法Pháp 華Hoa 玄Huyền 義Nghĩa 釋Thích 籤
Quyển 5
唐Đường 湛Trạm 然Nhiên 述Thuật

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 義Nghĩa 釋Thích 籤# 卷quyển 第đệ 五ngũ

天thiên 台thai 沙Sa 門Môn 湛trạm 然nhiên 述thuật

次thứ 別biệt 釋thích 。 中trung 二nhị 。

先tiên 結kết 數số 示thị 妙diệu 。 次thứ 正chánh 釋thích 妙diệu 。 初sơ 文văn 中trung 三tam 麁thô 一nhất 妙diệu 者giả 。 且thả 以dĩ 但đãn 麁thô 對đối 獨độc 妙diệu 說thuyết 。 餘dư 之chi 三tam 味vị 麁thô 妙diệu 相tướng 帶đái 。 故cố 略lược 未vị 論luận 。 下hạ 文văn 具cụ 列liệt 。 於ư 中trung 二nhị 。

先tiên 結kết 數số 。 次thứ 。

若nhược 破phá

下hạ 示thị 妙diệu 。 初sơ 文văn 中trung 云vân 。

本bổn 迹tích

等đẳng 者giả 。 本bổn 迹tích 各các 十thập 具cụ 列liệt 在tại 文văn 。 若nhược 觀quán 心tâm 十thập 。 並tịnh 皆giai 附phụ 在tại 諸chư 文văn 之chi 末mạt 。 或hoặc 存tồn 或hoặc 沒một 不bất 別biệt 開khai 章chương 。 既ký 其kỳ 觀quán 心tâm 寄ký 在tại 諸chư 文văn 之chi 下hạ 。 今kim 但đãn 約ước 迹tích 本bổn 兩lưỡng 門môn 各các 具cụ 十thập 妙diệu 。 義nghĩa 各các 攝nhiếp 於ư 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 。 今kim 初sơ 迹tích 門môn 十thập 妙diệu 者giả 。 為vi 二nhị 。

先tiên 列liệt 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 為vi 五ngũ 者giả 。 第đệ 一nhất 中trung 云vân 廣quảng 解giải 五ngũ 章chương 。 一nhất 一nhất 廣quảng 起khởi 五ngũ 心tâm 者giả 。 故cố 今kim 釋thích 名danh 迹tích 十thập 妙diệu 中trung 望vọng 前tiền 七thất 番phiên 以dĩ 成thành 五ngũ 心tâm 。 唯duy 少thiểu 開khai 合hợp 。 及cập 觀quán 心tâm 等đẳng 並tịnh 散tán 在tại 諸chư 文văn 故cố 也dã 。 故cố 今kim 標tiêu 章chương 起khởi 念niệm 引dẫn 證chứng 起khởi 信tín 生sanh 起khởi 起khởi 定định 。 況huống 諸chư 妙diệu 下hạ 處xứ 處xứ 皆giai 然nhiên 。 并tinh 觀quán 心tâm 起khởi 進tiến 開khai 合hợp 起khởi 慧tuệ 。 五ngũ 心tâm 足túc 也dã 。 故cố 更cánh 列liệt 五ngũ 番phiên 。 意ý 在tại 於ư 此thử 。

初sơ 標tiêu 章chương 者giả 。 非phi 獨độc 直trực 標tiêu 十thập 名danh 而nhi 已dĩ 。 兼kiêm 標tiêu 章chương 內nội 一nhất 一nhất 諸chư 科khoa 。 如như 境cảnh 具cụ 標tiêu 六lục 。 智trí 列liệt 二nhị 十thập 等đẳng 。 觀quán 文văn 可khả 知tri 。 釋thích 者giả 事sự 。 須tu 略lược 述thuật 諸chư 科khoa 文văn 相tương/tướng 大đại 體thể 。 攬lãm 下hạ 觀quán 今kim 。 粗thô 亦diệc 可khả 見kiến 。 乃nãi 至chí 一nhất 一nhất 妙diệu 中trung 皆giai 先tiên 列liệt 竟cánh 。 末mạt 後hậu 說thuyết 意ý 。 如như 境cảnh 妙diệu 云vân 。

境cảnh 是thị 所sở 師sư

智trí 云vân 。

導đạo 行hành

等đẳng 。 尋tầm 之chi 可khả 知tri 。 標tiêu 感cảm 應ứng 中trung 。 水thủy 譬thí 感cảm 。 月nguyệt 譬thí 應ưng 。 不bất 升thăng 不bất 降giáng/hàng 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 。 神thần 通thông 中trung 。 報báo 得đắc 在tại 天thiên 。 脩tu 得đắc 如như 仙tiên 。 作tác 意ý 在tại 藏tạng 。 體thể 法pháp 在tại 通thông 。 無vô 記ký 在tại 別biệt 。 圓viên 初Sơ 地Địa 初sơ 住trụ 。 遠viễn 近cận 者giả 。 大đại 通thông 名danh 遠viễn 。 爾nhĩ 後hậu 名danh 近cận 。

二nhị 引dẫn 證chứng 中trung 。

先tiên 指chỉ 處xứ 。 次thứ 正chánh 引dẫn 證chứng 。 境cảnh 中trung 言ngôn 。

智trí 慧tuệ 門môn

者giả 。 慧tuệ 家gia 之chi 門môn 即tức 理lý 為vi 門môn 意ý 也dã 。 三tam 法pháp 中trung 且thả 指chỉ 乘thừa 體thể 以dĩ 為vi 真chân 性tánh 。 感cảm 中trung 我ngã 即tức 是thị 應ưng 思tư 眾chúng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 即tức 感cảm 也dã 。 佛Phật 眼nhãn 六lục 道đạo 等đẳng 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 神thần 通thông 中trung 六lục 瑞thụy 且thả 舉cử 入nhập 定định 。

三tam 生sanh 起khởi 中trung 二nhị 。

初sơ 正chánh 生sanh 起khởi 。 次thứ 。

前tiền 五ngũ

下hạ 結kết 成thành 。 自tự 行hành 化hóa 他tha 各các 有hữu 始thỉ 終chung 。 故cố 知tri 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 皆giai 有hữu 此thử 意ý 也dã 。 次thứ 正chánh 釋thích 中trung 。 十thập 文văn 不bất 同đồng 。 初sơ 釋thích 境cảnh 者giả 。 先tiên 列liệt 章chương 。 次thứ 列liệt 數số 。 次thứ 數số 意ý 。 次thứ 生sanh 起khởi 。 後hậu 廣quảng 解giải 。 生sanh 起khởi 中trung 。 初sơ 正chánh 生sanh 起khởi 。 次thứ 。

始thỉ 從tùng

下hạ 結kết 示thị 。

始thỉ 從tùng 無vô 明minh

即tức 十thập 二nhị 因nhân 初sơ 也dã 。

實thật 際tế

即tức 一nhất 諦đế 也dã 。 初sơ 正chánh 生sanh 起khởi 中trung 。 云vân 。

初sơ 十thập 如như 是thị 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết

者giả 。 此thử 是thị 今kim 經kinh 實thật 相tướng 之chi 境cảnh 。 又hựu 是thị 一nhất 部bộ 三tam 妙diệu 之chi 文văn 。 次thứ 因nhân 緣duyên 境cảnh 。 雖tuy 舉cử 三tam 世thế 。 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 。 已dĩ 下hạ 三tam 種chủng 以dĩ 三tam 世thế 為vi 本bổn 。 次thứ 四Tứ 諦Đế 者giả 。 示thị 其kỳ 因nhân 果quả 令linh 脩tu 道Đạo 滅diệt 。 非phi 佛Phật 出xuất 世thế 焉yên 知tri 此thử 名danh 。 苦khổ 集tập 是thị 俗tục 。 道đạo 滅diệt 是thị 真chân 。 餘dư 文văn 可khả 見kiến 。

次thứ 正chánh 釋thích 因nhân 緣duyên 中trung 。 自tự 為vi 四tứ 章chương 。 初sơ 列liệt 四tứ 章chương 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 雙song 舉cử 界giới 內nội 界giới 外ngoại 各các 二nhị 種chủng 以dĩ 定định 根căn 性tánh 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 三tam 。

先tiên 重trọng/trùng 立lập 界giới 內nội 利lợi 鈍độn 二nhị 根căn 。 次thứ 引dẫn 論luận 。 三tam 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 簡giản 。 次thứ 釋thích 。 簡giản 中trung 言ngôn 。

自tự 在tại 天thiên

者giả 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 皆giai 悉tất 尊tôn 於ư 三tam 仙tiên 二nhị 天thiên 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 十thập 記ký 。

世thế 性tánh

者giả 。 計kế 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 十thập 記ký 。

微vi 塵trần

者giả 。 計kế 於ư 眾chúng 塵trần 。 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 。 以dĩ 外ngoại 人nhân 不bất 知tri 業nghiệp 力lực 緣duyên 。 故cố 也dã 。

此thử 正chánh

下hạ 正chánh 釋thích 。 釋thích 中trung 為vi 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 料liệu 簡giản 。 初sơ 正chánh 釋thích 中trung 四tứ 。

初sơ 略lược 立lập 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 三tam 過quá 患hoạn 。 四tứ 釋thích 名danh 。 初sơ 文văn 者giả 。 以dĩ 知tri 無vô 明minh 造tạo 。 故cố 不bất 同đồng 外ngoại 計kế 。 次thứ 引dẫn 證chứng 中trung 三tam 。

先tiên 引dẫn 。 次thứ 釋thích 。 三tam 結kết 。 初sơ 文văn 中trung 。

非phi 自tự 在tại

者giả 。 諸chư 邪tà 計kế 中trung 且thả 舉cử 初sơ 計kế 。 次thứ 。

無vô 明minh

下hạ 釋thích 。

當đương 知tri

下hạ 結kết 。 三tam 。

人nhân 天thiên

下hạ 明minh 過quá 患hoạn 。 又hựu 二nhị 。

先tiên 出xuất 過quá 。 次thứ 引dẫn 《# 纓anh 珞lạc 》# 文văn 證chứng 。 言ngôn 。

經kinh 又hựu 稱xưng

等đẳng 者giả 。 生sanh 已dĩ 復phục 生sanh 。 生sanh 生sanh 不bất 已dĩ 。 故cố 云vân 。

十thập 二nhị 牽khiên 連liên

等đẳng 也dã 。

此thử 十thập 二nhị

下hạ 釋thích 名danh 。 新tân 新tân 秪# 是thị 念niệm 念niệm 續tục 起khởi 。 次thứ 料liệu 簡giản 中trung 云vân 。

纓anh 珞lạc 中trung 無vô 明minh 緣duyên 行hành 生sanh 十thập 二nhị 。 則tắc 一nhất 百bách 二nhị 十thập 支chi 。

者giả 。 準chuẩn 彼bỉ 經kinh 第đệ 四tứ 釋thích 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 云vân 。 從tùng 無vô 明minh 緣duyên 。 行hành 便tiện 生sanh 十thập 二nhị 支chi 。 乃nãi 至chí 有hữu 緣duyên 生sanh 老lão 死tử 。 便tiện 生sanh 十thập 二nhị 。 既ký 以dĩ 未vị 來lai 二nhị 支chi 合hợp 說thuyết 。 則tắc 始thỉ 從tùng 無vô 明minh 來lai 至chí 老lão 死tử 有hữu 十thập 一nhất 番phiên 。 此thử 十thập 一nhất 番phiên 但đãn 十thập 箇cá 中trung 間gian 。 一nhất 一nhất 皆giai 生sanh 一nhất 十thập 二nhị 支chi 。 故cố 十thập 中trung 間gian 有hữu 百bách 二nhị 十thập 。 若nhược 依y 今kim 文văn 乃nãi 成thành 一nhất 百bách 三tam 十thập 二nhị 支chi 。 以dĩ 開khai 生sanh 死tử 為vi 二nhị 番phiên 故cố 。 雖tuy 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 大đại 意ý 不bất 別biệt 。 今kim 雖tuy 開khai 生sanh 死tử 。 結kết 數số 依y 經kinh 。 是thị 故cố 但đãn 云vân 。

一nhất 百bách 二nhị 十thập

初sơ 是thị 癡si

等đẳng 者giả 。 既ký 十thập 二nhị 支chi 無vô 明minh 為vi 本bổn 。 一nhất 一nhất 復phục 具cụ 一nhất 十thập 二nhị 支chi 。 當đương 知tri 支chi 支chi 皆giai 具cụ 。 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。

緣duyên 起khởi 緣duyên 生sanh

者giả 。 先tiên 問vấn 也dã 。 從tùng 。

此thử 同đồng 是thị

去khứ 答đáp 。 《# 婆bà 沙sa 。 雜tạp 楗# 度độ 》# 中trung 問vấn 云vân 。 緣duyên 起khởi 緣duyên 生sanh 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 彼bỉ 文văn 答đáp 云vân 。

或hoặc 有hữu 說thuyết 者giả 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 何hà 者giả 。 如như 《# 伽già 羅la 那na 經kinh 》# 說thuyết 云vân 。 夫phu 緣duyên 起khởi 法pháp 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 云vân 何hà 緣duyên 生sanh 。 一nhất 切thiết 緣duyên 生sanh 亦diệc 是thị 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 今kim 文văn 略lược 云vân 。

同đồng 是thị 有hữu 為vi 法pháp 故cố

亦diệc 有hữu 差sai 別biệt

去khứ 。 彼bỉ 論luận 云vân 。

然nhiên 亦diệc 有hữu 差sai 別biệt

故cố 有hữu 說thuyết 者giả 。 云vân 因nhân 是thị 緣duyên 起khởi 。 果quả 是thị 緣duyên 生sanh 。 如như 因nhân 果quả 義nghĩa 。 事sự 所sở 事sự 。 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 成thành 所sở 成thành 。 續tục 所sở 續tục 。 生sanh 所sở 生sanh 。 取thủ 所sở 取thủ 亦diệc 如như 是thị 。 事sự 如như 因nhân 。 所sở 事sự 如như 果quả 。 乃nãi 至chí 取thủ 亦diệc 如như 是thị (# 論luận 中trung 初sơ 但đãn 云vân 因nhân 果quả 。 次thứ 開khai 對đối 二nhị 因nhân 二nhị 果quả )# 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 過quá 去khứ 是thị 緣duyên 起khởi 。 現hiện 在tại 是thị 緣duyên 生sanh (# 不bất 云vân 未vị 來lai )# 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 現hiện 在tại 是thị 緣duyên 起khởi 。 未vị 來lai 是thị 緣duyên 生sanh (# 不bất 云vân 過quá 去khứ )# 。 今kim 文văn 略lược 無vô 此thử 二nhị 解giải 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 無vô 明minh 是thị 緣duyên 起khởi 。 正chánh 是thị 今kim 文văn 第đệ 二nhị 解giải 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 無vô 明minh 是thị 緣duyên 起khởi 。 老lão 死tử 是thị 緣duyên 生sanh 。 十thập 支chi 是thị 緣duyên 起khởi 緣duyên 生sanh (# 今kim 文văn 無vô 此thử 解giải )# 。 又hựu 尊tôn 者giả 富phú 那na 奢xa 說thuyết 應ưng 作tác 四tứ 句cú (# 具cụ 如như 今kim 文văn )# 。 四tứ 句cú 中trung 初sơ 句cú 以dĩ 未vị 來lai 果quả 支chi 為vi 緣duyên 起khởi 等đẳng 者giả 。 謂vị 因nhân 能năng 起khởi 果quả 。 非phi 果quả 生sanh 因nhân 。 以dĩ 過quá 去khứ 為vi 緣duyên 生sanh 等đẳng 者giả 。 因nhân 能năng 生sanh 果quả 。 非phi 果quả 起khởi 因nhân 。 故cố 阿A 羅La 漢Hán 果Quả 。 不bất 復phục 起khởi 因nhân 。 第đệ 三tam 句cú 者giả 謂vị 除trừ 前tiền 二nhị 句cú 相tương/tướng 已dĩ 。 取thủ 過quá 現hiện 果quả 及cập 餘dư 凡phàm 夫phu 現hiện 在tại 五ngũ 支chi 等đẳng 。 此thử 是thị 論luận 文văn 諸chư 師sư 異dị 解giải 。 不bất 須tu 和hòa 會hội 。 次thứ 引dẫn 《# 法Pháp 身thân 經kinh 》# 說thuyết 與dữ 論luận 文văn 同đồng 。 因nhân 是thị 緣duyên 起khởi 即tức 無vô 明minh 也dã 。 從tùng 因nhân 所sở 生sanh 。 即tức 是thị 行hành 也dã 。 和hòa 合hợp 謂vị 結kết 業nghiệp 成thành 就tựu 。 從tùng 和hòa 合hợp 生sanh 謂vị 識thức 等đẳng 是thị 。 愛ái 取thủ 至chí 老lão 死tử 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 言ngôn 。

