan 學học 者giả 至chí 於ư 用dụng 夷di 君quân 子tử 以dĩ 之chi 無vô 與dữ 為vi 善thiện 小tiểu 人nhân 沛# 然nhiên 自tự 以dĩ 為vi 得đắc 時thời 譬thí 如như 深thâm 山sơn 。 大đại 澤trạch 龍long 亡vong 虎hổ 逝thệ 變biến 性tánh 百bách 出xuất 舞vũ 鰍# 鱔# 而nhi 號hiệu 狐hồ 狸li 斯tư 言ngôn 盡tận 之chi 矣hĩ 盡tận 之chi 矣hĩ 於ư 戲hí 。
辨biện 岳nhạc 師sư 三tam 千thiên 書thư
岳nhạc 師sư 三tam 千thiên 書thư 斥xích 四tứ 明minh 云vân 大đại 師sư 一nhất 生sanh 所sở 悟ngộ 法Pháp 門môn 不bất 出xuất 三tam 千thiên 世thế 間gian 之chi 謂vị 也dã 故cố 指chỉ 要yếu 二nhị 卷quyển 凡phàm 四tứ 十thập 二nhị 紙chỉ 有hữu 一nhất 百bách 五ngũ 十thập 餘dư 處xứ 言ngôn 乎hồ 三tam 千thiên 熟thục 觀quán 岳nhạc 師sư 如như 此thử 品phẩm 藻tảo 蓋cái 欲dục 貶biếm 抑ức 不bất 意ý 褒bao 揚dương 何hà 也dã 四tứ 明minh 以dĩ 三tam 千thiên 為vi 所sở 悟ngộ 法Pháp 門môn 正chánh 祖tổ 承thừa 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 全toàn 是thị 天thiên 台thai 己kỷ 心tâm 所sở 行hành 以dĩ 十thập 界giới 十thập 如như 三tam 種chủng 世thế 間gian 因nhân 果quả 諸chư 法pháp 無vô 非phi 三tam 諦đế 互hỗ 具cụ 互hỗ 融dung 即tức 百bách 界giới 千thiên 如như 成thành 三tam 千thiên 世thế 間gian 一nhất 世thế 間gian 即tức 三tam 千thiên 世thế 間gian 何hà 妨phương 三tam 千thiên 名danh 為vi 世thế 間gian 三tam 千thiên 世thế 間gian 差sai 即tức 無vô 差sai 無vô 差sai 即tức 差sai 一nhất 體thể 相tướng 即tức 何hà 以dĩ 故cố 法pháp 法pháp 無vô 非phi 三tam 諦đế 故cố 豈khởi 可khả 聞văn 世thế 間gian 之chi 名danh 便tiện 乃nãi 怖bố 畏úy 今kim 試thí 問vấn 之chi 若nhược 執chấp 世thế 間gian 是thị 差sai 別biệt 法pháp 既ký 而nhi 差sai 別biệt 只chỉ 應ưng 成thành 十thập 界giới 百bách 如như 何hà 得đắc 成thành 百bách 界giới 千thiên 如như 耶da 必tất 須tu 十thập 界giới 因nhân 果quả 差sai 別biệt 。 當đương 處xứ 全toàn 體thể 無vô 非phi 三tam 諦đế 一nhất 一nhất 互hỗ 具cụ 互hỗ 融dung 故cố 成thành 三tam 千thiên 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 境cảnh 山sơn 家gia 教giáo 門môn 圓viên 三tam 諦đế 者giả 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 只chỉ 一nhất 體thể 故cố 故cố 差sai 與dữ 無vô 差sai 不bất 可khả 定định 分phần/phân 對đối 也dã 此thử 義nghĩa 易dị 解giải 但đãn 學học 者giả 不bất 得đắc 其kỳ 門môn 而nhi 入nhập 之chi 遂toại 疑nghi 之chi 為vi 難nan 解giải 指chỉ 要yếu 所sở 解giải 十thập 不bất 二nhị 明minh 所sở 明minh 十thập 妙diệu 所sở 詮thuyên 因nhân 果quả 自tự 他tha 之chi 法pháp 指chỉ 歸quy 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 故cố 云vân 一nhất 期kỳ 縱tung 橫hoành 不bất 出xuất 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 