廣Quảng 釋Thích 菩Bồ 提Đề 心Tâm 論Luận
Quyển 2
蓮Liên 華Hoa 戒Giới 菩Bồ 薩Tát 造Tạo 宋Tống 施Thí 護Hộ 譯Dịch
廣Quảng 釋Thích 菩Bồ 提Đề 心Tâm 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị
蓮liên 華hoa 戒giới 菩Bồ 薩Tát 造tạo
西tây 天thiên 譯dịch 經kinh 三Tam 藏Tạng 。 傳truyền 法pháp 大đại 師sư 施thí 護hộ 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
復phục 次thứ 此thử 中trung 如như 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 。 成thành 佛Phật 經kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 智trí 智trí 。 悲bi 心tâm 為vi 根căn 本bổn 。 從tùng 悲bi 發phát 生sanh 。 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 然nhiên 後hậu 起khởi 諸chư 方phương 便tiện 。 是thị 故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 常thường 行hành 此thử 二nhị 種chủng 。 所sở 有hữu 施thí 等đẳng 方phương 便tiện 現hiện 身thân 現hiện 土thổ/độ 。 眷quyến 屬thuộc 色sắc 相tướng 廣quảng 大đại 果quả 報báo 。 二nhị 種chủng 攝nhiếp 故cố 悉tất 得đắc 成thành 就tựu 。 如như 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 為vì 令linh 一nhất 切thiết 。 起khởi 於ư 正chánh 慧tuệ 。 普phổ 能năng 斷đoạn 除trừ 諸chư 顛điên 倒đảo 故cố 。 又hựu 復phục 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 為vi 由do 生sanh 死tử 起khởi 顛điên 倒đảo 故cố 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 成thành 就tựu 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 復phục 當đương 知tri 。 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 自tự 相tương/tướng 所sở 行hành 。 應ưng 當đương 遠viễn 離ly 。 共cộng 相tương 毀hủy 謗báng 二nhị 邊biên 。 離ly 二nhị 邊biên 故cố 。 中trung 間gian 所sở 行hành 即tức 得đắc 無vô 礙ngại 。 所sở 言ngôn 共cộng 相tương 毀hủy 謗báng 邊biên 者giả 。 謂vị 慧tuệ 離ly 共cộng 相tương 邊biên 。 方phương 便tiện 離ly 毀hủy 謗báng 邊biên 。 此thử 中trung 如như 是thị 。 如như 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 言ngôn 。 若nhược 諸chư 相tướng 好hảo/hiếu 色sắc 身thân 具cụ 足túc 。 即tức 能năng 令linh 觀quán 者giả 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 於ư 三tam 昧muội 中trung 。 觀quán 法Pháp 身thân 者giả 。 即tức 不bất 能năng 令linh 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。
復phục 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 生sanh 諸chư 如Như 來Lai 。 能năng 令linh 他tha 起khởi 清thanh 淨tịnh 信tín 解giải 。 如như 是thị 應ưng 知tri 。 又hựu 復phục 有hữu 言ngôn 。 如như 世thế 間gian 法pháp 應ưng 當đương 了liễu 知tri 。 法Pháp 尚thượng 應ưng 捨xả 。 何hà 況huống 非phi 法pháp 。 離ly 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 彼bỉ 諸chư 顛điên 倒đảo 取thủ 著trước 心tâm 斷đoạn 。 由do 彼bỉ 斷đoạn 已dĩ 此thử 說thuyết 。 是thị 為vi 真chân 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 不bất 應ưng 於ư 彼bỉ 。 所sở 作tác 事sự 中trung 。 而nhi 起khởi 決quyết 定định 實thật 依y 止chỉ 心tâm 。 亦diệc 如như 有hữu 說thuyết 。 一nhất 切thiết 法pháp 中trung 。 亦diệc 不bất 可khả 取thủ 。 亦diệc 不bất 可khả 捨xả 。 彼bỉ 取thủ 捨xả 法pháp 不bất 可khả 得đắc 故cố 。