中trung 道đạo

者giả 。 離ly 斷đoạn 常thường 耳nhĩ 。 論luận 文văn 又hựu 云vân 。

復phục 次thứ 起khởi 所sở 起khởi

等đẳng 。 如như 前tiền 。 次thứ 推thôi 三tam 世thế 中trung 云vân 。

三tam 世thế 皆giai 有hữu 十thập 二nhị

者giả 。 推thôi 因nhân 知tri 果quả 等đẳng 。 如như 今kim 所sở 說thuyết 。 三tam 世thế 俱câu 名danh 因nhân 果quả 而nhi 支chi 數số 多đa 少thiểu 不bất 同đồng 者giả 。 具cụ 如như 《# 俱câu 舍xá 》# 云vân 。

略lược 果quả 及cập 略lược 因nhân 。 由do 中trung 可khả 比tỉ 二nhị 。

如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 現hiện 在tại 既ký 望vọng 過quá 未vị 成thành 十thập 二nhị 。 當đương 知tri 過quá 未vị 亦diệc 自tự 相tương 望vọng 各các 有hữu 過quá 未vị 。 故cố 各các 十thập 二nhị 。 今kim 且thả 從tùng 現hiện 故cố 但đãn 十thập 二nhị 。 次thứ 釋thích 。

十thập 二nhị 時thời 中trung 識thức 心tâm 眷quyến 屬thuộc

者giả 。 謂vị 三tam 陰ấm 也dã 。 論luận 文văn 。

又hựu 問vấn 。

云vân 何hà 具cụ 上thượng 三tam 受thọ 。 答đáp 。

三tam 受thọ 悉tất 能năng 為vi 愛ái 作tác 緣duyên 。 何hà 者giả 。 愛ái 有hữu 五ngũ 種chủng 。

一nhất 者giả 求cầu 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 愛ái 未vị 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 欲dục 令linh 生sanh 故cố 愛ái 。 二nhị 者giả 不bất 欲dục 離ly 樂nhạo/nhạc/lạc 愛ái 已dĩ 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 不bất 欲dục 離ly 故cố 生sanh 愛ái 。 三tam 者giả 不bất 生sanh 苦khổ 愛ái 苦khổ 受thọ 未vị 生sanh 欲dục 令linh 不bất 生sanh 故cố 生sanh 愛ái 。 四tứ 者giả 欲dục 速tốc 離ly 苦khổ 愛ái 已dĩ 生sanh 苦khổ 受thọ 欲dục 令linh 速tốc 滅diệt 故cố 生sanh 愛ái 。 五ngũ 者giả 愚ngu 愛ái 未vị 生sanh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 欲dục 令linh 未vị 生sanh 不bất 生sanh 。 已dĩ 生sanh 欲dục 令linh 不bất 失thất 故cố 生sanh 愛ái 。 為vi 是thị 義nghĩa 故cố 。 三tam 受thọ 緣duyên 愛ái 。 問vấn 。

愛ái 取thủ 何hà 別biệt 。 答đáp 。

愛ái 增tăng 廣quảng 名danh 取thủ 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 下hạ 者giả 名danh 愛ái 。 上thượng 者giả 名danh 取thủ 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 若nhược 愛ái 能năng 生sanh 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 受thọ 緣duyên 愛ái 。 若nhược 愛ái 能năng 生sanh 業nghiệp 。 是thị 名danh 為vi 取thủ 。

次thứ 釋thích

一nhất 剎sát 那na

者giả 。 《# 俱câu 舍xá 》# 亦diệc 云vân 。

連liên 縛phược 等đẳng 四tứ 。 剎sát 那na 是thị 其kỳ 一nhất 也dã 。

具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 七thất 記ký 。

次thứ 料liệu 簡giản 問vấn 答đáp 中trung 。 論luận 。

又hựu 問vấn 何hà 故cố 不bất 立lập 病bệnh 為vi 支chi 。 答đáp (# 具cụ 如như 今kim 文văn 欲dục 界giới 眾chúng 生sanh 。 尚thượng 有hữu 如như 薄bạc 拘câu 羅la 者giả 。 況huống 色sắc 無vô 色sắc 界giới 。 故cố 不bất 以dĩ 病bệnh 為vi 支chi 。 準chuẩn 例lệ 。 老lão 亦diệc 不bất 是thị 一nhất 切thiết 常thường 有hữu 。 故cố 不bất 立lập 支chi 。 問vấn 。

憂ưu 悲bi 是thị 支chi 不phủ 。 答đáp 。

以dĩ 終chung 顯hiển 始thỉ 者giả 。 始thỉ 謂vị 老lão 死tử 。 終chung 謂vị 憂ưu 悲bi 。 以dĩ 見kiến 憂ưu 悲bi 。 必tất 有hữu 老lão 死tử 。 憂ưu 悲bi 既ký 苦khổ 。 老lão 死tử 必tất 苦khổ 。 又hựu 云vân 憂ưu 悲bi 等đẳng 法pháp 散tán 壞hoại 有hữu 支chi 。 猶do 如như 霜sương 雹bạc 。 是thị 故cố 非phi 支chi 。

論luận

又hựu 問vấn 三tam 有hữu 為vi 相tướng 。 何hà 故cố 生sanh 相tương/tướng 獨độc 為vi 一nhất 支chi 。 老lão 死tử 二nhị 法pháp 共cộng 為vi 一nhất 支chi 。 尊tôn 者giả 波ba 奢xa 說thuyết 佛Phật 知tri 法pháp 相tướng 。 無vô 能năng 過quá 者giả 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 生sanh 能năng 使sử 法pháp 成thành 立lập 。 老lão 死tử 使sử 法pháp 不bất 立lập 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 法pháp 起khởi 時thời 生sanh 勢thế 用dụng 勝thắng 。 法pháp 滅diệt 時thời 老lão 死tử 勢thế 用dụng 勝thắng 。

論luận

又hựu 問vấn 。

無vô 明minh 有hữu 因nhân 不bất 等đẳng (# 具cụ 如như 今kim 文văn )# 。 若nhược 有hữu 。 云vân 何hà 不bất 立lập 十thập 三tam 十thập 四tứ 支chi 。 若nhược 無vô 。 無vô 明minh 不bất 是thị 無vô 因nhân 。 老lão 死tử 不bất 是thị 無vô 果quả 耶da 。 答đáp 。

應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 無vô 明minh 有hữu 因nhân 。 老lão 死tử 是thị 果quả 。 但đãn 不bất 在tại 有hữu 支chi 中trung 。 何hà 者giả (# 餘dư 如như 今kim 文văn )# 。

復phục 有hữu 說thuyết 者giả 。 無vô 明minh 有hữu 因nhân 謂vị 老lão 死tử 等đẳng 。

如như 文văn 。 彼bỉ 料liệu 簡giản 文văn 又hựu 約ước 增tăng 數số 釋thích 十thập 二nhị 緣duyên 。 當đương 知tri 有hữu 一nhất 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。

復phục 有hữu 二nhị 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 因nhân 果quả 。

復phục 有hữu 三tam 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 煩phiền 惱não 業nghiệp 苦khổ 。

復phục 有hữu 四tứ 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 無vô 明minh 行hành 生sanh 老lão 死tử 。 以dĩ 現hiện 八bát 支chi 攝nhiếp 在tại 過quá 未vị 故cố 也dã 。 又hựu 有hữu 五ngũ 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 生sanh 老lão 死tử 。 以dĩ 過quá 現hiện 七thất 支chi 攝nhiếp 在tại 現hiện 未vị 故cố 也dã 。

復phục 有hữu 六lục 種chủng 緣duyên 起khởi 法pháp 。 謂vị 三tam 世thế 各các 二nhị 。 謂vị 因nhân 果quả 也dã 。

復phục 有hữu 七thất 種chủng 。 乃nãi 至chí 十thập 一nhất 。 文văn 中trung 不bất 列liệt 。 指chỉ 在tại 他tha 經kinh 。 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 四tứ 增tăng 數số 。 文văn 同đồng 《# 婆bà 沙sa 》# 。

次thứ 文văn 又hựu 料liệu 簡giản 。 問vấn 。

此thử 十thập 二nhị 支chi 。 幾kỷ 欲dục 界giới 。 色sắc 界giới 。 無vô 色sắc 界giới 。 答đáp 。

有hữu 說thuyết 唯duy 有hữu 欲dục 界giới 胎thai 生sanh 具cụ 有hữu 十thập 二nhị 。 有hữu 說thuyết 欲dục 界giới 十thập 二nhị 。 色sắc 界giới 十thập 一nhất 。 無vô 色sắc 界giới 十thập 。 色sắc 界giới 應ưng 云vân 識thức 緣duyên 六lục 入nhập 。 無vô 色sắc 應ưng 云vân 識thức 緣duyên 觸xúc 。 評bình 者giả 曰viết 。

應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 三tam 界giới 皆giai 十thập 二nhị 。

又hựu 問vấn 。

如như 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 無vô 名danh 色sắc 云vân 何hà 具cụ 十thập 二nhị 。 答đáp 。

初sơ 生sanh 色sắc 界giới 眾chúng 生sanh 諸chư 根căn 未vị 猛mãnh 利lợi 。 名danh 名danh 色sắc 。 無vô 色sắc 界giới 雖tuy 無vô 色sắc 而nhi 有hữu 名danh 。 故cố 云vân 雖tuy 無vô 色sắc 根căn 而nhi 有hữu 意ý 根căn 。 彼bỉ 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 識thức 緣duyên 名danh 。 名danh 緣duyên 意ý 入nhập 。 意ý 入nhập 緣duyên 觸xúc 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 切thiết 十thập 二nhị 。 又hựu 《# 婆bà 沙sa 》# 中trung 毘tỳ 婆bà 闍xà 婆bà 提đề 說thuyết 無vô 色sắc 有hữu 色sắc 。 若nhược 育dục 多đa 提đề 婆bà 說thuyết 無vô 色sắc 無vô 色sắc 。 何hà 者giả 是thị 耶da 。 答đáp 。

佛Phật 經Kinh 中trung 說thuyết 名danh 色sắc 緣duyên 識thức 亦diệc 應ưng 有hữu 色sắc 。 又hựu 餘dư 經kinh 說thuyết 壽thọ 煗noãn 識thức 三tam 。 常thường 相tương 隨tùy 逐trục 。 無vô 色sắc 既ký 有hữu 壽thọ 識thức 。 云vân 何hà 無vô 煗noãn 。 又hựu 餘dư 比Bỉ 丘Khâu 說thuyết 除trừ 四tứ 陰ấm 。 說thuyết 識thức 有hữu 去khứ 來lai 生sanh 死tử 者giả 。 不bất 應ưng 爾nhĩ 。 如như 從tùng 欲dục 界giới 。 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 經kinh 二nhị 四tứ 六lục 八bát 萬vạn 劫kiếp 斷đoạn 色sắc 。 後hậu 生sanh 欲dục 界giới 還hoàn 生sanh 色sắc 者giả 。 入nhập 無vô 餘dư 界giới 應ưng 更cánh 與dữ 行hành 相tương 續tục 。 欲dục 令linh 無vô 此thử 過quá 。 故cố 說thuyết 無vô 色sắc 有hữu 色sắc 。 言ngôn 無vô 色sắc 者giả 此thử 依y 何hà 經kinh 。 答đáp 。

經Kinh 云vân 解giải 脫thoát 寂tịch 靜tĩnh 過quá 色sắc 入nhập 無vô 色sắc 者giả 。 故cố 知tri 無vô 色sắc 。 又hựu 云vân 色sắc 離ly 欲dục 無vô 色sắc 離ly 一nhất 切thiết 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 知tri 無vô 色sắc 。 此thử 二nhị 云vân 何hà 通thông 。 何hà 者giả 為vi 勝thắng 。 答đáp 。

說thuyết 無vô 者giả 勝thắng 。 若nhược 爾nhĩ 。 說thuyết 有hữu 者giả 云vân 何hà 通thông 。 答đáp 。

未vị 了liễu 義nghĩa 故cố 。 問vấn 。

引dẫn 經Kinh 云vân 何hà 通thông 。 答đáp 。

欲dục 有hữu 名danh 色sắc 。 無vô 色sắc 無vô 也dã 。 欲dục 有hữu 三tam 法pháp 隨tùy 逐trục 。 無vô 色sắc 無vô 也dã 。 色sắc 續tục 論luận 者giả 有hữu 四tứ 句cú 分phân 別biệt 。 無vô 色sắc 續tục 色sắc 。 色sắc 續tục 無vô 色sắc 。 餘dư 二nhị 句cú 可khả 見kiến 。 故cố 知tri 無vô 咎cữu 。 論luận 又hựu 譬thí 樹thụ 者giả 過quá 去khứ 二nhị 支chi 為vi 根căn 。 現hiện 在tại 五ngũ 支chi 為vi 質chất 。 現hiện 在tại 三tam 支chi 為vi 華hoa 。 未vị 來lai 二nhị 支chi 為vi 果quả 。 有hữu 華hoa 有hữu 果quả 謂vị 凡phàm 夫phu 。 無vô 華hoa 有hữu 果quả 謂vị 學học 人nhân 。 無vô 華hoa 無vô 果quả 謂vị 無Vô 學Học 。

無vô 生sanh 中trung 六lục 。

先tiên 立lập 意ý 。 次thứ 立lập 根căn 。 三tam 正chánh 釋thích 。 四tứ 引dẫn 證chứng 。 五ngũ 舉cử 譬thí 。 六lục 結kết 名danh 。 總tổng 而nhi 言ngôn 之chi 。 秖kỳ 是thị 四tứ 句cú 破phá 假giả 相tương/tướng 性tánh 二nhị 空không 。 故cố 得đắc 幻huyễn 化hóa 即tức 空không 之chi 名danh 。 前tiền 五ngũ 文văn 可khả 見kiến 。 結kết 中trung 先tiên 譬thí 。 次thứ 合hợp 。 譬thí 中trung 云vân 。