世thế 間gian 即tức 空không 假giả 中trung 荊kinh 谿khê 明minh 文văn 點điểm 示thị 十thập 門môn 法pháp 法pháp 三tam 千thiên 何hà 恠# 指chỉ 要yếu 四tứ 十thập 二nhị 紙chỉ 有hữu 一nhất 百bách 五ngũ 十thập 餘dư 處xứ 言ngôn 乎hồ 三tam 千thiên 正chánh 是thị 四tứ 明minh 深thâm 領lãnh 荊kinh 溪khê 之chi 意ý 故cố 能năng 作tác 此thử 鈔sao 也dã 四tứ 明minh 處xứ 處xứ 點điểm 示thị 三tam 千thiên 如như 處xứ 琁# 璣ky 以dĩ 觀quán 大đại 運vận 據cứ 會hội 要yếu 以dĩ 觀quán 方phương 來lai 也dã 。
書thư 曰viết 以dĩ 見kiến 輔phụ 行hành 云vân 止Chỉ 觀Quán 正chánh 明minh 觀quán 法pháp 並tịnh 以dĩ 三tam 千thiên 而nhi 為vi 指chỉ 南nam 便tiện 認nhận 實thật 相tướng 須tu 存tồn 三tam 千thiên 而nhi 不bất 知tri 是thị 。 心tâm 性tánh 所sở 具cụ 俗tục 諦đế 之chi 法pháp 良lương 由do 法pháp 華hoa 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 意ý 在tại 於ư 權quyền 故cố 不bất 談đàm 三tam 千thiên 開khai 權quyền 不bất 周chu 不bất 觀quán 三tam 千thiên 照chiếu 境cảnh 不bất 徧biến 必tất 須tu 徧biến 覽lãm 因nhân 果quả 自tự 他tha 依y 正chánh 觀quán 於ư 己kỷ 心tâm 指chỉ 南nam 之chi 意ý 正chánh 在tại 此thử 耳nhĩ 。
辨biện 曰viết 今kim 謂vị 指chỉ 南nam 者giả 言ngôn 其kỳ 要yếu 也dã 三tam 千thiên 同đồng 一nhất 性tánh 故cố 唯duy 一nhất 法pháp 唯duy 一nhất 法pháp 故cố 具cụ 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 妙diệu 境cảnh 又hựu 出xuất 法pháp 華hoa 摩ma 訶ha 止Chỉ 觀Quán 正chánh 宗tông 法pháp 華hoa 權quyền 實thật 正chánh 體thể 正chánh 明minh 觀quán 法pháp 乃nãi 以dĩ 此thử 為vi 終chung 窮cùng 究cứu 竟cánh 至chí 極cực 之chi 說thuyết 若nhược 云vân 為vi 欲dục 徧biến 攬lãm 因nhân 果quả 自tự 他tha 依y 正chánh 觀quán 於ư 己kỷ 心tâm 為vi 指chỉ 南nam 者giả 斯tư 乃nãi 迷mê 方phương 指chỉ 南nam 何hà 在tại 每mỗi 歡hoan 岳nhạc 師sư 孤cô 負phụ 宗tông 教giáo 欺khi 囚tù 後hậu 賢hiền 一nhất 至chí 於ư 此thử 又hựu 執chấp 三tam 千thiên 是thị 心tâm 性tánh 所sở 具cụ 俗tục 諦đế 之chi 法pháp 者giả 俗tục 諦đế 是thị 事sự 造tạo 三tam 千thiên 事sự 造tạo 三tam 千thiên 即tức 理lý 造tạo 三tam 千thiên 事sự 理lý 一nhất 體thể 即tức 義nghĩa 方phương 成thành 具cụ 在tại 一nhất 心tâm 誰thùy 分phần/phân 事sự 理lý 大đại 都đô 岳nhạc 師sư 於ư 即tức 字tự 之chi 義nghĩa 不bất 明minh 故cố 作tác 此thử 僻tích 解giải 本bổn 無vô 他tha 也dã 予# 又hựu 嘗thường 與dữ 學học 者giả 語ngữ 嶽nhạc 師sư 聦# 明minh 傑kiệt 出xuất 之chi 士sĩ 自tự 非phi 顯hiển 教giáo 豈khởi 應ưng 作tác 此thử 僻tích 解giải 夫phu 何hà 斷đoạn 送tống 三tam 千thiên 是thị 心tâm 性tánh 所sở 具cụ 俗tục 諦đế 一nhất 邊biên 人nhân 到đáo 于vu 今kim 有hữu 乖quai 謬mậu 者giả 尚thượng 或hoặc 傳truyền 為vi 口khẩu 實thật 以dĩ 謂vị 天thiên 