或hoặc 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 施thí 等đẳng 諸chư 行hành 感cảm 生sanh 死tử 果quả 。 此thử 中trung 云vân 何hà 。 謂vị 離ly 於ư 慧tuệ 而nhi 行hành 施thí 等đẳng 。 得đắc 少thiểu 分phần 善thiện 以dĩ 為vi 喜hỷ 足túc 。 起khởi 勇dũng 悍hãn 心tâm 。 復phục 作tác 增tăng 上thượng 勝thắng 善thiện 根căn 想tưởng 。
如như 維Duy 摩Ma 詰Cật 經kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 。 應ưng 與dữ 慧tuệ 及cập 方phương 便tiện 二nhị 種chủng 俱câu 行hành 。 施thí 等đẳng 諸chư 行hành 若nhược 為vi 慧tuệ 所sở 攝nhiếp 。 即tức 得đắc 名danh 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 名danh 異dị 此thử 即tức 非phi 施thí 等đẳng 清thanh 淨tịnh 。
此thử 中trung 當đương 知tri 。 若nhược 住trụ 三tam 摩ma 地địa 。 能năng 生sanh 起khởi 諸chư 慧tuệ 。 加gia 行hành 專chuyên 注chú 總tổng 彼bỉ 所sở 作tác 。 謂vị 由do 先tiên 起khởi 。 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 以dĩ 本bổn 宗tông 義nghĩa 而nhi 正chánh 攝nhiếp 持trì 。 然nhiên 後hậu 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 乃nãi 得đắc 生sanh 起khởi 。 於ư 是thị 思tư 慧tuệ 中trung 觀quán 察sát 如như 實thật 義nghĩa 。 彼bỉ 所sở 觀quán 察sát 。 決quyết 定định 真chân 實thật 。 無vô 別biệt 邪tà 妄vọng 不bất 實thật 顛điên 倒đảo 。 如như 是thị 觀quán 故cố 疑nghi 惑hoặc 止chỉ 息tức 。 正chánh 智trí 出xuất 生sanh 如như 理lý 正chánh 修tu 。 如như 佛Phật 樹thụ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 說thuyết 無vô 我ngã 法pháp 。 是thị 中trung 應ưng 當đương 思tư 惟duy 觀quán 察sát 。 必tất 有hữu 正chánh 因nhân 得đắc 涅Niết 槃Bàn 果quả 。 異dị 此thử 皆giai 是thị 外ngoại 道đạo 常thường 因nhân 分phân 別biệt 。 非phi 為vi 寂tịch 靜tĩnh 。 是thị 故cố 雜tạp 阿a 含hàm 等đẳng 說thuyết 。 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 中trung 如như 理lý 伺tứ 察sát 已dĩ 。 應ưng 觀quán 諸chư 物vật 有hữu 實thật 自tự 相tương/tướng 。 而nhi 彼bỉ 自tự 相tương 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 即tức 無vô 有hữu 生sanh 。 如như 是thị 阿a 含hàm 中trung 所sở 說thuyết 決quyết 定định 相tương 應ứng 。
如như 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 說thuyết 。 無vô 生sanh 真chân 實thật 不bất 實thật 謂vị 別biệt 異dị 法pháp 。 如như 是thị 等đẳng 皆giai 隨tùy 順thuận 勝thắng 義nghĩa 諦đế 無vô 生sanh 。 此thử 說thuyết 真chân 實thật 。 又hựu 勝thắng 義nghĩa 無vô 生sanh 即tức 非phi 無vô 生sanh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 所sở 行hành 。 皆giai 過quá 去khứ 性tánh 。 此thử 中trung 又hựu 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 生sanh 滅diệt 二nhị 法pháp 畢tất 竟cánh 皆giai 是thị 世thế 間gian 取thủ 著trước 。 是thị 故cố 佛Phật 大đại 悲bi 者giả 。 為vi 欲dục 警cảnh 悟ngộ 世thế 間gian 捨xả 諸chư 所sở 行hành 。 說thuyết 生sanh 滅diệt 等đẳng 畢tất 竟cánh 無vô 有hữu 。 少thiểu 法pháp 可khả 生sanh 。
又hựu 聖thánh 法pháp 集tập 經kinh 說thuyết 。 云vân 何hà 生sanh 云vân 何hà 滅diệt 。 答đáp 無vô 生sanh 名danh 生sanh 無vô 滅diệt 名danh 滅diệt 。 此thử 中trung 又hựu 言ngôn 。 阿a 字tự 門môn 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 離ly 生sanh 滅diệt 。 是thị 即tức 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 自tự 性tánh 門môn 。 自tự 性tánh 空không 所sở 成thành 。
聖thánh 二nhị 諦đế 經kinh 說thuyết 。 若nhược 無vô 生sanh 平bình 等đẳng 。 即tức 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 平bình 等đẳng 。
般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 經kinh 說thuyết 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 色sắc 色sắc 自tự 性tánh 空không 。 乃nãi 至chí 識thức 識thức 自tự 性tánh 空không 。 自tự 相tương/tướng 空không 所sở 成thành 。 象tượng 腋dịch 經kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 可khả 得đắc 生sanh 。 於ư 無vô 生sanh 性tánh 中trung 。 愚ngu 者giả 執chấp 有hữu 其kỳ 生sanh 。
父phụ 子tử 合hợp 集tập 經kinh 說thuyết 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 平bình 等đẳng 。 三tam 世thế 亦diệc 平bình 等đẳng 。 過quá 去khứ 一nhất 切thiết 。 法pháp 自tự 性tánh 離ly 。 乃nãi 至chí 現hiện 在tại 一nhất 切thiết 。 法pháp 亦diệc 自tự 性tánh 離ly 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 彼bỉ 阿a 含hàm 中trung 相tương 應ứng 堅kiên 固cố 之chi 義nghĩa 應ưng 當đương 伺tứ 察sát 。 異dị 此thử 有hữu 因nhân 即tức 不bất 能năng 成thành 。 此thử 中trung 如như 理lý 決quyết 定định 伺tứ 察sát 已dĩ 。 要yếu 略lược 說thuyết 者giả 。 謂vị 諸chư 生sanh 性tánh 或hoặc 說thuyết 有hữu 因nhân 或hoặc 說thuyết 無vô 因nhân 。 如như 實thật 當đương 知tri 。 非phi 彼bỉ 有hữu 因nhân 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 若nhược 捨xả 因nhân 性tánh 。 此thử 差sai 別biệt 性tánh 或hoặc 有hữu 實thật 顯hiển 示thị 。 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 。 若nhược 法pháp 生sanh 時thời 乃nãi 一nhất 切thiết 性tánh 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 云vân 何hà 非phi 有hữu 。 彼bỉ 無vô 性tánh 時thời 或hoặc 無vô 差sai 別biệt 。 於ư 生sanh 時thời 中trung 亦diệc 非phi 有hữu 得đắc 。 非phi 彼bỉ 有hữu 因nhân 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 彼bỉ 非phi 無vô 因nhân 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 亦diệc 非phi 有hữu 因nhân 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 若nhược 計kế 有hữu 我ngã 。 即tức 是thị 外ngoại 道đạo 常thường 因nhân 起khởi 執chấp 。 彼bỉ 無vô 性tánh 得đắc 生sanh 。 能năng 起khởi 諸chư 行hành 。 而nhi 為vi 顯hiển 示thị 。 壞hoại 諸chư 因nhân 性tánh 何hà 能năng 生sanh 起khởi 諸chư 行hành 。 不bất 如như 理lý 捨xả 故cố 。 又hựu 非phi 外ngoại 道đạo 所sở 執chấp 我ngã 等đẳng 自tự 有hữu 力lực 能năng 。 於ư 他tha 別biệt 法pháp 得đắc 不bất 捨xả 性tánh 。 既ký 執chấp 常thường 性tánh 不bất 能năng 於ư 他tha 。 作tác 義nghĩa 利lợi 事sự 。 若nhược 無vô 義nghĩa 利lợi 背bối/bội 相tương 應ứng 法pháp 。 此thử 中trung 如như 是thị 當đương 知tri 。 所sở 執chấp 我ngã 等đẳng 一nhất 切thiết 力lực 能năng 。 畢tất 竟cánh 皆giai 空không 。 如như 石thạch 女nữ 兒nhi 。 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 。 於ư 所sở 作tác 事sự 中trung 。 不bất 能năng 成thành 就tựu 彼bỉ 等đẳng 。 設thiết 有hữu 所sở 作tác 。 無vô 實thật 力lực 能năng 。 若nhược 非phi 所sở 作tác 又hựu 非phi 和hòa 合hợp 。 又hựu 如như 一nhất 切thiết 。 事sự 隨tùy 有hữu 作tác 。 