如như 藤đằng 蛇xà

者giả 。 亦diệc 可khả 喻dụ 圓viên 門môn 本bổn 有hữu 。 今kim 通thông 喻dụ 無vô 生sanh 。 辨biện 異dị 可khả 知tri 。

三tam 不bất 思tư 議nghị 生sanh 滅diệt 中trung 五ngũ 。

亦diệc 先tiên 立lập 意ý 。 次thứ 。

為vi 利lợi

下hạ 通thông 立lập 兩lưỡng 根căn 。 三tam 正chánh 釋thích 。 四tứ 。

諸chư 論luận

下hạ 行hành 相tương/tướng 。 五ngũ 結kết 名danh 。 前tiền 二nhị 可khả 見kiến 。 三tam 正chánh 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 引dẫn 經kinh 。 次thứ 釋thích 經kinh 意ý 。 四tứ 行hành 相tương/tướng 中trung 三tam 。

初sơ 敘tự 性tánh 計kế 。 略lược 述thuật 兩lưỡng 計kế 。 餘dư 兩lưỡng 可khả 知tri 。 言ngôn 。

無vô 沒một

等đẳng 者giả 。 無vô 始thỉ 時thời 有hữu 。 未vị 曾tằng 斷đoạn 絕tuyệt 。 故cố 云vân 。

無vô 沒một

非phi 善thiện 惡ác 性tánh 。 故cố 云vân 。

無vô 記ký

含hàm 藏tạng 種chủng 子tử 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 。 次thứ 。

若nhược 定định

下hạ 略lược 斥xích 性tánh 過quá 。 又hựu 二nhị 。

初sơ 略lược 斥xích 。 次thứ 況huống 出xuất 過quá 相tương/tướng 。 初sơ 言ngôn 。

若nhược 定định 執chấp 性tánh 實thật

者giả 。 計kế 黎lê 耶da 為vi 真chân 是thị 自tự 性tánh 。 計kế 為vi 無vô 明minh 是thị 他tha 性tánh 。 定định 計kế 自tự 他tha 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 。 法pháp 則tắc 有hữu 始thỉ 。 有hữu 始thỉ 故cố 同đồng 於ư 冥minh 初sơ 。 則tắc 不bất 出xuất 二nhị 十thập 五ngũ 諦đế 。 當đương 知tri 此thử 計kế 不bất 出xuất 三tam 藏tạng 所sở 破phá 。 豈khởi 得đắc 成thành 於ư 別biệt 教giáo 因nhân 緣duyên 耶da 。 次thứ 。

尚thượng 不bất

下hạ 況huống 出xuất 。 可khả 見kiến 。 三tam 。

今kim 明minh

下hạ 立lập 正chánh 行hạnh 相tương/tướng 。 又hựu 二nhị 。

先tiên 自tự 破phá 計kế 。 次thứ 。

若nhược 有hữu

下hạ 為vi 他tha 四tứ 說thuyết 。 初sơ 文văn 四tứ 句cú 推thôi 無vô 明minh 。 如như 四tứ 句cú 求cầu 夢mộng 。 具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 五ngũ 文văn 。 彼bỉ 意ý 在tại 圓viên 。 今kim 文văn 在tại 別biệt 。 次thứ 為vi 他tha 中trung 三tam 。

法pháp 。 譬thí 。 合hợp 。 合hợp 中trung 二nhị 。

先tiên 總tổng 。 次thứ 。

出xuất 界giới

下hạ 別biệt 明minh 相tướng 狀trạng 。 又hựu 二nhị 。

初sơ 出xuất 界giới 內nội 。 次thứ 界giới 外ngoại 。 此thử 界giới 內nội 外ngoại 義nghĩa 通thông 四tứ 種chủng 。 故cố 云vân 。

界giới 內nội 如như 前tiền

即tức 前tiền 二nhị 種chủng 。 前tiền 二nhị 指chỉ 前tiền 竟cánh 。 次thứ 出xuất 界giới 外ngoại 。 中trung 二nhị 。

先tiên 略lược 標tiêu 。 次thứ 引dẫn 論luận 釋thích 相tương/tướng 。 又hựu 二nhị 。

先tiên 引dẫn 論luận 文văn 。 次thứ 。

緣duyên 者giả

下hạ 釋thích 彼bỉ 論luận 文văn 以dĩ 成thành 今kim 意ý 。 論luận 列liệt 四tứ 障chướng 。 今kim 具cụ 釋thích 對đối 。 於ư 中trung 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 過quá 患hoạn 。 初sơ 正chánh 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 略lược 釋thích 。 次thứ 。

還hoàn 如như

下hạ 與dữ 界giới 內nội 辨biện 同đồng 異dị 。 初sơ 中trung 言ngôn 。

三tam 種chủng 意ý 生sanh 身thân

如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 次thứ 辨biện 同đồng 異dị 中trung 二nhị 。

初sơ 明minh 相tướng 同đồng 。 次thứ 。

此thử 十thập 二nhị

下hạ 明minh 義nghĩa 異dị 。 次thứ 。

彼bỉ 論luận

下hạ 明minh 過quá 者giả 。 由do 此thử 十thập 二nhị 故cố 障chướng 於ư 四tứ 德đức 。 由do 無vô 四tứ 德đức 故cố 不bất 得đắc 入nhập 。 於ư 無vô 障chướng 礙ngại 土thổ/độ 。 五ngũ 。

是thị 為vi

下hạ 結kết 名danh 。 可khả 知tri 。

明minh 圓viên 十thập 二nhị 緣duyên 中trung 為vi 四tứ 。

先tiên 立lập 根căn 。 次thứ 。

即tức 事sự

下hạ 立lập 意ý 。 三tam 引dẫn 證chứng 。 四tứ 結kết 名danh 。 初sơ 二nhị 如như 文văn 。 引dẫn 證chứng 中trung 三tam 。

先tiên 引dẫn 。 次thứ 。

無vô 明minh

下hạ 釋thích 。 三tam 。

故cố 言ngôn 無vô 明minh

下hạ 結kết 。 初sơ 者giả 。

大Đại 經Kinh 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 名Danh 為Vi 佛Phật 性Tánh

佛Phật 性tánh 即tức 三tam 因nhân 也dã 。

即tức 是thị 中trung 道đạo

者giả 。 二nhị 十thập 五ngũ 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 生sanh 死tử 本bổn 際tế 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 無vô 明minh 。 二nhị 者giả 有hữu 愛ái 。 是thị 二nhị 中trung 間gian 。 即tức 有hữu 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 之chi 苦khổ 。 是thị 名danh 中Trung 道Đạo 。 如như 是thị 中Trung 道Đạo 。 能năng 破phá 生sanh 死tử 。 故cố 名danh 中Trung 道Đạo 。

以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 中trung 道đạo 之chi 法pháp 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。

章chương 安an 釋thích 云vân 。

中trung 間gian 唯duy 有hữu 識thức 等đẳng 。 云vân 何hà 言ngôn 老lão 死tử 。

答đáp 。

下hạ 文văn 云vân

現hiện 在tại 世thế 識thức 名danh 未vị 來lai 生sanh 。 現hiện 在tại 六lục 入nhập 等đẳng 名danh 未vị 來lai 老lão 死tử 。

又hựu 作tác 三tam 德đức 三tam 觀quán 以dĩ 對đối 三tam 道đạo 。 又hựu 如như 《# 寶bảo 篋khiếp 經kinh 》# 中trung 釋thích 十thập 二nhị 支chi 。 一nhất 一nhất 並tịnh 明minh 三tam 觀quán 之chi 義nghĩa 。 彼bỉ 〈# 去khứ 來lai 品phẩm 〉# 。

文Văn 殊Thù 白bạch 佛Phật 。 去khứ 來lai 是thị 何hà 義nghĩa 。

佛Phật 言ngôn 。

來lai 者giả 向hướng 義nghĩa 。 去khứ 者giả 背bội 義nghĩa 。 不bất 來lai 不bất 去khứ 。 是thị 聖thánh 行hành 處xứ 。 癡si 是thị 去khứ 義nghĩa 。 不bất 癡si 是thị 來lai 義nghĩa 。 非phi 癡si 非phi 不bất 癡si 是thị 聖thánh 行hành 處xứ 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 亦diệc 如như 是thị 。 又hựu 約ước 我ngã 無vô 我ngã 常thường 無vô 常thường 等đẳng 。 皆giai 作tác 此thử 說thuyết 。

當đương 知tri 向hướng 是thị 生sanh 死tử 。 背bối/bội 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 向hướng 不bất 背bối/bội 即tức 是thị 中trung 道đạo 。 又hựu 下hạ 文văn 〈# 中trung 道Đạo 品Phẩm 〉# 云vân 。

佛Phật 說thuyết 中trung 道đạo 無vô 二nhị 法pháp 故cố 。 二Nhị 乘Thừa 乃nãi 至chí 凡phàm 夫phu 亦diệc 能năng 生sanh 信tín 。

佛Phật 告cáo 文Văn 殊Thù 。

明minh 無vô 明minh 無vô 二nhị 。 故cố 成thành 無vô 三tam 智trí 。

此thử 謂vị 中trung 道đạo 具cụ 足túc 真chân 實thật 觀quán 於ư 三tam 諦đế 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 云vân 。

若nhược 無vô 明minh 有hữu 者giả 是thị 一nhất 邊biên 。 無vô 者giả 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 邊biên 此thử 二nhị 中trung 間gian 。 無vô 有hữu 色sắc 相tướng 可khả 見kiến 。 無vô 相tướng 無vô 待đãi 是thị 謂vị 中Trung 道Đạo 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

問vấn 。

中trung 道đạo 是thị 何hà 義nghĩa 。

答đáp 。

《# 末mạt 陀đà 摩ma 經kinh 》# 中trung 自tự 注chú 云vân 。

末mạt 者giả 莫mạc 義nghĩa 。 陀đà 摩ma 者giả 中trung 義nghĩa 。 莫mạc 著trước 中trung 道đạo 名danh 末mạt 陀đà 摩ma 。

釋thích 之chi 可khả 見kiến 。

次thứ 判phán 中trung 先tiên 重trọng/trùng 敘tự 。 次thứ 判phán 。 判phán 中trung 二nhị 。

先tiên 判phán 。 後hậu 結kết 。 判phán 中trung 先tiên 四tứ 教giáo 。 次thứ 五ngũ 味vị 。 初sơ 四tứ 教giáo 者giả 。 又hựu 二nhị 。

先tiên 列liệt 。 次thứ 判phán 。 先tiên 列liệt 即tức 是thị 展triển 轉chuyển 迭điệt 出xuất 巧xảo 拙chuyết 。 最tối 後hậu 方phương 妙diệu 。 初sơ 中trung 三tam 藏tạng 。 次thứ 。

若nhược 無vô 明minh

下hạ 通thông 教giáo 。 次thứ 。

若nhược 無vô 明minh

下hạ 別biệt 教giáo 。 次thứ 。

若nhược 言ngôn

下hạ 圓viên 教giáo 。 一nhất 一nhất 皆giai 先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 經kinh 論luận 證chứng 成thành 。 可khả 見kiến 。 初sơ 三tam 藏tạng 中trung 者giả 。

從tùng 三tam 生sanh 二nhị

謂vị 煩phiền 惱não 生sanh 業nghiệp 。

從tùng 二nhị 生sanh 七thất

謂vị 業nghiệp 生sanh 苦khổ 。

從tùng 七thất 生sanh 三tam

謂vị 苦khổ 生sanh 煩phiền 惱não 。 三tam 世thế 合hợp 說thuyết 故cố 也dã 。

毘tỳ 伽già 羅la 論luận

如như 下hạ 第đệ 六lục 記ký 。 次thứ 判phán 。 可khả 見kiến 。 五ngũ 味vị 。 如như 文văn 。 結kết 文văn 。 可khả 見kiến 。

次thứ 開khai 中trung 為vi 二nhị 。

初sơ 總tổng 敘tự 三tam 麁thô 。 次thứ 正chánh 開khai 又hựu 二nhị 。

初sơ 開khai 前tiền 兩lưỡng 因nhân 緣duyên 。 次thứ 開khai 第đệ 三tam 緣duyên 。 初sơ 又hựu 為vi 四tứ 。

初sơ 略lược 開khai 。 次thứ 引dẫn 〈# 信tín 解giải 〉# 譬thí 。 三tam 。

如Như 來Lai

下hạ 釋thích 。 四tứ 結kết 。 初sơ 如như 文văn 。 次thứ 引dẫn 〈# 信tín 解giải 〉# 中trung 具cụ 如như 品phẩm 中trung 釋thích 。 云vân 。

成thành 窮cùng 子tử 物vật

者giả 。 本bổn 是thị 長trưởng 者giả 之chi 物vật 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 子tử 性tánh 不bất 殊thù 。 故cố 云vân 子tử 物vật 。 當đương 知tri 如Như 來Lai 。 本bổn 有hữu 即tức 子tử 本bổn 有hữu 。 故cố 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 摩ma 訶ha 衍diễn 。 又hựu 《# 大đại 經kinh 》# 二nhị 十thập 五ngũ 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 智trí 慧tuệ 是thị 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 菩Bồ 提Đề 種chủng 子tử 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。

又hựu 云vân 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 與dữ 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 共cộng 行hành 不bất 知tri 。 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 無vô 有hữu 始thỉ 終chung 。 十Thập 住Trụ 菩Bồ 薩Tát 。 但đãn 見kiến 其kỳ 終chung 不bất 見kiến 其kỳ 始thỉ 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 見kiến 始thỉ 見kiến 終chung 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 佛Phật 了liễu 了liễu 見kiến 。 眾chúng 生sanh 不bất 見kiến 。 是thị 故cố 輪luân 轉chuyển 。

次thứ

如Như 來Lai

下hạ 釋thích 意ý 。 次thứ 從tùng 。

今kim 決quyết 了liễu

至chí

即tức 是thị 開khai 兩lưỡng 種chủng 因nhân 緣duyên 論luận 妙diệu

者giả 。 結kết 也dã 。 前tiền 之chi 兩lưỡng 教giáo 雖tuy 有hữu 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 大đại 判phán 並tịnh 屬thuộc 二Nhị 乘Thừa 之chi 法pháp 。 故cố 今kim 決quyết 了liễu 即tức 是thị 開khai 彼bỉ 藏tạng 通thông 兩lưỡng 種chủng 十thập 二nhị 緣duyên 也dã 。 次thứ 開khai 第đệ 三tam 中trung 二nhị 。

先tiên 略lược 引dẫn 《# 大đại 經kinh 》# 明minh 開khai 。 次thứ 結kết 。 初sơ 文văn 二nhị 。

先tiên 引dẫn 經kinh 。 次thứ 。

昔tích 慧tuệ 眼nhãn

下hạ 釋thích 經kinh 意ý 。 又hựu 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 。