台thai 宗tông 教giáo 三tam 千thiên 三tam 諦đế 須tu 作tác 此thử 說thuyết 理lý 無vô 事sự 有hữu 全toàn 同đồng 別biệt 教giáo 又hựu 如như 義nghĩa 編biên 消tiêu 亡vong 泯mẫn 三tam 千thiên 云vân 亡vong 者giả 無vô 也dã 泯mẫn 者giả 滅diệt 也dã 此thử 約ước 字tự 訓huấn 何hà 足túc 言ngôn 也dã 請thỉnh 執chấp 卷quyển 者giả 研nghiên 詳tường 圓viên 頓đốn 教giáo 旨chỉ 凡phàm 言ngôn 無vô 者giả 無vô 於ư 何hà 法pháp 滅diệt 者giả 豈khởi 斷đoạn 滅diệt 之chi 滅diệt 乃nãi 寂tịch 滅diệt 之chi 滅diệt 亦diệc 寂tịch 二nhị 邊biên 偏thiên 見kiến 而nhi 見kiến 中trung 道đạo 何hà 得đắc 滅diệt 三tam 千thiên 法pháp 使sử 空không 無vô 一nhất 物vật 而nhi 始thỉ 謂vị 之chi 空không 耶da 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 離ly 諸chư 見kiến 已dĩ 任nhậm 運vận 三tam 諦đế 事sự 理lý 一nhất 體thể 豈khởi 應ưng 僻tích 解giải 理lý 無vô 事sự 有hữu 四tứ 明minh 觀quán 心tâm 雖tuy 已dĩ 明minh 矣hĩ 而nhi 必tất 須tu 符phù 契khế 祖tổ 文văn 三tam 千thiên 即tức 空không 三tam 千thiên 即tức 假giả 三tam 千thiên 即tức 中trung 又hựu 三tam 千thiên 並tịnh 常thường 俱câu 體thể 俱câu 用dụng 修tu 性tánh 體thể 用dụng 法pháp 法pháp 三tam 千thiên 斯tư 乃nãi 圓viên 詮thuyên 諸chư 法pháp 其kỳ 妙diệu 如như 此thử 是thị 故cố 四tứ 明minh 除trừ 無vô 明minh 有hữu 差sai 別biệt 顯hiển 六lục 即tức 蜣khương 虵xà 示thị 四tứ 土thổ/độ 金kim 寶bảo 中trung 興hưng 天thiên 台thai 今kim 古cổ 絕tuyệt 唱xướng 。
書thư 曰viết 殊thù 不bất 了liễu 三tam 千thiên 是thị 所sở 立lập 之chi 法pháp 將tương 所sở 立lập 之chi 法pháp 作tác 無vô 住trụ 之chi 本bổn 璿# 師sư 所sở 破phá 除trừ 無vô 明minh 有hữu 差sai 別biệt 但đãn 有hữu 具cụ 義nghĩa 而nhi 無vô 即tức 義nghĩa 以dĩ 不bất 說thuyết 差sai 別biệt 法pháp 即tức 一nhất 真chân 故cố 誠thành 哉tai 是thị 言ngôn 也dã 。
辨biện 曰viết 原nguyên 夫phu 四tứ 明minh 建kiến 立lập 無vô 住trụ 之chi 本bổn 有hữu 三tam 千thiên 法pháp 者giả 以dĩ 無vô 住trụ 之chi 本bổn 具cụ 所sở 立lập 之chi 法pháp 所sở 立lập 之chi 法pháp 即tức 無vô 住trụ 之chi 本bổn 故cố 豈khởi 不bất 聞văn 良lương 由do 理lý 具cụ 方phương 有hữu 事sự 用dụng 所sở 以dĩ 事sự 用dụng 一nhất 一nhất 即tức 理lý 凡phàm 言ngôn 即tức 者giả 全toàn 體thể 而nhi 是thị 不bất 可khả 作tác 二nhị 法pháp 相tướng 合hợp 而nhi 說thuyết 此thử 義nghĩa 。 已dĩ 如như 指chỉ 要yếu 據cứ 文văn 明minh 白bạch 點điểm 示thị 不bất 勞lao 繁phồn 引dẫn 然nhiên 岳nhạc 師sư 取thủ 璿# 師sư 所sở 破phá 四tứ 明minh 但đãn 有hữu 具cụ 義nghĩa 而nhi 無vô 即tức 義nghĩa 者giả 噫# 岳nhạc 師sư 登đăng 四tứ 明minh 之chi 門môn 一nhất 紀kỷ 殊thù 不bất 知tri 即tức 具cụ 不bất 可khả 異dị 途đồ 當đương 知tri 一nhất 法pháp 。 