生sanh 已dĩ 後hậu 時thời 決quyết 定định 。 若nhược 有hữu 力lực 能năng 即tức 彼bỉ 力lực 能năng 。 自tự 性tánh 隨tùy 轉chuyển 乃nãi 如như 前tiền 說thuyết 。 所sở 起khởi 作tác 事sự 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 或hoặc 不bất 隨tùy 轉chuyển 。 亦diệc 如như 前tiền 說thuyết 。 彼bỉ 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 常thường 因nhân 性tánh 定định 不bất 和hòa 合hợp 。 是thị 故cố 諸chư 無vô 常thường 中trung 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 可khả 得đắc 。
此thử 中trung 意ý 者giả 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。
復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 不bất 實thật 共cộng 相tương 者giả 。 所sở 謂vị 虛hư 空không 。 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 無vô 作tác 者giả 。 無vô 性tánh 無vô 取thủ 者giả 共cộng 相tương 。 是thị 故cố 無vô 常thường 等đẳng 。 生sanh 此thử 不bất 和hòa 合hợp 而nhi 亦diệc 非phi 無vô 常thường 。 如như 過quá 去khứ 未vị 來lai 。 二nhị 事sự 性tánh 中trung 。 亦diệc 非phi 有hữu 生sanh 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 彼bỉ 無vô 和hòa 合hợp 因nhân 性tánh 隨tùy 轉chuyển 。 若nhược 同đồng 時thời 生sanh 有hữu 所sở 相tương 應ứng 。 亦diệc 非phi 同đồng 時thời 因nhân 所sở 作tác 自tự 性tánh 事sự 得đắc 決quyết 定định 。 彼bỉ 同đồng 時thời 觀quán 亦diệc 無vô 所sở 成thành 性tánh 。 或hoặc 異dị 時thời 觀quán 亦diệc 非phi 異dị 時thời 。 若nhược 於ư 時thời 中trung 緣duyên 中trung 觀quán 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 不bất 生sanh 不bất 實thật 。 過quá 去khứ 若nhược 生sanh 有hữu 所sở 和hòa 合hợp 。 而nhi 亦diệc 非phi 緣duyên 亦diệc 非phi 有hữu 生sanh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 我ngã 而nhi 亦diệc 無vô 緣duyên 。 又hựu 非phi 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 一nhất 切thiết 剎sát 那na 隨tùy 入nhập 。 劫kiếp 與dữ 剎sát 那na 。 分phần/phân 量lượng 而nhi 不bất 和hòa 合hợp 。 如như 諸chư 微vi 塵trần 合hợp 集tập 摶đoàn 聚tụ 。 是thị 中trung 亦diệc 無vô 極cực 微vi 量lượng 我ngã 而nhi 得đắc 和hòa 合hợp 。 如như 是thị 一nhất 聚tụ 一nhất 分phần/phân 中trung 。 彼bỉ 剎sát 那na 蘊uẩn 聚tụ 性tánh 不bất 和hòa 合hợp 。 自tự 不bất 得đắc 生sanh 亦diệc 無vô 因nhân 分phần/phân 。 若nhược 於ư 是thị 中trung 。 取thủ 彼bỉ 分phần/phân 性tánh 。 即tức 自tự 我ngã 所sở 作tác 相tương 違vi 亦diệc 無vô 二nhị 種chủng 。 若nhược 有hữu 二nhị 分phần 性tánh 即tức 二nhị 種chủng 過quá 失thất 隨tùy 著trước 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 世thế 俗tục 所sở 生sanh 有hữu 所sở 得đắc 性tánh 。 於ư 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 中trung 而nhi 實thật 無vô 生sanh 。 此thử 說thuyết 不bất 與dữ 阿a 含hàm 等đẳng 相tương 違vi 。
