法Pháp 華Hoa 玄Huyền 義Nghĩa 釋Thích 籤
Quyển 12
唐Đường 湛Trạm 然Nhiên 述Thuật

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 義Nghĩa 釋Thích 籤# 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị

天thiên 台thai 沙Sa 門Môn 湛trạm 然nhiên 述thuật

三tam 判phán 麁thô 妙diệu 中trung 二nhị 。

先tiên 約ước 四tứ 教giáo 。 次thứ 約ước 五ngũ 味vị 。 先tiên 約ước 四tứ 教giáo 中trung 二nhị 。

即tức 三tam 麁thô 。 一nhất 妙diệu 。 前tiền 三tam 為vi 三tam 。 初sơ 三tam 藏tạng 中trung 為vi 四tứ 。

初sơ 明minh 三tam 相tương/tướng 。 次thứ 。

既ký 是thị

下hạ 明minh 教giáo 意ý 。 三tam 。

不bất 見kiến

下hạ 引dẫn 證chứng 。 四tứ 。

半bán 字tự

下hạ 判phán 決quyết 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

初sơ 總tổng 明minh 三tam 法pháp 。 次thứ 。

四tứ 念niệm

下hạ 明minh 三tam 法pháp 所sở 至chí 。 言ngôn 。

半bán 字tự

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 第đệ 五ngũ 云vân 。

譬thí 如như 長trưởng 者giả 。 唯duy 有hữu 一nhất 子tử 。 心tâm 常thường 憶ức 念niệm 。 憐lân 愛ái 無vô 已dĩ 。 將tương 詣nghệ 師sư 所sở 。 欲dục 令linh 受thọ 業nghiệp 。 懼cụ 不bất 速tốc 成thành 。 尋tầm 便tiện 將tương 還hoàn 。 以dĩ 愛ái 念niệm 故cố 。 晝trú 夜dạ 殷ân 勤cần 教giáo 其kỳ 半bán 字tự 。 而nhi 不bất 教giáo 誨hối 。 毘tỳ 伽già 羅la 論luận 。 力lực 未vị 堪kham 故cố 。

言ngôn 。

半bán 字tự

者giả 。 謂vị 九cửu 部bộ 經kinh 。

毘tỳ 伽già 羅la 論luận

者giả 。 謂vị 方Phương 等Đẳng 典điển 。 此thử 以dĩ 理lý 等đẳng 名danh 方Phương 等Đẳng 典điển 。 非phi 謂vị 生sanh 蘇tô 調điều 斥xích 方Phương 等Đẳng 。 次thứ 通thông 教giáo 中trung 二nhị 。

先tiên 明minh 三tam 法pháp 。 次thứ 判phán 。 初sơ 文văn 者giả 二nhị 。

先tiên 總tổng 明minh 。 次thứ 。

乾can/kiền/càn 慧tuệ

下hạ 明minh 所sở 至chí 。 次thứ 別biệt 教giáo 中trung 三tam 。

初sơ 明minh 三tam 法pháp 。 次thứ 。

緣duyên 修tu

下hạ 明minh 教giáo 意ý 。 三tam 。

若nhược 爾nhĩ

下hạ 判phán 。 初sơ 文văn 亦diệc 二nhị 。

初sơ 總tổng 明minh 三tam 法pháp 。 次thứ 。

十thập 信tín

下hạ 明minh 三tam 法pháp 所sở 至chí 。 次thứ 明minh 圓viên 教giáo 中trung 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 。

故cố 瓦ngõa 官quan

下hạ 以dĩ 現hiện 事sự 驗nghiệm 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

初sơ 正chánh 釋thích 三tam 法pháp 。 次thứ 明minh 所sở 至chí 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

初sơ 正chánh 釋thích 。 次thứ 。

秖kỳ 點điểm 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 廣quảng

下hạ 以dĩ 大đại 車xa 釋thích 成thành 。 初sơ 文văn 又hựu 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 。

秖kỳ 點điểm

下hạ 融dung 通thông 。 初sơ 文văn 約ước 實thật 相tướng 以dĩ 論luận 二nhị 者giả 。 正chánh 明minh 即tức 體thể 論luận 用dụng 故cố 也dã 。 更cánh 融dung 通thông 者giả 。 恐khủng 未vị 了liễu 者giả 二nhị 義nghĩa 猶do 別biệt 。 是thị 故cố 三tam 法pháp 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 融dung 。 此thử 中trung 四tứ 句cú 。 初sơ 句cú 空không 藏tạng 為vi 實thật 。 第đệ 四tứ 句cú 實thật 為vi 空không 藏tạng 。 中trung 間gian 二nhị 句cú 但đãn 云vân 空không 為vi 藏tạng 。 藏tạng 為vi 空không 。 此thử 語ngữ 猶do 略lược 。 貴quý 在tại 得đắc 意ý 。 若nhược 具cụ 足túc 存tồn 中trung 間gian 兩lưỡng 句cú 。 應ưng 云vân 空không 為vi 藏tạng 實thật 。 藏tạng 實thật 為vi 空không 。 藏tạng 為vi 空không 實thật 。 空không 實thật 為vi 藏tạng 。 則tắc 成thành 三tam 對đối 六lục 句cú 也dã 。 次thứ 以dĩ 車xa 體thể 用dụng 釋thích 成thành 。 中trung 二nhị 。

初sơ 明minh 體thể 中trung 融dung 即tức 。 次thứ 。

又hựu 點điểm

下hạ 明minh 與dữ 具cụ 度độ 融dung 即tức 車xa 體thể 即tức 是thị 理lý 性tánh 即tức 也dã 。 具cụ 度độ 即tức 是thị 對đối 修tu 明minh 即tức 。 初sơ 文văn 三tam 對đối 。 初sơ 。

秖kỳ 點điểm

下hạ 明minh 體thể 有hữu 用dụng 。 故cố 高cao 廣quảng 。 次thứ 二nhị 對đối 明minh 體thể 用dụng 相tương/tướng 即tức 。 初sơ 對đối 者giả 明minh 用dụng 即tức 是thị 體thể 。 故cố 非phi 高cao 非phi 廣quảng 。 次thứ 對đối 者giả 明minh 體thể 即tức 用dụng 。 故cố 是thị 高cao 是thị 廣quảng 。 然nhiên 第đệ 三tam 對đối 不bất 殊thù 初sơ 對đối 。 為vi 對đối 第đệ 二nhị 以dĩ 明minh 第đệ 三tam 。 故cố 初sơ 對đối 中trung 云vân 秖kỳ 點điểm 者giả 。 體thể 即tức 藏tạng 空không 。 明minh 體thể 高cao 廣quảng 。 細tế 尋tầm 此thử 意ý 。 同đồng 異dị 可khả 見kiến 。 言ngôn 。

如Như 來Lai 藏tạng

者giả 。 具cụ 如như 《# 占chiêm 察sát 》# 下hạ 卷quyển 末mạt 文văn 。 次thứ 。

攝nhiếp 具cụ 度độ

者giả 。 即tức 大đại 車xa 之chi 具cụ 度độ 。 故cố 不bất 異dị 也dã 。 則tắc 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 中trung 正chánh 助trợ 合hợp 行hành 。 其kỳ 意ý 可khả 見kiến 。 於ư 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 結kết 不bất 異dị 。 次thứ 明minh 三tam 法pháp 所sở 至chí 。 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 釋thích 中trung 三tam 法pháp 展triển 轉chuyển 至chí 於ư 妙diệu 覺giác 。 餘dư 教giáo 不bất 然nhiên 。 是thị 故cố 妙diệu 也dã 。 以dĩ 我ngã 之chi 因nhân 為vì 汝nhữ 之chi 果quả 。 故cố 三tam 並tịnh 非phi 妙diệu 。 次thứ 事sự 驗nghiệm 中trung 。 凡phàm 是thị 大đại 師sư 妙diệu 會hội 諸chư 處xứ 。 指chỉ 斥xích 他tha 師sư 。 護hộ 時thời 人nhân 情tình 。 故cố 云vân 。

有hữu 人nhân

耳nhĩ 。 五ngũ 味vị 。 可khả 知tri 。

四tứ 明minh 開khai 。 中trung 三tam 。

初sơ 總tổng 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 三tam 從tùng 。

人nhân 天thiên

下hạ 結kết 。 釋thích 中trung 意ý 者giả 。 以dĩ 初sơ 句cú 開khai 人nhân 天thiên 。 次thứ 句cú 開khai 別biệt 教giáo 。 第đệ 三tam 句cú 開khai 藏tạng 通thông 。 一nhất 一nhất 文văn 中trung 三tam 。

皆giai 先tiên 引dẫn 經kinh 立lập 相tương/tướng 。 次thứ 明minh 過quá 失thất 。 三tam 正chánh 為vi 開khai 。 初sơ 引dẫn 經kinh 明minh 理lý 妙diệu 。 彼bỉ 執chấp 者giả 不bất 知tri 。 故cố 皆giai 斥xích 有hữu 過quá 。 至chí 法pháp 華hoa 並tịnh 開khai 無vô 不bất 歸quy 妙diệu 。 從tùng 。

此thử 是thị

下hạ 明minh 過quá 中trung 云vân

而nhi 其kỳ 家gia 大đại 小tiểu 都đô 無vô 知tri 者giả

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 第đệ 八bát 〈# 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 〉# 貧bần 女nữ 譬thí 中trung 引dẫn 金kim 藏tạng 喻dụ 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 一nhất 記ký 已dĩ 具cụ 引dẫn 文văn 。 今kim 更cánh 略lược 消tiêu 喻dụ 義nghĩa 。

其kỳ 家gia

者giả 五ngũ 陰ấm 也dã 。 陰ấm 有hữu 佛Phật 性tánh 而nhi 大đại 小tiểu 不bất 知tri 。 古cổ 人nhân 多đa 釋thích 。 有hữu 云vân 四Tứ 果Quả 為vi 大đại 。 凡phàm 夫phu 為vi 小tiểu 。 論luận 人nhân 云vân 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 。 聲Thanh 聞Văn 為vi 小tiểu 。 章chương 安an 云vân 人nhân 天thiên 為vi 小tiểu 。 析tích 空không 二Nhị 乘Thừa 為vi 大đại 。 析tích 空không 二Nhị 乘Thừa 為vi 小tiểu 。 體thể 空không 二Nhị 乘Thừa 為vi 大đại 。 但đãn 空không 二Nhị 乘Thừa 為vi 小tiểu 。 但đãn 空không 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 。 但đãn 空không 菩Bồ 薩Tát 為vi 小tiểu 。 出xuất 假giả 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 。 如như 是thị 大đại 小tiểu 。 皆giai 悉tất 不bất 知tri 。 別biệt 教giáo 雖tuy 知tri 帶đái 教giáo 道đạo 故cố 。 故cố 教giáo 屬thuộc 權quyền 。 第đệ 二nhị 句cú 開khai 中trung 又hựu 如như 三tam 譬thí 以dĩ 顯hiển 開khai 相tương/tướng 。 言ngôn 。

定định 不bất 定định

者giả 。 定định 是thị 緣duyên 修tu 。 計kế 定định 能năng 顯hiển 理lý 。 不bất 定định 謂vị 真chân 修tu 。 能năng 破phá 定định 計kế 。 以dĩ 真chân 修tu 望vọng 於ư 緣duyên 修tu 。 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 譬thí 中trung 云vân 。

如như 輪Luân 王Vương 能năng 破phá 安an

者giả 。 輪luân 寶bảo 威uy 伏phục 如như 破phá 。 十Thập 善Thiện 化hóa 世thế 如như 安an 。 今kim 亦diệc 如như 是thị 。 遍biến 一nhất 切thiết 法pháp 為vi 破phá 。 亦diệc 無vô 能năng 破phá 名danh 安an 。

又hựu 除trừ 暗ám 如như 破phá 。 生sanh 物vật 如như 安an 。 除trừ 瘼# 養dưỡng 珠châu 。 準chuẩn 此thử 可khả 見kiến 。 第đệ 三tam 句cú 次thứ 失thất 中trung 言ngôn 。

三tam 五ngũ 等đẳng 乘thừa

者giả 。 第đệ 二nhị 句cú 既ký 已dĩ 開khai 別biệt 。 故cố 知tri 此thử 中trung 但đãn 開khai 藏tạng 通thông 。 則tắc 三tam 五ngũ 等đẳng 但đãn 約ước 兩lưỡng 教giáo 。 次thứ 結kết 文văn 。 可khả 知tri 。 故cố 知tri 方phương 便tiện 諸chư 乘thừa 皆giai 悉tất 不bất 知tri 。 無vô 始thỉ 藏tạng 理lý 一nhất 心tâm 三tam 法pháp 。 故cố 各các 於ư 一nhất 法pháp 少thiểu 分phần 起khởi 計kế 並tịnh 謂vị 究cứu 竟cánh 。 今kim 如Như 來Lai 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 種chủng 種chủng 調điều 熟thục 。 還hoàn 示thị 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 覺giác 藏tạng 。 使sử 大đại 小tiểu 咸hàm 知tri 。 昔tích 覆phú 今kim 顯hiển 。 名danh 之chi 為vi 開khai 。 今kim 文văn 大đại 小tiểu 之chi 言ngôn 雖tuy 復phục 寄ký 在tại 初sơ 句cú 文văn 中trung 。 如như 章chương 安an 釋thích 意ý 通thông 後hậu 句cú 。 即tức 其kỳ 意ý 也dã 。

五ngũ 始thỉ 終chung 者giả 。 為vi 二nhị 。

初sơ 總tổng 標tiêu 來lai 意ý 。 次thứ 。

何hà 者giả

下hạ 正chánh 釋thích 。 釋thích 中trung 為vi 二nhị 。

初sơ 汎# 約ước 一nhất 界giới 。 次thứ 。

今kim 但đãn

下hạ 局cục 一nhất 念niệm 十thập 界giới 。 即tức 是thị 一nhất 念niệm 十thập 如như 三tam 道đạo 。 於ư 中trung 為vi 四tứ 。

初sơ 以dĩ 三tam 道đạo 性tánh 相tướng 體thể 等đẳng 為vi 理lý 性tánh 三tam 軌quỹ 。 於ư 中trung 又hựu 三tam 。