故cố 云vân

下hạ 重trọng/trùng 引dẫn 經kinh 文văn 。 以dĩ 證chứng 所sở 釋thích 。 言ngôn 。

慧tuệ 眼nhãn 見kiến 故cố 而nhi 不bất 了liễu 了liễu

者giả 。 此thử 是thị 別biệt 教giáo 十thập 住trụ 慧tuệ 眼nhãn 之chi 位vị 。 全toàn 未vị 見kiến 性tánh 名danh 為vi 不bất 了liễu 。 又hựu 若nhược 約ước 實thật 道đạo 即tức 是thị 相tương 似tự 見kiến 性tánh 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 見kiến 不bất 了liễu 了liễu 。 今kim 皆giai 開khai 之chi 令linh 見kiến 不bất 空không 。

此thử 即tức

下hạ 結kết 。 此thử 即tức 是thị 開khai 別biệt 教giáo 。 故cố 云vân 第đệ 三tam 。

第đệ 四tứ 觀quán 心tâm 中trung 三tam 。

先tiên 法pháp 。 次thứ 。

譬thí 如như

下hạ 譬thí 。 三tam 。

一nhất 念niệm

下hạ 結kết 位vị 。 初sơ 文văn 二nhị 。

先tiên 立lập 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 證chứng 中trung 二nhị 。

先tiên 證chứng 。 次thứ 。

空không 慧tuệ

下hạ 釋thích 經kinh 意ý 。 次thứ 譬thí 中trung 二nhị 。

先tiên 譬thí 。 次thứ 。

既ký 不bất 為vi

下hạ 合hợp 具cụ 足túc 四tứ 德đức 。 結kết 中trung 四tứ 。

初sơ 結kết 成thành 觀quán 境cảnh 。 次thứ 。

觀quán 此thử

下hạ 結kết 成thành 能năng 觀quán 之chi 觀quán 。 三tam 。

其kỳ 心tâm

下hạ 結kết 成thành 秘bí 藏tạng 。 四tứ 。

恆hằng 作tác

下hạ 結kết 成thành 六lục 即tức 位vị 。

第đệ 三tam 釋thích 四Tứ 諦Đế 境cảnh 。 自tự 為vi 四tứ 別biệt 。 初sơ 文văn 自tự 為vi 二nhị 。 先tiên 出xuất 他tha 解giải 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 述thuật 。 次thứ 略lược 斥xích 。 初sơ 文văn 者giả 。 有hữu 勝thắng 鬘man 師sư 釋thích 彼bỉ 經kinh 中trung 聖Thánh 諦Đế 之chi 義nghĩa 。 名danh 為vi 無Vô 邊Biên 。 彼bỉ 經kinh 但đãn 與dữ 二Nhị 乘Thừa 對đối 辨biện 。 故cố 唯duy 得đắc 立lập 作tác 無vô 作tác 名danh 。 古cổ 人nhân 既ký 無vô 四tứ 教giáo 判phán 釋thích 。 但đãn 以dĩ 大đại 小tiểu 相tương 對đối 明minh 諦đế 。 然nhiên 勝thắng 鬘man 師sư 。 於ư 大Đại 乘Thừa 中trung 。 唯duy 以dĩ 佛Phật 果Quả 而nhi 為vi 究cứu 竟cánh 。 即tức 對đối 二Nhị 乘Thừa 名danh 為vi 有hữu 作tác 。 經kinh 文văn 自tự 以dĩ 有hữu 量lượng 轉chuyển 釋thích 有hữu 作tác 。 二Nhị 乘Thừa 既ký 是thị 有hữu 量lượng 有hữu 作tác 。 當đương 知tri 大Đại 乘Thừa 。 秖kỳ 是thị 無vô 作tác 無vô 量lượng 。 次thứ 即tức 判phán 釋thích 。 約ước 行hành 。 約ước 法pháp 分phân 作tác 無vô 作tác 。 作tác 謂vị 造tạo 作tác 。 故cố 是thị 行hành 也dã 。 量lượng 謂vị 數số 量lượng 。 故cố 屬thuộc 法pháp 也dã 。 小tiểu 行hành 未vị 窮cùng 不bất 名danh 無vô 作tác 。 法pháp 未vị 究cứu 竟cánh 不bất 名danh 無vô 量lượng 。

經kinh 言ngôn

者giả 亦diệc 《# 勝thắng 鬘man 經kinh 》# 也dã 。 依y 經kinh 重trọng/trùng 釋thích 作tác 無vô 作tác 等đẳng 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。

有hữu 二nhị 種chủng 聖Thánh 諦Đế 義nghĩa 。 謂vị 有hữu 作tác 。 無vô 作tác 。 有hữu 作tác 者giả 有hữu 量lượng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 非phi 因nhân 他tha 知tri 。 能năng 知tri 一nhất 切thiết 苦khổ 。 斷đoạn 一nhất 切thiết 集tập 。 證chứng 一nhất 切thiết 滅diệt 。 修tu 一nhất 切thiết 道Đạo 。

今kim 文văn 除trừ 上thượng

非phi

字tự 。 改cải 下hạ 。

能năng

字tự 為vi

非phi

字tự 者giả 。 意ý 顯hiển 小Tiểu 乘Thừa 從tùng 教giáo 得đắc 故cố 。 經Kinh 云vân 。

非phi 因nhân 他tha 知tri

者giả 。 意ý 顯hiển 所sở 證chứng 非phi 從tùng 他tha 得đắc 。 自tự 知tri 己kỷ 法pháp 亦diệc 可khả 分phần/phân 名danh 。 能năng 知tri 一nhất 切thiết 。 今kim 初sơ 先tiên 釋thích 有hữu 作tác 。 言ngôn 。

因nhân 他tha 知tri

者giả 。 二Nhị 乘Thừa 既ký 未vị 堪kham 聞văn 法Pháp 界giới 理lý 。 但đãn 從tùng 佛Phật 聞văn 四Tứ 諦Đế 聲thanh 教giáo 。 依y 此thử 教giáo 行hành 知tri 是thị 有hữu 作tác 行hành 也dã 。 次thứ 釋thích 有hữu 量lượng 者giả 。 上thượng 來lai 但đãn 聞văn 小Tiểu 乘Thừa 之chi 法pháp 。 攝nhiếp 法pháp 不bất 遍biến 故cố 云vân 非phi 一nhất 切thiết 知tri 。 當đương 知tri 行hành 法pháp 兩lưỡng 種chủng 相tương/tướng 顯hiển 共cộng 成thành 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 也dã 。 次thứ 釋thích 無vô 作tác 無vô 量lượng 者giả 。 對đối 小tiểu 明minh 大đại 。 故cố 言ngôn 無vô 作tác 無vô 量lượng 。 經Kinh 云vân 。

無vô 作tác 聖Thánh 諦Đế 者giả 。 無vô 量lượng 四tứ 聖Thánh 諦Đế 也dã 。

何hà 以dĩ 故cố 。 自tự 知tri 一nhất 切thiết 受thọ 苦khổ 。 一nhất 切thiết 受thọ 集tập 。 修tu 一nhất 切thiết 道Đạo 。 證chứng 一nhất 切thiết 滅diệt 。 如như 是thị 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 義nghĩa 。 唯duy 有hữu 正chánh 覺giác 事sự 究cứu 竟cánh 也dã 。 非phi 二Nhị 乘Thừa 事sự 究cứu 竟cánh 。

古Cổ 人Nhân 不Bất 了Liễu 見Kiến 經Kinh

唯duy 有hữu 正chánh 覺giác

之chi 言ngôn 。 便tiện 推thôi 極cực 果quả 。 此thử 是thị 別biệt 教giáo 教giáo 道đạo 之chi 說thuyết 。 非phi 初sơ 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 不bất 別biệt 。 於ư 中trung 先tiên 釋thích 無vô 作tác 。 佛Phật 所sở 知tri 滿mãn 。 不bất 復phục 更cánh 作tác 。 故cố 名danh 無vô 作tác 。

自tự 力lực 知tri

去khứ 重trọng/trùng 釋thích 也dã 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 名danh 無vô 作tác 。

一nhất 者giả 自tự 力lực 知tri 異dị 從tùng 他tha 聞văn 。 二nhị 者giả 一nhất 切thiết 知tri 異dị 有hữu 量lượng 法pháp 。 從tùng 。

知tri 者giả

去khứ 釋thích 能năng 知tri 者giả 。 以dĩ 屬thuộc 於ư 行hành 。 即tức 是thị 無vô 作tác 。 所sở 知tri 一nhất 切thiết 即tức 屬thuộc 於ư 法pháp 。 是thị 無vô 量lượng 也dã 。 此thử 即tức 大Đại 乘Thừa 行hành 法pháp 相tướng 成thành 成thành 大Đại 乘Thừa 人nhân 也dã 。 次thứ 云vân 。

如như 此thử 釋thích 者giả 雖tuy 唱xướng 四tứ 名danh

者giả 。 略lược 結kết 斥xích 也dã 。 謂vị 作tác 無vô 作tác 。 量lượng 無vô 量lượng 。

但đãn 成thành 二nhị 義nghĩa

者giả 。 大đại 小tiểu 二nhị 義nghĩa 也dã 。 此thử 且thả 略lược 斥xích 。 後hậu 猶do 廣quảng 破phá 。

次thứ 正chánh 釋thích 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 中trung 。 標tiêu 。 列liệt 。 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 破phá 古cổ 。 先tiên 正chánh 釋thích 中trung 三tam 。

先tiên 所sở 依y 正chánh 教giáo 。 次thứ 明minh 立lập 法pháp 差sai 別biệt 意ý 。 三tam 正chánh 釋thích 。 初sơ 文văn 云vân 。

其kỳ 義nghĩa 出xuất 涅Niết 槃Bàn 聖thánh 行hành 品phẩm

者giả 。 第đệ 十thập 一nhất 第đệ 十thập 二nhị 經kinh 廣quảng 明minh 聖Thánh 諦Đế 。 今kim 多đa 依y 彼bỉ 。 然nhiên 〈# 聖thánh 行hành 〉# 中trung 明minh 四Tứ 諦Đế 義nghĩa 兼kiêm 含hàm 大đại 小tiểu 。 若nhược 解giải 生sanh 滅diệt 。 及cập 以dĩ 無vô 量lượng 。 其kỳ 文văn 則tắc 顯hiển 。 無vô 生sanh 無vô 作tác 。 文văn 稍sảo 隱ẩn 略lược 。 具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 一nhất 記ký 。 然nhiên 彼bỉ 經kinh 文văn 三tam 藏tạng 四Tứ 諦Đế 文văn 中trung 以dĩ 略lược 明minh 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 竟cánh 。 後hậu 文văn 廣quảng 釋thích 耳nhĩ 。 具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 一nhất 記ký 。 次thứ 文văn 者giả 。

問vấn 。

何hà 故cố 立lập 四tứ 種chủng 四Tứ 諦Đế 之chi 殊thù 。

答đáp 。

諦đế 本bổn 無vô 四tứ 。 諦đế 秖kỳ 是thị 理lý 。 理lý 尚thượng 無vô 一nhất 云vân 何hà 有hữu 四tứ 。 故cố 知tri 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 同đồng 體thể 權quyền 實thật 。 依y 大đại 悲bi 力lực 無vô 緣duyên 誓thệ 願nguyện 。 物vật 機cơ 所sở 扣khấu 不bất 獲hoạch 而nhi 用dụng 。 機cơ 宜nghi 不bất 同đồng 致trí 法pháp 差sai 降giáng/hàng 。 從tùng 一nhất 實thật 理lý 開khai 於ư 權quyền 理lý 。 權quyền 實thật 二nhị 理lý 能năng 詮thuyên 教giáo 殊thù 。 故cố 有hữu 四tứ 種chủng 差sai 別biệt 教giáo 起khởi 。 涅Niết 槃Bàn 實thật 後hậu 暫tạm 用dụng 助trợ 圓viên 。 故cố 須tu 具cụ 用dụng 偏thiên 圓viên 事sự 理lý 。 故cố 今kim 引dẫn 之chi 以dĩ 顯hiển 誠thành 證chứng 。 三tam 偏thiên 一nhất 圓viên 界giới 內nội 界giới 外ngoại 各các 一nhất 事sự 理lý 。 故cố 成thành 四tứ 種chủng 。

正chánh 釋thích 中trung 文văn 自tự 為vi 四tứ 。 初sơ 明minh 生sanh 滅diệt 四Tứ 諦Đế 者giả 又hựu 為vi 五ngũ 。

初sơ 立lập 名danh 所sở 從tùng 。 次thứ 。

然nhiên 苦khổ 集tập

下hạ 明minh 立lập 四tứ 所sở 以dĩ 。 三tam 。

雜tạp 心tâm

下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 四tứ 。

次thứ 第đệ

下hạ 明minh 安an 立lập 次thứ 第đệ 。 五ngũ 。

聖thánh 者giả

下hạ 釋thích 名danh 。 近cận 代đại 章chương 疏sớ/sơ 皆giai 釋thích 名danh 居cư 初sơ 。 次thứ 出xuất 體thể 辨biện 相tương/tướng 。 此thử 一nhất 家gia 立lập 義nghĩa 不bất 以dĩ 釋thích 名danh 等đẳng 為vi 要yếu 。 但đãn 在tại 立lập 意ý 所sở 以dĩ 。 得đắc 經kinh 宗tông 要yếu 。 明minh 觀quán 行hành 所sở 歸quy 。 若nhược 釋thích 餘dư 經kinh 當đương 機cơ 說thuyết 法Pháp 。 一nhất 處xứ 一nhất 會hội 一nhất 門môn 一nhất 行hành 隨tùy 稟bẩm 隨tùy 入nhập 。 並tịnh 益ích 並tịnh 當đương 。 故cố 若nhược 諦đế 若nhược 緣duyên 若nhược 度độ 若nhược 品phẩm 當đương 文văn 咸hàm 會hội 。 若nhược 依y 《# 法pháp 華hoa 》# 。 凡phàm 銷tiêu 一nhất 義nghĩa 皆giai 混hỗn 一nhất 代đại 。 窮cùng 其kỳ 始thỉ 末mạt 。 施thí 開khai 廢phế 等đẳng 。 教giáo 觀quán 之chi 相tướng 。 是thị 則tắc 說thuyết 者giả 真chân 得đắc 《# 法pháp 華hoa 》# 之chi 正chánh 教giáo 。 行hành 者giả 真chân 得đắc 此thử 經Kinh 之chi 正chánh 理lý 。 教giáo 行hành 相tương/tướng 循tuần 佛Phật 旨chỉ 斯tư 在tại 。 故cố 一nhất 一nhất 義nghĩa 下hạ 皆giai 先tiên 分phân 別biệt 。 次thứ 明minh 開khai 顯hiển 。 次thứ 約ước 觀quán 心tâm 。 如như 此thử 釋thích 經kinh 方phương 名danh 弘hoằng 教giáo 。

五ngũ 意ý 不bất 同đồng 。 初sơ 文văn 可khả 見kiến 。 次thứ 意ý 者giả 。 苦khổ 集tập 秖kỳ 是thị 世thế 間gian 一nhất 法pháp 。 道đạo 滅diệt 秖kỳ 是thị 出xuất 世thế 一nhất 法pháp 。 三tam 釋thích 相tương/tướng 中trung 二nhị 。

釋thích 。 結kết 。 釋thích 中trung 總tổng 有hữu 三tam 文văn 。 初sơ 。

雜tạp 心tâm

者giả 。 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 因nhân 果quả 性tánh 殊thù 。 而nhi 因nhân 必tất 趣thú 果quả 。 因nhân 果quả 類loại 異dị 故cố 使sử 四tứ 殊thù 。 次thứ 。