對đối 諸chư 法pháp 示thị 本bổn 有hữu 體thể 德đức 故cố 談đàm 具cụ 也dã 二nhị 法pháp 相tướng 對đối 示thị 本bổn 妙diệu 體thể 同đồng 故cố 談đàm 即tức 也dã 除trừ 無vô 明minh 有hữu 差sai 別biệt 即tức 具cụ 之chi 義nghĩa 已dĩ 兩lưỡng 全toàn 矣hĩ 圓viên 教giáo 點điểm 諸chư 法pháp 是thị 差sai 別biệt 者giả 義nghĩa 如như 法Pháp 華hoa 開khai 權quyền 此thử 權quyền 任nhậm 運vận 已dĩ 自tự 與dữ 實thật 同đồng 體thể 而nhi 妙diệu 也dã 如như 淨tịnh 名danh 云vân 但đãn 除trừ 其kỳ 病bệnh 。 而nhi 不bất 除trừ 法pháp 。 豈khởi 可khả 不bất 信tín 。
書thư 曰viết 妙diệu 樂lạc 云vân 鏡kính 明minh 性tánh 十thập 界giới 像tượng 生sanh 修tu 十thập 界giới 應ưng 知tri 此thử 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 無vô 住trụ 本bổn 立lập 法pháp 之chi 義nghĩa 一nhất 則tắc 約ước 性tánh 自tự 辨biện 鏡kính 喻dụ 實thật 相tướng 即tức 無vô 住trụ 本bổn 也dã 明minh 喻dụ 十thập 界giới 即tức 所sở 立lập 法pháp 也dã 一nhất 則tắc 修tu 性tánh 對đối 辨biện 鏡kính 明minh 合hợp 為vi 無vô 住trụ 本bổn 像tượng 生sanh 十thập 界giới 即tức 所sở 立lập 之chi 法pháp 故cố 十thập 界giới 之chi 法pháp 在tại 修tu 在tại 性tánh 皆giai 是thị 末mạt 事sự 今kim 有hữu 稟bẩm 指chỉ 要yếu 鈔sao 者giả 謂vị 三tam 千thiên 皆giai 實thật 相tướng 相tương/tướng 宛uyển 然nhiên 修tu 性tánh 本bổn 末mạt 二nhị 俱câu 有hữu 相tương/tướng 仍nhưng 謂vị 鏡kính 喻dụ 未vị 親thân 一nhất 何hà 妄vọng 想tưởng 。
辨biện 曰viết 今kim 謂vị 全toàn 指chỉ 實thật 相tướng 以dĩ 為vi 鏡kính 明minh 不bất 妨phương 云vân 鏡kính 明minh 本bổn 無vô 十thập 界giới 以dĩ 對đối 像tượng 故cố 故cố 有hữu 十thập 界giới 性tánh 本bổn 無vô 相tướng 以dĩ 即tức 脩tu 故cố 故cố 性tánh 有hữu 相tương/tướng 性tánh 雖tuy 云vân 無vô 乃nãi 無vô 染nhiễm 礫lịch 以dĩ 即tức 脩tu 故cố 相tương/tướng 相tương/tướng 宛uyển 然nhiên 四tứ 明minh 所sở 以dĩ 本bổn 末mạt 俱câu 有hữu 相tương/tướng 者giả 修tu 性tánh 一nhất 體thể 體thể 相tướng 即tức 故cố 以dĩ 此thử 之chi 法pháp 取thủ 鏡kính 為ví 喻dụ 其kỳ 喻dụ 泯mẫn 齊tề 何hà 也dã 脩tu 性tánh 二nhị 俱câu 有hữu 相tương/tướng 既ký 約ước 一nhất 體thể 相tướng 即tức 而nhi 說thuyết 當đương 知tri 鏡kính 喻dụ 須tu 取thủ 同đồng 時thời 明minh 像tượng 同đồng 時thời 脩tu 性tánh 一nhất 體thể 雖tuy 像tượng 非phi 明minh 而nhi 不bất 現hiện 明minh 非phi 像tượng 而nhi 無vô 相tướng 此thử 屬thuộc 異dị 時thời 圓viên 頓đốn 教giáo 旨chỉ 不bất 取thủ 異dị 時thời 若nhược 取thủ 異dị 時thời 非phi 今kim 所sở 用dụng 然nhiên 此thử 喻dụ 非phi 獨độc 岳nhạc 師sư 不bất 曉hiểu 只chỉ 四tứ 明minh 宗tông 下hạ 多đa 云vân 難nan 會hội 。