標tiêu 。 釋thích 。 結kết 。 釋thích 中trung 三tam 道đạo 各các 有hữu 法pháp 。 譬thí 等đẳng 。 具cụ 如như 初sơ 文văn 釋thích 眾chúng 生sanh 法pháp 中trung 。 但đãn 今kim 文văn 中trung 初sơ 明minh 三tam 道đạo 。 即tức 十thập 如như 中trung 相tương/tướng 性tánh 體thể 三tam 。 為vi 欲dục 別biệt 釋thích 三tam 道đạo 相tướng 狀trạng 。 故cố 一nhất 一nhất 道đạo 各các 云vân 。

性tánh 相tướng

無vô 。

體thể

字tự 者giả 但đãn 是thị 文văn 略lược 。 尋tầm 之chi 可khả 見kiến 。 次thứ 。

夫phu 有hữu 心tâm

下hạ 結kết 。 中trung 有hữu 二nhị 。

初sơ 正chánh 結kết 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 證chứng 云vân 。

儔trù

者giả 。 類loại 也dã 。 謂vị 業nghiệp 苦khổ 也dã 。 次thứ 以dĩ 力lực 作tác 因nhân 緣duyên 為vi 修tu 得đắc 三tam 軌quỹ 。 三tam 如như 是thị 果quả 報báo 。 為vi 究cứu 竟cánh 三tam 軌quỹ 。 四tứ 明minh 本bổn 末mạt 究cứu 竟cánh 。 又hựu 二nhị 。

初sơ 言ngôn

等đẳng

者giả 。 等đẳng 前tiền 三tam 種chủng 。 性tánh 即tức 是thị 理lý 。 修tu 得đắc 如như 文văn 。 彰chương 顯hiển 秖kỳ 是thị 究cứu 竟cánh 。 今kim 不bất 云vân 究cứu 竟cánh 者giả 。 義nghĩa 通thông 初sơ 住trụ 。 次thứ 。

亦diệc 是thị

下hạ 三tam 諦đế 等đẳng 。 可khả 見kiến 。 前tiền 文văn 明minh 位vị 之chi 始thỉ 終chung 。 則tắc 約ước 凡phàm 位vị 一nhất 始thỉ 終chung 。 聖thánh 位vị 一nhất 始thỉ 終chung 。 今kim 明minh 三tam 法pháp 始thỉ 終chung 。 故cố 須tu 始thỉ 凡phàm 夫phu 一nhất 念niệm 。 終chung 在tại 彰chương 顯hiển 聖thánh 位vị 。 所sở 以dĩ 立lập 此thử 門môn 者giả 。 前tiền 雖tuy 開khai 顯hiển 猶do 恐khủng 不bất 了liễu 者giả 。 謂vị 以dĩ 開khai 發phát 為vi 三tam 法pháp 始thỉ 。 故cố 須tu 重trọng/trùng 明minh 。 秖kỳ 緣duyên 始thỉ 在tại 於ư 凡phàm 。 故cố 凡phàm 位vị 可khả 開khai 。 凡phàm 無vô 三tam 法pháp 。 何hà 所sở 論luận 開khai 。 故cố 不bất 動động 凡phàm 夫phu 三tam 法pháp 。 而nhi 成thành 聖thánh 人nhân 究cứu 竟cánh 三tam 法pháp 。 為vi 是thị 義nghĩa 故cố 。 復phục 立lập 此thử 門môn 。 勸khuyến 勿vật 自tự 鄙bỉ 。

六lục 明minh 類loại 通thông 。 中trung 二nhị 。

標tiêu 。 釋thích 。 釋thích 中trung 五ngũ 。

初sơ 明minh 來lai 意ý 。 次thứ 列liệt 。 三tam 。

諸chư 三tam 法pháp

下hạ 明minh 十thập 條điều 意ý 。 四tứ 生sanh 起khởi 十thập 條điều 。 五ngũ 正chánh 釋thích 十thập 條điều 。 初sơ 文văn 二nhị 。

初sơ 正chánh 明minh 。 次thứ 。

何hà 者giả

下hạ 釋thích 。 以dĩ 一nhất 三tam 法pháp 。 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 故cố 名danh 為vi 竪thụ 。 以dĩ 一nhất 三tam 法pháp 通thông 會hội 諸chư 三tam 。 故cố 名danh 為vi 橫hoạnh/hoành 。 餘dư 三tam 望vọng 三tam 互hỗ 得đắc 為vi 橫hoạnh/hoành 。 若nhược 言ngôn 赴phó 緣duyên 名danh 異dị 則tắc 一nhất 。 一nhất 三tam 皆giai 可khả 自tự 為vi 橫hoạnh/hoành 竪thụ 。 三tam 釋thích 十thập 條điều 意ý 如như 文văn 。 四tứ 。

三tam 道đạo

下hạ 復phục 生sanh 起khởi 十thập 條điều 。 若nhược 望vọng 名danh 異dị 意ý 同đồng 。 雖tuy 一nhất 一nhất 至chí 極cực 。 此thử 據cứ 圓viên 理lý 理lý 體thể 不bất 殊thù 。 若nhược 據cứ 現hiện 名danh 。 不bất 無vô 差sai 別biệt 。 故cố 以dĩ 十thập 條điều 。 共cộng 為vi 始thỉ 終chung 。 始thỉ 自tự 所sở 化hóa 極cực 迷mê 。 終chung 至chí 能năng 化hóa 入nhập 滅diệt 。 復phục 一nhất 一nhất 條điều 中trung 皆giai 約ước 六lục 即tức 故cố 。 若nhược 離ly 若nhược 合hợp 橫hoạnh/hoành 竪thụ 該cai 深thâm 。 五ngũ 正chánh 釋thích 中trung 自tự 為vi 十thập 條điều 。 初sơ 三tam 道đạo 中trung 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 結kết 位vị 。 釋thích 中trung 先tiên 總tổng 對đối 。 次thứ 別biệt 釋thích 。 釋thích 中trung 自tự 三tam 。 一nhất 一nhất 文văn 中trung 皆giai 先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 證chứng 等đẳng 。 下hạ 去khứ 九cửu 三tam 文văn 句cú 大đại 同đồng 。 雖tuy 有hữu 小tiểu 異dị 。 大đại 意ý 可khả 見kiến 。 言ngôn 。

妙diệu 句cú

者giả 。

諸chư 法pháp 從tùng 本bổn

下hạ 明minh 理lý 妙diệu 。

於ư 諸chư 過quá 去khứ

下hạ 聞văn 名danh 妙diệu 。 對đối 三tam 識thức 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 總tổng 對đối 。 次thứ 釋thích 。 初sơ 文văn 者giả 。 三tam 識thức 同đồng 在tại 理lý 心tâm 。 教giáo 門môn 權quyền 說thuyết 且thả 立lập 遠viễn 近cận 。 言ngôn 庵am 摩ma 羅la 是thị 第đệ 九cửu 。 本bổn 理lý 無vô 染nhiễm 以dĩ 對đối 真chân 性tánh 。 阿a 黎lê 耶da 是thị 第đệ 八bát 無vô 沒một 無vô 明minh 。 無vô 明minh 之chi 性tánh 即tức 是thị 智trí 性tánh 。 故cố 對đối 般Bát 若Nhã 。 末mạt 那na 識thức 即tức 是thị 第đệ 七thất 。 執chấp 持trì 藏tạng 識thức 所sở 持trì 諸chư 法pháp 。 即tức 此thử 執chấp 持trì 名danh 為vi 資tư 成thành 。 以dĩ 助trợ 藏tạng 識thức 持trì 諸chư 法pháp 故cố 。 第đệ 六lục 但đãn 能năng 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 故cố 與dữ 第đệ 七thất 同đồng 為vi 資tư 成thành 。 是thị 故cố 今kim 文văn 不bất 論luận 第đệ 六lục 。 若nhược 準chuẩn 《# 唯duy 識thức 論luận 》# 轉chuyển 於ư 八bát 識thức 以dĩ 成thành 四Tứ 智Trí 。 又hựu 束thúc 四Tứ 智Trí 以dĩ 成thành 三Tam 身Thân 者giả 。 則tắc 轉chuyển 第đệ 八bát 。 為vi 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 轉chuyển 第đệ 七thất 為vi 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 轉chuyển 第đệ 六lục 為vi 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 轉chuyển 五ngũ 識thức 為vi 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 成thành 法Pháp 身thân 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 成thành 報báo 身thân 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 成thành 化hóa 身thân 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 遍biến 於ư 三Tam 身Thân 。 此thử 中trung 不bất 取thủ 第đệ 九cửu 。 乃nãi 是thị 教giáo 道đạo 一nhất 途đồ 屬thuộc 對đối 不bất 與dữ 今kim 同đồng 。 何hà 者giả 。 彼bỉ 居cư 位vị 果quả 。 三Tam 身Thân 仍nhưng 別biệt 。 此thử 在tại 因nhân 位vị 。 三Tam 身Thân 互hỗ 融dung 。 即tức 此thử 三Tam 身Thân 秖kỳ 是thị 三tam 德đức 。 三tam 德đức 據cứ 內nội 。 三Tam 身Thân 約ước 外ngoại 。 今kim 從tùng 初sơ 心tâm 常thường 觀quán 三tam 德đức 。 故cố 與dữ 彼bỉ 義nghĩa 不bất 可khả 雷lôi 同đồng 。 從tùng 。

若nhược 地địa 人nhân

下hạ 正chánh 釋thích 。 為vi 三tam 。

初sơ 明minh 互hỗ 執chấp 成thành 諍tranh 。 次thứ 從tùng 。

今kim 例lệ

下hạ 引dẫn 例lệ 和hòa 諍tranh 中trung 二nhị 。

先tiên 引dẫn 近cận 事sự 。 次thứ 正chánh 例lệ 。 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 論luận 證chứng 。 初sơ 文văn 中trung 云vân 言ngôn 。

轉chuyển 依y

者giả 。 轉chuyển 於ư 染nhiễm 依y 而nhi 依y 於ư 淨tịnh 。 是thị 故cố 在tại 染nhiễm 則tắc 種chủng 子tử 依y 於ư 黎lê 耶da 。 在tại 淨tịnh 則tắc 轉chuyển 於ư 能năng 依y 以dĩ 成thành 第đệ 九cửu 。 當đương 知tri 黎lê 耶da 不bất 離ly 染nhiễm 淨tịnh 。 三tam 正chánh 釋thích 中trung 引dẫn 今kim 經kinh 醉túy 人nhân 譬thí 者giả 。 醉túy 如như 無vô 明minh 。 故cố 譬thí 黎lê 耶da 。 從tùng 。

世thế 間gian 狂cuồng 惑hoặc

去khứ 遍biến 涉thiệp 六lục 塵trần 。 故cố 云vân 。

遊du 行hành

即tức 是thị 六lục 。 七thất 故cố 譬thí 末mạt 耶da 。 珠châu 是thị 真chân 性tánh 。 故cố 譬thí 第đệ 九cửu 。 三tam 佛Phật 性tánh 中trung 。 指chỉ 常thường 不bất 輕khinh 中trung 為vi 正chánh 因nhân 。 此thử 之chi 正chánh 因nhân 亦diệc 可khả 為vi 性tánh 德đức 三tam 因nhân 。 今kim 望vọng 緣duyên 了liễu 種chủng 子tử 。 故cố 但đãn 云vân 。

正chánh

若nhược 十thập 二nhị 十thập 乃nãi 至chí 三tam 十thập 譬thí 三tam 佛Phật 性tánh

者giả 。 此thử 三tam 十thập 子tử 通thông 宅trạch 內nội 外ngoại 。 疏sớ/sơ 文văn 且thả 據cứ 能năng 出xuất 宅trạch 邊biên 。 以dĩ 譬thí 三tam 乘thừa 各các 有hữu 十thập 智trí 。 故cố 云vân 。

三tam 十thập

今kim 以dĩ 諸chư 子tử 各các 具cụ 三tam 性tánh 。 故cố 以dĩ 譬thí 之chi 。 三tam 般Bát 若Nhã 中trung 釋thích 中trung 先tiên 總tổng 對đối 及cập 指chỉ 前tiền 三tam 正chánh 釋thích 。 餘dư 如như 文văn 。 三tam 菩Bồ 提Đề 釋thích 中trung 先tiên 對đối 師sư 位vị 釋thích 。 次thứ 對đối 弟đệ 子tử 位vị 釋thích 。 次thứ 三tam 大Đại 乘Thừa 中trung 釋thích 中trung 三tam 。

先tiên 約ước 師sư 位vị 自tự 行hành 。 次thứ 。

舍xá 利lợi

下hạ 約ước 弟đệ 子tử 位vị 自tự 行hành 。 三tam 。

於ư 一nhất

下hạ 約ước 師sư 位vị 化hóa 他tha 。 初sơ 師sư 位vị 中trung 二nhị 。

先tiên 引dẫn 經kinh 。 次thứ 釋thích 。

得đắc

謂vị 證chứng 得đắc 。

隨tùy

謂vị 因nhân 果quả 。

理lý

謂vị 理lý 性tánh 。 言ngôn 。

又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 以dĩ 本bổn 願nguyện 故cố

至chí

得đắc 乘thừa 隨tùy 乘thừa

者giả 。 說thuyết 法Pháp 屬thuộc 智trí 。 故cố 是thị 隨tùy 乘thừa 。 由do 是thị 證chứng 得đắc 。 故cố 是thị 得đắc 乘thừa 。 故cố 願nguyện 說thuyết 三tam 兼kiêm 於ư 二nhị 義nghĩa 。 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 為vi 理lý 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 為vi 隨tùy 。 意ý 亦diệc 同đồng 前tiền 。

歷lịch 七thất 位vị

者giả 。 五ngũ 十thập 為vi 五ngũ 。 等đẳng 妙diệu 為vi 七thất 。 不bất 論luận 名danh 字tự 但đãn 以dĩ 五ngũ 品phẩm 為vi 假giả 名danh 者giả 。 名danh 字tự 非phi 位vị 。 乃nãi 至chí 但đãn 論luận 信tín 等đẳng 七thất 位vị 。 非phi 是thị 正chánh 位vị 故cố 也dã 。 次thứ 三Tam 身Thân 釋thích 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 列liệt 釋thích 七thất 文văn 。 次thứ 。

三tam 軌quỹ

下hạ 引dẫn 文văn 總tổng 釋thích 前tiền 七thất 。 初sơ 文văn 二nhị 。

前tiền 二nhị 他tha 經kinh 。 後hậu 五ngũ 此thử 經Kinh 。 此thử 並tịnh 數số 句cú 之chi 內nội 三Tam 身Thân 具cụ 足túc 。