如như 佛Phật 所sở 言ngôn 。 諸chư 有hữu 生sanh 性tánh 皆giai 謂vị 世thế 俗tục 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 生sanh 無vô 自tự 性tánh 。 無vô 自tự 性tánh 中trung 若nhược 起khởi 疑nghi 惑hoặc 。 彼bỉ 即tức 實thật 起khởi 。 世thế 俗tục 之chi 意ý 。 所sở 說thuyết 如như 理lý 。 是thị 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 真chân 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 世thế 稻đạo 稈# 等đẳng 。 自tự 性tánh 他tha 性tánh 於ư 二nhị 種chủng 中trung 說thuyết 無vô 因nhân 生sanh 。 是thị 義nghĩa 當đương 止chỉ 。 此thử 中trung 宜nghi 應ưng 如như 理lý 伺tứ 察sát 。 若nhược 色sắc 無vô 色sắc 。 彼bỉ 之chi 二nhị 性tánh 如như 瓶bình 器khí 等đẳng 。 彼bỉ 極cực 微vi 量lượng 不bất 壞hoại 色sắc 性tánh 。 於ư 前tiền 分phần/phân 位vị 而nhi 非phi 一nhất 性tánh 。 前tiền 分phần/phân 位vị 中trung 若nhược 有hữu 所sở 壞hoại 彼bỉ 即tức 不bất 成thành 。 又hựu 非phi 極cực 微vi 聚tụ 。 中trung 有hữu 一nhất 性tánh 多đa 性tánh 。 彼bỉ 一nhất 多đa 性tánh 離ly 云vân 何hà 有hữu 自tự 性tánh 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 此thử 即tức 勝thắng 義nghĩa 。 如như 夢mộng 中trung 所sở 得đắc 色sắc 相tướng 色sắc 性tánh 。 其kỳ 義nghĩa 應ưng 知tri 此thử 即tức 佛Phật 所sở 說thuyết 。
如như 楞lăng 伽già 經kinh 說thuyết 。
復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 。 譬thí 一nhất 大đại 象tượng 破phá 如như 微vi 塵trần 。 於ư 是thị 微vi 塵trần 相tương/tướng 中trung 。 如như 理lý 伺tứ 察sát 彼bỉ 之chi 色sắc 性tánh 實thật 無vô 自tự 性tánh 。 又hựu 如như 色sắc 蘊uẩn 中trung 青thanh 等đẳng 諸chư 色sắc 。 彼bỉ 有hữu 對đối 礙ngại 而nhi 無vô 自tự 性tánh 。 如như 是thị 畢tất 竟cánh 識thức 外ngoại 非phi 色sắc 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。
如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 外ngoại 無vô 諸chư 色sắc 自tự 心tâm 所sở 現hiện 。 彼bỉ 外ngoại 青thanh 等đẳng 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 實thật 無vô 對đối 礙ngại 。 而nhi 取thủ 捨xả 相tương/tướng 亦diệc 無vô 對đối 礙ngại 。 非phi 一nhất 性tánh 相tướng 應ưng 。 亦diệc 非phi 多đa 性tánh 相tướng 應ưng 。 一nhất 多đa 相tương 違vi 云vân 何hà 非phi 一nhất 性tánh 。 以dĩ 一nhất 聚tụ 色sắc 性tánh 故cố 。 非phi 一nhất 生sanh 非phi 多đa 性tánh 者giả 。 其kỳ 義nghĩa 應ưng 知tri 。 此thử 中trung 伺tứ 察sát 。 諸chư 有hữu 色sắc 相tướng 。 自tự 體thể 不bất 實thật 故cố 無vô 對đối 礙ngại 。 彼bỉ 識thức 亦diệc 不bất 實thật 。 何hà 以dĩ 故cố 識thức 自tự 相tương 離ly 。 非phi 說thuyết 彼bỉ 色sắc 離ly 識thức 而nhi 有hữu 。 又hựu 復phục 識thức 之chi 自tự 相tương/tướng 種chủng 種chủng 不bất 實thật 。 由do 如như 是thị 故cố 。 說thuyết 識thức 不bất 實thật 。 是thị 故cố 佛Phật 說thuyết 。 識thức 如như 幻huyễn 士sĩ 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 若nhược 一nhất 性tánh 若nhược 多đa 性tánh 是thị 性tánh 皆giai 空không 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 中trung 一nhất 切thiết 性tánh 不bất 實thật 此thử 義nghĩa 決quyết 定định 。
又hựu 如như 楞lăng 伽già 經kinh 說thuyết 。 譬thí 如như 鏡kính 中trung 所sở 見kiến 之chi 像tượng 。 非phi 一nhất 性tánh 非phi 異dị 性tánh 。 如như 是thị 觀quan 時thời 。 是thị 性tánh 非phi 有hữu 。 何hà 以dĩ 故cố 一nhất 異dị 性tánh 離ly 故cố 。 一nhất 異dị 性tánh 不bất 著trước 故cố 。 或hoặc 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 智trí 者giả 觀quán 自tự 性tánh 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 此thử 中trung 不bất 可khả 顯hiển 說thuyết 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 諸chư 有hữu 所sở 說thuyết 。 如như 理lý 伺tứ 察sát 。 是thị 為vi 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 決quyết 定định 如như 實thật 。 是thị 義nghĩa 成thành 就tựu 由do 此thử 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 當đương 得đắc 生sanh 起khởi 。 若nhược 無vô 聞văn 等đẳng 修tu 慧tuệ 不bất 成thành 。
