Pháp Hoa Nghĩa Sớ – Quyển 5

法Pháp 華Hoa 義Nghĩa 疏Sớ
Quyển 5
隋Tùy 吉Cát 藏Tạng 撰Soạn

法pháp 華hoa 義nghĩa 疏sớ/sơ 卷quyển 五ngũ

胡hồ 吉cát 藏tạng 撰soạn

譬Thí 喻Dụ 品Phẩm 第đệ 三tam

所sở 以dĩ 有hữu 此thử 品phẩm 來lai 者giả 。 斯tư 經Kinh 文văn 雖tuy 七thất 軸trục 。 宗tông 歸quy 平bình 等đẳng 大đại 慧tuệ 。 但đãn 入nhập 此thử 大đại 慧tuệ 有hữu 種chủng 種chủng 門môn 。 或hoặc 從tùng 法pháp 說thuyết 門môn 入nhập 。 或hoặc 從tùng 譬thí 說thuyết 門môn 入nhập 。 或hoặc 從tùng 亦diệc 法pháp 亦diệc 譬thí 門môn 入nhập 。 若nhược 因nhân 此thử 三tam 門môn 悟ngộ 入nhập 大đại 慧tuệ 。 則tắc 三tam 種chủng 是thị 門môn 。 若nhược 因nhân 此thử 三tam 門môn 不bất 得đắc 悟ngộ 入nhập 則tắc 三tam 種chủng 非phi 門môn 。 故cố 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

或hoặc 有hữu 服phục 甘cam 露lộ 。 壽thọ 命mạng 得đắc 長trường 存tồn 。 或hoặc 有hữu 服phục 甘cam 露lộ 。 傷thương 命mạng 而nhi 早tảo 夭yểu 。 無Vô 礙Ngại 智Trí 甘cam 露lộ 。 所sở 謂vị 大Đại 乘Thừa 典điển 。 如như 是thị 大Đại 乘Thừa 典điển 。 亦diệc 名danh 雜tạp 毒độc 藥dược 。

但đãn 上thượng 根căn 之chi 人nhân 。 聞văn 法Pháp 說thuyết 已dĩ 解giải 。 無vô 待đãi 譬thí 喻dụ 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 經Kinh 云vân 。

乃Nãi 為Vi 利Lợi 根Căn 人Nhân 說Thuyết 大Đại 乘Thừa 九Cửu 部Bộ 經Kinh 略Lược 於Ư 譬Thí 喻Dụ

即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 中trung 根căn 之chi 徒đồ 未vị 能năng 忘vong 言ngôn 領lãnh 法pháp 。 故cố 聞văn 法Pháp 說thuyết 不bất 解giải 。 而nhi 能năng 虛hư 心tâm 待đãi 譬thí 。 故cố 為vi 說thuyết 譬thí 喻dụ 。 又hựu 隨tùy 風phong 俗tục 演diễn 教giáo 不bất 同đồng 。 震chấn 旦đán 言ngôn 多đa 約ước 法pháp 。 天Thiên 竺Trúc 語ngữ 多đa 引dẫn 譬thí 類loại 。 昔tích 張trương 騫khiên 尋tầm 河hà 源nguyên 至chí 大đại 月nguyệt 氏thị 國quốc 。 見kiến 天Thiên 竺Trúc 使sử 來lai 。 而nhi 問vấn 之chi 曰viết 。

彼bỉ 土độ 風phong 俗tục 其kỳ 事sự 云vân 何hà 。 使sử 答đáp 曰viết 。

彼bỉ 國quốc 鬪đấu 則tắc 乘thừa 象tượng 。 言ngôn 多đa 引dẫn 譬thí 類loại 。 佛Phật 出xuất 天Thiên 竺Trúc 。 隨tùy 彼bỉ 風phong 俗tục 。 故cố 立lập 譬thí 喻dụ 也dã 。

問vấn 。

譬thí 與dữ 喻dụ 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。

經kinh 論luận 之chi 中trung 或hoặc 稱xưng 為vi 譬thí 或hoặc 稱xưng 為ví 喻dụ 。 故cố 知tri 譬thí 喻dụ 是thị 眼nhãn 目mục 異dị 名danh 。 亦diệc 得đắc 有hữu 異dị 義nghĩa 者giả 。 譬thí 者giả 類loại 也dã 。 喻dụ 者giả 曉hiểu 也dã 。 假giả 借tá 近cận 事sự 以dĩ 況huống 遠viễn 理lý 。 曉hiểu 諸chư 未vị 悟ngộ 謂vị 之chi 譬thí 喻dụ 。 《# 注chú 經kinh 》# 云vân 。

譬thí 以dĩ 標tiêu 事sự 言ngôn 心tâm 。 喻dụ 以dĩ 言ngôn 心tâm 及cập 事sự 。

也dã 。 但đãn 經kinh 論luận 之chi 內nội 有hữu 四tứ 句cú 不bất 同đồng 。

一nhất 。 假giả 近cận 喻dụ 遠viễn 。 如như 此thử 經Kinh 云vân 。

大đại 富phú 長trưởng 者giả 。 即tức 是thị 如Như 來Lai

二nhị 。 假giả 遠viễn 喻dụ 近cận 。 如như 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

譬thí 如như 涅Niết 槃Bàn 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 罪tội 亦diệc 如như 是thị 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。

三tam 。 以dĩ 近cận 喻dụ 近cận 。 如như 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

國quốc 無vô 鍮thâu 石thạch 。 譬thí 之chi 如như 金kim 。

四tứ 者giả 。 以dĩ 遠viễn 喻dụ 遠viễn 。 如như 《# 大đại 品phẩm 》# 明minh 云vân 何hà 如như 實thật 際tế 。 謂vị 如như 法Pháp 性tánh 。 以dĩ 法pháp 性tánh 喻dụ 實thật 際tế 也dã 。

問vấn 。

第đệ 二nhị 周chu 譬thí 喻dụ 說thuyết 既ký 名danh

譬thí 喻dụ 品phẩm

初sơ 周chu 就tựu 法pháp 說thuyết 應ưng 名danh 。

法pháp 說thuyết 品phẩm

初sơ 周chu 既ký 別biệt 題đề 。

方phương 便tiện 品phẩm

今kim 復phục 受thọ 何hà 名danh 耶da 。

答đáp 。

通thông 而nhi 為vi 論luận 互hỗ 現hiện 皆giai 得đắc 。 但đãn 上thượng 就tựu 別biệt 以dĩ 題đề 名danh 。 今kim 據cứ 通thông 以dĩ 標tiêu 目mục 。 所sở 言ngôn 別biệt 者giả 。 法pháp 說thuyết 語ngữ 通thông 。 方phương 便tiện 名danh 別biệt 。 故cố 從tùng 別biệt 為vi 稱xưng 。 今kim 言ngôn 譬thí 喻dụ 。 其kỳ 語ngữ 則tắc 通thông 。 故cố 從tùng 通thông 為vi 目mục 。 斯tư 則tắc 法pháp 喻dụ 雙song 舉cử 。 通thông 別biệt 互hỗ 題đề 也dã 。

問vấn 。

《# 大Đại 經Kinh 》# 云Vân

喻dụ 有hữu 八bát 種chủng

今kim 是thị 明minh 何hà 譬thí 耶da 。

答đáp 。

若nhược 前tiền 品phẩm 是thị 法pháp 。 今kim 譬thí 上thượng 法pháp 者giả 。 則tắc 先tiên 法pháp 後hậu 譬thí 。 謂vị 後hậu 喻dụ 也dã 。 若nhược 就tựu 此thử 品phẩm 而nhi 言ngôn 。 未vị 有hữu 法pháp 說thuyết 。 前tiền 明minh 於ư 譬thí 。 是thị 前tiền 喻dụ 也dã 。 又hựu 今kim 火hỏa 宅trạch 喻dụ 是thị 遍biến 喻dụ 也dã 。 八bát 種chủng 喻dụ 中trung 可khả 含hàm 三tam 也dã 。 但đãn 法pháp 譬thí 二nhị 名danh 。 其kỳ 義nghĩa 不bất 定định 。 人nhân 多đa 謂vị 譬thí 但đãn 為vi 事sự 。 法pháp 定định 是thị 理lý 。 此thử 實thật 不bất 然nhiên 。 《# 大đại 經kinh 》# 云vân 。

譬thí 如như 涅Niết 槃Bàn

則tắc 涅Niết 槃Bàn 為vi 譬thí 。

喻dụ 如như 金kim 剛cang

則tắc 金kim 剛cang 為vi 譬thí 。 故cố 知tri 法pháp 譬thí 之chi 名danh 義nghĩa 無vô 定định 也dã 。 以dĩ 不bất 定định 故cố 。 可khả 得đắc 法Pháp 以dĩ 為vi 譬thí 。 譬thí 以dĩ 為vi 法pháp 。 以dĩ 譬thí 為vi 法pháp 則tắc 法pháp 非phi 定định 法pháp 。 以dĩ 法pháp 為vi 譬thí 則tắc 譬thí 非phi 定định 譬thí 。 當đương 知tri 非phi 法pháp 非phi 譬thí 強cường/cưỡng 名danh 法pháp 譬thí 。 故cố 因nhân 此thử 法pháp 譬thí 為vì 令linh 眾chúng 生sanh 。 了liễu 悟ngộ 正Chánh 道Đạo 非phi 法pháp 非phi 譬thí 。 故cố 上thượng 文văn 言ngôn 。

是thị 法Pháp 不bất 可khả 示thị 。 言ngôn 辭từ 相tướng 寂tịch 滅diệt

寄ký 言ngôn 題đề 品phẩm 令linh 悟ngộ 無vô 言ngôn 。 故cố 云vân 。

譬thí 喻dụ 品phẩm

也dã 。 立lập 品phẩm 名danh 應ưng 從tùng 。

爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 今kim 無vô 復phục 疑nghi 悔hối 。

文văn 安an 之chi 。 而nhi 卷quyển 初sơ 身thân 子tử 領lãnh 解giải 如Như 來Lai 述thuật 成thành 及cập 與dữ 授thọ 記ký 。 此thử 之chi 三tam 章chương 未vị 是thị 譬thí 喻dụ 。 而nhi 忽hốt 在tại 此thử 立lập 品phẩm 名danh 者giả 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

上thượng 根căn 人nhân 領lãnh 解giải 。 望vọng 下hạ 立lập 。

信tín 解giải 品phẩm

應ưng 別biệt 立lập 品phẩm 名danh 。 但đãn 文văn 少thiểu 不bất 足túc 別biệt 題đề 。 故cố 寄ký 〈# 譬thí 喻dụ 品phẩm 〉# 初sơ 說thuyết 也dã 。 今kim 明minh 身thân 子tử 要yếu 由do 解giải 前tiền 法pháp 說thuyết 方phương 能năng 請thỉnh 後hậu 譬thí 喻dụ 。 故cố 後hậu 譬thí 由do 前tiền 領lãnh 法pháp 。 所sở 以dĩ 立lập 譬thí 喻dụ 品phẩm 在tại 領lãnh 解giải 之chi 初sơ 也dã 。

爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 此thử 是thị 法pháp 說thuyết 中trung 第đệ 二nhị 大đại 段đoạn 。 上thượng 根căn 人nhân 領lãnh 解giải 。 所sở 以dĩ 得đắc 領lãnh 解giải 者giả 。 以dĩ 教giáo 是thị 緣duyên 教giáo 。 故cố 言ngôn 教giáo 稱xưng 緣duyên 。 緣duyên 是thị 教giáo 緣duyên 。 故cố 言ngôn 緣duyên 稱xưng 教giáo 。 教giáo 稱xưng 緣duyên 故cố 。 應ứng 病bệnh 授thọ 藥dược 。 緣duyên 稱xưng 教giáo 故cố 如như 法Pháp 服phục 行hành 。 是thị 故cố 上thượng 根căn 即tức 便tiện 領lãnh 悟ngộ 也dã 。

問vấn 。

何hà 故cố 眾chúng 經kinh 得đắc 道Đạo 不bất 陣trận 領lãnh 悟ngộ 。 此thử 教giáo 受thọ 解giải 而nhi 自tự 敘tự 耶da 。

答đáp 。

為vi 是thị 義nghĩa 故cố 。 眾chúng 教giáo 不bất 同đồng 。 若nhược 須tu 一nhất 類loại 。 何hà 名danh 多đa 部bộ 。 又hựu 《# 法pháp 華hoa 》# 之chi 前tiền 大đại 小tiểu 分phần/phân 流lưu 。 《# 法pháp 華hoa 》# 之chi 後hậu 三tam 一nhất 已dĩ 會hội 。 此thử 經Kinh 既ký 是thị 大đại 小tiểu 交giao 際tế 。 反phản 三tam 之chi 始thỉ 。 歸quy 一nhất 之chi 初sơ 。 以dĩ 義nghĩa 難nạn/nan 明minh 。 故cố 須tu 述thuật 解giải 。 又hựu 小Tiểu 乘Thừa 之chi 人nhân 。 而nhi 信tín 大đại 法pháp 。 雖tuy 言ngôn 已dĩ 解giải 容dung 有hữu 僻tích 謬mậu 。 今kim 欲dục 自tự 陳trần 請thỉnh 佛Phật 印ấn 定định 。 故cố 須tu 述thuật 解giải 也dã 。 又hựu 自tự 陳trần 領lãnh 解giải 即tức 是thị 重trọng/trùng 敷phu 一Nhất 乘Thừa 。 使sử 守thủ 迷mê 之chi 徒đồ 因nhân 此thử 得đắc 曉hiểu 。 又hựu 若nhược 上thượng 根căn 人nhân 不bất 序tự 領lãnh 悟ngộ 。 則tắc 中trung 下hạ 之chi 流lưu 便tiện 謂vị 無vô 人nhân 得đắc 解giải 。 教giáo 便tiện 虛hư 設thiết 則tắc 望vọng 崖nhai 而nhi 退thoái 。 為vi 欲dục 誨hối 引dẫn 迷mê 情tình 故cố 須tu 述thuật 解giải 也dã 。 又hựu 佛Phật 上thượng 自tự 說thuyết 則tắc 是thị 大đại 人nhân 化hóa 小tiểu 人nhân 。 今kim 身thân 子tử 陳trần 悟ngộ 則tắc 是thị 小tiểu 人nhân 化hóa 小tiểu 人nhân 。 又hựu 上thượng 父phụ 化hóa 於ư 子tử 。 今kim 是thị 子tử 化hóa 子tử 。 以dĩ 義nghĩa 兼kiêm 二nhị 化hóa 。 故cố 取thủ 信tín 不bất 難nan 。 又hựu 是thị 大đại 人nhân 稟bẩm 大đại 教giáo 而nhi 悟ngộ 大đại 。 小tiểu 人nhân 稟bẩm 小tiểu 教giáo 而nhi 悟ngộ 小tiểu 。 此thử 皆giai 稱xưng 其kỳ 理lý 分phần/phân 不bất 足túc 述thuật 解giải 。 今kim 忽hốt 小tiểu 人nhân 悟ngộ 大đại 。 蓋cái 是thị 教giáo 所sở 希hy 聞văn 。 故cố 須tu 述thuật 解giải 。 若nhược 不bất 述thuật 解giải 。 容dung 言ngôn 小tiểu 人nhân 終chung 不bất 悟ngộ 大đại 。 無vô 得đắc 佛Phật 理lý 則tắc 還hoàn 同đồng 昔tích 經kinh 。 則tắc 今kim 教giáo 空không 設thiết 也dã 。 又hựu 自tự 述thuật 領lãnh 解giải 。 擊kích 彼bỉ 迷mê 徒đồ 。 令linh 守thủ 隅ngung 之chi 人nhân 專chuyên 情tình 自tự 策sách 。 伊y 既ký 已dĩ 解giải 我ngã 何hà 猶do 迷mê 。 為vì 是thị 因nhân 緣duyên 。 故cố 須tu 自tự 述thuật 也dã 。 又hựu 上thượng 品phẩm 末mạt 佛Phật 示thị 弘hoằng 經kinh 之chi 方phương 。 勸khuyến 上thượng 根căn 人nhân 秉bỉnh 解giải 傳truyền 化hóa 。 今kim 既ký 述thuật 解giải 。 則tắc 從tùng 佛Phật 前tiền 命mạng 也dã 。

就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 長trường/trưởng 行hành 。 次thứ 。 偈kệ 頌tụng 。 長trường/trưởng 行hành 又hựu 兩lưỡng 。

初sơ 。 經kinh 家gia 序tự 其kỳ 喜hỷ 敬kính 。 次thứ 。 發phát 言ngôn 自tự 述thuật 領lãnh 解giải 。 前tiền 有hữu 二nhị 句cú 。

一nhất 者giả 。 內nội 心tâm 歡hoan 喜hỷ 。 二nhị 者giả 。 外ngoại 形hình 致trí 敬kính 。 內nội 心tâm 歡hoan 喜hỷ 者giả 。 歡hoan 喜hỷ 從tùng 信tín 解giải 而nhi 發phát 。 故cố 示thị 於ư 喜hỷ 貌mạo 以dĩ 表biểu 信tín 解giải 。 身thân 子tử 歡hoan 喜hỷ 凡phàm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 。 有hữu 所sở 除trừ 故cố 喜hỷ 。 二nhị 。 有hữu 所sở 得đắc 故cố 喜hỷ 。 有hữu 所sở 除trừ 故cố 喜hỷ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 昔tích 舊cựu 疑nghi 悔hối 除trừ 。 二nhị 。 今kim 新tân 疑nghi 悔hối 除trừ 。 此thử 二nhị 憂ưu 除trừ 。 是thị 故cố 歡hoan 喜hỷ 。 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 喜hỷ 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 聞văn 上thượng 法pháp 說thuyết 。 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 解giải 故cố 喜hỷ 。 二nhị 者giả 。 聞văn 上thượng 總tổng 記ký 。 豫dự 欣hân 得đắc 記ký 是thị 故cố 歡hoan 喜hỷ 。 此thử 二nhị 是thị 喜hỷ 中trung 之chi 極cực 。 故cố 稱xưng 踊dũng 躍dược 。 《# 注chú 經kinh 》# 云vân 。

疑nghi 慮lự 外ngoại 除trừ 。 喜hỷ 心tâm 內nội 發phát 。 不bất 覺giác 舞vũ 蹈đạo 。 是thị 故cố 踊dũng 躍dược 也dã 。

問vấn 。

《# 成thành 實thật 論luận 》# 云vân

無vô 憂ưu 無vô 喜hỷ 。 羅La 漢Hán 功công 德đức 。

今kim 經kinh 何hà 故cố 云vân 羅La 漢Hán 歡hoan 喜hỷ 耶da 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

羅La 漢Hán 實thật 無vô 喜hỷ 。 為vi 欲dục 引dẫn 物vật 是thị 故cố 示thị 喜hỷ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

本bổn 就tựu 六lục 心tâm 判phán 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 羅La 漢Hán 由do 是thị 外ngoại 凡phàm 豈khởi 無vô 憂ưu 喜hỷ 。 此thử 據cứ 理lý 釋thích 也dã 。 若nhược 就tựu 教giáo 釋thích 此thử 即tức 無vô 也dã 。 《# 成thành 論luận 》# 云vân 。

憂ưu 喜hỷ 要yếu 從tùng 想tưởng 分phân 別biệt 生sanh

羅La 漢Hán 斷đoạn 正chánh 使sử 盡tận 無vô 復phục 執chấp 惑hoặc 。 豈khởi 有hữu 憂ưu 喜hỷ 耶da 。 而nhi 經kinh 言ngôn 有hữu 者giả 。 此thử 義nghĩa 說thuyết 慶khánh 悅duyệt 之chi 心tâm 為vi 喜hỷ 。 例lệ 如như 義nghĩa 說thuyết 無vô 漏lậu 觀quán 智trí 為vi 任nhậm 放phóng 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 今kim 明minh 小Tiểu 乘Thừa 內nội 說thuyết 羅La 漢Hán 無vô 憂ưu 喜hỷ 。 就tựu 大Đại 乘Thừa 論luận 之chi 則tắc 有hữu 喜hỷ 也dã 。 例lệ 如như 凡phàm 夫phu 五ngũ 欲dục 不bất 能năng 動động 迦Ca 葉Diếp 。 菩Bồ 薩Tát 音âm 樂nhạc 則tắc 不bất 能năng 自tự 安an 也dã 。

即tức 起khởi 合hợp 掌chưởng

第đệ 二nhị 。 外ngoại 形hình 致trí 敬kính 。 將tương 欲dục 自tự 陳trần 領lãnh 解giải 。 仰ngưỡng 瞻chiêm 如Như 來Lai 請thỉnh 為vi 印ấn 定định 。 是thị 故cố 避tị 席tịch 表biểu 其kỳ 敬kính 誠thành 也dã 。 又hựu 上thượng 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 歡hoan 喜hỷ 。 今kim 謂vị 身thân 業nghiệp 致trí 敬kính 也dã 。

瞻chiêm 仰ngưỡng 尊Tôn 顏nhan

者giả 。 以dĩ 仰ngưỡng 瞻chiêm 尊Tôn 顏nhan 思tư 候hậu 可khả 言ngôn 之chi 時thời 也dã 。

而nhi 白bạch 佛Phật 言ngôn 。

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 發phát 言ngôn 自tự 敘tự 領lãnh 解giải 。 候hậu 得đắc 其kỳ 機cơ 乃nãi 敢cảm 發phát 言ngôn 也dã 。 又hựu 上thượng 是thị 身thân 心tâm 喜hỷ 敬kính 。 今kim 則tắc 口khẩu 述thuật 領lãnh 解giải 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。

初sơ 。 標tiêu 喜hỷ 。 二nhị 。 釋thích 喜hỷ 。 三tam 。 結kết 喜hỷ 。 標tiêu 中trung 二nhị 句cú 。

一nhất 。 標tiêu 得đắc 喜hỷ 之chi 由do 。 二nhị 。 正chánh 明minh 得đắc 喜hỷ 。

聞văn 此thử 法Pháp 音âm

者giả 。 即tức 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 。

同đồng 歸quy 一nhất 音âm

謂vị 得đắc 解giải 之chi 由do 也dã 。

心tâm 懷hoài 踊dũng 躍dược

第đệ 二nhị 。 正chánh 明minh 喜hỷ 也dã 。 既ký 聞văn 所sở 未vị 聞văn 。 故cố 稱xưng 得đắc 未vị 曾tằng 有hữu 也dã 。

所sở 者giả 何hà

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 釋thích 喜hỷ 。 以dĩ 喜hỷ 義nghĩa 未vị 彰chương 故cố 宜nghi 釋thích 所sở 以dĩ 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 序tự 昔tích 迷mê 故cố 致trí 憂ưu 。 二nhị 。 明minh 今kim 解giải 故cố 喜hỷ 。 初sơ 文văn 復phục 開khai 為vi 二nhị 。

一nhất 。 序tự 昔tích 悔hối 。 二nhị 。 明minh 昔tích 疑nghi 。 以dĩ 失thất 大đại 故cố 悔hối 。 取thủ 小tiểu 故cố 疑nghi 。 疑nghi 悔hối 既ký 生sanh 則tắc 內nội 心tâm 不bất 悅duyệt 。 故cố 須tu 明minh 此thử 二nhị 也dã 。 然nhiên 取thủ 小tiểu 既ký 疑nghi 。 失thất 大đại 亦diệc 爾nhĩ 。 失thất 大đại 既ký 悔hối 亦diệc 悔hối 取thủ 小tiểu 。 此thử 義nghĩa 互hỗ 通thông 也dã 。

我ngã 昔tích 從tùng 佛Phật 。 聞văn 如như 是thị 法Pháp

者giả 。 總tổng 敘tự 昔tích 日nhật 聞văn 法Pháp 也dã 。

見kiến 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 授thọ 記ký 作tác 佛Phật

者giả 。 別biệt 明minh 所sở 聞văn 事sự 也dã 。 又hựu 向hướng 序tự 聞văn 法Pháp 。 此thử 敘tự 見kiến 人nhân 。 一nhất 會hội 之chi 中trung 備bị 有hữu 人nhân 法pháp 。 故cố 具cụ 陳trần 也dã 。 然nhiên 見kiến 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 受thọ 記ký 作tác 佛Phật 可khả 通thông 大đại 小tiểu 。 大Đại 乘Thừa 中trung 論luận 《# 波Ba 若Nhã 》# 已dĩ 上thượng 。 竟cánh 《# 法pháp 華hoa 》# 之chi 前tiền 。 皆giai 明minh 授thọ 菩Bồ 薩Tát 記ký 。 然nhiên 三tam 藏tạng 中trung 亦diệc 有hữu 此thử 說thuyết 。 《# 釋thích 論luận 》# 云vân 。

中trung 本bổn 末mạt 阿a 含hàm 經kinh 。 記ký 彌Di 勒Lặc 作tác 佛Phật 。 明minh 土thổ/độ 淨tịnh 人nhân 華hoa 。 神thần 德đức 無vô 量lượng 。

身thân 子tử 見kiến 此thử 便tiện 起khởi 悔hối 心tâm 也dã 。

而nhi 我ngã 等đẳng 不bất 預dự 斯tư 事sự 。 甚thậm 自tự 感cảm 傷thương

者giả 。 哀ai 傷thương 己kỷ 等đẳng 不bất 預dự 勝thắng 流lưu 也dã 。

失thất 於ư 如Như 來Lai 。 無vô 量lượng 知tri 見kiến

者giả 。 既ký 失thất 偶ngẫu 於ư 同đồng 朋bằng 。 又hựu 喪táng 果quả 於ư 無vô 量lượng 。 何hà 苦khổ 如như 之chi 。 所sở 以dĩ 傷thương 歎thán 也dã 。

世Thế 尊Tôn 我ngã 常thường 獨độc 處xứ

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 舊cựu 疑nghi 。 即tức 謂vị 佛Phật 賜tứ 偏thiên 也dã 。 失thất 於ư 大đại 果quả 。 由do 佛Phật 授thọ 小tiểu 。 故cố 妄vọng 咎cữu 於ư 佛Phật 。

我ngã 常thường 獨độc 處xứ 。 山sơn 林lâm 樹thụ 下hạ

者giả 。 前tiền 明minh 在tại 會hội 見kiến 聞văn 之chi 時thời 。 此thử 敘tự 獨độc 處xứ 思tư 惟duy 之chi 日nhật 也dã 。

每mỗi 作tác 是thị 念niệm 。

下hạ 。 正chánh 出xuất 所sở 疑nghi 也dã 。

同đồng 入nhập 法pháp 性tánh

者giả 。 法pháp 性tánh 即tức 是thị 實thật 相tướng 。 三tam 乘thừa 得đắc 道Đạo 莫mạc 不bất 由do 之chi 。 《# 中trung 論luận 。 觀quán 法pháp 品phẩm 》# 云vân 。

得đắc 實thật 相tướng 者giả 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 三tam 乘thừa 人nhân 。

《# 大đại 經kinh 》# 云vân 。

觀quán 中trung 道đạo 者giả 有hữu 三tam 種chủng

皆giai 是thị 其kỳ 事sự 。 故cố 言ngôn 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 也dã 。

問vấn 。

身thân 子tử 何hà 處xứ 聞văn 法Pháp 性tánh 而nhi 悟ngộ 耶da 。

答đáp 。

身thân 子tử 入nhập 法pháp 性tánh 有hữu 三tam 時thời 。

一nhất 者giả 。 初sơ 遇ngộ 頞át 鞞bệ 即tức 聞văn 空không 法pháp 。 故cố 云vân 息tức 心tâm 達đạt 本bổn 源nguyên 。 故cố 名danh 為vi 沙Sa 門Môn 。 本bổn 源nguyên 者giả 即tức 法pháp 性tánh 也dã 。 以dĩ 聞văn 此thử 言ngôn 。 得đắc 法Pháp 眼nhãn 淨tịnh 。 所sở 以dĩ 入nhập 也dã 。 二nhị 者giả 。 身thân 子tử 得đắc 初sơ 果quả 已dĩ 。 後hậu 聞văn 佛Phật 與dữ 長trường/trưởng 爪trảo 論luận 義nghĩa 。 責trách 不bất 忍nhẫn 之chi 見kiến 墮đọa 麁thô 細tế 兩lưỡng 負phụ 。 明minh 諸chư 法pháp 空không 。 身thân 子tử 聞văn 於ư 此thử 言ngôn 便tiện 成thành 羅La 漢Hán 。 又hựu 是thị 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 也dã 。 三tam 者giả 。 從tùng 得đắc 羅La 漢Hán 已dĩ 。 後hậu 歷lịch 聞văn 《# 大đại 品phẩm 》# 及cập 方Phương 等Đẳng 眾chúng 經kinh 。 皆giai 明minh 三tam 乘thừa 。 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 。 故cố 始thỉ 末mạt 言ngôn 之chi 凡phàm 有hữu 三tam 時thời 同đồng 聞văn 法Pháp 性tánh 。

云vân 何hà 如Như 來Lai 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 。 而nhi 見kiến 濟tế 度độ

者giả 。 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 。 明minh 所sở 證chứng 是thị 同đồng 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 。 而nhi 見kiến 濟tế 度độ 。 明minh 所sở 得đắc 為vi 異dị 。 實thật 由do 見kiến 法pháp 性tánh 有hữu 淺thiển 深thâm 。 而nhi 謂vị 佛Phật 授thọ 有hữu 大đại 小tiểu 。 不bất 自tự 省tỉnh 過quá 而nhi 疑nghi 佛Phật 賜tứ 偏thiên 也dã 。

是thị 我ngã 等đẳng 咎cữu 。 非phi 世Thế 尊Tôn 也dã

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 昔tích 疑nghi 悔hối 既ký 除trừ 。 今kim 得đắc 解giải 歡hoan 喜hỷ 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 兩lưỡng 。

初sơ 。 標tiêu 章chương 門môn 。 次thứ 。 釋thích 章chương 門môn 。 向hướng 不bất 審thẩm 思tư 妄vọng 咎cữu 於ư 佛Phật 。 今kim 三tam 復phục 尋tầm 究cứu 失thất 在tại 於ư 我ngã 。 故cố 云vân 是thị 我ngã 等đẳng 咎cữu 。 非phi 世Thế 尊Tôn 也dã 。

所sở 以dĩ 者giả 何hà

下hạ 。 釋thích 章chương 門môn 也dã 。 凡phàm 有hữu 二nhị 句cú 。

初sơ 。 明minh 不bất 待đãi 說thuyết 大đại 故cố 失thất 於ư 大đại 。 次thứ 。 明minh 自tự 取thủ 於ư 小tiểu 是thị 故cố 證chứng 小tiểu 。 此thử 二nhị 並tịnh 是thị 自tự 失thất 。 非phi 佛Phật 過quá 也dã 。

若nhược 我ngã 等đẳng 待đãi 說thuyết 所sở 因nhân

者giả 。 待đãi 謂vị 當đương 待đãi 之chi 待đãi 。 所sở 因nhân 者giả 謂vị 學học 地địa 六Lục 度Độ 等đẳng 諸chư 行hành 。 六Lục 度Độ 等đẳng 諸chư 行hành 並tịnh 是thị 成thành 極cực 果quả 之chi 因nhân 。 故cố 謂vị 諸chư 行hành 為vi 所sở 因nhân 也dã 。 若nhược 我ngã 當đương 待đãi 斯tư 說thuyết 者giả 。 如Như 來Lai 必tất 用dụng 大Đại 乘Thừa 以dĩ 濟tế 我ngã 苦khổ 海hải 而nhi 勉miễn 累lũy/lụy/luy 縛phược 。 故cố 云vân 若nhược 待đãi 說thuyết 所sở 因nhân 則tắc 。 成thành 三tam 菩Bồ 提Đề 。 必tất 以dĩ 大Đại 乘Thừa 。 而nhi 得đắc 度độ 脫thoát 也dã 。

問vấn 。

何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 耶da 。

答đáp 。

上thượng 文văn 云vân

諸chư 人nhân 今kim 當đương 知tri 。 合hợp 掌chưởng 一nhất 心tâm 待đãi

待đãi 後hậu 佛Phật 起khởi 定định 說thuyết 法Pháp 也dã 。 又hựu 經Kinh 云vân 。

待đãi 處xứ 待đãi 時thời 待đãi 人nhân

必tất 是thị 後hậu 時thời 事sự 也dã 。

然nhiên 我ngã 等đẳng 不bất 解giải 方phương 便tiện 。 隨tùy 宜nghi 所sở 說thuyết

下hạ 。 此thử 第đệ 二nhị 。 明minh 自tự 取thủ 於ư 小tiểu 。 明minh 由do 我ngã 不bất 解giải 故cố 自tự 取thủ 小tiểu 。 則tắc 咎cữu 在tại 己kỷ 。 過quá 非phi 佛Phật 。

問vấn 。

方phương 便tiện 隨tùy 宜nghi 。 此thử 有hữu 何hà 異dị 。

答đáp 。

方phương 便tiện 者giả 顯hiển 法pháp 非phi 真chân 實thật 。 隨tùy 宜nghi 者giả 隨tùy 前tiền 人nhân 機cơ 宜nghi 。 人nhân 法pháp 不bất 同đồng 是thị 以dĩ 兩lưỡng 出xuất 也dã 。 又hựu 方phương 便tiện 與dữ 隨tùy 宜nghi 二nhị 事sự 各các 別biệt 。 方phương 便tiện 者giả 階giai 漸tiệm 為vi 義nghĩa 。 如như 七thất 方phương 便tiện 之chi 流lưu 。 謂vị 教giáo 有hữu 大đại 小tiểu 而nhi 匠tượng 者giả 說thuyết 法Pháp 自tự 有hữu 階giai 漸tiệm 。 說thuyết 小tiểu 應ưng 先tiên 。 明minh 大đại 宜nghi 後hậu 。 為vi 化hóa 宜nghi 爾nhĩ 即tức 名danh 隨tùy 宜nghi 。

我ngã 若nhược 解giải 者giả 便tiện 應ưng 棄khí 先tiên 之chi 小tiểu 待đãi 後hậu 之chi 大đại

由do 我ngã 不bất 知tri 便tiện 謂vị 小tiểu 為vi 理lý 極cực 故cố 信tín 受thọ 取thủ 證chứng 。 失thất 大đại 之chi 過quá 所sở 以dĩ 在tại 己kỷ 也dã 。

問vấn 。

五ngũ 人nhân 是thị 初sơ 聞văn 佛Phật 法Pháp 。 身thân 子tử 何hà 得đắc 稱xưng 初sơ 聞văn 耶da 。

答đáp 。

此thử 言ngôn 初sơ 聞văn 者giả 。 不bất 云vân 身thân 子tử 在tại 眾chúng 人nhân 之chi 初sơ 。 但đãn 身thân 子tử 本bổn 學học 外ngoại 道đạo 。 初sơ 從tùng 頞át 鞞bệ 始thỉ 聞văn 佛Phật 道Đạo 即tức 證chứng 初sơ 果quả 。 鬢mấn 髮phát 墮đọa 落lạc 。 便tiện 成thành 沙Sa 門Môn 。

問vấn 。

《# 成thành 論luận 》# 云vân

取thủ 衣y 時thời 有hữu 煩phiền 惱não 。 取thủ 衣y 已dĩ 無vô 煩phiền 惱não 。

身thân 子tử 大đại 利lợi 根căn 人nhân 。 何hà 故cố 不bất 即tức 成thành 羅La 漢Hán 。 而nhi 證chứng 初sơ 果quả 耶da 。

答đáp 。

《# 婆bà 沙sa 》# 云vân

波Ba 羅La 蜜Mật 聲thanh 。 聞văn 必tất 前tiền 證chứng 初sơ 果quả 後hậu 成thành 羅La 漢Hán 。 法pháp 如như 是thị 故cố 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

身thân 子tử 博bác 學học 多đa 聞văn 。 於ư 世thế 俗tục 智trí 慧tuệ 勝thắng 。 於ư 入nhập 道đạo 智trí 慧tuệ 劣liệt 。 故cố 不bất 及cập 取thủ 衣y 時thời 有hữu 煩phiền 惱não 。 取thủ 衣y 已dĩ 無vô 煩phiền 惱não 人nhân 也dã 。

我ngã 從tùng 昔tích 來lai

下hạ 。 第đệ 三tam 。 結kết 歡hoan 喜hỷ 也dã 。 將tương 結kết 喜hỷ 故cố 重trọng/trùng 牒điệp 昔tích 憂ưu 也dã 。

我ngã 從tùng 昔tích 來lai 。 終chung 日nhật 竟cánh 夜dạ

并tinh 牒điệp 上thượng 二nhị 處xứ 文văn 也dã 。 牒điệp 前tiền 在tại 會hội 。 騰đằng 後hậu 獨độc 思tư 。 明minh 無vô 時thời 不bất 爾nhĩ 。 故cố 云vân 我ngã 從tùng 昔tích 來lai 也dã 。 於ư 日nhật 則tắc 終chung 。 於ư 夜dạ 又hựu 竟cánh 。 每mỗi 自tự 剋khắc 責trách 。 豈khởi 有hữu 悅duyệt 時thời 也dã 。

而nhi 今kim 從tùng 佛Phật 聞văn 所sở 未vị 聞văn

者giả 。 此thử 正chánh 明minh 今kim 喜hỷ 也dã 。

問vấn 。

但đãn 應ưng 明minh 喜hỷ 。 何hà 故cố 前tiền 辨biện 憂ưu 也dã 。

答đáp 。

身thân 子tử 喜hỷ 。 從tùng 憂ưu 除trừ 故cố 喜hỷ 生sanh 。 昔tích 既ký 疑nghi 悔hối 所sở 以dĩ 生sanh 憂ưu 。 今kim 疑nghi 悔hối 除trừ 故cố 歡hoan 喜hỷ 也dã 。 又hựu 據cứ 益ích 物vật 言ngôn 者giả 。 前tiền 序tự 迷mê 憂ưu 。 示thị 我ngã 同đồng 物vật 。 今kim 悟ngộ 故cố 喜hỷ 。 引dẫn 物vật 同đồng 我ngã 。 又hựu 此thử 二nhị 事sự 並tịnh 為vi 引dẫn 物vật 。 身thân 子tử 於ư 聲Thanh 聞Văn 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 取thủ 小tiểu 失thất 大đại 既ký 生sanh 疑nghi 悔hối 。 諸chư 餘dư 羅La 漢Hán 道Đạo 劣liệt 身thân 子tử 寧ninh 得đắc 保bảo 小tiểu 不bất 欣hân 大đại 耶da 。

問vấn 。

疑nghi 悔hối 通thông 今kim 昔tích 不phủ 。

答đáp 。

疑nghi 通thông 今kim 昔tích 。 悔hối 但đãn 據cứ 昔tích 。 昔tích 失thất 大đại 故cố 悔hối 。 今kim 明minh 不bất 失thất 大đại 則tắc 無vô 悔hối 也dã 。 疑nghi 通thông 今kim 昔tích 。 者giả 昔tích 以dĩ 教giáo 理lý 相tương/tướng 疑nghi 。 理lý 既ký 唯duy 一nhất 教giáo 不bất 應ưng 三tam 。 今kim 疑nghi 者giả 。 今kim 昔tích 兩lưỡng 教giáo 相tương/tướng 疑nghi 也dã 。 昔tích 教giáo 說thuyết 三tam 。 今kim 何hà 由do 辨biện 一nhất 。 如như 三tam 請thỉnh 中trung 說thuyết 也dã 。

身thân 意ý 泰thái 然nhiên 。 快khoái 得đắc 安an 穩ổn

者giả 。 憂ưu 悔hối 塞tắc 心tâm 所sở 以dĩ 不bất 泰thái 。 疑nghi 搖dao 其kỳ 慮lự 故cố 不bất 安an 穩ổn 也dã 。 此thử 文văn 具cụ 含hàm 二nhị 喜hỷ 。

一nhất 。 舊cựu 疑nghi 悔hối 除trừ 故cố 喜hỷ 。 二nhị 。 今kim 疑nghi 悔hối 除trừ 故cố 喜hỷ 也dã 。

真chân 是thị 佛Phật 子tử

者giả 。 明minh 佛Phật 子tử 有hữu 二nhị 門môn 。

一nhất 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 有hữu 五ngũ 佛Phật 子tử 。 謂vị 四Tứ 果Quả 及cập 緣Duyên 覺Giác 。 二nhị 者giả 。 大đại 小tiểu 合hợp 明minh 五ngũ 佛Phật 子tử 。 謂vị 四Tứ 果Quả 及cập 法Pháp 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 今kim 云vân 真chân 是thị 佛Phật 子tử 者giả 。 對đối 小Tiểu 乘Thừa 五ngũ 種chủng 佛Phật 子tử 並tịnh 非phi 真chân 子tử 。 今kim 悟ngộ 解giải 一Nhất 乘Thừa 。 堪kham 紹thiệu 繼kế 佛Phật 種chủng 。 始thỉ 為vi 真chân 佛Phật 子tử 。 《# 勝thắng 鬘man 經kinh 》# 別biệt 有hữu 〈# 真chân 子tử 章chương 〉# 。 如như 彼bỉ 釋thích 也dã 。

從tùng 佛Phật 口khẩu 生sanh

者giả 。 上thượng 對đối 小Tiểu 乘Thừa 之chi 偽ngụy 。 總tổng 明minh 今kim 大Đại 乘Thừa 為vi 真chân 子tử 。 此thử 下hạ 別biệt 約ước 三tam 慧tuệ 以dĩ 釋thích 真chân 子tử 也dã 。 從tùng 佛Phật 教giáo 生sanh 聞văn 慧tuệ 解giải 。 故cố 云vân 從tùng 佛Phật 口khẩu 生sanh 。

從tùng 法Pháp 化hóa 生sanh

者giả 。 從tùng 理lý 法pháp 生sanh 思tư 慧tuệ 解giải 也dã 。

得đắc 佛Phật 法Pháp 分phần

者giả 。 生sanh 修tu 慧tuệ 解giải 也dã 。 故cố 《# 毘tỳ 曇đàm 》# 云vân 。

聞văn 慧tuệ 一nhất 向hướng 從tùng 教giáo 生sanh 。 修tu 慧tuệ 一nhất 向hướng 理lý 生sanh 。 思tư 慧tuệ 或hoặc 時thời 從tùng 理lý 或hoặc 時thời 從tùng 教giáo 。

依y 今kim 文văn 。 思tư 修tu 二nhị 慧tuệ 并tinh 從tùng 理lý 生sanh 也dã 。 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

外ngoại 書thư 明minh 婆Bà 羅La 門Môn 從tùng 梵Phạm 天Thiên 口khẩu 生sanh 。 於ư 四tứ 姓tánh 眾chúng 生sanh 中trung 最tối 勝thắng 。

今kim 隨tùy 俗tục 歎thán 。 從tùng 佛Phật 口khẩu 生sanh 。 佛Phật 是thị 真chân 梵Phạm 天Thiên 。 從tùng 佛Phật 口khẩu 生sanh 。 為vi 最tối 勝thắng 也dã 。

從tùng 法Pháp 化hóa 生sanh

者giả 。 亦diệc 是thị 借tá 譬thí 歎thán 也dã 。 如như 諸chư 天thiên 等đẳng 從tùng 父phụ 母mẫu 膝tất 上thượng 。 忽hốt 然nhiên 化hóa 生sanh 。 於ư 四tứ 生sanh 內nội 為vi 最tối 勝thắng 。 今kim 從tùng 極cực 法pháp 而nhi 化hóa 生sanh 乃nãi 是thị 勝thắng 也dã 。

得đắc 佛Phật 法Pháp 分phần

者giả 。 此thử 亦diệc 簡giản 歎thán 也dã 。 入nhập 佛Phật 法Pháp 有hữu 二nhị 人nhân 。

一nhất 。 貪tham 名danh 利lợi 謂vị 取thủ 財tài 分phần/phân 。 二nhị 。 悟ngộ 解giải 佛Phật 法Pháp 名danh 取thủ 法pháp 分phần/phân 。 今kim 對đối 昔tích 者giả 取thủ 小Tiểu 乘Thừa 分phần/phân 。 不bất 名danh 取thủ 於ư 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 取thủ 大Đại 乘Thừa 名danh 取thủ 佛Phật 法Pháp 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。

不bất 失thất 如Như 來Lai 。 知tri 見kiến 寶bảo 藏tạng 之chi 分phần

即tức 其kỳ 事sự 也dã 。

第đệ 二nhị 。 偈kệ 頌tụng 。 頌tụng 上thượng 標tiêu 。 釋thích 。 結kết 即tức 為vi 三tam 也dã 。 頌tụng 標tiêu 喜hỷ 為vi 二nhị 。

初sơ 一nhất 行hành 半bán 。 正chánh 頌tụng 歡hoan 喜hỷ 。 次thứ 一nhất 行hành 。 稱xưng 歎thán 於ư 佛Phật 。 就tựu 初sơ 有hữu 三tam 。

初sơ 一nhất 句cú 。 頌tụng 得đắc 喜hỷ 所sở 由do 。 次thứ 半bán 行hành 。 正chánh 頌tụng 歡hoan 喜hỷ 也dã 。

疑nghi 網võng 皆giai 已dĩ 除trừ

下hạ 。 釋thích 歡hoan 喜hỷ 意ý 也dã 。 喜hỷ 有hữu 二nhị 事sự 。

一nhất 。 疑nghi 除trừ 故cố 喜hỷ 。 二nhị 。 有hữu 所sở 得đắc 故cố 喜hỷ 也dã 。

不bất 失thất 於ư 大Đại 乘Thừa

者giả 。 解giải 昔tích 所sở 得đắc 。 即tức 是thị 大Đại 乘Thừa 。 昔tích 說thuyết 大đại 因nhân 為vi 小tiểu 果quả 名danh 於ư 一nhất 說thuyết 三tam 。 今kim 悟ngộ 小tiểu 果quả 即tức 是thị 大đại 因nhân 故cố 不bất 失thất 於ư 大Đại 乘Thừa 也dã 。 又hựu 前tiền 一nhất 句cú 明minh 疑nghi 網võng 除trừ 。 此thử 半bán 行hành 明minh 悔hối 息tức 。 疑nghi 悔hối 已dĩ 除trừ 故cố 歡hoan 喜hỷ 也dã 。

佛Phật 音âm 甚thậm 希hy 有hữu

下hạ 。 第đệ 。 二nhị 稱xưng 歎thán 於ư 佛Phật 。 以dĩ 解giải 由do 佛Phật 得đắc 故cố 歎thán 佛Phật 也dã 。 上thượng 半bán 歎thán 佛Phật 能năng 除trừ 三tam 界giới 內nội 眾chúng 生sanh 憂ưu 惱não 。

我ngã 以dĩ 得đắc 漏lậu 盡tận

者giả 。 自tự 序tự 身thân 子tử 無vô 復phục 三tam 界giới 煩phiền 惑hoặc 所sở 惱não 。 但đãn 有hữu 失thất 大đại 之chi 憂ưu 。 取thủ 小tiểu 之chi 惱não 。 今kim 聞văn 佛Phật 教giáo 亦diệc 得đắc 除trừ 也dã 。 又hựu 上thượng 半bán 歎thán 昔tích 教giáo 有hữu 能năng 除trừ 之chi 功công 。 下hạ 半bán 行hành 辨biện 今kim 教giáo 有hữu 遣khiển 惑hoặc 之chi 用dụng 也dã 。

我ngã 處xứ 於ư 山sơn 谷cốc

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 頌tụng 上thượng 釋thích 歡hoan 喜hỷ 義nghĩa 也dã 。 從tùng 此thử 章chương 去khứ 序tự 身thân 子tử 三tam 時thời 憂ưu 除trừ 故cố 喜hỷ 。

一nhất 者giả 。 序tự 得đắc 道Đạo 後hậu 疑nghi 悔hối 除trừ 故cố 喜hỷ 。 二nhị 者giả 。 序tự 是thị 初sơ 得đắc 道Đạo 時thời 。 執chấp 見kiến 除trừ 故cố 喜hỷ 。 三tam 。 頌tụng 從tùng 今kim 聞văn 《# 法pháp 華hoa 》# 教giáo 疑nghi 除trừ 故cố 喜hỷ 。 此thử 三tam 收thu 攝nhiếp 始thỉ 終chung 。 一nhất 教giáo 意ý 盡tận 矣hĩ 。 前tiền 二nhị 即tức 是thị 昔tích 舊cựu 疑nghi 悔hối 。 從tùng 初sơ 得đắc 道Đạo 竟cánh 《# 法pháp 華hoa 》# 之chi 前tiền 也dã 。 次thứ 。 新tân 疑nghi 。 從tùng 聞văn 《# 法pháp 華hoa 》# 始thỉ 生sanh 也dã 。

問vấn 。

此thử 三tam 頌tụng 何hà 處xứ 耶da 。

答đáp 。

舊cựu 經kinh 師sư 一nhất 向hướng 望vọng 長trường/trưởng 行hành 以dĩ 釋thích 偈kệ 。 都đô 失thất 偈kệ 意ý 也dã 。 今kim 明minh 偈kệ 頌tụng 者giả 意ý 乃nãi 大đại 同đồng 。 但đãn 偈kệ 望vọng 長trường/trưởng 行hành 多đa 是thị 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 也dã 。 欲dục 頌tụng 前tiền 者giả 。

初sơ 一nhất 。 頌tụng 上thượng 疑nghi 悔hối 文văn 也dã 。 次thứ 一nhất 。 頌tụng 上thượng 初sơ 聞văn 佛Phật 法Pháp 。 遇ngộ 便tiện 信tín 受thọ 文văn 也dã 。 第đệ 三tam 。 頌tụng 上thượng 。

而nhi 今kim 從tùng 佛Phật 聞văn 。 所sở 未vị 聞văn 未vị 曾tằng 有hữu 法Pháp

以dĩ 去khứ 文văn 也dã 。 就tựu 初sơ 文văn 為vi 三tam 。

第đệ 一nhất 。 頌tụng 上thượng 失thất 大đại 故cố 悔hối 。 第đệ 二nhị 。 頌tụng 悔hối 後hậu 生sanh 疑nghi 。 為vi 失thất 大Đại 乘Thừa 為vi 不bất 失thất 大đại 。 第đệ 三tam 。 明minh 疑nghi 悔hối 除trừ 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

第đệ 一nhất 。 明minh 獨độc 處xứ 思tư 惟duy 生sanh 悔hối 。 第đệ 二nhị 。 明minh 在tại 會hội 見kiến 聞văn 故cố 生sanh 悔hối 。 與dữ 上thượng 長trường/trưởng 行hành 翻phiên 者giả 。 亦diệc 是thị 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 。 欲dục 明minh 聞văn 不bất 止chỉ 乎hồ 一nhất 會hội 。 思tư 不bất 止chỉ 乎hồ 一nhất 時thời 。 是thị 以dĩ 互hỗ 其kỳ 前tiền 後hậu 以dĩ 表biểu 之chi 也dã 。

我ngã 處xứ 於ư 山sơn 谷cốc

下hạ 半bán 行hành 。 頌tụng 悔hối 處xứ 也dã 。

若Nhược 坐Tọa 若Nhược 經Kinh 行Hành

下hạ 半bán 行hành 。 頌tụng 悔hối 時thời 也dã 。

嗚ô 呼hô 深thâm 自tự 責trách

正chánh 出xuất 悔hối 辭từ 。 即tức 是thị 悔hối 體thể 。 嗚ô 呼hô 深thâm 自tự 責trách 者giả 。 總tổng 標tiêu 自tự 傷thương 自tự 嘆thán 之chi 辭từ 。 自tự 作tác 自tự 誤ngộ 故cố 云vân 自tự 欺khi 也dã 。

我ngã 等đẳng 亦diệc 佛Phật 子tử

下hạ 。 別biệt 出xuất 自tự 傷thương 之chi 事sự 也dã 。

同đồng 入nhập 無vô 漏lậu 法Pháp

者giả 。 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 之chi 言ngôn 也dã 。 無vô 漏lậu 者giả 。 法pháp 性tánh 無vô 為vi 無vô 漏lậu 也dã 。 又hựu 長trường/trưởng 行hành 明minh 法pháp 性tánh 舉cử 其kỳ 境cảnh 。 今kim 明minh 無vô 漏lậu 舉cử 其kỳ 智trí 。 非phi 智trí 則tắc 不bất 境cảnh 。 非phi 境cảnh 則tắc 不bất 智trí 。 以dĩ 互hỗ 共cộng 相tương 成thành 。 故cố 前tiền 後hậu 兩lưỡng 說thuyết 也dã 。

不bất 能năng 於ư 未vị 來lai

下hạ 。 上thượng 明minh 其kỳ 現hiện 同đồng 。 今kim 傷thương 其kỳ 當đương 果quả 異dị 。 此thử 半bán 行hành 明minh 失thất 化hóa 他tha 果quả 也dã 。

金kim 色sắc 三tam 十thập 二nhị

下hạ 。 此thử 二nhị 行hành 明minh 失thất 自tự 德đức 果quả 也dã 。 又hựu 上thượng 是thị 口khẩu 密mật 德đức 。 今kim 是thị 身thân 意ý 兩lưỡng 密mật 德đức 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 異dị 者giả 。 初sơ 偈kệ 舉cử 佛Phật 小Tiểu 乘Thừa 生sanh 法pháp 二nhị 身thân 。 次thứ 偈kệ 舉cử 佛Phật 大Đại 乘Thừa 生sanh 法pháp 二nhị 身thân 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

小Tiểu 乘Thừa 中trung 生sanh 身thân 不bất 說thuyết 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 法Pháp 身thân 中trung 不bất 說thuyết 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。

今kim 以dĩ 小tiểu 大đại 為vi 類loại 。 明minh 身thân 子tử 俱câu 失thất 也dã 。 又hựu 初sơ 舉cử 三tam 十thập 二nhị 相tướng 為vi 外ngoại 。 十Thập 力Lực 為vi 內nội 。 略lược 歎thán 佛Phật 內nội 外ngoại 二nhị 德đức 。 次thứ 偈kệ 舉cử 八bát 十thập 種chủng 好hảo 為vi 外ngoại 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 為vi 內nội 。 廣quảng 歎thán 內nội 外ngoại 德đức 也dã 。 以dĩ 廣quảng 略lược 為vi 類loại 。 故cố 二nhị 偈kệ 不bất 同đồng 也dã 。

同đồng 共cộng 一nhất 法Pháp 中trung 。 而nhi 不bất 得đắc 此thử 事sự

者giả 。 或hoặc 言ngôn 同đồng 一nhất 佛Phật 法Pháp 中trung 。 或hoặc 言ngôn 同đồng 一nhất 法pháp 性tánh 中trung 。 故cố 言ngôn 同đồng 共cộng 一nhất 法Pháp 中trung 也dã 。 所sở 以dĩ 舉cử 同đồng 者giả 。 明minh 悔hối 之chi 甚thậm 也dã 。 若nhược 所sở 行hành 有hữu 異dị 。 所sở 得đắc 殊thù 者giả 。 則tắc 不bất 悔hối 也dã 。 良lương 以dĩ 所sở 入nhập 是thị 同đồng 。 所sở 得đắc 為vi 異dị 。 是thị 故cố 悔hối 耳nhĩ 。 此thử 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 中trung 失thất 於ư 如Như 來Lai 。 無vô 量lượng 知tri 見kiến 也dã 。

問vấn 。

長trường/trưởng 行hành 明minh 見kiến 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 受thọ 記ký 作tác 佛Phật 是thị 故cố 生sanh 悔hối 。 此thử 明minh 事sự 中trung 生sanh 悔hối 也dã 。 次thứ 明minh 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 。 云vân 何hà 如Như 來Lai 。 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 法Pháp 。 而nhi 見kiến 濟tế 度độ 。 此thử 明minh 於ư 理lý 生sanh 疑nghi 。 今kim 偈kệ 頌tụng 明minh 同đồng 入nhập 法pháp 性tánh 。 而nhi 失thất 佛Phật 果Quả 德đức 。 此thử 據cứ 理lý 中trung 生sanh 悔hối 。 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。

答đáp 。

理lý 事sự 俱câu 得đắc 生sanh 於ư 疑nghi 悔hối 。 但đãn 偈kệ 長trường/trưởng 行hành 互hỗ 現hiện 文văn 耳nhĩ 。

我Ngã 獨Độc 經Kinh 行Hành 時Thời

下hạ 。 此thử 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 中trung 在tại 會hội 見kiến 聞văn 故cố 悔hối 。 接tiếp 前tiền 偈kệ 來lai 者giả 。 上thượng 明minh 失thất 於ư 德đức 果quả 。 今kim 明minh 失thất 名danh 聞văn 果quả 。 前tiền 辨biện 三tam 密mật 故cố 是thị 德đức 果quả 。 今kim 云vân 名danh 聞văn 滿mãn 十thập 方phương 。 謂vị 名danh 聞văn 果quả 。 又hựu 前tiền 辨biện 失thất 上thượng 弘hoằng 之chi 德đức 。 故cố 云vân 不bất 能năng 於ư 未vị 來lai 。 演diễn 說thuyết 無vô 上thượng 道Đạo 。 今kim 辨biện 失thất 下hạ 利lợi 之chi 能năng 。 故cố 云vân 廣quảng 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 是thị 故cố 異dị 也dã 。

問vấn 。

既ký 言ngôn 我ngã 獨độc 經kinh 行hành 時thời 。 云vân 何hà 復phục 言ngôn 。 見kiến 佛Phật 在tại 大đại 眾chúng 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

此thử 舉cử 上thượng 之chi 獨độc 行hành 就tựu 下hạ 之chi 在tại 會hội 。 總tổng 明minh 兩lưỡng 處xứ 失thất 諸chư 勝thắng 德đức 耳nhĩ 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

身thân 子tử 不bất 在tại 佛Phật 會hội 。 但đãn 遙diêu 見kiến 佛Phật 在tại 會hội 。 故cố 自tự 傷thương 耳nhĩ 。

自tự 惟duy 失thất 此thử 利lợi 。 我ngã 為vi 自tự 欺khi 誑cuống

者giả 。 從tùng 。

嗚ô 呼hô 深thâm 自tự 責trách 。 云vân 何hà 而nhi 自tự 欺khi

標tiêu 自tự 傷thương 章chương 門môn 也dã 。

我ngã 等đẳng 亦diệc 佛Phật 子tử

下hạ 。 釋thích 自tự 傷thương 章chương 門môn 也dã 。 今kim 半bán 行hành 結kết 自tự 傷thương 也dã 。

我ngã 常thường 於ư 日nhật 夜dạ

下hạ 。 自tự 上thượng 已dĩ 來lai 皆giai 頌tụng 昔tích 悔hối 。 此thử 二nhị 行hành 偈kệ 。 第đệ 二nhị 。 頌tụng 於ư 悔hối 後hậu 生sanh 疑nghi 。 兩lưỡng 偈kệ 為vi 二nhị 。

初sơ 偈kệ 。 獨độc 處xứ 生sanh 疑nghi 。 次thứ 偈kệ 。 在tại 會hội 生sanh 疑nghi 。 上thượng 悔hối 有hữu 獨độc 處xứ 之chi 與dữ 在tại 會hội 二nhị 時thời 。 今kim 疑nghi 亦diệc 然nhiên 。 又hựu 獨độc 處xứ 生sanh 疑nghi 。 疑nghi 喪táng 果quả 德đức 。 在tại 會hội 生sanh 疑nghi 。 疑nghi 失thất 因nhân 行hành 。 疑nghi 事sự 雖tuy 多đa 。 不bất 出xuất 斯tư 二nhị 也dã 。

問vấn 。

身thân 子tử 既ký 見kiến 理lý 同đồng 而nhi 教giáo 異dị 。 為vi 是thị 已dĩ 知tri 同đồng 歸quy 故cố 名danh 同đồng 。 為vi 未vị 知tri 同đồng 歸quy 故cố 名danh 同đồng 。

答đáp 。

搖dao 法Pháp 師sư 注chú 云vân 。

已dĩ 見kiến 同đồng 歸quy 之chi 理lý 。 但đãn 以dĩ 理lý 疑nghi 教giáo 。 以dĩ 教giáo 疑nghi 理lý 。 互hỗ 推thôi 所sở 以dĩ 生sanh 疑nghi 。 順thuận 理lý 而nhi 推thôi 教giáo 不bất 應ưng 三tam 。 就tựu 教giáo 而nhi 言ngôn 理lý 不bất 應ưng 一nhất 。 故cố 迴hồi 惶hoàng 理lý 教giáo 之chi 間gian 。

眾chúng 師sư 並tịnh 同đồng 此thử 說thuyết 。 今kim 謂vị 不bất 然nhiên 。 若nhược 身thân 子tử 利lợi 根căn 懸huyền 知tri 理lý 教giáo 同đồng 異dị 者giả 。 亦diệc 應ưng 懸huyền 鑒giám 理lý 教giáo 權quyền 實thật 。 知tri 理lý 為vi 實thật 。 識thức 教giáo 是thị 權quyền 。 權quyền 實thật 何hà 故cố 難nan 知tri 。 同đồng 異dị 而nhi 言ngôn 易dị 識thức 。

又hựu 問vấn 。

既ký 已dĩ 知tri 理lý 一nhất 教giáo 三tam 者giả 。 未vị 說thuyết 《# 法pháp 華hoa 》# 執chấp 根căn 已dĩ 動động 。 略lược 說thuyết 之chi 言ngôn 更cánh 動động 何hà 執chấp 耶da 。 又hựu 若nhược 已dĩ 知tri 理lý 一nhất 教giáo 三tam 者giả 。 下hạ 何hà 故cố 云vân 。

初sơ 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết 。 心tâm 中trung 大đại 驚kinh 疑nghi

若nhược 爾nhĩ 。 唯duy 有hữu 舊cựu 驚kinh 更cánh 無vô 新tân 怖bố 。 搖dao 公công 云vân 。

初sơ 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết 。 心tâm 中trung 大đại 驚kinh 疑nghi 者giả 。 初sơ 聞văn 三tam 請thỉnh 前tiền 說thuyết 。 定định 知tri 理lý 一nhất 。 以dĩ 教giáo 惑hoặc 理lý 此thử 疑nghi 即tức 斷đoạn 。 更cánh 後hậu 驚kinh 疑nghi 佛Phật 昔tích 何hà 故cố 違vi 理lý 說thuyết 三tam 。 由do 有hữu 以dĩ 理lý 惑hoặc 教giáo 之chi 疑nghi 。 從tùng 正chánh 說thuyết 文văn 去khứ 第đệ 二nhị 。 疑nghi 即tức 斷đoạn 難nạn/nan 。

曰viết 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 三tam 請thỉnh 之chi 文văn 始thỉ 是thị 執chấp 動động 疑nghi 生sanh 。 實thật 未vị 斷đoạn 也dã 。 又hựu 新tân 疑nghi 之chi 文văn 總tổng 明minh 三tam 一nhất 相tương 違vi 。 今kim 昔tích 鉾mâu 楯thuẫn 。 亦diệc 不bất 偏thiên 主chủ 以dĩ 理lý 惑hoặc 教giáo 也dã 。 今kim 所sở 釋thích 者giả 。 蓋cái 是thị 知tri 法pháp 性tánh 空không 理lý 同đồng 耳nhĩ 。 非phi 知tri 一Nhất 乘Thừa 理lý 同đồng 也dã 。 《# 大đại 品phẩm 》# 及cập 此thử 文văn 自tự 分phân 明minh 。 以dĩ 體thể 法pháp 性tánh 同đồng 故cố 三tam 乘thừa 果quả 異dị 。 是thị 故cố 以dĩ 理lý 惑hoặc 教giáo 。 以dĩ 教giáo 惑hoặc 理lý 。 自tự 教giáo 而nhi 觀quán 應ưng 是thị 永vĩnh 失thất 。 自tự 理lý 而nhi 觀quán 應ưng 由do 不bất 失thất 。 故cố 悵trướng 怏ưởng 遲trì 迴hồi 意ý 由do 未vị 決quyết 。 故cố 云vân 為vi 失thất 為vi 不bất 失thất 。 第đệ 二nhị 偈kệ 。 見kiến 佛Phật 讚tán 揚dương 菩Bồ 薩Tát 。 由do 有hữu 窺khuy 窬# 之chi 望vọng 。 未vị 知tri 為vi 永vĩnh 住trụ 聲Thanh 聞Văn 。 亦diệc 成thành 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 言ngôn 以dĩ 是thị 於ư 日nhật 夜dạ 。 籌trù 量lượng 如như 此thử 事sự 也dã 。

今kim 聞văn 佛Phật 音âm 聲thanh

下hạ 。 自tự 上thượng 已dĩ 來lai 都đô 是thị 序tự 二nhị 疑nghi 二nhị 悔hối 故cố 憂ưu 。 此thử 一nhất 行hành 偈kệ 聞văn 今kim 教giáo 疑nghi 悔hối 得đắc 除trừ 故cố 信tín 解giải 。 上thượng 半bán 領lãnh 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 下hạ 半bán 領lãnh 顯hiển 真chân 實thật 義nghĩa 。 以dĩ 領lãnh 此thử 二nhị 義nghĩa 故cố 疑nghi 悔hối 便tiện 息tức 也dã 。

無vô 漏lậu 難nan 思tư 議nghị 。 令linh 眾chúng 至chí 道Đạo 場Tràng

者giả 。 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 就tựu 教giáo 而nhi 言ngôn 各các 住trụ 三tam 果quả 。 考khảo 而nhi 論luận 之chi 並tịnh 歸quy 成thành 佛Phật 也dã 。 說thuyết 三tam 至chí 三tam 可khả 是thị 思tư 議nghị 。 今kim 說thuyết 三tam 乘thừa 無vô 漏lậu 乃nãi 令linh 同đồng 歸quy 道Đạo 場Tràng 故cố 不bất 可khả 思tư 議nghị 也dã 。

我ngã 本bổn 著trước 邪tà 見kiến 。 為vi 諸chư 梵Phạm 志Chí 師sư

者giả 。 第đệ 二nhị 。 頌tụng 初sơ 得đắc 道Đạo 時thời 。 執chấp 心tâm 除trừ 故cố 喜hỷ 。

問vấn 。

何hà 故cố 不bất 先tiên 頌tụng 初sơ 得đắc 道Đạo 執chấp 見kiến 除trừ 耶da 。

答đáp 。

得đắc 道Đạo 以dĩ 後hậu 見kiến 聞văn 勝thắng 事sự 。 疑nghi 失thất 佛Phật 果Quả 所sở 以dĩ 生sanh 憂ưu 。 今kim 知tri 不bất 失thất 是thị 故cố 歡hoan 喜hỷ 。 所sở 以dĩ 先tiên 頌tụng 也dã 。 初sơ 得đắc 道Đạo 未vị 有hữu 失thất 果quả 之chi 憂ưu 則tắc 無vô 今kim 日nhật 之chi 喜hỷ 。 故cố 不bất 前tiền 頌tụng 。 但đãn 後hậu 之chi 疑nghi 悔hối 由do 初sơ 保bảo 執chấp 。 故cố 舉cử 執chấp 情tình 釋thích 上thượng 疑nghi 悔hối 所sở 由do 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。

初sơ 。 序tự 執chấp 見kiến 。 二nhị 。 明minh 悟ngộ 解giải 。 三tam 。 述thuật 解giải 所sở 由do 。 初sơ 半bán 行hành 。 身thân 子tử 自tự 敘tự 。

我ngã 本bổn 著trước 邪tà 見kiến

者giả 。 身thân 子tử 本bổn 仕sĩ 外ngoại 道đạo 刪san 闍xà 夜dạ 為vi 弟đệ 子tử 也dã 。

為vi 諸chư 梵Phạm 志Chí 師sư

者giả 。 刪san 闍xà 夜dạ 去khứ 世thế 。 以dĩ 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 人nhân 。 門môn 徒đồ 付phó 囑chúc 身thân 子tử 。 為vi 諸chư 梵Phạm 志Chí 師sư 也dã 。

世Thế 尊Tôn 知tri 我ngã 心tâm

此thử 下hạ 半bán 行hành 。 序tự 佛Phật 授thọ 其kỳ 小tiểu 法pháp 也dã 。 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

頞át 鞞bệ 初sơ 將tương 入nhập 王vương 舍xá 城thành 乞khất 食thực 時thời 。 佛Phật 語ngữ 之chi 云vân 。

汝nhữ 今kim 日nhật 若nhược 見kiến 非phi 常thường 之chi 人nhân 。 勿vật 廣quảng 說thuyết 法Pháp 。

即tức 是thị 世Thế 尊Tôn 知tri 其kỳ 心tâm 也dã 。

拔bạt 邪tà 說thuyết 涅Niết 槃Bàn

者giả 。 頞át 鞞bệ 說thuyết 偈kệ 云vân 。

諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 生sanh 。 是thị 法pháp 緣duyên 及cập 盡tận 。 我ngã 師sư 大đại 聖Thánh 主Chủ 。 是thị 義nghĩa 如như 是thị 說thuyết 。

此thử 偈kệ 明minh 三tam 諦đế 。 諸chư 法pháp 因nhân 緣duyên 生sanh 謂vị 苦Khổ 諦Đế 。 是thị 法pháp 緣duyên 謂vị 集Tập 諦Đế 。 及cập 盡tận 謂vị 滅Diệt 諦Đế 。 雖tuy 有hữu 三tam 諦đế 正chánh 為vi 明minh 滅Diệt 諦Đế 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 云vân 。

拔bạt 邪tà 說thuyết 涅Niết 槃Bàn

也dã 。

我ngã 悉tất 除trừ 邪tà 見kiến

下hạ 。 此thử 一nhất 行hành 陳trần 昔tích 悟ngộ 小Tiểu 乘Thừa 也dã 。 上thượng 半bán 明minh 身thân 子tử 斷đoạn 邪tà 見kiến 得đắc 初sơ 果quả 時thời 。 下hạ 半bán 明minh 身thân 子tử 聞văn 長trường/trưởng 爪trảo 論luận 義nghĩa 得đắc 羅La 漢Hán 時thời 。 故cố 邪tà 中trung 有hữu 二nhị 時thời 。 正chánh 中trung 亦diệc 二nhị 時thời 也dã 。

而nhi 今kim 乃nãi 自tự 覺giác 。 非phi 是thị 實thật 滅diệt 度độ

者giả 。 上thượng 來lai 序tự 執chấp 迷mê 。 今kim 陳trần 得đắc 悟ngộ 也dã 。

若nhược 得đắc 作tác 佛Phật 時thời

下hạ 。 前tiền 半bán 行hành 領lãnh 識thức 迷mê 。 即tức 領lãnh 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 今kim 領lãnh 顯hiển 真chân 實thật 義nghĩa 。 既ký 知tri 昔tích 滅diệt 之chi 未vị 極cực 。 即tức 知tri 當đương 極cực 之chi 有hữu 在tại 。 故cố 言ngôn 。

是thị 時thời 乃nãi 可khả 謂vị 。 永vĩnh 盡tận 滅diệt 無vô 餘dư

也dã 。

佛Phật 於ư 大đại 眾chúng 中trung

者giả 。 第đệ 三tam 。 一nhất 行hành 稱xưng 歎thán 佛Phật 。 即tức 序tự 得đắc 悟ngộ 之chi 由do 也dã 。

初sơ 聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết

下hạ 。 第đệ 三tam 。 頌tụng 新tân 疑nghi 除trừ 故cố 喜hỷ 。 前tiền 二nhị 並tịnh 是thị 昔tích 舊cựu 疑nghi 悔hối 除trừ 故cố 喜hỷ 。 就tựu 文văn 有hữu 三tam 。

初sơ 。 一nhất 偈kệ 。 述thuật 新tân 疑nghi 。 第đệ 二nhị 。 明minh 疑nghi 除trừ 。 第đệ 三tam 。 身thân 子tử 自tự 悔hối 過quá 。 初sơ 。

聞văn 佛Phật 所sở 說thuyết

者giả 。 謂vị 初sơ 聞văn 略lược 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 動động 執chấp 生sanh 疑nghi 所sở 說thuyết 也dã 。

心tâm 中trung 大đại 驚kinh 疑nghi

者giả 。 於ư 開khai 宗tông 之chi 始thỉ 執chấp 動động 生sanh 疑nghi 也dã 。

將tương 非phi 魔ma 作tác 佛Phật

者giả 。 心tâm 既ký 生sanh 疑nghi 。

爾nhĩ 時thời 意ý 中trung 密mật 謂vị 佛Phật 是thị 魔ma 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 魔ma 之chi 為vi 性tánh 有hữu 而nhi 言ngôn 無vô 無vô 而nhi 言ngôn 有hữu 。 一nhất 而nhi 言ngôn 三tam 三tam 而nhi 言ngôn 一nhất 。 故cố 似tự 魔ma 之chi 妄vọng 談đàm 也dã 。

惱não 亂loạn 我ngã 心tâm 耶da

者giả 。 上thượng 半bán 是thị 教giáo 亂loạn 。 下hạ 半bán 是thị 明minh 形hình 亂loạn 也dã 。

問vấn 。

新tân 疑nghi 與dữ 舊cựu 疑nghi 何hà 異dị 。

答đáp 。

舊cựu 疑nghi 但đãn 就tựu 正chánh 生sanh 疑nghi 。 新tân 疑nghi 邪tà 正chánh 合hợp 生sanh 疑nghi 。 舊cựu 疑nghi 就tựu 正chánh 生sanh 疑nghi 者giả 。 昔tích 理lý 教giáo 俱câu 是thị 佛Phật 法Pháp 。 而nhi 用dụng 理lý 教giáo 互hỗ 相tương 疑nghi 。 故cố 是thị 正chánh 中trung 生sanh 疑nghi 也dã 。 今kim 邪tà 正chánh 合hợp 生sanh 疑nghi 者giả 。 身thân 子tử 謂vị 昔tích 教giáo 是thị 佛Phật 說thuyết 。 今kim 教giáo 魔ma 說thuyết 。 故cố 名danh 邪tà 正chánh 合hợp 生sanh 疑nghi 。 斷đoạn 昔tích 疑nghi 故cố 。 即tức 識thức 大Đại 乘Thừa 為vi 實thật 。 小Tiểu 乘Thừa 為vi 權quyền 。 斷đoạn 今kim 疑nghi 故cố 即tức 知tri 一Nhất 乘Thừa 是thị 正chánh 說thuyết 非phi 是thị 邪tà 說thuyết 。 故cố 前tiền 章chương 簡giản 一Nhất 乘Thừa 是thị 實thật 。 而nhi 非phi 權quyền 故cố 異dị 於ư 小Tiểu 乘Thừa 。 此thử 章chương 簡giản 一Nhất 乘Thừa 是thị 正chánh 說thuyết 而nhi 非phi 邪tà 說thuyết 。 以dĩ 除trừ 此thử 二nhị 疑nghi 即tức 一nhất 切thiết 疑nghi 斷đoạn 。 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 圓viên 也dã 。

佛Phật 以dĩ 種chủng 種chủng 緣duyên

者giả 。 第đệ 二nhị 。 明minh 疑nghi 除trừ 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 四tứ 偈kệ 。 正chánh 辨biện 疑nghi 除trừ 。 次thứ 一nhất 偈kệ 。 結kết 於ư 邪tà 正chánh 。 四tứ 偈kệ 為vi 三tam 。

初sơ 一nhất 行hành 。 領lãnh 長trường/trưởng 行hành 自tự 開khai 宗tông 說thuyết 。 次thứ 兩lưỡng 行hành 。 領lãnh 長trường/trưởng 行hành 引dẫn 證chứng 門môn 說thuyết 。 後hậu 一nhất 行hành 。 領lãnh 上thượng 順thuận 同đồng 門môn 說thuyết 。 初sơ 半bán 偈kệ 正chánh 領lãnh 佛Phật 說thuyết 教giáo 。 下hạ 半bán 辨biện 於ư 疑nghi 除trừ 也dã 。

其kỳ 心tâm 安an 如như 海hải

者giả 。 夫phu 虛hư 危nguy 假giả 誑cuống 必tất 心tâm 神thần 睒thiểm 爍thước 。 而nhi 今kim 安an 定định 惔đàm 靜tĩnh 即tức 知tri 非phi 魔ma 。 安an 者giả 如như 山sơn 之chi 安an 。 如như 海hải 之chi 曠khoáng 。 心tâm 神thần 既ký 同đồng 山sơn 海hải 。 則tắc 知tri 非phi 魔ma 。 故cố 疑nghi 斷đoạn 也dã 。 身thân 子tử 聞văn 初sơ 自tự 開khai 宗tông 說thuyết 便tiện 以dĩ 領lãnh 悟ngộ 。 次thứ 兩lưỡng 偈kệ 引dẫn 證chứng 。 如như 文văn 也dã 。

如như 今kim 者giả 世Thế 尊Tôn

下hạ 。 第đệ 三tam 。 領lãnh 順thuận 同đồng 門môn 。

問vấn 。

但đãn 應ưng 言ngôn 釋Thích 迦Ca 亦diệc 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 。 何hà 故cố 乃nãi 舉cử 初sơ 生sanh 。 出xuất 家gia 。 得đắc 道Đạo 。 說thuyết 法Pháp 耶da 。

答đáp 。

所sở 以dĩ 遠viễn 言ngôn 。 此thử 四tứ 事sự 者giả 。 尋tầm 跡tích 由do 來lai 自tự 古cổ 至chí 今kim 。 始thỉ 終chung 皆giai 是thị 一nhất 佛Phật 。 故cố 知tri 非phi 魔ma 惑hoặc 亂loạn 也dã 。 又hựu 身thân 子tử 非phi 但đãn 悟ngộ 解giải 三tam 乘thừa 方phương 便tiện 。 一Nhất 乘Thừa 真chân 實thật 。 亦diệc 知tri 從tùng 初sơ 生sanh 說thuyết 法Pháp 皆giai 是thị 方phương 便tiện 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 道Đạo 理lý 唯duy 一nhất 而nhi 方phương 便tiện 說thuyết 三tam 。 亦diệc 道Đạo 理lý 無vô 生sanh 而nhi 方phương 便tiện 說thuyết 生sanh 。 出xuất 家gia 得đắc 道Đạo 。 義nghĩa 亦diệc 類loại 然nhiên 也dã 。

問vấn 。

未vị 說thuyết 壽thọ 量lượng 。 云vân 何hà 以dĩ 領lãnh 真chân 應ưng 耶da 。

答đáp 。

據cứ 迹tích 而nhi 言ngôn 。 身thân 子tử 利lợi 根căn 聞văn 一nhất 知tri 二nhị 。 既ký 解giải 教giáo 之chi 權quyền 實thật 即tức 領lãnh 身thân 之chi 真chân 應ưng 。 若nhược 就tựu 本bổn 擇trạch 者giả 。 身thân 子tử 既ký 是thị 大đại 權quyền 助trợ 佛Phật 揚dương 化hóa 。 前tiền 以dĩ 廣quảng 領lãnh 教giáo 之chi 權quyền 實thật 。 令linh 時thời 眾chúng 捨xả 三tam 悟ngộ 一nhất 。 今kim 略lược 開khai 身thân 之chi 真chân 應ưng 。 亦diệc 令linh 時thời 眾chúng 不bất 執chấp 迹tích 迷mê 本bổn 也dã 。

世Thế 尊Tôn 說thuyết 實thật 道Đạo

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 結kết 於ư 邪tà 正chánh 。 所sở 以dĩ 結kết 正chánh 者giả 。 為vi 令linh 時thời 眾chúng 識thức 一Nhất 乘Thừa 是thị 佛Phật 說thuyết 非phi 魔ma 說thuyết 也dã 。 上thượng 半bán 明minh 佛Phật 有hữu 實thật 。 魔ma 無vô 實thật 。 即tức 判phán 有hữu 無vô 也dã 。 下hạ 半bán 結kết 於ư 是thị 非phi 也dã 。

我ngã 墮đọa 疑nghi 網võng 故cố

者giả 。 第đệ 三tam 。 此thử 半bán 偈kệ 身thân 子tử 引dẫn 過quá 歸quy 已dĩ 自tự 悔hối 責trách 也dã 。

聞văn 佛Phật 柔nhu 軟nhuyễn 音âm

此thử 第đệ 三tam 。 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 結kết 歡hoan 喜hỷ 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。

初sơ 三tam 句cú 。 歎thán 佛Phật 。 次thứ 三tam 句cú 。 明minh 歡hoan 喜hỷ 。 後hậu 一nhất 偈kệ 。 明minh 自tự 慶khánh 。 三tam 句cú 歎thán 佛Phật 者giả 。 初sơ 兩lưỡng 句cú 歎thán 能năng 宣tuyên 之chi 聲thanh 。 後hậu 一nhất 句cú 明minh 。 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 。 三tam 句cú 明minh 歡hoan 喜hỷ 者giả 。

初sơ 一nhất 句cú 正chánh 明minh 歡hoan 喜hỷ 。 次thứ 兩lưỡng 句cú 舉cử 得đắc 離ly 以dĩ 釋thích 歡hoan 喜hỷ 。 後hậu 一nhất 偈kệ 明minh 自tự 慶khánh 者giả 。 初sơ 兩lưỡng 句cú 明minh 作tác 佛Phật 謂vị 生sanh 物vật 之chi 福phước 。 後hậu 兩lưỡng 句cú 明minh 說thuyết 法Pháp 生sanh 物vật 之chi 慧tuệ 也dã 。

爾nhĩ 時thời 佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。

下hạ 。 第đệ 三tam 大đại 段đoạn 。 明minh 如Như 來Lai 述thuật 成thành 。 述thuật 成thành 其kỳ 領lãnh 解giải 不bất 謬mậu 也dã 。 又hựu 將tương 欲dục 為vi 其kỳ 授thọ 記ký 。 恐khủng 時thời 眾chúng 疑nghi 云vân 。

若nhược 行hành 大đại 因nhân 可khả 得đắc 大đại 果quả 。 身thân 子tử 既ký 修tu 小tiểu 行hành 遂toại 得đắc 作tác 佛Phật 。 將tương 非phi 因nhân 小tiểu 而nhi 果quả 大đại 。 欲dục 斷đoạn 此thử 疑nghi 。 故cố 述thuật 其kỳ 往vãng 行hành 。 明minh 修tu 因nhân 既ký 積tích 便tiện 得đắc 大đại 果quả 。 無vô 所sở 疑nghi 也dã 。 又hựu 身thân 子tử 本bổn 是thị 小tiểu 學học 今kim 遂toại 悟ngộ 大đại 者giả 。 此thử 亦diệc 可khả 疑nghi 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 皆giai 令linh 怖bố 畏úy 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 遂toại 得đắc 授thọ 記ký 作tác 佛Phật 者giả 。 墮đọa 於ư 二Nhị 乘Thừa 地địa 何hà 所sở 畏úy 耶da 。 是thị 故cố 釋thích 云vân 。

身thân 子tử 久cửu 修tu 佛Phật 慧tuệ 故cố 得đắc 悟ngộ 解giải 耳nhĩ 。 若nhược 實thật 證chứng 小Tiểu 乘Thừa 則tắc 難nan 悟ngộ 大Đại 道Đạo 。 故cố 《# 釋thích 論luận 》# 云vân 。

羅La 漢Hán 生sanh 淨tịnh 土độ 根căn 鈍độn 。 於ư 佛Phật 道Đạo 迂# 迴hồi 稽khể 留lưu 。 不bất 如như 直trực 往vãng 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 令linh 怖bố 畏úy 二Nhị 乘Thừa 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 明minh 於ư 大đại 眾chúng 中trung 宣tuyên 說thuyết 者giả 。 昔tích 教giáo 權quyền 誘dụ 事sự 等đẳng 私tư 言ngôn 。 今kim 開khai 密mật 藏tạng 義nghĩa 如như 公công 灼chước 。 是thị 以dĩ 告cáo 眾chúng 。 又hựu 授thọ 記ký 有hữu 四tứ 種chủng 。 今kim 將tương 欲dục 現hiện 前tiền 授thọ 記ký 。 使sử 自tự 他tha 俱câu 知tri 。 故cố 告cáo 大đại 眾chúng 也dã 。 又hựu 身thân 子tử 昔tích 行hành 大Đại 乘Thừa 因nhân 。 現hiện 在tại 悟ngộ 大đại 。 未vị 來lai 成thành 佛Phật 。 亦diệc 令linh 大đại 眾chúng 。 現hiện 在tại 修tu 因nhân 未vị 來lai 作tác 佛Phật 。 故cố 告cáo 眾chúng 也dã 。

我ngã 昔tích 曾tằng 於ư 。 二nhị 萬vạn 億ức 佛Phật 所sở

者giả 。 第đệ 二nhị 。 述thuật 其kỳ 往vãng 因nhân 也dã 。 就tựu 文văn 明minh 身thân 子tử 始thỉ 終chung 凡phàm 有hữu 三tam 時thời 。

一nhất 。 過quá 去khứ 學học 大Đại 乘Thừa 時thời 。 二nhị 。 中trung 途đồ 取thủ 小tiểu 時thời 。 三tam 。 今kim 還hoàn 為vi 說thuyết 大Đại 乘Thừa 時thời 。 明minh 過quá 去khứ 學học 大Đại 乘Thừa 時thời 者giả 。 明minh 於ư 二nhị 萬vạn 億ức 佛Phật 所sở 。 修tu 學học 大đại 也dã 。

汝nhữ 亦diệc 長trường 夜dạ 。 隨tùy 我ngã 受thọ 學học

者giả 。 上thượng 明minh 教giáo 被bị 緣duyên 。 今kim 明minh 緣duyên 受thọ 教giáo 。 世thế 間gian 有hữu 一nhất 夕tịch 之chi 眠miên 稱xưng 為vi 短đoản 夜dạ 。 則tắc 有hữu 一nhất 日nhật 之chi 覺giác 稱xưng 為vi 短đoản 日nhật 。 亦diệc 有hữu 無vô 明minh 昏hôn 寢tẩm 稱xưng 為vi 長trường 夜dạ 。 朗lãng 然nhiên 大đại 悟ngộ 稱xưng 為vi 長trường/trưởng 日nhật 。

我ngã 以dĩ 方phương 便tiện 。 引dẫn 導đạo 汝nhữ 故cố 。 生sanh 我ngã 法Pháp 中trung

者giả 。 前tiền 明minh 於ư 二nhị 萬vạn 億ức 佛Phật 所sở 。 而nhi 教giáo 化hóa 之chi 。 今kim 釋thích 身thân 子tử 得đắc 就tựu 釋Thích 迦Ca 佛Phật 法Pháp 受thọ 學học 之chi 義nghĩa 也dã 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 上thượng 明minh 身thân 子tử 本bổn 學học 大đại 時thời 。 今kim 第đệ 二nhị 。 辨biện 中trung 途đồ 棄khí 大đại 取thủ 小tiểu 時thời 。 初sơ 句cú 明minh 棄khí 大đại 。

而nhi 便tiện 自tự 謂vị

下hạ 。 辨biện 取thủ 小tiểu 。 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

身thân 子tử 由do 施thí 眼nhãn 故cố 不bất 能năng 度độ 布bố 施thí 河hà

故cố 棄khí 大đại 取thủ 小tiểu 也dã 。

我ngã 今kim 還hoàn 欲dục

下hạ 。 此thử 第đệ 三tam 。 明minh 今kim 為vi 說thuyết 大đại 時thời 。 初sơ 憶ức 念niệm 本bổn 願nguyện 。 謂vị 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 所sở 行hành 道Đạo 故cố 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 欲dục 令linh 聲Thanh 聞Văn 續tục 菩Bồ 提Đề 心tâm 還hoàn 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 故cố 說thuyết 《# 法pháp 華hoa 》# 也dã 。 《# 法pháp 華hoa 》# 稱xưng 教giáo 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 者giả 。 令linh 聲Thanh 聞Văn 人nhân 發phát 大đại 心tâm 修tu 大đại 行hành 也dã 。

問vấn 。

說thuyết 《# 法pháp 華hoa 》# 通thông 為vi 五ngũ 乘thừa 。 何hà 故cố 言ngôn 偏thiên 教giáo 聲Thanh 聞Văn 耶da 。

答đáp 。

三tam 周chu 說thuyết 法Pháp 正chánh 為vi 聲Thanh 聞Văn 。 傍bàng 及cập 四tứ 乘thừa 。 故cố 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 是thị 祕bí 密mật 教giáo 。 明minh 阿A 羅La 漢Hán 授thọ 記ký 作tác 佛Phật 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 人nhân 不bất 知tri 一nhất 有hữu 三tam 無vô 。 三tam 權quyền 一nhất 實thật 。 今kim 正chánh 對đối 之chi 。 故cố 偏thiên 為vi 也dã 。

汝nhữ 於ư 未vị 來lai 世thế

下hạ 。 第đệ 四tứ 大đại 段đoạn 。 為vi 身thân 子tử 授thọ 記ký 。

問vấn 。

何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 為vi 聲Thanh 聞Văn 授thọ 記ký 。

答đáp 。

略lược 明minh 六lục 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 證chứng 其kỳ 所sở 述thuật 信tín 解giải 是thị 實thật 。 解giải 若nhược 不bất 實thật 則tắc 不bất 得đắc 記ký 。 由do 解giải 實thật 故cố 得đắc 記ký 也dã 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。

我ngã 今kim 無vô 復phục 疑nghi 悔hối 。 親thân 於ư 佛Phật 前tiền 。 得đắc 三tam 菩Bồ 提Đề 記ký 。

二nhị 者giả 。 受thọ 記ký 之chi 言ngôn 即tức 是thị 重trọng/trùng 明minh 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 作tác 佛Phật 得đắc 知tri 佛Phật 乘thừa 是thị 實thật 。 佛Phật 乘thừa 既ký 實thật 則tắc 聲Thanh 聞Văn 為vi 權quyền 。 三tam 者giả 。 用dụng 此thử 引dẫn 物vật 。 明minh 有hữu 信tín 心tâm 故cố 便tiện 得đắc 受thọ 記ký 者giả 。 欲dục 得đắc 受thọ 記ký 。 宜nghi 生sanh 信tín 心tâm 。 四tứ 者giả 。 欲dục 令linh 身thân 子tử 欣hân 果quả 行hành 因nhân 。 五ngũ 者giả 。 下hạ 文văn 天thiên 龍long 八bát 部bộ 。 乃nãi 至chí 中trung 下hạ 根căn 人nhân 皆giai 藉tạ 得đắc 記ký 之chi 言ngôn 以dĩ 為vi 成thành 信tín 旨chỉ 歸quy 。 故cố 與dữ 受thọ 記ký 。 六lục 者giả 。 發phát 物vật 往vãng 生sanh 淨tịnh 土độ 之chi 志chí 。 既ký 於ư 淨tịnh 土độ 成thành 佛Phật 並tịnh 願nguyện 隨tùy 從tùng 往vãng 生sanh 也dã 。

問vấn 。

身thân 子tử 引dẫn 何hà 人nhân 生sanh 淨tịnh 土độ 耶da 。

答đáp 。

身thân 子tử 是thị 七thất 眾chúng 依y 止chỉ 。 八bát 部bộ 大đại 師sư 。 師sư 既ký 於ư 淨tịnh 土độ 作tác 佛Phật 。 眷quyến 屬thuộc 悉tất 願nguyện 往vãng 生sanh 。 但đãn 身thân 子tử 引dẫn 物vật 凡phàm 有hữu 三tam 時thời 。 初sơ 。 從tùng 外ngoại 道đạo 引dẫn 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 二nhị 。 從tùng 小Tiểu 乘Thừa 引dẫn 入nhập 大Đại 乘Thừa 。 三tam 。 從tùng 穢uế 土thổ/độ 引dẫn 令linh 趣thú 淨tịnh 土độ 也dã 。

問vấn 。

授thọ 聲Thanh 聞Văn 記ký 與dữ 菩Bồ 薩Tát 何hà 異dị 。

答đáp 。

《# 法pháp 華hoa 論luận 》# 云vân

授thọ 聲Thanh 聞Văn 記ký 者giả 。 令linh 聲Thanh 聞Văn 得đắc 決quyết 定định 心tâm 。 非phi 謂vị 聲Thanh 聞Văn 成thành 就tựu 法pháp 性tánh 故cố 。 以dĩ 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 與dữ 聲Thanh 聞Văn 法Pháp 身thân 無vô 異dị 故cố 與dữ 授thọ 記ký 。 非phi 即tức 具cụ 足túc 修tu 行hành 功công 德đức 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 具cụ 足túc 功công 德đức 。 是thị 故cố 得đắc 記ký 。

就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 明minh 授thọ 上thượng 根căn 人nhân 記ký 。 二nhị 。 明minh 大đại 眾chúng 歡hoan 喜hỷ 。 供cúng 養dường 稱xưng 歎thán 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

前tiền 長trường/trưởng 行hành 。 次thứ 偈kệ 頌tụng 。 長trường/trưởng 行hành 為vi 二nhị 。

前tiền 辨biện 行hành 因nhân 。 後hậu 辨biện 得đắc 果quả 。 行hành 因nhân 者giả 謂vị 三tam 世thế 行hành 因nhân 也dã 。 前tiền 長trường/trưởng 行hành 初sơ 明minh 。 二nhị 萬vạn 億ức 佛Phật 。 所sở 謂vị 過quá 去khứ 修tu 因nhân 也dã 。 次thứ 云vân 。

我ngã 今kim 還hoàn 欲dục 。 令linh 汝nhữ 憶ức 念niệm 本bổn 願nguyện

下hạ 。 明minh 現hiện 在tại 修tu 因nhân 也dã 。 今kim 文văn 明minh 未vị 來lai 修tu 因nhân 也dã 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 明minh 修tu 因nhân 時thời 節tiết 。 二nhị 。 正chánh 辨biện 修tu 因nhân 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

有hữu 旃chiên 陀đà 羅la 。 一nhất 發phát 心tâm 於ư 此thử 賢Hiền 劫Kiếp 成thành 佛Phật

而nhi 身thân 子tử 云vân 無vô 量lượng 劫kiếp 成thành 佛Phật 者giả 。 就tựu 教giáo 則tắc 久cửu 近cận 適thích 時thời 。 約ước 悟ngộ 無vô 生sanh 亦diệc 久cửu 近cận 隨tùy 意ý 。 以dĩ 悟ngộ 無vô 生sanh 不bất 見kiến 久cửu 近cận 相tương/tướng 異dị 。 亦diệc 不bất 見kiến 成thành 不bất 成thành 異dị 。 故cố 《# 經kinh 》# 云vân 。

無vô 量lượng 劫kiếp 一nhất 念niệm 。 一nhất 念niệm 無vô 量lượng 劫kiếp 。 無vô 來lai 無vô 積tích 聚tụ 。 而nhi 現hiện 諸chư 劫kiếp 事sự 。

則tắc 知tri 了liễu 久cửu 近cận 不bất 二nhị 亦diệc 未vị 曾tằng 久cửu 近cận 。 如như 《# 大đại 品phẩm 》# 云vân 。

生sanh 死tử 道đạo 長trường/trưởng 。 眾chúng 生sanh 性tánh 多đa 。 菩Bồ 薩Tát 應ưng 如như 是thị 正chánh 憶ức 念niệm 。 生sanh 死tử 邊biên 如như 虛hư 空không 。 眾chúng 生sanh 性tánh 邊biên 。 亦diệc 如như 虛hư 空không 。 是thị 中trung 無vô 生sanh 死tử 。 往vãng 來lai 亦diệc 無vô 解giải 脫thoát 者giả 。

故cố 久cửu 近cận 非phi 久cửu 近cận 也dã 。

供cúng 養dường 若nhược 干can

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 正chánh 明minh 修tu 因nhân 。 初sơ 明minh 供cúng 養dường 佛Phật 以dĩ 植thực 福phước 。 奉phụng 持trì 正Chánh 法Pháp 以dĩ 修tu 慧tuệ 。 具cụ 足túc 菩Bồ 薩Tát 。 總tổng 結kết 行hành 成thành 。

當đương 得đắc 作tác 佛Phật

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 得đắc 果quả 。 凡phàm 有hữu 八bát 果quả 。

一nhất 。 化hóa 主chủ 果quả 。 二nhị 。 國quốc 土độ 果quả 。 三tam 。 教giáo 門môn 果quả 。 四tứ 。

時thời 節tiết 果quả 。 五ngũ 。 眷quyến 屬thuộc 果quả 。 六lục 。 壽thọ 命mạng 果quả 。 七thất 。 紹thiệu 繼kế 果quả 。 八bát 。 住trụ 持trì 果quả 也dã 。

號hiệu 曰viết 華hoa 光quang

者giả 。 或hoặc 可khả 從tùng 時thời 事sự 以dĩ 立lập 名danh 。 如như 《# 智trí 論luận 》# 釋thích 〈# 往vãng 生sanh 品phẩm 〉# 明minh 三tam 百bách 比Bỉ 丘Khâu 。 脫thoát 衣y 上thượng 佛Phật 。 舉cử 手thủ 為vi 相tương/tướng 。 得đắc 成thành 佛Phật 時thời 。 名danh 為vi 大đại 相tương/tướng 。 又hựu 千thiên 天thiên 子tử 見kiến 佛Phật 土thổ/độ 莊trang 嚴nghiêm 而nhi 發phát 淨tịnh 心tâm 。 得đắc 記ký 之chi 時thời 名danh 莊Trang 嚴Nghiêm 王Vương 佛Phật 。 又hựu 釋thích 〈# 舌thiệt 相tướng 品phẩm 〉# 云vân 。

十thập 萬vạn 億ức 人nhân 見kiến 十thập 方phương 菩Bồ 薩Tát 。 來lai 以dĩ 華hoa 供cúng 養dường 。 而nhi 發phát 心tâm 得đắc 記ký 。 故cố 劫kiếp 名danh 華hoa 積tích 。 佛Phật 號hiệu 覺giác 華hoa 。

如như 此thử 皆giai 因nhân 時thời 事sự 以dĩ 立lập 佛Phật 名danh 。 身thân 子tử 聞văn 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 。 最tối 初sơ 領lãnh 悟ngộ 故cố 。 得đắc 佛Phật 時thời 名danh 為vi 華hoa 光quang 。 華hoa 即tức 法pháp 華hoa 。 光quang 謂vị 信tín 解giải 。 境cảnh 智trí 合hợp 目mục 故cố 號hiệu 華hoa 光quang 也dã 。

問vấn 。

三tam 根căn 聲Thanh 聞Văn 悉tất 悟ngộ 《# 法pháp 華hoa 》# 。 應ưng 並tịnh 名danh 華hoa 光quang 耶da 。

答đáp 。

身thân 子tử 最tối 初sơ 得đắc 悟ngộ 。 故cố 受thọ 華hoa 光quang 之chi 名danh 。 例lệ 同đồng 阿A 若Nhã 憍Kiều 陳Trần 如Như 。 最tối 初sơ 悟ngộ 無vô 。 而nhi 生sanh 智trí 慧tuệ 。 餘dư 人nhân 後hậu 悟ngộ 別biệt 受thọ 異dị 名danh 也dã 。

問vấn 。

諸chư 經kinh 授thọ 記ký 。 何hà 故cố 但đãn 授thọ 應ưng 身thân 記ký 。 不bất 授thọ 法Pháp 身thân 記ký 。

答đáp 。

授thọ 應ưng 身thân 記ký 即tức 是thị 授thọ 法Pháp 身thân 記ký 。 修tu 因nhân 既ký 滿mãn 便tiện 證chứng 法Pháp 身thân 。 方phương 能năng 以dĩ 本bổn 垂thùy 迹tích 。 託thác 淨tịnh 穢uế 國quốc 土độ 成thành 佛Phật 化hóa 人nhân 。 但đãn 法Pháp 身thân 猶do 如như 虛hư 空không 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 引dẫn 物vật 不bất 便tiện 故cố 不bất 授thọ 法Pháp 身thân 記ký 。 應ưng 身thân 有hữu 國quốc 土độ 。 徒đồ 眾chúng 。 化hóa 主chủ 。 教giáo 門môn 。 引dẫn 物vật 義nghĩa 便tiện 故cố 記ký 之chi 也dã 。

國quốc 名danh 離Ly 垢Cấu

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 國quốc 土độ 果quả 也dã 。 然nhiên 土thổ/độ 未vị 曾tằng 淨tịnh 穢uế 。 由do 眾chúng 生sanh 心tâm 淨tịnh 。 穢uế 故cố 土thổ/độ 有hữu 淨tịnh 穢uế 耳nhĩ 。 身thân 子tử 昔tích 日nhật 無vô 凡phàm 夫phu 穢uế 心tâm 。 今kim 悟ngộ 一Nhất 乘Thừa 後hậu 離ly 二Nhị 乘Thừa 之chi 垢cấu 。 既ký 離ly 凡phàm 聖thánh 二nhị 垢cấu 故cố 得đắc 佛Phật 之chi 時thời 。 土thổ/độ 名danh 離ly 垢cấu 。 然nhiên 心tâm 亦diệc 不bất 曾tằng 垢cấu 淨tịnh 。 約ước 迷mê 故cố 稱xưng 垢cấu 。 約ước 悟ngộ 故cố 稱xưng 淨tịnh 。

其kỳ 土độ 平bình 正chánh

下hạ 。 上thượng 標tiêu 土thổ/độ 名danh 。 今kim 出xuất 土thổ/độ 體thể 。 文văn 又hựu 二nhị 。

前tiền 。 總tổng 明minh 土thổ/độ 體thể 。 次thứ 。 別biệt 明minh 地địa 處xứ 莊trang 嚴nghiêm 。 總tổng 明minh 土thổ/độ 體thể 中trung 又hựu 二nhị 。

前tiền 明minh 土thổ/độ 體thể 。 次thứ 辨biện 人nhân 物vật 。 離ly 高cao 下hạ 故cố 稱xưng 平bình 。 非phi 尖tiêm 邪tà 故cố 名danh 正chánh 。 無vô 穢uế 惡ác 名danh 清thanh 淨tịnh 。 有hữu 眾chúng 寶bảo 為vi 嚴nghiêm 飾sức 也dã 。

安an 穩ổn

下hạ 。 明minh 人nhân 物vật 也dã 。 離ly 刀đao 兵binh 劫kiếp 故cố 為vi 安an 穩ổn 。 離ly 飢cơ 餓ngạ 劫kiếp 故cố 為vi 豐phong 樂lạc 。 離ly 疾tật 病bệnh 劫kiếp 故cố 為vi 熾sí 盛thịnh 。

瑠lưu 璃ly 為vi 地địa

者giả 。 別biệt 明minh 地địa 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。

有hữu 八bát 交giao 道đạo

者giả 別biệt 明minh 道đạo 莊trang 嚴nghiêm 也dã 。 此thử 文văn 從tùng 廣quảng 至chí 狹hiệp 。 凡phàm 有hữu 三tam 句cú 也dã 。

初sơ 。 總tổng 明minh 土thổ/độ 。 次thứ 。 別biệt 明minh 地địa 。 後hậu 。 別biệt 明minh 道đạo 。

華Hoa 光Quang 如Như 來Lai 。 亦diệc 以dĩ 三tam 乘thừa 教giáo 化hóa

下hạ 。 第đệ 三tam 。 明minh 教giáo 門môn 果quả 也dã 。

以dĩ 本bổn 願nguyện 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa

者giả 。 此thử 為vi 釋thích 疑nghi 。 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 云vân 。

諸chư 佛Phật 出xuất 五ngũ 濁trược 惡ác 世thế 。 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa

身thân 子tử 今kim 出xuất 於ư 淨tịnh 土độ 。 何hà 故cố 亦diệc 說thuyết 三tam 乘thừa 。 所sở 以dĩ 釋thích 云vân 。

彼bỉ 佛Phật 出xuất 時thời 。 雖tuy 非phi 惡ác 世thế 。 以dĩ 本bổn 願nguyện 故cố 。 說thuyết 三tam 乘thừa 法Pháp 。 是thị 則tắc 釋Thích 迦Ca 出xuất 穢uế 土thổ/độ 。 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa 。 身thân 子tử 以dĩ 本bổn 願nguyện 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa 。 各các 有hữu 其kỳ 所sở 以dĩ 也dã 。

問vấn 。

身thân 子tử 何hà 故cố 本bổn 願nguyện 說thuyết 三tam 乘thừa 。

答đáp 。

身thân 子tử 於ư 三tam 乘thừa 中trung 。 得đắc 悟ngộ 一Nhất 乘Thừa 。 還hoàn 學học 釋Thích 迦Ca 。 故cố 施thí 此thử 化hóa 也dã 。

問vấn 。

於ư 淨tịnh 土độ 說thuyết 三tam 。 化hóa 三tam 乘thừa 眾chúng 生sanh 不phủ 。

答đáp 。

可khả 具cụ 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 被bị 三tam 緣duyên 故cố 說thuyết 三tam 教giáo 。 眾chúng 生sanh 往vãng 昔tích 曾tằng 居cư 穢uế 土thổ/độ 。 備bị 縈oanh 眾chúng 苦khổ 故cố 厭yếm 之chi 願nguyện 滅diệt 。 厭yếm 之chi 願nguyện 滅diệt 而nhi 性tánh 不bất 可khả 迴hồi 。 雖tuy 生sanh 淨tịnh 國quốc 。 稱xưng 其kỳ 本bổn 性tánh 。 為vi 說thuyết 三tam 乘thừa 。 如như 厭yếm 釋Thích 迦Ca 之chi 穢uế 國quốc 。 生sanh 彌Di 勒Lặc 之chi 淨tịnh 土độ 。 穢uế 心tâm 雖tuy 改cải 。 三tam 性tánh 不bất 移di 。 故cố 彌Di 勒Lặc 出xuất 於ư 淨tịnh 土độ 亦diệc 說thuyết 三tam 乘thừa 。 二nhị 者giả 。 身thân 子tử 之chi 土thổ/độ 雖tuy 無vô 三tam 緣duyên 。 但đãn 為vì 菩Bồ 薩Tát 。 傳truyền 化hóa 餘dư 方phương 。 故cố 說thuyết 三tam 乘thừa 之chi 教giáo 也dã 。 雖tuy 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 以dĩ 後hậu 義nghĩa 為vi 正chánh 。 故cố 下hạ 但đãn 列liệt 菩Bồ 薩Tát 無vô 三tam 乘thừa 眾chúng 也dã 。

其kỳ 劫kiếp 名danh 大Đại 寶Bảo 莊Trang 嚴Nghiêm

下hạ 。 第đệ 四tứ 。 明minh 時thời 節tiết 果quả 。 釋Thích 迦Ca 名danh 賢Hiền 劫Kiếp 。 賢hiền 者giả 善thiện 也dã 。 此thử 劫kiếp 內nội 有hữu 千thiên 佛Phật 善thiện 人nhân 出xuất 世thế 。 從tùng 化hóa 主chủ 立lập 名danh 故cố 稱xưng 賢Hiền 劫Kiếp 。 今kim 從tùng 所sở 化hóa 菩Bồ 薩Tát 受thọ 稱xưng 故cố 名danh 大đại 寶bảo 。 不bất 以dĩ 珠châu 碧bích 為vi 珍trân 。 但đãn 用dụng 賢hiền 哲triết 為vi 寶bảo 。

彼bỉ 諸chư 菩Bồ 薩Tát

下hạ 。 第đệ 五ngũ 。 明minh 眷quyến 屬thuộc 果quả 。 初sơ 標tiêu 菩Bồ 薩Tát 數số 。

若nhược 欲dục 行hành 時thời

下hạ 。 歎thán 菩Bồ 薩Tát 德đức 。

如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 充sung 滿mãn 其kỳ 國quốc

者giả 。 總tổng 結kết 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 也dã 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 華hoa 光quang 佛Phật 壽thọ 。

下hạ 。 第đệ 六lục 。 壽thọ 命mạng 果quả 。 除trừ 為vi 王vương 子tử 。 未vị 作tác 佛Phật 時thời 者giả 。 如như 釋Thích 迦Ca 佛Phật 若nhược 道đạo 俗tục 合hợp 論luận 則tắc 年niên 八bát 十thập 。 若nhược 論luận 佛Phật 壽thọ 但đãn 有hữu 五ngũ 十thập 。 今kim 亦diệc 然nhiên 也dã 。

問vấn 。

何hà 故cố 穢uế 土thổ/độ 佛Phật 壽thọ 短đoản 。 人nhân 壽thọ 長trường/trưởng 。 淨tịnh 土độ 佛Phật 壽thọ 長trường/trưởng 。 人nhân 壽thọ 短đoản 耶da 。

答đáp 。

佛Phật 壽thọ 長trường 短đoản 無vô 有hữu 定định 相tướng 。 但đãn 穢uế 土thổ/độ 感cảm 佛Phật 業nghiệp 弱nhược 故cố 佛Phật 壽thọ 短đoản 。 感cảm 生sanh 死tử 業nghiệp 強cường/cưỡng 故cố 人nhân 壽thọ 長trường/trưởng 。 淨tịnh 土độ 感cảm 佛Phật 業nghiệp 強cường/cưỡng 故cố 佛Phật 壽thọ 長trường/trưởng 。 感cảm 生sanh 死tử 業nghiệp 弱nhược 故cố 人nhân 壽thọ 短đoản 。

華Hoa 光Quang 如Như 來Lai 過quá 十thập 二nhị 小tiểu 劫kiếp

下hạ 。 第đệ 七thất 。 明minh 紹thiệu 繼kế 果quả 。 此thử 勸khuyến 悅duyệt 往vãng 生sanh 者giả 心tâm 也dã 。 華hoa 光quang 雖tuy 沒một 而nhi 堅kiên 滿mãn 續tục 興hưng 。 則tắc 佛Phật 佛Phật 相tương 次thứ 。 豈khởi 可khả 不bất 願nguyện 往vãng 生sanh 耶da 。

號hiệu 曰viết 華Hoa 足Túc 安An 行Hành

者giả 。 寶bảo 華hoa 承thừa 足túc 。 安an 祥tường 而nhi 行hành 也dã 。

其kỳ 佛Phật 國quốc 土độ 。 亦diệc 復phục 如như 是thị

者giả 。 雖tuy 有hữu 異dị 佛Phật 興hưng 世thế 而nhi 淨tịnh 土độ 不bất 改cải 。 亦diệc 是thị 悅duyệt 往vãng 生sanh 者giả 之chi 心tâm 也dã 。

是thị 華Hoa 光Quang 佛Phật 。 滅diệt 度độ 之chi 後hậu

下hạ 。 第đệ 八bát 。 明minh 住trụ 持trì 果quả 。 大đại 論luận 佛Phật 法Pháp 凡phàm 有hữu 四tứ 時thời 。

一nhất 。 佛Phật 在tại 世thế 時thời 。 二nhị 。 佛Phật 雖tuy 去khứ 世thế 法pháp 儀nghi 未vị 改cải 謂vị 正Chánh 法Pháp 時thời 。 三tam 。 佛Phật 去khứ 世thế 久cửu 。 道đạo 化hóa 訛ngoa 替thế 謂vị 像tượng 法pháp 時thời 。 四tứ 。 轉chuyển 復phục 微vi 末mạt 謂vị 末Mạt 法Pháp 時thời 。 今kim 但đãn 舉cử 初sơ 二nhị 攝nhiếp 末mạt 屬thuộc 像tượng 也dã 。

問vấn 。

既ký 是thị 淨tịnh 土độ 。 何hà 故cố 有hữu 小tiểu 劫kiếp 起khởi 耶da 。

答đáp 。

今kim 但đãn 論luận 時thời 節tiết 小tiểu 大đại 。 非phi 三tam 災tai 之chi 小tiểu 劫kiếp 。

就tựu 偈kệ 頌tụng 為vi 二nhị 。

初sơ 。 正chánh 頌tụng 授thọ 記ký 。 第đệ 二nhị 。 釋thích 授thọ 記ký 意ý 。 就tựu 初sơ 為vi 三tam 。

第đệ 一nhất 。 總tổng 標tiêu 授thọ 記ký 。 二nhị 。 釋thích 。 三tam 。 結kết 。 總tổng 標tiêu 如như 文văn 。

供cúng 養dường 無vô 數số 佛Phật

下hạ 。 釋thích 授thọ 記ký 也dã 。 初sơ 一nhất 行hành 。 頌tụng 上thượng 行hành 因nhân 。 次thứ 八bát 行hành 。 頌tụng 得đắc 果quả 。 得đắc 果quả 中trung 。 初sơ 半bán 行hành 頌tụng 時thời 節tiết 果quả 。 一nhất 行hành 半bán 頌tụng 世thế 界giới 果quả 。 二nhị 行hành 頌tụng 眷quyến 屬thuộc 果quả 。 一nhất 行hành 頌tụng 化hóa 主chủ 果quả 。 一nhất 行hành 頌tụng 壽thọ 命mạng 果quả 。 二nhị 行hành 頌tụng 住trụ 持trì 果quả 。

華Hoa 光Quang 佛Phật 所sở 為vi

下hạ 。 半bán 行hành 。 第đệ 三tam 。 總tổng 結kết 也dã 。

其kỳ 兩Lưỡng 足Túc 聖Thánh 尊Tôn

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 釋thích 授thọ 記ký 之chi 意ý 。 所sở 以dĩ 授thọ 記ký 者giả 。 令linh 其kỳ 自tự 慶khánh 欣hân 果quả 行hành 因nhân 也dã 。 不bất 頌tụng 上thượng 教giáo 門môn 及cập 紹thiệu 繼kế 二nhị 果quả 。 偈kệ 與dữ 長trường/trưởng 行hành 廣quảng 略lược 互hỗ 現hiện 。

爾nhĩ 時thời 四tứ 部bộ 眾chúng

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 大đại 眾chúng 歡hoan 喜hỷ 悟ngộ 解giải 。

問vấn 。

此thử 中trung 四tứ 眾chúng 八bát 部bộ 。 並tịnh 是thị 凡phàm 夫phu 。 上thượng 中trung 下hạ 根căn 。 為vi 屬thuộc 何hà 攝nhiếp 耶da 。

答đáp 。

望vọng 經kinh 始thỉ 終chung 謂vị 上thượng 品phẩm 也dã 。 身thân 子tử 初sơ 領lãnh 解giải 既ký 是thị 上thượng 根căn 。 彼bỉ 前tiền 得đắc 悟ngộ 故cố 亦diệc 是thị 上thượng 根căn 。

問vấn 。

既ký 是thị 上thượng 根căn 。 聞văn 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 何hà 不bất 即tức 解giải 。 見kiến 今kim 授thọ 記ký 方phương 得đắc 悟ngộ 耶da 。

答đáp 。

聞văn 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 已dĩ 髣phảng 髴phất 玄huyền 宗tông 。 覩đổ 今kim 授thọ 記ký 驗nghiệm 理lý 必tất 爾nhĩ 。 授thọ 身thân 子tử 記ký 意ý 在tại 於ư 斯tư 。

問vấn 。

凡phàm 夫phu 初sơ 聞văn 尚thượng 能năng 領lãnh 解giải 。 中trung 下hạ 羅La 漢Hán 云vân 何hà 未vị 悟ngộ 。

答đáp 。

二Nhị 乘Thừa 自tự 謂vị 究cứu 竟cánh 。 其kỳ 病bệnh 則tắc 重trọng/trùng 。 故cố 由do 未vị 得đắc 解giải 。 凡phàm 夫phu 無vô 有hữu 斯tư 疾tật 。 故cố 初sơ 聞văn 即tức 悟ngộ 。 三tam 毒độc 輕khinh 重trọng 則tắc 聖thánh 勝thắng 於ư 凡phàm 。 若nhược 信tín 一Nhất 乘Thừa 難nan 易dị 則tắc 凡phàm 勝thắng 於ư 聖thánh 。 又hựu 此thử 中trung 凡phàm 聖thánh 多đa 是thị 權quyền 行hành 影ảnh 嚮hướng 。 共cộng 弘hoằng 道đạo 利lợi 人nhân 。 自tự 陳trần 領lãnh 悟ngộ 用dụng 引dẫn 物vật 也dã 。

就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 總tổng 明minh 大đại 眾chúng 歡hoan 喜hỷ 供cúng 養dường 。 次thứ 。 別biệt 明minh 諸chư 天thiên 供cúng 養dường 稱xưng 歎thán 。 初sơ 文văn 四tứ 句cú 。

第đệ 一nhất 。 明minh 四tứ 眾chúng 八bát 部bộ 。 列liệt 歡hoan 喜hỷ 之chi 人nhân 。

見kiến 舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 歡hoan 喜hỷ 之chi 緣duyên 。

心tâm 大đại 歡hoan 喜hỷ

下hạ 。 第đệ 三tam 。 正chánh 明minh 歡hoan 喜hỷ 。 凡phàm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 聞văn 未vị 曾tằng 有hữu 法Pháp 。 心tâm 得đắc 悟ngộ 解giải 現hiện 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 二nhị 者giả 。 見kiến 身thân 子tử 得đắc 記ký 想tưởng 已dĩ 亦diệc 得đắc 預dự 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。

各các 各các 脫thoát 身thân

下hạ 。 第đệ 四tứ 。 供cúng 養dường 。 信tín 解giải 之chi 生sanh 本bổn 由do 佛Phật 說thuyết 。 仰ngưỡng 感cảm 法pháp 慧tuệ 故cố 獻hiến 財tài 上thượng 佛Phật 。 比Bỉ 丘Khâu 脫thoát 衣y 上thượng 佛Phật 者giả 。 《# 大đại 品phẩm 》# 三tam 百bách 比Bỉ 丘Khâu 。 脫thoát 衣y 上thượng 佛Phật 。 《# 論luận 》# 云vân 。

十thập 二nhị 年niên 前tiền 。 未vị 制chế 戒giới 故cố 不bất 犯phạm 衣y 戒giới 。 今kim 《# 法pháp 華hoa 》# 時thời 成thành 道Đạo 四tứ 十thập 餘dư 年niên 。 以dĩ 制chế 衣y 戒giới 。 既ký 聞văn 一Nhất 乘Thừa 悟ngộ 解giải 得đắc 正Chánh 法Pháp 戒giới 。 衣y 是thị 息tức 世thế 譏cơ 嫌hiềm 戒giới 。 故cố 捨xả 衣y 無vô 罪tội 。

外ngoại 國quốc 比Bỉ 丘Khâu 但đãn 被bị 袈ca 裟sa 內nội 無vô 別biệt 衣y 。 今kim 以dĩ 衣y 施thí 佛Phật 。 則tắc 是thị 捨xả 三tam 衣y 中trung 一nhất 二nhị 也dã 。 露lộ 身thân 但đãn 聞văn 法Pháp 踊dũng 躍dược 。 不bất 以dĩ 此thử 事sự 為vi 羞tu 耳nhĩ 。

釋Thích 提Đề 桓Hoàn 因Nhân

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 別biệt 明minh 諸chư 天thiên 供cúng 養dường 稱xưng 歎thán 。 前tiền 明minh 財tài 供cúng 養dường 。 次thứ 辨biện 法pháp 供cúng 養dường 。

衣y 住trụ 虛hư 空không 中trung

者giả 。 表biểu 心tâm 離ly 有hữu 也dã 。

而nhi 自tự 迴hồi 轉chuyển

者giả 。 亦diệc 不bất 停đình 空không 。 表biểu 心tâm 離ly 空không 也dã 。 既ký 不bất 染nhiễm 空không 有hữu 。 便tiện 解giải 入nhập 一Nhất 乘Thừa 。 又hựu 昔tích 協hiệp 異dị 解giải 於ư 理lý 為vi 背bối/bội 。 今kim 信tín 理lý 同đồng 則tắc 轉chuyển 背bối/bội 成thành 向hướng 。 內nội 心tâm 既ký 轉chuyển 外ngoại 物vật 亦diệc 迴hồi 。 又hựu 身thân 既ký 舞vũ 踊dũng 。 外ngoại 物vật 迴hồi 轉chuyển 。

而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 法pháp 供cúng 養dường 。 前tiền 長trường/trưởng 行hành 。 次thứ 偈kệ 。 偈kệ 為vi 二nhị 。

初sơ 三tam 行hành 半bán 。 明minh 聞văn 法Pháp 歡hoan 喜hỷ 。 次thứ 三tam 行hành 。 預dự 欣hân 得đắc 記ký 故cố 歡hoan 喜hỷ 。 初sơ 領lãnh 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 。 次thứ 領lãnh 身thân 子tử 得đắc 記ký 。 蓋cái 是thị 一nhất 周chu 之chi 始thỉ 終chung 。 故cố 領lãnh 此thử 二nhị 也dã 。 又hựu 初sơ 是thị 聞văn 法Pháp 歡hoan 喜hỷ 。 則tắc 籍tịch 法pháp 為vi 緣duyên 。 後hậu 是thị 見kiến 人nhân 得đắc 記ký 故cố 喜hỷ 謂vị 假giả 人nhân 為vi 緣duyên 。 悟ngộ 道đạo 之chi 由do 唯duy 有hữu 人nhân 法pháp 二nhị 緣duyên 。 二nhị 文văn 各các 四tứ 。

初sơ 文văn 四tứ 者giả 。

第đệ 一nhất 偈kệ 。 明minh 昔tích 小tiểu 為vi 麁thô 。 第đệ 二nhị 偈kệ 。 歎thán 今kim 大đại 為vi 妙diệu 。 第đệ 三tam 偈kệ 。 歎thán 今kim 教giáo 為vi 希hy 有hữu 。 第đệ 四tứ 半bán 偈kệ 。 正chánh 明minh 領lãnh 解giải 歡hoan 喜hỷ 也dã 。

五ngũ 眾chúng 之chi 生sanh 滅diệt

者giả 。 古cổ 經kinh 為vi 立lập 陰ấm 。 釋thích 道đạo 安an 云vân 。

應ưng 云vân 五ngũ 陰ấm 。 非phi 是thị 立lập 也dã 。

羅la 什thập 後hậu 翻phiên 皆giai 云vân 。

五ngũ 眾chúng

以dĩ 五ngũ 法pháp 和hòa 聚tụ 義nghĩa 稱xưng 五ngũ 眾chúng 。 又hựu 一nhất 一nhất 陰ấm 法pháp 各các 眾chúng 多đa 。 故cố 云vân 眾chúng 也dã 。 《# 雜tạp 心tâm 》# 云vân 。

積tích 聚tụ 是thị 陰ấm 義nghĩa

即tức 是thị 羅la 什thập 意ý 也dã 。

生sanh 滅diệt

者giả 。 通thông 目mục 四Tứ 諦Đế 也dã 。 苦khổ 為vi 所sở 生sanh 。 集tập 為vi 能năng 生sanh 。 斯tư 則tắc 五ngũ 陰ấm 生sanh 也dã 。 滅diệt 則tắc 是thị 五ngũ 陰ấm 滅diệt 。 道đạo 為vi 能năng 滅diệt 。 故cố 生sanh 目mục 苦khổ 集tập 。 滅diệt 據cứ 滅diệt 道đạo 。 言ngôn 約ước 義nghĩa 周chu 巧xảo 說thuyết 之chi 謂vị 也dã 。

問vấn 。

何hà 故cố 不bất 言ngôn 界giới 。 入nhập 生sanh 滅diệt 。

答đáp 。

界giới 。 入nhập 含hàm 無vô 為vi 。 不bất 得đắc 並tịnh 云vân 生sanh 滅diệt 也dã 。

今kim 復phục 轉chuyển 無vô 上thượng

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 對đối 昔tích 小tiểu 歎thán 今kim 大đại 也dã 。 問vấn 。

何hà 故cố 《# 大đại 品phẩm 》# 。 《# 思tư 益ích 》# 。 《# 涅Niết 槃Bàn 》# 。 《# 法pháp 華hoa 》# 皆giai 舉cử 昔tích 教giáo 歎thán 耶da 。 答đáp 。

眾chúng 經kinh 並tịnh 是thị 舉cử 小tiểu 對đối 大đại 歎thán 。 故cố 知tri 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 顯hiển 道đạo 無vô 二nhị 。 不bất 得đắc 作tác 五ngũ 時thời 四tứ 宗tông 之chi 釋thích 也dã 。

問vấn 。

云vân 何hà 舉cử 小tiểu 歎thán 大đại 耶da 。

答đáp 。

昔tích 明minh 五ngũ 眾chúng 既ký 是thị 生sanh 滅diệt 。 今kim 明minh 五ngũ 眾chúng 則tắc 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 生sanh 故cố 非phi 苦khổ 集tập 。 不bất 滅diệt 故cố 非phi 滅diệt 道đạo 。 故cố 名danh 一nhất 實thật 諦đế 即tức 無vô 生sanh 滅diệt 觀quán 也dã 。 二Nhị 乘Thừa 既ký 是thị 四Tứ 諦Đế 。 名danh 生sanh 滅diệt 觀quán 。

問vấn 。

何hà 以dĩ 知tri 此thử 經Kinh 明minh 五ngũ 眾chúng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

答đáp 。

前tiền 文văn 既ký 明minh 昔tích 教giáo 說thuyết 五ngũ 眾chúng 是thị 生sanh 滅diệt 。 即tức 知tri 今kim 教giáo 明minh 五ngũ 眾chúng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 故cố 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 云vân 。

諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。

又hựu 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

為vì 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 是thị 生sanh 滅diệt 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。

故cố 大đại 小tiểu 二Nhị 乘Thừa 。 有hữu 生sanh 滅diệt 。 無vô 生sanh 滅diệt 二nhị 觀quán 義nghĩa 也dã 。

問vấn 。

無vô 量lượng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 亦diệc 有hữu 生sanh 滅diệt 。 何hà 得đắc 言ngôn 小Tiểu 乘Thừa 作tác 生sanh 滅diệt 觀quán 也dã 。

答đáp 。

菩Bồ 薩Tát 了liễu 無vô 量lượng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 亦diệc 本bổn 來lai 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 故cố 無vô 明minh 體thể 性tánh 。 本bổn 自tự 不bất 有hữu 。 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 。 和hòa 合hợp 而nhi 生sanh 。 既ký 言ngôn 妄vọng 想tưởng 因nhân 緣duyên 而nhi 生sanh 。 有hữu 集tập 為vi 能năng 生sanh 。 苦khổ 為vi 所sở 生sanh 。 此thử 即tức 是thị 無vô 生sanh 滅diệt 生sanh 滅diệt 。 雖tuy 生sanh 滅diệt 不bất 生sanh 滅diệt 也dã 。 故cố 與dữ 二Nhị 乘Thừa 不bất 同đồng 。 又hựu 言ngôn 五ngũ 眾chúng 生sanh 滅diệt 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 言ngôn 五ngũ 眾chúng 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 今kim 略lược 舉cử 無vô 常thường 故cố 云vân 生sanh 滅diệt 。 又hựu 云vân 有hữu 觀quán 為vi 生sanh 。 空không 觀quán 為vi 滅diệt 。 故cố 云vân 生sanh 滅diệt 。 又hựu 二Nhị 乘Thừa 未vị 得đắc 有hữu 餘dư 有hữu 煩phiền 惱não 生sanh 。 得đắc 有hữu 餘dư 則tắc 煩phiền 惱não 滅diệt 。 未vị 入nhập 無vô 餘dư 則tắc 身thân 智trí 生sanh 。 入nhập 無vô 餘dư 則tắc 身thân 智trí 滅diệt 。 今kim 明minh 煩phiền 惱não 之chi 與dữ 身thân 智trí 。 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 故cố 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 第đệ 十thập 九cửu 復phục 次thứ 云vân 。

昔tích 說thuyết 五ngũ 眾chúng 是thị 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 今kim 欲dục 就tựu 異dị 門môn 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。

問vấn 。

何hà 故cố 聞văn 一Nhất 乘Thừa 及cập 受thọ 記ký 。 而nhi 言ngôn 五ngũ 眾chúng 生sanh 滅diệt 耶da 。

答đáp 。

此thử 領lãnh 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 顯hiển 真chân 實thật 義nghĩa 。 昔tích 明minh 五ngũ 眾chúng 生sanh 滅diệt 者giả 。 此thử 是thị 方phương 便tiện 說thuyết 耳nhĩ 。 今kim 明minh 五ngũ 眾chúng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 者giả 。 乃nãi 是thị 真chân 實thật 說thuyết 耳nhĩ 。 以dĩ 昔tích 見kiến 五ngũ 眾chúng 是thị 生sanh 滅diệt 故cố 守thủ 小tiểu 迷mê 大đại 。 今kim 知tri 本bổn 不bất 生sanh 。 滅diệt 則tắc 改cải 二nhị 執chấp 。

問vấn 。

諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 亦diệc 明minh 五ngũ 眾chúng 是thị 生sanh 滅diệt 。 故cố 經Kinh 云vân 。

諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp

何hà 得đắc 言ngôn 五ngũ 眾chúng 生sanh 滅diệt 。 是thị 小Tiểu 乘Thừa 耶da 。

答đáp 。

《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 明minh 四tứ 悉tất 檀đàn 通thông 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 八bát 萬vạn 法Pháp 藏tạng 。 言ngôn 五ngũ 眾chúng 生sanh 滅diệt 者giả 。 為vi 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 耳nhĩ 。 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 。 即tức 說thuyết 五ngũ 眾chúng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 若nhược 悟ngộ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 則tắc 生sanh 實thật 觀quán 。 實thật 觀quán 即tức 是thị 妙diệu 慧tuệ 。 妙diệu 慧tuệ 即tức 是thị 妙diệu 法Pháp 。 妙diệu 法Pháp 即tức 是thị 一Nhất 乘Thừa 。 是thị 故cố 說thuyết 五ngũ 眾chúng 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 也dã 。

大Đại 智trí 舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 預dự 欣hân 得đắc 記ký 歡hoan 喜hỷ 。 亦diệc 開khai 為vi 四tứ 。

初sơ 半bán 偈kệ 。 牒điệp 舍Xá 利Lợi 弗Phất 已dĩ 得đắc 記ký 。 第đệ 二nhị 一nhất 偈kệ 。 自tự 陳trần 己kỷ 當đương 得đắc 記ký 。 第đệ 三tam 半bán 偈kệ 。 述thuật 得đắc 解giải 相tương/tướng 。

佛Phật 道Đạo 叵phả 思tư 議nghị

領lãnh 顯hiển 真chân 實thật 義nghĩa 。

方phương 便tiện 隨tùy 宜nghi 說thuyết

解giải 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 次thứ 一nhất 偈kệ 。 明minh 發phát 願nguyện 修tu 行hành 。 此thử 四tứ 段đoạn 為vi 兩lưỡng 雙song 。

初sơ 二nhị 段đoạn 已dĩ 得đắc 當đương 得đắc 一nhất 雙song 。 後hậu 二nhị 段đoạn 明minh 解giải 行hành 一nhất 雙song 也dã 。

爾nhĩ 時thời 舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 第đệ 二nhị 大đại 段đoạn 。 正chánh 明minh 譬thí 說thuyết 。 亦diệc 開khai 為vi 四tứ 。

從tùng 此thử 竟cánh 品phẩm 正chánh 明minh 譬thí 說thuyết 。 第đệ 二nhị 。 〈# 信tín 解giải 品phẩm 〉# 中trung 根căn 人nhân 領lãnh 悟ngộ 。 第đệ 三tam 。 〈# 藥dược 草thảo 喻dụ 品phẩm 〉# 如Như 來Lai 述thuật 成thành 。 第đệ 四tứ 。 〈# 授thọ 記ký 品phẩm 〉# 明minh 。 為vi 其kỳ 授thọ 記ký 。 所sở 以dĩ 有hữu 四tứ 段đoạn 者giả 。 中trung 根căn 之chi 人nhân 聞văn 上thượng 法pháp 說thuyết 未vị 解giải 。 更cánh 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 故cố 舉cử 譬thí 喻dụ 曉hiểu 之chi 。 既ký 聞văn 前tiền 法pháp 說thuyết 復phục 稟bẩm 後hậu 譬thí 喻dụ 即tức 得đắc 信tín 解giải 。 故cố 有hữu 第đệ 二nhị 〈# 信tín 解giải 品phẩm 〉# 。 以dĩ 所sở 解giải 是thị 實thật 。 故cố 如Như 來Lai 舉cử 藥dược 草thảo 喻dụ 述thuật 成thành 。 領lãnh 解giải 於ư 前tiền 。 述thuật 成thành 於ư 後hậu 。 心tâm 得đắc 決quyết 了liễu 行hành 與dữ 佛Phật 相tương 應ứng 。 則tắc 當đương 果quả 可khả 期kỳ 。 故cố 為vi 授thọ 記ký 。

初sơ 文văn 又hựu 二nhị 。

第đệ 一nhất 。 身thân 子tử 請thỉnh 說thuyết 。 第đệ 二nhị 。 佛Phật 受thọ 請thỉnh 為vi 說thuyết 。 就tựu 初sơ 又hựu 三tam 。

第đệ 一nhất 。 自tự 陳trần 己kỷ 解giải 。 第đệ 二nhị 。 騰đằng 眾chúng 未vị 解giải 。 第đệ 三tam 。 請thỉnh 佛Phật 為vi 說thuyết 。 所sở 以dĩ 須tu 自tự 陳trần 己kỷ 解giải 者giả 。 凡phàm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 若nhược 不bất 自tự 陳trần 己kỷ 解giải 。 則tắc 為vi 物vật 之chi 意ý 不bất 彰chương 。 容dung 謂vị 假giả 他tha 而nhi 實thật 自tự 未vị 悟ngộ 。 則tắc 上thượng 授thọ 記ký 不bất 成thành 。 陳trần 解giải 亦diệc 謬mậu 。 故cố 須tu 自tự 述thuật 己kỷ 解giải 。 二nhị 者giả 。 欲dục 為vi 他tha 請thỉnh 法pháp 。 須tu 得đắc 彼bỉ 意ý 。 若nhược 未vị 有hữu 解giải 。 請thỉnh 容dung 落lạc 漠mạc 也dã 。

問vấn 。

中trung 根căn 之chi 徒đồ 自tự 有hữu 疑nghi 悔hối 。 何hà 不bất 自tự 請thỉnh 。 假giả 他tha 請thỉnh 耶da 。

答đáp 。

既ký 無vô 先tiên 悟ngộ 之chi 能năng 。 又hựu 非phi 對đối 揚dương 之chi 主chủ 。 雖tuy 復phục 未vị 解giải 。 待đãi 他tha 質chất 疑nghi 也dã 。 自tự 陳trần 己kỷ 解giải 有hữu 二nhị 句cú 。

我ngã 今kim 無vô 復phục 疑nghi 悔hối

者giả 。 領lãnh 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 也dã 。

親thân 於ư 佛Phật 前tiền 得đắc 授thọ 記ký

者giả 。 領lãnh 上thượng 得đắc 記ký 文văn 也dã 。 舉cử 始thỉ 括quát 終chung 故cố 標tiêu 此thử 二nhị 也dã 。 又hựu 。

我ngã 今kim 無vô 復phục 疑nghi 悔hối

此thử 明minh 惑hoặc 滅diệt 。

親thân 於ư 佛Phật 前tiền 得đắc 記ký

明minh 解giải 生sanh 。 斯tư 二nhị 為vi 要yếu 。 所sở 以dĩ 述thuật 也dã 。 又hựu 。

無vô 復phục 疑nghi 悔hối

正chánh 序tự 得đắc 解giải 。

親thân 於ư 佛Phật 前tiền 得đắc 記ký

證chứng 解giải 是thị 實thật 。 故cố 得đắc 記ký 耳nhĩ 。

問vấn 。

直trực 云vân 得đắc 記ký 便tiện 足túc 。 何hà 故cố 云vân 親thân 於ư 佛Phật 前tiền 。

答đáp 。

授thọ 記ký 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 。 不bất 現hiện 前tiền 得đắc 記ký 。 由do 未vị 有hữu 解giải 。 二nhị 。 親thân 於ư 佛Phật 前tiền 得đắc 記ký 。 必tất 有hữu 解giải 也dã 。

是thị 諸chư 千thiên 二nhị 百bách

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 騰đằng 眾chúng 未vị 悟ngộ 。 就tựu 文văn 為vi 三tam 。

初sơ 。 牒điệp 昔tích 。 二nhị 。 騰đằng 今kim 。 三tam 。 今kim 昔tích 互hỗ 相tương 疑nghi 。 牒điệp 昔tích 有hữu 二nhị 。

初sơ 。 牒điệp 無Vô 學Học 人nhân 二nhị 執chấp 。 二nhị 。 明minh 學Học 無Vô 學Học 人nhân 二nhị 執chấp 。 初sơ 標tiêu 無Vô 學Học 人nhân 二nhị 執chấp 者giả 。 一nhất 。

離ly 老lão 病bệnh 死tử

謂vị 離ly 果quả 患hoạn 也dã 。

究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn

者giả 。 執chấp 無vô 餘dư 也dã 。 學Học 無Vô 學Học 人nhân 二nhị 執chấp 者giả 。 離ly 諸chư 見kiến 謂vị 因nhân 患hoạn 盡tận 也dã 。 謂vị 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 執chấp 有hữu 餘dư 也dã 。 所sở 以dĩ 二nhị 文văn 不bất 同đồng 者giả 。 無Vô 學Học 人nhân 必tất 離ly 果quả 患hoạn 。 若nhược 離ly 因nhân 患hoạn 可khả 通thông 。 學Học 無Vô 學Học 人nhân 。 前tiền 列liệt 人nhân 別biệt 故cố 所sở 離ly 亦diệc 別biệt 。 後hậu 列liệt 人nhân 通thông 故cố 所sở 離ly 亦diệc 通thông 。

問vấn 。

實thật 斷đoạn 九cửu 十thập 八bát 使sử 。 何hà 故cố 但đãn 離ly 諸chư 見kiến 耶da 。

答đáp 。

無Vô 學Học 之chi 人nhân 可khả 具cụ 斷đoạn 。 九cửu 十thập 八bát 使sử 。 而nhi 今kim 舉cử 離ly 諸chư 見kiến 者giả 。 學Học 無Vô 學Học 人nhân 。 皆giai 斷đoạn 之chi 也dã 。 我ngã 見kiến 為vi 眾chúng 見kiến 之chi 本bổn 故cố 偏thiên 說thuyết 之chi 。 故cố 《# 大đại 品phẩm 》# 云vân 。

譬thí 如như 我ngã 見kiến 攝nhiếp 。 六lục 十thập 二nhị 見kiến

有hữu 無vô 見kiến 即tức 是thị 斷đoạn 常thường 。 謂vị 邊biên 見kiến 也dã 。 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 餘dư 三tam 見kiến 也dã 。 又hựu 等đẳng 取thủ 三tam 見kiến 及cập 餘dư 鈍độn 使sử 也dã 。

而nhi 今kim 於ư 世Thế 尊Tôn 前tiền

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 騰đằng 今kim 也dã 。

皆giai 墮đọa 疑nghi 惑hoặc

者giả 。 第đệ 三tam 。 正chánh 生sanh 疑nghi 也dã 。 小tiểu 大đại 互hỗ 決quyết 。 今kim 昔tích 相tương/tướng 徵trưng 。 故cố 成thành 疑nghi 也dã 。 昔tích 明minh 已dĩ 離ly 兩lưỡng 患hoạn 無vô 復phục 可khả 離ly 。 得đắc 二nhị 涅Niết 槃Bàn 無vô 復phục 更cánh 得đắc 。 今kim 云vân 由do 應ưng 更cánh 離ly 方phương 復phục 更cánh 得đắc 。 今kim 昔tích 相tương 違vi 故cố 墮đọa 疑nghi 悔hối 也dã 。

善thiện 哉tai 。 世Thế 尊Tôn 。

下hạ 。 第đệ 三tam 。 正chánh 請thỉnh 。 所sở 以dĩ 請thỉnh 者giả 。 身thân 子tử 是thị 遂toại 佛Phật 轉chuyển 法Pháp 輪luân 將tướng 軍quân 。 有hữu 未vị 解giải 者giả 常thường 為vi 請thỉnh 說thuyết 。 又hựu 既ký 已dĩ 得đắc 悟ngộ 即tức 成thành 菩Bồ 薩Tát 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 濟tế 物vật 為vi 懷hoài 。 須tu 為vi 物vật 請thỉnh 。 又hựu 既ký 同đồng 是thị 聲Thanh 聞Văn 。 昔tích 俱câu 稟bẩm 偏thiên 化hóa 而nhi 自tự 已dĩ 得đắc 解giải 。 餘dư 人nhân 未vị 解giải 。 愍mẫn 其kỳ 同đồng 朋bằng 故cố 須tu 為vi 請thỉnh 。 又hựu 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 末mạt 佛Phật 勸khuyến 弘hoằng 經kinh 。 今kim 為vi 眾chúng 請thỉnh 即tức 是thị 受thọ 旨chỉ 。 又hựu 上thượng 授thọ 記ký 明minh 身thân 子tử 行hành 因nhân 未vị 來lai 得đắc 佛Phật 。 今kim 為vi 眾chúng 請thỉnh 即tức 是thị 行hành 因nhân 也dã 。 所sở 言ngôn 。

願nguyện 說thuyết 因nhân 緣duyên

者giả 。 因nhân 緣duyên 謂vị 三tam 一nhất 之chi 所sở 以dĩ 也dã 。 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 故cố 說thuyết 三tam 。 有hữu 何hà 所sở 以dĩ 故cố 說thuyết 一nhất 。 辨biện 此thử 因nhân 緣duyên 釋thích 疑nghi 除trừ 悔hối 。 故cố 名danh 為vi 。

善thiện 哉tai 。

就tựu 佛Phật 受thọ 請thỉnh 說thuyết 中trung 復phục 開khai 為vi 三tam 。

第đệ 一nhất 。 緣duyên 起khởi 。 第đệ 二nhị 。 從tùng 。

若nhược 國quốc 邑ấp

至chí 下hạ 偈kệ 云vân

以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 十thập 方phương 諦đế 求cầu

名danh 為vi 正Chánh 說Thuyết 。 第đệ 三tam 。 從tùng 。

告cáo 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 汝nhữ 諸chư 人nhân 等đẳng

勸khuyến 其kỳ 弘hoằng 經kinh 。 此thử 三tam 亦diệc 得đắc 是thị 子tử 章chương 序tự 正chánh 流lưu 通thông 也dã 。

初sơ 緣duyên 起khởi 中trung 復phục 開khai 為vi 二nhị 。

第đệ 一nhất 。 騰đằng 前tiền 法pháp 。 第đệ 二nhị 。 許hứa 後hậu 譬thí 。 騰đằng 前tiền 法pháp 者giả 。 良lương 以dĩ 後hậu 譬thí 還hoàn 喻dụ 前tiền 法pháp 故cố 也dã 。 前tiền 說thuyết 雖tuy 多đa 。 略lược 騰đằng 二nhị 種chủng 要yếu 句cú 而nhi 示thị 悟ngộ 之chi 。 二nhị 要yếu 句cú 者giả 。 所sở 謂vị 教giáo 一nhất 及cập 緣duyên 一nhất 也dã 。 教giáo 一nhất 者giả 。 前tiền 明minh 眾chúng 教giáo 雖tuy 多đa 所sở 表biểu 無vô 二nhị 。 次thứ 緣duyên 一nhất 者giả 。 以dĩ 教giáo 無vô 異dị 表biểu 則tắc 緣duyên 無vô 異dị 人nhân 。 故cố 云vân 皆giai 教giáo 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 以dĩ 教giáo 無vô 異dị 表biểu 緣duyên 無vô 異dị 人nhân 。 則tắc 果quả 無vô 異dị 。 詶thù 因nhân 無vô 異dị 感cảm 。 略lược 陳trần 二nhị 門môn 則tắc 備bị 收thu 一nhất 切thiết 。 若nhược 爾nhĩ 久cửu 應ưng 以dĩ 領lãnh 。 云vân 何hà 復phục 疑nghi 。

然nhiên 舍Xá 利Lợi 弗Phất

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 許hứa 說thuyết 後hậu 譬thí 。 然nhiên 者giả 雖tuy 然nhiên 也dã 。 雖tuy 前tiền 已dĩ 說thuyết 而nhi 由do 未vị 解giải 。 當đương 用dụng 後hậu 譬thí 以dĩ 曉hiểu 悟ngộ 之chi 。 又hựu 言ngôn 然nhiên 者giả 然nhiên 許hứa 。 雖tuy 前tiền 已dĩ 說thuyết 然nhiên 許hứa 。 其kỳ 今kim 由do 未vị 悟ngộ 解giải 。 更cánh 用dụng 譬thí 喻dụ 以dĩ 明minh 上thượng 二nhị 義nghĩa 以dĩ 曉hiểu 悟ngộ 之chi 。

諸chư 有hữu 智trí 者giả 。 以dĩ 譬thí 喻dụ 得đắc 解giải

者giả 。 明minh 其kỳ 未vị 能năng 忘vong 言ngôn 以dĩ 悟ngộ 旨chỉ 。 而nhi 能năng 虛hư 心tâm 以dĩ 待đãi 譬thí 。 以dĩ 望vọng 上thượng 根căn 為vi 愚ngu 人nhân 。 望vọng 下hạ 根căn 為vi 智trí 者giả 。 又hựu 望vọng 上thượng 根căn 為vi 愚ngu 人nhân 。 比tỉ 退thoái 席tịch 為vi 智trí 者giả 。 又hựu 騰đằng 前tiền 為vi 指chỉ 斥xích 。 許hứa 說thuyết 名danh 敦đôn 喻dụ 。 指chỉ 斥xích 者giả 。 我ngã 前tiền 已dĩ 說thuyết 他tha 人nhân 已dĩ 悟ngộ 。 汝nhữ 何hà 事sự 致trí 迷mê 。 用dụng 此thử 擊kích 之chi 令linh 生sanh 憤phẫn 礪# 。 敦đôn 喻dụ 者giả 。 令linh 其kỳ 重trọng/trùng 欣hân 慕mộ 道đạo 發phát 其kỳ 領lãnh 解giải 。

舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 若nhược 國quốc 邑ấp 。

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 正chánh 說thuyết 。 復phục 開khai 為vi 二nhị 。

一nhất 者giả 長trường/trưởng 行hành 。 二nhị 者giả 偈kệ 頌tụng 。 長trường/trưởng 行hành 為vi 二nhị 。

第đệ 一nhất 。 受thọ 請thỉnh 正chánh 說thuyết 。 第đệ 二nhị 。 最tối 後hậu 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 。 結kết 詶thù 身thân 子tử 之chi 請thỉnh 。 就tựu 正chánh 說thuyết 又hựu 二nhị 。

一nhất 。 開khai 譬thí 。 二nhị 。 合hợp 譬thí 。 就tựu 開khai 譬thí 中trung 。 光quang 宅trạch 法pháp 雲vân 法Pháp 師sư 為vi 十thập 譬thí 。 於ư 文văn 義nghĩa 多đa 違vi 。 今kim 依y 古cổ 舊cựu 開khai 為vi 六lục 譬thí 。

一nhất 。 總tổng 譬thí 。 二nhị 。 見kiến 火hỏa 譬thí 。 三tam 。 救cứu 子tử 不bất 得đắc 譬thí 。 四tứ 。 三tam 車xa 救cứu 子tử 得đắc 譬thí 。 五ngũ 。 等đẳng 賜tứ 大đại 車xa 譬thí 。 六lục 。 不bất 虛hư 譬thí 。 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 六lục 譬thí 者giả 。 總tổng 譬thí 雖tuy 有hữu 六lục 義nghĩa 而nhi 以dĩ 化hóa 主chủ 為vi 正chánh 。 歎thán 如Như 來Lai 德đức 無vô 不bất 圜viên 。 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 盡tận 。 德đức 無vô 不bất 圜viên 故cố 解giải 救cứu 患hoạn 之chi 方phương 。 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 盡tận 故cố 能năng 濟tế 物vật 之chi 累lũy/lụy/luy 。 此thử 為vi 化hóa 物vật 之chi 本bổn 故cố 先tiên 明minh 之chi 。 父phụ 既ký 德đức 圓viên 累lũy/lụy/luy 盡tận 。 見kiến 子tử 有hữu 累lũy/lụy/luy 無vô 德đức 。 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。 故cố 有hữu 第đệ 二nhị 見kiến 火hỏa 譬thí 。 雖tuy 大đại 悲bi 內nội 充sung 復phục 須tu 方phương 便tiện 外ngoại 救cứu 。 故cố 初sơ 成thành 道Đạo 時thời 。 即tức 欲dục 拔bạt 其kỳ 有hữu 累lũy/lụy/luy 。 濟tế 其kỳ 無vô 德đức 。 但đãn 父phụ 雖tuy 能năng 授thọ 。 子tử 未vị 堪kham 受thọ 。 故cố 有hữu 一Nhất 乘Thừa 化hóa 不bất 得đắc 譬thí 。 雖tuy 大đại 志chí 未vị 成thành 。 小tiểu 機cơ 已dĩ 動động 。 故cố 於ư 一nhất 說thuyết 三tam 。 應ứng 時thời 即tức 悟ngộ 。 故cố 有hữu 三tam 乘thừa 化hóa 子tử 得đắc 譬thí 。 雖tuy 復phục 說thuyết 三tam 終chung 為vi 歸quy 一nhất 。 是thị 以dĩ 還hoàn 說thuyết 實thật 化hóa 之chi 。 故cố 有hữu 等đẳng 賜tứ 大đại 車xa 譬thí 。 許hứa 三tam 與dữ 一nhất 似tự 若nhược 妄vọng 談đàm 。 但đãn 賜tứ 過quá 所sở 求cầu 。 又hựu 本bổn 意ý 與dữ 一nhất 。 故cố 非phi 虛hư 也dã 。 故cố 有hữu 第đệ 六lục 不bất 虛hư 譬thí 。 就tựu 此thử 六lục 譬thí 合hợp 成thành 五ngũ 雙song 。

初sơ 一nhất 為vi 總tổng 。 後hậu 五ngũ 為vi 別biệt 。 謂vị 總tổng 別biệt 一nhất 雙song 。 聖thánh 人nhân 說thuyết 法Pháp 。 前tiền 多đa 總tổng 說thuyết 。 後hậu 則tắc 別biệt 說thuyết 。 故cố 前tiền 總tổng 後hậu 別biệt 。 就tựu 別biệt 中trung 又hựu 開khai 為vi 二nhị 。

初sơ 。 見kiến 火hỏa 譬thí 明minh 內nội 起khởi 悲bi 心tâm 。 即tức 是thị 懸huyền 知tri 機cơ 。 後hậu 之chi 四tứ 譬thí 應ưng 緣duyên 說thuyết 教giáo 。 謂vị 機cơ 教giáo 一nhất 雙song 。 就tựu 後hậu 教giáo 中trung 復phục 開khai 為vi 二nhị 。

初sơ 之chi 一nhất 譬thí 頓đốn 化hóa 不bất 得đắc 。 後hậu 之chi 三tam 譬thí 明minh 漸tiệm 化hóa 得đắc 子tử 。 謂vị 頓đốn 漸tiệm 一nhất 雙song 。 就tựu 後hậu 漸tiệm 中trung 又hựu 開khai 為vi 二nhị 。

初sơ 之chi 一nhất 譬thí 為vi 說thuyết 三tam 乘thừa 教giáo 。 後hậu 之chi 兩lưỡng 譬thí 明minh 一Nhất 乘Thừa 教giáo 。 謂vị 三tam 一nhất 一nhất 雙song 。 就tựu 一Nhất 乘Thừa 中trung 又hựu 開khai 為vi 二nhị 。 初sơ 之chi 一nhất 譬thí 正chánh 明minh 說thuyết 教giáo 。 後hậu 不bất 虛hư 譬thí 名danh 為vi 會hội 教giáo 。 謂vị 教giáo 及cập 會hội 教giáo 一nhất 雙song 。

問vấn 。

此thử 六lục 譬thí 從tùng 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 何hà 文văn 生sanh 耶da 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

皆giai 從tùng 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 文văn 生sanh 。 今kim 明minh 不bất 必tất 爾nhĩ 也dã 。 此thử 經Kinh 有hữu 三tam 周chu 不bất 同đồng 者giả 。 為vi 根căn 性tánh 各các 異dị 。 宜nghi 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 。 故cố 有hữu 三tam 說thuyết 不bất 同đồng 也dã 。 若nhược 一nhất 一nhất 皆giai 如như 上thượng 說thuyết 者giả 。 則tắc 文văn 成thành 煩phiền 重trọng/trùng 。 言ngôn 非phi 巧xảo 妙diệu 。 又hựu 後hậu 不bất 異dị 前tiền 。 聞văn 前tiền 既ký 惑hoặc 。 稟bẩm 後hậu 亦diệc 迷mê 。 則tắc 聖thánh 說thuyết 無vô 益ích 也dã 。 今kim 明minh 唯duy 中trung 間gian 四tứ 譬thí 大đại 格cách 從tùng 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 四tứ 段đoạn 文văn 生sanh 。 初sơ 總tổng 譬thí 及cập 後hậu 不bất 虛hư 譬thí 。 皆giai 是thị 今kim 品phẩm 義nghĩa 說thuyết 。 所sở 言ngôn 四tứ 譬thí 從tùng 前tiền 生sanh 者giả 。 見kiến 火hỏa 譬thí 從tùng 前tiền 。

我ngã 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 觀quán 。 見kiến 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh

文văn 生sanh 也dã 。 彼bỉ 文văn 明minh 佛Phật 居cư 法Pháp 身thân 地địa 。 見kiến 眾chúng 生sanh 有hữu 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。 今kim 文văn 明minh 。

長trưởng 者giả 在tại 門môn 外ngoại 。 見kiến 火hỏa 起khởi 燒thiêu 宅trạch 。 即tức 大đại 驚kinh 怖bố 。

二nhị 文văn 義nghĩa 同đồng 。 故cố 今kim 文văn 從tùng 上thượng 生sanh 也dã 。 次thứ 。 長trưởng 者giả 救cứu 子tử 不bất 得đắc 譬thí 。 從tùng 上thượng 佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 一Nhất 乘Thừa 化hóa 眾chúng 生sanh 不phủ 得đắc 文văn 生sanh 。 第đệ 三tam 。 長trưởng 者giả 三tam 車xa 引dẫn 子tử 得đắc 譬thí 。 從tùng 上thượng 三tam 乘thừa 化hóa 眾chúng 生sanh 得đắc 文văn 生sanh 。 第đệ 四tứ 。 等đẳng 賜tứ 大đại 車xa 譬thí 。 從tùng 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 為vi 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 文văn 生sanh 。 釋Thích 迦Ca 一nhất 期kỳ 出xuất 五ngũ 濁trược 世thế 。 始thỉ 法Pháp 身thân 地địa 見kiến 機cơ 。 終chung 竟cánh 靈linh 山sơn 之chi 會hội 。 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 。 唯duy 有hữu 四tứ 章chương 不bất 得đắc 多đa 少thiểu 。 是thị 故cố 今kim 明minh 始thỉ 從tùng 見kiến 火hỏa 終chung 竟cánh 等đẳng 賜tứ 大đại 車xa 。 亦diệc 唯duy 四tứ 譬thí 不bất 得đắc 增tăng 減giảm 。 是thị 故cố 四tứ 譬thí 從tùng 四tứ 法pháp 生sanh 。

問vấn 。

若nhược 爾nhĩ 。 但đãn 有hữu 四tứ 譬thí 。 何hà 故cố 有hữu 初sơ 總tổng 譬thí 及cập 後hậu 不bất 虛hư 譬thí 也dã 。

答đáp 。

雖tuy 有hữu 初sơ 總tổng 譬thí 。 還hoàn 不bất 離ly 上thượng 四tứ 義nghĩa 。 但đãn 欲dục 總tổng 明minh 能năng 化hóa 之chi 德đức 。 所sở 化hóa 過quá 患hoạn 。 故cố 有hữu 總tổng 譬thí 。 又hựu 示thị 解giải 義nghĩa 之chi 方phương 前tiền 總tổng 後hậu 別biệt 。 又hựu 將tương 明minh 化hóa 物vật 先tiên 歎thán 佛Phật 有hữu 化hóa 物vật 之chi 德đức 。 故cố 說thuyết 總tổng 譬thí 耳nhĩ 。 所sở 以dĩ 有hữu 第đệ 六lục 不bất 虛hư 譬thí 者giả 。 此thử 譬thí 亦diệc 無vô 別biệt 體thể 。 還hoàn 是thị 料liệu 簡giản 上thượng 前tiền 三tam 後hậu 一nhất 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 。 為vì 此thử 因nhân 緣duyên 。 故cố 開khai 六lục 譬thí 也dã 。

就tựu 總tổng 譬thí 中trung 更cánh 開khai 六lục 譬thí 。

一nhất 。 化hóa 主chủ 譬thí 。 二nhị 。 化hóa 處xứ 譬thí 。 三tam 。 教giáo 門môn 譬thí 。 四tứ 。 所sở 化hóa 人nhân 譬thí 。 五ngũ 。 化hóa 意ý 譬thí 。 六lục 。 根căn 性tánh 譬thí 。 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 出xuất 世thế 施thí 化hóa 皆giai 有hữu 此thử 六lục 。 釋Thích 迦Ca 出xuất 五ngũ 濁trược 世thế 。 亦diệc 明minh 此thử 六lục 也dã 。 就tựu 此thử 六lục 中trung 。 化hóa 主chủ 。 教giáo 門môn 是thị 能năng 化hóa 事sự 。 餘dư 之chi 四tứ 種chủng 是thị 所sở 化hóa 事sự 。

問vấn 。

第đệ 一nhất 何hà 故cố 前tiền 明minh 化hóa 主chủ 耶da 。

答đáp 。

雖tuy 有hữu 六lục 義nghĩa 。 然nhiên 化hóa 主chủ 為vi 正chánh 。 故cố 合hợp 譬thí 中trung 正chánh 合hợp 化hóa 主chủ 。 所sở 以dĩ 前tiền 明minh 化hóa 主chủ 者giả 。 以dĩ 將tương 欲dục 化hóa 物vật 。 故cố 前tiền 歎thán 如Như 來Lai 有hữu 化hóa 物vật 之chi 德đức 。 又hựu 令linh 物vật 欣hân 此thử 德đức 如như 法Pháp 受thọ 化hóa 也dã 。

就tựu 明minh 化hóa 主chủ 凡phàm 有hữu 五ngũ 句cú 。

一nhất 。 明minh 處xứ 大đại 。 二nhị 。 辨biện 位vị 德đức 重trọng/trùng 。 三tam 。 序tự 年niên 高cao 。 四tứ 。 歎thán 巨cự 富phú 。 五ngũ 。 美mỹ 多đa 有hữu 眷quyến 屬thuộc 。 凡phàm 為vi 大đại 人nhân 必tất 具cụ 此thử 五ngũ 。 此thử 五ngũ 皆giai 是thị 歎thán 長trưởng 者giả 之chi 德đức 也dã 。

若nhược 國quốc 邑ấp 聚tụ 落lạc

者giả 。 明minh 處xứ 大đại 也dã 。

若nhược

者giả 。 《# 雜tạp 心tâm 》# 云vân 。

若nhược 其kỳ 事sự

也dã 。 又hựu 若nhược 者giả 。 如như 也dã 。 如như 其kỳ 事sự 而nhi 說thuyết 之chi 。

國quốc 邑ấp 聚tụ 落lạc

者giả 。 正chánh 譬thí 化hóa 處xứ 也dã 。 但đãn 化hóa 處xứ 有hữu 四tứ 。

一nhất 國quốc 。 二nhị 邑ấp 。 三tam 聚tụ 。 四tứ 落lạc 。 所sở 王vương 之chi 處xứ 有hữu 封phong 疆cương 墟khư 域vực 謂vị 國quốc 也dã 。 邑ấp 者giả 古cổ 人nhân 呼hô 縣huyện 為vi 邑ấp 。 內nội 村thôn 伍# 為vi 聚tụ 。 外ngoại 墟khư 畔bạn 為vi 落lạc 。 今kim 將tương 《# 釋thích 論luận 》# 解giải 〈# 發phát 趣thú 品phẩm 〉# 明minh 一nhất 佛Phật 王vương 化hóa 凡phàm 有hữu 四tứ 處xứ 。

初sơ 。 謂vị 一nhất 佛Phật 世thế 界giới 。 二nhị 。 明minh 一nhất 世thế 界giới 海hải 。 三tam 。 明minh 世thế 界giới 種chủng 。 四tứ 。 一nhất 世thế 界giới 所sở 度độ 之chi 分phần 。 一nhất 佛Phật 世thế 界giới 者giả 。 百bách 億ức 日nhật 月nguyệt 。 等đẳng 名danh 一nhất 大Đại 千Thiên 。 如như 是thị 十thập 方phương 。 各các 一nhất 恆Hằng 沙sa 大Đại 千Thiên 名danh 一nhất 佛Phật 世thế 界giới 也dã 。 一nhất 世thế 界giới 海hải 者giả 。 如như 是thị 一nhất 佛Phật 世thế 界giới 。 數số 如như 十thập 方phương 恆Hằng 沙sa 名danh 一nhất 世thế 界giới 海hải 。 如như 是thị 佛Phật 世thế 界giới 海hải 數số 如như 十thập 方phương 恆Hằng 沙sa 名danh 一nhất 世thế 界giới 種chủng 也dã 。 如như 是thị 世thế 界giới 。 種chủng 十thập 方phương 無vô 量lượng 。 名danh 一nhất 世thế 界giới 所sở 度độ 之chi 分phần 。 總tổng 此thử 四tứ 種chủng 合hợp 是thị 一nhất 佛Phật 王vương 化hóa 之chi 域vực 。 國quốc 是thị 其kỳ 大đại 處xứ 。 喻dụ 一nhất 世thế 界giới 分phần/phân 域vực 也dã 。 邑ấp 為vi 其kỳ 次thứ 。 擬nghĩ 世thế 界giới 種chủng 也dã 。 落lạc 是thị 墟khư 畔bạn 之chi 遠viễn 。 擬nghĩ 世thế 界giới 海hải 也dã 。 聚tụ 是thị 村thôn 伍# 之chi 近cận 。 擬nghĩ 一nhất 世thế 界giới 也dã 。 明minh 長trưởng 者giả 在tại 四tứ 處xứ 者giả 。 窮cùng 長trưởng 者giả 之chi 美mỹ 也dã 。 一nhất 家gia 之chi 大đại 亦diệc 稱xưng 長trưởng 者giả 。 於ư 家gia 之chi 外ngoại 未vị 必tất 皆giai 大đại 。 若nhược 於ư 四tứ 處xứ 為vi 大đại 可khả 謂vị 美mỹ 之chi 極cực 。 明minh 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。 義nghĩa 可khả 知tri 也dã 。

問vấn 。

凡phàm 有hữu 名danh 聞văn 要yếu 從tùng 近cận 至chí 遠viễn 。 今kim 何hà 故cố 從tùng 遠viễn 至chí 近cận 耶da 。

答đáp 。

有hữu 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 欲dục 驗nghiệm 長trưởng 者giả 之chi 德đức 使sử 名danh 實thật 不bất 虛hư 。 明minh 此thử 長trưởng 者giả 非phi 但đãn 遠viễn 國quốc 揄du 揚dương 乃nãi 至chí 近cận 邑ấp 稱xưng 歎thán 。 故cố 從tùng 遠viễn 至chí 近cận 驗nghiệm 長trưởng 者giả 實thật 德đức 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 寄ký 此thử 四tứ 處xứ 定định 佛Phật 名danh 德đức 。 二nhị 者giả 。 欲dục 顯hiển 佛Phật 雖tuy 王vương 化hóa 四tứ 處xứ 。 今kim 欲dục 明minh 一nhất 處xứ 之chi 化hóa 。 故cố 從tùng 遠viễn 以dĩ 至chí 近cận 。 以dĩ 此thử 一nhất 方phương 根căn 緣duyên 感cảm 佛Phật 故cố 也dã 。

有hữu 大đại 長trưởng 者giả

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 次thứ 明minh 位vị 德đức 重trọng/trùng 。 世thế 之chi 長trưởng 者giả 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。

一nhất 。 有hữu 德đức 長trưởng 者giả 。 二nhị 。 年niên 高cao 長trưởng 者giả 。 三tam 。 巨cự 富phú 長trưởng 者giả 。 有hữu 德đức 長trưởng 者giả 。 略lược 明minh 三tam 義nghĩa 。

一nhất 者giả 有hữu 智trí 。 二nhị 者giả 有hữu 德đức 。 三tam 者giả 清thanh 潔khiết 無vô 瑕hà 。 以dĩ 具cụ 此thử 三tam 義nghĩa 故cố 居cư 物vật 之chi 宗tông 稱xưng 為vi 長trưởng 者giả 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 一nhất 則tắc 照chiếu 理lý 周chu 窮cùng 謂vị 之chi 波Ba 若Nhã 。 如như 長trưởng 者giả 有hữu 智trí 。 二nhị 。 眾chúng 德đức 斯tư 備bị 所sở 謂vị 法Pháp 身thân 。 如như 長trưởng 者giả 有hữu 德đức 。 三tam 。 萬vạn 累lũy/lụy/luy 永vĩnh 盡tận 所sở 謂vị 解giải 脫thoát 。 如như 長trưởng 者giả 無vô 瑕hà 。 三tam 德đức 既ký 圓viên 居cư 在tại 物vật 表biểu 。 稱xưng 為vi 世Thế 尊Tôn 也dã 。

其kỳ 年niên 衰suy 邁mại

者giả 。 第đệ 三tam 句cú 。 辨biện 年niên 高cao 。 即tức 是thị 耆kỳ 年niên 長trưởng 者giả 。 前tiền 明minh 其kỳ 位vị 德đức 重trọng/trùng 。 此thử 譬thí 於ư 年niên 高cao 。 以dĩ 德đức 重trọng/trùng 年niên 高cao 為vi 物vật 所sở 敬kính 。 佛Phật 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 。 備bị 眾chúng 德đức 。 二nhị 。 壽thọ 命mạng 無vô 窮cùng 。 以dĩ 具cụ 此thử 二nhị 義nghĩa 為vi 物vật 所sở 尊tôn 也dã 。 此thử 據cứ 法Pháp 身thân 為vi 譬thí 。 以dĩ 法Pháp 身thân 壽thọ 不bất 可khả 盡tận 。 二nhị 者giả 。 借tá 老lão 人nhân 以dĩ 譬thí 應ưng 身thân 。 老lão 人nhân 生sanh 途đồ 以dĩ 窮cùng 。 餘dư 命mạng 無vô 幾kỷ 。 譬thí 如Như 來Lai 此thử 身thân 。 最tối 後hậu 無vô 復phục 餘dư 生sanh 。 故cố 《# 釋thích 論luận 》# 云vân 。

我ngã 生sanh 胎thai 分phần/phân 盡tận 。 是thị 最tối 末mạt 後hậu 身thân 。 我ngã 以dĩ 得đắc 解giải 脫thoát 。 當đương 復phục 度độ 眾chúng 生sanh 。

三tam 者giả 。 取thủ 廢phế 化hóa 來lai 久cửu 作tác 譬thí 。 昔tích 為vi 菩Bồ 薩Tát 時thời 。 教giáo 化hóa 諸chư 子tử 。 諸chư 子tử 違vi 教giáo 經kinh 於ư 劫kiếp 數số 。 菩Bồ 薩Tát 廢phế 化hóa 已dĩ 久cửu 。 故cố 名danh 為vi 老lão 。 故cố 〈# 信tín 解giải 品phẩm 〉# 云vân 。

自tự 念niệm 老lão 朽hủ 。 無vô 有hữu 子tử 息tức

四tứ 者giả 。 借tá 最tối 後hậu 應ưng 付phó 子tử 財tài 為vi 譬thí 故cố 稱xưng 老lão 年niên 。 五ngũ 者giả 。 老lão 人nhân 在tại 世thế 既ký 久cửu 。 多đa 所sở 聞văn 見kiến 諷phúng 誦tụng 今kim 古cổ 。 以dĩ 譬thí 如Như 來Lai 具cụ 一nhất 切thiết 智trí 者giả 。 六lục 者giả 。 其kỳ 年niên 衰suy 邁mại 。 衰suy 邁mại 之chi 人nhân 。 不bất 久cửu 住trụ 世thế 。 譬thí 如Như 來Lai 非phi 是thị 安an 住trụ 三tam 界giới 之chi 人nhân 。 七thất 者giả 。 行hàng 行hàng 來lai 久cửu 。 譬thí 老lão 人nhân 之chi 年niên 積tích 也dã 。

財tài 富phú 無vô 量lượng

者giả 。 第đệ 四tứ 。 歎thán 巨cự 富phú 。 即tức 是thị 大đại 富phú 長trưởng 者giả 。 世thế 之chi 財tài 寶bảo 能năng 。 離ly 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 法Pháp 寶bảo 亦diệc 能năng 離ly 生sanh 死tử 。 苦khổ 得đắc 大đại 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 福phước 慧tuệ 具cụ 足túc 為vi 財tài 富phú 。 出xuất 用dụng 不bất 窮cùng 名danh 無vô 量lượng 。 又hựu 眾chúng 德đức 圓viên 滿mãn 為vi 財tài 富phú 。 異dị 於ư 因nhân 住trụ 稱xưng 無vô 量lượng 。 多đa 有hữu 田điền 宅trạch 。 智trí 斷đoạn 具cụ 足túc 能năng 生sanh 物vật 善thiện 為vi 田điền 。 慈từ 悲bi 覆phú 陰ấm 稱xưng 之chi 為vi 宅trạch 。 又hựu 養dưỡng 命mạng 曰viết 田điền 。 安an 身thân 為vi 宅trạch 。 法Pháp 寶bảo 亦diệc 然nhiên 。 能năng 養dưỡng 物vật 慧tuệ 命mạng 若nhược 田điền 。 安an 物vật 法Pháp 身thân 如như 宅trạch 。 能năng 安an 養dưỡng 者giả 無vô 窮cùng 故cố 云vân 多đa 也dã 。

及cập 諸chư 僮đồng 僕bộc

下hạ 。 第đệ 五ngũ 。 明minh 長trưởng 者giả 眷quyến 屬thuộc 。 舊cựu 云vân 喻dụ 所sở 化hóa 眾chúng 生sanh 也dã 。 學học 功công 微vi 淺thiển 為vi 僮đồng 。 德đức 行hạnh 未vị 高cao 如như 僕bộc 。 今kim 謂vị 下hạ 明minh 五ngũ 百bách 人nhân 是thị 。 通thông 論luận 所sở 化hóa 。 三tam 十thập 子tử 是thị 別biệt 論luận 所sở 化hóa 。 則tắc 所sở 化hóa 事sự 盡tận 。 今kim 不bất 復phục 喻dụ 之chi 。 但đãn 取thủ 譬thí 神thần 通thông 以dĩ 為vi 僮đồng 僕bộc 。 如như 後hậu 老lão 弊tệ 使sử 人nhân 也dã 。 世thế 富phú 長trưởng 者giả 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。

一nhất 。 內nội 多đa 珍trân 寶bảo 。 二nhị 。 外ngoại 多đa 田điền 宅trạch 。 三tam 。 多đa 諸chư 僮đồng 僕bộc 。 備bị 此thử 三tam 種chủng 乃nãi 稱xưng 大đại 富phú 。 佛Phật 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 。 內nội 備bị 自tự 德đức 如như 多đa 珍trân 寶bảo 。 二nhị 。 外ngoại 能năng 生sanh 物vật 之chi 善thiện 及cập 慈từ 悲bi 覆phú 陰ấm 。 譬thí 多đa 田điền 宅trạch 。 三tam 。 有hữu 神thần 通thông 運vận 用dụng 。 譬thí 僮đồng 僕bộc 屈khuất 曲khúc 順thuận 從tùng 。

其kỳ 家gia 廣quảng 大đại

者giả 。 第đệ 二nhị 。 明minh 化hóa 處xứ 。 上thượng 國quốc 邑ấp 聚tụ 落lạc 。 舉cử 處xứ 以dĩ 歎thán 人nhân 。 故cố 長trưởng 者giả 為vi 四tứ 處xứ 所sở 崇sùng 仰ngưỡng 。 今kim 舉cử 人nhân 以dĩ 明minh 處xứ 。 辨biện 長trưởng 者giả 於ư 一nhất 宅trạch 內nội 有hữu 訓huấn 導đạo 之chi 能năng 。 又hựu 上thượng 明minh 四tứ 處xứ 。 通thông 辨biện 佛Phật 在tại 淨tịnh 穢uế 諸chư 土thổ/độ 化hóa 物vật 。 今kim 明minh 其kỳ 家gia 廣quảng 大đại 。 別biệt 序tự 三tam 界giới 過quá 患hoạn 穢uế 土thổ/độ 之chi 化hóa 也dã 。 三tam 界giới 彌di 曠khoáng 名danh 為vi 。

廣quảng 大đại

六lục 道đạo 所sở 栖tê 稱xưng 之chi 為vi 。

家gia

唯duy 有hữu 一nhất 門môn

者giả 。 第đệ 三tam 。 序tự 教giáo 門môn 也dã 。 九cửu 十thập 六lục 種chủng 。 所sở 說thuyết 之chi 教giáo 並tịnh 不bất 能năng 出xuất 離ly 生sanh 死tử 。 故cố 名danh 異dị 門môn 。 唯duy 依y 佛Phật 教giáo 方phương 能năng 出xuất 苦khổ 。 稱xưng 。

一nhất 門môn

也dã 。 此thử 對đối 外ngoại 道đạo 為vi 異dị 。 故cố 銘minh 佛Phật 教giáo 為vi 一nhất 。 此thử 通thông 喻dụ 大đại 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 。 總tổng 稱xưng 一nhất 佛Phật 教giáo 也dã 。

多đa 諸chư 人nhân 眾chúng

者giả 。 第đệ 四tứ 。 明minh 所sở 化hóa 人nhân 也dã 。 三tam 界giới 含hàm 識thức 品phẩm 類loại 滋tư 繁phồn 。 故cố 云vân 。

多đa 諸chư 人nhân 眾chúng

一nhất 百bách

譬thí 天thiên 。

二nhị 百bách

譬thí 人nhân 。

乃nãi 至chí 五ngũ 百bách

通thông 取thủ 三tam 途đồ 。 修tu 羅la 或hoặc 開khai 或hoặc 合hợp 故cố 稱xưng 。

乃nãi 至chí

問vấn 。

《# 成thành 論luận 》# 及cập 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 明minh 有hữu 六lục 道đạo 。 薩tát 婆bà 多đa 部bộ 唯duy 明minh 五ngũ 道đạo 。 云vân 何hà 會hội 之chi 耶da 。

答đáp 。

有hữu 論luận 師sư 云vân 。

取thủ 其kỳ 生sanh 報báo 則tắc 修tu 羅la 屬thuộc 鬼quỷ 神thần 故cố 明minh 五ngũ 道đạo 。 取thủ 其kỳ 受thọ 報báo 即tức 與dữ 天thiên 相tương 似tự 故cố 分phần/phân 六lục 道đạo 也dã 。

問vấn 。

明minh 五ngũ 百bách 便tiện 足túc 。 何hà 故cố 復phục 明minh 一nhất 百bách 二nhị 百bách 耶da 。

答đáp 。

人nhân 天thiên 堪kham 受thọ 化hóa 。 故cố 所sở 以dĩ 別biệt 說thuyết 也dã 。

止chỉ 住trú 其kỳ 中trung

者giả 。 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 樂nhạo/nhạc/lạc 居cư 不bất 捨xả 故cố 云vân 止chỉ 住trụ 。 亦diệc 則tắc 是thị 四tứ 十thập 居cư 止chỉ 。

八bát 大đại 地địa 獄ngục 與dữ 餓ngạ 鬼quỷ 。 畜súc 生sanh 為vi 十thập 。 四tứ 天thiên 下hạ 。 六Lục 欲Dục 天Thiên 復phục 為vi 十thập 。 欲dục 界giới 合hợp 二nhị 十thập 。 色sắc 界giới 有hữu 十thập 六lục 處xứ 。 無vô 色sắc 四tứ 處xứ 。 合hợp 四tứ 十thập 也dã 。

堂đường 閣các 朽hủ 故cố

下hạ 。 第đệ 五ngũ 。 明minh 化hóa 意ý 。 就tựu 文văn 為vi 二nhị 。

初sơ 。 序tự 宅trạch 相tương/tướng 。 二nhị 。 明minh 火hỏa 起khởi 。 序tự 宅trạch 相tương/tướng 為vi 二nhị 。

初sơ 。 總tổng 明minh 三tam 界giới 無vô 常thường 。 次thứ 。 別biệt 明minh 三tam 界giới 無vô 常thường 。 舊cựu 云vân 。

一nhất 重trọng/trùng 屋ốc 曰viết 堂đường 。 二nhị 重trùng 以dĩ 上thượng 稱xưng 閣các 。 欲dục 界giới 在tại 下hạ 喻dụ 堂đường 。 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 居cư 上thượng 喻dụ 閣các 。 今kim 明minh 公công 集tập 之chi 舍xá 為vi 堂đường 。 舍xá 而nhi 重trọng/trùng 累lũy/lụy/luy 稱xưng 閣các 。 三tam 界giới 果quả 報báo 。 是thị 眾chúng 生sanh 共cộng 有hữu 。 而nhi 同đồng 聚tụ 其kỳ 中trung 譬thí 之chi 如như 堂đường 。 三tam 界giới 果quả 報báo 。 高cao 下hạ 昇thăng 沈trầm 如như 舍xá 重trọng/trùng 累lũy/lụy/luy 喻dụ 之chi 如như 閣các 。 無vô 常thường 衰suy 謝tạ 義nghĩa 言ngôn 朽hủ 故cố 。

牆tường 壁bích 頹đồi 落lạc

者giả 。 第đệ 二nhị 。 別biệt 明minh 三tam 界giới 無vô 常thường 也dã 。 前tiền 明minh 色sắc 法pháp 無vô 常thường 。 外ngoại 都đô 援viện 為vi 牆tường 。 內nội 別biệt 障chướng 為vi 壁bích 。 外ngoại 四tứ 大đại 成thành 三tam 界giới 形hình 域vực 如như 牆tường 。 成thành 內nội 身thân 四tứ 大đại 如như 壁bích 。 色sắc 法pháp 衰suy 謝tạ 義nghĩa 同đồng 頹đồi 落lạc 也dã 。

柱trụ 根căn 腐hủ 敗bại

者giả 。 舍xá 之chi 所sở 以dĩ 立lập 為vi 柱trụ 之chi 所sở 駐trú 。 果quả 法pháp 所sở 以dĩ 存tồn 以dĩ 命mạng 根căn 之chi 所sở 持trì 。 既ký 以dĩ 陰ấm 身thân 為vi 舍xá 。 宜nghi 用dụng 命mạng 根căn 為vi 柱trụ 。 命mạng 根căn 勢thế 稍sảo 窮cùng 報báo 身thân 將tương 壞hoại 。 其kỳ 由do 柱trụ 根căn 腐hủ 敗bại 。 堂đường 舍xá 將tương 倒đảo 。

梁lương 棟đống 傾khuynh 危nguy

者giả 。 身thân 之chi 維duy 持trì 寄ký 在tại 心tâm 識thức 。 屋ốc 之chi 綱cương 紀kỷ 要yếu 由do 梁lương 棟đống 。 柱trụ 根căn 摧tồi 朽hủ 。 故cố 梁lương 棟đống 傾khuynh 危nguy 。 命mạng 根căn 欲dục 窮cùng 則tắc 心tâm 識thức 將tương 落lạc 。

問vấn 。

何hà 故cố 但đãn 明minh 三tam 法pháp 無vô 常thường 耶da 。

答đáp 。

有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 凡phàm 有hữu 三tam 聚tụ 。

一nhất 色sắc 。 二nhị 心tâm 。 三tam 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。

牆tường 壁bích 頹đồi 落lạc

謂vị 色sắc 法pháp 無vô 常thường 。

梁lương 棟đống 傾khuynh 危nguy

謂vị 心tâm 法pháp 無vô 常thường 。

柱trụ 根căn 腐hủ 敗bại

謂vị 非phi 色sắc 非phi 心tâm 法pháp 無vô 常thường 。 色sắc 法pháp 既ký 麁thô 無vô 常thường 相tương/tướng 顯hiển 。 故cố 在tại 初sơ 說thuyết 之chi 。 心tâm 法pháp 微vi 細tế 無vô 常thường 相tương/tướng 微vi 。 故cố 在tại 後hậu 說thuyết 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 命mạng 根căn 能năng 連liên 持trì 色sắc 心tâm 。 故cố 在tại 中trung 間gian 說thuyết 也dã 。

周chu 匝táp 俱câu 時thời 。 歘hốt 然nhiên 火hỏa 起khởi

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 火hỏa 起khởi 燒thiêu 宅trạch 。 所sở 言ngôn 火hỏa 者giả 。 謂vị 眾chúng 苦khổ 也dã 。

問vấn 。

常thường 有hữu 三tam 界giới 則tắc 常thường 有hữu 眾chúng 苦khổ 。 亦diệc 應ưng 常thường 有hữu 火hỏa 宅trạch 常thường 有hữu 火hỏa 燃nhiên 。 何hà 故cố 前tiền 明minh 火hỏa 宅trạch 後hậu 辨biện 火hỏa 災tai 耶da 。

答đáp 。

此thử 譬thí 可khả 具cụ 通thông 別biệt 二nhị 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 通thông 序tự 。 三tam 界giới 並tịnh 皆giai 轉chuyển 變biến 具cụ 受thọ 眾chúng 災tai 。 若nhược 爾nhĩ 既ký 常thường 有hữu 火hỏa 宅trạch 亦diệc 常thường 有hữu 火hỏa 災tai 。 此thử 二nhị 實thật 是thị 一nhất 時thời 。 但đãn 說thuyết 成thành 前tiền 後hậu 耳nhĩ 。 前tiền 明minh 舍xá 宅trạch 序tự 其kỳ 無vô 常thường 。 後hậu 辨biện 火hỏa 災tai 明minh 具cụ 眾chúng 苦khổ 。 苦khổ 與dữ 無vô 常thường 是thị 物vật 所sở 患hoạn 故cố 偏thiên 說thuyết 之chi 。 二nhị 者giả 。 別biệt 譬thí 。 此thử 會hội 三tam 根căn 眾chúng 生sanh 昔tích 日nhật 稟bẩm 化hóa 。 苦khổ 有hữu 暫tạm 息tức 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 既ký 去khứ 世thế 還hoàn 起khởi 煩phiền 惱não 。 以dĩ 煩phiền 惱não 故cố 受thọ 諸chư 苦khổ 果quả 。 故cố 前tiền 明minh 火hỏa 宅trạch 後hậu 辨biện 火hỏa 起khởi 。 又hựu 已dĩ 受thọ 陰ấm 身thân 之chi 苦khổ 譬thí 如như 舍xá 宅trạch 。 新tân 更cánh 起khởi 惑hoặc 招chiêu 苦khổ 名danh 為vi 火hỏa 起khởi 。 後hậu 之chi 一nhất 義nghĩa 通thông 二nhị 人nhân 也dã 。

問vấn 。

何hà 以dĩ 知tri 此thử 譬thí 具cụ 通thông 別biệt 二nhị 義nghĩa 耶da 。

答đáp 。

列liệt 五ngũ 百bách 人nhân 。 復phục 明minh 三tam 十thập 子tử 。 五ngũ 百bách 人nhân 通thông 譬thí 。 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 三tam 十thập 子tử 別biệt 明minh 昔tích 曾tằng 稟bẩm 化hóa 也dã 。 所sở 以dĩ 具cụ 明minh 通thông 別biệt 二nhị 種chủng 眾chúng 生sanh 者giả 。 以dĩ 具cụ 化hóa 二nhị 人nhân 故cố 也dã 。 一nhất 者giả 。 別biệt 化hóa 中trung 下hạ 根căn 人nhân 。 令linh 識thức 三tam 一nhất 權quyền 實thật 。 二nhị 者giả 。 通thông 為vì 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 令linh 知tri 三tam 界giới 過quá 患hoạn 也dã 。 又hựu 此thử 經Kinh 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 凡phàm 夫phu 地địa 復phục 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 以dĩ 說thuyết 三tam 界giới 過quá 患hoạn 。 故cố 令linh 物vật 不bất 貪tham 三tam 界giới 。 謂vị 離ly 凡phàm 夫phu 地địa 。 後hậu 明minh 諸chư 子tử 出xuất 門môn 求cầu 車xa 不bất 得đắc 及cập 等đẳng 賜tứ 大đại 車xa 。 令linh 知tri 二Nhị 乘Thừa 是thị 空không 捲quyển 。 一Nhất 乘Thừa 是thị 真chân 實thật 。 令linh 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 具cụ 化hóa 二nhị 人nhân 也dã 。

周chu 匝táp 俱câu 時thời

者giả 。 眾chúng 苦khổ 譬thí 火hỏa 。 無vô 處xứ 不bất 有hữu 義nghĩa 同đồng 。

周chu 匝táp

三tam 界giới 俱câu 苦khổ 。 說thuyết 為vi 。

一nhất 時thời

出xuất 於ư 橫hoạnh/hoành 造tạo 。 故cố 云vân 。

欻hốt 然nhiên

也dã 。

焚phần 燒thiêu 舍xá 宅trạch

者giả 。 煩phiền 惱não 為vi 火hỏa 燒thiêu 心tâm 善thiện 根căn 。 眾chúng 苦khổ 為vi 火hỏa 焚phần 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 也dã 。

長trưởng 者giả 諸chư 子tử 。 若nhược 十thập 二nhị 十thập 。 或hoặc 至chí 三tam 十thập

下hạ 。 第đệ 六lục 。 辨biện 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 也dã 。

問vấn 。

五ngũ 百bách 人nhân 已dĩ 攝nhiếp 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。 今kim 何hà 故cố 重trọng/trùng 辨biện 乎hồ 。

答đáp 。

前tiền 明minh 五ngũ 百bách 通thông 辨biện 。 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 明minh 有hữu 人nhân 天thiên 乘thừa 根căn 性tánh 未vị 必tất 具cụ 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。 今kim 別biệt 明minh 三tam 十thập 子tử 。 雖tuy 是thị 五ngũ 道đạo 所sở 攝nhiếp 但đãn 別biệt 有hữu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 。 故cố 別biệt 說thuyết 之chi 。 昔tích 曾tằng 稟bẩm 教giáo 生sanh 善thiện 。 善thiện 從tùng 佛Phật 生sanh 。 詺# 善thiện 為vi 子tử 。 以dĩ 善thiện 目mục 人nhân 。 人nhân 受thọ 子tử 名danh 也dã 。 舊cựu 云vân 。

十thập

譬thí 聲Thanh 聞Văn 。

二nhị

十thập 譬thí 緣Duyên 覺Giác 。

三tam 十thập

譬thí 菩Bồ 薩Tát 。 聲Thanh 聞Văn 德đức 少thiểu 故cố 數số 少thiểu 。 菩Bồ 薩Tát 德đức 多đa 故cố 數số 多đa 。 又hựu 云vân 。

十thập 子tử 易dị 得đắc 如như 聲Thanh 聞Văn 根căn 性tánh 易dị 得đắc 。 乃nãi 至chí 三tam 十thập 子tử 難nan 得đắc 譬thí 菩Bồ 薩Tát 根căn 性tánh 難nan 得đắc 。 今kim 並tịnh 不bất 同đồng 此thử 二nhị 義nghĩa 。 以dĩ 。

十thập

譬thí 菩Bồ 薩Tát 。

二nhị 十thập

譬thí 緣Duyên 覺Giác 。

三tam 十thập

譬thí 聲Thanh 聞Văn 。 求cầu 大Đại 乘Thừa 者giả 。 少thiểu 如như 一nhất 十thập 。 求cầu 緣Duyên 覺Giác 稍sảo 多đa 如như 二nhị 十thập 。 求cầu 聲Thanh 聞Văn 者giả 。 轉chuyển 多đa 如như 三tam 十thập 。 此thử 釋thích 出xuất 《# 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 賢hiền 首thủ 品phẩm 》# 。 又hựu 即tức 如như 此thử 經Kinh 三tam 根căn 人nhân 。 上thượng 根căn 得đắc 解giải 者giả 少thiểu 如như 身thân 子tử 一nhất 人nhân 。 中trung 根căn 稍sảo 多đa 如như 四tứ 大đại 聲Thanh 聞Văn 。 下hạ 根căn 轉chuyển 多đa 乃nãi 至chí 五ngũ 百bách 也dã 。

問vấn 。

何hà 故cố 無vô 有hữu 一Nhất 乘Thừa 根căn 性tánh 耶da 。

答đáp 。

三tam 乘thừa 中trung 大Đại 乘Thừa 即tức 是thị 一Nhất 乘Thừa 根căn 性tánh 。 又hựu 此thử 中trung 正chánh 明minh 三tam 乘thừa 機cơ 發phát 。 一Nhất 乘Thừa 機cơ 發phát 在tại 後hậu 。 故cố 今kim 不bất 說thuyết 也dã 。

問vấn 。

子tử 有hữu 定định 數số 。 何hà 故cố 言ngôn 或hoặc 至chí 三tam 十thập 耶da 。

答đáp 。

凡phàm 有hữu 三tam 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 或hoặc 開khai 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 為vi 二Nhị 乘Thừa 。 或hoặc 合hợp 為vi 一nhất 小Tiểu 乘Thừa 。 以dĩ 開khai 合hợp 不bất 定định 所sở 以dĩ 言ngôn 或hoặc 。 例lệ 如như 上thượng 。

一nhất 百bách 二nhị 百bách 。 乃nãi 至chí 五ngũ 百bách

修tu 羅la 或hoặc 開khai 或hoặc 合hợp 故cố 有hữu 。

乃nãi 至chí

之chi 言ngôn 。 二nhị 者giả 。 就tựu 昔tích 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 不bất 定định 。 如như 《# 大đại 品phẩm 》# 六lục 十thập 菩Bồ 薩Tát 退thoái 為vi 羅La 漢Hán 。 迦Ca 葉Diếp 本bổn 是thị 緣Duyên 覺Giác 根căn 性tánh 。 值trị 佛Phật 故cố 成thành 聲Thanh 聞Văn 。 聲Thanh 聞Văn 之chi 人nhân 。 若nhược 不bất 值trị 佛Phật 即tức 成thành 緣Duyên 覺Giác 。 以dĩ 不bất 定định 故cố 所sở 以dĩ 言ngôn 或hoặc 。 三tam 者giả 。 昔tích 雖tuy 有hữu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 終chung 並tịnh 成thành 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 復phục 云vân 。

或hoặc

也dã 。

長trưởng 者giả 見kiến 是thị 大đại 火hỏa

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 見kiến 火hỏa 譬thí 。 此thử 譬thí 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 上thượng 歎thán 佛Phật 德đức 無vô 不bất 圓viên 。 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 盡tận 。 今kim 見kiến 子tử 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 圓viên 。 德đức 無vô 不bất 盡tận 。 故cố 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 也dã 。

問vấn 。

見kiến 何hà 等đẳng 子tử 起khởi 大đại 悲bi 耶da 。

答đáp 。

具cụ 見kiến 通thông 別biệt 二nhị 子tử 。 起khởi 大đại 悲bi 心tâm 。

一nhất 者giả 。 通thông 見kiến 五ngũ 道đạo 眾chúng 生sanh 。 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 苦khổ 。 二nhị 者giả 。 別biệt 見kiến 三tam 十thập 子tử 昔tích 曾tằng 稟bẩm 化hóa 應ưng 得đắc 離ly 苦khổ 。 而nhi 背bối/bội 化hóa 起khởi 惑hoặc 更cánh 受thọ 煮chử 燒thiêu 。 故cố 起khởi 悲bi 也dã 。

前tiền 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 法pháp 說thuyết 有hữu 三tam 。

一nhất 。 能năng 見kiến 。 二nhị 。 所sở 見kiến 。 三tam 。 起khởi 悲bi 。 今kim 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 亦diệc 開khai 為vi 三tam 。

第đệ 一nhất 。 明minh 長trưởng 者giả 見kiến 火hỏa 。 即tức 大đại 驚kinh 怖bố 。 二nhị 。 自tự 序tự 己kỷ 之chi 已dĩ 出xuất 。 第đệ 三tam 。 傷thương 子tử 之chi 未vị 離ly 。 初sơ 有hữu 三tam 句cú 。 一nhất 。 能năng 見kiến 。 二nhị 。 所sở 見kiến 。 三tam 。 驚kinh 怖bố 也dã 。

是thị 長trưởng 者giả 見kiến 是thị

者giả 。 將tương 欲dục 救cứu 難nạn/nan 故cố 前tiền 明minh 見kiến 。 即tức 譬thí 如Như 來Lai 居cư 法Pháp 身thân 地địa 。 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 見kiến 。 眾chúng 生sanh 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 苦khổ 也dã 。

是thị 大đại 火hỏa

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 所sở 見kiến 。 普phổ 燒thiêu 三tam 界giới 故cố 稱xưng 。

大đại 火hỏa

也dã 。

四tứ 面diện 起khởi

者giả 。 即tức 是thị 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 取thủ 譬thí 四tứ 山sơn 。 今kim 譬thí 之chi 四tứ 面diện 。 生sanh 為vi 東đông 面diện 。 老lão 為vi 南nam 面diện 。 病bệnh 為vi 西tây 面diện 。 死tử 為vi 北bắc 面diện 。

即tức 大đại 驚kinh 怖bố

者giả 。 第đệ 三tam 。 明minh 驚kinh 怖bố 。 別biệt 據cứ 三tam 十thập 子tử 而nhi 言ngôn 者giả 。 昔tích 經kinh 受thọ 化hóa 不bất 應ưng 致trí 火hỏa 。 故cố 驚kinh 。 迷mê 著trước 苦khổ 境cảnh 恐khủng 慧tuệ 命mạng 將tương 盡tận 成thành 一nhất 闡xiển 提đề 。 所sở 以dĩ 怖bố 也dã 。 通thông 就tựu 六lục 道đạo 眾chúng 生sanh 釋thích 者giả 。 一nhất 往vãng 怛đát 愕ngạc 曰viết 驚kinh 。 定định 知tri 是thị 可khả 畏úy 之chi 事sự 稱xưng 怖bố 。 譬thí 慈từ 心tâm 一nhất 往vãng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 稱xưng 驚kinh 。 次thứ 起khởi 悲bi 心tâm 拔bạt 苦khổ 為vi 怖bố 也dã 。

而nhi 作tác 是thị 念niệm 。

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 自tự 序tự 長trưởng 者giả 己kỷ 之chi 已dĩ 出xuất 。 所sở 以dĩ 自tự 序tự 之chi 己kỷ 出xuất 者giả 。 意ý 在tại 子tử 之chi 未vị 免miễn 也dã 。

所sở 燒thiêu 之chi 門môn

者giả 。 明minh 所sở 出xuất 處xứ 也dã 。 此thử 詺# 三tam 界giới 限hạn 域vực 為vi 門môn 。 故cố 後hậu 文văn 云vân 。

今kim 此thử 三tam 車xa 皆giai 在tại 門môn 外ngoại

即tức 其kỳ 證chứng 也dã 。

問vấn 。

此thử 與dữ 前tiền 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 何hà 異dị 。

答đáp 。

前tiền 取thủ 佛Phật 教giáo 通thông 人nhân 出xuất 於ư 三tam 界giới 。 悟ngộ 入nhập 理lý 故cố 名danh 為vi 門môn 。 如như 後hậu 文văn 云vân 。

以dĩ 佛Phật 教giáo 門môn 。 出xuất 三tam 界giới 苦khổ

今kim 將tương 所sở 燒thiêu 之chi 言ngôn 簡giản 異dị 前tiền 門môn 。 故cố 知tri 詺# 三tam 界giới 以dĩ 之chi 為vi 門môn 。 如như 世thế 人nhân 總tổng 舉cử 一nhất 宅trạch 名danh 之chi 為vi 門môn 。 或hoặc 稱xưng 一nhất 家gia 或hoặc 言ngôn 一nhất 戶hộ 。 今kim 亦diệc 然nhiên 也dã 。 以dĩ 八bát 苦khổ 為vi 能năng 燒thiêu 。 三tam 界giới 為vi 所sở 燒thiêu 。 故cố 云vân 。

所sở 燒thiêu 之chi 門môn

也dã 。

安an 穩ổn 得đắc 出xuất

者giả 。 昔tích 日nhật 行hành 道Đạo 營doanh 出xuất 之chi 時thời 無vô 有hữu 傾khuynh 墜trụy 。 故cố 云vân 。

安an 穩ổn 得đắc 出xuất

是thị 以dĩ 《# 經kinh 》# 云vân 。

吾ngô 獨độc 反phản 其kỳ 本bổn 原nguyên 。 自tự 免miễn 而nhi 特đặc 出xuất 。

又hựu 《# 智Trí 度Độ 論luận 》# 云vân 。

三tam 乘thừa 出xuất 法pháp 各các 異dị 。 如như 三tam 人nhân 在tại 獄ngục 。 自tự 有hữu 穿xuyên 穴huyệt 踰du 牆tường 壁bích 。 怖bố 畏úy 而nhi 出xuất 非phi 安an 穩ổn 出xuất 。 謂vị 二Nhị 乘Thừa 出xuất 也dã 。 菩Bồ 薩Tát 破phá 三tam 界giới 獄ngục 。 殺sát 諸chư 獄ngục 。 率suất 與dữ 眾chúng 生sanh 共cộng 出xuất 。 名danh 安an 穩ổn 出xuất 也dã 。

而nhi 諸chư 子tử 等đẳng

下hạ 。 第đệ 三tam 。 傷thương 子tử 之chi 未vị 免miễn 。

樂nhạo 著trước

者giả 。 貪tham 著trước 五ngũ 欲dục 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。

嬉hi 戲hí

者giả 。 貪tham 著trước 五ngũ 欲dục 。 無vô 所sở 剋khắc 獲hoạch 也dã 。

不bất 覺giác 不bất 知tri

者giả 。 前tiền 樂nhạo 著trước 即tức 是thị 貪tham 愛ái 。 不bất 覺giác 不bất 知tri 。 所sở 謂vị 無vô 明minh 故cố 。 癡si 愛ái 是thị 生sanh 死tử 本bổn 也dã 。 不bất 覺giác 舍xá 之chi 垂thùy 崩băng 。 謂vị 不bất 覺giác 無vô 常thường 也dã 。 不bất 覺giác 火hỏa 起khởi 。 謂vị 不bất 覺giác 眾chúng 苦khổ 也dã 。 一nhất 往vãng 初sơ 不bất 悟ngộ 稱xưng 不bất 覺giác 。 始thỉ 終chung 不bất 悟ngộ 稱xưng 不bất 知tri 。 背bối/bội 失thất 宿túc 善thiện 為vi 不bất 驚kinh 。 將tương 殞vẫn 慧tuệ 命mạng 為vi 不bất 怖bố 。 又hựu 初sơ 不bất 畏úy 無vô 常thường 苦khổ 為vi 不bất 驚kinh 。 始thỉ 終chung 不bất 畏úy 稱xưng 不bất 怖bố 也dã 。

火hỏa 來lai 逼bức 身thân 。 苦khổ 痛thống 切thiết 己kỷ

者giả 。 上thượng 為vi 未vị 受thọ 苦khổ 眾chúng 生sanh 作tác 譬thí 。 今kim 為vi 受thọ 苦khổ 眾chúng 生sanh 設thiết 譬thí 。 老lão 病bệnh 死tử 苦khổ 。 燒thiêu 身thân 為vi 逼bức 身thân 。 貪tham 瞋sân 癡si 燒thiêu 心tâm 為vi 切thiết 己kỷ 。 又hựu 遭tao 外ngoại 苦khổ 為vi 逼bức 身thân 。 受thọ 內nội 苦khổ 為vi 切thiết 己kỷ 。 外ngoại 苦khổ 者giả 謂vị 寒hàn 熱nhiệt 打đả 罵mạ 。 內nội 苦khổ 者giả 謂vị 四tứ 大đại 不bất 調điều 。 百bách 一nhất 病bệnh 惱não 也dã 。

心tâm 不bất 厭yếm 患hoạn 。 無vô 求cầu 出xuất 意ý

者giả 。 總tổng 序tự 二nhị 種chủng 眾chúng 生sanh 無vô 有hữu 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 求cầu 欲dục 出xuất 三tam 界giới 也dã 。

是thị 長trưởng 者giả 作tác 是thị 思tư 惟duy

下hạ 。 第đệ 三tam 。 救cứu 子tử 不bất 得đắc 譬thí 。 譬thí 上thượng 一Nhất 乘Thừa 化hóa 眾chúng 生sanh 不phủ 得đắc 也dã 。 初sơ 總tổng 譬thí 歎thán 佛Phật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 次thứ 見kiến 火hỏa 譬thí 序tự 眾chúng 生sanh 有hữu 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 今kim 第đệ 三tam 欲dục 拔bạt 眾chúng 生sanh 。 之chi 苦khổ 同đồng 佛Phật 無vô 苦khổ 。 與dữ 眾chúng 生sanh 之chi 樂lạc 同đồng 佛Phật 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 但đãn 聖thánh 人nhân 雖tuy 能năng 授thọ 。 物vật 不bất 能năng 受thọ 。 故cố 有hữu 此thử 譬thí 來lai 也dã 。 又hựu 為vi 釋thích 疑nghi 故cố 來lai 。 一Nhất 乘Thừa 既ký 是thị 真chân 實thật 。 佛Phật 初sơ 出xuất 世thế 何hà 不bất 即tức 說thuyết 。 是thị 故cố 釋thích 云vân 。

佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 即tức 欲dục 為vi 說thuyết 。 但đãn 聖thánh 雖tuy 能năng 授thọ 。 物vật 不bất 堪kham 受thọ 。 故cố 咎cữu 在tại 眾chúng 生sanh 。 過quá 非phi 佛Phật 也dã 。 據cứ 身thân 而nhi 言ngôn 。 上thượng 見kiến 火hỏa 譬thí 在tại 法Pháp 身thân 地địa 見kiến 眾chúng 生sanh 有hữu 苦khổ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 。 今kim 以dĩ 本bổn 垂thùy 跡tích 欲dục 拔bạt 苦khổ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 據cứ 悲bi 心tâm 悲bi 事sự 明minh 者giả 。 上thượng 見kiến 火hỏa 譬thí 明minh 大đại 悲bi 內nội 充sung 。 今kim 明minh 旋toàn 還hoàn 赴phó 救cứu 即tức 悲bi 事sự 也dã 。 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 雖tuy 有hữu 悲bi 心tâm 而nhi 無vô 悲bi 事sự 故cố 名danh 少thiểu 悲bi 。 今kim 有hữu 悲bi 心tâm 兼kiêm 有hữu 悲bi 事sự 故cố 名danh 大đại 悲bi 也dã 。 以dĩ 小tiểu 悲bi 故cố 名danh 假giả 相tương/tướng 悲bi 。 以dĩ 大đại 悲bi 故cố 。 名danh 真chân 實thật 悲bi 。 上thượng 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 有hữu 三tam 。

初sơ 。 明minh 佛Phật 慧tuệ 甚thậm 深thâm 。 眾chúng 生sanh 根căn 鈍độn 。 故cố 不bất 說thuyết 法Pháp 。 二nhị 。 梵Phạm 王Vương 勸khuyến 請thỉnh 。 三tam 。 明minh 假giả 使sử 欲dục 說thuyết 則tắc 有hữu 損tổn 無vô 益ích 。 故cố 違vi 請thỉnh 息tức 化hóa 。 今kim 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 開khai 為vi 二nhị 章chương 。

第đệ 一nhất 。 作tác 大Đại 乘Thừa 勸khuyến 門môn 化hóa 眾chúng 生sanh 不phủ 得đắc 譬thí 。 第đệ 二nhị 。 作tác 大Đại 乘Thừa 誡giới 門môn 化hóa 眾chúng 生sanh 不phủ 得đắc 譬thí 。 勸khuyến 門môn 者giả 。 謂vị 歎thán 法Pháp 身thân 功công 德đức 也dã 。 誡giới 門môn 者giả 。 謂vị 說thuyết 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 也dã 。 又hựu 勸khuyến 門môn 即tức 是thị 大đại 慈từ 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 誡giới 門môn 謂vị 大đại 悲bi 拔bạt 苦khổ 也dã 。 所sở 以dĩ 唯duy 明minh 二nhị 門môn 者giả 。 佛Phật 則tắc 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 苦khổ 。 眾chúng 生sanh 則tắc 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 有hữu 苦khổ 。 此thử 既ký 總tổng 攝nhiếp 聖thánh 凡phàm 故cố 但đãn 明minh 斯tư 二nhị 也dã 。 就tựu 勸khuyến 門môn 內nội 有hữu 二nhị 思tư 惟duy 開khai 為vi 兩lưỡng 別biệt 。

第đệ 一nhất 思tư 惟duy 。 明minh 佛Phật 能năng 授thọ 大Đại 乘Thừa 。 第đệ 二nhị 思tư 惟duy 。 明minh 物vật 不bất 能năng 受thọ 。 此thử 與dữ 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 二nhị 思tư 惟duy 異dị 者giả 。 〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 初sơ 思tư 惟duy 不bất 可khả 以dĩ 妙diệu 慧tuệ 授thọ 與dữ 鈍độn 根căn 。 第đệ 二nhị 思tư 惟duy 假giả 使sử 強cường/cưỡng 授thọ 有hữu 損tổn 無vô 益ích 。 以dĩ 轉chuyển 勢thế 不bất 同đồng 故cố 法pháp 譬thí 為vi 異dị 。 經kinh 師sư 不bất 應ưng 謂vị 後hậu 譬thí 必tất 同đồng 前tiền 法pháp 也dã 。

是thị 長trưởng 者giả 作tác 是thị 思tư 惟duy

者giả 。 總tổng 標tiêu 思tư 惟duy 也dã 。

我ngã 身thân 手thủ 有hữu 力lực

者giả 。 出xuất 所sở 思tư 惟duy 事sự 也dã 。 極cực 智trí 之chi 體thể 。 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 即tức 智trí 之chi 用dụng 稱xưng 之chi 為vi 手thủ 。 能năng 濟tế 惑hoặc 反phản 本bổn 名danh 為vi 有hữu 力lực 。

問vấn 。

何hà 故cố 身thân 手thủ 有hữu 力lực 。

答đáp 。

欲dục 明minh 佛Phật 初sơ 成thành 道Đạo 則tắc 能năng 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 也dã 。

當đương 以dĩ 衣y 裓kích 。 若nhược 以dĩ 机cơ 案án 。 從tùng 舍xá 出xuất 之chi

者giả 。 長trưởng 者giả 思tư 惟duy 身thân 手thủ 有hữu 力lực 。 故cố 能năng 用dụng 衣y 裓kích 及cập 以dĩ 机cơ 案án 從tùng 舍xá 出xuất 子tử 。 如như 其kỳ 無vô 力lực 則tắc 不bất 能năng 爾nhĩ 也dã 。 譬thí 如Như 來Lai 內nội 有hữu 法Pháp 身thân 。 智trí 手thủ 外ngoại 能năng 。 現hiện 通thông 說thuyết 法Pháp 從tùng 三tam 界giới 舍xá 引dẫn 出xuất 眾chúng 生sanh 。 此thử 即tức 譬thí 三tam 輪luân 也dã 。 作tác 是thị 思tư 惟duy 。 身thân 手thủ 有hữu 力lực 謂vị 他tha 心tâm 輪luân 也dã 。 當đương 以dĩ 衣y 裓kích 。 謂vị 神thần 通thông 輪luân 也dã 。 若nhược 以dĩ 机cơ 案án 謂vị 說thuyết 法Pháp 輪luân 也dã 。 故cố 下hạ 合hợp 喻dụ 云vân 。

當đương 以dĩ 神thần 力lực 。 及cập 智trí 慧tuệ 力lực

即tức 其kỳ 事sự 也dã 。

問vấn 。

何hà 故cố 前tiền 用dụng 神thần 通thông 。 後hậu 明minh 說thuyết 法Pháp 。

答đáp 。

三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 化hóa 物vật 之chi 宜nghi 。 要yếu 前tiền 現hiện 通thông 。 然nhiên 後hậu 說thuyết 法Pháp 。 是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 序tự 品phẩm 之chi 內nội 明minh 三tam 輪luân 前tiền 後hậu 。 初sơ 入nhập 無vô 量lượng 義nghĩa 定định 即tức 他tha 心tâm 輪luân 。 如như 身thân 手thủ 有hữu 力lực 。 雨vũ 華hoa 動động 地địa 放phóng 光quang 現hiện 土thổ/độ 即tức 神thần 通thông 輪luân 。 謂vị 衣y 裓kích 也dã 。 從tùng 三tam 昧muội 起khởi 。 乃nãi 至chí 一nhất 經kinh 竟cánh 即tức 說thuyết 法Pháp 輪luân 。 謂vị 机cơ 案án 也dã 。 明minh 乘thừa 權quyền 。 乘thừa 實thật 是thị 所sở 乘thừa 之chi 法pháp 。 譬thí 如như 机cơ 也dã 。 辨biện 身thân 權quyền 。 身thân 實thật 是thị 能năng 乘thừa 之chi 人nhân 。 喻dụ 之chi 案án 也dã 。 又hựu 二nhị 段đoạn 經kinh 文văn 各các 有hữu 衣y 裓kích 机cơ 案án 。 初sơ 章chương 經kinh 現hiện 通thông 為vi 衣y 裓kích 。 一Nhất 乘Thừa 因nhân 如như 机cơ 。 一Nhất 乘Thừa 果quả 如như 案án 。 後hậu 章chương 經kinh 亦diệc 有hữu 衣y 裓kích 机cơ 案án 。 〈# 多đa 寶bảo 〉# 。 〈# 涌dũng 出xuất 〉# 二nhị 品phẩm 是thị 現hiện 通thông 。 謂vị 衣y 裓kích 。 說thuyết 長trường 壽thọ 之chi 因nhân 如như 机cơ 。 說thuyết 長trường 壽thọ 之chi 果quả 如như 案án 也dã 。 又hựu 以dĩ 二nhị 事sự 配phối 經kinh 兩lưỡng 段đoạn 者giả 。 初sơ 明minh 乘thừa 權quyền 乘thừa 實thật 譬thí 如như 机cơ 案án 。 即tức 說thuyết 法Pháp 輪luân 。 後hậu 辨biện 身thân 權quyền 身thân 實thật 短đoản 長trường/trưởng 適thích 化hóa 。 謂vị 神thần 通thông 輪luân 。 譬thí 如như 衣y 裓kích 。 衣y 裓kích 者giả 衣y 衿# 也dã 。 救cứu 子tử 之chi 苦khổ 出xuất 父phụ 衿# 裓kích 。 故cố 前tiền 以dĩ 衣y 衿# 為ví 喻dụ 也dã 。 机cơ 案án 者giả 。 父phụ 足túc 所sở 履lý 為vi 机cơ 。 父phụ 身thân 之chi 所sở 憑bằng 為vi 案án 也dã 。

復phục 更cánh 思tư 惟duy 下hạ

第đệ 二nhị 。 前tiền 思tư 惟duy 明minh 聖thánh 能năng 授thọ 。 此thử 思tư 惟duy 辨biện 物vật 不bất 能năng 受thọ 。 又hựu 開khai 三tam 別biệt 。

一nhất 。 思tư 惟duy 理lý 妙diệu 。 二nhị 。 思tư 惟duy 鈍độn 根căn 。 三tam 。 思tư 惟duy 不bất 可khả 以dĩ 妙diệu 理lý 授thọ 與dữ 鈍độn 根căn 。 初sơ 思tư 惟duy 理lý 妙diệu 者giả 。 外ngoại 譬thí 長trưởng 者giả 思tư 惟duy 門môn 。 有hữu 三tam 事sự 。

一nhất 。 明minh 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 。 二nhị 者giả 。 明minh 門môn 復phục 窮cùng 狹hiệp 。 三tam 。 思tư 惟duy 門môn 之chi 極cực 少thiểu 。 內nội 合hợp 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 者giả 。 唯duy 一nhất 至chí 理lý 也dã 。 至chí 理lý 無vô 二nhị 故cố 稱xưng 為vi 一nhất 。 極cực 妙diệu 虛hư 通thông 目mục 之chi 為vi 門môn 。 不bất 容dung 凡phàm 夫phu 愛ái 見kiến 故cố 稱xưng 為vi 狹hiệp 。 不bất 受thọ 二Nhị 乘Thừa 斷đoạn 常thường 目mục 之chi 為vi 小tiểu 。 又hựu 不bất 容dung 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 斷đoạn 常thường 故cố 稱xưng 為vi 狹hiệp 。 亦diệc 不bất 受thọ 有hữu 所sở 得đắc 大Đại 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 目mục 為vi 小tiểu 也dã 。 此thử 約ước 人nhân 以dĩ 釋thích 狹hiệp 小tiểu 義nghĩa 也dã 。 又hựu 至chí 理lý 不bất 容dung 言ngôn 語ngữ 則tắc 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 。 稱xưng 之chi 為vi 狹hiệp 。 不bất 容dung 心tâm 行hành 則tắc 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 。 目mục 之chi 為vi 小tiểu 。 又hựu 橫hoạnh/hoành 絕tuyệt 百bách 非phi 故cố 稱xưng 為vi 狹hiệp 。 竪thụ 超siêu 四tứ 句cú 目mục 之chi 為vi 小tiểu 也dã 。

諸chư 子tử 幼ấu 稚trĩ 。 未vị 有hữu 所sở 識thức 。 戀luyến 著trước 戲hí 處xứ

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 思tư 惟duy 子tử 。 有hữu 三tam 義nghĩa 。

一nhất 者giả 。 幼ấu 稚trĩ 。 二nhị 。 未vị 有hữu 所sở 識thức 。 三tam 。 戀luyến 著trước 戲hí 處xứ 。 對đối 上thượng 門môn 亦diệc 有hữu 三tam 義nghĩa 也dã 。

善thiện 根căn 微vi 弱nhược 為vi 幼ấu 稚trĩ 。 未vị 能năng 識thức 法Pháp 身thân 功công 德đức 。 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 。 名danh 未vị 有hữu 所sở 識thức 。 纏triền 綿miên 五ngũ 欲dục 名danh 。 戀luyến 著trước 戲hí 處xứ 。 合hợp 此thử 三tam 句cú 為vi 二nhị 。

初sơ 句cú 。 明minh 有hữu 善thiện 。 後hậu 二nhị 句cú 。 明minh 有hữu 惡ác 。 善thiện 有hữu 二nhị 義nghĩa 。

初sơ 發phát 心tâm 為vi 幼ấu 。 觀quán 解giải 微vi 弱nhược 稱xưng 稚trĩ 也dã 。 惡ác 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 。 未vị 有hữu 所sở 識thức 。 名danh 之chi 為vi 癡si 。 戀luyến 著trước 戲hí 處xứ 。 名danh 之chi 為vi 愛ái 。 謂vị 具cụ 癡si 愛ái 也dã 。

或hoặc 當đương 墮đọa 落lạc 。 為vị 火hỏa 所sở 燒thiêu

者giả 。 第đệ 三tam 。 思tư 惟duy 明minh 不bất 得đắc 化hóa 也dã 。 門môn 具cụ 三tam 義nghĩa 。 子tử 亦diệc 具cụ 三tam 義nghĩa 。 若nhược 裹khỏa 之chi 以dĩ 衣y 裓kích 。 擎kình 之chi 以dĩ 机cơ 案án 。 非phi 唯duy 不bất 得đắc 子tử 出xuất 。 翻phiên 更cánh 令linh 子tử 墮đọa 落lạc 。 為vị 火hỏa 所sở 燒thiêu 。 內nội 合hợp 亦diệc 爾nhĩ 。 至chí 理lý 微vi 妙diệu 眾chúng 生sanh 鈍độn 根căn 。 若nhược 以dĩ 妙diệu 理lý 授thọ 於ư 鈍độn 根căn 則tắc 不bất 能năng 悟ngộ 解giải 。 非phi 但đãn 不bất 出xuất 生sanh 死tử 。 反phản 生sanh 誹phỉ 謗báng 也dã 。

問vấn 。

佛Phật 知tri 鈍độn 根căn 定định 謗báng 大đại 法pháp 。 何hà 故cố 稱xưng 或hoặc 當đương 墮đọa 落lạc 耶da 。

答đáp 。

據cứ 初sơ 成thành 道Đạo 時thời 。 大đại 機cơ 未vị 熟thục 。 是thị 故cố 起khởi 謗báng 。 至chí 靈linh 山sơn 之chi 會hội 改cải 於ư 小tiểu 執chấp 則tắc 能năng 信tín 受thọ 。 以dĩ 根căn 性tánh 不bất 定định 故cố 稱xưng 或hoặc 也dã 。

問vấn 。

今kim 文văn 辨biện 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 。 而nhi 復phục 狹hiệp 小tiểu 。 與dữ 前tiền 文văn 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 。 有hữu 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

初sơ 總tổng 以dĩ 大đại 小tiểu 教giáo 為vi 一nhất 門môn 。 後hậu 但đãn 以dĩ 大Đại 乘Thừa 。 教giáo 為vi 一nhất 門môn 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

今kim 文văn 辨biện 一nhất 門môn 亦diệc 具cụ 大đại 小tiểu 教giáo 。 唯duy 有hữu 一nhất 門môn 。 與dữ 上thượng 義nghĩa 同đồng 。 而nhi 復phục 狹hiệp 小tiểu 。 別biệt 明minh 大Đại 乘Thừa 門môn 也dã 。 如như 直trực 是thị 一nhất 門môn 已dĩ 難nan 得đắc 出xuất 。 況huống 復phục 狹hiệp 小tiểu 耶da 。 直trực 是thị 佛Phật 法Pháp 已dĩ 難nan 信tín 解giải 。 況huống 復phục 大Đại 乘Thừa 豈khởi 易dị 了liễu 耶da 。 今kim 謂vị 此thử 二nhị 釋thích 並tịnh 成thành 難nan 解giải 。 衣y 裓kích 机cơ 案án 既ký 已dĩ 譬thí 教giáo 。 云vân 何hà 復phục 以dĩ 一nhất 門môn 喻dụ 教giáo 。 復phục 何hà 得đắc 以dĩ 衣y 裓kích 机cơ 案án 之chi 教giáo 從tùng 佛Phật 教giáo 門môn 而nhi 出xuất 子tử 耶da 。 今kim 明minh 如như 前tiền 釋thích 之chi 。 此thử 中trung 用dụng 理lý 為vi 門môn 。 以dĩ 衣y 裓kích 机cơ 案án 為vi 教giáo 也dã 。 門môn 既ký 狹hiệp 小tiểu 。 不bất 可khả 以dĩ 衣y 裓kích 机cơ 案án 從tùng 門môn 出xuất 子tử 。 理lý 既ký 微vi 妙diệu 。 不bất 可khả 現hiện 通thông 說thuyết 法Pháp 令linh 物vật 悟ngộ 理lý 也dã 。

問vấn 。

長trưởng 者giả 身thân 手thủ 有hữu 力lực 。 何hà 故cố 不bất 提đề 子tử 出xuất 耶da 。

答đáp 。

身thân 手thủ 譬thí 內nội 智trí 照chiếu 機cơ 。 衣y 裓kích 机cơ 案án 譬thí 現hiện 通thông 說thuyết 法Pháp 外ngoại 用dụng 。 但đãn 得đắc 以dĩ 外ngoại 用dụng 化hóa 物vật 。 不bất 得đắc 用dụng 內nội 智trí 化hóa 物vật 也dã 。

我ngã 當đương 為vi 說thuyết 怖bố 畏úy 之chi 事sự

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 明minh 誡giới 門môn 說thuyết 大Đại 乘Thừa 化hóa 物vật 不bất 得đắc 也dã 。 就tựu 譬thí 而nhi 言ngôn 。 以dĩ 衣y 裓kích 机cơ 案án 出xuất 子tử 不bất 得đắc 。 今kim 直trực 說thuyết 怖bố 畏úy 之chi 事sự 。 令linh 子tử 速tốc 出xuất 。 前tiền 說thuyết 法Pháp 身thân 功công 德đức 既ký 不bất 信tín 受thọ 。 今kim 說thuyết 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 。 令linh 出xuất 三tam 界giới 也dã 。

問vấn 。

誡giới 。 勸khuyến 二nhị 門môn 。 何hà 故cố 前tiền 勸khuyến 後hậu 誡giới 也dã 。

答đáp 。

勸khuyến 門môn 為vi 本bổn 。 誡giới 門môn 為vi 末mạt 。 諸chư 佛Phật 出xuất 世thế 。 本bổn 為vi 開khai 佛Phật 知tri 見kiến 。 但đãn 眾chúng 生sanh 不bất 解giải 故cố 後hậu 方phương 辨biện 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 也dã 。 又hựu 佛Phật 慧tuệ 難nan 解giải 。 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 易dị 知tri 。 故cố 前tiền 說thuyết 所sở 難nạn/nan 。 後hậu 陳trần 所sở 易dị 。

此thử 句cú 總tổng 標tiêu 欲dục 說thuyết 怖bố 畏úy 之chi 事sự 也dã 。

此thử 舍xá 已dĩ 燒thiêu 。 宜nghi 時thời 疾tật 出xuất

者giả 。 正chánh 明minh 怖bố 畏úy 之chi 事sự 也dã 。 以dĩ 有hữu 陰ấm 身thân 。 則tắc 以dĩ 為vị 老lão 病bệnh 死tử 火hỏa 燒thiêu 身thân 。 三tam 毒độc 火hỏa 燒thiêu 心tâm 也dã 。 故cố 言ngôn 此thử 舍xá 以dĩ 為vi 大đại 火hỏa 所sở 燒thiêu 也dã 。

無vô 令linh 為vị 火hỏa 。 之chi 所sở 燒thiêu 害hại

者giả 。 上thượng 雖tuy 明minh 二nhị 火hỏa 已dĩ 燒thiêu 。 但đãn 燒thiêu 而nhi 未vị 害hại 。 今kim 恐khủng 為vi 二nhị 火hỏa 所sở 害hại 。 故cố 誡giới 之chi 。 若nhược 恣tứ 此thử 二nhị 火hỏa 則tắc 。 燒thiêu 滅diệt 善thiện 根căn 。 害hại 法Pháp 身thân 。 斷đoạn 慧tuệ 命mạng 也dã 。

如như 所sở 思tư 惟duy 。 具cụ 告cáo 諸chư 子tử

者giả 。 前tiền 句cú 辨biện 內nội 心tâm 思tư 惟duy 。 此thử 明minh 假giả 設thiết 為vi 說thuyết 怖bố 畏úy 也dã 。

父phụ 雖tuy 怜# 愍mẫn 。 善thiện 言ngôn 誘dụ 喻dụ

者giả 。 此thử 明minh 無vô 機cơ 不bất 受thọ 誡giới 門môn 說thuyết 也dã 。 怜# 其kỳ 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 愍mẫn 其kỳ 有hữu 苦khổ 。 誘dụ 之chi 以dĩ 法pháp 譬thí 之chi 以dĩ 事sự 。 怜# 愍mẫn 據cứ 內nội 心tâm 。 善thiện 言ngôn 誘dụ 喻dụ 。 約ước 外ngoại 言ngôn 說thuyết 法Pháp 也dã 。

而nhi 諸chư 子tử 等đẳng 。 樂nhạo 著trước 嬉hi 戲hí

者giả 。 明minh 諸chư 子tử 樂nhạo 著trước 生sanh 死tử 。 五ngũ 欲dục 樂lạc 也dã 。

不bất 肯khẳng 信tín 受thọ

者giả 。 不bất 信tín 生sanh 死tử 是thị 無vô 常thường 苦khổ 也dã 。 《# 瑞thụy 應ứng 經kinh 》# 云vân 。

設thiết 當đương 為vi 說thuyết 。 萬vạn 物vật 無vô 常thường 。 天thiên 下hạ 皆giai 苦khổ 。 正chánh 言ngôn 似tự 反phản 。 誰thùy 肯khẳng 信tín 者giả 。 勞lao 苦khổ 我ngã 爾nhĩ 。 不bất 如như 早tảo 取thủ 泥Nê 洹Hoàn 也dã 。

不bất 驚kinh 不bất 畏úy

者giả 。 初sơ 不bất 畏úy 生sanh 死tử 為vi 不bất 驚kinh 。 終chung 不bất 怖bố 故cố 為vi 不bất 畏úy 也dã 。

亦diệc 復phục 不bất 知tri 。 何hà 者giả 是thị 火hỏa

者giả 。 不bất 識thức 老lão 病bệnh 死tử 為vi 燒thiêu 身thân 火hỏa 。 三tam 毒độc 為vi 燒thiêu 心tâm 火hỏa 也dã 。

何hà 者giả 是thị 舍xá 。 云vân 何hà 為vi 失thất

者giả 。 不bất 知tri 三tam 界giới 為vi 通thông 舍xá 。 五ngũ 陰ấm 為vi 別biệt 舍xá 。 不bất 知tri 由do 妄vọng 想tưởng 之chi 失thất 故cố 起khởi 身thân 心tâm 二nhị 火hỏa 。 即tức 妄vọng 想tưởng 是thị 二nhị 火hỏa 之chi 根căn 。

但đãn 東đông 西tây 走tẩu 戲hí

者giả 。 舊cựu 云vân 。

南nam 北bắc 為vi 縱túng/tung 。 東đông 西tây 是thị 橫hoạnh/hoành 。 明minh 諸chư 子tử 橫hoạnh/hoành 理lý 用dụng 心tâm 也dã 。 今kim 謂vị 夫phu 立lập 宅trạch 則tắc 東đông 西tây 無vô 門môn 。 但đãn 開khai 門môn 向hướng 南nam 。 以dĩ 東đông 西tây 無vô 門môn 則tắc 背bối/bội 理lý 走tẩu 戲hí 故cố 無vô 出xuất 義nghĩa 。 若nhược 背bối/bội 北bắc 向hướng 南nam 則tắc 背bối/bội 惑hoặc 向hướng 理lý 便tiện 有hữu 出xuất 義nghĩa 。 故cố 不bất 云vân 南nam 北bắc 走tẩu 戲hí 也dã 。 又hựu 若nhược 南nam 北bắc 走tẩu 者giả 。 父phụ 在tại 門môn 外ngoại 子tử 便tiện 有hữu 從tùng 父phụ 之chi 理lý 。 父phụ 便tiện 有hữu 化hóa 子tử 之chi 義nghĩa 。 非phi 謂vị 無vô 機cơ 也dã 。 遊du 心tâm 愛ái 見kiến 故cố 稱xưng 為vi 走tẩu 。 無vô 所sở 剋khắc 獲hoạch 。 名danh 為vi 戲hí 也dã 。

視thị 父phụ 而nhi 已dĩ

者giả 。 初sơ 雖tuy 不bất 信tín 。 但đãn 會hội 有hữu 向hướng 理lý 之chi 分phần 。 故cố 云vân 視thị 父phụ 。 未vị 能năng 行hành 修tu 。 故cố 稱xưng 而nhi 已dĩ 。

爾nhĩ 時thời 長trưởng 者giả

下hạ 。 第đệ 四tứ 。 三tam 車xa 救cứu 子tử 得đắc 譬thí 。 所sở 以dĩ 有hữu 此thử 譬thí 來lai 者giả 。 既ký 一Nhất 乘Thừa 化hóa 之chi 不bất 從tùng 。 無vô 容dung 捨xả 而nhi 不bất 救cứu 。 故cố 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 則tắc 從tùng 實thật 起khởi 權quyền 。 亦diệc 是thị 隱ẩn 實thật 顯hiển 權quyền 。 又hựu 上thượng 即tức 是thị 衣y 裓kích 机cơ 案án 。 以dĩ 有hữu 物vật 出xuất 子tử 不bất 得đắc 。 今kim 虛hư 指chỉ 門môn 外ngoại 。 以dĩ 無vô 物vật 出xuất 子tử 得đắc 也dã 。 然nhiên 如Như 來Lai 所sở 得đắc 法Pháp 。 無vô 虛hư 無vô 實thật 。 以dĩ 無vô 虛hư 無vô 實thật 。 故cố 能năng 說thuyết 虛hư 實thật 並tịnh 實thật 。 不bất 得đắc 云vân 無vô 實thật 無vô 虛hư 。 故cố 虛hư 實thật 並tịnh 虛hư 也dã 。 有hữu 物vật 者giả 。 道Đạo 理lý 唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 也dã 。 無vô 物vật 者giả 。 道Đạo 理lý 無vô 二Nhị 乘Thừa 也dã 。 又hựu 衣y 裓kích 机cơ 案án 以dĩ 父phụ 物vật 救cứu 子tử 不bất 得đắc 。 謂vị 一Nhất 乘Thừa 是thị 如Như 來Lai 所sở 行hành 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 云vân 。

復phục 有hữu 一nhất 行hành 。 是thị 如Như 來Lai 行hạnh 。 所sở 謂vị 大Đại 乘Thừa 大đại 涅Niết 槃Bàn 。

今kim 明minh 三tam 車xa 是thị 子tử 物vật 。 救cứu 子tử 得đắc 。 三tam 車xa 是thị 眾chúng 生sanh 所sở 乘thừa 。 故cố 名danh 子tử 物vật 。 《# 釋thích 論luận 》# 及cập 《# 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 》# 云vân 。

佛Phật 乘thừa 是thị 自tự 乘thừa 。 二Nhị 乘Thừa 是thị 他tha 乘thừa 。

即tức 此thử 經Kinh 云vân 。

佛Phật 自tự 住trụ 大Đại 乘Thừa

故cố 知tri 二Nhị 乘Thừa 是thị 子tử 所sở 住trụ 也dã 。 若nhược 就tựu 身thân 而nhi 言ngôn 者giả 。 見kiến 火hỏa 譬thí 謂vị 法Pháp 身thân 也dã 。 救cứu 子tử 不bất 得đắc 譬thí 謂vị 舍xá 那na 報báo 身thân 也dã 。 三tam 車xa 引dẫn 子tử 譬thí 即tức 釋Thích 迦Ca 化hóa 身thân 也dã 。 此thử 譬thí 上thượng 三tam 乘thừa 化hóa 眾chúng 生sanh 得đắc 也dã 。 上thượng 文văn 有hữu 三tam 。

一nhất 。 念niệm 欲dục 起khởi 三tam 乘thừa 之chi 化hóa 。 二nhị 。 說thuyết 三tam 乘thừa 教giáo 。 三tam 。 明minh 得đắc 益ích 。 今kim 轉chuyển 勢thế 說thuyết 法Pháp 。 開khai 文văn 有hữu 四tứ 。

一nhất 。 知tri 子tử 宿túc 好hảo/hiếu 譬thí 。 二nhị 。 為vi 說thuyết 三tam 車xa 譬thí 。 三tam 。 諸chư 子tử 信tín 受thọ 出xuất 宅trạch 譬thí 。 四tứ 。 見kiến 子tử 免miễn 難nạn 歡hoan 喜hỷ 譬thí 。

初sơ 文văn 又hựu 有hữu 三tam 。

一nhất 。 明minh 不bất 出xuất 為vi 損tổn 。 二nhị 。 欲dục 設thiết 出xuất 方phương 。 三tam 。 知tri 子tử 宿túc 好hảo/hiếu 。

此thử 舍xá 已dĩ 為vị 。 大đại 火hỏa 所sở 燒thiêu

者giả 。 三tam 界giới 之chi 舍xá 正chánh 為vi 身thân 心tâm 二nhị 火hỏa 所sở 燒thiêu 。

我ngã 及cập 諸chư 子tử 。 若nhược 不bất 時thời 出xuất 。 必tất 為vị 所sở 焚phần

者giả 。 上thượng 直trực 明minh 燒thiêu 。 今kim 明minh 為vị 火hỏa 所sở 害hại 。 即tức 不bất 出xuất 為vi 損tổn 也dã 。

問vấn 。

子tử 不bất 出xuất 。 可khả 為vi 火hỏa 害hại 。 父phụ 前tiền 已dĩ 出xuất 。 云vân 何hà 被bị 燒thiêu 耶da 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

如Như 來Lai 若nhược 不bất 以dĩ 三tam 乘thừa 化hóa 之chi 令linh 出xuất 宅trạch 者giả 。 眾chúng 生sanh 善thiện 根căn 不bất 生sanh 。 無vô 紹thiệu 佛Phật 種chủng 。 如như 子tử 被bị 燒thiêu 。 如Như 來Lai 化hóa 工công 於ư 是thị 亦diệc 絕tuyệt 。 若nhược 父phụ 被bị 火hỏa 害hại 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

眾chúng 生sanh 病bệnh 故cố 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 病bệnh 。 眾chúng 生sanh 燒thiêu 故cố 如Như 來Lai 亦diệc 燒thiêu 。 今kim 謂vị 此thử 經Kinh 始thỉ 末mạt 正chánh 歎thán 父phụ 已dĩ 免miễn 燒thiêu 。 子tử 未vị 離ly 火hỏa 。 與dữ 《# 淨tịnh 名danh 經kinh 》# 來lai 意ý 為vi 異dị 。 故cố 此thử 二nhị 釋thích 未vị 可khả 全toàn 依y 。 今kim 文văn 意ý 在tại 明minh 子tử 。 而nhi 言ngôn 父phụ 者giả 。 此thử 據cứ 因nhân 時thời 為vi 論luận 耳nhĩ 。 我ngã 昔tích 亦diệc 在tại 宅trạch 中trung 。 若nhược 不bất 時thời 出xuất 。 則tắc 為vi 火hỏa 害hại 。 以dĩ 時thời 出xuất 故cố 免miễn 火hỏa 宅trạch 也dã 。 子tử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。

時thời 出xuất 則tắc 免miễn 。 不bất 時thời 出xuất 則tắc 不bất 免miễn 。

時thời 者giả 。 如Như 來Lai 本bổn 在tại 三tam 界giới 。 但đãn 以dĩ 機cơ 發phát 。 應ưng 出xuất 之chi 日nhật 應ứng 時thời 即tức 出xuất 故cố 得đắc 免miễn 火hỏa 。 眾chúng 生sanh 機cơ 發phát 之chi 時thời 而nhi 不bất 出xuất 還hoàn 。 復phục 受thọ 苦khổ 也dã 。

我ngã 今kim 當đương 設thiết 方phương 便tiện

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 欲dục 設thiết 出xuất 方phương 。 即tức 是thị 知tri 病bệnh 識thức 藥dược 。 無vô 三tam 說thuyết 三tam 。 故cố 名danh 方phương 便tiện 也dã 。

父phụ 知tri 諸chư 子tử 先tiên 心tâm 。 各các 有hữu 所sở 好hiếu

下hạ 。 第đệ 三tam 。 正chánh 知tri 子tử 宿túc 好hảo/hiếu 。

先tiên 心tâm

者giả 。 過quá 去khứ 各các 有hữu 行hạnh 願nguyện 也dã 。

所sở 好hiếu

者giả 。 現hiện 在tại 欲dục 樂lạc 也dã 。

種chủng 種chủng 珍trân 玩ngoạn 。 琦kỳ 異dị 之chi 物vật 。 情tình 必tất 樂nhạo 著trước

者giả 。 三tam 乘thừa 於ư 惑hoặc 者giả 為vi 珍trân 玩ngoạn 。 望vọng 一Nhất 乘Thừa 為vi 琦kỳ 異dị 。 又hựu 三tam 乘thừa 是thị 。 出xuất 世thế 之chi 法Pháp 。 異dị 於ư 世thế 法pháp 故cố 名danh 琦kỳ 異dị 也dã 。

而nhi 告cáo 之chi 言ngôn 。

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 正chánh 為vi 說thuyết 三tam 車xa 譬thí 。 文văn 有hữu 四tứ 句cú 。

一nhất 。 稱xưng 歎thán 三tam 車xa 。 二nhị 。 示thị 車xa 處xứ 。 三tam 。 勸khuyến 令linh 速tốc 出xuất 。 四tứ 。 保bảo 與dữ 不bất 虛hư 。 此thử 並tịnh 譬thí 趣thú 鹿lộc 苑uyển 說thuyết 三tam 乘thừa 教giáo 也dã 。

汝nhữ 等đẳng 所sở 可khả 玩ngoạn 好hảo 。 希hy 有hữu 難nan 得đắc

者giả 。 三tam 乘thừa 聖thánh 果Quả 並tịnh 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 世thế 間gian 所sở 無vô 故cố 稱xưng 希hy 有hữu 難nan 得đắc 也dã 。

汝nhữ 若nhược 不bất 取thủ 。 後hậu 必tất 憂ưu 悔hối

者giả 。 聖thánh 雖tuy 為vi 說thuyết 。 恐khủng 物vật 不bất 能năng 信tín 行hành 。 故cố 發phát 後hậu 悔hối 之chi 言ngôn 也dã 。 機cơ 發phát 值trị 佛Phật 而nhi 不bất 修tu 道Đạo 取thủ 聖thánh 果Quả 者giả 。 後hậu 必tất 憂ưu 悔hối 也dã 。

如như 此thử 種chủng 種chủng

下hạ 。 第đệ 二nhị 。 示thị 車xa 處xứ 。

種chủng 種chủng

者giả 。 《# 注chú 經kinh 》# 云vân 。

種chủng 種chủng 在tại 三tam 乘thừa 之chi 前tiền 。 即tức 人nhân 天thiên 乘thừa 也dã 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

就tựu 一nhất 一nhất 車xa 中trung 復phục 有hữu 三Tam 明Minh 六Lục 通Thông 。 十thập 智trí 八bát 解giải 。 故cố 言ngôn 種chủng 種chủng 。

羊dương 車xa 鹿lộc 車xa 牛ngưu 車xa

者giả 。 菩Bồ 薩Tát 化hóa 世thế 。 聲Thanh 聞Văn 從tùng 師sư 。 並tịnh 居cư 人nhân 間gian 之chi 類loại 。 故cố 如như 牛ngưu 羊dương 。 緣Duyên 覺Giác 進tiến 不bất 化hóa 世thế 。 退thoái 不bất 從tùng 師sư 。 喻dụ 之chi 如như 鹿lộc 。 以dĩ 表biểu 山sơn 林lâm 之chi 流lưu 。 又hựu 釋thích 羊dương 之chi 為vi 獸thú 其kỳ 性tánh 遲trì 鈍độn 。 譬thí 於ư 聲Thanh 聞Văn 。 鹿lộc 性tánh 捷tiệp 疾tật 譬thí 於ư 緣Duyên 覺Giác 。 牛ngưu 力lực 強cường 壯tráng 引dẫn 重trọng/trùng 之chi 遠viễn 。 譬thí 於ư 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 解giải 羊dương 形hình 小tiểu 譬thí 小Tiểu 乘Thừa 。 鹿lộc 形hình 處xứ 中trung 譬thí 中trung 乘thừa 。 牛ngưu 形hình 大đại 譬thí 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 也dã 。

問vấn 。

為vi 約ước 三tam 智trí 明minh 三tam 車xa 優ưu 劣liệt 。 為vi 約ước 三tam 斷đoạn 耶da 。

答đáp 。

有hữu 人nhân 言ngôn 。

具cụ 約ước 智trí 斷đoạn 優ưu 劣liệt 。 聲Thanh 聞Văn 但đãn 斷đoạn 正chánh 使sử 。 緣Duyên 覺Giác 斷đoạn 小tiểu 習tập 。 菩Bồ 薩Tát 結kết 習tập 俱câu 傾khuynh 。 今kim 謂vị 中trung 乘thừa 斷đoạn 習tập 經kinh 論luận 無vô 文văn 。 但đãn 取thủ 智trí 有hữu 優ưu 劣liệt 譬thí 三tam 車xa 不bất 同đồng 耳nhĩ 。

今kim 在tại 門môn 外ngoại

者giả 。 門môn 者giả 宅trạch 也dã 。 立lập 此thử 三tam 車xa 同đồng 止chỉ 生sanh 死tử 外ngoại 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 三tam 果quả 雖tuy 異dị 惑hoặc 盡tận 義nghĩa 同đồng 。 故cố 同đồng 在tại 門môn 外ngoại 。 又hựu 三tam 乘thừa 人nhân 所sở 得đắc 法Pháp 謂vị 數số 滅diệt 無vô 為vi 及cập 盡tận 。 無vô 生sanh 二nhị 智trí 。 《# 注chú 經kinh 》# 云vân 。

六lục 法pháp 為vi 聖thánh 果Quả 體thể 。 謂vị 無vô 漏lậu 五ngũ 陰ấm 及cập 數số 滅diệt 無vô 為vi 。 並tịnh 在tại 生sanh 死tử 外ngoại 也dã 。 然nhiên 羅La 漢Hán 報báo 身thân 實thật 在tại 界giới 內nội 。 以dĩ 人nhân 從tùng 法pháp 。 亦diệc 得đắc 名danh 羅La 漢Hán 為vi 出xuất 界giới 外ngoại 。 以dĩ 法pháp 從tùng 人nhân 。 人nhân 在tại 界giới 內nội 。 亦diệc 得đắc 云vân 羅La 漢Hán 在tại 三tam 界giới 內nội 也dã 。 若nhược 身thân 法pháp 各các 分phần/phân 則tắc 內nội 外ngoại 兩lưỡng 屬thuộc 。 初sơ 果quả 所sở 得đắc 無vô 漏lậu 。 則tắc 非phi 三tam 界giới 所sở 繫hệ 法pháp 。 例lệ 此thử 可khả 知tri 也dã 。

可khả 以dĩ 遊du 戲hí

者giả 。 明minh 用dụng 車xa 意ý 也dã 。 疑nghi 者giả 云vân 。

若nhược 是thị 因nhân 乘thừa 可khả 有hữu 運vận 出xuất 三tam 界giới 用dụng 。 今kim 已dĩ 出xuất 三tam 界giới 。 何hà 用dụng 乘thừa 為vi 是thị 。 故cố 釋thích 云vân 。

可khả 以dĩ 遊du 戲hí 。 遊du 戲hí 者giả 適thích 悅duyệt 也dã 。 生sanh 死tử 往vãng 來lai 。 馳trì 騁sính 五ngũ 道đạo 踐tiễn 涉thiệp 艱gian 辛tân 。 聖thánh 果Quả 望vọng 之chi 故cố 言ngôn 遊du 戲hí 也dã 。

汝nhữ 等đẳng 於ư 此thử

下hạ 。 第đệ 三tam 。 勸khuyến 速tốc 出xuất 。 令linh 三tam 乘thừa 人nhân 懃cần 精tinh 進tấn 。 速tốc 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 得đắc 出xuất 三tam 界giới 。 實thật 是thị 出xuất 去khứ 而nhi 言ngôn 出xuất 來lai 者giả 。 以dĩ 內nội 望vọng 外ngoại 為vi 去khứ 。 以dĩ 外ngoại 觀quán 內nội 為vi 來lai 也dã 。

隨tùy 汝nhữ 所sở 欲dục

下hạ 。 第đệ 四tứ 。 明minh 保bảo 與dữ 不bất 虛hư 。

爾nhĩ 時thời 諸chư 子tử

下hạ 。 第đệ 三tam 。 諸chư 子tử 受thọ 化hóa 譬thí 。 即tức 譬thí 上thượng 。

便tiện 有hữu 阿A 羅La 漢Hán 。 法Pháp 僧Tăng 差sai 別biệt 名danh

三tam 乘thừa 人nhân 得đắc 益ích 也dã 。

適thích 其kỳ 願nguyện 故cố

者giả 。 既ký 知tri 機cơ 而nhi 說thuyết 。 教giáo 必tất 稱xưng 機cơ 。 故cố 云vân 適thích 其kỳ 願nguyện 也dã 。

心tâm 各các 勇dũng 銳duệ

者giả 。 前tiền 明minh 教giáo 稱xưng 機cơ 。 今kim 明minh 機cơ 信tín 教giáo 。 既ký 起khởi 信tín 心tâm 即tức 欲dục 修tu 行hành 。 義nghĩa 言ngôn 勇dũng 銳duệ 也dã 。 勇dũng 者giả 募mộ 進tiến 也dã 。 銳duệ 者giả 利lợi 也dã 。

互hỗ 相tương 推thôi 排bài

者giả 。 前tiền 既ký 有hữu 信tín 心tâm 。 今kim 明minh 慇ân 懃cần 精tinh 進tấn 也dã 。

競cạnh 共cộng 馳trì 走tẩu

者giả 。 上thượng 既ký 明minh 精tinh 進tấn 。 此thử 正chánh 明minh 觀quán 四Tứ 諦Đế 理lý 也dã 。 觀quán 苦khổ 斷đoạn 集tập 如như 。 競cạnh 共cộng 馳trì 走tẩu 。 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 譬thí 諍tranh 出xuất 火hỏa 宅trạch 。 有hữu 人nhân 言ngôn 。

心tâm 各các 勇dũng 銳duệ 。 此thử 明minh 外ngoại 凡phàm 夫phu 位vị 。 即tức 七thất 方phương 便tiện 中trung 前tiền 三tam 方phương 便tiện 聞văn 思tư 慧tuệ 位vị 也dã 。 互hỗ 相tương 推thôi 排bài 。 謂vị 內nội 凡phàm 夫phu 位vị 。 即tức 四tứ 善thiện 根căn 即tức 修tu 慧tuệ 位vị 也dã 。 競cạnh 共cộng 馳trì 走tẩu 。 三tam 果quả 學học 人nhân 位vị 也dã 。 諍tranh 出xuất 火hỏa 宅trạch 無Vô 學Học 位vị 也dã 。 故cố 凡phàm 有hữu 內nội 外ngoại 聖thánh 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 也dã 。

是thị 時thời 長trưởng 者giả

下hạ 。 第đệ 四tứ 。 父phụ 見kiến 子tử 免miễn 難nạn 歡hoan 喜hỷ 譬thí 也dã 。

安an 穩ổn 得đắc 出xuất

者giả 。 見kiến 諸chư 子tử 修tu 行hành 之chi 時thời 。 無vô 有hữu 退thoái 轉chuyển 。 得đắc 出xuất 三tam 界giới 。 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 。

皆giai 於ư 四tứ 衢cù 道đạo 中trung

者giả 。 《# 增Tăng 一Nhất 阿A 含Hàm 》# 云vân 。

四Tứ 諦Đế 譬thí 四tứ 衢cù 。 斷đoạn 四Tứ 諦Đế 下hạ 惑hoặc 盡tận 。 通thông 達đạt 四Tứ 諦Đế 。 如như 路lộ 之chi 四tứ 達đạt 為vi 衢cù 。

露lộ 地địa

者giả 。 既ký 斷đoạn 四Tứ 諦Đế 下hạ 正chánh 使sử 盡tận 亦diệc 無vô 蓋cái 纏triền 。 故cố 稱xưng 露lộ 地địa 也dã 。

而nhi 坐tọa

者giả 。 因nhân 中trung 修tu 行hành 如như 馳trì 走tẩu 。 得đắc 果quả 究cứu 竟cánh 為vi 安an 坐tọa 。 又hựu 馳trì 騁sính 生sanh 死tử 稱xưng 行hành 。 今kim 得đắc 聖thánh 果Quả 為vi 坐tọa 也dã 。

無vô 復phục 障chướng 礙ngại

者giả 。 三tam 障chướng 斯tư 亡vong 無vô 復phục 累lũy/lụy/luy 之chi 能năng 礙ngại 。 故cố 云vân 無vô 障chướng 礙ngại 也dã 。 又hựu 於ư 四tứ 衢cù 。 露lộ 地địa 而nhi 坐tọa 。 欲dục 顯hiển 三tam 界giới 外ngoại 無vô 三tam 車xa 可khả 登đăng 故cố 也dã 。 又hựu 向hướng 在tại 三tam 界giới 舍xá 。 今kim 已dĩ 出xuất 舍xá 名danh 為vi 露lộ 地địa 。 下hạ 偈kệ 中trung 空không 地địa 亦diệc 爾nhĩ 。

其kỳ 心tâm 泰thái 然nhiên 。 歡hoan 喜hỷ 踊dũng 躍dược

者giả 。 上thượng 明minh 見kiến 子tử 免miễn 難nạn 。 今kim 辨biện 父phụ 心tâm 歡hoan 喜hỷ 。 以dĩ 初sơ 見kiến 在tại 火hỏa 宅trạch 故cố 憂ưu 。 今kim 見kiến 出xuất 火hỏa 宅trạch 故cố 喜hỷ 。 如như 眾chúng 生sanh 病bệnh 故cố 菩Bồ 薩Tát 病bệnh 。 眾chúng 生sanh 病bệnh # 菩Bồ 薩Tát 病bệnh # 也dã 。

問vấn 。

〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 云vân

今kim 我ngã 喜hỷ 無vô 畏úy

與dữ 此thử 文văn 明minh 喜hỷ 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。

〈# 方phương 便tiện 品phẩm 〉# 明minh 說thuyết 小tiểu 不bất 稱xưng 佛Phật 意ý 故cố 憂ưu 。 見kiến 大đại 機cơ 發phát 稱xưng 佛Phật 意ý 故cố 喜hỷ 。 此thử 文văn 明minh 見kiến 在tại 火hỏa 宅trạch 故cố 憂ưu 。 見kiến 出xuất 火hỏa 宅trạch 得đắc 小tiểu 果quả 故cố 喜hỷ 也dã 。

法Pháp 華Hoa 義Nghĩa 疏Sớ/sơ 卷quyển 第đệ 五ngũ

永vĩnh 仁nhân 甲giáp 午ngọ 蕤# 賓tân 下hạ 旬tuần 。 印ấn 板bản 訖ngật 功công 。 孝hiếu 行hành 作tác 福phước 。 沙Sa 彌Di 道đạo 尊tôn 希hy 受thọ 爪trảo 上thượng 人nhân 命mạng 。 # 得đắc 髻kế 中trung 明minh 珠châu 。 豈khởi 誰thùy 不bất 尊tôn 重trọng 恭cung 敬kính 哉tai 。 而nhi 《# 義nghĩa 疏sớ/sơ 》# 刻khắc 錭# 。 蓋cái 檀đàn 越việt 合hợp 力lực 。 四Tứ 恩Ân 法Pháp 界Giới 平bình 等đẳng 施thí 迴hồi 矣hĩ 。

都đô 幹cán 緣duyên 沙Sa 門Môn 。 素tố 慶khánh 謹cẩn 誌chí 。