應ưng 身thân 即tức 水thủy 月nguyệt

者giả 。 諸chư 水thủy 非phi 一nhất 故cố 。

報báo 身thân 為vi 天thiên 月nguyệt

者giả 。 自tự 受thọ 用dụng 報báo 非phi 多đa 故cố 也dã 。 次thứ 總tổng 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 略lược 結kết 。 次thứ 正chánh 對đối 。 對đối 中trung 云vân 。

從tùng 方Phương 等Đẳng 生sanh

者giả 。 翻phiên 名danh 解giải 義nghĩa 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 二nhị 文văn 。 次thứ 釋thích 三tam 涅Niết 槃Bàn 中trung 。 先tiên 破phá 古cổ 。 次thứ 釋thích 。 破phá 古cổ 中trung 三tam 。

先tiên 述thuật 古cổ 。 次thứ 。

今kim 以dĩ

下hạ 出xuất 正chánh 解giải 。 三tam 。

若nhược 將tương

下hạ 破phá 。 次thứ 正chánh 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 略lược 對đối 。 次thứ 正chánh 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。

先tiên 今kim 經kinh 。 次thứ 《# 大đại 經kinh 》# 。 初sơ 今kim 經kinh 中trung 性tánh 淨tịnh 一nhất 釋thích 圓viên 及cập 方phương 便tiện 兩lưỡng 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 性tánh 通thông 本bổn 迹tích 故cố 也dã 。 圓viên 及cập 方phương 便tiện 中trung 先tiên 明minh 本bổn 迹tích 兩lưỡng 圓viên 。 次thứ 。

數sác 數sác

下hạ 明minh 兩lưỡng 方phương 便tiện 。 準chuẩn 例lệ 亦diệc 應ưng 云vân 歷lịch 七thất 位vị 。 但đãn 是thị 文văn 略lược 。 次thứ 三Tam 寶Bảo 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 引dẫn 他tha 二nhị 經kinh 。 次thứ 今kim 經kinh 二nhị 文văn 各các 三Tam 寶Bảo 義nghĩa 足túc 。 《# 思tư 益ích 》# 中trung 云vân 。

知tri 離ly 名danh 法pháp

者giả 。 法pháp 體thể 離ly 染nhiễm 故cố 。

知tri 無vô 名danh 僧Tăng

者giả 。 僧Tăng 體thể 無vô 諍tranh 故cố 。 次thứ 明minh 三tam 德đức 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 總tổng 對đối 。 雖tuy 但đãn 別biệt 對đối 已dĩ 當đương 總tổng 對đối 。 次thứ 別biệt 對đối 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 會hội 。 次thứ 破phá 古cổ 中trung 二nhị 。

先tiên 總tổng 斥xích 。 次thứ 。

唯duy 知tri

下hạ 別biệt 破phá 。 以dĩ 彼bỉ 經kinh 一Nhất 乘Thừa 與dữ 此thử 經Kinh 佛Phật 性tánh 對đối 破phá 古cổ 人nhân 。 初sơ 言ngôn 。

二Nhị 經Kinh 義Nghĩa 合Hợp

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 及cập 此thử 經Kinh 。 《# 大đại 經kinh 》# 調điều 伏phục 眾chúng 生sanh 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 此thử 經Kinh 數sác 數sác 現hiện 生sanh 。 為vì 調điều 眾chúng 生sanh 。 是thị 故cố 義nghĩa 同đồng 。 餘dư 二nhị 德đức 可khả 見kiến 。

碌# 碌#

者giả 多đa 石thạch 貌mạo 也dã 。 亦diệc 凡phàm 石thạch 也dã 。 次thứ 別biệt 破phá 中trung 三tam 。

先tiên 破phá 佛Phật 性tánh 。 次thứ 。

又hựu 涅Niết 槃Bàn

下hạ 破phá 總tổng 名danh 。 三tam 。

但đãn 涅Niết 槃Bàn

下hạ 明minh 經kinh 宗tông 別biệt 。

八bát 千thiên 聲Thanh 聞Văn

至chí

記ký 莂biệt

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 第đệ 九cửu 云vân 。

是thị 經Kinh 出xuất 世thế 。 如như 彼bỉ 果quả 實thật 。 多đa 所sở 饒nhiêu 益ích 。 安an 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 見kiến 如Như 來Lai 性tánh 。 如như 八bát 千thiên 聲Thanh 聞Văn 於ư 法pháp 華hoa 中trung 。 得đắc 授thọ 記ký 莂biệt 。 成thành 大đại 果quả 實thật 。 如như 秋thu 收thu 冬đông 藏tạng 。 更cánh 無vô 所sở 作tác 。 一nhất 闡xiển 提đề 輩bối 於ư 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 無vô 所sở 營doanh 作tác 。

疏sớ/sơ 中trung 古cổ 有hữu 三tam 解giải 。 一nhất 云vân 經kinh 誤ngộ 。 應ưng 云vân 八bát 千thiên 。 即tức 〈# 持trì 品phẩm 〉# 中trung 八bát 千thiên 聲Thanh 聞Văn 得đắc 記ký 者giả 是thị 。 二nhị 云vân 外ngoại 國quốc 。 有hữu 八bát 千thiên 人nhân 。 三tam 云vân 若nhược 定định 應ưng 云vân 八bát 十thập 年niên 。 章chương 安an 云vân 後hậu 二nhị 解giải 不bất 可khả 。 次thứ 破phá 總tổng 名danh 中trung 云vân 。

安an 置trí 諸chư 子tử 祕bí 密mật 藏tạng 中trung

如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 二nhị 記ký 。 此thử 三tam 涅Niết 槃Bàn 中trung 所sở 以dĩ 對đối 古cổ 師sư 苦khổ 破phá 者giả 。 以dĩ 人nhân 多đa 執chấp 招chiêu 過quá 非phi 輕khinh 。 故cố 苦khổ 破phá 之chi 令linh 歸quy 正chánh 轍triệt 。 如như 前tiền 釋thích 眾chúng 生sanh 法pháp 及cập 止Chỉ 觀Quán 十thập 如như 。 亦diệc 皆giai 破phá 者giả 。 意ý 在tại 此thử 也dã 。 如như 諸chư 文văn 中trung 每mỗi 至chí 別biệt 教giáo 破phá 地địa 攝nhiếp 師sư 者giả 。 執chấp 教giáo 道đạo 故cố 意ý 亦diệc 如như 之chi 。 此thử 十thập 三tam 法pháp 同đồng 是thị 今kim 經kinh 三tam 軌quỹ 之chi 器khí 類loại 故cố 。 此thử 之chi 十thập 條điều 散tán 在tại 他tha 部bộ 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 。 今kim 經kinh 始thỉ 終chung 。 無vô 不bất 具cụ 足túc 。 故cố 一nhất 一nhất 三tam 中trung 皆giai 引dẫn 經kinh 文văn 為vi 釋thích 。 況huống 此thử 十thập 條điều 不bất 出xuất 因nhân 果quả 。 今kim 文văn 秖kỳ 是thị 一Nhất 乘Thừa 因nhân 果quả 故cố 耳nhĩ 。 又hựu 十thập 條điều 中trung 所sở 以dĩ 菩Bồ 提Đề 三Tam 身Thân 及cập 三tam 涅Niết 槃Bàn 具cụ 引dẫn 本bổn 迹tích 。 餘dư 文văn 唯duy 迹tích 者giả 。 一nhất 以dĩ 本bổn 中trung 文văn 狹hiệp 。 二nhị 以dĩ 本bổn 果quả 已dĩ 成thành 。 故cố 取thủ 菩Bồ 提Đề 三Tam 身Thân 涅Niết 槃Bàn 證chứng 義nghĩa 便tiện 故cố 。 道đạo 識thức 性tánh 三tam 全toàn 在tại 凡phàm 夫phu 。 般Bát 若Nhã 通thông 因nhân 本bổn 因nhân 文văn 總tổng 。 但đãn 云vân 我ngã 本bổn 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 乘thừa 通thông 事sự 理lý 及cập 以dĩ 因nhân 果quả 故cố 。

三Tam 寶Bảo

者giả 。 本bổn 地địa 既ký 有hữu 佛Phật 寶bảo 。 必tất 有hữu 餘dư 二nhị 。 三tam 德đức 可khả 知tri 。 文văn 雖tuy 存tồn 沒một 。 義nghĩa 必tất 兼kiêm 具cụ 。 次thứ 四tứ 悉tất 料liệu 簡giản 中trung 。 先tiên 問vấn 。 次thứ 答đáp 。 答đáp 中trung 二nhị 。

初sơ 述thuật 意ý 。 次thứ 正chánh 釋thích 。 初sơ 文văn 又hựu 四tứ 。

初sơ 總tổng 明minh 用dụng 四tứ 悉tất 。 次thứ 。

隨tùy 俗tục

下hạ 別biệt 明minh 用dụng 相tương/tướng 。 三tam 。

朝triêu 三tam

下hạ 明minh 用dụng 四tứ 悉tất 意ý 。 四tứ 。

善thiện 巧xảo

下hạ 結kết 歎thán 。 初sơ 二nhị 如như 文văn 。 三Tam 明Minh 意ý 中trung 。 言ngôn 。

苦khổ 塗đồ 水thủy 洗tẩy

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 第đệ 八bát 云vân 。

譬thí 如như 女nữ 人nhân 。 生sanh 育dục 一nhất 子tử 。 嬰anh 孩hài 得đắc 病bệnh 。 是thị 女nữ 愁sầu 惱não 求cầu 覓mịch 良lương 醫y 。 良lương 醫y 既ký 至chí 。 合hợp 三tam 種chủng 藥dược 蘇tô 乳nhũ 石thạch 蜜mật 。 與dữ 之chi 令linh 服phục 。 因nhân 告cáo 女nữ 人nhân 。

兒nhi 服phục 藥dược 已dĩ 。 且thả 莫mạc 與dữ 乳nhũ 。 須tu 藥dược 消tiêu 已dĩ 。 方phương 乃nãi 與dữ 之chi 。 是thị 時thời 女nữ 人nhân 。 即tức 以dĩ 苦khổ 味vị 用dụng 塗đồ 其kỳ 乳nhũ 。 語ngứ 其kỳ 兒nhi 言ngôn 。

我ngã 乳nhũ 毒độc 塗đồ 不bất 可khả 復phục 觸xúc 。 其kỳ 兒nhi 渴khát 乏phạp 欲dục 得đắc 母mẫu 乳nhũ 。 聞văn 乳nhũ 毒độc 氣khí 。 便tiện 捨xả 遠viễn 去khứ 。 其kỳ 藥dược 消tiêu 已dĩ 。 母mẫu 乃nãi 洗tẩy 乳nhũ 喚hoán 子tử 與dữ 之chi 。 是thị 時thời 小tiểu 兒nhi 。 雖tuy 復phục 渴khát 乏phạp 。 先tiên 聞văn 毒độc 氣khí 。 是thị 故cố 不bất 來lai 。 母mẫu 復phục 告cáo 言ngôn 。

為vì 汝nhữ 服phục 藥dược 故cố 以dĩ 毒độc 塗đồ 。 汝nhữ 藥dược 既ký 消tiêu 我ngã 已dĩ 洗tẩy 竟cánh 。 汝nhữ 便tiện 可khả 來lai 。 飲ẩm 乳nhũ 無vô 苦khổ 。 其kỳ 兒nhi 聞văn 已dĩ 漸tiệm 漸tiệm 還hoàn 飲ẩm 。

經kinh 合hợp 譬thí 意ý 。 譬thí 無vô 我ngã 等đẳng 猶do 如như 毒độc 塗đồ 。 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 如như 喚hoán 子tử 飲ẩm 。 或hoặc 時thời 說thuyết 我ngã 或hoặc 說thuyết 無vô 我ngã 。 皆giai 為vi 適thích 機cơ 如như 彼bỉ 塗đồ 洗tẩy 。 次thứ 正chánh 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 舉cử 章chương 門môn 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 又hựu 二nhị 。

初sơ 以dĩ 四tứ 悉tất 釋thích 此thử 十thập 條điều 。 次thứ 明minh 妙diệu 不bất 妙diệu 。 初sơ 文văn 二nhị 。

謂vị 初sơ 。 後hậu 。 後hậu 文văn 中trung 言ngôn 。

上thượng 下hạ 而nhi 無vô 縱túng/tung

等đẳng 者giả 。 上thượng 下hạ 是thị 縱túng/tung 義nghĩa 。 雖tuy 一nhất 點điểm 在tại 上thượng 。 不bất 同đồng 點điểm 水thủy 之chi 縱túng/tung 。 三tam 德đức 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 法Pháp 身thân 本bổn 有hữu 。 不bất 同đồng 別biệt 教giáo 為vi 惑hoặc 所sở 覆phú 。 表biểu 裏lý 是thị 橫hoạnh/hoành 義nghĩa 。 雖tuy 二nhị 點điểm 居cư 下hạ 。 不bất 同đồng 烈liệt 火hỏa 之chi 橫hoạnh/hoành 。 三tam 德đức 亦diệc 爾nhĩ 。 雖tuy 二nhị 德đức 脩tu 成thành 。 不bất 同đồng 別biệt 人nhân 理lý 體thể 具cụ 足túc 而nhi 不bất 相tương 收thu 。 次thứ 文văn 者giả 為vi 二nhị 。

初sơ 料liệu 簡giản 。 次thứ 結kết 位vị 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

初sơ 判phán 。 次thứ 開khai 。 初sơ 文văn 三tam 。

初sơ 略lược 立lập 二nhị 諦đế 以dĩ 判phán 四tứ 悉tất 。 則tắc 真chân 妙diệu 俗tục 麁thô 。 次thứ 約ước 化hóa 城thành 寶bảo 渚chử 以dĩ 判phán 。 三tam 約ước 五ngũ 時thời 教giáo 判phán 。 初sơ 文văn 又hựu 二nhị 。

初sơ 判phán 。 次thứ 料liệu 簡giản 。 初sơ 判phán 中trung 以dĩ 三tam 悉tất 與dữ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 相tướng 對đối 者giả 。 順thuận 《# 大đại 論luận 》# 文văn 。 仍nhưng 成thành 別biệt 義nghĩa 。 故cố 《# 大đại 論luận 》# 云vân 。

諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 三tam 悉tất 檀đàn 。 今kim 欲dục 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 說thuyết 是thị 《# 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 經kinh 》# 。

通thông 論luận 皆giai 四tứ 。 具cụ 如như 諸chư 文văn 。 次thứ 。

若nhược 然nhiên

下hạ 料liệu 簡giản 。 中trung 二nhị 。

先tiên 問vấn 。 次thứ 。

今kim 言ngôn

下hạ 答đáp 。 次thứ 。

若nhược 不bất

下hạ 決quyết 開khai 。 結kết 位vị 如như 文văn 。

問vấn 。

此thử 中trung 初sơ 以dĩ 四tứ 悉tất 料liệu 簡giản 十thập 條điều 。 則tắc 一nhất 一nhất 條điều 無vô 非phi 四tứ 悉tất 。 次thứ 判phán 四tứ 悉tất 妙diệu 與dữ 不bất 妙diệu 。 乃nãi 云vân 三tam 麁thô 一nhất 妙diệu 。 應ưng 當đương 三tam 法pháp 亦diệc 麁thô 亦diệc 妙diệu 耶da 。

答đáp 。

若nhược 約ước 不bất 思tư 議nghị 中trung 。 亦diệc 得đắc 論luận 妙diệu 不bất 妙diệu 。 如như 三tam 德đức 中trung 。 若nhược 前tiền 三tam 悉tất 檀đàn 說thuyết 之chi 。 義nghĩa 當đương 於ư 麁thô 。 謂vị 三tam 德đức 為vi 世thế 界giới 。 解giải 脫thoát 生sanh 善thiện 。 般Bát 若Nhã 破phá 惡ác 。 是thị 故cố 為vi 麁thô 。 若nhược 見kiến 法Pháp 身thân 方phương 始thỉ 名danh 妙diệu 。 三tam 德đức 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 九cửu 亦diệc 然nhiên 。

若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 次thứ 又hựu 云vân 三tam 悉tất 至chí 化hóa 城thành 耶da 。

答đáp 。

此thử 約ước 《# 大đại 論luận 》# 文văn 。 皆giai 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 為vi 三tam 悉tất 。 對đối 般Bát 若Nhã 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 作tác 此thử 簡giản 。 若nhược 依y 此thử 義nghĩa 。 今kim 文văn 唯duy 在tại 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 也dã 。

故cố 下hạ 決quyết 中trung 云vân

三tam 悉tất 不bất 決quyết 皆giai 名danh 為vi 麁thô

然nhiên 取thủ 通thông 途đồ 則tắc 今kim 文văn 並tịnh 約ước 不bất 思tư 議nghị 論luận 四tứ 悉tất 。 判phán 不bất 思tư 議nghị 三tam 法pháp 真chân 俗tục 相tương/tướng 即tức 。 而nhi 論luận 既ký 以dĩ 中trung 道đạo 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 豈khởi 以dĩ 中trung 道đạo 而nhi 隔cách 真chân 俗tục 。

半bán 如như 意ý 珠châu

者giả 。 迹tích 十thập 妙diệu 中trung 以dĩ 釋thích 五ngũ 竟cánh 。 十thập 法pháp 共cộng 成thành 如như 意ý 珠châu 法pháp 。 言ngôn 。

珠châu 法pháp

者giả 。 秖kỳ 是thị 妙diệu 法Pháp 。 十thập 中trung 居cư 半bán 。 故cố 云vân 。

半bán 如như 意ý 珠châu

若nhược 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 三tam 即tức 以dĩ 羅la 剎sát 半bán 偈kệ 名danh 為vi 半bán 珠châu 。 彼bỉ 經kinh 半bán 偈kệ 詮thuyên 於ư 半bán 教giáo 。 今kim 之chi 半bán 珠châu 即tức 是thị 全toàn 珠châu 。 何hà 者giả 。 自tự 行hành 因nhân 果quả 已dĩ 滿mãn 。 是thị 故cố 今kim 文văn 以dĩ 自tự 望vọng 他tha 。 闕khuyết 化hóa 他tha 邊biên 名danh 為vi 半bán 珠châu 。

○# 。 六lục 釋thích 感cảm 應ứng 妙diệu 中trung 二nhị 。

先tiên 來lai 意ý 。 次thứ 開khai 章chương 解giải 釋thích 。 來lai 意ý 又hựu 三tam 。

初sơ 判phán 前tiền 五ngũ 妙diệu 。 次thứ 。

境cảnh 妙diệu

下hạ 果quả 滿mãn 得đắc 名danh 。 三tam 。

果quả 智trí

下hạ 正chánh 明minh 感cảm 應ứng 來lai 意ý 。 由do 果quả 滿mãn 故cố 。 由do 機cơ 扣khấu 故cố 。 初sơ 文văn 云vân 。

上thượng 四tứ 妙diệu 為vi 因nhân

者giả 。 位vị 妙diệu 若nhược 立lập 實thật 通thông 因nhân 果quả 。 為vi 對đối 三tam 法pháp 且thả 從tùng 因nhân 說thuyết 。 次thứ 文văn 為vi 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 初sơ 釋thích 文văn 言ngôn 。

境cảnh 妙diệu 究cứu 竟cánh 滿mãn 。 名danh 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na

等đẳng 者giả 。 前tiền 行hành 妙diệu 初sơ 已dĩ 融dung 會hội 此thử 境cảnh 智trí 行hành 三tam 。 三tam 而nhi 論luận 一nhất 。 一nhất 而nhi 論luận 三tam 。 及cập 境cảnh 等đẳng 三tam 各các 自tự 具cụ 三tam 等đẳng 。 具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 二nhị 卷quyển 末mạt 指chỉ 歸quy 中trung 文văn 一nhất 德đức 具cụ 三tam 三tam 各các 具cụ 三tam 等đẳng 。 今kim 且thả 從tùng 於ư 理lý 事sự 合hợp 說thuyết 。 以dĩ 境cảnh 智trí 行hành 而nhi 對đối 三Tam 身Thân 。 次thứ 引dẫn 證chứng 中trung 云vân 。

稽khể 首thủ 智Trí 度Độ 無vô 子tử 佛Phật

者giả 。 《# 大đại 論luận 》# 文văn 初sơ 歸quy 敬kính 偈kệ 云vân 。

智Trí 度Độ 大Đại 道Đạo 佛Phật 善thiện 來lai 。 智Trí 度Độ 大Đại 道Đạo 佛Phật 窮cùng 底để 。 智Trí 度Độ 相tương/tướng 義nghĩa 佛Phật 無vô 礙ngại 。 稽khể 首thủ 智Trí 度Độ 無vô 子tử 佛Phật 。

古cổ 人nhân 論luận 音âm 云vân 。

言ngôn 無vô 子tử 者giả 。 有hữu 四tứ 義nghĩa 不bất 同đồng 。 一nhất 者giả 無vô 等đẳng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 無vô 與dữ 佛Phật 等đẳng 。 二nhị 云vân 無vô 礙ngại 。 佛Phật 是thị 法Pháp 王Vương 於ư 法pháp 自tự 在tại 。 三tam 云vân 無vô 子tử 復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 就tựu 理lý 。 佛Phật 能năng 體thể 悟ngộ 無vô 生sanh 真chân 理lý 。 名danh 為vi 無vô 子tử 。 二nhị 者giả 就tựu 事sự 。 如Như 來Lai 生sanh 死tử 種chủng 子tử 已dĩ 盡tận 故cố 名danh 無vô 子tử 。 四tứ 者giả 無vô 子tử 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 般Bát 若Nhã 名danh 為vi 佛Phật 母mẫu 。 母mẫu 有hữu 七thất 子tử 。 謂vị 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 及cập 辟Bích 支Chi 佛Phật 。 并tinh 四Tứ 果Quả 人nhân 。 即tức 此thử 七thất 中trung 佛Phật 最tối 居cư 長trường/trưởng 。 故cố 云vân 無vô 子tử 。 二nhị 者giả 無vô 明minh 蔽tế 中trung 無vô 有hữu 智trí 慧tuệ 種chủng 子tử 。 故cố 云vân 無vô 子tử 。 今kim 文văn 中trung 用dụng 第đệ 三tam 第đệ 四tứ 。 二nhị 無vô 子tử 義nghĩa 。 果quả 智trí 究cứu 竟cánh 感cảm 應ứng 義nghĩa 足túc 。 三tam 正chánh 明minh 來lai 意ý 中trung 。 且thả 依y 《# 本bổn 業nghiệp 纓anh 珞lạc 》# 云vân 等đẳng 覺giác 照chiếu 寂tịch 。 妙diệu 覺giác 寂tịch 照chiếu 。

問vấn 。

前tiền 明minh 境cảnh 妙diệu 以dĩ 證chứng 得đắc 為vi 無vô 諦đế 。 前tiền 明minh 智trí 妙diệu 二nhị 十thập 智trí 中trung 訖ngật 至chí 妙diệu 覺giác 。 前tiền 明minh 行hành 妙diệu 次thứ 第đệ 五ngũ 行hành 訖ngật 至chí 初Sơ 地Địa 。 不bất 次thứ 第đệ 行hành 亦diệc 至chí 六lục 根căn 。 若nhược 明minh 位vị 妙diệu 。 始thỉ 終chung 具cụ 足túc 。 向hướng 明minh 三tam 法pháp 。 辨biện 始thỉ 終chung 中trung 。 始thỉ 從tùng 凡phàm 心tâm 一nhất 念niệm 十thập 界giới 。 終chung 至chí 究cứu 竟cánh 。 是thị 三tam 法pháp 果quả 。 今kim 初sơ 何hà 得đắc 斷đoạn 云vân 四tứ 因nhân 一nhất 果quả 。

答đáp 。

一nhất 家gia 釋thích 義nghĩa 稍sảo 異dị 今kim 古cổ 。 若nhược 得đắc 文văn 大đại 旨chỉ 則tắc 不bất [目*曹]# 元nguyên 由do 。 若nhược 隨tùy 文văn 生sanh 解giải 則tắc 前tiền 後hậu 雜tạp 亂loạn 。 前tiền 之chi 三tam 妙diệu 。 若nhược 離ly 而nhi 言ngôn 之chi 。 唯duy 境cảnh 屬thuộc 於ư 理lý 。 故cố 解giải 依y 於ư 理lý 。 依y 解giải 故cố 起khởi 行hành 。 行hành 之chi 所sở 階giai 。 則tắc 有hữu 諸chư 位vị 。 若nhược 至chí 初sơ 住trụ 。 名danh 隨tùy 分phần/phân 果quả 。 則tắc 分phần/phân 證chứng 三tam 法pháp 。 證chứng 三tam 法pháp 已dĩ 。 隨tùy 機cơ 起khởi 應ưng 。 此thử 則tắc 以dĩ 智trí 導đạo 行hành 至chí 初sơ 住trụ 位vị 。 又hựu 教giáo 所sở 譚đàm 須tu 論luận 始thỉ 末mạt 。 此thử 則tắc 具cụ 如như 生sanh 起khởi 中trung 意ý 。 若nhược 從tùng 合hợp 明minh 。 具cụ 如như 行hành 妙diệu 初sơ 說thuyết 。 若nhược 相tương/tướng 由do 者giả 不bất 明minh 妙diệu 行hạnh 。 境cảnh 智trí 行hành 三tam 。 此thử 三tam 各các 三tam 。 三tam 九cửu 秖kỳ 是thị 一nhất 而nhi 論luận 三tam 。 次thứ 歷lịch 六lục 即tức 。 以dĩ 至chí 於ư 果quả 。 皆giai 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 成thành 妙diệu 感cảm 應ứng 。 今kim 從tùng 此thử 義nghĩa 。 故cố 云vân 四tứ 法pháp 為vi 因nhân 。 若nhược 從tùng 別biệt 說thuyết 當đương 妙diệu 高cao 深thâm 自tự 是thị 一nhất 意ý 。

次thứ 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 中trung 二nhị 。

列liệt 。 釋thích 。 釋thích 中trung 初sơ 釋thích 名danh 自tự 二nhị 。

初sơ 列liệt 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 初sơ 釋thích 名danh 又hựu 二nhị 。

先tiên 總tổng 立lập 名danh 者giả 。 謂vị 感cảm 應ứng 通thông 論luận 。 次thứ 別biệt 釋thích 者giả 。 謂vị 感cảm 應ứng 二nhị 字tự 各các 具cụ 三tam 義nghĩa 。 初sơ 文văn 者giả 。 如như 《# 勝thắng 鬘man 經kinh 》# 。 勝Thắng 鬘Man 夫Phu 人Nhân 。 是thị 末mạt 利lợi 之chi 女nữ 。 末mạt 利lợi 及cập 王vương 既ký 信tín 佛Phật 已dĩ 。 以dĩ 書thư 與dữ 女nữ 。 女nữ 得đắc 書thư 已dĩ 即tức 對đối 使sứ 者giả 。 而nhi 說thuyết 偈kệ 言ngôn 。

仰ngưỡng 惟duy 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 普phổ 為vì 世thế 間gian 出xuất 。

亦diệc 應ưng 愍mẫn 我ngã 等đẳng 。 速tốc 來lai 至chí 此thử 處xứ 。

即tức 生sanh 此thử 念niệm 時thời 。 佛Phật 於ư 空không 中trung 現hiện 。 即tức 是thị 雙song 明minh 感cảm 應ứng 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 得đắc 此thử 意ý 。 例lệ 應ưng 可khả 知tri 。 次thứ 別biệt 釋thích 中trung 今kim 先tiên 明minh 機cơ 三tam 義nghĩa 者giả 為vi 二nhị 。

先tiên 明minh 用dụng 機cơ 為vi 名danh 例lệ 知tri 緣duyên 感cảm 。 次thứ 。

機cơ 有hữu

下hạ 正chánh 釋thích 機cơ 名danh 。 言ngôn 。

如như 弩nỗ 有hữu 可khả 發phát

等đẳng 者giả 。 眾chúng 生sanh 如như 弩nỗ 。 宿túc 因nhân 如như 機cơ 。 佛Phật 如như 射xạ 者giả 。 應ưng 如như 發phát 之chi 。 益ích 如như 箭tiễn 中trung 。