如như 寶bảo 雲vân 經kinh 說thuyết 。 諸chư 正chánh 行hạnh 者giả 有hữu 智trí 光quang 明minh 。 出xuất 生sanh 中trung 間gian 彼bỉ 正chánh 不bất 壞hoại 。 由do 智trí 出xuất 生sanh 諸chư 所sở 修tu 作tác 出xuất 生sanh 成thành 就tựu 。 譬thí 如như 地địa 中trung 不bất 淨tịnh 遍biến 滿mãn 。 諸chư 有hữu 所sở 生sanh 云vân 何hà 能năng 生sanh 。 諸chư 修tu 亦diệc 然nhiên 。 明minh 了liễu 智trí 果quả 真chân 實thật 性tánh 中trung 如như 理lý 出xuất 理lý 。
如như 三tam 摩ma 地địa 王vương 經kinh 說thuyết 。 若nhược 有hữu 人nhân 起khởi 多đa 種chủng 尋tầm 求cầu 。 而nhi 所sở 起khởi 心tâm 有hữu 著trước 有hữu 依y 止chỉ 。 是thị 故cố 若nhược 欲dục 證chứng 彼bỉ 真chân 實thật 修tu 慧tuệ 者giả 。 應ưng 當đương 最tối 初sơ 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 相tương 應ứng 勝thắng 法Pháp 。 令linh 心tâm 安an 住trụ 。 猶do 如như 止chỉ 水thủy 。 若nhược 心tâm 有hữu 動động 非phi 奢xa 摩ma 他tha 。 不bất 能năng 攝nhiếp 持trì 而nhi 住trụ 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 住trụ 等Đẳng 引Dẫn 心tâm 。 能năng 如như 實thật 知tri 。 若nhược 散tán 心tâm 位vị 非phi 此thử 相tương 應ứng 。 是thị 故cố 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 時thời 。 諸chư 所sở 得đắc 諸chư 所sở 欲dục 。 當đương 住trụ 平bình 等đẳng 捨xả 。 體thể 中trung 苦khổ 等đẳng 而nhi 悉tất 除trừ 遣khiển 。 安an 住trụ 淨tịnh 戒giới 。 發phát 起khởi 精tinh 進tấn 。 速tốc 得đắc 成thành 就tựu 。 此thử 中trung 如như 是thị 。
如như 和hòa 合hợp 解giải 脫thoát 經kinh 說thuyết 。 先tiên 修tu 施thí 等đẳng 勝thắng 上thượng 之chi 行hành 。 次thứ 復phục 修tu 持trì 淨tịnh 戒giới 。 然nhiên 後hậu 住trụ 於ư 奢Xa 摩Ma 他Tha 行hành 。 若nhược 欲dục 住trụ 是thị 奢Xa 摩Ma 他Tha 者giả 。 隨tùy 諸chư 分phần 位vị 。 於ư 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 等đẳng 先tiên 當đương 歸quy 命mạng 懺sám 悔hối 隨tùy 喜hỷ 。 次thứ 應ưng 起khởi 大đại 悲bi 。 心tâm 普phổ 盡tận 世thế 間gian 生sanh 救cứu 度độ 想tưởng 。 於ư 安an 隱ẩn 座tòa 中trung 。 加gia 趺phu 而nhi 坐tọa 。 直trực 身thân 端đoan 住trụ 現hiện 前tiền 正chánh 念niệm 。 引dẫn 發phát 三tam 摩ma 地địa 。 現hiện 前tiền 相tương 應ứng 。 從tùng 初sơ 專chuyên 注chú 如như 應ưng 觀quán 察sát 。 乃nãi 至chí 多đa 種chủng 所sở 緣duyên 等đẳng 事sự 。 普phổ 盡tận 收thu 攝nhiếp 繫hệ 心tâm 靜tĩnh 住trụ 。
復phục 次thứ 總tổng 略lược 。 色sắc 無vô 色sắc 二nhị 種chủng 中trung 。 應ưng 當đương 捨xả 離ly 。 散tán 亂loạn 過quá 失thất 。 總tổng 彼bỉ 相tương 應ứng 所sở 緣duyên 起khởi 勝thắng 作tác 意ý 。 乃nãi 至chí 蘊uẩn 處xứ 界giới 一nhất 切thiết 事sự 等đẳng 。 悉tất 不bất 分phân 別biệt 即tức 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 所sở 有hữu 廣quảng 說thuyết 諸chư 。 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 。 如như 和hòa 合hợp 解giải 脫thoát 經kinh 第đệ 十thập 八bát 相tương 應ứng 分phần/phân 。