書thư 曰viết 須tu 解giải 自tự 行hành 唯duy 在tại 空không 中trung 化hóa 他tha 三tam 千thiên 赴phó 物vật 智trí 者giả 云vân 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 一nhất 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 況huống 三tam 千thiên 法pháp 世thế 諦đế 中trung 一nhất 心tâm 尚thượng 具cụ 無vô 量lượng 法pháp 況huống 三tam 千thiên 耶da 荊kinh 谿khê 云vân 三tam 千thiên 世thế 間gian 皆giai 名danh 共cộng 道đạo 不bất 離ly 空không 中trung 方phương 名danh 佛Phật 道Đạo 如như 是thị 。 明minh 文văn 甚thậm 好hảo/hiếu 研nghiên 詳tường 。
辨biện 曰viết 四tứ 明minh 嶽nhạc 師sư 各các 據cứ 數số 文văn 後hậu 學học 不bất 決quyết 恣tứ 情tình 取thủ 舍xá 越việt 百bách 餘dư 年niên 尚thượng 勞lao 分phần/phân 辨biện 嶽nhạc 師sư 專chuyên 守thủ 如như 上thượng 二nhị 文văn 可khả 以dĩ 盡tận 見kiến 胸hung 中trung 不bất 明minh 諸chư 一Nhất 乘Thừa 經kinh 凡phàm 言ngôn 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 為vi 何hà 等đẳng 語ngữ 學học 者giả 應ưng 知tri 是thị 遣khiển 著trước 語ngữ 豈khởi 同đồng 灰hôi 斷đoạn 滅diệt 色sắc 入nhập 空không 荊kinh 谿khê 以dĩ 經kinh 非phi 道đạo 是thị 三tam 千thiên 者giả 乃nãi 點điểm 化hóa 法pháp 九cửu 界giới 三tam 道đạo 即tức 佛Phật 界giới 三tam 德đức 一nhất 一nhất 互hỗ 具cụ 互hỗ 融dung 成thành 三tam 千thiên 法pháp 三tam 千thiên 世thế 間gian 皆giai 名danh 非phi 道đạo 點điểm 即tức 具cụ 也dã 不bất 知tri 岳nhạc 師sư 欲dục 以dĩ 三tam 千thiên 置trí 之chi 何hà 地địa 豈khởi 有hữu 空không 中trung 之chi 外ngoại 自tự 成thành 三tam 千thiên 猶do 待đãi 即tức 空không 中trung 耶da 諸chư 文văn 凡phàm 言ngôn 三tam 千thiên 即tức 空không 即tức 中trung 者giả 點điểm 事sự 理lý 一nhất 體thể 相tướng 即tức 也dã 三tam 千thiên 即tức 空không 假giả 中trung 者giả 點điểm 境cảnh 觀quán 一nhất 體thể 相tướng 即tức 也dã 詳tường 夫phu 岳nhạc 師sư 見kiến 解giải 拆# 圓viên 三tam 諦đế 分phần/phân 對đối 有hữu 無vô 初sơ 學học 一nhất 往vãng 易dị 曉hiểu 便tiện 於ư 四tứ 明minh 之chi 學học 或hoặc 歎thán 為vi 歎thán 或hoặc 謗báng 為vi 非phi 縱túng/tung 專chuyên 守thủ 如như 上thượng 二nhị 文văn 且thả 三tam 千thiên 即tức 空không 三tam 千thiên 即tức 假giả 三tam 千thiên 即tức 中trung 又hựu 三tam 千thiên 並tịnh 常thường 俱câu 體thể 俱câu 用dụng 之chi 文văn 直trực 如như 何hà 消tiêu 予# 於ư 山sơn 家gia 一nhất 念niệm 三tam 千thiên 苦khổ 心tâm 四tứ 明minh 之chi 學học 二nhị 十thập 餘dư 年niên 。 矣hĩ 茲tư 因nhân 山sơn 居cư 讀đọc 岳nhạc 師sư 與dữ 廣quảng 智trí 書thư 又hựu 見kiến 廣quảng 智trí 答đáp 書thư 迃# 而nhi 且thả 疎sơ 輙triếp 為vi 略lược 辯biện 大đại 體thể 而nhi 已dĩ 岳nhạc 師sư 更cánh 有hữu 所sở 涉thiệp 文văn 義nghĩa 若nhược 得đắc 大đại 體thể 不bất 勞lao 餘dư 刀đao 與dữ 我ngã 同đồng 志chí 者giả 幸hạnh 詳tường 覽lãm 焉yên 。
山Sơn 家Gia 義Nghĩa 菀# 卷quyển 上thượng