善thiện 機cơ

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 八bát 云vân 。

我ngã 觀quán 眾chúng 生sanh 。 不bất 觀quán 老lão 少thiểu 中trung 年niên 。 貧bần 富phú 時thời 節tiết 。 日nhật 月nguyệt 星tinh 宿tú 。 工công 巧xảo 下hạ 賤tiện 。 童đồng 僕bộc 婢tỳ 使sử 。 唯duy 觀quán 眾chúng 生sanh 有hữu 善thiện 心tâm 者giả 。 即tức 便tiện 慈từ 念niệm 。

料liệu 簡giản 中trung 問vấn 意ý 者giả 。 由do 前tiền 帖# 釋thích 中trung 云vân 宜nghi 生sanh 理lý 善thiện 即tức 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 故cố 今kim 問vấn 云vân 。

為vi 人nhân 名danh 生sanh 善thiện 。 理lý 事sự 俱câu 是thị 善thiện 。 何hà 意ý 於ư 理lý 善thiện 而nhi 稱xưng 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 答đáp 意ý 者giả 。 理lý 明minh 是thị 理lý 善thiện 。 理lý 暗ám 是thị 理lý 惡ác 。 故cố 理lý 之chi 善thiện 惡ác 其kỳ 性tánh 雖tuy 相tương/tướng 傾khuynh 。 若nhược 理lý 善thiện 生sanh 時thời 。 理lý 惡ác 必tất 定định 滅diệt 。 無vô 有hữu 先tiên 惡ác 滅diệt 方phương 始thỉ 理lý 善thiện 生sanh 。 若nhược 事sự 中trung 善thiện 惡ác 其kỳ 性tánh 亦diệc 相tương/tướng 傾khuynh 。 善thiện 生sanh 之chi 時thời 未vị 必tất 惡ác 滅diệt 。 惡ác 滅diệt 之chi 時thời 未vị 必tất 善thiện 生sanh 。 故cố 於ư 生sanh 善thiện 以dĩ 分phần/phân 事sự 理lý 。 理lý 善thiện 即tức 屬thuộc 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 義nghĩa 。 事sự 中trung 善thiện 惡ác 。 善thiện 生sanh 即tức 屬thuộc 為vi 人nhân 義nghĩa 也dã 。 惡ác 滅diệt 即tức 屬thuộc 對đối 治trị 義nghĩa 也dã 。 理lý 惡ác 即tức 滅diệt 。 理lý 善thiện 即tức 生sanh 。 故cố 於ư 生sanh 善thiện 以dĩ 分phần/phân 二nhị 悉tất 。 滅diệt 惡ác 唯duy 得đắc 立lập 一nhất 對đối 治trị 。 惡ác 無vô 先tiên 滅diệt 故cố 不bất 分phân 二nhị 。

眾chúng 生sanh 得đắc 事sự

等đẳng 者giả 。 眾chúng 生sanh 得đắc 即tức 理lý 之chi 事sự 。 聖thánh 人nhân 得đắc 即tức 事sự 之chi 理lý 。 聖thánh 人nhân 知tri 即tức 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 。 又hựu 聖thánh 人nhân 得đắc 於ư 因nhân 果quả 化hóa 他tha 咸hàm 應ưng 等đẳng 事sự 。 眾chúng 生sanh 但đãn 得đắc 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 迷mê 中trung 之chi 理lý 。 又hựu 眾chúng 生sanh 在tại 因nhân 。 聖thánh 人nhân 居cư 果quả 。

問vấn 為vi 用dụng 法pháp 應ưng

等đẳng 者giả 。 此thử 一nhất 問vấn 答đáp 為vi 欲dục 生sanh 起khởi 機cơ 應ưng 之chi 相tướng 。 約ước 理lý 雖tuy 即tức 不bất 當đương 。 應ưng 與dữ 不bất 應ưng 。 約ước 事sự 必tất 有hữu 應ưng 與dữ 非phi 應ưng 。 法pháp 應ưng 應ưng 應ưng 俱câu 皆giai 應ưng 故cố 。 得đắc 法Pháp 應ưng 俱câu 名danh 應ưng 。 由do 此thử 與dữ 機cơ 相tương 對đối 辨biện 。 致trí 成thành 三tam 十thập 六lục 機cơ 應ưng 。 次thứ 相tương/tướng 中trung 二nhị 。

先tiên 正chánh 釋thích 。 次thứ 廣quảng 問vấn 答đáp 料liệu 簡giản 。 初sơ 又hựu 二nhị 。

先tiên 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 略lược 舉cử 機cơ 應ưng 兩lưỡng 相tương/tướng 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 機cơ 。 次thứ 應ưng 。 機cơ 中trung 二nhị 。

先tiên 徵trưng 起khởi 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 有hữu 三tam 。 不bất 言ngôn 去khứ 取thủ 。 應ưng 中trung 亦diệc 然nhiên 。 初sơ 機cơ 者giả 。 惡ác 為vi 機cơ 中trung 言ngôn 。

七thất 子tử

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 八bát 釋thích 月nguyệt 愛ái 中trung 云vân 。

譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 而nhi 有hữu 七thất 子tử 。 是thị 七thất 子tử 中trung 一nhất 子tử 遇ngộ 病bệnh 。 父phụ 母mẫu 之chi 心tâm 。 非phi 不bất 平bình 等đẳng 。 然nhiên 於ư 病bệnh 子tử 。 心tâm 則tắc 偏thiên 重trọng 。

章chương 安an 云vân 。

或hoặc 以dĩ 七thất 方phương 便tiện 根căn 性tánh 為vi 七thất 子tử 。 謂vị 人nhân 天thiên 二Nhị 乘Thừa 三tam 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 七thất 子tử 中trung 有hữu 起khởi 過quá 者giả 。 心tâm 則tắc 偏thiên 重trọng 。

如Như 來Lai 不bất 為vì 。 無vô 為vi 眾chúng 生sanh

者giả 。 亦diệc 第đệ 十thập 八bát 經kinh 。 有hữu 為vi 是thị 惡ác 故cố 惡ác 為vi 機cơ 。 又hựu 。

無vô 記ký 是thị 無vô 明minh

者giả 。 若nhược 分phần/phân 三tam 性tánh 即tức 立lập 無vô 記ký 。 今kim 立lập 機cơ 緣duyên 且thả 對đối 善thiện 惡ác 。 無vô 記ký 雖tuy 非phi 身thân 口khẩu 行hành 惡ác 。 能năng 覆phú 理lý 善thiện 亦diệc 屬thuộc 惡ác 攝nhiếp 。 即tức 屬thuộc 惡ác 機cơ 。 現hiện 雖tuy 是thị 惡ác 。 乘thừa 於ư 宿túc 種chúng 。 故cố 得đắc 為vi 機cơ 。 相tương/tướng 帶đái 為vi 機cơ 中trung 二nhị 。

先tiên 判phán 。 次thứ 正chánh 釋thích 。 初sơ 文văn 中trung 云vân 。

唯duy 有hữu 一nhất 髮phát

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 三tam 十thập 一nhất 。

迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 問vấn 佛Phật 。

一nhất 闡xiển 提đề 者giả 終chung 無vô 善thiện 法Pháp 。 是thị 故cố 名danh 為vi 。 一nhất 闡xiển 提đề 耶da 。

佛Phật 言ngôn 。

如như 是thị 。

又hựu 問vấn 。

一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 三tam 種chủng 善thiện 。 所sở 謂vị 三tam 世thế 。 一nhất 闡xiển 提đề 輩bối 亦diệc 不bất 能năng 斷đoạn 未vị 來lai 善thiện 法Pháp 。 云vân 何hà 佛Phật 言ngôn 斷đoạn 諸chư 善thiện 法Pháp 名danh 一nhất 闡xiển 提đề 耶da 。

佛Phật 言ngôn 。

滅diệt 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 現hiện 在tại 滅diệt 。 二nhị 者giả 現hiện 在tại 障chướng 於ư 未vị 來lai 。 闡xiển 提đề 具cụ 二nhị 。 故cố 作tác 是thị 說thuyết 。

佛Phật 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 沒một 在tại 圊# 廁trắc 。 唯duy 有hữu 一nhất 髮phát 毛mao 頭đầu 未vị 沒một 。 雖tuy 復phục 一nhất 髮phát 不bất 能năng 升thăng 身thân 。 闡xiển 提đề 亦diệc 爾nhĩ 。 未vị 來lai 善thiện 法Pháp 不bất 能năng 救cứu 於ư 。 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 未vị 來lai 之chi 世thế 。 雖tuy 即tức 可khả 救cứu 。 現hiện 在tại 之chi 世thế 。 無vô 如như 之chi 何hà 。

以dĩ 佛Phật 性Tánh 故cố 。 則tắc 可khả 得đắc 救cứu 。 佛Phật 性tánh 非phi 三tam 世thế 。 故cố 佛Phật 性tánh 不bất 斷đoạn 。 今kim 意ý 亦diệc 爾nhĩ 。 於ư 現hiện 在tại 世thế 。 雖tuy 有hữu 正chánh 因nhân 。 不bất 可khả 救cứu 故cố 不bất 成thành 機cơ 緣duyên 。 善thiện 惡ác 相tướng 帶đái 為vi 機cơ 者giả 。 初sơ 從tùng 闡xiển 提đề 起khởi 改cải 悔hối 心tâm 。 此thử 舉cử 極cực 惡ác 以dĩ 帶đái 微vi 善thiện 。 上thượng 至chí 等đẳng 覺giác 一nhất 品phẩm 無vô 明minh 。 此thử 舉cử 極cực 善thiện 以dĩ 帶đái 微vi 惡ác 。 準chuẩn 望vọng 前tiền 釋thích 。 極cực 善thiện 唯duy 在tại 佛Phật 。 極cực 惡ác 唯duy 闡xiển 提đề 。 二nhị 既ký 非phi 機cơ 。 故cố 以dĩ 闡xiển 提đề 改cải 悔hối 。 等đẳng 覺giác 無vô 明minh 。 即tức 是thị 相tương/tướng 帶đái 。 名danh 之chi 為vi 機cơ 。

若nhược 爾nhĩ 。 何hà 故cố 前tiền 明minh 單đơn 善thiện 單đơn 惡ác 。 今kim 復phục 重trùng 明minh 相tướng 帶đái 為vi 機cơ 。

答đáp 。

前tiền 單đơn 明minh 者giả 。 據cứ 強cường/cưỡng 偏thiên 說thuyết 。 相tương/tướng 帶đái 明minh 者giả 據cứ 理lý 實thật 說thuyết 。 經kinh 雖tuy 偏thiên 說thuyết 。 非phi 不bất 相tương 帶đái 。 四tứ 悉tất 順thuận 物vật 作tác 偏thiên 說thuyết 耳nhĩ 。 以dĩ 義nghĩa 推thôi 之chi 必tất 須tu 相tương/tướng 帶đái 。

下hạ 釋thích 慈từ 悲bi 為vi 應ưng 義nghĩa 者giả 。 若nhược 偏thiên 若nhược 帶đái 。 準chuẩn 此thử 可khả 知tri 。

慈từ 善thiện 根căn 力lực

者giả 。 如như 《# 大đại 經kinh 》# 十thập 四tứ 〈# 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 〉# 。

提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 令linh 阿a 闍xà 世thế 放phóng 護hộ 財tài 醉túy 象tượng 。 欲dục 害hại 如Như 來Lai 。 及cập 諸chư 弟đệ 子tử 。

爾nhĩ 時thời 踏đạp 殺sát 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。 象tượng 聞văn 血huyết 氣khí 狂cuồng 醉túy 倍bội 常thường 。 見kiến 我ngã 翼dực 從tùng 被bị 服phục 赤xích 色sắc 。 謂vị 呼hô 是thị 血huyết 。 復phục 來lai 奔bôn 趣thú 。 我ngã 弟đệ 子tử 中trung 。 未vị 離ly 欲dục 者giả 。 四tứ 散tán 馳trì 走tẩu 。 城thành 中trung 人nhân 民dân 。 謂vị 我ngã 終chung 歿một 。 調Điều 達Đạt 歡hoan 喜hỷ 快khoái 哉tai 適thích 願nguyện 。 我ngã 於ư 爾nhĩ 時thời 。 即tức 入nhập 慈từ 定định 。 舒thư 手thủ 示thị 之chi 。 即tức 於ư 五ngũ 指chỉ 。 出xuất 五ngũ 師sư 子tử 。 是thị 象tượng 見kiến 已dĩ 。 而nhi 生sanh 怖bố 畏úy 。 失thất 大đại 小tiểu 便tiện 。 投đầu 身thân 禮lễ 我ngã 。

善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 於ư 爾nhĩ 時thời 。 手thủ 指chỉ 實thật 不phủ 。 出xuất 五ngũ 師sư 子tử 。 慈từ 善thiện 根căn 力lực 。 令linh 彼bỉ 調điều 伏phục 。

乃nãi 至chí 五ngũ 百bách 。 群quần 賊tặc 得đắc 法Pháp 眼nhãn 等đẳng 。 廣quảng 如như 經kinh 說thuyết 。 乃nãi 至chí 如như 《# 請thỉnh 觀quán 音âm 》# 現hiện 身thân 作tác 餓ngạ 鬼quỷ 等đẳng 。 如như 前tiền 第đệ 四tứ 卷quyển 。 引dẫn 論luận 云vân 。

水thủy 銀ngân 和hòa 真chân 金kim

等đẳng 者giả 。 出xuất 菩Bồ 提Đề 流lưu 支chi 《# 法Pháp 界Giới 性tánh 論luận 》# 。

次thứ 料liệu 簡giản 中trung 有hữu 五ngũ 問vấn 答đáp 。 初sơ 問vấn 答đáp 明minh 三tam 世thế 機cơ 應ưng 。 問vấn 如như 文văn 。 答đáp 中trung 二nhị 。

先tiên 通thông 答đáp 機cơ 應ưng 之chi 由do 。 次thứ 別biệt 答đáp 機cơ 應ưng 之chi 相tướng 。 初sơ 意ý 中trung 言ngôn 。

以dĩ 四tứ 悉tất 力lực 。 隨tùy 順thuận 眾chúng 生sanh

者giả 。 至chí 理lý 實thật 無vô 三tam 世thế 善thiện 惡ác 。 約ước 事sự 說thuyết 故cố 三tam 世thế 咸hàm 有hữu 。 但đãn 隨tùy 眾chúng 生sanh 。 四tứ 悉tất 機cơ 緣duyên 。 宜nghi 作tác 何hà 世thế 善thiện 惡ác 而nhi 說thuyết 。 何hà 世thế 善thiện 惡ác 而nhi 堪kham 遇ngộ 聖thánh 。 次thứ 正chánh 明minh 機cơ 應ưng 相tương/tướng 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 機cơ 。 次thứ 應ưng 。 機cơ 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 善thiện 。 次thứ 惡ác 。 善thiện 惡ác 各các 有hữu 三tam 世thế 。 初sơ 善thiện 中trung 二nhị 。