所sở 有hữu 世Thế 尊Tôn 攝nhiếp 有hữu 情tình 事sự 。 色sắc 等đẳng 分phân 別biệt 及cập 一nhất 切thiết 事sự 分phân 別biệt 。 略lược 中trung 廣quảng 行hành 相tương/tướng 。 如như 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 等đẳng 說thuyết 。
此thử 中trung 意ý 者giả 於ư 彼bỉ 等đẳng 事sự 。 觀quán 已dĩ 離ly 過quá 而nhi 悉tất 收thu 攝nhiếp 。 令linh 心tâm 相tương 續tục 勝thắng 進tiến 增tăng 修tu 。 若nhược 或hoặc 心tâm 生sanh 貪tham 等đẳng 。
爾nhĩ 時thời 應ưng 作tác 不bất 淨tịnh 等đẳng 觀quán 。 得đắc 止chỉ 息tức 已dĩ 。 又hựu 復phục 過quá 前tiền 起khởi 勝thắng 進tiến 心tâm 。 此thử 不bất 淨tịnh 等đẳng 觀quán 思tư 有hữu 行hành 相tương/tướng 。 恐khủng 繁phồn 且thả 止chỉ 。 若nhược 或hoặc 彼bỉ 心tâm 不bất 能năng 勝thắng 進tiến 。 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 亦diệc 是thị 散tán 亂loạn 過quá 失thất 。
爾nhĩ 時thời 應ưng 觀quán 三tam 摩ma 地địa 所sở 有hữu 功công 德đức 。 起khởi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 即tức 能năng 止chỉ 息tức 非phi 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 時thời 昏hôn 沈trầm 睡thụy 眠miên 生sanh 起khởi 。 應ưng 觀quán 佛Phật 等đẳng 功công 德đức 勝thắng 喜hỷ 悅duyệt 事sự 。 彼bỉ 能năng 止chỉ 息tức 。
復phục 次thứ 如như 是thị 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 。 如như 應ưng 堅kiên 固cố 攝nhiếp 持trì 不bất 散tán 。 即tức 得đắc 相tương 應ứng 。 又hựu 復phục 若nhược 時thời 前tiền 心tâm 愛ái 樂nhạo 喜hỷ 悅duyệt 。 隨tùy 生sanh 後hậu 心tâm 高cao 舉cử 。
爾nhĩ 時thời 應ưng 作tác 無vô 常thường 等đẳng 觀quán 。 如như 是thị 總tổng 說thuyết 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 應ưng 使sử 心tâm 無vô 動động 作tác 。 專chuyên 注chú 靜tĩnh 住trụ 離ly 高cao 下hạ 法pháp 。 平bình 等đẳng 所sở 行hành 。 心tâm 得đắc 清thanh 淨tịnh 。 彼bỉ 發phát 悟ngộ 散tán 亂loạn 等đẳng 因nhân 而nhi 悉tất 棄khí 捨xả 。 若nhược 有hữu 真chân 實thật 發phát 悟ngộ 所sở 作tác 彼bỉ 心tâm 散tán 亂loạn 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 若nhược 無vô 動động 作tác 。 如như 是thị 乃nãi 得đắc 。 所sở 欲dục 所sở 行hành 勝thắng 定định 相tương 應ứng 。
爾nhĩ 時thời 當đương 知tri 奢xa 摩ma 他tha 成thành 。 如như 是thị 等đẳng 當đương 知tri 一nhất 切thiết 。 奢xa 摩ma 他tha 共cộng 相tương 。 謂vị 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 中trung 自tự 性tánh 。 彼bỉ 奢Xa 摩Ma 他Tha 所sở 緣duyên 。 決quyết 定định 如như 是thị 。 此thử 等đẳng 奢xa 摩ma 他tha 法pháp 。 佛Phật 於ư 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 等đẳng 經kinh 。
復phục 次thứ 當đương 知tri 。 修tu 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 有hữu 九cửu 種chủng 法pháp 。 一nhất 除trừ 。 二nhị 正chánh 除trừ 。 三tam 分phần/phân 位vị 除trừ 。 四tứ 近cận 除trừ 。 五ngũ 調điều 伏phục 。 六lục 止chỉ 。 七thất 近cận 止chỉ 。 八bát 一nhất 向hướng 所sở 作tác 。 九cửu 知tri 止chỉ 。 此thử 等đẳng 九cửu 種chủng 。 行hành 相tướng 云vân 何hà 。 謂vị 遍biến 此thử 九cửu 法pháp 是thị 即tức 名danh 除trừ 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 繫hệ 心tâm 是thị 為vi 遍biến 除trừ 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 相tương 續tục 而nhi 轉chuyển 。 是thị 分phần/phân 位vị 除trừ 。 散tán 亂loạn 現hiện 前tiền 而nhi 悉tất 摧tồi 伏phục 是thị 為vi 近cận 除trừ 。 散tán 亂loạn 離ly 已dĩ 。 又hựu 復phục 勝thắng 前tiền 。 遍biến 除trừ 所sở 緣duyên 是thị 為vi 調điều 伏phục 。 若nhược 愛ái 起khởi 時thời 伏phục 故cố 名danh 止chỉ 。 若nhược 散tán 亂loạn 過quá 失thất 現hiện 前tiền 不bất 起khởi 。 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 能năng 止chỉ 故cố 是thị 為vi 近cận 止chỉ 。 若nhược 昏hôn 沈trầm 睡thụy 眠miên 等đẳng 起khởi 時thời 。 速tốc 當đương 遣khiển 離ly 是thị 為vi 一nhất 向hướng 所sở 作tác 。 於ư 所sở 緣duyên 中trung 得đắc 無vô 動động 作tác 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 專chuyên 注chú 得đắc 相tương 應ứng 止chỉ 。 得đắc 彼bỉ 止chỉ 已dĩ 心tâm 住trụ 於ư 捨xả 。 是thị 為vi 知tri 止chỉ 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 如như 聖thánh 慈Từ 氏Thị 菩Bồ 薩Tát 所sở 說thuyết 。
又hựu 復phục 當đương 知tri 。 諸chư 修tu 一nhất 切thiết 三tam 摩ma 地địa 時thời 。 有hữu 六lục 種chủng 過quá 失thất 。 一nhất 懈giải 怠đãi 。 二nhị 所sở 緣duyên 忘vong 失thất 。 三tam 沈trầm 下hạ 。 四tứ 高cao 舉cử 。 五ngũ 無vô 發phát 悟ngộ 。 六lục 發phát 悟ngộ 。 此thử 六lục 過quá 失thất 生sanh 時thời 。 當đương 起khởi 八bát 種chủng 斷đoạn 行hành 對đối 治trị 。 何hà 等đẳng 為vi 八bát 。
一nhất 信tín 。 二nhị 欲dục 。 三tam 勤cần 。 四tứ 輕khinh 安an 。 五ngũ 念niệm 。 六lục 正chánh 知tri 。 七thất 思tư 。 八bát 捨xả 。 此thử 等đẳng 對đối 治trị 。 行hành 相tướng 云vân 何hà 。 謂vị 信tín 等đẳng 四tứ 法pháp 對đối 治trị 懈giải 怠đãi 。 此thử 中trung 意ý 者giả 。 以dĩ 三tam 摩ma 地địa 功công 德đức 中trung 。 要yếu 具cụ 增tăng 上thượng 正chánh 信tín 順thuận 相tương/tướng 。 彼bỉ 相tương 應ứng 者giả 起khởi 勝thắng 希hy 望vọng 。 於ư 希hy 望vọng 時thời 。 發phát 精tinh 進tấn 行hành 。 所sở 起khởi 精tinh 進tấn 。 身thân 心tâm 勇dũng 悍hãn 後hậu 得đắc 輕khinh 安an 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 念niệm 對đối 治trị 所sở 緣duyên 忘vong 失thất 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。 正chánh 知tri 對đối 治trị 沈trầm 下hạ 高cao 舉cử 。 謂vị 以dĩ 正chánh 知tri 起khởi 正chánh 觀quán 察sát 。 能năng 令linh 高cao 下hạ 二nhị 法pháp 止chỉ 息tức 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 思tư 對đối 治trị 無vô 發phát 悟ngộ 。 是thị 義nghĩa 應ưng 知tri 。 捨xả 對đối 治trị 發phát 悟ngộ 。 由do 前tiền 高cao 下hạ 得đắc 止chỉ 息tức 已dĩ 。 心tâm 住trụ 正chánh 直trực 即tức 無vô 發phát 悟ngộ 。 是thị 故cố 對đối 治trị 。 如như 是thị 八bát 斷đoạn 行hành 。 對đối 治trị 六lục 種chủng 過quá 失thất 已dĩ 。 所sở 有hữu 最tối 上thượng 三tam 摩ma 地địa 事sự 業nghiệp 即tức 得đắc 成thành 就tựu 。 神thần 足túc 功công 德đức 。 由do 此thử 而nhi 生sanh 。
如như 諸chư 經kinh 說thuyết 。 若nhược 具cụ 八bát 斷đoạn 行hành 。 即tức 能năng 發phát 起khởi 四tứ 種chủng 神thần 足túc 。 所sở 有hữu 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 勝thắng 上thượng 事sự 業nghiệp 得đắc 正chánh 相tương 應ứng 。 乃nãi 能năng 證chứng 入nhập 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 法Pháp 門môn 。 圓viên 滿mãn 一nhất 切thiết 。 最tối 勝thắng 功công 德đức 。
廣Quảng 釋Thích 菩Bồ 提Đề 心Tâm 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị