Pháp Hoa Huyền Luận – Quyển 4

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận
Quyển 4
隋Tùy 吉Cát 藏Tạng 撰Soạn

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 四tứ

胡hồ 吉cát 藏tạng 撰soạn

初sơ 明minh 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 即tức 釋thích 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 義nghĩa 。

問vấn 。 經Kinh 云vân 十thập 方phương 佛Phật 土độ 中trung 。 唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 。 無vô 二nhị 亦diệc 無vô 三tam 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 無vô 二nhị 無vô 三tam 耶da 。

答đáp 。 有hữu 人nhân 言ngôn 無vô 二nhị 者giả 無vô 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 二nhị 。 無vô 三tam 者giả 無vô 偏thiên 行hành 六Lục 度Độ 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 又hựu 昔tích 三tam 乘thừa 皆giai 是thị 方phương 便tiện 。 今kim 教giáo 別biệt 有hữu 一nhất 大đại 車xa 。 異dị 昔tích 三tam 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。

答đáp 。 經Kinh 云vân 佛Phật 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 示thị 以dĩ 三tam 乘thừa 教giáo 。 既ký 以dĩ 三tam 為vi 方phương 便tiện 即tức 以dĩ 一nhất 為vi 真chân 實thật 。 即tức 會hội 昔tích 三tam 乘thừa 歸quy 今kim 一nhất 實thật 也dã 。 又hựu 云vân 願nguyện 賜tứ 我ngã 等đẳng 。 三tam 種chủng 寶bảo 車xa 。 昔tích 既ký 索sách 三tam 今kim 便tiện 賜tứ 一nhất 。 故cố 索sách 所sở 不bất 與dữ 與dữ 所sở 不bất 索sách 。 即tức 知tri 別biệt 有hữu 大đại 車xa 異dị 昔tích 三tam 小tiểu 。 以dĩ 文văn 理lý 推thôi 之chi 即tức 有hữu 四tứ 車xa 也dã 。

評bình 曰viết 。 三tam 車xa 諍tranh 論luận 紛phân 綸luân 。 由do 來lai 久cửu 矣hĩ 。 了liễu 之chi 即tức 一nhất 部bộ 可khả 通thông 。 迷mê 之chi 即tức 七thất 軸trục 皆giai 壅ủng 。 今kim 以dĩ 八bát 文văn 徵trưng 之chi 。 方phương 見kiến 此thử 釋thích 為vi 謬mậu 。 第đệ 一nhất 文văn 云vân 如Như 來Lai 但đãn 以dĩ 。 一nhất 佛Phật 乘Thừa 故cố 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 無vô 有hữu 餘dư 乘thừa 。 若nhược 二nhị 若nhược 三tam 。 此thử 文văn 次thứ 第đệ 列liệt 三tam 乘thừa 也dã 。 但đãn 以dĩ 一nhất 佛Phật 乘Thừa 者giả 。 謂vị 佛Phật 乘thừa 為vi 第đệ 一nhất 也dã 。 無vô 有hữu 餘dư 乘thừa 。 若nhược 二nhị 若nhược 三tam 者giả 。 無vô 有hữu 緣Duyên 覺Giác 為vi 第đệ 二nhị 。 聲Thanh 聞Văn 為vi 第đệ 三tam 。 以dĩ 此thử 文văn 詳tường 之chi 即tức 唯duy 有hữu 三tam 車xa 。 即tức 執chấp 四tứ 為vi 謬mậu 矣hĩ 。

問vấn 。 經kinh 常thường 列liệt 三tam 乘thừa 不bất 作tác 此thử 之chi 次thứ 第đệ 。 今kim 何hà 以dĩ 說thuyết 三tam 。

次thứ 云vân 唯duy 一nhất 是thị 實thật 餘dư 二nhị 非phi 真chân 者giả 。 唯duy 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 欲dục 引dẫn 導đạo 眾chúng 生sanh 。 故cố 方phương 便tiện 說thuyết 三tam 。 考khảo 實thật 而nhi 言ngôn 唯duy 一nhất 佛Phật 乘Thừa 是thị 實thật 。 餘dư 二nhị 非phi 真chân 。 是thị 故cố 說thuyết 三tam 說thuyết 二nhị 猶do 一nhất 意ý 耳nhĩ 。 請thỉnh 設thiết 近cận 喻dụ 以dĩ 況huống 遠viễn 旨chỉ 。 如như 父phụ 手thủ 中trung 唯duy 有hữu 一nhất 菓quả 欲dục 引dẫn 諸chư 子tử 說thuyết 一nhất 菓quả 為vi 三tam 菓quả 。 考khảo 實thật 而nhi 論luận 唯duy 有hữu 一nhất 菓quả 無vô 二nhị 菓quả 。 是thị 故cố 二nhị 文văn 無vô 相tướng 違vi 也dã 。 以dĩ 三tam 二nhị 既ký 明minh 會hội 義nghĩa 可khả 領lãnh 。 晚vãn 見kiến 法pháp 華hoa 論luận 。 釋thích 十thập 方phương 佛Phật 土độ 中trung 。 尚thượng 無vô 二nhị 乘thừa 。 何hà 況huống 有hữu 三tam 。 與dữ 今kim 意ý 同đồng 。 論luận 云vân 此thử 是thị 遮già 義nghĩa 。 是thị 遮già 者giả 明minh 無vô 二Nhị 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 。 唯duy 佛Phật 究cứu 竟cánh 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 有hữu 大đại 涅Niết 槃Bàn 耳nhĩ 。 此thử 但đãn 明minh 無vô 有hữu 二nhị 乘thừa 。 唯duy 有hữu 佛Phật 乘thừa 。 不bất 言ngôn 無vô 偏thiên 行hành 六Lục 度Độ 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 故cố 光quang 宅trạch 失thất 旨chỉ 也dã 。

次thứ 論luận 四tứ 句cú 。

問vấn 。 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 。 破phá 三Tam 歸Quy 一nhất 。 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 。 廢phế 三tam 立lập 一nhất 有hữu 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 者giả 有hữu 會hội 教giáo 會hội 行hành 會hội 緣duyên 。 言ngôn 會hội 教giáo 者giả 昔tích 開khai 三tam 乘thừa 五ngũ 乘thừa 之chi 教giáo 並tịnh 為vi 顯hiển 一nhất 道đạo 。 所sở 表biểu 之chi 道đạo 既ký 一nhất 能năng 表biểu 之chi 教giáo 亦diệc 復phục 無vô 二nhị 。 故cố 一nhất 切thiết 教giáo 皆giai 名danh 大Đại 乘Thừa 教giáo 也dã 。 會hội 行hành 者giả 汝nhữ 等đẳng 所sở 行hành 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 如Như 來Lai 昔tích 說thuyết 有hữu 三tam 行hành 者giả 。 為vi 趣thú 一nhất 道đạo 故cố 令linh 修tu 三tam 行hành 。 所sở 期kỳ 之chi 道đạo 無vô 二nhị 。 能năng 趣thú 之chi 行hành 豈khởi 三tam 耶da 。 所sở 言ngôn 會hội 人nhân 者giả 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 本bổn 為vi 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 教giáo 餘dư 人nhân 。 三tam 人nhân 所sở 行hành 既ký 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 能năng 行hành 之chi 人nhân 皆giai 成thành 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 故cố 文văn 云vân 但đãn 為vì 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 無vô 聲Thanh 聞Văn 弟đệ 子tử 。 但đãn 會hội 教giáo 正chánh 是thị 一nhất 時thời 。 會hội 行hành 及cập 人nhân 遠viễn 令linh 至chí 佛Phật 也dã 。

問vấn 。 會hội 有hữu 幾kỷ 種chủng 。

答đáp 。 自tự 有hữu 融dung 會hội 稱xưng 會hội 。 自tự 有hữu 會hội 歸quy 稱xưng 會hội 。 若nhược 會hội 歸quy 稱xưng 會hội 如như 向hướng 所sở 明minh 也dã 。 融dung 會hội 稱xưng 會hội 者giả 。 既ký 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 竟cánh 。 緣duyên 即tức 疑nghi 云vân 。 三tam 若nhược 歸quy 一nhất 何hà 故cố 說thuyết 三tam 。 是thị 故cố 釋thích 言ngôn 。 昔tích 以dĩ 方phương 便tiện 故cố 說thuyết 三tam 。 今kim 以dĩ 如như 實thật 故cố 說thuyết 一nhất 。 此thử 是thị 融dung 會hội 今kim 昔tích 三tam 一nhất 之chi 義nghĩa 亦diệc 名danh 會hội 也dã 。 若nhược 是thị 會hội 歸quy 之chi 義nghĩa 正chánh 就tựu 三tam 行hành 也dã 。 融dung 會hội 之chi 義nghĩa 宜nghi 就tựu 教giáo 門môn 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 若nhược 會hội 三tam 因nhân 同đồng 歸quy 作tác 佛Phật 。 如như 此thử 之chi 義nghĩa 。 會hội 行hành 為vi 正chánh 不bất 用dụng 教giáo 門môn 。 作tác 佛Phật 故cố 教giáo 非phi 會hội 歸quy 也dã 。 若nhược 取thủ 設thiết 教giáo 之chi 意ý 。 為vi 顯hiển 一Nhất 乘Thừa 此thử 名danh 會hội 歸quy 之chi 會hội 也dã 。 破phá 三Tam 歸Quy 一nhất 者giả 昔tích 說thuyết 三tam 乘thừa 本bổn 為vi 表biểu 一nhất 。 而nhi 眾chúng 生sanh 遂toại 保bảo 執chấp 三tam 不bất 受thọ 一nhất 教giáo 。 故cố 須tu 破phá 其kỳ 執chấp 情tình 名danh 破phá 三Tam 歸Quy 一nhất 也dã 。 是thị 故cố 文văn 云vân 今kim 為vì 汝nhữ 等đẳng 說thuyết 實thật 。 汝nhữ 所sở 得đắc 非phi 滅diệt 也dã 。

問vấn 。 但đãn 破phá 執chấp 情tình 亦diệc 破phá 教giáo 耶da 。

答đáp 。 三tam 教giáo 於ư 佛Phật 恆hằng 是thị 一nhất 教giáo 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 常thường 行hành 一Nhất 乘Thừa 眾chúng 生sanh 見kiến 三tam 。 若nhược 爾nhĩ 於ư 佛Phật 即tức 不bất 破phá 也dã 。 但đãn 破phá 眾chúng 生sanh 執chấp 教giáo 生sanh 迷mê 不bất 破phá 教giáo 也dã 。 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 者giả 開khai 昔tích 三tam 是thị 方phương 便tiện 。 顯hiển 今kim 一nhất 是thị 真chân 實thật 。 廢phế 三tam 立lập 一nhất 者giả 昔tích 為vi 不bất 堪kham 聞văn 一nhất 故cố 權quyền 說thuyết 三tam 教giáo 耳nhĩ 。 今kim 大đại 緣duyên 已dĩ 熟thục 堪kham 聞văn 一nhất 教giáo 。 即tức 宜nghi 廢phế 昔tích 三tam 立lập 今kim 一nhất 教giáo 也dã 。 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 正chánh 直trực 捨xả 方phương 便tiện 。 即tức 是thị 廢phế 義nghĩa 也dã 。

次thứ 論luận 乘thừa 體thể 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 為vi 乘thừa 體thể 。

答đáp 。 乘thừa 通thông 因nhân 果quả 。 果quả 乘thừa 以dĩ 萬vạn 德đức 為vi 體thể 。 因nhân 乘thừa 以dĩ 萬vạn 行hạnh 為vi 體thể 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 通thông 因nhân 果quả 耶da 。

答đáp 。 後hậu 當đương 廣quảng 說thuyết 。 今kim 略lược 取thủ 二nhị 文văn 。 十thập 二nhị 門môn 論luận 以dĩ 六lục 義nghĩa 釋thích 乘thừa 。 諸chư 佛Phật 大đại 人nhân 之chi 所sở 乘thừa 故cố 故cố 名danh 為vi 大đại 。 謂vị 果quả 乘thừa 也dã 。 觀Quán 世Thế 音Âm 等đẳng 。 之chi 所sở 乘thừa 故cố 故cố 名danh 為vi 大đại 。 謂vị 因nhân 乘thừa 也dã 。 此thử 經Kinh 云vân 佛Phật 自tự 住trụ 大Đại 乘Thừa 。 如như 其kỳ 所sở 得đắc 法Pháp 。 以dĩ 此thử 度độ 眾chúng 生sanh 。 為vi 果quả 乘thừa 也dã 。 是thị 諸chư 子tử 等đẳng 。 乘thừa 是thị 寶bảo 車xa 。 直trực 至chí 道Đạo 場Tràng 。 謂vị 因nhân 乘thừa 也dã 。 法pháp 華hoa 論luận 具cụ 明minh 乘thừa 通thông 因nhân 果quả 。 後hậu 當đương 出xuất 之chi 。 唯duy 識thức 論luận 亦diệc 然nhiên 也dã 。

問vấn 。 釋thích 論luận 云vân 六Lục 度Độ 為vi 乘thừa 體thể 。 云vân 何hà 乘thừa 通thông 因nhân 果quả 耶da 。

答đáp 。 此thử 說thuyết 因nhân 乘thừa 耳nhĩ 。 廣quảng 乘thừa 品phẩm 中trung 具cụ 明minh 萬vạn 德đức 萬vạn 行hạnh 也dã 。

問vấn 。 因nhân 乘thừa 之chi 中trung 云vân 何hà 本bổn 末mạt 。

答đáp 。 六Lục 度Độ 雖tuy 是thị 大Đại 乘Thừa 體thể 。 要yếu 須tu 波Ba 若Nhã 正chánh 觀quán 。 由do 波Ba 若Nhã 正chánh 觀quán 萬vạn 行hạnh 方phương 成thành 。 即tức 波Ba 若Nhã 為vi 本bổn 餘dư 行hành 為vi 未vị 。 此thử 就tựu 乘thừa 體thể 中trung 自tự 開khai 本bổn 末mạt 。

問vấn 。 同đồng 是thị 無vô 得đắc 六Lục 度Độ 皆giai 是thị 正chánh 體thể 。 有hữu 何hà 本bổn 末mạt 。

答đáp 。 若nhược 六Lục 度Độ 同đồng 是thị 無vô 得đắc 者giả 。 要yếu 須tu 波Ba 若Nhã 方phương 成thành 無vô 得đắc 。 故cố 波Ba 若Nhã 為vi 本bổn 五ngũ 度độ 為vi 末mạt 。 大đại 品phẩm 云vân 鳥điểu 集tập 須Tu 彌Di 同đồng 一nhất 金kim 色sắc 。 雖tuy 同đồng 金kim 色sắc 而nhi 須Tu 彌Di 為vi 本bổn 。 要yếu 由do 須Tu 彌Di 色sắc 乃nãi 同đồng 耳nhĩ 。

問vấn 。 因nhân 中trung 之chi 乘thừa 以dĩ 波Ba 若Nhã 為vi 主chủ 。 果quả 地địa 萬vạn 德đức 用dụng 何hà 為vi 宗tông 耶da 。

答đáp 。 論luận 云vân 因nhân 中trung 名danh 波Ba 若Nhã 果quả 中trung 名danh 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 即tức 果quả 乘thừa 以dĩ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 為vi 主chủ 也dã 。 是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 始thỉ 末mạt 皆giai 歎thán 佛Phật 慧tuệ 。 如như 云vân 為vì 說thuyết 佛Phật 慧tuệ 故cố 。 諸chư 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 乃nãi 至chí 多đa 寶bảo 所sở 歎thán 。 平bình 等đẳng 大đại 慧tuệ 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 亦diệc 言ngôn 智trí 慧tuệ 為vi 乘thừa 體thể 也dã 。 此thử 是thị 不bất 二nhị 二nhị 開khai 本bổn 末mạt 耳nhĩ 。 因nhân 緣duyên 無vô 礙ngại 一nhất 一nhất 行hành 攝nhiếp 一nhất 切thiết 行hành 。 皆giai 得đắc 為vi 因nhân 乘thừa 本bổn 。 一nhất 一nhất 德đức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 德đức 皆giai 果quả 乘thừa 本bổn 也dã 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 具cụ 明minh 因nhân 乘thừa 果quả 乘thừa 。 何hà 者giả 為vi 正chánh 。