釋thích 。 證chứng 。 初sơ 文văn 三tam 。 初sơ 文văn 中trung 言ngôn 。

五ngũ 方phương 便tiện

者giả 。 四tứ 念niệm 為vi 一nhất 并tinh 四tứ 善thiện 根căn 。 四tứ 念niệm 雖tuy 有hữu 總tổng 別biệt 不bất 同đồng 。 秖kỳ 是thị 四tứ 念niệm 。 停đình 心tâm 治trị 障chướng 。 方phương 便tiện 義nghĩa 疎sơ 。 故cố 且thả 云vân 五ngũ 。

又hựu 如như 無vô 漏lậu 無vô 習tập 因nhân

等đẳng 者giả 。 此thử 舉cử 無vô 漏lậu 。 例lệ 未vị 來lai 善thiện 。 如như 證chứng 無vô 漏lậu 習tập 果quả 已dĩ 滿mãn 。 現hiện 無vô 善thiện 因nhân 亦diệc 能năng 感cảm 佛Phật 。 如như 阿A 羅La 漢Hán 。 根căn 敗bại 之chi 士sĩ 。 在tại 方Phương 等Đẳng 座tòa 感cảm 佛Phật 彈đàn 訶ha 。 以dĩ 有hữu 未vị 來lai 一Nhất 乘Thừa 善thiện 故cố 。 無vô 漏lậu 根căn 敗bại 尚thượng 能năng 感cảm 佛Phật 。 況huống 諸chư 凡phàm 夫phu 。 根căn 未vị 敗bại 者giả 。 故cố 引dẫn 《# 大đại 論luận 》# 池trì 華hoa 為ví 喻dụ 。 已dĩ 生sanh 如như 往vãng 善thiện 。 始thỉ 生sanh 如như 現hiện 善thiện 。 未vị 生sanh 如như 當đương 善thiện 。 遇ngộ 應ưng 如như 得đắc 日nhật 。 次thứ 明minh 惡ác 中trung 言ngôn 。

又hựu 未vị 來lai 之chi 惡ác 與dữ 時thời 相tương 值trị

者giả 。 緣duyên 合hợp 名danh 時thời 。 故cố 求cầu 聖thánh 力lực 助trợ 遮già 當đương 惡ác 。 此thử 三tam 世thế 惡ác 並tịnh 有hữu 可khả 發phát 。 是thị 故cố 聖thánh 救cứu 。 次thứ 應ưng 中trung 。 亦diệc 如như 機cơ 中trung 。 應ưng 先tiên 明minh 有hữu 應ưng 之chi 意ý 。 謂vị 四tứ 悉tất 也dã 。 文văn 無vô 者giả 略lược 。 又hựu 亦diệc 應ưng 如như 機cơ 中trung 慈từ 悲bi 各các 說thuyết 及cập 引dẫn 文văn 證chứng 等đẳng 。 文văn 亦diệc 從tùng 略lược 。 次thứ 別biệt 答đáp 中trung 但đãn 語ngữ 機cơ 邊biên 亦diệc 應ưng 論luận 應ưng 。 若nhược 別biệt 論luận 者giả 。 以dĩ 現hiện 在tại 為vi 應ưng 。 何hà 者giả 。 過quá 去khứ 已dĩ 過quá 。 未vị 來lai 未vị 具cụ 。

若nhược 爾nhĩ 。 機cơ 應ưng 差sai 舛suyễn 。 何hà 名danh 主chủ 對đối 。

答đáp 。

機cơ 生sanh 未vị 來lai 之chi 善thiện 。 感cảm 佛Phật 之chi 時thời 還hoàn 名danh 現hiện 在tại 。 故cố 今kim 且thả 從tùng 機cơ 一nhất 邊biên 說thuyết 耳nhĩ 。

次thứ 問vấn 中trung 言ngôn

若nhược 未vị 來lai 善thiện 為vi 機cơ 四tứ 正chánh 勤cần 意ý 云vân 何hà

者giả 。 四tứ 勤cần 中trung 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 皆giai 可khả 令linh 生sanh 。 如như 何hà 但đãn 云vân 未vị 來lai 為vi 正chánh 。 若nhược 準chuẩn 正chánh 勤cần 。 應ưng 云vân 已dĩ 生sanh 善thiện 為vi 機cơ 。 如như 溉cái 甘cam 果quả 栽tài 。 未vị 生sanh 善thiện 為vi 機cơ 。 如như 鑽toàn 木mộc 出xuất 火hỏa 。 已dĩ 生sanh 惡ác 為vi 機cơ 。 猶do 如như 除trừ 毒độc 蛇xà 。 未vị 生sanh 惡ác 為vi 機cơ 。 如như 預dự 防phòng 流lưu 水thủy 。 答đáp 意ý 者giả 。 機cơ 分phần/phân 通thông 別biệt 。 通thông 則tắc 通thông 於ư 三tam 世thế 如như 四tứ 正chánh 勤cần 。 別biệt 則tắc 唯duy 在tại 未vị 來lai 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 雖tuy 在tại 未vị 來lai 。 功công 由do 過quá 現hiện 。 是thị 故cố 過quá 現hiện 以dĩ 為vi 機cơ 者giả 。 本bổn 為vì 未vị 來lai 生sanh 善thiện 滅diệt 惡ác 。 是thị 故cố 四tứ 正chánh 勤cần 中trung 言ngôn 。

雖tuy 過quá 去khứ

等đẳng 者giả 。 文văn 中trung 雖tuy 云vân 。

已dĩ 生sanh 善thiện 惡ác

意ý 令linh 此thử 善thiện 未vị 來lai 增tăng 長trưởng 。 意ý 令linh 此thử 惡ác 未vị 來lai 除trừ 滅diệt 故cố 云vân 也dã 。 又hựu 如như 救cứu 火hỏa 。 已dĩ 燒thiêu 正chánh 燒thiêu 皆giai 不bất 可khả 救cứu 。 救cứu 正chánh 燒thiêu 者giả 本bổn 為vi 未vị 燒thiêu 。

次thứ 問vấn 答đáp 者giả 。 為vi 離ly 性tánh 計kế 。 初sơ 問vấn 如như 文văn 。 次thứ 答đáp 中trung 二nhị 。

先tiên 破phá 。 次thứ 。

無vô 性tánh 故cố

下hạ 立lập 。 初sơ 中trung 作tác 四tứ 句cú 者giả 。 若nhược 四tứ 計kế 者giả 。 先tiên 破phá 性tánh 已dĩ 。 然nhiên 後hậu 方phương 可khả 。 點điểm 空không 說thuyết 四tứ 。 是thị 故cố 感cảm 應ứng 各các 有hữu 四tứ 句cú 。 感cảm 四tứ 句cú 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 自tự 能năng 感cảm 。 由do 應ưng 故cố 能năng 感cảm 。 感cảm 應ứng 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 感cảm 。 離ly 應ưng 離ly 感cảm 故cố 有hữu 感cảm 。 應ưng 四tứ 句cú 者giả 。 謂vị 諸chư 佛Phật 自tự 能năng 應ưng 。 由do 生sanh 故cố 有hữu 應ưng 。 感cảm 應ứng 和hòa 合hợp 故cố 有hữu 應ưng 。 離ly 應ưng 離ly 感cảm 故cố 有hữu 應ưng 。 是thị 故cố 機cơ 應ưng 各các 以dĩ 三tam 假giả 四tứ 句cú 破phá 竟cánh 。 方phương 以dĩ 世thế 諦đế 四tứ 悉tất 四tứ 說thuyết 。

立lập 中trung 二nhị 。

初sơ 通thông 立lập 能năng 所sở 。 次thứ 。

而nhi 能năng

下hạ 別biệt 判phán 出xuất 能năng 所sở 又hựu 二nhị 。

先tiên 判phán 。 次thứ 。

若nhược 更cánh

下hạ 誡giới 勸khuyến 言ngôn 。

若nhược 更cánh 番phiên 疊điệp

等đẳng 者giả 。 若nhược 從tùng 應ưng 為vi 言ngôn 。 即tức 以dĩ 應ưng 為vi 能năng 。 以dĩ 感cảm 為vi 所sở 。 若nhược 從tùng 感cảm 為vi 言ngôn 。 則tắc 以dĩ 感cảm 為vi 能năng 。 以dĩ 應ưng 為vi 所sở 。 故cố 以dĩ 義nghĩa 推thôi 。 從tùng 感cảm 為vi 名danh 亦diệc 有hữu 能năng 所sở 。 從tùng 應ưng 為vi 名danh 亦diệc 有hữu 能năng 所sở 。 是thị 故cố 不bất 可khả 。 以dĩ 能năng 所sở 為vi 名danh 。 應ưng 以dĩ 生sanh 佛Phật 定định 之chi 。 使sử 能năng 所sở 不bất 亂loạn 。 若nhược 但đãn 以dĩ 能năng 所sở 為vi 名danh 。 節tiết 節tiết 更cánh 立lập 能năng 所sở 之chi 號hiệu 。 則tắc 為vi 生sanh 佛Phật 之chi 上thượng 更cánh 立lập 生sanh 佛Phật 。 世thế 諦đế 則tắc 亂loạn 。 故cố 須tu 且thả 依y 今kim 文văn 為vi 定định 。 次thứ 問vấn 答đáp 。 可khả 見kiến 。 三tam 不bất 同đồng 中trung 四tứ 。

先tiên 標tiêu 名danh 。 次thứ 列liệt 章chương 。 三tam 。

但đãn 眾chúng 生sanh

下hạ 敘tự 不bất 同đồng 意ý 。 四tứ 。

今kim 略lược

下hạ 釋thích 。 釋thích 不bất 同đồng 自tự 三tam 。

先tiên 四tứ 句cú 中trung 三tam 。

先tiên 列liệt 。 次thứ 釋thích 。 三tam 。

若nhược 解giải

下hạ 結kết 感cảm 應ứng 益ích 意ý 。 釋thích 中trung 自tự 四tứ 。 皆giai 先tiên 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 三tam 結kết 。 釋thích 中trung 句cú 句cú 皆giai 先tiên 機cơ 。 次thứ 應ưng 。 言ngôn 。

如như 須tu 達đạt 長trường 跪quỵ

者giả 。 《# 大đại 經kinh 》# 二nhị 十thập 七thất 。

佛Phật 在tại 王vương 舍xá 。 須tu 達đạt 爾nhĩ 時thời 為vi 兒nhi 聘sính 婦phụ 。 入nhập 王Vương 舍Xá 城Thành 。 夜dạ 宿túc 長trưởng 者giả 珊san 檀đàn 那na 舍xá 。 因nhân 見kiến 長trưởng 者giả 怱thông 怱thông 辦biện 供cung 。 因nhân 問vấn 其kỳ 故cố 。 乃nãi 知tri 有hữu 佛Phật 。 尋tầm 見kiến 如Như 來Lai 。 請thỉnh 佛Phật 至chí 彼bỉ 。 如Như 來Lai 許hứa 竟cánh 。 須tu 達đạt 及cập 與dữ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 同đồng 往vãng 。 經kinh 營doanh 精tinh 舍xá 。 七thất 日nhật 成thành 立lập 。 所sở 設thiết 已dĩ 訖ngật 。 即tức 執chấp 香hương 爐lô 向hướng 王Vương 舍Xá 城Thành 。 遙diêu 作tác 是thị 言ngôn 。

所sở 作tác 已dĩ 辦biện 。 唯duy 願nguyện 如Như 來Lai 。 慈từ 哀ai 憐lân 愍mẫn 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 受thọ 是thị 住trú 處xứ 。 我ngã 知tri 彼bỉ 心tâm 。 即tức 與dữ 大đại 眾chúng 。 發phát 王vương 舍xá 城thành 至chí 舍Xá 衛Vệ 國Quốc 。 祇Kỳ 陀Đà 園Viên 林Lâm 。 須Tu 達Đạt 精Tinh 舍Xá 。

月nguyệt 蓋cái 曲khúc 躬cung

者giả 。 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 二nhị 記ký 。 三Tam 明Minh 結kết 益ích 意ý 中trung 。 若nhược 冥minh 若nhược 顯hiển 俱câu 名danh 為vi 應ưng 。 不bất 可khả 以dĩ 凡phàm 。 目mục 不bất 覩đổ 故cố 而nhi 言ngôn 無vô 應ưng 。 此thử 墮đọa 自tự 性tánh 及cập 無vô 因nhân 過quá 。 於ư 中trung 為vi 四tứ 。

初sơ 勸khuyến 其kỳ 自tự 勵lệ 以dĩ 生sanh 善thiện 。 次thứ 。

若nhược 見kiến

下hạ 勸khuyến 信tín 因nhân 果quả 以dĩ 息tức 惡ác 。 三tam 。

若nhược 不bất 解giải

下hạ 勸khuyến 解giải 四tứ 意ý 知tri 不bất 棄khí 其kỳ 功công 。 四tứ 。

釋thích 論luận

下hạ 引dẫn 論luận 文văn 證chứng 須tu 解giải 四tứ 意ý 。

二nhị 釋thích 三tam 十thập 六lục 句cú 。 中trung 二nhị 。

初sơ 指chỉ 前tiền 四tứ 句cú 略lược 舉cử 機cơ 應ưng 各các 有hữu 冥minh 顯hiển 以dĩ 成thành 四tứ 句cú 。 次thứ 。

若nhược 具cụ 足túc

下hạ 機cơ 應ưng 各các 列liệt 一nhất 十thập 六lục 句cú 。 先tiên 列liệt 。 次thứ 結kết 。 先tiên 列liệt 中trung 二nhị 。

先tiên 列liệt 根căn 本bổn 四tứ 句cú 。 次thứ 十thập 六lục 句cú 。 初sơ 文văn 三tam 。

先tiên 列liệt 四tứ 句cú 。 次thứ 。

冥minh 是thị

下hạ 略lược 列liệt 四tứ 相tương/tướng 。 三tam 。

如như 佛Phật

下hạ 引dẫn 事sự 證chứng 相tương/tướng 。 但đãn 證chứng 未vị 來lai 一nhất 句cú 。 餘dư 如như 前tiền 文văn 機cơ 應ưng 相tương/tướng 中trung 故cố 略lược 耳nhĩ 。 機cơ 中trung 云vân 。

非phi 冥minh 非phi 顯hiển

者giả 。 非phi 過quá 去khứ 之chi 冥minh 。 非phi 現hiện 在tại 之chi 顯hiển 故cố 也dã 。

問vấn 。

應ưng 中trung 非phi 冥minh 非phi 顯hiển 。 與dữ 冥minh 何hà 別biệt 。

答đáp 。

並tịnh 是thị 法Pháp 身thân 益ích 物vật 。 然nhiên 冥minh 益ích 者giả 。 不bất 見kiến 不bất 聞văn 。 而nhi 覺giác 而nhi 知tri 。 若nhược 非phi 冥minh 非phi 顯hiển 。 不bất 見kiến 不bất 聞văn 。 不bất 覺giác 不bất 知tri 。

次thứ

機cơ 既ký

下hạ 應ưng 中trung 不bất 列liệt 根căn 本bổn 直trực 列liệt 一nhất 十thập 六lục 句cú 。 據cứ 機cơ 中trung 自tự 列liệt 根căn 本bổn 。 應ưng 中trung 合hợp 有hữu 。 但đãn 是thị 文văn 略lược 。 次thứ 結kết 中trung 云vân 。

三tam 十thập 六lục 句cú

者giả 。 若nhược 準chuẩn 此thử 取thủ 前tiền 文văn 四tứ 句cú 為vi 根căn 本bổn 。 若nhược 取thủ 機cơ 中trung 四tứ 句cú 。 更cánh 列liệt 應ưng 中trung 四tứ 句cú 。 即tức 應ưng 四tứ 十thập 句cú 。 三tam 就tựu 十thập 界giới 中trung 云vân 。

就tựu 自tự 行hành 既ký 爾nhĩ 化hóa 他tha 亦diệc 然nhiên

者giả 。 自tự 行hành 化hóa 他tha 俱câu 能năng 感cảm 佛Phật 故cố 也dã 。 若nhược 分phần/phân 善thiện 惡ác 自tự 他tha 。 俱câu 有hữu 生sanh 善thiện 滅diệt 惡ác 。 是thị 故cố 善thiện 惡ác 並tịnh 得đắc 為vi 機cơ 。 言ngôn 。

交giao 互hỗ

者giả 。 且thả 約ước 自tự 行hành 。 如như 地địa 獄ngục 中trung 。 有hữu 九cửu 界giới 機cơ 。 乃nãi 至chí 佛Phật 界giới 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。

問vấn 。

下hạ 下hạ 法Pháp 界Giới 有hữu 上thượng 上thượng 機cơ 。 如như 地địa 獄ngục 中trung 。 有hữu 九cửu 界giới 機cơ 。 鬼quỷ 中trung 有hữu 八bát 。 畜súc 中trung 有hữu 七thất 。 乃nãi 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 佛Phật 界giới 機cơ 。 此thử 則tắc 可khả 爾nhĩ 。 如như 何hà 佛Phật 界giới 有hữu 九cửu 界giới 機cơ 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 八bát 。 乃nãi 至chí 鬼quỷ 中trung 有hữu 一nhất 耶da 。

答đáp 。

所sở 言ngôn 機cơ 者giả 。 可khả 發phát 為vi 義nghĩa 。 發phát 有hữu 近cận 遠viễn 。 是thị 故cố 不bất 同đồng 。 若nhược 下hạ 有hữu 上thượng 機cơ 則tắc 通thông 因nhân 果quả 。 所sở 謂vị 下hạ 果quả 求cầu 於ư 上thượng 果quả 。 亦diệc 可khả 下hạ 因nhân 發phát 於ư 上thượng 因nhân 。 若nhược 上thượng 有hữu 下hạ 機cơ 則tắc 唯duy 在tại 果quả 。 所sở 謂vị 下hạ 果quả 求cầu 於ư 上thượng 果quả 。 亦diệc 可khả 下hạ 果quả 發phát 於ư 上thượng 因nhân 。 如như 佛Phật 界giới 機cơ 。 在tại 地địa 獄ngục 者giả 。 謂vị 雖tuy 發phát 心tâm 求cầu 於ư 佛Phật 果Quả 。 破phá 戒giới 墮đọa 獄ngục 於ư 彼bỉ 可khả 發phát 成thành 地địa 獄ngục 機cơ 。 餘dư 八bát 準chuẩn 此thử 。

若nhược 爾nhĩ 。 與dữ 地địa 獄ngục 界giới 有hữu 佛Phật 機cơ 緣duyên 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。

答đáp 。

眾chúng 生sanh 無vô 始thỉ 未vị 曾tằng 出xuất 界giới 。 不bất 妨phương 無vô 始thỉ 有hữu 出xuất 界giới 種chủng 。 然nhiên 於ư 十thập 界giới 重trùng 重trùng 交giao 互hỗ 不bất 可khả 具cụ 知tri 。 且thả 據cứ 一nhất 往vãng 約ước 多đa 分phần 說thuyết 。 若nhược 佛Phật 界giới 心tâm 強cường/cưỡng 已dĩ 名danh 佛Phật 界giới 。 益ích 在tại 九cửu 界giới 則tắc 名danh 佛Phật 界giới 有hữu 九cửu 界giới 機cơ 。 若nhược 已dĩ 墮đọa 九cửu 界giới 則tắc 名danh 九cửu 界giới 有hữu 佛Phật 界giới 機cơ 。 如như 惡ác 業nghiệp 深thâm 重trọng 本bổn 是thị 地địa 獄ngục 名danh 地địa 獄ngục 界giới 。 曾tằng 聞văn 一nhất 句cú 可khả 為vi 佛Phật 因nhân 。 聖thánh 人nhân 亦diệc 以dĩ 冥minh 顯hiển 應ưng 之chi 。 是thị 名danh 地địa 獄ngục 有hữu 佛Phật 界giới 機cơ 。 未vị 堪kham 頓đốn 入nhập 漸tiệm 漸tiệm 誘dụ 之chi 。 故cố 用dụng 八bát 界giới 。 以dĩ 為vi 方phương 便tiện 。 則tắc 為vi 地địa 獄ngục 有hữu 八bát 界giới 機cơ 。 故cố 知tri 下hạ 有hữu 上thượng 機cơ 與dữ 上thượng 有hữu 下hạ 機cơ 其kỳ 相tương/tướng 有hữu 異dị 。 上thượng 下hạ 既ký 爾nhĩ 中trung 間gian 交giao 互hỗ 準chuẩn 說thuyết 可khả 知tri 。 故cố 應ưng 一nhất 界giới 皆giai 具cụ 九cửu 界giới 。 若nhược 約ước 化hóa 他tha 義nghĩa 分phần/phân 凡phàm 聖thánh 。 凡phàm 位vị 但đãn 約ước 觀quán 行hành 相tương 似tự 交giao 互hỗ 說thuyết 化hóa 。 聖thánh 位vị 則tắc 界giới 界giới 之chi 身thân 能năng 為vi 十thập 法Pháp 界Giới 化hóa 。

問vấn 。

約ước 四tứ 句cú 說thuyết 以dĩ 論luận 機cơ 應ưng 已dĩ 兼kiêm 三tam 世thế 。 何hà 故cố 更cánh 約ước 三tam 世thế 說thuyết 耶da 。

答đáp 。

三tam 世thế 之chi 上thượng 更cánh 加gia 三tam 世thế 。 故cố 得đắc 更cánh 論luận 。 乃nãi 成thành 九cửu 世thế 論luận 交giao 互hỗ 也dã 。 故cố 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 中trung 十thập 種chủng 三tam 世thế 。 九cửu 世thế 為vi 九cửu 更cánh 加gia 三tam 世thế 說thuyết 平bình 等đẳng 。 以dĩ 為vi 十thập 種chủng 。 《# 大đại 纓anh 珞lạc 》# 中trung 亦diệc 明minh 九cửu 世thế 。 是thị 故cố 今kim 文văn 重trọng/trùng 約ước 三tam 世thế 。

次thứ 相tương 對đối 中trung 三tam 。

先tiên 標tiêu 章chương 。 次thứ 列liệt 四tứ 文văn 。 三tam 釋thích 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 釋thích 四tứ 意ý 。 次thứ 料liệu 簡giản 。 初sơ 又hựu 四tứ 。

先tiên 釋thích 初sơ 意ý 又hựu 二nhị 。

先tiên 總tổng 述thuật 。 次thứ 。

地địa 獄ngục

下hạ 正chánh 釋thích 。 釋thích 中trung 且thả 約ước 地địa 獄ngục 。 餘dư 二nhị 十thập 四tứ 略lược 而nhi 不bất 云vân 。 下hạ 機cơ 關quan 及cập 三tam 十thập 六lục 句cú 亦diệc 然nhiên 。 至chí 第đệ 四tứ 意ý 方phương 始thỉ 例lệ 出xuất 二nhị 十thập 四tứ 有hữu 。 今kim 正chánh 釋thích 又hựu 二nhị 。

先tiên 釋thích 。 次thứ 。

是thị 為vi

下hạ 結kết 。 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 並tịnh 列liệt 。 次thứ 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 機cơ 。 次thứ 應ưng 。 應ưng 中trung 有hữu 標tiêu 。 列liệt 。 釋thích 。 釋thích 中trung 機cơ 則tắc 先tiên 惡ác 。 次thứ 善thiện 。 應ưng 則tắc 先tiên 悲bi 。 次thứ 慈từ 。 望vọng 前tiền 二nhị 十thập 五ngũ 三tam 昧muội 中trung 四tứ 意ý 。 略lược 無vô 諸chư 有hữu 過quá 患hoạn 及cập 結kết 行hành 成thành 。 何hà 者giả 。 此thử 中trung 既ký 明minh 機cơ 應ưng 即tức 行hành 已dĩ 成thành 。 故cố 須tu 更cánh 明minh 本bổn 法pháp 功công 德đức 。 機cơ 中trung 復phục 加gia 善thiện 者giả 。 欲dục 明minh 機cơ 遍biến 故cố 。 前tiền 但đãn 明minh 過quá 患hoạn 者giả 且thả 從tùng 惡ác 邊biên 。

次thứ 機cơ 關quan 相tương 對đối 中trung 機cơ 中trung 善thiện 惡ác 各các 有hữu 三tam 義nghĩa 。 應ưng 中trung 慈từ 悲bi 亦diệc 各các 三tam 義nghĩa 。 以dĩ 慈từ 對đối 善thiện 。 以dĩ 悲bi 對đối 惡ác 。 各các 各các 以dĩ 微vi 對đối 赴phó 。 以dĩ 關quan 對đối 對đối 。 以dĩ 宜nghi 對đối 應ưng 。 下hạ 善thiện 惡ác 中trung 具cụ 足túc 應ưng 云vân 即tức 假giả 塵trần 沙sa 。 即tức 中trung 無vô 明minh 。 文văn 無vô 者giả 略lược 。 次thứ 三tam 十thập 六lục 機cơ 對đối 三tam 十thập 六lục 應ưng 者giả 。 以dĩ 三tam 十thập 六lục 句cú 中trung 句cú 句cú 皆giai 有hữu 一nhất 機cơ 一nhất 應ưng 。 故cố 得đắc 機cơ 應ưng 各các 三tam 十thập 六lục 。 如như 一nhất 顯hiển 機cơ 以dĩ 對đối 四tứ 應ưng 。 雖tuy 同đồng 是thị 顯hiển 。 從tùng 所sở 對đối 應ưng 。 四tứ 義nghĩa 不bất 同đồng 。 故cố 成thành 四tứ 別biệt 。 餘dư 句cú 例lệ 此thử 。 又hựu 一nhất 一nhất 機cơ 中trung 各các 具cụ 善thiện 四tứ 惡ác 四tứ 。 各các 具cụ 微vi 等đẳng 三tam 義nghĩa 。 應ưng 中trung 若nhược 慈từ 若nhược 悲bi 各các 各các 皆giai 以dĩ 赴phó 等đẳng 三tam 義nghĩa 應ưng 彼bỉ 善thiện 惡ác 各các 四tứ 中trung 三tam 。 若nhược 冥minh 若nhược 顯hiển 機cơ 應ưng 皆giai 然nhiên 。 今kim 且thả 從tùng 總tổng 為vi 三tam 十thập 六lục 。 況huống 復phục 如như 前tiền 約ước 於ư 三tam 業nghiệp 三tam 世thế 十thập 界giới 及cập 以dĩ 一nhất 念niệm 等đẳng 別biệt 。 若nhược 三tam 業nghiệp 之chi 中trung 更cánh 開khai 善thiện 惡ác 微vi 赴phó 等đẳng 別biệt 。 則tắc 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 不bất 可khả 數sổ 知tri 。 所sở 以dĩ 文văn 中trung 先tiên 約ước 苦khổ 樂lạc 相tương 對đối 。 次thứ 以dĩ 機cơ 關quan 。 次thứ 三tam 十thập 六lục 。 恐khủng 雜tạp 亂loạn 故cố 知tri 此thử 意ý 已dĩ 方phương 可khả 將tương 此thử 入nhập 前tiền 四tứ 句cú 三tam 十thập 六lục 句cú 及cập 十thập 法Pháp 界Giới 則tắc 可khả 知tri 矣hĩ 。

次thứ 別biệt 圓viên 相tương 對đối 中trung 亦diệc 先tiên 總tổng 標tiêu 。 次thứ 。

若nhược 歷lịch 別biệt

下hạ 正chánh 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 釋thích 。 次thứ 簡giản 。 初sơ 文văn 先tiên 釋thích 一nhất 有hữu 。 次thứ 例lệ 餘dư 有hữu 。 此thử 言ngôn 。

別biệt 圓viên 不bất 同đồng

者giả 。 此thử 約ước 教giáo 證chứng 兩lưỡng 道đạo 得đắc 作tác 此thử 說thuyết 。 如như 地địa 獄ngục 有hữu 破phá 一nhất 品phẩm 惑hoặc 。 餘dư 二nhị 十thập 四tứ 有hữu 亦diệc 一nhất 分phần/phân 破phá 。 豈khởi 有hữu 地địa 獄ngục 無vô 明minh 究cứu 竟cánh 名danh 為vi 了liễu 了liễu 。 餘dư 有hữu 未vị 盡tận 名danh 不bất 了liễu 了liễu 耶da 。 故cố 知tri 且thả 順thuận 教giáo 道đạo 說thuyết 耳nhĩ 。 若nhược 約ước 證chứng 道đạo 地địa 即tức 是thị 住trụ 。 故cố 知tri 不bất 別biệt 。 次thứ 料liệu 簡giản 中trung 先tiên 。