大Đại 經Kinh

者giả 。 陰ấm 入nhập 是thị 重trọng/trùng 檐diêm 。 凡phàm 夫phu 不bất 捨xả 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 荷hà 。 菩Bồ 薩Tát 捨xả 已dĩ 能năng 荷hà 。 故cố 云vân 。

捨xả 檐diêm 能năng 檐diêm

逼bức

近cận 。

迫bách

驅khu 也dã 。 在tại 近cận 不bất 離ly 常thường 為vi 驅khu 逐trục 。 三tam 界giới 恆hằng 為vi 此thử 苦khổ 繫hệ 縛phược 。 見kiến 愛ái 二nhị 種chủng 和hòa 合hợp 聚tụ 集tập 。 故cố 招chiêu 當đương 果quả 。 道Đạo 品Phẩm 雖tuy 多đa 。 戒giới 等đẳng 攝nhiếp 盡tận 。 故cố 略lược 舉cử 三tam 以dĩ 明minh 法pháp 相tướng 。 四Tứ 諦Đế 之chi 下hạ 八bát 相tương/tướng 雖tuy 異dị 。 除trừ 苦khổ 集tập 觀quán 不bất 過quá 苦khổ 等đẳng 。 故cố 略lược 舉cử 之chi 。 果quả 以dĩ 因nhân 為vi 本bổn 。 苦khổ 以dĩ 集tập 為vi 本bổn 。 道Đạo 諦Đế 能năng 除trừ 故cố 得đắc 名danh 也dã 。 苦khổ 本bổn 若nhược 去khứ 。 其kỳ 苦khổ 自tự 亡vong 。 故cố 但đãn 須tu 除trừ 本bổn 。

子tử

謂vị 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 因nhân 。

果quả

謂vị 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 果quả 。 因nhân 若nhược 滅diệt 已dĩ 。 其kỳ 果quả 必tất 喪táng 。 自tự 有hữu 因nhân 亡vong 。 果quả 身thân 仍nhưng 在tại 。 今kim 從tùng 遠viễn 說thuyết 故cố 云vân 子tử 果quả 。 故cố 知tri 但đãn 脩tu 出xuất 世thế 因nhân 以dĩ 除trừ 世thế 因nhân 。 故cố 引dẫn 《# 遺di 教giáo 》# 以dĩ 證chứng 二nhị 因nhân 。 又hựu 此thử 諦đế 名danh 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 別biệt 在tại 身thân 心tâm 。 通thông 約ước 一nhất 切thiết 。 如như 四tứ 含hàm 中trung 歷lịch 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 非phi 諦đế 觀quán 。 又hựu 《# 婆bà 沙sa 》# 中trung 舍Xá 利Lợi 子Tử 為vi 摩Ma 訶Ha 拘Câu 絺Hy 羅La 。 說thuyết 多đa 聞văn 法Pháp 。

聖thánh 弟đệ 子tử 如như 實thật 知tri 食thực 。 知tri 食thực 集tập 。 知tri 食thực 滅diệt 。 知tri 食thực 滅diệt 道đạo 。 云vân 何hà 知tri 食thực 。 謂vị 摶đoàn 等đẳng 四tứ 食thực 。 云vân 何hà 知tri 食thực 集tập 。 謂vị 若nhược 當đương 來lai 與dữ 愛ái 喜hỷ 貪tham 俱câu 。 云vân 何hà 知tri 食thực 滅diệt 。 謂vị 如như 實thật 知tri 。 當đương 來lai 有hữu 愛ái 喜hỷ 貪tham 俱câu 。 彼bỉ 彼bỉ 樂nhạo 著trước 無vô 餘dư 斷đoạn 捨xả 吐thổ 盡tận 離ly 欲dục 滅diệt 息tức 沒một 是thị 名danh 食thực 滅diệt 。 云vân 何hà 知tri 食thực 滅diệt 道đạo 。 謂vị 八bát 支chi 道đạo 。 乃nãi 至chí 約ước 八bát 苦khổ 等đẳng 。 悉tất 皆giai 如như 是thị 。

此thử 是thị 約ước 十thập 二nhị 頭đầu 陀đà 。 中trung 初sơ 乞khất 食thực 釋thích 。 餘dư 文văn 一nhất 一nhất 乃nãi 至chí 十thập 二nhị 。 緣duyên 無vô 非phi 四Tứ 諦Đế 。 又hựu 如như 《# 思tư 益ích 。 四Tứ 諦Đế 品phẩm 》# 中trung 云vân 。

四Tứ 諦Đế 者giả 。 謂vị 世thế 間gian 。 世thế 間gian 集tập 。 世thế 間gian 滅diệt 。 世thế 間gian 滅diệt 道đạo 。 世thế 間gian 者giả 。 五ngũ 陰ấm 也dã 。 世thế 間gian 集tập 者giả 。 貪tham 著trước 五ngũ 陰ấm 也dã 。 世thế 間gian 滅diệt 者giả 。 五ngũ 陰ấm 盡tận 也dã 。 以dĩ 無vô 二nhị 法pháp 求cầu 五ngũ 陰ấm 。 名danh 世thế 間gian 滅diệt 道đạo 。

又hựu 《# 婆bà 沙sa 》# 中trung 云vân 。

四Tứ 諦Đế 體thể 性tánh 何hà 者giả 是thị 耶da 。 答đáp 。

阿a 毘tỳ 曇đàm 者giả 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 五ngũ 取thủ 陰ấm 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 有hữu 漏lậu 因nhân 是thị 集Tập 諦Đế 。 數số 緣duyên 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 學Học 無Vô 學Học 法Pháp 是thị 道Đạo 諦Đế 。 譬thí 喻dụ 者giả 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 色sắc 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 煩phiền 惱não 業nghiệp 是thị 集Tập 諦Đế 。 煩phiền 惱não 業nghiệp 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 定định 慧tuệ 是thị 道Đạo 諦Đế 。 阿a 毘tỳ 曇đàm 中trung 正chánh 量lượng 部bộ 異dị 師sư 為vi 譬thí 喻dụ 者giả 。 毘tỳ 婆bà 闍xà 婆bà 提đề 說thuyết 。 八bát 苦khổ 是thị 苦khổ 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 餘dư 有hữu 漏lậu 法pháp 是thị 苦khổ 非phi 苦Khổ 諦Đế 。 生sanh 後hậu 有hữu 愛ái 是thị 集tập 是thị 集Tập 諦Đế 。 餘dư 有hữu 漏lậu 法pháp 是thị 集tập 非phi 集Tập 諦Đế 。 生sanh 後hậu 有hữu 愛ái 盡tận 是thị 滅diệt 是thị 滅Diệt 諦Đế 。 餘dư 一nhất 切thiết 滅diệt 是thị 滅diệt 非phi 滅Diệt 諦Đế 。 學học 人nhân 八bát 支chi 道đạo 是thị 道đạo 是thị 道Đạo 諦Đế 。 餘dư 一nhất 切thiết 法pháp 是thị 道Đạo 非phi 道Đạo 諦Đế 。 若nhược 爾nhĩ 諸chư 阿A 羅La 漢Hán 。 但đãn 成thành 就tựu 苦khổ 滅diệt 。 不bất 成thành 集tập 道đạo 。 何hà 者giả 。 後hậu 有hữu 愛ái 已dĩ 斷đoạn 故cố 。 羅La 漢Hán 非phi 學học 人nhân 故cố 。 學học 人nhân 八bát 道đạo 非phi 羅La 漢Hán 得đắc 四tứ 四Tứ 諦Đế 。

次thứ 第đệ 義nghĩa 者giả 又hựu 二nhị 意ý 。

前tiền 約ước 教giáo 。 次thứ 約ước 行hành 。 準chuẩn 此thử 二nhị 義nghĩa 俱câu 先tiên 麁thô 。 後hậu 細tế 。 《# 婆bà 沙sa 》# 廣quảng 說thuyết 世thế 法pháp 麁thô 。 出xuất 世thế 法pháp 細tế 。 故cố 前tiền 明minh 世thế 間gian 。 就tựu 世thế 出xuất 世thế 法Pháp 。 各các 論luận 因nhân 果quả 。 果quả 前tiền 因nhân 後hậu 者giả 。 果quả 麁thô 因nhân 細tế 故cố 也dã 。 五ngũ 。

聖Thánh 諦Đế

者giả 下hạ 釋thích 名danh 。 聖thánh 者giả 正chánh 也dã 。 人nhân 既ký 是thị 出xuất 世thế 聖thánh 人nhân 。 故cố 法pháp 亦diệc 是thị 出xuất 世thế 聖thánh 法pháp 。 從tùng 對đối 他tha 邪tà 而nhi 立lập 名danh 也dã 。 諦đế 有hữu 三tam 解giải 。 注chú 。

云vân 云vân

者giả 。 不bất 先tiên 列liệt 名danh 。 次thứ 直trực 釋thích 云vân 。

自tự 性tánh 不bất 虛hư

四tứ 皆giai 實thật 故cố 。 次thứ 義nghĩa 具cụ 如như 《# 遺di 教giáo 》# 云vân 。

由do 見kiến 諦Đế 故cố 得đắc 不bất 顛điên 倒đảo 法pháp

既ký 云vân 聖thánh 正chánh 故cố 見kiến 者giả 無vô 倒đảo 。 第đệ 三tam 義nghĩa 言ngôn 。

能năng 轉chuyển 示thị 他tha

者giả 。 由do 前tiền 二nhị 義nghĩa 為vi 因nhân 。 故cố 自tự 行hành 滿mãn 。 則tắc 能năng 轉chuyển 於ư 。 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 又hựu 前tiền 二nhị 義nghĩa 中trung 以dĩ 由do 此thử 四tứ 性tánh 是thị 真chân 實thật 故cố 。 能năng 令linh 見kiến 者giả 。 得đắc 不bất 顛điên 倒đảo 覺giác 。 覺giác 者giả 諦đế 智trí 也dã 。 故cố 知tri 四tứ 法pháp 皆giai 須tu 審thẩm 知tri 。 又hựu 轉chuyển 法Pháp 輪luân 時thời 。 於ư 一nhất 一nhất 諦đế 皆giai 生sanh 四tứ 行hành 。 謂vị 眼nhãn 。 智trí 。 明minh 。 覺giác 。 今kim 文văn 語ngữ 略lược 。 故cố 但đãn 云vân 。

覺giác

故cố 《# 婆bà 沙sa 》# 云vân 。

諦đế 是thị 何hà 義nghĩa 。 答đáp 。

審thẩm 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。 實thật 義nghĩa 。 不bất 顛điên 倒đảo 義nghĩa 。 不bất 異dị 義nghĩa 是thị 諦đế 義nghĩa 。

今kim 文văn 合hợp 初sơ 兩lưỡng 義nghĩa 。 審thẩm 實thật 不bất 異dị 故cố 但đãn 三tam 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 與dữ 論luận 名danh 同đồng 。 第đệ 三tam 名danh 者giả 如như 云vân 。

苦khổ 我ngã 已dĩ 知tri 不bất 復phục 更cánh 知tri 。 如như 汝nhữ 所sở 得đắc 與dữ 我ngã 不bất 異dị 。

餘dư 例lệ 可khả 知tri 。

次thứ 無vô 生sanh 者giả 又hựu 為vi 四tứ 。

初sơ 得đắc 名danh 。 次thứ 。

苦khổ

下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 三tam 。

又hựu 無vô 生sanh

下hạ 結kết 名danh 。 四tứ 。

聖Thánh 諦Đế

下hạ 指chỉ 廣quảng 。 初sơ 文văn 者giả 。 從tùng 界giới 內nội 理lý 以dĩ 立lập 名danh 。 次thứ 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 初sơ 文văn 準chuẩn 《# 思tư 益ích 》# 等đẳng 經kinh 。 如như 《# 思tư 益ích 》# 云vân 。

無vô 生sanh 四Tứ 諦Đế 者giả 。 知tri 苦khổ 無vô 生sanh 。 名danh 苦khổ 聖Thánh 諦Đế 。 知tri 集tập 無vô 和hòa 合hợp 。 名danh 集tập 聖Thánh 諦Đế 。 於ư 畢tất 竟cánh 滅diệt 中trung 無vô 生sanh 。 名danh 滅diệt 聖Thánh 諦Đế 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 平bình 等đẳng 不bất 二nhị 。 名danh 道đạo 聖Thánh 諦Đế 。

今kim 云vân

苦khổ 無vô 逼bức 迫bách

者giả 。 對đối 破phá 三tam 藏tạng 苦khổ 逼bức 迫bách 相tương/tướng 。 餘dư 文văn 依y 經kinh 。 但đãn 語ngữ 略lược 耳nhĩ 。 次thứ 引dẫn 證chứng 中trung 言ngôn 。

習tập 應ưng 苦khổ 空không

等đẳng 者giả 。 《# 大đại 論luận 》# 三tam 十thập 七thất 云vân 。

習tập 者giả 隨tùy 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 脩tu 習tập 。 不bất 息tức 不bất 休hưu 是thị 名danh 相tướng 應ưng 。 譬thí 如như 弟đệ 子tử 。 隨tùy 順thuận 師sư 教giáo 。 是thị 名danh 相tướng 應ưng 。

又hựu 如như 《# 大đại 品phẩm 》# 舍Xá 利Lợi 子Tử 問vấn 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 云vân 何hà 脩tu 習tập 。 與dữ 般Bát 若Nhã 相tương 應ứng 。 論luận 釋thích 曰viết 。

舍Xá 利Lợi 子Tử 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 難nan 可khả 受thọ 持trì 。 恐khủng 行hành 者giả 誤ngộ 。 故cố 作tác 是thị 問vấn 。

《# 大đại 品phẩm 》#

佛Phật 告cáo 舍Xá 利Lợi 子Tử 。

菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 習tập 應ưng 色sắc 空không 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 空không 。 是thị 名danh 與dữ 般Bát 若Nhã 相tương 應ứng 。 乃nãi 至chí 種chủng 智trí 亦diệc 如như 是thị 。

今kim 釋thích 四Tứ 諦Đế 引dẫn 彼bỉ 中trung 間gian 四Tứ 諦Đế 一nhất 科khoa 。 即tức 通thông 教giáo 義nghĩa 也dã 。 三tam 結kết 名danh 中trung 亦diệc 三tam 。

先tiên 略lược 結kết 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 三tam 正chánh 結kết 。 由do 因nhân 生sanh 故cố 而nhi 果quả 得đắc 生sanh 。 是thị 故cố 生sanh 名danh 從tùng 因nhân 而nhi 得đắc 。 故cố 今kim 釋thích 無vô 生sanh 兼kiêm 從tùng 因nhân 滅diệt 。 因nhân 本bổn 不bất 生sanh 。 況huống 復phục 果quả 耶da 。 故cố 云vân 。

集tập 道đạo 即tức 空không 。 空không 故cố 不bất 生sanh 集tập 道đạo 。

次thứ 引dẫn 證chứng 者giả 。 四Tứ 諦Đế 即tức 本bổn 不bất 生sanh 。 故cố 舉cử 解giải 苦khổ 無vô 苦khổ 。 三tam 例lệ 可khả 知tri 。 三tam 。

是thị 故cố

下hạ 結kết 。 四tứ 指chỉ 廣quảng 者giả 。 前tiền 生sanh 滅diệt 中trung 已dĩ 釋thích 聖Thánh 諦Đế 名danh 及cập 以dĩ 次thứ 第đệ 。 故cố 今kim 略lược 指chỉ 。 不bất 指chỉ 次thứ 第đệ 者giả 。 雖tuy 俱câu 無vô 生sanh 而nhi 不bất 無vô 次thứ 第đệ 。 但đãn 是thị 文văn 略lược 。 無vô 量lượng 無vô 作tác 準chuẩn 此thử 可khả 知tri 。

次thứ 無vô 量lượng 四Tứ 諦Đế 者giả 。 又hựu 為vi 四tứ 。

初sơ 得đắc 名danh 。 次thứ 。

苦khổ 有hữu

下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 三tam 。

大Đại 經Kinh

下hạ 引dẫn 證chứng 。 四tứ 。

是thị 名danh

下hạ 結kết 名danh 。 初sơ 從tùng 界giới 外ngoại 事sự 以dĩ 立lập 名danh 。 又hựu 無vô 量lượng 之chi 名danh 從tùng 竪thụ 從tùng 橫hoạnh/hoành 具cụ 如như 後hậu 說thuyết 。 次thứ 文văn 可khả 見kiến 。 第đệ 三tam 引dẫn 證chứng 者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 二nhị 云vân 。

善thiện 男nam 子tử 。 知tri 聖Thánh 諦Đế 智trí 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。

一nhất 者giả 中trung 智trí 。 二nhị 者giả 上thượng 智trí 。 中trung 智trí 者giả 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 上thượng 智trí 者giả 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。

善thiện 男nam 子tử 。 知tri 諸chư 陰ấm 苦khổ 。 名danh 為vi 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 諸chư 陰ấm 。 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 悉tất 是thị 諸chư 苦khổ 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。 是thị 名danh 上thượng 智trí 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 我ngã 於ư 彼bỉ 經kinh 竟cánh 不bất 說thuyết 之chi 。 知tri 諸chư 入nhập 為vi 門môn 亦diệc 名danh 為vi 苦khổ 。 知tri 諸chư 界giới 為vi 分phần/phân 。 亦diệc 名danh 為vi 性tánh 亦diệc 名danh 為vi 苦khổ 。 知tri 諸chư 色sắc 壞hoại 相tương/tướng 。 知tri 受thọ 覺giác 相tương/tướng 。 知tri 想tưởng 取thủ 相tương/tướng 。 知tri 行hành 作tác 相tương/tướng 。 知tri 識thức 分phân 別biệt 相tương/tướng (# 已dĩ 上thượng 苦Khổ 諦Đế 。 知tri 愛ái 因nhân 緣duyên 能năng 生sanh 五ngũ 陰ấm (# 餘dư 如như 苦Khổ 諦Đế 。 知tri 滅diệt 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 餘dư 如như 苦Khổ 諦Đế 。 知tri 是thị 道đạo 相tương/tướng 能năng 滅diệt 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 道Đạo 相tướng 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 所sở 離ly 煩phiền 惱não 亦diệc 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 廣quảng 如như 苦Khổ 諦Đế 。

亦diệc 可khả 分phần/phân 於ư 中trung 智trí 為vi 二nhị 。 聲Thanh 聞Văn 屬thuộc 藏tạng 。 緣Duyên 覺Giác 屬thuộc 通thông 。 上thượng 智trí 分phần/phân 二nhị 菩Bồ 薩Tát 屬thuộc 別biệt 。 諸chư 佛Phật 屬thuộc 圓viên 。 今kim 從tùng 總tổng 說thuyết 。 且thả 言ngôn 分phân 別biệt 。 名danh 為vi 上thượng 智trí 。 以dĩ 屬thuộc 於ư 別biệt 。 四tứ 結kết 。 如như 文văn 。

次thứ 無vô 作tác 者giả 又hựu 為vi 四tứ 。

初sơ 得đắc 名danh 。 次thứ 。

以dĩ 迷mê

下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 三tam 。

大Đại 經Kinh

下hạ 引dẫn 證chứng 。 四tứ 。

一nhất 實thật

下hạ 結kết 名danh 。 初sơ 文văn 者giả 。 從tùng 界giới 外ngoại 理lý 以dĩ 立lập 名danh 。 為vi 對đối 前tiền 三tam 立lập 當đương 分phần/phân 義nghĩa 。 故cố 云vân 界giới 外ngoại 理lý 。 理lý 實thật 全toàn 指chỉ 界giới 內nội 生sanh 死tử 煩phiền 惱não 是thị 也dã 。 次thứ 釋thích 相tương/tướng 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 者giả 。 以dĩ 迷mê 理lý 故cố 菩Bồ 提Đề 是thị 煩phiền 惱não 。 即tức 理lý 性tánh 真chân 智trí 菩Bồ 提Đề 。 何hà 者giả 是thị 耶da 。 界giới 內nội 見kiến 思tư 是thị 也dã 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 例lệ 此thử 可khả 解giải 。 次thứ 。

即tức 事sự

下hạ 略lược 結kết 。 煩phiền 惱não 生sanh 死tử 是thị 事sự 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 是thị 中trung 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 任nhậm 運vận 而nhi 然nhiên 。 非phi 久cửu 思tư 。 非phi 暫tạm 念niệm 。 無vô 有hữu 宰tể 主chủ 。 故cố 云vân 。

無vô 誰thùy

性tánh 本bổn 自tự 然nhiên 。 故cố 無vô 造tạo 作tác 。 是thị 故cố 此thử 四tứ 。 俱câu 名danh 無vô 作tác 。

問vấn 。

此thử 即tức 結kết 名danh 。 何hà 故cố 下hạ 文văn 復phục 更cánh 結kết 名danh 。

答đáp 。

此thử 中trung 為vi 成thành 無vô 作tác 相tương/tướng 。 故cố 便tiện 云vân 。

無vô 作tác

下hạ 文văn 總tổng 結kết 唯duy 一nhất 諦đế 。 故cố 名danh 。

無vô 作tác

次thứ 引dẫn 證chứng 中trung 云vân

大đại 經Kinh 云vân 世thế 諦đế

等đẳng 者giả 。 彼bỉ 又hựu 約ước 世thế 諦đế 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 廣quảng 釋thích 。 釋thích 世thế 諦đế 即tức 苦khổ 集tập 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 即tức 道đạo 滅diệt 。 欲dục 令linh 眾chúng 生sanh 。 於ư 苦khổ 集tập 中trung 而nhi 見kiến 道đạo 滅diệt 。 故cố 云vân 。

即tức

耳nhĩ 。 其kỳ 實thật 無vô 有hữu 二nhị 法pháp 相tướng 即tức 。 故cố 總tổng 結kết 名danh 中trung 四Tứ 諦Đế 秖kỳ 是thị 一nhất 實thật 。 一nhất 實thật 秖kỳ 是thị 三tam 德đức 四tứ 德đức 。 是thị 故cố 雖tuy 有hữu 四tứ 名danh 。 四tứ 實thật 無vô 四tứ 。 一nhất 尚thượng 無vô 一nhất 云vân 何hà 四tứ 耶da 。 故cố 亦diệc 不bất 次thứ 而nhi 論luận 次thứ 第đệ 。 若nhược 釋thích 名danh 出xuất 體thể 亦diệc 具cụ 當đương 分phần/phân 。 跨khóa 節tiết 二nhị 義nghĩa 。 四tứ 教giáo 審thẩm 實thật 理lý 。 四tứ 教giáo 種chủng 智trí 覺giác 同đồng 。 教giáo 教giáo 主chủ 轉chuyển 。 秖kỳ 是thị 一nhất 音âm 之chi 教giáo 。 如như 前tiền 可khả 知tri 。

次thứ 從tùng

然nhiên

下hạ 廣quảng 破phá 古cổ 師sư 。 先tiên 依y 《# 勝thắng 鬘man 》# 重trọng/trùng 立lập 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 。 彼bỉ 勝thắng 鬘man 師sư 但đãn 以dĩ 一nhất 滅diệt 為vi 無vô 作tác 者giả 。 故cố 知tri 非phi 圓viên 。 於ư 中trung 為vi 四tứ 。

先tiên 重trọng/trùng 敘tự 勝thắng 鬘man 師sư 意ý 。 次thứ 敘tự 達đạt 磨ma 破phá 。 三tam 。

答đáp

下hạ 明minh 勝thắng 鬘man 師sư 救cứu 。 四tứ 。

今kim 難nạn/nan

下hạ 今kim 家gia 判phán 。 初sơ 文văn 為vi 二nhị 。

先tiên 指chỉ 彼bỉ 所sở 立lập 。 次thứ 。

何hà 者giả

下hạ 釋thích 彼bỉ 所sở 立lập 。 初sơ 文văn 者giả 。 觀quán 彼bỉ 經kinh 意ý 合hợp 從tùng 無vô 作tác 以dĩ 立lập 意ý 旨chỉ 。 彼bỉ 師sư 別biệt 指chỉ 一nhất 滅diệt 歎thán 釋thích 是thị 常thường 是thị 諦đế 是thị 依y 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 三tam 。 次thứ 釋thích 一nhất 。 次thứ 引dẫn 達đạt 磨ma 欝uất 多đa 羅la 難nạn/nan 者giả 又hựu 二nhị 。

初sơ 難nạn/nan 。 次thứ 結kết 。 初sơ 文văn 難nạn/nan 者giả 。 依y 彼bỉ 經kinh 文văn 道đạo 亦diệc 是thị 常thường 。 何hà 故cố 總tổng 判phán 三tam 為vi 無vô 常thường 。 言ngôn 。

如như 眾chúng 流lưu 入nhập 海hải

等đẳng 者giả 。 以dĩ 道đạo 常thường 故cố 諸chư 法pháp 皆giai 常thường 。 如như 眾chúng 流lưu 入nhập 海hải 。 同đồng 一nhất 鹹hàm 味vị 。 次thứ 。

那na 云vân

下hạ 結kết 。 彼bỉ 判phán 道đạo 等đẳng 三tam 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 道đạo 既ký 是thị 常thường 。 故cố 知tri 餘dư 二nhị 謬mậu 判phán 。 三tam 勝thắng 鬘man 師sư 救cứu 意ý 者giả 。 若nhược 以dĩ 理lý 為vi 言ngôn 四Tứ 諦Đế 皆giai 常thường 。 何hà 但đãn 道Đạo 諦Đế 前tiền 苦khổ 。

滅Diệt 諦Đế

下hạ 釋thích 滅diệt 是thị 常thường 。 從tùng 。

無vô 始thỉ 無vô 作tác

下hạ 釋thích 道đạo 是thị 常thường 。

說thuyết 如Như 來Lai 法Pháp 身thân

下hạ 釋thích 集tập 是thị 常thường 。 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 本bổn 是thị 法Pháp 身thân 是thị 故cố 名danh 常thường 。 說thuyết 。

苦Khổ 諦Đế 隱ẩn

下hạ 釋thích 苦Khổ 諦Đế 是thị 常thường 。 明minh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 為vi 陰ấm 所sở 覆phú 。 理lý 體thể 是thị 常thường 。

二Nhị 乘Thừa 於ư 四tứ 不bất 顛điên 倒đảo 境cảnh 。 不bất 見kiến 不bất 知tri

者giả 。 明minh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 非phi 但đãn 不bất 見kiến 亦diệc 乃nãi 不bất 知tri 如Như 來Lai 藏tạng 理lý 。 此thử 是thị 有hữu 量lượng 不bất 知tri 無vô 量lượng 。

今kim 欲dục 顯hiển 說thuyết

下hạ 明minh 向hướng 雖tuy 說thuyết 四Tứ 諦Đế 是thị 常thường 。 猶do 未vị 顯hiển 現hiện 。 若nhược 顯hiển 說thuyết 者giả 灼chước 然nhiên 如như 前tiền 一nhất 常thường 三tam 無vô 常thường 。 從tùng 。

有hữu 對đối

去khứ 次thứ 約ước 顯hiển 說thuyết 。 苦khổ 集tập 道đạo 三tam 猶do 是thị 無vô 常thường 。 有hữu 對đối 治trị 故cố 。 道đạo 是thị 無vô 常thường 。 障chướng 須tu 除trừ 故cố 。 集tập 是thị 無vô 常thường 。 身thân 須tu 顯hiển 故cố 。 苦khổ 是thị 無vô 常thường 。 是thị 故cố 且thả 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 為vi 常thường 。 四tứ 今kim 師sư 難nạn/nan 又hựu 為vi 三tam 。

先tiên 斥xích 。 次thứ 從tùng 。

當đương 知tri

下hạ 今kim 師sư 結kết 判phán 。 乃nãi 是thị 無vô 量lượng 。 四Tứ 諦Đế 之chi 中trung 。 別biệt 指chỉ 滅diệt 顯hiển 位vị 在tại 初Sơ 地Địa 。 名danh 為vi 無vô 作tác 。 三tam 從tùng 。

涅Niết 槃Bàn

下hạ 引dẫn 《# 大đại 經kinh 》# 證chứng 結kết 。 次thứ 判phán 中trung 然nhiên 前tiền 所sở 列liệt 四tứ 四Tứ 諦Đế 相tương/tướng 。 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 是thị 辨biện 優ưu 劣liệt 。 未vị 是thị 灼chước 然nhiên 判phán 其kỳ 優ưu 劣liệt 。 所sở 以dĩ 判phán 者giả 。 今kim 《# 法pháp 華hoa 經kinh 》# 約ước 此thử 四Tứ 諦Đế 。 為vi 是thị 何hà 教giáo 四Tứ 諦Đế 所sở 攝nhiếp 。 故cố 今kim 此thử 經Kinh 獨độc 得đắc 稱xưng 妙diệu 。 所sở 以dĩ 須tu 此thử 判phán 麁thô 妙diệu 來lai 。 若nhược 秖kỳ 判phán 四tứ 教giáo 中trung 圓viên 。 名danh 之chi 為vi 妙diệu 。 諸chư 經kinh 皆giai 有hữu 如như 是thị 圓viên 義nghĩa 。 何hà 不bất 稱xưng 妙diệu 。 故cố 須tu 復phục 更cánh 約ước 部bộ 約ước 味vị 。 方phương 顯hiển 今kim 經kinh 教giáo 圓viên 部bộ 圓viên 。 是thị 故cố 判phán 中trung 又hựu 分phân 為vi 二nhị 。

先tiên 約ước 四tứ 教giáo 判phán 。 次thứ 約ước 五ngũ 味vị 判phán 。 若nhược 不bất 約ước 教giáo 則tắc 不bất 知tri 教giáo 妙diệu 。 若nhược 不bất 約ước 味vị 則tắc 不bất 知tri 部bộ 妙diệu 。 下hạ 去khứ 一nhất 切thiết 判phán 麁thô 妙diệu 文văn 悉tất 皆giai 例lệ 此thử 。 初sơ 約ước 四tứ 教giáo 判phán 麁thô 妙diệu 中trung 教giáo 行hành 證chứng 等đẳng 。 例lệ 下hạ 乘thừa 妙diệu 。 應ưng 約ước 位vị 判phán 。 四tứ 教giáo 並tịnh 以dĩ 外ngoại 凡phàm 為vi 教giáo 。 內nội 凡phàm 為vi 行hành 。 聖thánh 位vị 為vi 證chứng 。 前tiền 之chi 兩lưỡng 教giáo 但đãn 證chứng 真Chân 諦Đế 。 是thị 故cố 俱câu 麁thô 。 別biệt 教giáo 若nhược 準chuẩn 上thượng 下hạ 諸chư 文văn 。 應ưng 云vân 證chứng 融dung 教giáo 行hành 不bất 融dung 。 以dĩ 從tùng 初Sơ 地Địa 。 證chứng 道đạo 同đồng 故cố 。 此thử 之chi 《# 玄huyền 》# 文văn 凡phàm 判phán 別biệt 義nghĩa 。 未vị 開khai 顯hiển 邊biên 多đa 順thuận 教giáo 道đạo 。 今kim 此thử 亦diệc 然nhiên 。 教giáo 譚đàm 中trung 理lý 是thị 故cố 名danh 融dung 。 行hành 證chứng 次thứ 第đệ 故cố 名danh 不bất 融dung 。 若nhược 作tác 證chứng 同đồng 。 應ưng 如như 前tiền 說thuyết 。 俱câu 融dung 是thị 圓viên 。 是thị 故cố 稱xưng 妙diệu 。 次thứ 約ước 五ngũ 味vị 中trung 言ngôn 。

一nhất 破phá 三tam

者giả 。 圓viên 破phá 通thông 等đẳng 。

二nhị 不bất 入nhập

者giả 。 藏tạng 通thông 不bất 入nhập 中trung 也dã 。

二nhị 一nhất 雖tuy 入nhập 一nhất 教giáo 不bất 融dung

者giả 。 於ư 圓viên 別biệt 二nhị 教giáo 雖tuy 俱câu 入nhập 中trung 。 別biệt 教giáo 不bất 融dung 。

熟thục 蘇tô 一nhất 破phá 二nhị

者giả 。 圓viên 破phá 通thông 別biệt 。

一nhất 入nhập 一nhất

者giả 。 別biệt 入nhập 中trung 也dã 。

一nhất 不bất 入nhập 一nhất

者giả 。 通thông 鈍độn 根căn 也dã 。

一nhất 雖tuy 入nhập 一nhất 教giáo 不bất 融dung

者giả 。 重trọng/trùng 判phán 別biệt 也dã 。

次thứ 開khai 麁thô 者giả 二nhị 。

標tiêu 。 釋thích 。 釋thích 者giả 。 若nhược 但đãn 判phán 不bất 開khai 妙diệu 是thị 麁thô 外ngoại 之chi 妙diệu 。 待đãi 對đối 宛uyển 然nhiên 。 諸chư 不bất 了liễu 者giả 咸hàm 謂vị 待đãi 麁thô 為vi 妙diệu 。 妙diệu 反phản 成thành 麁thô 。 如như 前tiền 引dẫn 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

若nhược 法pháp 為vi 待đãi 成thành 。 是thị 法pháp 還hoàn 成thành 待đãi 。

故cố 今kim 開khai 之chi 無vô 復phục 所sở 待đãi 。 即tức 彼bỉ 所sở 待đãi 是thị 能năng 待đãi 故cố 。 能năng 所sở 名danh 絕tuyệt 。 待đãi 對đối 體thể 亡vong 。 故cố 《# 中trung 論luận 》# 云vân 。

今kim 則tắc 無vô 因nhân 待đãi 。 亦diệc 無vô 所sở 成thành 法pháp 。

是thị 故cố 須tu 此thử 一nhất 門môn 開khai 前tiền 三tam 教giáo 之chi 麁thô 及cập 彼bỉ 四tứ 味vị 中trung 麁thô 。 下hạ 去khứ 諸chư 法pháp 。 例lệ 此thử 可khả 知tri 。

又hựu 欲dục 開khai 諸chư 經kinh 。 先tiên 敘tự 諸chư 經kinh 不bất 開khai 之chi 意ý 。 方phương 顯hiển 今kim 經kinh 開khai 義nghĩa 異dị 前tiền 。 今kim 文văn 先tiên 敘tự 諸chư 經kinh 意ý 。 次thứ 。

如như 是thị 。

下hạ 正chánh 開khai 。 初sơ 文văn 者giả 。 準chuẩn 例lệ 亦diệc 應ưng 通thông 敘tự 華hoa 嚴nghiêm 方Phương 等Đẳng 二nhị 種chủng 四tứ 種chủng 。 文văn 無vô 者giả 略lược 。 於ư 中trung 二nhị 。

先tiên 敘tự 諸chư 經kinh 意ý 。 次thứ 重trọng/trùng 約ước 教giáo 約ước 理lý 等đẳng 判phán 。 今kim 且thả 敘tự 二nhị 味vị 四tứ 經kinh 一nhất 論luận 不bất 同đồng 。 初sơ 《# 大đại 品phẩm 》# 中trung 云vân 。

一nhất 切thiết 法pháp 趣thú

本bổn 是thị 圓viên 教giáo 三tam 諦đế 之chi 文văn 。 今kim 且thả 離ly 開khai 以dĩ 證chứng 三tam 義nghĩa 。 初sơ 即tức 空không 文văn 。 即tức 是thị 下hạ 色sắc 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 文văn 也dã 。 經kinh 文văn 不bất 次thứ 。 故cố 前tiền 釋thích 即tức 空không 。 後hậu 列liệt 二nhị 義nghĩa 以dĩ 對đối 三tam 句cú 。 次thứ 引dẫn 論luận 文văn 釋thích 成thành 《# 大đại 品phẩm 》# 。 然nhiên 《# 中trung 論luận 》# 偈kệ 文văn 本bổn 是thị 三tam 意ý 。 諸chư 文văn 義nghĩa 用dụng 以dĩ 初sơ 證chứng 藏tạng 。 下hạ 文văn 既ký 云vân 。

已dĩ 聞văn 大Đại 乘Thừa 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên

故cố 知tri 偈kệ 文văn 局cục 在tại 三tam 教giáo 。 故cố 今kim 依y 文văn 且thả 證chứng 三tam 意ý 。 下hạ 文văn 自tự 有hữu 兩lưỡng 品phẩm 屬thuộc 藏tạng 。

無vô 量lượng

等đẳng 者giả 。 無vô 量lượng 則tắc 從tùng 圓viên 出xuất 三tam 。 此thử 下hạ 三tam 經kinh 同đồng 醍đề 醐hồ 味vị 。 經kinh 意ý 具cụ 如như 諸chư 餘dư 所sở 說thuyết 。 《# 法pháp 華hoa 》# 可khả 見kiến 。

《# 涅Niết 槃Bàn 》# 言ngôn

追truy

者giả 。 退thoái 也dã 。 卻khước 更cánh 分phân 別biệt 前tiền 諸chư 味vị 也dã 。

泯mẫn

者giả 。 合hợp 會hội 也dã 。 自tự 法pháp 華hoa 已dĩ 前tiền 諸chư 經kinh 皆giai 泯mẫn 。 此thử 意ý 則tắc 順thuận 《# 法pháp 華hoa 》# 部bộ 也dã 。 至chí 《# 大đại 經kinh 》# 中trung 更cánh 分phân 別biệt 者giả 。 為vi 被bị 末mạt 代đại 。 故cố 《# 大đại 經kinh 》# 中trung 具cụ 斯tư 二nhị 說thuyết 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 列liệt 二nhị 品phẩm 文văn 意ý 。 次thứ 解giải 釋thích 。 初sơ 如như 文văn 。 釋thích 中trung 但đãn 釋thích 追truy 泯mẫn 。 於ư 中trung 又hựu 三tam 。

先tiên 列liệt 。 次thứ 釋thích 。 三tam 。

如như 此thử

下hạ 結kết 意ý 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 料liệu 簡giản 。 釋thích 中trung 但đãn 釋thích 初sơ 句cú 。 次thứ 餘dư 三tam 句cú 例lệ 初sơ 句cú 中trung 意ý 。 其kỳ 理lý 既ký 即tức 。 故cố 說thuyết 不bất 可khả 偏thiên 言ngôn 。

那na 可khả 偏thiên 作tác 生sanh 生sanh 而nhi 說thuyết

者giả 。 此thử 中trung 意ý 圓viên 不bất 偏thiên 說thuyết 。 故cố 名danh 不bất 可khả 說thuyết 。 若nhược 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 破phá 法pháp 遍biến 中trung 明minh 圓viên 理lý 無vô 說thuyết 。 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 今kim 為vi 成thành 教giáo 。 從tùng 說thuyết 便tiện 故cố 。 故cố 知tri 一nhất 句cú 皆giai 具cụ 四tứ 句cú 。 次thứ 料liệu 簡giản 中trung 。

問vấn 。

佛Phật 何hà 故cố 作tác 偏thiên 解giải 耶da

者giả 。 問vấn 意ý 者giả 義nghĩa 意ý 既ký 通thông 佛Phật 於ư 經kinh 中trung 。 何hà 故cố 但đãn 將tương 第đệ 二nhị 句cú 而nhi 解giải 初sơ 句cú 。 答đáp 意ý 者giả 。 若nhược 解giải 第đệ 二nhị 即tức 是thị 初sơ 句cú 。 即tức 解giải 三tam 四tứ 同đồng 於ư 初sơ 句cú 。 次thứ 。

或hoặc 三tam 種chủng

下hạ 重trọng/trùng 判phán 權quyền 實thật 。 前tiền 已dĩ 明minh 諸chư 經kinh 若nhược 開khai 若nhược 合hợp 。 今kim 欲dục 開khai 顯hiển 。 故cố 更cánh 重trọng/trùng 判phán 多đa 種chủng 權quyền 實thật 。 是thị 權quyền 咸hàm 開khai 皆giai 令linh 使sử 妙diệu 。 初sơ 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 說thuyết 兩lưỡng 番phiên 可khả 解giải 。 次thứ 從tùng 。

或hoặc 四tứ 皆giai 可khả 說thuyết 為vi 麁thô

者giả 。 有hữu 言ngôn 教giáo 故cố 。

或hoặc 四tứ 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 為vi 妙diệu

者giả 。 契khế 無vô 說thuyết 理lý 故cố 。

或hoặc 四tứ 可khả 說thuyết 有hữu 麁thô 有hữu 妙diệu

者giả 。 實thật 語ngữ 是thị 虛hư 語ngữ 故cố 麁thô 。 如như 說thuyết 而nhi 證chứng 故cố 妙diệu 。

或hoặc 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 有hữu 麁thô 有hữu 妙diệu

者giả 。 契khế 如như 實thật 理lý 故cố 妙diệu 。 起khởi 默mặc 然nhiên 見kiến 故cố 麁thô 。

或hoặc 四tứ 可khả 說thuyết 非phi 麁thô 非phi 妙diệu

者giả 。 當đương 教giáo 文văn 字tự 體thể 非phi 麁thô 妙diệu 故cố 。

或hoặc 四tứ 不bất 可khả 說thuyết 非phi 麁thô 非phi 妙diệu

者giả 。 當đương 教giáo 之chi 理lý 亦diệc 不bất 當đương 麁thô 妙diệu 。 雖tuy 有hữu 妙diệu 及cập 非phi 麁thô 非phi 妙diệu 。 猶do 屬thuộc 相tương 待đãi 有hữu 麁thô 有hữu 妙diệu 。

次thứ 從tùng

如như 是thị 等đẳng

下hạ 皆giai 開khai 其kỳ 麁thô 。 令linh 入nhập 今kim 妙diệu 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 開khai 。 次thứ 借tá 光quang 宅trạch 義nghĩa 以dĩ 顯hiển 成thành 妙diệu 。 言ngôn 。

四tứ 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 是thị 位vị 高cao

等đẳng 者giả 。 既ký 開khai 權quyền 已dĩ 。 皆giai 至chí 究cứu 竟cánh 。 不bất 可khả 說thuyết 理lý 。 即tức 與dữ 妙diệu 經kinh 廣quảng 高cao 長trường/trưởng 同đồng 。 故cố 用dụng 所sở 開khai 次thứ 第đệ 對đối 之chi 。 準chuẩn 例lệ 諸chư 科khoa 並tịnh 應ưng 皆giai 對đối 廣quảng 高cao 長trường/trưởng 義nghĩa 。 但đãn 此thử 元nguyên 是thị 光quang 宅trạch 立lập 之chi 。 於ư 此thử 非phi 急cấp 。 故cố 餘dư 不bất 論luận 。 句cú 句cú 至chí 極cực 。 故cố 是thị 。

位vị 高cao

皆giai 可khả 說thuyết 者giả 。 一nhất 句cú 皆giai 可khả 作tác 四tứ 句cú 說thuyết 。 故cố 是thị 。

體thể 廣quảng

亦diệc 可khả 說thuyết 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 隨tùy 機cơ 說thuyết 故cố 。 故cố 是thị 。

用dụng 長trường/trưởng

觀quán 心tâm 可khả 知tri

者giả 。 觀quán 心tâm 即tức 空không 。 故cố 見kiến 生sanh 無vô 生sanh 。 觀quán 心tâm 即tức 假giả 。 故cố 見kiến 於ư 無vô 量lượng 。 觀quán 心tâm 即tức 中trung 。 故cố 見kiến 於ư 無vô 作tác 。 一nhất 心tâm 三tam 觀quán 於ư 一nhất 念niệm 心tâm 。 見kiến 四tứ 四Tứ 諦Đế 。 前tiền 是thị 廢phế 權quyền 觀quán 。 後hậu 是thị 開khai 權quyền 觀quán 。 若nhược 論luận 觀quán 諦đế 豈khởi 無vô 觀quán 心tâm 。 但đãn 上thượng 來lai 諸chư 說thuyết 皆giai 約ước 教giáo 門môn 若nhược 施thí 若nhược 廢phế 。 今kim 辨biện 觀quán 心tâm 。 則tắc 向hướng 所sở 明minh 居cư 于vu 一nhất 念niệm 。 若nhược 境cảnh 若nhược 智trí 同đồng 在tại 一nhất 心tâm 。 故cố 須tu 更cánh 明minh 以dĩ 顯hiển 妙diệu 行hạnh 。

次thứ 釋thích 二nhị 諦đế 。 先tiên 標tiêu 列liệt 。 次thứ 正chánh 釋thích 。 自tự 四tứ 。 四tứ 中trung 初sơ 文văn 者giả 又hựu 二nhị 。

先tiên 敘tự 他tha 失thất 。 次thứ 辨biện 今kim 得đắc 。 初sơ 文văn 又hựu 三tam 。

先tiên 通thông 明minh 失thất 。 次thứ 別biệt 顯hiển 失thất 相tương/tướng 。 三tam 。

古cổ 今kim

下hạ 總tổng 結kết 。 二nhị 諦đế 之chi 名danh 顯hiển 於ư 餘dư 教giáo 。 故cố 一nhất 代đại 所sở 出xuất 其kỳ 名danh 最tối 多đa 。 能năng 詮thuyên 既ký 多đa 所sở 詮thuyên 難nan 曉hiểu 。 故cố 弘hoằng 教giáo 者giả 為vi 茲tư 諍tranh 生sanh 。

碩#

大đại 也dã 。 次thứ 。

妙diệu 勝thắng

下hạ 別biệt 明minh 失thất 。 中trung 二nhị 。

初sơ 明minh 聖thánh 者giả 往vãng 因nhân 。 次thứ 。

然nhiên 執chấp 者giả

下hạ 近cận 代đại 凡phàm 執chấp 。 初sơ 文văn 又hựu 三tam 。

初sơ 引dẫn 經kinh 。 次thứ 。

二nhị 聖thánh

下hạ 況huống 斥xích 。 三tam 。

問vấn

下hạ 料liệu 簡giản 釋thích 妨phương 。 初sơ 文văn 引dẫn 《# 妙diệu 勝thắng 定định 經kinh 》# 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 次thứ 文văn 可khả 見kiến 。 三tam 釋thích 妨phương 中trung 二nhị 重trùng 問vấn 答đáp 以dĩ 辨biện 諍tranh 位vị 。 二nhị 聖thánh 在tại 因nhân 何hà 位vị 生sanh 諍tranh 。 故cố 須tu 從tùng 近cận 以dĩ 二nhị 生sanh 為vi 問vấn 。 復phục 重trùng 遮già 言ngôn 。 二nhị 生sanh 之chi 前tiền 又hựu 亦diệc 不bất 應ưng 。 墮đọa 於ư 惡ác 道đạo 。 答đáp 中trung 二nhị 。

先tiên 通thông 指chỉ 二nhị 生sanh 之chi 前tiền 。 次thứ 。

又hựu 二nhị 生sanh

下hạ 別biệt 約ước 教giáo 簡giản 示thị 。 初sơ 意ý 者giả 。 自tự 始thỉ 發phát 心tâm 至chí 此thử 已dĩ 來lai 皆giai 名danh 為vi 前tiền 。 何hà 必tất 近cận 惡ác 道đạo 出xuất 即tức 至chí 二nhị 生sanh 。 次thứ 文văn 中trung 言ngôn 。

爾nhĩ 前tiền

者giả 。 齊tề 初sơ 僧Tăng 祇kỳ 初sơ 皆giai 名danh 爾nhĩ 前tiền 。 故cố 容dung 有hữu 墮đọa 。 以dĩ 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 至chí 第đệ 三tam 僧Tăng 祇kỳ 始thỉ 離ly 五ngũ 障chướng 方phương 乃nãi 不bất 墮đọa 。 何hà 必tất 第đệ 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 末mạt 始thỉ 惡ác 道đạo 出xuất 。 次thứ 問vấn 答đáp 中trung 先tiên 問vấn 中trung 引dẫn 《# 金kim 光quang 明minh 》# 者giả 。 難nạn/nan 後hậu 三tam 教giáo 無vô 墮đọa 落lạc 者giả 。 何hà 故cố 十Thập 地Địa 猶do 有hữu 虎hổ 狼lang 等đẳng 畏úy 。 後hậu 之chi 三tam 教giáo 並tịnh 有hữu 十Thập 地Địa 。 故cố 以dĩ 為vi 難nạn/nan 。 畏úy 故cố 具cụ 惑hoặc 。 具cụ 惑hoặc 故cố 墮đọa 。 何hà 故cố 云vân 無vô 墮đọa 落lạc 惡ác 道đạo 。 故cố 引dẫn 彼bỉ 經kinh 第đệ 四tứ 為vi 難nạn/nan 。 彼bỉ 〈# 金kim 勝thắng 陀đà 羅la 尼ni 品phẩm 〉# 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 同đồng 時thời 說thuyết 十thập 番phiên 陀đà 羅la 尼ni 以dĩ 護hộ 十Thập 地Địa 。 如như 護hộ 初Sơ 地Địa 云vân 。

若nhược 有hữu 善thiện 男nam 子tử 。 得đắc 陀đà 羅la 尼ni 。 名danh 依y 功công 德đức 力lực 。 是thị 過quá 去khứ 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 若nhược 誦tụng 持trì 者giả 。 永vĩnh 離ly 師sư 子tử 虎hổ 狼lang 等đẳng 怖bố 。

乃nãi 至chí 第đệ 十Thập 地Địa 。 亦diệc 各các 有hữu 陀đà 羅la 尼ni 等đẳng 。 彼bỉ 經kinh 十Thập 地Địa 既ký 為vi 虎hổ 狼lang 所sở 害hại 。 那na 言ngôn 三tam 教giáo 無vô 墮đọa 落lạc 耶da 。 答đáp 意ý 者giả 亦diệc 二nhị 。

先tiên 通thông 答đáp 。 次thứ 別biệt 答đáp 。 初sơ 文văn 者giả 。 意ý 引dẫn 《# 大đại 經kinh 》# 二nhị 十thập 云vân 。

菩Bồ 薩Tát 雖tuy 見kiến 是thị 身thân 無vô 量lượng 過quá 患hoạn 。 具cụ 足túc 充sung 滿mãn 。 為vì 欲dục 受thọ 持trì 。 《# 涅Niết 槃Bàn 經kinh 》# 。 故cố 猶do 好hảo/hiếu 將tương 護hộ 。 不bất 令linh 乏phạp 少thiểu 。 觀quán 於ư 惡ác 象tượng 及cập 惡ác 知tri 識thức 。 等đẳng 無vô 有hữu 二nhị 。

何hà 以dĩ 故cố 。 壞hoại 法Pháp 身thân 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 惡ác 象tượng 等đẳng 心tâm 無vô 恐khủng 怖bố 。 於ư 惡ác 知tri 識thức 。 生sanh 怖bố 畏úy 心tâm 。

何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 惡ác 象tượng 等đẳng 唯duy 能năng 壞hoại 身thân 不bất 能năng 壞hoại 心tâm 。 惡ác 知tri 識thức 者giả 。 二nhị 俱câu 壞hoại 故cố 。 若nhược 惡ác 象tượng 者giả 唯duy 壞hoại 一nhất 身thân 。 惡ác 知tri 識thức 者giả 。 壞hoại 無vô 量lượng 身thân 無vô 量lượng 善thiện 心tâm 。 臭xú 身thân 淨tịnh 身thân 肉nhục 身thân 。 法Pháp 身thân 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 惡ác 象tượng 殺sát 。 不bất 至chí 三tam 趣thú 。 為vi 惡ác 友hữu 殺sát 。 必tất 至chí 三tam 趣thú 。

《# 大đại 經kinh 》# 文văn 意ý 既ký 是thị 生sanh 身thân 菩Bồ 薩Tát 。 此thử 父phụ 母mẫu 身thân 不bất 免miễn 狼lang 害hại 。 非phi 謂vị 有hữu 害hại 。 必tất 墮đọa 惡ác 道đạo 。 章chương 安an 云vân 。

諸chư 惡ác 獸thú 等đẳng 。 但đãn 是thị 惡ác 緣duyên 。 不bất 能năng 生sanh 人nhân 惡ác 心tâm 。 惡ác 知tri 識thức 者giả 。 甘cam 譚đàm 詐trá 媚mị 巧xảo 言ngôn 令linh 色sắc 牽khiên 人nhân 作tác 惡ác 。 以dĩ 作tác 惡ác 故cố 破phá 人nhân 善thiện 心tâm 。 名danh 之chi 為vi 殺sát 。 即tức 墮đọa 地địa 獄ngục 。 煩phiền 惱não 斷đoạn 者giả 不bất 為vi 所sở 牽khiên 。 故cố 不bất 墮đọa 獄ngục 。

次thứ

然nhiên 圓viên 教giáo

下hạ 約ước 教giáo 酬thù 向hướng 十Thập 地Địa 之chi 難nạn/nan 。 言ngôn 。

餘dư 教giáo 肉nhục 身thân

等đẳng 者giả 。 別biệt 教giáo 既ký 無vô 一nhất 生sanh 之chi 中trung 得đắc 入nhập 十Thập 地Địa 。 則tắc 不bất 得đắc 云vân 十Thập 地Địa 猶do 有hữu 虎hổ 狼lang 等đẳng 畏úy 。 但đãn 約ước 觀quán 解giải 十Thập 地Địa 猶do 為vi 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 虎hổ 狼lang 所sở 害hại 。 通thông 教giáo 教giáo 門môn 十Thập 地Địa 無vô 惑hoặc 。 故cố 無vô 觀quán 解giải 虎hổ 狼lang 之chi 義nghĩa 。 若nhược 九cửu 地địa 已dĩ 前tiền 亦diệc 可khả 通thông 用dụng 。 若nhược 作tác 廢phế 權quyền 通thông 教giáo 。 十Thập 地Địa 由do 為vi 界giới 外ngoại 無vô 明minh 狼lang 害hại 。 又hựu 復phục 遮già 云vân 。

於ư 理lý 則tắc 通thông

等đẳng 者giả 。 遮già 於ư 通thông 別biệt 雖tuy 有hữu 十Thập 地Địa 觀quán 解giải 之chi 義nghĩa 。 於ư 事sự 不bất 通thông 。 故cố 應ưng 復phục 初sơ 圓viên 教giáo 申thân 難nạn/nan 。

次thứ

然nhiên 執chấp 者giả

下hạ 約ước 近cận 世thế 凡phàm 執chấp 又hựu 三tam 。

初sơ 執chấp 佛Phật 果Quả 不bất 同đồng 。 次thứ 執chấp 世thế 諦đế 不bất 同đồng 。 次thứ 執chấp 破phá 立lập 不bất 同đồng 。 初sơ 文văn 者giả 。

佛Phật 果Quả 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại

等đẳng 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 次thứ 文văn 者giả 。

梁lương 世thế 執chấp 世thế 諦đế 不bất 同đồng

者giả 。 初sơ 師sư 云vân 。

皆giai 有hữu

者giả 。 如như 云vân 瓶bình 即tức 是thị 名danh 。 項hạng 細tế 腹phúc 麁thô 以dĩ 銅đồng 為vi 體thể 。 盛thịnh 持trì 盥quán 洗tẩy 以dĩ 之chi 為vi 用dụng 。 次thứ 師sư 云vân 。

無vô 體thể

者giả 。 名danh 用dụng 如như 前tiền 。 體thể 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 言ngôn 項hạng 細tế 腹phúc 麁thô 是thị 瓶bình 體thể 者giả 。 人nhân 應ưng 是thị 瓶bình 。 若nhược 銅đồng 為vi 體thể 。 鈴linh 應ưng 是thị 瓶bình 。 第đệ 三tam 師sư 云vân 。

無vô 體thể 用dụng

者giả 。 有hữu 名danh 無vô 體thể 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 若nhược 言ngôn 盛thịnh 持trì 盥quán 洗tẩy 是thị 瓶bình 用dụng 者giả 。 盆bồn 應ưng 是thị 瓶bình 。 及cập 不bất 假giả 手thủ 。 又hựu 遍biến 銅đồng 無vô 瓶bình 。 瓶bình 體thể 尚thượng 無vô 。 誰thùy 為vi 瓶bình 用dụng 。 體thể 用dụng 雖tuy 無vô 。 世thế 諦đế 立lập 名danh 。 名danh 不bất 可khả 廢phế 。 是thị 故cố 更cánh 無vô 第đệ 四tứ 師sư 計kế 。 第đệ 三tam 文văn 者giả 。 破phá 古cổ 來lai 二nhị 十thập 三tam 家gia 明minh 二nhị 諦đế 義nghĩa 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 文văn 在tại 梁lương 昭chiêu 明minh 集tập 。 三tam 總tổng 結kết 中trung 。

古cổ

即tức 聖thánh 者giả 往vãng 因nhân 及cập 梁lương 世thế 已dĩ 前tiền 。

今kim 即tức

陳trần 世thế 諸chư 德đức 。 次thứ 。

今kim 謂vị

下hạ 今kim 家gia 正chánh 判phán 。 復phục 為vi 融dung 通thông 。 使sử 古cổ 今kim 諸chư 釋thích 咸hàm 屬thuộc 隨tùy 情tình 。 於ư 中trung 又hựu 四tứ 。

初sơ 總tổng 明minh 立lập 意ý 。 次thứ 。

略lược 有hữu

下hạ 列liệt 三tam 。 三tam 。

隨tùy 情tình

下hạ 解giải 釋thích 。 四tứ 。

若nhược 解giải

下hạ 結kết 。 初sơ 中trung 根căn 欲dục 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 十Thập 力Lực 中trung 釋thích 。 次thứ 意ý 。 如như 文văn 。 第đệ 三tam 釋thích 中trung 云vân 。

隨tùy 情tình

等đẳng 者giả 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 三tam 記ký 。 初sơ 釋thích 隨tùy 情tình 又hựu 五ngũ 。

初sơ 略lược 明minh 所sở 以dĩ 。 次thứ 引dẫn 教giáo 示thị 相tương/tướng 。 三tam 。

如như 順thuận

下hạ 譬thí 執chấp 教giáo 之chi 失thất 。 四tứ 。

眾chúng 師sư

下hạ 重trọng/trùng 斥xích 。 五ngũ 。

若nhược 二nhị 十thập 三tam 家gia

下hạ 去khứ 取thủ 。 初sơ 如như 文văn 。 次thứ 文văn 云vân 。

世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 有hữu 無vô 量lượng 種chủng

者giả 。 亦diệc 約ước 多đa 人nhân 。 如như 下hạ 智trí 妙diệu 中trung 說thuyết 。 一nhất 人nhân 無vô 。 多đa 人nhân 有hữu 。 既ký 可khả 分phân 為vi 二nhị 品phẩm 。 亦diệc 可khả 分phân 為vi 無vô 量lượng 品phẩm 。

際tế 真chân 尚thượng 爾nhĩ

者giả 。 舉cử 世thế 第đệ 一nhất 。 況huống 前tiền 三tam 位vị 。 自tự 世thế 第đệ 一nhất 已dĩ 前tiền 皆giai 屬thuộc 隨tùy 情tình 。 如như 世thế 第đệ 一nhất 隣lân 近cận 於ư 真chân 。 尚thượng 有hữu 多đa 品phẩm 。 況huống 復phục 忍nhẫn 位vị 乃nãi 至chí 停đình 心tâm 。 故cố 隨tùy 情tình 多đa 。 次thứ 釋thích 隨tùy 情tình 智trí 中trung 為vi 四tứ 。

初sơ 立lập 相tương/tướng 。 次thứ 。

如như 五ngũ 百bách

下hạ 引dẫn 事sự 。 三tam 。

經Kinh 云vân

下hạ 復phục 引dẫn 教giáo 證chứng 。 四tứ 。

如như 此thử

下hạ 結kết 。 合hợp 前tiền 文văn 隨tùy 情tình 及cập 後hậu 文văn 隨tùy 智trí 。 相tương 對đối 得đắc 為vi 一nhất 種chủng 二nhị 諦đế 。 故cố 有hữu 此thử 意ý 來lai 也dã 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 經kinh 有hữu 此thử 文văn 。 判phán 屬thuộc 何hà 釋thích 。 五ngũ 百bách 身thân 因nhân 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 二nhị 記ký 。 三tam 引dẫn 證chứng 者giả 。 合hợp 世thế 人nhân 心tâm 所sở 見kiến 二nhị 諦đế 為vi 一nhất 世thế 諦đế 。 合hợp 出xuất 世thế 人nhân 所sở 見kiến 二nhị 諦đế 為vi 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 共cộng 為vi 一nhất 番phiên 二nhị 諦đế 也dã 。 結kết 文văn 。 可khả 見kiến 。