答đáp 。 辨biện 宗tông 之chi 中trung 以dĩ 說thuyết 斯tư 義nghĩa 明minh 正Chánh 法Pháp 。 為vi 乘thừa 者giả 此thử 乘thừa 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 始thỉ 是thị 正chánh 也dã 。 今kim 就tựu 方phương 便tiện 用dụng 者giả 以dĩ 果quả 乘thừa 為vi 正chánh 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 果quả 是thị 妙diệu 極cực 因nhân 未vị 妙diệu 極cực 。 經kinh 題đề 秤xứng 為vi 妙diệu 法Pháp 故cố 宜nghi 以dĩ 果quả 乘thừa 為vi 正chánh 也dã 。 以dĩ 標tiêu 此thử 妙diệu 極cực 之chi 果quả 令linh 三tam 乘thừa 人nhân 及cập 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 修tu 妙diệu 因nhân 。 趣thú 此thử 妙diệu 極cực 之chi 果quả 。 然nhiên 後hậu 始thỉ 得đắc 明minh 因nhân 乘thừa 耳nhĩ 。 若nhược 發phát 趾chỉ 即tức 明minh 因nhân 乘thừa 為vi 正chánh 者giả 。 竟cánh 末mạt 標tiêu 所sở 期kỳ 知tri 何hà 所sở 趣thú 耶da 。 如như 人nhân 先tiên 知tri 寶bảo 所sở 然nhiên 後hậu 修tu 行hành 趣thú 之chi 耳nhĩ 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 果quả 為vi 正chánh 也dã 。 此thử 義nghĩa 文văn 已dĩ 廣quảng 明minh 尋tầm 之chi 自tự 見kiến 。 後hậu 見kiến 法pháp 華hoa 論luận 釋thích 尚thượng 無vô 二nhị 何hà 況huống 三tam 耶da 。 明minh 無vô 有hữu 二nhị 乘thừa 。 涅Niết 槃Bàn 唯duy 有hữu 如Như 來Lai 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 名danh 為vi 佛Phật 果Quả 。 故cố 知tri 二Nhị 乘Thừa 亦diệc 取thủ 果quả 乘thừa 為vi 正chánh 。 大Đại 乘Thừa 亦diệc 取thủ 果quả 乘thừa 為vi 正chánh 。 是thị 以dĩ 論luận 但đãn 舉cử 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

問vấn 。 乘thừa 有hữu 廣quảng 狹hiệp 義nghĩa 不phủ 。

答đáp 。 五ngũ 乘thừa 相tương 望vọng 自tự 辨biện 廣quảng 狹hiệp 今kim 不bất 明minh 之chi 也dã 。 就tựu 一Nhất 乘Thừa 中trung 自tự 論luận 廣quảng 狹hiệp 者giả 。 果quả 乘thừa 無vô 累lũy/lụy/luy 不bất 盡tận 無vô 德đức 不bất 圓viên 故cố 稱xưng 廣quảng 也dã 。 因nhân 行hành 不bất 爾nhĩ 故cố 稱xưng 為vi 狹hiệp 。 就tựu 因nhân 中trung 自tự 論luận 者giả 。 初Sơ 地Địa 得đắc 百Bách 法Pháp 明Minh 門Môn 故cố 狹hiệp 。 二nhị 地địa 得đắc 千thiên 法pháp 明minh 門môn 故cố 廣quảng 。 如như 是thị 可khả 知tri 也dã 。

問vấn 。 云vân 何hà 一nhất 體thể 乘thừa 異dị 體thể 乘thừa 耶da 。

答đáp 。 與dữ 波Ba 若Nhã 相tương 應ứng 無vô 依y 無vô 得đắc 不bất 二nhị 觀quán 現hiện 前tiền 。 如như 一nhất 念niệm 品phẩm 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 一nhất 念niệm 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 此thử 是thị 一nhất 體thể 乘thừa 。 未vị 得đắc 此thử 觀quán 現hiện 前tiền 名danh 異dị 體thể 乘thừa 。 然nhiên 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 則tắc 學học 不bất 二nhị 觀quán 。 故cố 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 時thời 是thị 一nhất 體thể 乘thừa 。 則tắc 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 萬vạn 行hạnh 。 故cố 云vân 發phát 心tâm 畢tất 竟cánh 二nhị 不bất 別biệt 。 但đãn 約ước 此thử 觀quán 明minh 晦hối 故cố 開khai 一nhất 體thể 異dị 體thể 耳nhĩ 。 約ước 位vị 明minh 者giả 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 為vi 一nhất 體thể 乘thừa 。 未vị 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 者giả 為vi 異dị 體thể 乘thừa 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 然nhiên 。

答đáp 。 大đại 品phẩm 云vân 但đãn 燃nhiên 燈đăng 佛Phật 以dĩ 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 即tức 不bất 離ly 六Lục 度Độ 等đẳng 無vô 得đắc 萬vạn 行hạnh 。

問vấn 。 云vân 何hà 是thị 近cận 乘thừa 遠viễn 乘thừa 。

答đáp 。 以dĩ 波Ba 若Nhã 心tâm 所sở 起khởi 。 如như 不bất 住trụ 法pháp 住trụ 波Ba 若Nhã 中trung 。 無vô 所sở 捨xả 具cụ 足túc 檀đàn 等đẳng 六Lục 度Độ 。 不bất 生sanh 故cố 具cụ 足túc 道Đạo 品Phẩm 。 亦diệc 如như 廣quảng 乘thừa 品phẩm 列liệt 。 一nhất 切thiết 德đức 行hạnh 。 後hậu 皆giai 結kết 言ngôn 。 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 如như 此thử 之chi 乘thừa 名danh 為vi 近cận 乘thừa 。 若nhược 說thuyết 低đê 頭đầu 舉cử 手thủ 皆giai 成thành 佛Phật 者giả 。 此thử 是thị 有hữu 所sở 得đắc 。 善thiện 名danh 為vi 遠viễn 乘thừa 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 法pháp 華hoa 云vân 是thị 乘thừa 微vi 妙diệu 。 清thanh 淨tịnh 第đệ 一nhất 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 。 為vi 無vô 有hữu 上thượng 。 此thử 豈khởi 是thị 人nhân 天thiên 有hữu 所sở 得đắc 善thiện 耶da 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 所sở 行hành 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 即tức 行hành 無vô 所sở 得đắc 觀quán 。 此thử 是thị 近cận 乘thừa 無vô 有hữu 遠viễn 乘thừa 。 但đãn 就tựu 無vô 所sở 得đắc 中trung 自tự 有hữu 明minh 晦hối 故cố 分phần/phân 近cận 遠viễn 耳nhĩ 。

問vấn 。 釋thích 論luận 解giải 無vô 生sanh 品phẩm 中trung 云vân 。 有hữu 近cận 道Đạo 遠viễn 道đẠo 。 近cận 道đạo 者giả 謂vị 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 遠viễn 道đạo 者giả 謂vị 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 然nhiên 道Đạo 品Phẩm 與dữ 六Lục 度Độ 俱câu 皆giai 是thị 乘thừa 。 何hà 故cố 分phần/phân 近cận 遠viễn 耶da 。

答đáp 。 數số 論luận 師sư 地địa 論luận 師sư 法pháp 華hoa 等đẳng 師sư 無vô 有hữu 此thử 義nghĩa 。 故cố 不bất 釋thích 也dã 。 今kim 明minh 此thử 義nghĩa 可khả 有hữu 四tứ 列liệt 。 一nhất 者giả 六Lục 度Độ 道Đạo 品Phẩm 是thị 無vô 所sở 得đắc 故cố 俱câu 近cận 。 二nhị 俱câu 是thị 有hữu 所sở 得đắc 故cố 俱câu 遠viễn 。 三tam 無vô 所sở 得đắc 六Lục 度Độ 為vi 近cận 。 有hữu 所sở 得đắc 道Đạo 品phẩm 為vi 遠viễn 。 四tứ 無vô 得đắc 道Đạo 品phẩm 為vi 近cận 。 有hữu 得đắc 六Lục 度Độ 為vi 遠viễn 。 今kim 明minh 六Lục 度Độ 為vi 遠viễn 道Đạo 品Phẩm 為vi 近cận 者giả 。 為vi 釋thích 無vô 生sanh 品phẩm 經kinh 文văn 。 經kinh 文văn 云vân 有hữu 世thế 間gian 六Lục 度Độ 出xuất 世thế 間gian 六Lục 度Độ 。 道Đạo 品Phẩm 但đãn 明minh 出xuất 世thế 。 不bất 明minh 世thế 間gian 。 論luận 主chủ 解giải 此thử 一nhất 義nghĩa 故cố 明minh 六Lục 度Độ 為vi 遠viễn 道Đạo 品Phẩm 為vi 近cận 。

問vấn 。 六Lục 度Độ 何hà 故cố 遠viễn 道Đạo 品Phẩm 何hà 故cố 近cận 。

答đáp 。 六Lục 度Độ 雜tạp 有hữu 世thế 出xuất 世thế 故cố 遠viễn 。 道Đạo 品Phẩm 純thuần 是thị 出xuất 世thế 間gian 故cố 近cận 。

問vấn 。 六Lục 度Độ 何hà 故cố 雜tạp 道Đạo 品Phẩm 何hà 故cố 不bất 雜tạp 耶da 。

答đáp 。 六Lục 度Độ 中trung 明minh 通thông 淺thiển 深thâm 。 如như 布bố 施thí 持trì 戒giới 忍nhẫn 。 辱nhục 等đẳng 通thông 於ư 淺thiển 深thâm 。 可khả 得đắc 有hữu 雜tạp 義nghĩa 。 道Đạo 品Phẩm 中trung 明minh 定định 慧tuệ 。 定định 慧tuệ 深thâm 於ư 施thí 戒giới 。 就tựu 此thử 一nhất 義nghĩa 故cố 六Lục 度Độ 為vi 遠viễn 道Đạo 品Phẩm 為vi 近cận 。

問vấn 。 此thử 義nghĩa 約ước 大đại 小Tiểu 乘Thừa 分phần/phân 近cận 遠viễn 以dĩ 不phủ 。

答đáp 。 若nhược 就tựu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 一nhất 往vãng 分phần/phân 者giả 。 道Đạo 品Phẩm 是thị 小Tiểu 乘Thừa 行hành 故cố 為vi 遠viễn 。 六Lục 度Độ 正chánh 是thị 乘thừa 體thể 故cố 為vi 近cận 。 若nhược 就tựu 菩Bồ 薩Tát 具cụ 一nhất 切thiết 行hành 。 皆giai 是thị 無vô 得đắc 。 悉tất 是thị 正chánh 行hạnh 。 六Lục 度Độ 道Đạo 品Phẩm 俱câu 是thị 近cận 乘thừa 也dã 。

次thứ 論luận 運vận 出xuất 義nghĩa 。

問vấn 。 運vận 出xuất 明minh 乘thừa 者giả 。 因nhân 乘thừa 果quả 乘thừa 何hà 者giả 為vi 正chánh 耶da 。

答đáp 。 就tựu 因nhân 門môn 正chánh 明minh 運vận 出xuất 。 釋thích 論luận 云vân 是thị 乘thừa 從tùng 三tam 界giới 中trung 出xuất 至chí 佛Phật 果Quả 。 即tức 住trụ 變biến 成thành 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 故cố 因nhân 乘thừa 為vi 正chánh 也dã 。 若nhược 以dĩ 能năng 運vận 出xuất 眾chúng 生sanh 者giả 。 即tức 佛Phật 乘thừa 為vi 正chánh 。 唯duy 佛Phật 能năng 具cụ 運vận 。 出xuất 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 而nhi 因nhân 乘thừa 不bất 及cập 果quả 也dã 。

問vấn 。 云vân 何hà 是thị 自tự 運vận 運vận 他tha 。

答đáp 。 就tựu 運vận 出xuất 為vi 義nghĩa 者giả 。 言ngôn 因nhân 乘thừa 者giả 有hữu 自tự 運vận 運vận 他tha 。 果quả 乘thừa 但đãn 有hữu 運vận 他tha 之chi 義nghĩa 。 佛Phật 即tức 已dĩ 出xuất 無vô 勞lao 更cánh 運vận 。 若nhược 縱túng/tung 任nhậm 自tự 在tại 明minh 運vận 者giả 果quả 德đức 具cụ 有hữu 此thử 運vận 也dã 。

次thứ 論luận 乘thừa 具cụ 。

問vấn 。 世thế 間gian 乘thừa 有hữu 能năng 乘thừa 之chi 人nhân 及cập 所sở 乘thừa 之chi 法pháp 及cập 乘thừa 行hành 具cụ 。 一Nhất 乘Thừa 亦diệc 有hữu 此thử 不phủ 耶da 。

答đáp 。 有hữu 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 是thị 乘thừa 及cập 所sở 乘thừa 因nhân 法pháp 釋thích 論luận 云vân 六Lục 度Độ 正chánh 是thị 乘thừa 體thể 。 慈từ 悲bi 與dữ 方phương 便tiện 此thử 二nhị 為vi 大Đại 乘Thừa 挾hiệp 具cụ 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 以dĩ 有hữu 慈từ 悲bi 故cố 能năng 。 廣quảng 運vận 眾chúng 生sanh 。 有hữu 巧xảo 方phương 便tiện 故cố 。 能năng 出xuất 生sanh 死tử 。 又hựu 有hữu 慈từ 悲bi 故cố 不bất 隨tùy 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 有hữu 方phương 便tiện 故cố 。 不bất 隨tùy 凡phàm 夫phu 地địa 。 出xuất 此thử 二nhị 地địa 故cố 能năng 至chí 佛Phật 也dã 。 故cố 此thử 二nhị 種chủng 名danh 乘thừa 行hành 具cụ 也dã 。 猶do 屬thuộc 一Nhất 乘Thừa 攝nhiếp 。 但đãn 義nghĩa 分phân 之chi 故cố 成thành 二nhị 也dã 。 小Tiểu 乘Thừa 法pháp 中trung 無vô 此thử 行hành 具cụ 也dã 。 次thứ 中trung 邊biên 分phân 別biệt 論luận 明minh 乘thừa 有hữu 五ngũ 。 一Nhất 乘Thừa 本bổn 謂vị 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 。 二Nhị 乘Thừa 行hành 即tức 福phước 慧tuệ 等đẳng 。 三tam 乘thừa 攝nhiếp 謂vị 慈từ 悲bi 心tâm 。 引dẫn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 悉tất 共cộng 出xuất 生sanh 死tử 。 四tứ 乘thừa 障chướng 謂vị 煩phiền 惱não 障chướng 及cập 智trí 障chướng 。 三tam 界giới 內nội 煩phiền 惱não 名danh 煩phiền 惱não 障chướng 。 餘dư 障chướng 一nhất 切thiết 行hành 解giải 名danh 為vi 智trí 障chướng 。 五ngũ 者giả 乘thừa 果quả 即tức 佛Phật 果Quả 也dã 。 唯duy 識thức 論luận 解giải 乘thừa 有hữu 三tam 體thể 六lục 義nghĩa 。 三tam 體thể 同đồng 前tiền 。 一nhất 自tự 性tánh 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真Chân 如Như 是thị 也dã 。 二nhị 隨tùy 流lưu 隨tùy 順thuận 自tự 性tánh 流lưu 。 福phước 慧tuệ 十Thập 地Địa 等đẳng 法pháp 是thị 也dã 。 三tam 至chí 果quả 即tức 隨tùy 流lưu 所sở 出xuất 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 及cập 一nhất 切thiết 不bất 共cộng 法pháp 也dã 。 六lục 義nghĩa 者giả 一nhất 體thể 是thị 如như 如như 空không 出xuất 離ly 四tứ 謗báng 。 二nhị 者giả 因nhân 謂vị 福phước 慧tuệ 三tam 者giả 攝nhiếp 攝nhiếp 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 四tứ 境cảnh 界giới 了liễu 真chân 俗tục 脩tu 二nhị 諦đế 。 五ngũ 障chướng 即tức 皮bì 肉nhục 心tâm 三tam 障chướng 。 六lục 果quả 謂vị 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 此thử 六lục 義nghĩa 次thứ 第đệ 者giả 正chánh 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 根căn 本bổn 。 以dĩ 有hữu 如như 此thử 故cố 起khởi 福phước 慧tuệ 二nhị 行hành 。 起khởi 福phước 慧tuệ 二nhị 行hành 故cố 能năng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 由do 照chiếu 真chân 俗tục 迷mê 境cảnh 。 故cố 成thành 惑hoặc 則tắc 失thất 乘thừa 理lý 見kiến 境cảnh 故cố 能năng 除trừ 惑hoặc 。 除trừ 惑hoặc 故cố 得đắc 佛Phật 果Quả 也dã 。

問vấn 。 乘thừa 是thị 何hà 義nghĩa 。

答đáp 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 乘thừa 是thị 顯hiển 載tái 義nghĩa 由do 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 故cố 。 出xuất 福phước 慧tuệ 等đẳng 行hành 。 由do 福phước 慧tuệ 等đẳng 行hành 故cố 出xuất 佛Phật 果Quả 。 佛Phật 果Quả 載tái 出xuất 眾chúng 生sanh 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 有hữu 三tam 。 謂vị 乘thừa 因nhân 乘thừa 緣duyên 乘thừa 得đắc 。 乘thừa 因nhân 者giả 謂vị 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 為vi 乘thừa 因nhân 。 乘thừa 緣duyên 謂vị 萬vạn 行hạnh 。 乘thừa 得đắc 即tức 佛Phật 果Quả 也dã 。

問vấn 。 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 云vân 何hà 為vi 乘thừa 體thể 也dã 。

答đáp 。 唯duy 有hữu 真Chân 如Như 佛Phật 性tánh 為vi 真chân 實thật 。 修tu 萬vạn 行hạnh 為vi 欲dục 顯hiển 此thử 佛Phật 性tánh 。 佛Phật 性tánh 顯hiển 故cố 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 此thử 三tam 要yếu 相tương/tướng 須tu 。 以dĩ 佛Phật 性tánh 是thị 本bổn 故cố 名danh 為vi 因nhân 。 雖tuy 有hữu 因nhân 復phục 須tu 緣duyên 因nhân 。 因nhân 緣duyên 具cụ 故cố 得đắc 果quả 。 今kim 不bất 違vi 此thử 說thuyết 也dã 。 法pháp 華hoa 論luận 亦diệc 明minh 三tam 種chủng 。 一Nhất 乘Thừa 體thể 。 謂vị 如Như 來Lai 平bình 等đẳng 。 法Pháp 身thân 即tức 是thị 佛Phật 性tánh 為vi 乘thừa 體thể 。 又hựu 云vân 佛Phật 乘thừa 者giả 謂vị 如Như 來Lai 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 即tức 明minh 佛Phật 果Quả 為vi 乘thừa 體thể 。 此thử 隱ẩn 顯hiển 為vi 異dị 實thật 無vô 兩lưỡng 也dã 。 又hựu 釋thích 汝nhữ 等đẳng 所sở 行hành 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 及cập 低đê 頭đầu 舉cử 手thủ 之chi 善thiện 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 即tức 是thị 了liễu 因nhân 乃nãi 為vi 乘thừa 緣duyên 也dã 。 此thử 猶do 是thị 三tam 種chủng 佛Phật 性tánh 義nghĩa 耳nhĩ 。 乘thừa 緣duyên 謂vị 引dẫn 出xuất 佛Phật 性tánh 即tức 了liễu 因nhân 也dã 。 乘thừa 體thể 謂vị 因nhân 佛Phật 性tánh 。 乘thừa 果quả 謂vị 果quả 佛Phật 性tánh 。 不bất 說thuyết 果quả 果quả 性tánh 者giả 。 果quả 果quả 性tánh 還hoàn 屬thuộc 果quả 門môn 。 不bất 說thuyết 境cảnh 界giới 性tánh 者giả 屬thuộc 因nhân 門môn 故cố 也dã 。 又hựu 廣quảng 說thuyết 有hữu 五ngũ 。 略lược 即tức 唯duy 三tam 也dã 。 又hựu 望vọng 于vu 十thập 二nhị 門môn 論luận 乘thừa 具cụ 四tứ 事sự 。 一nhất 者giả 乘thừa 本bổn 。 謂vị 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 由do 實thật 相tướng 生sanh 波Ba 若Nhã 故cố 實thật 相tướng 為vi 本bổn 。 即tức 是thị 乘thừa 境cảnh 義nghĩa 。 二nhị 者giả 乘thừa 主chủ 。 由do 波Ba 若Nhã 故cố 萬vạn 行hạnh 得đắc 成thành 故cố 波Ba 若Nhã 為vi 主chủ 。 即tức 智trí 慧tuệ 。 三tam 者giả 乘thừa 助trợ 。 除trừ 波Ba 若Nhã 外ngoại 餘dư 一nhất 切thiết 行hành 資tư 成thành 波Ba 若Nhã 。 四tứ 者giả 乘thừa 果quả 乘thừa 此thử 乘thừa 故cố 得đắc 。 薩Tát 婆Bà 若Nhã 也dã 。 又hựu 此thử 經Kinh 明minh 乘thừa 有hữu 三tam 事sự 。 一nhất 車xa 二nhị 牛ngưu 三tam 賓tân 從tùng 。 車xa 通thông 因nhân 果quả 萬vạn 德đức 萬vạn 行hạnh 。 牛ngưu 亦diệc 通thông 因nhân 果quả 。 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 離ly 斷đoạn 常thường 之chi 垢cấu 為vi 白bạch 。 由do 此thử 觀quán 故cố 引dẫn 萬vạn 行hạnh 出xuất 生sanh 死tử 如như 牛ngưu 。 此thử 即tức 波Ba 若Nhã 導đạo 眾chúng 行hành 義nghĩa 也dã 。

問vấn 。 波Ba 若Nhã 即tức 是thị 車xa 云vân 何hà 復phục 喻dụ 牛ngưu 耶da 。

答đáp 。 一nhất 法pháp 二nhị 義nghĩa 分phân 之chi 。 導đạo 引dẫn 如như 牛ngưu 運vận 義nghĩa 名danh 車xa 。 餘dư 行hành 但đãn 有hữu 資tư 成thành 運vận 出xuất 。 唯duy 有hữu 車xa 義nghĩa 而nhi 無vô 引dẫn 導đạo 之chi 能năng 故cố 無vô 牛ngưu 義nghĩa 也dã 。 此thử 是thị 因Nhân 地Địa 牛ngưu 義nghĩa 也dã 。 果quả 地địa 牛ngưu 者giả 內nội 德đức 則tắc 取thủ 真chân 慧tuệ 為vi 牛ngưu 。 外ngoại 用dụng 宜nghi 取thủ 六Lục 通Thông 無vô 垢cấu 為vi 白bạch 牛ngưu 。 駕giá 之chi 而nhi 遊du 五ngũ 道đạo 運vận 眾chúng 生sanh 也dã 。 賓tân 從tùng 者giả 果quả 德đức 為vi 車xa 。 則tắc 因nhân 為vi 賓tân 從tùng 因nhân 行hành 為vi 車xa 。 則tắc 界giới 外ngoại 眾chúng 行hành 為vi 車xa 界giới 。 內nội 行hành 為vi 賓tân 從tùng 。 如như 索sách 車xa 中trung 釋thích 之chi 。 又hựu 大đại 品phẩm 明minh 乘thừa 具cụ 五ngũ 事sự 。 一nhất 者giả 乘thừa 出xuất 即tức 是thị 乘thừa 始thỉ 。 謂vị 從tùng 三tam 界giới 出xuất 。 二nhị 者giả 乘thừa 終chung 到đáo 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 三tam 者giả 乘thừa 住trụ 謂vị 萬vạn 行hạnh 無vô 所sở 住trụ 為vi 住trụ 。 四tứ 所sở 乘thừa 法pháp 即tức 六Lục 度Độ 。 五ngũ 能năng 乘thừa 之chi 人nhân 。 謂vị 菩Bồ 薩Tát 也dã 。

問vấn 。 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 所sở 明minh 及cập 中trung 百bách 大Đại 乘Thừa 論luận 等đẳng 所sở 辨biện 此thử 可khả 信tín 受thọ 。 如như 唯duy 識thức 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 及cập 法pháp 華hoa 論luận 等đẳng 必tất 可khả 信tín 耶da 。

答đáp 。 此thử 論luận 同đồng 是thị 婆bà 藪tẩu 所sở 造tạo 。 付phó 法Pháp 藏tạng 中trung 天thiên 親thân 有hữu 其kỳ 人nhân 。 是thị 故cố 可khả 信tín 。 又hựu 觀quán 其kỳ 義nghĩa 意ý 。 與dữ 大Đại 乘Thừa 經Kinh 論luận 語ngữ 言ngôn 雖tuy 異dị 而nhi 意ý 不bất 相tương 違vi 。 是thị 故cố 可khả 信tín 也dã 。

問vấn 。 三tam 論luận 學học 者giả 恆hằng 彈đàn 破phá 有hữu 所sở 得đắc 義nghĩa 。 云vân 何hà 今kim 並tịnh 用dụng 眾chúng 家gia 異dị 說thuyết 耶da 。

答đáp 。 興hưng 皇hoàng 大đại 師sư 製chế 釋thích 論luận 序tự 云vân 。 領lãnh 括quát 群quần 妙diệu 申thân 眾chúng 家gia 之chi 美mỹ 。 使sử 異dị 執chấp 氷băng 銷tiêu 同đồng 歸quy 一nhất 致trí 。 以dĩ 此thử 旨chỉ 詳tường 之chi 。 無vô 執chấp 不bất 破phá 無vô 義nghĩa 不bất 攝nhiếp 。 巧xảo 用dụng 無vô 非phi 甘cam 露lộ 拙chuyết 服phục 皆giai 成thành 毒độc 藥dược 。 若nhược 專chuyên 守thủ 破phá 斥xích 之chi 言ngôn 斯tư 人nhân 未vị 體thể 三tam 論luận 意ý 也dã 。

問vấn 。 云vân 何hà 巧xảo 用dụng 云vân 何hà 拙chuyết 服phục 。

答đáp 。 若nhược 能năng 心tâm 無vô 所sở 得đắc 。 言ngôn 無vô 所sở 住trụ 。 如như 空không 中trung 種chủng 樹thụ 虛hư 裏lý 織chức 羅la 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 隨tùy 病bệnh 隨tùy 人nhân 者giả 。 設thiết 行hành 產sản 業nghiệp 之chi 事sự 無vô 非phi 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 並tịnh 應ưng 正Chánh 法Pháp 波Ba 若Nhã 名danh 巧xảo 服phục 矣hĩ 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 即tức 名danh 拙chuyết 服phục 。 此thử 意ý 已dĩ 如như 辨biện 宗tông 中trung 釋thích 之chi 。 又hựu 龍long 樹thụ 出xuất 世thế 製chế 作tác 大đại 意ý 者giả 。 要yếu 先tiên 破phá 洗tẩy 一nhất 切thiết 有hữu 所sở 得đắc 病bệnh 。 令linh 畢tất 竟cánh 無vô 遺di 。 莫mạc 問vấn 大Đại 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 內nội 道đạo 外ngoại 道đạo 。 有hữu 文văn 作tác 義nghĩa 及cập 無vô 文văn 搆câu 造tạo 。 凡phàm 心tâm 有hữu 一nhất 豪hào 依y 得đắc 言ngôn 有hữu 一nhất 句cú 定định 相tương/tướng 。 皆giai 悉tất 洗tẩy 之chi 令linh 畢tất 竟cánh 淨tịnh 。 然nhiên 不bất 淨tịnh 既ký 去khứ 淨tịnh 亦diệc 無vô 留lưu 也dã 。 如như 是thị 五ngũ 句cú 令linh 言ngôn 窮cùng 慮lự 息tức 。 然nhiên 後hậu 始thỉ 得đắc 於ư 無vô 名danh 相tướng 中trung 強cường/cưỡng 名danh 相tướng 說thuyết 。 雖tuy 強cường/cưỡng 名danh 相tướng 說thuyết 說thuyết 不bất 動động 無vô 說thuyết 。 故cố 寶bảo 積tích 嘆thán 云vân 。 能năng 善thiện 巧xảo 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 相tướng 。 於ư 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 而nhi 不bất 動động 。 又hựu 經Kinh 云vân 善thiện 哉tai 世Thế 尊Tôn 。 不bất 動động 真chân 際tế 為vi 諸chư 法pháp 立lập 處xứ 。 若nhược 能năng 於ư 一nhất 切thiết 。 義nghĩa 皆giai 如như 此thử 用dụng 之chi 。 始thỉ 是thị 龍long 樹thụ 大Đại 乘Thừa 論luận 耳nhĩ 。 不bất 爾nhĩ 者giả 還hoàn 同đồng 舊cựu 執chấp 。 若nhược 留lưu 一nhất 豪hào 心tâm 住trụ 著trước 者giả 。 退thoái 無vô 損tổn 於ư 煩phiền 惱não 進tiến 不bất 弘hoằng 。 於ư 佛Phật 法Pháp 也dã 。 又hựu 破phá 洗tẩy 一nhất 切thiết 有hữu 所sở 得đắc 大đại 小tiểu 病bệnh 然nhiên 後hậu 於ư 一nhất 一nhất 義nghĩa 中trung 宜nghi 用dụng 四tứ 悉tất 檀đàn 貫quán 之chi 。 今kim [堂-土+((口@〡)/┴)]# 略lược 舉cử 一nhất 意ý 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 八bát 萬vạn 法Pháp 藏tạng 皆giai 是thị 隨tùy 順thuận 俗tục 。 故cố 有hữu 此thử 言ngôn 說thuyết 。 若nhược 不bất 隨tùy 俗tục 則tắc 一nhất 無vô 言ngôn 無vô 不bất 言ngôn 。 故cố 有hữu 所sở 言ngôn 皆giai 隨tùy 俗tục 說thuyết 。 謂vị 世thế 界giới 悉tất 檀đàn 。 十thập 二nhị 部bộ 八bát 萬vạn 法Pháp 藏tạng 言ngôn 並tịnh 相tương 違vi 。 或hoặc 三tam 或hoặc 一nhất 或hoặc 無vô 常thường 或hoặc 常thường 。 或hoặc 佛Phật 出xuất 二nhị 諦đế 外ngoại 或hoặc 二nhị 諦đế 內nội 。 或hoặc 三tam 世thế 有hữu 或hoặc 一nhất 世thế 有hữu 。 如như 大đại 經kinh 三tam 十thập 餘dư 諍tranh 論luận 門môn 。 無vô 智trí 之chi 者giả 各các 執chấp 一nhất 意ý 。 互hỗ 相tương 是thị 非phi 。 現hiện 世thế 起khởi 諍tranh 論luận 。 增tăng 長trưởng 煩phiền 惱não 。 乃nãi 至chí 斷đoạn 善thiện 根căn 墮đọa 墜trụy 惡ác 趣thú 。 似tự 僧Tăng 地địa 獄ngục 正chánh 擬nghĩ 斯tư 人nhân 。 欲dục 勉miễn 斯tư 過quá 者giả 須tu 用dụng 第đệ 二nhị 悉tất 檀đàn 。 所sở 以dĩ 八bát 萬vạn 法Pháp 藏tạng 及cập 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 並tịnh 相tương 違vi 者giả 。 此thử 是thị 如Như 來Lai 。 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 。 故cố 不bất 相tương 違vi 背bội 。 如như 大đại 經Kinh 云vân 。 以dĩ 此thử 眾chúng 生sanh 。 非phi 一nhất 根căn 性tánh 。 非phi 一nhất 善thiện 友hữu 非phi 一nhất 國quốc 土độ 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 不bất 得đắc 一nhất 向hướng 定định 說thuyết 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 觀quán 之chi 。 於ư 一nhất 切thiết 法Pháp 門môn 。 無vô 所sở 違vi 諍tranh 。 不bất 起khởi 煩phiền 惱não 。 勉miễn 於ư 似tự 僧Tăng 也dã 。 第đệ 三tam 名danh 為vi 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 。 如Như 來Lai 所sở 以dĩ 。 說thuyết 各các 各các 為vi 人nhân 。 說thuyết 八bát 萬vạn 法Pháp 藏tạng 及cập 塵trần 沙sa 法Pháp 門môn 。 皆giai 為vi 對đối 治trị 眾chúng 生sanh 煩phiền 惱não 故cố 也dã 。 如như 大đại 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 大đại 地địa 。 諸chư 山sơn 藥dược 草thảo 能năng 為vì 眾chúng 生sanh 。 病bệnh 之chi 良lương 藥dược 。 我ngã 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 能năng 令linh 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 病bệnh 藥dược 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 教giáo 門môn 無vô 有hữu 定định 性tánh 。 但đãn 令linh 病bệnh 息tức 。 病bệnh 息tức 故cố 無vô 非phi 藥dược 。 病bệnh 不bất 息tức 無vô 是thị 藥dược 也dã 。 既ký 為vi 息tức 病bệnh 病bệnh 息tức 藥dược 廢phế 。 不bất 應ưng 復phục 執chấp 著trước 之chi 也dã 。 第đệ 四tứ 名danh 為vi 第đệ 一nhất 。 義nghĩa 悉tất 檀đàn 者giả 。 前tiền 來lai 三tam 門môn 皆giai 是thị 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 有hữu 如như 此thử 方phương 便tiện 。 若nhược 論luận 正Chánh 道Đạo 即tức 不bất 曾tằng 有hữu 一nhất 言ngôn 。 況huống 有hữu 八bát 萬vạn 耶da 。 尚thượng 非phi 有hữu 言ngôn 況huống 是thị 無vô 言ngôn 耶da 。 故cố 過quá 一nhất 切thiết 言ngôn 語ngữ 。 滅diệt 一nhất 切thiết 戲hí 論luận 。 如như 大đại 炎diễm 四tứ 邊biên 不bất 可khả 觸xúc 。 以dĩ 燒thiêu 手thủ 故cố 。 用dụng 此thử 四tứ 門môn 可khả 通thông 貫quán 一nhất 切thiết 義nghĩa 及cập 文văn 。 以dĩ 得đắc 此thử 四tứ 門môn 故cố 一nhất 切thiết 經kinh 可khả 搆câu 。 一nhất 切thiết 病bệnh 可khả 治trị 。 不bất 得đắc 四tứ 門môn 一nhất 句cú 經kinh 不bất 可khả 尋tầm 。 一nhất 煩phiền 惱não 不bất 可khả 破phá 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 就tựu 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 中trung 釋thích 此thử 意ý 耶da 。

答đáp 。 一Nhất 乘Thừa 是thị 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 正chánh 宗tông 。 就tựu 此thử 中trung 釋thích 之chi 也dã 。 又hựu 如như 此thử 了liễu 悟ngộ 方phương 是thị 能năng 動động 能năng 出xuất 。 故cố 是thị 乘thừa 耳nhĩ 。 若nhược 作tác 一nhất 句cú 定định 執chấp 。 不bất 動động 不bất 出xuất 。 何hà 名danh 乘thừa 耶da 。 大đại 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 定định 相tương/tướng 是thị 生sanh 死tử 相tướng 是thị 魔ma 王vương 相tương/tướng 。 非phi 佛Phật 法Pháp 相tương/tướng 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 無vô 定định 無vô 相tướng 。

問vấn 曰viết 。 恆hằng 作tác 無vô 定định 相tương 破phá 定định 相tương/tướng 者giả 。 如như 此thử 即tức 是thị 定định 相tương/tướng 。

答đáp 。 破phá 定định 言ngôn 無vô 定định 耳nhĩ 。 云vân 何hà 復phục 更cánh 執chấp 無vô 定định 耶da 。

問vấn 。 若nhược 都đô 無vô 所sở 執chấp 者giả 即tức 是thị 執chấp 乃nãi 不bất 執chấp 於ư 執chấp 。 而nhi 執chấp 於ư 無vô 執chấp 故cố 還hoàn 是thị 執chấp 也dã 。

答đáp 。 今kim 言ngôn 無vô 執chấp 者giả 以dĩ 執chấp 無vô 故cố 。 言ngôn 無vô 執chấp 耳nhĩ 既ký 言ngôn 不bất 執chấp 於ư 執chấp 。 豈khởi 執chấp 無vô 執chấp 耶da 。

問vấn 。 執chấp 無vô 復phục 無vô 無vô 執chấp 即tức 是thị 斷đoạn 見kiến 人nhân 也dã 。

答đáp 。 斷đoạn 一nhất 切thiết 見kiến 故cố 名danh 斷đoạn 見kiến 此thử 可khả 然nhiên 也dã 。 大đại 品phẩm 云vân 斷đoạn 一nhất 切thiết 見kiến 。 故cố 名danh 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 正chánh 恐khủng 諸chư 見kiến 不bất 能năng 斷đoạn 耳nhĩ 。 又hựu 若nhược 有hữu 諸chư 見kiến 可khả 言ngôn 斷đoạn 見kiến 耳nhĩ 。 諸chư 見kiến 本bổn 不bất 有hữu 何hà 所sở 斷đoạn 耶da 。 經Kinh 云vân 動động 心tâm 是thị 魔ma 網võng 不bất 動động 即tức 法pháp 印ấn 。

次thứ 論luận 動động 出xuất 。

問vấn 。 大đại 品phẩm 云vân 是thị 乘thừa 能năng 動động 能năng 出xuất 是thị 何hà 位vị 耶da 。

答đáp 。 論luận 云vân 動động 是thị 順thuận 忍nhẫn 出xuất 為vi 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 一nhất 者giả 地địa 前tiền 為vi 順thuận 忍nhẫn 登đăng 地địa 為vi 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 二nhị 六lục 地địa 為vi 順thuận 忍nhẫn 七thất 地địa 為vi 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 若nhược 凡phàm 夫phu 為vi 三tam 界giới 者giả 則tắc 地địa 前tiền 為vi 順thuận 忍nhẫn 。 發phát 地địa 入nhập 聖thánh 位vị 出xuất 三tam 界giới 也dã 。 此thử 則tắc 初Sơ 地Địa 為vi 出xuất 地địa 前tiền 為vi 動động 。 若nhược 六lục 地địa 猶do 受thọ 肉nhục 身thân 。 名danh 為vi 三tam 界giới 。 即tức 七thất 地địa 捨xả 肉nhục 身thân 出xuất 三tam 界giới 。 故cố 六lục 地địa 為vi 動động 。 七thất 地địa 為vi 出xuất 。 然nhiên 二nhị 義nghĩa 之chi 中trung 先tiên 義nghĩa 為vi 正chánh 也dã 。

問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 動động 出xuất 其kỳ 義nghĩa 云vân 何hà 耶da 。

答đáp 。 准chuẩn 前tiền 可khả 知tri 。 苦khổ 忍nhẫn 前tiền 名danh 動động 苦khổ 忍nhẫn 名danh 出xuất 。 二nhị 者giả 三tam 果quả 未vị 勉miễn 三tam 界giới 為vi 動động 。 無Vô 學Học 斷đoạn 三tam 界giới 惑hoặc 盡tận 為vi 出xuất 。 又hựu 有hữu 餘dư 名danh 動động 無vô 餘dư 名danh 出xuất 。 但đãn 就tựu 人nhân 而nhi 明minh 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 唯duy 有hữu 心tâm 出xuất 無vô 有hữu 身thân 出xuất 。 異dị 大Đại 乘Thừa 也dã 。

次thứ 論luận 乘thừa 障chướng 。

問vấn 。 乘thừa 以dĩ 何hà 物vật 為vi 障chướng 。

答đáp 。 釋thích 論luận 既ký 以dĩ 六Lục 度Độ 為vi 大Đại 乘Thừa 體thể 。 六lục # 即tức 是thị 障chướng 也dã 。 若nhược 取thủ 乘thừa 出xuất 生sanh 死tử 義nghĩa 即tức 著trước 生sanh 死tử 以dĩ 為vi 障chướng 。 若nhược 取thủ 乘thừa 廣quảng 大đại 義nghĩa 即tức 以dĩ 狹hiệp 劣liệt 以dĩ 為vi 障chướng 。 若nhược 以dĩ 出xuất 世thế 六Lục 度Độ 無vô 所sở 得đắc 故cố 能năng 出xuất 。 即tức 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 六Lục 度Độ 為vi 障chướng 。 六lục # 即tức 是thị 別biệt 障chướng 有hữu 所sở 得đắc 即tức 是thị 通thông 障chướng 也dã 。

次thứ 論luận 二nhị 慧tuệ 。

問vấn 。 空không 有hữu 二nhị 慧tuệ 何hà 者giả 正chánh 是thị 乘thừa 耶da 。

答đáp 。 舊cựu 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 云vân 空không 解giải 為vi 正chánh 乘thừa 有hữu 解giải 為vi 相tương 從tùng 。 例lệ 如như 十Thập 地Địa 空không 解giải 為vi 能năng 生sanh 之chi 本bổn 。 有hữu 解giải 為vi 地địa 上thượng 所sở 生sanh 。 次thứ 釋thích 云vân 地địa 義nghĩa 如như 前tiền 。 若nhược 乘thừa 取thủ 運vận 義nghĩa 即tức 兩lưỡng 解giải 俱câu 能năng 運vận 。 今kim 所sở 明minh 以dĩ 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 為vi 乘thừa 體thể 也dã 。 中trung 道đạo 正chánh 觀quán 。 非phi 空không 非phi 有hữu 。 方phương 能năng 出xuất 有hữu 無vô 二nhị 見kiến 。 故cố 云vân 空không 有hữu 並tịnh 是thị 乘thừa 方phương 便tiện 用dụng 也dã 。 地địa 義nghĩa 亦diệc 爾nhĩ 。

次thứ 論luận 始thỉ 終chung 真chân 似tự 義nghĩa 。

問vấn 。 何hà 等đẳng 為vi 乘thừa 始thỉ 乘thừa 終chung 真chân 乘thừa 似tự 乘thừa 。

答đáp 。 有hữu 人nhân 言ngôn 三tam 十thập 心tâm 是thị 乘thừa 正chánh 位vị 。 有hữu 人nhân 言ngôn 登đăng 地địa 是thị 乘thừa 正chánh 位vị 。 有hữu 人nhân 言ngôn 八bát 地địa 是thị 乘thừa 正chánh 位vị 。 有hữu 人nhân 言ngôn 初sơ 得đắc 方phương 便tiện 失thất 正chánh 體thể 。 第đệ 二nhị 得đắc 正chánh 體thể 失thất 方phương 便tiện 。 第đệ 三tam 得đắc 竝tịnh 觀quán 及cập 乘thừa 體thể 失thất 不bất 竝tịnh 及cập 乘thừa 方phương 便tiện 。 故cố 具cụ 有hữu 三tam 義nghĩa 。 三tam 十thập 心tâm 為vi 方phương 便tiện 。 登đăng 地địa 為vi 正chánh 體thể 。 八bát 地địa 為vi 竝tịnh 乘thừa 。 七thất 地địa 為vi 不bất 竝tịnh 乘thừa 也dã 。 評bình 曰viết 。 最tối 後hậu 釋thích 者giả 雖tuy 得đắc 經kinh 文văn 。 而nhi 義nghĩa 猶do 未vị 善thiện 。 今kim 當đương 序tự 之chi 。 問vấn 乘thừa 品phẩm 云vân 是thị 乘thừa 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 不bất 出xuất 三tam 界giới 。 亦diệc 不bất 住trụ 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 如như 經kinh 廣quảng 明minh 。 若nhược 欲dục 令linh 乘thừa 出xuất 者giả 。 是thị 人nhân 欲dục 令linh 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 出xuất 。 欲dục 令linh 真Chân 諦Đế 法pháp 出xuất 。 然nhiên 實thật 際tế 無vô 生sanh 實thật 際tế 不bất 出xuất 者giả 。 乘thừa 亦diệc 無vô 出xuất 。 以dĩ 乘thừa 無vô 出xuất 故cố 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 不bất 因nhân 不bất 果quả 。 如như 此thử 之chi 乘thừa 乃nãi 名danh 出xuất 耳nhĩ 。

問vấn 。 若nhược 無vô 能năng 出xuất 所sở 出xuất 能năng 運vận 所sở 運vận 。 即tức 無vô 有hữu 乘thừa 。 云vân 何hà 釋thích 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 耶da 。

答đáp 。 良lương 由do 得đắc 此thử 正chánh 悟ngộ 不bất 見kiến 能năng 出xuất 所sở 出xuất 。 乃nãi 名danh 為vi 出xuất 。 可khả 謂vị 無vô 所sở 出xuất 而nhi 出xuất 。 出xuất 而nhi 無vô 所sở 出xuất 。 若nhược 有hữu 能năng 出xuất 所sở 出xuất 能năng 運vận 所sở 運vận 者giả 。 即tức 是thị 有hữu 所sở 得đắc 。 無vô 有hữu 出xuất 義nghĩa 也dã 。

問vấn 。 云vân 何hà 是thị 出xuất 無vô 所sở 出xuất 耶da 。

答đáp 。 經Kinh 云vân 不bất 動động 法pháp 故cố 。 不bất 動động 法pháp 者giả 非phi 乘thừa 。 是thị 常thường 住trụ 名danh 為vi 不Bất 動Động 。 亦diệc 不bất 言ngôn 真Chân 諦Đế 。 空không 故cố 不bất 動động 。 又hựu 非phi 乘thừa 不bất 去khứ 故cố 不bất 動động 。 此thử 明minh 乘thừa 出xuất 宛uyển 然nhiên 而nhi 無vô 所sở 出xuất 。 故cố 名danh 不bất 動động 也dã 。 既ký 無vô 出xuất 而nhi 出xuất 亦diệc 無vô 始thỉ 而nhi 始thỉ 無vô 終chung 而nhi 終chung 。 無vô 始thỉ 而nhi 始thỉ 始thỉ 自tự 初sơ 心tâm 。 無vô 終chung 而nhi 終chung 終chung 於ư 十Thập 地Địa 。 此thử 是thị 因nhân 門môn 分phần/phân 其kỳ 始thỉ 終chung 。 就tựu 此thử 始thỉ 終chung 復phục 開khai 二nhị 位vị 。 地địa 前tiền 三tam 十thập 心tâm 此thử 觀quán 未vị 具cụ 成thành 名danh 為vi 似tự 乘thừa 。 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 得đắc 此thử 觀quán 現hiện 前tiền 。 故cố 名danh 真chân 乘thừa 。 故cố 論luận 云vân 地địa 前tiền 名danh 順thuận 忍nhẫn 。 登đăng 地địa 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 即tức 是thị 真chân 似tự 義nghĩa 。

次thứ 論luận 並tịnh 不bất 並tịnh 。

問vấn 。 有hữu 人nhân 言ngôn 初Sơ 地Địa 並tịnh 。 有hữu 人nhân 言ngôn 七thất 地địa 並tịnh 。 有hữu 人nhân 言ngôn 八bát 地địa 並tịnh 。 是thị 事sự 云vân 何hà 。

評bình 曰viết 。 各các 偏thiên 有hữu 執chấp 皆giai 為vi 失thất 旨chỉ 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 經kinh 論luận 具cụ 有hữu 三tam 種chủng 並tịnh 義nghĩa 。 如như 仁nhân 王vương 經kinh 及cập 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 等đẳng 云vân 初Sơ 地Địa 並tịnh 。 大đại 品phẩm 發phát 趣thú 品phẩm 釋thích 七thất 地địa 名danh 等đẳng 定định 慧tuệ 地địa 。 即tức 七thất 地địa 並tịnh 。 仁nhân 經kinh 等đẳng 及cập 地địa 經Kinh 云vân 八bát 地địa 並tịnh 。 以dĩ 具cụ 有hữu 三tam 文văn 宜nghi 並tịnh 用dụng 也dã 。

問vấn 。 此thử 三tam 相tương 違vi 不bất 應ưng 合hợp 用dụng 。

答đáp 。 不bất 相tương 違vi 。 言ngôn 初Sơ 地Địa 並tịnh 者giả 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 便tiện 學học 並tịnh 觀quán 。 至chí 於ư 地địa 前tiền 猶do 是thị 凡phàm 夫phu 故cố 不bất 得đắc 並tịnh 。 登đăng 地địa 名danh 聖thánh 故cố 云vân 並tịnh 也dã 。 又hựu 地địa 前tiền 名danh 順thuận 忍nhẫn 登đăng 地địa 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 是thị 故cố 初Sơ 地Địa 並tịnh 也dã 。 言ngôn 七thất 地địa 並tịnh 者giả 此thử 就tựu 地địa 位vị 。 自tự 分phân 之chi 初Sơ 地Địa 至chí 六lục 地địa 名danh 順thuận 忍nhẫn 。 七thất 地địa 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 順thuận 忍nhẫn 雖tuy 並tịnh 並tịnh 劣liệt 故cố 不bất 名danh 並tịnh 。 七thất 地địa 並tịnh 勝thắng 故cố 稱xưng 為vi 並tịnh 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。

答đáp 。 初Sơ 地Địa 望vọng 前tiền 名danh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 若nhược 望vọng 七thất 地địa 名danh 為vi 順thuận 忍nhẫn 。 若nhược 將tương 初Sơ 地Địa 望vọng 地địa 前tiền 即tức 初Sơ 地Địa 為vi 並tịnh 。 若nhược 形hình 於ư 七thất 地địa 則tắc 初Sơ 地Địa 未vị 並tịnh 。

問vấn 。 何hà 故cố 七thất 地địa 得đắc 名danh 並tịnh 六lục 地địa 不bất 名danh 並tịnh 耶da 。

答đáp 。 七thất 地địa 是thị 功công 用dụng 道đạo 滿mãn 故cố 名danh 為vi 並tịnh 六lục 地địa 功công 用dụng 。 未vị 圓viên 故cố 未vị 得đắc 稱xưng 並tịnh 。 又hựu 且thả 六lục 地địa 為vi 波Ba 若Nhã 七thất 地địa 為vi 方phương 便tiện 。 以dĩ 七thất 地địa 具cụ 二nhị 慧tuệ 故cố 得đắc 稱xưng 並tịnh 。 六lục 地địa 雖tuy 有hữu 波Ba 若Nhã 未vị 具cụ 方phương 便tiện 故cố 非phi 並tịnh 也dã 。 復phục 言ngôn 八bát 地địa 並tịnh 者giả 此thử 據cứ 功công 用dụng 無vô 功công 用dụng 判phán 並tịnh 不bất 並tịnh 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 七thất 地địa 雖tuy 並tịnh 猶do 有hữu 功công 用dụng 。 八bát 地địa 任nhậm 運vận 成thành 就tựu 無vô 復phục 功công 用dụng 。 是thị 故cố 八bát 地địa 得đắc 並tịnh 七thất 地địa 非phi 並tịnh 也dã 。 故cố 融dung 會hội 三tam 經kinh 不bất 相tương 違vi 背bội 也dã 。

次thứ 論luận 二nhị 經kinh 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 勝thắng 鬘man 俱câu 明minh 一Nhất 乘Thừa 。 一Nhất 乘Thừa 何hà 異dị 。

答đáp 。 他tha 云vân 勝thắng 鬘man 了liễu 義nghĩa 法pháp 華hoa 未vị 了liễu 義nghĩa 。 今kim 明minh 法pháp 華hoa 既ký 是thị 明minh 佛Phật 性tánh 法Pháp 身thân 即tức 不bất 應ưng 有hữu 了liễu 不bất 了liễu 釋thích 也dã 。 但đãn 大Đại 乘Thừa 是thị 同đồng 略lược 明minh 三tam 異dị 。 一nhất 者giả 法pháp 華hoa 對đối 破phá 三tam 執chấp 會hội 歸quy 一Nhất 乘Thừa 。 若nhược 勝thắng 鬘man 不bất 對đối 三tam 緣duyên 。 但đãn 為vi 七thất 歲tuế 已dĩ 上thượng 。 學học 一Nhất 乘Thừa 緣duyên 。 辨biện 出xuất 生sanh 收thu 入nhập 之chi 義nghĩa 。 出xuất 生sanh 者giả 猶do 如như 大đại 地địa 。 出xuất 四tứ 種chủng 寶bảo 藏tạng 。 正Chánh 法Pháp 出xuất 生sanh 五ngũ 乘thừa 也dã 。 收thu 入nhập 者giả 正Chánh 法Pháp 出xuất 五ngũ 乘thừa 。 五ngũ 乘thừa 歸quy 正Chánh 法Pháp 。 此thử 之chi 出xuất 入nhập 舒thư 卷quyển 皆giai 是thị 平bình 道đạo 。 因nhân 緣duyên 法Pháp 門môn 無vô 所sở 斥xích 奪đoạt 。 與dữ 法pháp 華hoa 異dị 法pháp 華hoa 先tiên 斥xích 三tam 病bệnh 故cố 明minh 一Nhất 乘Thừa 。 然nhiên 後hậu 始thỉ 得đắc 非phi 三tam 非phi 一nhất 三tam 一nhất 具cụ 足túc 耳nhĩ 。 二nhị 者giả 法pháp 華hoa 但đãn 明minh 二Nhị 乘Thừa 未vị 究cứu 竟cánh 佛Phật 乘thừa 已dĩ 圓viên 滿mãn 。 不bất 廣quảng 釋thích 其kỳ 因nhân 緣duyên 。 勝thắng 鬘man 則tắc 開khai 五ngũ 住trụ 地địa 之chi 因nhân 。 辨biện 二nhị 生sanh 死tử 之chi 果quả 。 釋thích 二Nhị 乘Thừa 未vị 圓viên 佛Phật 果Quả 已dĩ 滿mãn 。 是thị 故cố 兩lưỡng 經kinh 異dị 。

問vấn 。 依y 此thử 義nghĩa 即tức 是thị 了liễu 未vị 了liễu 。

答đáp 。 自tự 有hữu 須tu 釋thích 而nhi 悟ngộ 。 自tự 有hữu 不bất 須tu 釋thích 而nhi 悟ngộ 。 豈khởi 得đắc 用dụng 此thử 判phán 了liễu 不bất 了liễu 耶da 。 若nhược 一nhất 經kinh 之chi 中trung 皆giai 具cụ 明minh 一nhất 切thiết 義nghĩa 者giả 。 即tức 有hữu 一nhất 教giáo 唯duy 有hữu 一nhất 緣duyên 。 何hà 名danh 多đa 部bộ 。 三tam 者giả 勝thắng 鬘man 具cụ 明minh 正Chánh 法Pháp 出xuất 生sanh 。 五ngũ 乘thừa 數số 五ngũ 乘thừa 歸quy 正Chánh 法Pháp 。 法pháp 華hoa 但đãn 明minh 會hội 三tam 乘thừa 歸quy 一Nhất 乘Thừa 開khai 一Nhất 乘Thừa 為vi 三tam 乘thừa 。 不bất 正chánh 會hội 人nhân 天thiên 歸quy 一Nhất 乘Thừa 開khai 一Nhất 乘Thừa 為vi 三tam 乘thừa 為vi 人nhân 天thiên 乘thừa 。

問vấn 。 何hà 故cố 兩lưỡng 經kinh 不bất 同đồng 。

答đáp 。 法pháp 華hoa 正chánh 為vi 三tam 乘thừa 保bảo 執chấp 自tự 謂vị 究cứu 竟cánh 。 更cánh 不bất 求cầu 佛Phật 。 故cố 須tu 辨biện 三tam 乘thừa 會hội 開khai 之chi 義nghĩa 。 人nhân 天thiên 二Nhị 乘Thừa 無vô 自tự 保bảo 究cứu 竟cánh 之chi 執chấp 。 故cố 不bất 辨biện 會hội 開khai 也dã 。 勝thắng 鬘man 通thông 明minh 正Chánh 法Pháp 有hữu 出xuất 生sanh 一nhất 切thiết 方phương 便tiện 用dụng 。 數số 一nhất 切thiết 方phương 便tiện 歸quy 正Chánh 法Pháp 。 故cố 通thông 明minh 五ngũ 乘thừa 有hữu 開khai 會hội 也dã 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 亦diệc 有hữu 會hội 人nhân 天thiên 歸quy 一Nhất 乘Thừa 不phủ 。

答đáp 。 亦diệc 有hữu 此thử 義nghĩa 。 低đê 頭đầu 舉cử 手thủ 皆giai 成thành 佛Phật 道Đạo 。 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。

問vấn 。 三tam 乘thừa 既ký 是thị 權quyền 說thuyết 。 實thật 無vô 三tam 者giả 人nhân 天thiên 乘thừa 亦diệc 是thị 權quyền 也dã 。

答đáp 。 有hữu 例lệ 不bất 例lệ 。 若nhược 言ngôn 三Tam 十Thập 三Tam 天Thiên 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 如như 楊dương 葉diệp 之chi 金kim 亦diệc 是thị 權quyền 。 亦diệc 須tu 破phá 及cập 會hội 也dã 。 不bất 例lệ 者giả 道đạo 實thật 無vô 三tam 。 方phương 便tiện 說thuyết 三tam 是thị 究cứu 竟cánh 故cố 三tam 是thị 權quyền 。 而nhi 不bất 無vô 行hành 生sanh 死tử 人nhân 天thiên 之chi 因nhân 得đắc 。 人nhân 天thiên 果quả 報báo 。 故cố 人nhân 天thiên 非phi 權quyền 也dã 。 昔tích 又hựu 不bất 說thuyết 人nhân 天thiên 是thị 究cứu 竟cánh 。 故cố 人nhân 天thiên 乘thừa 非phi 權quyền 也dã 。

問vấn 。 三tam 不bất 及cập 一nhất 在tại 三tam 既ký 權quyền 。 二nhị 劣liệt 於ư 三tam 二nhị 亦diệc 應ưng 權quyền 也dã 。

答đáp 。 勝thắng 劣liệt 乃nãi 通thông 權quyền 實thật 義nghĩa 異dị 故cố 不bất 例lệ 也dã 。 人nhân 天thiên 乘thừa 得đắc 人nhân 天thiên 實thật 報báo 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 不bất 得đắc 究cứu 竟cánh 。 報báo 故cố 不bất 例lệ 也dã 。

次thứ 論luận 三tam 假giả 。

問vấn 。 乘thừa 具cụ 三tam 假giả 不phủ 。

答đáp 。 釋thích 論luận 云vân 五ngũ 陰ấm 法pháp 是thị 法pháp 假giả 人nhân 是thị 受thọ 假giả 。 人nhân 法pháp 之chi 名danh 是thị 名danh 假giả 。 所sở 乘thừa 之chi 法pháp 及cập 以dĩ 行hành 具cụ 謂vị 法pháp 假giả 。 能năng 乘thừa 之chi 人nhân 是thị 受thọ 假giả 。 能năng 乘thừa 所sở 乘thừa 及cập 乘thừa 具cụ 皆giai 有hữu 名danh 字tự 。 是thị 名danh 假giả 也dã 。

問vấn 。 乘thừa 是thị 因nhân 成thành 。 相tương 續tục 。 待đãi 。 三tam 假giả 中trung 何hà 假giả 耶da 。

答đáp 。 由do 來lai 四tứ 釋thích 今kim 不bất 具cụ 足túc 。 一nhất 釋thích 云vân 若nhược 論luận 因nhân 成thành 假giả 者giả 宜nghi 兩lưỡng 望vọng 之chi 。 若nhược 望vọng 以dĩ 法pháp 成thành 人nhân 人nhân 即tức 是thị 假giả 。 萬vạn 善thiện 成thành 人nhân 即tức 是thị 實thật 法pháp 。 若nhược 望vọng 總tổng 眾chúng 善thiện 為vi 一Nhất 乘Thừa 。 一Nhất 乘Thừa 則tắc 是thị 假giả 萬vạn 行hạnh 為vi 實thật 。

問vấn 。 相tương 續tục 假giả 云vân 何hà 。

答đáp 。 有hữu 二nhị 釋thích 。 初sơ 云vân 一nhất 念niệm 實thật 法pháp 生sanh 而nhi 即tức 滅diệt 。 尚thượng 自tự 不bất 固cố 何hà 能năng 運vận 出xuất 。 必tất 須tu 相tương 續tục 方phương 有hữu 運vận 義nghĩa 。 如như 智trí 斷đoạn 惑hoặc 如như 明minh 除trừ 闇ám 。 次thứ 釋thích 云vân 若nhược 解giải 斷đoạn 惑hoặc 必tất 須tu 兩lưỡng 念niệm 。 排bài 他tha 為vi 難nạn/nan 故cố 也dã 。 今kim 善thiện 體thể 能năng 運vận 一nhất 念niệm 有hữu 力lực 。 如như 一nhất 念niệm 智trí 即tức 能năng 知tri 境cảnh 。 一nhất 念niệm 善thiện 即tức 能năng 感cảm 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 假giả 相tương 續tục 也dã 。

今kim 又hựu 問vấn 。 若nhược 一nhất 念niệm 無vô 力lực 多đa 念niệm 方phương 有hữu 力lực 者giả 。 一nhất 糸mịch 不bất 能năng 制chế 象tượng 多đa 糸mịch 則tắc 能năng 制chế 。 一nhất 渧đế 不bất 能năng 滿mãn 多đa 集tập 則tắc 能năng 滿mãn 。 百bách 論luận 破phá 外ngoại 道đạo 盛thịnh 有hữu 此thử 說thuyết 。 覽lãm 之chi 自tự 見kiến 。 又hựu 問vấn 云vân 一nhất 不bất 能năng 多đa 遂toại 能năng 者giả 。 一nhất 沙sa 無vô 油du 一nhất 盲manh 不bất 見kiến 。 多đa 集tập 則tắc 能năng 耶da 。

答đáp 。 他tha 云vân 盲manh 沙sa 分phần 分phần 無vô 力lực 。 緌# 渧đế 分phần 分phần 有hữu 力lực 。 故cố 非phi 問vấn 也dã 。 今kim 明minh 百bách 論luận 中trung 外ngoại 道đạo 亦diệc 有hữu 此thử 釋thích 。 如như 論luận 破phá 之chi 。

次thứ 論luận 相tương 續tục 假giả 。

問vấn 。 兩lưỡng 念niệm 相tương 續tục 者giả 。 前tiền 念niệm 滅diệt 故cố 後hậu 起khởi 續tục 。 前tiền 不bất 滅diệt 故cố 後hậu 起khởi 續tục 。 前tiền 若nhược 滅diệt 者giả 後hậu 何hà 所sở 續tục 。 不bất 滅diệt 則tắc 常thường 何hà 勞lao 後hậu 續tục 。 具cụ 如như 論luận 破phá 。 又hựu 問vấn 實thật 法pháp 則tắc 滅diệt 前tiền 。 而nhi 兩lưỡng 相tương 續tục 則tắc 轉chuyển 變biến 。 今kim 請thỉnh 問vấn 之chi 。 如như 乳nhũ 變biến 為vi 酪lạc 復phục 有hữu 乳nhũ 滅diệt 義nghĩa 者giả 。 為vi 是thị 一nhất 乳nhũ 耶da 為vi 二nhị 乳nhũ 。 若nhược 一nhất 乳nhũ 者giả 實thật 法pháp 滅diệt 則tắc 無vô 。 復phục 乳nhũ 何hà 所sở 變biến 。 若nhược 言ngôn 變biến 者giả 復phục 何hà 得đắc 滅diệt 耶da 。 若nhược 一nhất 體thể 者giả 。 滅diệt 則tắc 不bất 得đắc 變biến 。 變biến 則tắc 不bất 得đắc 滅diệt 。 若nhược 一nhất 滅diệt 一nhất 變biến 則tắc 成thành 二nhị 乳nhũ 也dã 。

問vấn 曰viết 。 只chỉ 是thị 一nhất 乳nhũ 而nhi 乳nhũ 兩lưỡng 義nghĩa 。 舉cử 體thể 實thật 滅diệt 舉cử 體thể 轉chuyển 變biến 。

難nạn/nan 曰viết 。 實thật 法pháp 滅diệt 者giả 但đãn 是thị 乳nhũ 義nghĩa 滅diệt 而nhi 乳nhũ 體thể 亦diệc 滅diệt 耶da 。 若nhược 但đãn 義nghĩa 滅diệt 則tắc 乳nhũ 體thể 不bất 滅diệt 。 則tắc 乳nhũ 義nghĩa 無vô 常thường 而nhi 體thể 應ưng 是thị 常thường 。 若nhược 言ngôn 體thể 義nghĩa 皆giai 滅diệt 則tắc 無vô 復phục 體thể 義nghĩa 。 復phục 何hà 所sở 轉chuyển 。 欲dục 見kiến 此thử 意ý 中trung 論luận 廣quảng 明minh 。 以dĩ 此thử 推thôi 之chi 。 則tắc 無vô 相tướng 續tục 。 既ký 無vô 相tướng 續tục 則tắc 無vô 至chí 佛Phật 理lý 。 有hữu 何hà 一Nhất 乘Thừa 。 當đương 知tri 有hữu 所sở 得đắc 義nghĩa 無vô 有hữu 乘thừa 義nghĩa 。

次thứ 問vấn 一nhất 念niệm 力lực 能năng 運vận 者giả 。 此thử 一nhất 念niệm 為vi 即tức 滅diệt 為vi 不bất 滅diệt 。 若nhược 生sanh 而nhi 即tức 滅diệt 何hà 能năng 運vận 耶da 。 若nhược 不bất 滅diệt 即tức 常thường 復phục 何hà 所sở 運vận 耶da 。 若nhược 亦diệc 滅diệt 亦diệc 不bất 滅diệt 者giả 。 既ký 是thị 一nhất 念niệm 云vân 何hà 具cụ 兩lưỡng 法pháp 耶da 。 問vấn 今kim 釋thích 云vân 何hà 。

答đáp 。 此thử 病bệnh 若nhược 銷tiêu 自tự 見kiến 經kinh 意ý 也dã 。

次thứ 論luận 四tứ 一nhất 。

問vấn 。 舊cựu 云vân 有hữu 四tứ 一nhất 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 教giáo 一nhất 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 人nhân 。 此thử 事sự 云vân 何hà 。

答đáp 。 此thử 亦diệc 無vô 失thất 欲dục 廣quảng 論luận 之chi 。 有hữu 無vô 量lượng 一nhất 。 謂vị 教giáo 一nhất 理lý 一nhất 人nhân 一nhất 法pháp 一nhất 機cơ 一nhất 境cảnh 一nhất 智trí 一nhất 。 如như 前tiền 釋thích 名danh 說thuyết 也dã 。

問vấn 。 諸chư 一nhất 有hữu 何hà 次thứ 第đệ 。

答đáp 。 如Như 來Lai 見kiến 有hữu 一nhất 機cơ 故cố 前tiền 有hữu 機cơ 一nhất 。 說thuyết 一nhất 教giáo 故cố 次thứ 有hữu 教giáo 一nhất 。 眾chúng 生sanh 稟bẩm 悟ngộ 一nhất 教giáo 名danh 為vi 人nhân 一nhất 。 次thứ 行hành 一nhất 因nhân 故cố 有hữu 因nhân 一nhất 。 復phục 得đắc 一nhất 果quả 故cố 名danh 果quả 一nhất 也dã 。

次thứ 序tự 權quyền 實thật 二nhị 智trí 義nghĩa 論luận 權quyền 實thật 名danh 。

問vấn 。 此thử 經Kinh 既ký 言ngôn 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 名danh 權quyền 實thật 義nghĩa 耶da 。

答đáp 。 有hữu 人nhân 言ngôn 權quyền 是thị 權quyền 爾nhĩ 之chi 名danh 。 實thật 是thị 審thẩm 實thật 為vi 義nghĩa 。 有hữu 人nhân 言ngôn 實thật 名danh 智trí 慧tuệ 權quyền 名danh 方phương 便tiện 。 方phương 便tiện 是thị 善thiện 巧xảo 之chi 名danh 。 智trí 慧tuệ 是thị 解giải 知tri 之chi 義nghĩa 。

評bình 曰viết 。 今kim 具cụ 詳tường 之chi 請thỉnh 問vấn 。 初sơ 說thuyết 若nhược 妙diệu 以dĩ 待đãi 麁thô 為vi 名danh 。 麁thô 以dĩ 形hình 妙diệu 受thọ 稱xưng 。 若nhược 爾nhĩ 實thật 以dĩ 待đãi 權quyền 得đắc 名danh 。 權quyền 以dĩ 形hình 實thật 為vi 稱xưng 。 若nhược 權quyền 實thật 不bất 相tương 待đãi 釋thích 名danh 者giả 。 麁thô 妙diệu 亦diệc 應ưng 然nhiên 也dã 。 又hựu 難nạn/nan 曰viết 。 若nhược 權quyền 是thị 權quyền 爾nhĩ 之chi 義nghĩa 以dĩ 權quyền 釋thích 權quyền 。 亦diệc 應ưng 實thật 是thị 實thật 爾nhĩ 為vi 義nghĩa 以dĩ 實thật 釋thích 實thật 耶da 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 則tắc 應ưng 苦khổ 以dĩ 苦khổ 義nghĩa 樂nhạo/nhạc/lạc 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 義nghĩa 。 不bất 應ưng 別biệt 有hữu 餘dư 釋thích 也dã 。

次thứ 問vấn 智trí 慧tuệ 與dữ 方phương 便tiện 二nhị 名danh 。 然nhiên 二nhị 智trí 俱câu 是thị 巧xảo 妙diệu 。 何hà 故cố 方phương 便tiện 獨độc 受thọ 善thiện 巧xảo 之chi 名danh 耶da 。 舊cựu 釋thích 云vân 通thông 則tắc 皆giai 例lệ 別biệt 則tắc 不bất 齊tề 方phương 便tiện 。 於ư 無vô 三tam 中trung 說thuyết 三tam 善thiện 巧xảo 義nghĩa 彰chương 。 實thật 智trí 於ư 一nhất 上thượng 說thuyết 一nhất 巧xảo 義nghĩa 不bất 顯hiển 。 故cố 與dữ 其kỳ 智trí 慧tuệ 之chi 目mục 也dã 。

難nạn/nan 曰viết 。 於ư 一nhất 上thượng 說thuyết 一nhất 不bất 與dữ 巧xảo 名danh 。 於ư 一nhất 上thượng 說thuyết 一nhất 不bất 應ưng 與dữ 其kỳ 妙diệu 稱xưng 。 而nhi 下hạ 文văn 歎thán 實thật 智trí 則tắc 云vân 。 甚thậm 深thâm 微vi 妙diệu 。 此thử 則tắc 實thật 智trí 正chánh 是thị 微vi 妙diệu 善thiện 巧xảo 也dã 。

又hựu 問vấn 若nhược 實thật 智trí 沒một 其kỳ 功công 名danh 當đương 其kỳ 妙diệu 稱xưng 。 權quyền 智trí 應ưng 沒một 其kỳ 妙diệu 名danh 當đương 其kỳ 巧xảo 稱xưng 。 若nhược 爾nhĩ 實thật 智trí 妙diệu 而nhi 無vô 巧xảo 。 無vô 巧xảo 應ưng 是thị 拙chuyết 。 權quyền 智trí 巧xảo 而nhi 非phi 妙diệu 。 非phi 妙diệu 應ưng 是thị 麁thô 。

今kim 所sở 釋thích 義nghĩa 依y 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 論luận 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 依y 名danh 釋thích 。 謂vị 權quyền 是thị 權quyền 巧xảo 實thật 為vi 審thẩm 諦đế 。 二nhị 相tương/tướng 資tư 釋thích 。 權quyền 是thị 實thật 權quyền 實thật 是thị 權quyền 實thật 。 實thật 不bất 礙ngại 權quyền 權quyền 不bất 礙ngại 實thật 。 雖tuy 實thật 而nhi 權quyền 雖tuy 權quyền 而nhi 實thật 。 故cố 權quyền 得đắc 以dĩ 實thật 為vi 義nghĩa 。 實thật 得đắc 以dĩ 權quyền 為vi 義nghĩa 也dã 。 三tam 顯hiển 道đạo 釋thích 。 權quyền 以dĩ 不bất 權quyền 為vi 義nghĩa 。 實thật 以dĩ 不bất 實thật 為vi 義nghĩa 。 故cố 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 無vô 法pháp 了liễu 達đạt 非phi 有hữu 無vô 。 亦diệc 一nhất 切thiết 權quyền 實thật 法pháp 了liễu 達đạt 非phi 權quyền 實thật 。 四tứ 無vô 方phương 釋thích 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 無vô 量lượng 中trung 解giải 一nhất 。 若nhược 爾nhĩ 一nhất 權quyền 得đắc 。 有hữu 無vô 量lượng 義nghĩa 。 無vô 量lượng 法pháp 得đắc 是thị 一nhất 權quyền 義nghĩa 也dã 。

問vấn 。 非phi 權quyền 非phi 實thật 為vi 是thị 真Chân 諦Đế 為vi 是thị 智trí 耶da 。

答đáp 。 肇triệu 師sư 云vân 惑hoặc 者giả 覩đổ 減giảm 照chiếu 謂vị 之chi 實thật 。 見kiến 變biến 動động 謂vị 之chi 權quyền 。 既ký 言ngôn 惑hoặc 者giả 謂vị 之chi 權quyền 實thật 。 則tắc 知tri 聖thánh 心tâm 未vị 曾tằng 權quyền 實thật 。 此thử 正chánh 語ngữ 聖thánh 心tâm 非phi 關quan 真Chân 諦Đế 。 次thứ 別biệt 論luận 權quyền 義nghĩa 。 有hữu 人nhân 言ngôn 權quyền 是thị 譬thí 名danh 。 如như 稱xưng 錘chùy 名danh 權quyền 。 將tương 此thử 詮thuyên 量lượng 諸chư 物vật 輕khinh 重trọng 。 前tiền 之chi 則tắc 輕khinh 卻khước 之chi 則tắc 重trọng/trùng 處xứ 中trung 則tắc 平bình 。 此thử 譬thí 佛Phật 智trí 照chiếu 察sát 根căn 緣duyên 有hữu 。 三tam 乘thừa 差sai 別biệt 。 有hữu 人nhân 言ngôn 權quyền 是thị 假giả 義nghĩa 。 故cố 假giả 三tam 車xa 於ư 門môn 外ngoại 。 有hữu 人nhân 言ngôn 權quyền 是thị 權quyền 爾nhĩ 一nhất 時thời 之chi 用dụng 。 故cố 云vân 權quyền 化hóa 城thành 於ư 中trung 道đạo 。 有hữu 人nhân 言ngôn 權quyền 是thị 耳nhĩ 爾nhĩ 。 謂vị 隨tùy 宜nghi 說thuyết 法Pháp 。 名danh 之chi 為vi 權quyền 也dã 。

評bình 曰viết 。 具cụ 此thử 四tứ 義nghĩa 可khả 合hợp 用dụng 之chi 。 如Như 來Lai 之chi 智trí 。 實thật 有hữu 照chiếu 緣duyên 。 不bất 差sai 如như 稱xưng 詮thuyên 量lượng 輕khinh 重trọng 也dã 。 如như 經Kinh 云vân 我ngã 初sơ 得đắc 道Đạo 。 時thời 空không 拳quyền 度độ 一nhất 切thiết 。 又hựu 云vân 實thật 無vô 三tam 車xa 假giả 設thiết 三tam 車xa 。 實thật 無vô 有hữu 城thành 權quyền 作tác 化hóa 城thành 故cố 假giả 也dã 。 三tam 乘thừa 謂vị 一nhất 時thời 之chi 說thuyết 。 若nhược 久cửu 後hậu 則tắc 說thuyết 真chân 實thật 。 如như 經Kinh 云vân 。 世Thế 尊Tôn 法Pháp 久cửu 後hậu 。 要yếu 當đương 說thuyết 真chân 實thật 。 故cố 是thị 權quyền 爾nhĩ 義nghĩa 也dã 。 必tất 有hữu 隨tùy 機cơ 宜nghi 則tắc 宜nghi 爾nhĩ 之chi 義nghĩa 。

問vấn 。 權quyền 與dữ 方phương 便tiện 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 通thông 猶do 一nhất 耳nhĩ 。 但đãn 權quyền 宜nghi 當đương 一nhất 時thời 之chi 目mục 。 據cứ 三tam 乘thừa 義nghĩa 。 方phương 便tiện 是thị 善thiện 巧xảo 通thông 於ư 一nhất 三tam 。 如như 巧xảo 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 亦diệc 名danh 方phương 便tiện 。 故cố 方phương 便tiện 名danh 通thông 於ư 一nhất 三tam 也dã 。

問vấn 。 權quyền 亦diệc 應ưng 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 實thật 權quyền 。 如như 菩Bồ 薩Tát 權quyền 巧xảo 。 二nhị 者giả 方phương 便tiện 權quyền 。 如như 說thuyết 三tam 乘thừa 。

答đáp 。 例lệ 也dã 。

問vấn 。 方phương 便tiện 與dữ 權quyền 既ký 有hữu 二nhị 種chủng 。 實thật 亦diệc 有hữu 二nhị 不phủ 。

答đáp 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 權quyền 實thật 。 昔tích 說thuyết 三tam 乘thừa 為vi 實thật 者giả 權quyền 作tác 此thử 實thật 耳nhĩ 。 二nhị 者giả 非phi 權quyền 實thật 者giả 今kim 教giáo 明minh 佛Phật 乘thừa 實thật 也dã 。

次thứ 論luận 二nhị 智trí 體thể 義nghĩa 。 眾chúng 師sư 皆giai 云vân 二nhị 智trí 以dĩ 心tâm 為vi 體thể 也dã 。

詳tường 曰viết 。 今kim 請thỉnh 問vấn 之chi 。 心tâm 為vi 解giải 惑hoặc 體thể 者giả 。 心tâm 與dữ 惑hoặc 為vi 一nhất 為vi 異dị 。 若nhược 一nhất 斷đoạn 惑hoặc 則tắc 應ưng 斷đoạn 心tâm 。 心tâm 若nhược 不bất 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 不bất 斷đoạn 。 又hựu 若nhược 一nhất 而nhi 斷đoạn 惑hoặc 留lưu 心tâm 。 何hà 不bất 斷đoạn 心tâm 而nhi 留lưu 惑hoặc 耶da 。 若nhược 惑hoặc 斷đoạn 心tâm 不bất 斷đoạn 。 則tắc 心tâm 與dữ 惑hoặc 異dị 。 若nhược 異dị 者giả 惑hoặc 便tiện 非phi 心tâm 。 心tâm 是thị 識thức 慮lự 惑hoặc 應ưng 非phi 情tình 。 又hựu 惑hoặc 若nhược 異dị 心tâm 。 惑hoặc 自tự 是thị 惑hoặc 心tâm 。 應ưng 不bất 惑hoặc 。 若nhược 爾nhĩ 自tự 是thị 智trí 知tri 。 心tâm 終chung 不bất 知tri 。 如như 此thử 求cầu 心tâm 。 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 則tắc 無vô 心tâm 。 以dĩ 何hà 為vi 二nhị 智trí 體thể 。 即tức 是thị 故cố 論luận 云vân 。 如như 身thân 見kiến 五ngũ 種chủng 。 求cầu 之chi 不bất 可khả 得đắc 。 煩phiền 惱não 於ư 垢cấu 心tâm 五ngũ 種chủng 求cầu 亦diệc 不bất 得đắc 。

問vấn 。 今kim 明minh 二nhị 智trí 以dĩ 何hà 為vi 體thể 耶da 。

答đáp 。 正chánh 由do 謂vị 情tình 言ngôn 。 心tâm 與dữ 惑hoặc 一nhất 異dị 故cố 無vô 有hữu 二nhị 智trí 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 了liễu 此thử 心tâm 惑hoặc 不bất 見kiến 一nhất 異dị 。 既ký 無vô 一nhất 異dị 則tắc 非phi 心tâm 非phi 惑hoặc 。 不bất 智trí 不bất 愚ngu 。 亦diệc 不bất 權quyền 不bất 實thật 。 如như 是thị 五ngũ 句cú 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 於ư 不bất 二nhị 而nhi 二nhị 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 開khai 於ư 二nhị 智trí 。 故cố 二nhị 智trí 以dĩ 不bất 二nhị 為vi 體thể 也dã 。

次thứ 論luận 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 。

問vấn 。 有hữu 人nhân 言ngôn 照chiếu 空không 為vi 實thật 鑒giám 有hữu 為vi 權quyền 。 此thử 波Ba 若Nhã 教giáo 二nhị 智trí 也dã 。 內nội 靜tĩnh 鑒giám 為vi 實thật 外ngoại 動động 用dụng 為vi 權quyền 。 淨tịnh 名danh 教giáo 二nhị 智trí 也dã 。 照chiếu 一nhất 為vi 實thật 照chiếu 三tam 為vi 權quyền 謂vị 法pháp 華hoa 二nhị 智trí 也dã 。 照chiếu 常thường 住trụ 為vi 實thật 鑒giám 無vô 常thường 為vi 權quyền 。 謂vị 涅Niết 槃Bàn 二nhị 智trí 也dã 。

評bình 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 照chiếu 空không 為vi 實thật 鑒giám 有hữu 為vi 權quyền 。 蓋cái 是thị 契khế 中trung 道đạo 之chi 妙diệu 觀quán 。 離ly 斷đoạn 常thường 之chi 要yếu 術thuật 。 法Pháp 身thân 之chi 父phụ 母mẫu 菩Bồ 薩Tát 之chi 本bổn 行hạnh 。 從tùng 波Ba 若Nhã 已dĩ 上thượng 涅Niết 槃Bàn 已dĩ 還hoàn 。 乃nãi 至chí 華hoa 嚴nghiêm 諸chư 方Phương 等Đẳng 教giáo 皆giai 通thông 用dụng 之chi 。 不bất 得đắc 偏thiên 屬thuộc 大đại 品phẩm 。 次thứ 動động 靜tĩnh 分phần/phân 二nhị 智trí 者giả 。 一nhất 切thiết 方Phương 等Đẳng 教giáo 辨biện 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 皆giai 以dĩ 內nội 靜tĩnh 鑒giám 為vi 實thật 。 外ngoại 動động 用dụng 為vi 權quyền 。 貫quán 通thông 眾chúng 經kinh 亦diệc 非phi 屬thuộc 淨tịnh 名danh 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 靜tĩnh 動động 分phần/phân 二nhị 智trí 通thông 諸chư 經kinh 耶da 。

答đáp 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 有hữu 自tự 行hành 化hóa 他tha 。 今kim 內nội 靜tĩnh 鑒giám 為vi 實thật 是thị 自tự 行hành 。 外ngoại 動động 用dụng 為vi 權quyền 是thị 化hóa 他tha 義nghĩa 。 故cố 知tri 通thông 一nhất 切thiết 教giáo 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 鑒giám 空không 為vi 實thật 照chiếu 有hữu 為vi 權quyền 。 亦diệc 通thông 貫quán 眾chúng 經kinh 耶da 。

答đáp 。 淨tịnh 名danh 云vân 智Trí 度Độ 菩Bồ 薩Tát 母mẫu 。 方phương 便tiện 以dĩ 為vi 父phụ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 導đạo 師sư 。 無vô 不bất 由do 是thị 生sanh 。 智Trí 度Độ 即tức 是thị 波Ba 若Nhã 方phương 便tiện 即tức 權quyền 義nghĩa 。 龍long 樹thụ 釋thích 大đại 品phẩm 分phân 為vi 二nhị 道đạo 。 一nhất 波Ba 若Nhã 道đạo 二nhị 方phương 便tiện 道đạo 。 若nhược 爾nhĩ 淨tịnh 名danh 二nhị 慧tuệ 即tức 是thị 大đại 品phẩm 二nhị 慧tuệ 。 而nhi 淨tịnh 名danh 既ký 云vân 一nhất 切thiết 眾chúng 導đạo 師sư 。 無vô 不bất 由do 是thị 生sanh 。 即tức 知tri 此thử 二nhị 慧tuệ 貫quán 通thông 眾chúng 經kinh 也dã 。

問vấn 。 前tiền 明minh 空không 有hữu 分phần/phân 二nhị 智trí 。 後hậu 以dĩ 動động 靜tĩnh 明minh 權quyền 實thật 。 皆giai 通thông 貫quán 眾chúng 經kinh 有hữu 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 約ước 菩Bồ 薩Tát 一nhất 人nhân 義nghĩa 論luận 兩lưỡng 種chủng 二nhị 慧tuệ 取thủ 其kỳ 鑒giám 空không 照chiếu 有hữu 義nghĩa 多đa 是thị 自tự 行hành 。 具cụ 如như 前tiền 也dã 。 若nhược 明minh 動động 靜tĩnh 義nghĩa 則tắc 具cụ 自tự 行hành 化hóa 他tha 則tắc 如như 後hậu 也dã 。 次thứ 云vân 照chiếu 三tam 為vi 權quyền 鑒giám 一nhất 為vi 實thật 。 此thử 偏thiên 約ước 法pháp 華hoa 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 波Ba 若Nhã 後hậu 分phần/phân 已dĩ 明minh 與dữ 法pháp 華hoa 齊tề 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 大đại 品phẩm 。 亦diệc 有hữu 此thử 義nghĩa 。 不bất 應ưng 偏thiên 係hệ 法pháp 華hoa 也dã 。

又hựu 問vấn 設thiết 云vân 法pháp 華hoa 以dĩ 照chiếu 三tam 為vi 權quyền 。 鑒giám 一nhất 為vi 實thật 者giả 。 此thử 三tam 一nhất 為vi 並tịnh 是thị 世thế 諦đế 。 為vi 通thông 二nhị 諦đế 耶da 。 舊cựu 解giải 云vân 。 照chiếu 四tứ 種chủng 一nhất 為vi 實thật 。 謂vị 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 教giáo 一nhất 人nhân 一nhất 皆giai 是thị 世thế 諦đế 也dã 。 照chiếu 三tam 種chủng 三tam 為vi 權quyền 。 謂vị 機cơ 三tam 教giáo 三tam 人nhân 三tam 。 無vô 有hữu 理lý 三tam 亦diệc 是thị 俗tục 諦đế 也dã 。

評bình 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 四tứ 一nhất 但đãn 是thị 俗tục 諦đế 則tắc 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 局cục 。 一Nhất 乘Thừa 之chi 中trung 若nhược 境cảnh 若nhược 智trí 俗tục 之chi 與dữ 真chân 皆giai 入nhập 一Nhất 乘Thừa 。 云vân 何hà 但đãn 取thủ 世thế 諦đế 耶da 。

問vấn 。 乘thừa 是thị 萬vạn 行hạnh 故cố 境cảnh 非phi 乘thừa 也dã 。

答đáp 。 十thập 二nhị 門môn 論luận 初sơ 唱xướng 略lược 明minh 大Đại 乘Thừa 。 次thứ 後hậu 云vân 大đại 分phần/phân 深thâm 義nghĩa 所sở 謂vị 空không 也dã 。 若nhược 通thông 達đạt 空không 則tắc 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 若nhược 然nhiên 者giả 空không 為vi 乘thừa 本bổn 。 云vân 何hà 不bất 取thủ 為vi 乘thừa 耶da 。 今kim 所sở 明minh 者giả 照chiếu 一Nhất 乘Thừa 中trung 。 若nhược 境cảnh 智trí 空không 有hữu 皆giai 屬thuộc 一Nhất 乘Thừa 。 三tam 乘thừa 亦diệc 爾nhĩ 。 依y 經kinh 詳tường 之chi 。 不bất 如như 舊cựu 說thuyết 也dã 。

次thứ 論luận 空không 有hữu 二nhị 智trí 。 有hữu 人nhân 言ngôn 照chiếu 空không 有hữu 二nhị 境cảnh 。 審thẩm 實thật 不bất 虛hư 。 故cố 名danh 實thật 智trí 。 觀quán 空không 不bất 證chứng 涉thiệp 有hữu 無vô 著trước 。 名danh 為vi 方phương 便tiện 。

問vấn 。 此thử 出xuất 何hà 文văn 。

答đáp 。 大đại 品phẩm 云vân 菩Bồ 薩Tát 於ư 空không 不bất 著trước 故cố 不bất 證chứng 空không 。 即tức 知tri 不bất 證chứng 空không 是thị 方phương 便tiện 也dã 。 又hựu 云vân 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 故cố 為vì 眾chúng 生sanh 受thọ 五ngũ 欲dục 。 而nhi 無vô 所sở 染nhiễm 。 故cố 知tri 涉thiệp 有hữu 不bất 著trước 亦diệc 是thị 方phương 便tiện 。

問vấn 。 若nhược 以dĩ 二nhị 照chiếu 為vi 實thật 兩lưỡng 巧xảo 為vi 權quyền 。 二nhị 照chiếu 應ưng 無vô 兩lưỡng 巧xảo 兩lưỡng 巧xảo 應ưng 無vô 二nhị 照chiếu 。

答đáp 。 二nhị 照chiếu 兩lưỡng 巧xảo 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 雖tuy 照chiếu 而nhi 巧xảo 故cố 名danh 方phương 便tiện 。 雖tuy 巧xảo 而nhi 照chiếu 目mục 之chi 為vi 實thật 。 如như 釋thích 論luận 第đệ 百bách 卷quyển 云vân 。 譬thí 如như 金kim 為vi 妙diệu 物vật 。 物vật 不bất 離ly 金kim 金kim 不bất 離ly 物vật 。 但đãn 妙diệu 物vật 義nghĩa 如như 方phương 便tiện 。 全toàn 義nghĩa 如như 實thật 慧tuệ 也dã 。

問vấn 。 本bổn 以dĩ 二nhị 諦đế 境cảnh 發phát 生sanh 二nhị 慧tuệ 。 今kim 照chiếu 二nhị 境cảnh 為vi 實thật 慧tuệ 。 則tắc 二nhị 諦đế 境cảnh 應ưng 俱câu 發phát 實thật 慧tuệ 耶da 。

答đáp 。 正chánh 如như 此thử 也dã 。 二nhị 諦đế 發phát 其kỳ 巧xảo 照chiếu 。 義nghĩa 名danh 實thật 慧tuệ 發phát 其kỳ 照chiếu 巧xảo 義nghĩa 名danh 方phương 便tiện 也dã 。

問vấn 。 古cổ 有hữu 此thử 釋thích 不phủ 。

答đáp 。 什thập 師sư 注chú 問vấn 疾tật 品phẩm 云vân 。 觀quán 空không 不bất 證chứng 涉thiệp 有hữu 無vô 著trước 皆giai 名danh 方phương 便tiện 。 似tự 此thử 義nghĩa 也dã 。 有hữu 人nhân 言ngôn 雙song 照chiếu 空không 有hữu 皆giai 名danh 為vi 實thật 。 涉thiệp 有hữu 化hóa 人nhân 動động 用dụng 之chi 義nghĩa 。 名danh 為vi 方phương 便tiện 。 此thử 肇triệu 公công 釋thích 也dã 。 其kỳ 序tự 云vân 。 觀quán 減giảm 照chiếu 謂vị 之chi 實thật 。 見kiến 變biến 動động 謂vị 之chi 權quyền 。 雖tuy 是thị 惑hoặc 者giả 之chi 情tình 正chánh 用dụng 此thử 分phần/phân 二nhị 智trí 。 減giảm 照chiếu 者giả 同đồng 照chiếu 二nhị 諦đế 。 靜tĩnh 鑒giám 之chi 義nghĩa 故cố 名danh 實thật 也dã 。 有hữu 人nhân 言ngôn 觀quán 空không 為vi 實thật 。 鑒giám 有hữu 為vi 權quyền 。 此thử 處xứ 處xứ 有hữu 文văn 。 須Tu 真Chân 天Thiên 子Tử 經kinh 廣quảng 出xuất 。 又hựu 淨tịnh 名danh 問vấn 疾tật 品phẩm 縛phược 解giải 章chương 四tứ 句cú 論luận 之chi 。

問vấn 。 云vân 何hà 釋thích 經kinh 四tứ 句cú 耶da 。

答đáp 。 異dị 解giải 紛phân 綸luân 。 今kim 以dĩ 上thượng 定định 林lâm 寺tự 鏡kính 師sư 淨tịnh 名danh 玄huyền 論luận 釋thích 之chi 。 鏡kính 師sư 云vân 觀quán 空không 之chi 心tâm 不bất 能năng 嚴nghiêm 土thổ/độ 者giả 。 此thử 是thị 慧tuệ 無vô 方phương 便tiện 故cố 縛phược 也dã 。 觀quán 空không 之chi 心tâm 即tức 能năng 嚴nghiêm 土thổ/độ 者giả 。 此thử 是thị 慧tuệ 有hữu 方phương 便tiện 故cố 解giải 也dã 。 若nhược 嚴nghiêm 土thổ/độ 之chi 心tâm 不bất 能năng 觀quán 空không 者giả 。 此thử 方phương 便tiện 無vô 慧tuệ 故cố 縛phược 也dã 。 嚴nghiêm 土thổ/độ 之chi 心tâm 即tức 能năng 觀quán 空không 者giả 。 方phương 便tiện 有hữu 慧tuệ 故cố 解giải 也dã 。 什thập 公công 大đại 意ý 與dữ 此thử 似tự 同đồng 。 有hữu 人nhân 言ngôn 二nhị 慧tuệ 互hỗ 相tương 資tư 。 方phương 便tiện 照chiếu 有hữu 而nhi 能năng 資tư 空không 。 故cố 能năng 觀quán 空không 。 而nhi 不bất 取thủ 證chứng 。 二Nhị 乘Thừa 無vô 有hữu 中trung 行hạnh 願nguyện 資tư 。 故cố 入nhập 空không 便tiện 證chứng 。 是thị 知tri 方phương 便tiện 資tư 空không 而nhi 不bất 證chứng 空không 也dã 。 空không 慧tuệ 導đạo 有hữu 令linh 入nhập 有hữu 不bất 著trước 。 若nhược 無vô 空không 觀quán 導đạo 有hữu 則tắc 涉thiệp 有hữu 取thủ 著trước 。 如như 凡phàm 夫phu 也dã 。

問vấn 。 方phương 便tiện 資tư 空không 令linh 不bất 證chứng 。 既ký 是thị 巧xảo 者giả 實thật 慧tuệ 導đạo 有hữu 令linh 不bất 著trước 亦diệc 是thị 巧xảo 。 則tắc 二nhị 慧tuệ 俱câu 名danh 方phương 便tiện 亦diệc 並tịnh 名danh 實thật 矣hĩ 。

答đáp 。 通thông 皆giai 例lệ 。 然nhiên 但đãn 不bất 著trước 有hữu 則tắc 易dị 。 不bất 證chứng 空không 則tắc 難nạn/nan 。 方phương 便tiện 能năng 令linh 不bất 證chứng 空không 。 故cố 與dữ 其kỳ 巧xảo 名danh 。 譬thí 如như 四tứ 河hà 合hợp 流lưu 同đồng 注chú 海hải 口khẩu 。 非phi 大đại 力lực 龍long 莫mạc 自tự 能năng 變biến 。 三tam 解giải 脫thoát 俱câu 流lưu 注chú 涅Niết 槃Bàn 海hải 。 非phi 方phương 便tiện 大đại 力lực 莫mạc 能năng 不bất 證chứng 。 以dĩ 方phương 便tiện 大đại 力lực 有hữu 變biến 無vô 之chi 巧xảo 不bất 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 與dữ 其kỳ 巧xảo 名danh 也dã 。

問vấn 。 方phương 便tiện 大đại 力lực 能năng 變biến 無vô 令linh 不bất 墮đọa 二Nhị 乘Thừa 。 故cố 名danh 巧xảo 者giả 實thật 慧tuệ 大đại 力lực 能năng 令linh 不bất 墮đọa 凡phàm 夫phu 地địa 。 亦diệc 應ưng 是thị 巧xảo 也dã 。

答đáp 。 已dĩ 如như 前tiền 釋thích 。 離ly 聖thánh 則tắc 難nạn/nan 。 勉miễn 凡phàm 則tắc 易dị 。 故cố 方phương 便tiện 力lực 大đại 實thật 慧tuệ 力lực 小tiểu 。 又hựu 實thật 慧tuệ 但đãn 是thị 六lục 地địa 方phương 便tiện 據cứ 七thất 地địa 。 又hựu 實thật 慧tuệ 如như 母mẫu 方phương 便tiện 如như 父phụ 有hữu 又hựu 實thật 慧tuệ 三tam 乘thừa 共cộng 。 方phương 便tiện 獨độc 在tại 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 方phương 便tiện 必tất 有hữu 實thật 。 實thật 不bất 必tất 有hữu 方phương 便tiện 。 又hựu 如như 什thập 公công 答đáp 王vương 稚trĩ 遠viễn 問vấn 。 方phương 便tiện 與dữ 智trí 同đồng 是thị 慧tuệ 性tánh 。 但đãn 智trí 淺thiển 而nhi 方phương 便tiện 深thâm 。 了liễu 實thật 相tướng 名danh 實thật 慧tuệ 。 不bất 證chứng 實thật 際tế 。 名danh 方phương 便tiện 也dã 。

問vấn 。 如như 是thị 四tứ 說thuyết 何hà 者giả 為vi 實thật 。

答đáp 。 佛Phật 經Kinh 有hữu 種chủng 種chủng 之chi 說thuyết 。 隨tùy 人nhân 隨tùy 義nghĩa 用dụng 之chi 不bất 得đắc 定định 執chấp 。 如như 須Tu 真Chân 天Thiên 子Tử 。 波Ba 若Nhã 經kinh 下hạ 卷quyển 明minh 二nhị 慧tuệ 有hữu 三tam 十thập 許hứa 異dị 可khả 尋tầm 之chi 也dã 。 又hựu 今kim 略lược 示thị 諸chư 異dị 。 經kinh 自tự 有hữu 但đãn 就tựu 空không 分phần/phân 二nhị 慧tuệ 。 如như 觀quán 空không 為vi 實thật 慧tuệ 知tri 空không 亦diệc 復phục 空không 。 故cố 不bất 證chứng 空không 名danh 方phương 便tiện 慧tuệ 。 自tự 有hữu 但đãn 就tựu 有hữu 中trung 分phần/phân 二nhị 慧tuệ 。 如như 淨tịnh 名danh 經kinh 。 以dĩ 身thân 不bất 疾tật 為vi 實thật 。 身thân 疾tật 為vi 方phương 便tiện 。 又hựu 云vân 觀quán 身thân 苦khổ 空không 無vô 我ngã 為vi 實thật 。 處xử 生sanh 死tử 化hóa 物vật 為vi 方phương 便tiện 也dã 。 自tự 有hữu 空không 有hữu 分phần/phân 二nhị 慧tuệ 如như 前tiền 釋thích 。 自tự 有hữu 福phước 慧tuệ 分phần/phân 二nhị 慧tuệ 以dĩ 慧tuệ 為vi 實thật 。 以dĩ 福phước 為vi 權quyền 自tự 有hữu 就tựu 自tự 他tha 分phần/phân 二nhị 慧tuệ 。 自tự 行hành 為vi 實thật 化hóa 他tha 為vi 權quyền 。 自tự 有hữu 大Đại 乘Thừa 為vi 實thật 小Tiểu 乘Thừa 為vi 權quyền 。 皆giai 可khả 隨tùy 文văn 用dụng 之chi 各các 有hữu 旨chỉ 也dã 。

次thứ 釋thích 法pháp 華hoa 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 義nghĩa 。

有hữu 人nhân 言ngôn 法pháp 華hoa 但đãn 有hữu 二nhị 種chủng 二nhị 智trí 。 一nhất 者giả 照chiếu 三tam 乘thừa 為vi 權quyền 照chiếu 一Nhất 乘Thừa 為vi 實thật 。 二nhị 者giả 照chiếu 近cận 為vi 權quyền 照chiếu 壽thọ 量lượng 佛Phật 復phục 倍bội 上thượng 數số 為vi 實thật 。 今kim 明minh 此thử 經Kinh 要yếu 具cụ 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 。 一nhất 者giả 初sơ 段đoạn 中trung 有hữu 三tam 種chủng 二nhị 智trí 。 後hậu 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 中trung 復phục 有hữu 一nhất 種chủng 二nhị 智trí 。 故cố 成thành 四tứ 種chủng 。 初sơ 段đoạn 明minh 三tam 種chủng 二nhị 智trí 者giả 。 初sơ 三tam 一nhất 二nhị 智trí 。 二Nhị 乘Thừa 人nhân 欲dục 入nhập 菩Bồ 薩Tát 法pháp 。 要yếu 先tiên 須tu 識thức 三tam 乘thừa 是thị 權quyền 一Nhất 乘Thừa 為vi 實thật 。 以dĩ 破phá 彼bỉ 迷mê 權quyền 實thật 無vô 明minh 。 此thử 二nhị 智trí 是thị 反phản 三tam 之chi 始thỉ 。 歸quy 一nhất 之chi 初sơ 。 故cố 先tiên 須tu 辨biện 之chi 。 二nhị 者giả 空không 有hữu 二nhị 智trí 既ký 改cải 三tam 信tín 一nhất 。 則tắc 須tu 學học 菩Bồ 薩Tát 空không 有hữu 二nhị 慧tuệ 。 觀quán 空không 不bất 證chứng 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 涉thiệp 有hữu 無vô 著trước 出xuất 凡phàm 夫phu 境cảnh 。 故cố 生sanh 在tại 佛Phật 家gia 。 種chủng 姓tánh 尊tôn 貴quý 。 又hựu 空không 有hữu 二nhị 慧tuệ 是thị 法Pháp 身thân 父phụ 母mẫu 。 欲dục 求cầu 大đại 覺giác 者giả 豈khởi 不bất 學học 之chi 。 三tam 者giả 即tức 此thử 空không 有hữu 二nhị 慧tuệ 是thị 菩Bồ 薩Tát 自tự 行hành 耳nhĩ 。 復phục 應ứng 化hóa 度độ 眾chúng 生sanh 。 故cố 以dĩ 內nội 靜tĩnh 為vi 實thật 外ngoại 動động 用dụng 為vi 權quyền 。 故cố 有hữu 第đệ 三tam 動động 靜tĩnh 二nhị 慧tuệ 也dã 。

問vấn 。 此thử 三tam 種chủng 二nhị 慧tuệ 。 有hữu 何hà 次thứ 第đệ 。

答đáp 。 初sơ 二nhị 慧tuệ 令linh 生sanh 信tín 。 次thứ 二nhị 慧tuệ 令linh 生sanh 解giải 。 信tín 解giải 是thị 自tự 行hành 。 第đệ 三Tam 明Minh 化hóa 他tha 要yếu 具cụ 此thử 三tam 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 人nhân 。 方phương 成thành 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 又hựu 初sơ 二nhị 慧tuệ 為vi 信tín 。 次thứ 二nhị 慧tuệ 為vi 解giải 。 第đệ 三tam 二nhị 慧tuệ 即tức 是thị 行hành 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 要yếu 先tiên 有hữu 信tín 心tâm 。 次thứ 有hữu 解giải 後hậu 有hữu 行hành 。 今kim 寄ký 五ngũ 十thập 二nhị 位vị 明minh 之chi 。 前tiền 十thập 信tín 次thứ 十thập 住trụ 。 十thập 住trụ 即tức 是thị 十thập 解giải 。 以dĩ 解giải 故cố 起khởi 十thập 行hành 。 行hành 解giải 成thành 就tựu 任nhậm 運vận 趣thú 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 可khả 名danh 迴hồi 向hướng 。 迴hồi 向hướng 既ký 順thuận 無vô 生sanh 流lưu 則tắc 登đăng 平bình 真chân 悟ngộ 。 故cố 名danh 十Thập 地Địa 。 以dĩ 三tam 種chủng 二nhị 智trí 配phối 此thử 位vị 者giả 。 初sơ 二nhị 智trí 為vi 信tín 即tức 是thị 十thập 信tín 。 次thứ 二nhị 智trí 為vi 解giải 即tức 是thị 十thập 住trụ 。 第đệ 三tam 二nhị 智trí 即tức 是thị 十thập 行hành 。 解giải 行hành 既ký 成thành 則tắc 能năng 向hướng 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 是thị 故cố 有hữu 十thập 迴hồi 向hướng 。 迴hồi 向hướng 既ký 順thuận 無vô 生sanh 流lưu 故cố 登đăng 十Thập 地Địa 。 無vô 階giai 級cấp 階giai 級cấp 論luận 之chi 故cố 作tác 此thử 判phán 。 若nhược 階giai 級cấp 無vô 階giai 級cấp 者giả 一nhất 念niệm 具cụ 三tam 種chủng 二nhị 智trí 也dã 。

問vấn 。 何hà 故cố 先tiên 解giải 後hậu 行hành 。

答đáp 。 解giải 行hành 未vị 始thỉ 相tương 離ly 。 但đãn 隨tùy 義nghĩa 理lý 強cường 弱nhược 故cố 前tiền 後hậu 分phân 之chi 。 但đãn 解giải 之chi 易dị 故cố 有hữu 前tiền 。 行hành 之chi 則tắc 難nạn/nan 故cố 居cư 後hậu 也dã 。 次thứ 就tựu 此thử 經Kinh 後hậu 段đoạn 明minh 一nhất 種chủng 二nhị 智trí 者giả 。 此thử 經Kinh 後hậu 段đoạn 辨biện 本bổn 迹tích 常thường 無vô 常thường 二nhị 智trí 。 識thức 本bổn 是thị 無vô 生sanh 滅diệt 。 無vô 始thỉ 終chung 為vi 實thật 智trí 。 識thức 始thỉ 終chung 生sanh 滅diệt 。 等đẳng 用dụng 謂vị 權quyền 智trí 。 故cố 初sơ 段đoạn 具cụ 三tam 種chủng 二nhị 智trí 第đệ 二nhị 段đoạn 常thường 無vô 常thường 二nhị 智trí 。 故cố 此thử 經Kinh 具cụ 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 也dã 。 晚vãn 見kiến 論luận 分phân 明minh 廣quảng 說thuyết 法Pháp 身thân 是thị 常thường 化hóa 身thân 無vô 常thường 。 則tắc 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 便tiện 成thành 五ngũ 時thời 權quyền 實thật 皆giai 壞hoại 矣hĩ 。

問vấn 。 何hà 故cố 次thứ 前tiền 三tam 種chủng 二nhị 智trí 後hậu 辨biện 常thường 無vô 常thường 二nhị 智trí 耶da 。

答đáp 。 前tiền 三tam 種chủng 二nhị 智trí 謂vị 菩Bồ 薩Tát 解giải 行hành 即tức 是thị 因nhân 義nghĩa 。 始thỉ 于vu 十thập 信tín 終chung 至chí 等đẳng 覺giác 。 後hậu 常thường 無vô 常thường 二nhị 智trí 即tức 是thị 果quả 位vị 稱xưng 妙diệu 覺giác 地địa 。 故cố 因nhân 果quả 二nhị 門môn 要yếu 具cụ 四tứ 種chủng 二nhị 智trí 也dã 。 次thứ 論luận 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 辨biện 二nhị 智trí 義nghĩa 。 自tự 攝nhiếp 嶺lĩnh 相tương/tướng 承thừa 有hữu 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 。 一nhất 以dĩ 有hữu 為vi 世thế 諦đế 空không 為vi 真Chân 諦Đế 。 次thứ 以dĩ 空không 有hữu 皆giai 俗tục 非phi 空không 非phi 有hữu 為vi 真chân 。 三tam 者giả 二nhị 不bất 二nhị 為vi 俗tục 非phi 二nhị 非phi 不bất 二nhị 為vi 真chân 。 二nhị 諦đế 既ký 有hữu 三tam 轉chuyển 約ước 諦đế 發phát 智trí 亦diệc 具cụ 三tam 矣hĩ 。 初sơ 照chiếu 有hữu 為vi 俗tục 照chiếu 空không 為vi 真chân 。 次thứ 照chiếu 空không 有hữu 為vi 俗tục 照chiếu 非phi 空không 非phi 有hữu 為vi 真chân 。 三tam 者giả 照chiếu 二nhị 不bất 二nhị 為vi 俗tục 照chiếu 非phi 二nhị 非phi 不bất 二nhị 為vi 真chân 。

問vấn 。 何hà 故cố 用dụng 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 耶da 。

答đáp 。 略lược 明minh 六lục 義nghĩa 。 是thị 故cố 說thuyết 之chi 。 一nhất 者giả 謂vị 各các 各các 為vi 人nhân 悉tất 檀đàn 。 自tự 有hữu 聞văn 初sơ 得đắc 道Đạo 自tự 有hữu 聞văn 後hậu 受thọ 悟ngộ 。 是thị 已dĩ 根căn 性tánh 不bất 同đồng 二nhị 諦đế 非phi 一nhất 。 二nhị 者giả 為vi 釋thích 如Như 來Lai 常thường 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 。 若nhược 言ngôn 如Như 來Lai 。 常thường 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 者giả 。 若nhược 說thuyết 空không 說thuyết 有hữu 應ưng 依y 二nhị 諦đế 。 今kim 說thuyết 非phi 空không 非phi 有hữu 。 乃nãi 至chí 非phi 二nhị 非phi 不bất 二nhị 。 應ưng 不bất 依y 二nhị 諦đế 。 是thị 故cố 釋thích 云vân 二nhị 諦đế 三tam 門môn 說thuyết 。 此thử 三tam 門môn 皆giai 依y 二nhị 諦đế 也dã 。 若nhược 說thuyết 有hữu 為vi 俗tục 說thuyết 空không 為vi 真chân 。 依y 初sơ 門môn 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 。 乃nãi 至chí 說thuyết 二nhị 不bất 二nhị 為vi 俗tục 。 非phi 二nhị 非phi 不bất 二nhị 為vi 真chân 。 依y 後hậu 門môn 二nhị 諦đế 說thuyết 法Pháp 也dã 。 三tam 者giả 為vi 釋thích 佛Phật 教giáo 不bất 同đồng 。 經kinh 辨biện 二nhị 諦đế 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 三tam 也dã 。 如như 經Kinh 云vân 菩Bồ 薩Tát 住trụ 二nhị 諦đế 中trung 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。 釋thích 論luận 云vân 為vi 著trước 有hữu 眾chúng 生sanh 說thuyết 空không 。 為vi 著trước 空không 者giả 說thuyết 有hữu 。 此thử 說thuyết 初sơ 門môn 二nhị 諦đế 也dã 。 又hựu 云vân 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 皆giai 是thị 世thế 諦đế 。 故cố 說thuyết 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 華hoa 嚴nghiêm 云vân 一nhất 切thiết 有hữu 無vô 法pháp 了liễu 達đạt 非phi 有hữu 無vô 。 如như 此thử 等đẳng 經Kinh 。 是thị 第đệ 二nhị 重trọng 二nhị 諦đế 也dã 。 又hựu 華hoa 嚴nghiêm 云vân 不bất 著trước 不bất 二nhị 法pháp 以dĩ 無vô 一nhất 二nhị 故cố 。 此thử 第đệ 三tam 重trọng/trùng 二nhị 諦đế 也dã 。 用dụng 此thử 三tam 門môn 於ư 一nhất 切thiết 經kinh 。 無vô 所sở 違vi 諍tranh 。 是thị 故cố 說thuyết 此thử 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 。 四tứ 者giả 欲dục 漸tiệm 引dẫn 眾chúng 生sanh 示thị 階giai 級cấp 方phương 便tiện 。 無vô 始thỉ 已dĩ 來lai 。 有hữu 此thử 形hình 心tâm 及cập 以dĩ 外ngoại 物vật 等đẳng 。 謂vị 是thị 實thật 有hữu 。 是thị 故cố 諸chư 佛Phật 。 出xuất 世thế 而nhi 為vi 說thuyết 之chi 。 此thử 是thị 世thế 俗tục 實thật 耳nhĩ 非phi 聖thánh 實thật 也dã 。 若nhược 諸chư 法pháp 本bổn 性tánh 空không 。 者giả 乃nãi 名danh 真Chân 諦Đế 。 故cố 中trung 論luận 云vân 凡phàm 夫phu 顛điên 倒đảo 為vi 有hữu 。 於ư 世thế 人nhân 是thị 實thật 名danh 為vi 諦đế 。 諸chư 賢hiền 聖thánh 真chân 知tri 顛điên 倒đảo 性tánh 空không 。 於ư 聖thánh 人nhân 是thị 實thật 名danh 為vi 諦đế 也dã 。 而nhi 眾chúng 生sanh 便tiện 謂vị 有hữu 非phi 實thật 諦đế 空không 是thị 真chân 實thật 。 則tắc 捨xả 有hữu 取thủ 空không 。 是thị 故cố 云vân 空không 之chi 與dữ 有hữu 此thử 是thị 二nhị 邊biên 皆giai 是thị 俗tục 諦đế 。 非phi 空không 非phi 有hữu 。 中trung 道đạo 之chi 法pháp 。 乃nãi 為vi 真Chân 諦Đế 。 或hoặc 者giả 雖tuy 捨xả 二nhị 邊biên 復phục 滯trệ 中trung 道đạo 。 是thị 故cố 第đệ 三tam 。 次thứ 明minh 遠viễn 離ly 二nhị 邊biên 不bất 著trước 中trung 道đạo 乃nãi 是thị 真Chân 諦Đế 。 二nhị 邊biên 中trung 道đạo 皆giai 俗tục 諦đế 耳nhĩ 。 五ngũ 者giả 為vi 五ngũ 乘thừa 眾chúng 生sanh 說thuyết 此thử 三tam 種chủng 二nhị 諦đế 。 初sơ 為vi 引dẫn 凡phàm 夫phu 令linh 捨xả 有hữu 入nhập 空không 。 故cố 明minh 有hữu 是thị 俗tục 空không 為vi 真chân 。 次thứ 為vi 引dẫn 二Nhị 乘Thừa 人nhân 欲dục 令linh 悟ngộ 中trung 道đạo 。 故cố 說thuyết 空không 有hữu 皆giai 俗tục 中trung 道đạo 為vi 真chân 。 三tam 為vi 菩Bồ 薩Tát 令linh 中trung 偏thiên 俱câu 捨xả 故cố 。 若nhược 偏thiên 若nhược 中trung 並tịnh 皆giai 是thị 俗tục 。 非phi 中trung 非phi 偏thiên 此thử 乃nãi 為vi 真chân 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 人nhân 。 謂vị 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 滯trệ 於ư 二nhị 邊biên 。 而nhi 菩Bồ 薩Tát 心tâm 遊du 中trung 道đạo 。 為vi 破phá 此thử 見kiến 故cố 明minh 遠viễn 離ly 二nhị 邊biên 不bất 著trước 中trung 道đạo 也dã 。 第đệ 六lục 即tức 世thế 學học 者giả 明minh 三tam 假giả 有hữu 為vi 世thế 諦đế 三tam 假giả 空không 為vi 真Chân 諦Đế 。 唯duy 有hữu 此thử 義nghĩa 但đãn 初sơ 門môn 意ý 耳nhĩ 。 是thị 故cố 引dẫn 之chi 明minh 三tam 假giả 空không 有hữu 皆giai 俗tục 非phi 空không 有hữu 為vi 真chân 。 彼bỉ 即tức 云vân 我ngã 自tự 有hữu 二nhị 諦đế 。

復phục 有hữu 非phi 真chân 俗tục 為vi 中trung 道đạo 。 是thị 故cố 今kim 云vân 二nhị 諦đế 與dữ 中trung 道đạo 亦diệc 是thị 俗tục 諦đế 耳nhĩ 。 非phi 二nhị 非phi 不bất 二nhị 。 乃nãi 為vi 真chân 也dã 。

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 四tứ