問vấn 頗phả 有hữu 善thiện 機cơ 惡ác 應ưng 等đẳng

者giả 。 意ý 不bất 異dị 前tiền 。 隨tùy 無vô 方phương 問vấn 。 故cố 有hữu 此thử 異dị 。 是thị 故cố 還hoàn 以dĩ 無vô 方phương 之chi 答đáp 。 故cố 引dẫn 經Kinh 云vân 。

或hoặc 作tác 地địa 水thủy 及cập 火hỏa 風phong 等đẳng

如như 《# 大đại 經kinh 》# 云vân 。

云vân 何hà 名danh 為vi 。 不bất 施thí 一nhất 錢tiền 而nhi 得đắc 名danh 為vi 。 大đại 施thí 檀đàn 越việt 。

佛Phật 言ngôn 。

不bất 飲ẩm 酒tửu 肉nhục 。 施thí 以dĩ 酒tửu 肉nhục 。 不bất 服phục 華hoa 香hương 。 施thí 以dĩ 華hoa 香hương 。 如như 是thị 施thí 者giả 。 無vô 一nhất 文văn 之chi 費phí 。 而nhi 得đắc 名danh 為vi 。 大đại 施thí 檀đàn 越việt 。 如như 是thị 施thí 者giả 。 施thí 名danh 流lưu 布bố 。

此thử 等đẳng 並tịnh 是thị 答đáp 無vô 方phương 之chi 問vấn 之chi 流lưu 例lệ 也dã 。

三tam 菩Bồ 薩Tát 應ưng 為vi 妻thê 子tử

者giả 。 謂vị 妙Diệu 莊Trang 嚴Nghiêm 王Vương 淨tịnh 藏tạng 。 淨tịnh 眼nhãn 應ưng 為vi 二nhị 子tử 。 光quang 照chiếu 菩Bồ 薩Tát 應ưng 為vi 夫phu 人nhân 。 廣quảng 如như 疏sớ/sơ 第đệ 十thập 卷quyển 。

拔bạt 樂nhạo/nhạc/lạc 與dữ 苦khổ

者giả 。 假giả 使sử 有hữu 問vấn 既ký 有hữu 圓viên 機cơ 感cảm 於ư 偏thiên 應ưng 。 乃nãi 是thị 機cơ 應ưng 不bất 相tương 主chủ 對đối 。 亦diệc 應ưng 拔bạt 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 與dữ 於ư 苦khổ 。 此thử 舉cử 例lệ 者giả 。 如như 拔bạt 人nhân 天thiên 之chi 樂lạc 。 與dữ 變biến 易dị 苦khổ 。 拔bạt 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 與dữ 入nhập 假giả 苦khổ 。 拔bạt 分phân 別biệt 樂nhạo/nhạc/lạc 與dữ 實thật 報báo 苦khổ 。 或hoặc 拔bạt 淺thiển 樂nhạo/nhạc/lạc 示thị 現hiện 與dữ 苦khổ 。 如như 《# 大đại 經kinh 》# 第đệ 四tứ 云vân 。

又hựu 復phục 示thị 現hiện 。 於ư 閻Diêm 浮Phù 提Đề 。 疾tật 病bệnh 劫kiếp 起khởi 饑cơ 饉cận 刀đao 兵binh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 又hựu 為vi 說thuyết 法Pháp 令linh 其kỳ 安an 住trụ 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。

次thứ 明minh 麁thô 妙diệu 者giả 。 判phán 前tiền 不bất 同đồng 相tương 對đối 二nhị 門môn 名danh 相tướng 。 餘dư 之chi 二nhị 門môn 通thông 於ư 麁thô 妙diệu 。 故cố 不bất 須tu 判phán 。 又hựu 此thử 二nhị 門môn 中trung 但đãn 判phán 十thập 界giới 者giả 。 四tứ 句cú 三tam 十thập 六lục 句cú 。 及cập 相tương 對đối 中trung 二nhị 。 並tịnh 攝nhiếp 在tại 十thập 界giới 中trung 。 判phán 以dĩ 十thập 界giới 有hữu 優ưu 劣liệt 。 餘dư 無vô 故cố 也dã 。 於ư 中trung 先tiên 標tiêu 。 次thứ 列liệt 章chương 。 三tam 解giải 釋thích 中trung 準chuẩn 前tiền 諸chư 文văn 。 亦diệc 可khả 以dĩ 開khai 列liệt 為vi 一nhất 門môn 。 今kim 隨tùy 文văn 便tiện 。 於ư 此thử 列liệt 之chi 。 亦diệc 如như 明minh 位vị 中trung 以dĩ 開khai 寄ký 在tại 圓viên 位vị 門môn 中trung 列liệt 之chi 。 但đãn 從tùng 義nghĩa 正chánh 。 分phần/phân 章chương 無vô 定định 。 就tựu 釋thích 中trung 二nhị 。

先tiên 判phán 麁thô 妙diệu 。 次thứ 結kết 。 初sơ 文văn 二nhị 。

先tiên 機cơ 。 次thứ 應ưng 。 機cơ 中trung 二nhị 。

先tiên 地địa 獄ngục 。 次thứ 餘dư 九cửu 例lệ 。 初sơ 文văn 先tiên 判phán 麁thô 妙diệu 中trung 三tam 。

初sơ 立lập 具cụ 十thập 。 次thứ 。

阿A 鼻Tỳ

下hạ 釋thích 疑nghi 。 三tam 。

即tức 判phán

下hạ 正chánh 判phán 。 獄ngục 中trung 十thập 界giới 則tắc 九cửu 麁thô 一nhất 妙diệu 。 次thứ 。

麁thô 機cơ

下hạ 辨biện 機cơ 生sanh 熟thục 召triệu 應ưng 不bất 同đồng 。 先tiên 麁thô 。 次thứ 妙diệu 。 慈từ 童đồng 女nữ 緣duyên 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 第đệ 五ngũ 記ký 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 名danh 為vi 。

妙diệu 機cơ

未vị 入nhập 六lục 根căn 名danh 為vi 。

淺thiển 熟thục

不bất 至chí 方phương 便tiện 有hữu 餘dư 。 但đãn 近cận 在tại 於ư 欲dục 界giới 天thiên 耳nhĩ 。 次thứ 判phán 應ưng 中trung 二nhị 。

先tiên 總tổng 論luận 應ưng 。 次thứ 約ước 教giáo 辨biện 判phán 。 初sơ 文văn 二nhị 。

先tiên 辨biện 因nhân 果quả 。 次thứ 。

若nhược 無vô

下hạ 舉cử 非phi 顯hiển 是thị 。 初sơ 文văn 二nhị 。 先tiên 因nhân 果quả 。 次thứ 引dẫn 證chứng 。 由do 慈từ 悲bi 熏huân 為vi 因nhân 。 故cố 果quả 時thời 能năng 爾nhĩ 。 次thứ 文văn 二nhị 。

先tiên 非phi 。 次thứ 是thị 。 正chánh 明minh 應ưng 相tương/tướng 。 次thứ 約ước 教giáo 中trung 四tứ 教giáo 及cập 別biệt 接tiếp 通thông 。 所sở 以dĩ 不bất 言ngôn 接tiếp 別biệt 等đẳng 者giả 。 意ý 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 。 初sơ 藏tạng 通thông 中trung 三tam 。

先tiên 判phán 。 次thứ 譬thí 。 三tam 。

何hà 者giả

下hạ 釋thích 所sở 以dĩ 。 言ngôn 。

譬Thí 如Như 圖Đồ 寫Tả 經Kinh 記Ký 乃Nãi 成Thành

者giả 。 譬thí 藏tạng 通thông 神thần 通thông 皆giai 是thị 作tác 意ý 。 如như 圖đồ 畫họa 寫tả 像tượng 經kinh 始thỉ 記ký 錄lục 爾nhĩ 乃nãi 成thành 就tựu 。 不bất 同đồng 鏡kính 像tượng 任nhậm 運vận 相tương 似tự 。 不bất 同đồng 水thủy 月nguyệt 遍biến 應ưng 諸chư 器khí 。 別biệt 圓viên 法pháp 譬thí 可khả 知tri 。 亦diệc 約ước 證chứng 道đạo 同đồng 故cố 合hợp 說thuyết 。

次thứ 開khai 者giả 又hựu 二nhị 。

先tiên 單đơn 約ước 機cơ 應ưng 。 次thứ 約ước 五ngũ 味vị 經kinh 。 初sơ 文văn 開khai 前tiền 機cơ 應ưng 中trung 九cửu 界giới 之chi 麁thô 同đồng 為vi 佛Phật 界giới 之chi 妙diệu 。 若nhược 佛Phật 界giới 中trung 生sanh 亦diệc 名danh 妙diệu 。 若nhược 餘dư 九cửu 界giới 熟thục 亦diệc 名danh 麁thô 。 又hựu 四tứ 趣thú 中trung 妙diệu 機cơ 近cận 熟thục 亦diệc 名danh 為vi 妙diệu 。 麁thô 機cơ 遠viễn 熟thục 亦diệc 名danh 為vi 麁thô 。 次thứ 開khai 前tiền 諸chư 麁thô 應ưng 中trung 。 亦diệc 約ước 教giáo 道đạo 須tu 開khai 兩lưỡng 教giáo 佛Phật 應ưng 。 然nhiên 但đãn 言ngôn 諸chư 經kinh 及cập 以dĩ 《# 華hoa 嚴nghiêm 》# 。 對đối 《# 無vô 量lượng 義nghĩa 》# 與dữ 今kim 經kinh 者giả 。 華hoa 嚴nghiêm 之chi 後hậu 漸tiệm 教giáo 並tịnh 在tại 《# 無vô 量lượng 義nghĩa 》# 中trung 所sở 指chỉ 者giả 是thị 。 是thị 故cố 從tùng 略lược 不bất 須tu 復phục 敘tự 。 次thứ 《# 無vô 量lượng 》# 與dữ 今kim 經kinh 中trung 又hựu 二nhị 。

先tiên 《# 無vô 量lượng 義nghĩa 》# 。 次thứ 今kim 經kinh 。 又hựu 三tam 。

初sơ 法pháp 說thuyết 。 次thứ 。

譬thí 如như

下hạ 譬thí 。 三tam 。

此thử 即tức

下hạ 明minh 開khai 合hợp 意ý 。 若nhược 識thức 此thử 意ý 。 則tắc 知tri 草thảo 木mộc 生sanh 之chi 與dữ 滅diệt 不bất 離ly 於ư 地địa 。 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 具cụ 如như 第đệ 三tam 經kinh 合hợp 譬thí 中trung 。 人nhân 天thiên 為vi 小tiểu 草thảo 。 二Nhị 乘Thừa 為vi 中trung 草thảo 。 三tam 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 為vi 上thượng 草thảo 。 通thông 教giáo 菩Bồ 薩Tát 為vi 小tiểu 樹thụ 。 別biệt 教giáo 菩Bồ 薩Tát 為vi 大đại 樹thụ 。 此thử 乃nãi 藏tạng 通thông 二nhị 教giáo 二Nhị 乘Thừa 合hợp 說thuyết 名danh 為vi 中trung 草thảo 。 若nhược 作tác 七thất 方phương 便tiện 名danh 。 開khai 人nhân 天thiên 為vi 二nhị 。 二Nhị 乘Thừa 為vi 二nhị 。 三tam 菩Bồ 薩Tát 依y 本bổn 各các 為vi 一nhất 。 此thử 開khai 合hợp 之chi 義nghĩa 隨tùy 機cơ 不bất 同đồng 不bất 可khả 一nhất 準chuẩn 。 觀quán 心tâm 感cảm 應ứng 妙diệu 者giả 。 境cảnh 如như 感cảm 。 智trí 如như 應ưng 。 境cảnh 智trí 和hòa 合hợp 即tức 感cảm 應ứng 道đạo 交giao 。 具cụ 如như 《# 止Chỉ 觀Quán 》# 煩phiền 惱não 境cảnh 中trung 。 諸chư 法pháp 般Bát 若Nhã 三tam 十thập 六lục 句cú 。 智trí 照chiếu 於ư 境cảnh 一nhất 十thập 六lục 句cú 如như 四tứ 應ưng 赴phó 機cơ 。 境cảnh 發phát 於ư 智trí 一nhất 十thập 六lục 句cú 如như 四tứ 機cơ 感cảm 應ứng 。 應ưng 中trung 一Nhất 切Thiết 智Trí 如như 冥minh 。 道đạo 種chủng 智trí 如như 顯hiển 。 兩lưỡng 智trí 共cộng 為vi 亦diệc 冥minh 亦diệc 顯hiển 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 如như 非phi 冥minh 非phi 顯hiển 。 機cơ 中trung 真chân 境cảnh 如như 冥minh 。 俗tục 境cảnh 如như 顯hiển 。 兩lưỡng 境cảnh 如như 亦diệc 冥minh 亦diệc 顯hiển 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 如như 非phi 冥minh 非phi 顯hiển 。 境cảnh 之chi 與dữ 智trí 不bất 出xuất 色sắc 心tâm 。 色sắc 心tâm 淨tịnh 故cố 般Bát 若Nhã 亦diệc 淨tịnh 。 色sắc 心tâm 秖kỳ 是thị 三tam 業nghiệp 。 三tam 業nghiệp 為vi 境cảnh 用dụng 智trí 觀quán 之chi 。 是thị 故cố 亦diệc 可khả 對đối 前tiền 三tam 業nghiệp 機cơ 應ưng 。 又hựu 三tam 諦đế 之chi 境cảnh 不bất 出xuất 十thập 界giới 。 界giới 必tất 交giao 互hỗ 及cập 以dĩ 自tự 他tha 。 故cố 亦diệc 對đối 前tiền 十thập 界giới 自tự 他tha 。 故cố 知tri 觀quán 心tâm 感cảm 應ứng 義nghĩa 足túc 。

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 義Nghĩa 釋Thích 籤# 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị