Pháp Hoa Huyền Luận – Quyển 2

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận
Quyển 2
隋Tùy 吉Cát 藏Tạng 撰Soạn

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị

胡hồ 吉cát 藏tạng 撰soạn

第đệ 三tam 釋thích 名danh 。

具cụ 存tồn 梵Phạm 本bổn 應ưng 云vân 薩tát 達đạt 磨ma 分phần/phân 陀đà 利lợi 修tu 多đa 羅la 。 竺trúc 法pháp 護hộ 公công 翻phiên 為vi 正Chánh 法Pháp 蓮liên 華hoa 。 羅la 什thập 改cải 正chánh 為vi 妙diệu 餘dư 依y 舊cựu 經kinh 。 遠viễn 公công 雙song 用dụng 二nhị 說thuyết 。 加gia 以dĩ 多đa 名danh 謂vị 真chân 法pháp 好hảo/hiếu 法pháp 等đẳng 也dã 。

評bình 曰viết 。 什thập 公công 改cải 正chánh 為vi 妙diệu 者giả 必tất 應ưng 有hữu 深thâm 致trí 。 今kim 當đương 試thí 論luận 之chi 。 正chánh 以dĩ 對đối 邪tà 受thọ 稱xưng 妙diệu 以dĩ 形hình 麁thô 得đắc 名danh 。 以dĩ 九cửu 十thập 六lục 術thuật 。 為vi 邪tà 五ngũ 乘thừa 之chi 法pháp 為vi 正chánh 。 斯tư 則tắc 正chánh 名danh 劣liệt 也dã 。 五ngũ 乘thừa 雖tuy 正chánh 猶do 未vị 妙diệu 極cực 。 唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 。 最tối 為vi 無vô 上thượng 。 則tắc 妙diệu 名danh 為vi 勝thắng 。 故cố 改cải 前tiền 翻phiên 用dụng 後hậu 譯dịch 也dã 。 頌tụng 曰viết 是thị 乘thừa 微vi 妙diệu 。 清thanh 淨tịnh 第đệ 一nhất 。 勝thắng 二Nhị 乘Thừa 也dã 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 。 為vi 無vô 有hữu 上thượng 。 出xuất 人nhân 天thiên 乘thừa 也dã 。 故cố 對đối 彼bỉ 麁thô 乘thừa 以dĩ 佛Phật 乘thừa 為vi 妙diệu 矣hĩ 。

問vấn 。 妙diệu 有hữu 幾kỷ 種chủng 。

答đáp 。 略lược 明minh 二nhị 義nghĩa 一nhất 相tương 待đãi 妙diệu 二nhị 絕tuyệt 待đãi 妙diệu 。 相tương 待đãi 妙diệu 者giả 待đãi 麁thô 說thuyết 妙diệu 。 絕tuyệt 待đãi 妙diệu 者giả 非phi 麁thô 非phi 妙diệu 不bất 知tri 何hà 以dĩ 字tự 之chi 。 故cố 強cường/cưỡng 名danh 為vi 妙diệu 。

問vấn 。 何hà 故cố 立lập 斯tư 二nhị 妙diệu 。

答đáp 。 至chí 人nhân 善thiện 巧xảo 一nhất 往vãng 對đối 麁thô 說thuyết 妙diệu 。 封phong 執chấp 名danh 者giả 謂vị 道đạo 乃nãi 非phi 麁thô 理lý 應ưng 是thị 妙diệu 。 是thị 故cố 次thứ 云vân 待đãi 麁thô 說thuyết 妙diệu 未vị 是thị 好hảo/hiếu 妙diệu 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 雖tuy 復phục 絕tuyệt 麁thô 猶do 未vị 絕tuyệt 妙diệu 。 若nhược 非phi 麁thô 非phi 妙diệu 麁thô 妙diệu 兩lưỡng 絕tuyệt 乃nãi 名danh 為vi 妙diệu 也dã 。 絕tuyệt 待đãi 之chi 目mục 起khởi 自tự 於ư 斯tư 。 觀quán 公công 經kinh 序tự 云vân 。 寄ký 花hoa 宣tuyên 微vi 而nhi 道đạo 玄huyền 像tượng 表biểu 。 稱xưng 之chi 為vi 妙diệu 而nhi 體thể 絕tuyệt 精tinh 麁thô 。 頌tụng 曰viết 是thị 法Pháp 不bất 可khả 示thị 。 言ngôn 辭từ 相tướng 寂tịch 滅diệt 。 二Nhị 乘Thừa 所sở 以dĩ 息tức 慮lự 補bổ 處xứ 所sở 以dĩ 絕tuyệt 望vọng 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。

評bình 曰viết 。 觀quán 公công 冥minh 同đồng 今kim 意ý 也dã 。 難nạn/nan 曰viết 。 詳tường 此thử 釋thích 者giả 唯duy 明minh 果quả 妙diệu 。 乘thừa 通thông 因nhân 果quả 者giả 不bất 應ưng 偏thiên 執chấp 。 答đáp 以dĩ 理lý 言ngôn 之chi 唯duy 果quả 妙diệu 耳nhĩ 。 因nhân 乘thừa 未vị 極cực 則tắc 非phi 妙diệu 也dã 。 但đãn 因nhân 學học 果quả 行hành 故cố 隨tùy 分phần/phân 說thuyết 妙diệu 耳nhĩ 。 有hữu 人nhân 但đãn 以dĩ 因nhân 乘thừa 為vi 妙diệu 者giả 未vị 究cứu 妙diệu 源nguyên 也dã 。

次thứ 明minh 二nhị 妙diệu 一nhất 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 以dĩ 明minh 妙diệu 。 二nhị 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 以dĩ 辨biện 妙diệu 。 此thử 是thị 一nhất 經kinh 之chi 宗tông 領lãnh 。 故cố 就tựu 此thử 以dĩ 明minh 妙diệu 即tức 釋thích 第đệ 二nhị 法pháp 字tự 也dã 。 就tựu 二nhị 中trung 初sơ 總tổng 論luận 十thập 對đối 次thứ 別biệt 詳tường 因nhân 果quả 。 此thử 義nghĩa 若nhược 成thành 則tắc 名danh 為vi 妙diệu 。 如như 其kỳ 不bất 成thành 便tiện 非phi 妙diệu 也dã 。

總tổng 論luận 十thập 對đối 者giả 。

問vấn 。 此thử 言ngôn 妙diệu 者giả 。 佛Phật 果Quả 為vi 是thị 常thường 故cố 言ngôn 妙diệu 。 為vi 未vị 是thị 常thường 故cố 言ngôn 妙diệu 。

答đáp 。 光quang 宅trạch 雲vân 公công 言ngôn 。 猶do 是thị 無vô 常thường 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 教giáo 有hữu 五ngũ 時thời 。 唯duy 第đệ 五ngũ 涅Niết 槃Bàn 是thị 常thường 住trụ 教giáo 。 四tứ 時thời 皆giai 無vô 常thường 。 法pháp 華hoa 是thị 第đệ 四tứ 時thời 教giáo 。 是thị 故cố 佛Phật 身thân 猶do 是thị 無vô 常thường 。 又hựu 此thử 經Kinh 自tự 說thuyết 無vô 常thường 如như 下hạ 文văn 言ngôn 。 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 雖tuy 復phục 稱xưng 久cửu 終chung 自tự 有hữu 限hạn 。 故cố 知tri 無vô 常thường 。 又hựu 藥dược 草thảo 品phẩm 云vân 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 者giả 既ký 是thị 無vô 常thường 終chung 入nhập 無vô 餘dư 也dã 。

問vấn 。 既ký 是thị 無vô 常thường 為vi 是thị 了liễu 義nghĩa 為vi 不bất 了liễu 義nghĩa 。

答đáp 。 此thử 經Kinh 明minh 一Nhất 乘Thừa 了liễu 義nghĩa 辨biện 無vô 常thường 不bất 了liễu 。 故cố 亦diệc 了liễu 亦diệc 不bất 了liễu 也dã 。

評bình 曰viết 。 此thử 經Kinh 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 示thị 真chân 實thật 相tướng 。 開khai 二nhị 種chủng 方phương 便tiện 示thị 二nhị 種chủng 真chân 實thật 。 二nhị 方phương 便tiện 者giả 謂vị 乘thừa 方phương 便tiện 身thân 方phương 便tiện 。 二nhị 真chân 實thật 者giả 謂vị 乘thừa 真chân 實thật 身thân 真chân 實thật 。 若nhược 爾nhĩ 前tiền 開khai 三tam 乘thừa 是thị 方phương 便tiện 一Nhất 乘Thừa 是thị 真chân 實thật 。 既ký 是thị 實thật 說thuyết 名danh 為vi 了liễu 義nghĩa 。 後hậu 開khai 身thân 方phương 便tiện 身thân 真chân 實thật 。 云vân 何hà 未vị 是thị 實thật 說thuyết 為vi 不bất 了liễu 義nghĩa 。 若nhược 同đồng 是thị 方phương 便tiện 真chân 實thật 。 以dĩ 後hậu 為vi 不bất 了liễu 義nghĩa 則tắc 前tiền 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 又hựu 同đồng 是thị 方phương 便tiện 真chân 實thật 。 以dĩ 前tiền 為vi 了liễu 以dĩ 後hậu 為vi 不bất 了liễu 。 亦diệc 應ưng 以dĩ 後hậu 為vi 了liễu 以dĩ 前tiền 為vi 不bất 了liễu 也dã 。 又hựu 同đồng 是thị 方phương 便tiện 真chân 實thật 。 以dĩ 前tiền 為vi 了liễu 以dĩ 後hậu 為vi 不bất 了liễu 。 則tắc 前tiền 分phân 是thị 滿mãn 教giáo 後hậu 分phân 為vi 半bán 教giáo 。 前tiền 分phân 為vi 深thâm 後hậu 分phân 為vi 淺thiển 。 有hữu 顛điên 倒đảo 過quá 也dã 。 今kim 所sở 明minh 者giả 依y 佛Phật 口khẩu 說thuyết 。 初sơ 段đoạn 明minh 乘thừa 之chi 權quyền 實thật 後hậu 段đoạn 明minh 身thân 之chi 權quyền 實thật 。 乘thừa 之chi 權quyền 實thật 謂vị 究cứu 竟cánh 乘thừa 。 身thân 之chi 權quyền 實thật 名danh 究cứu 竟cánh 身thân 。 若nhược 言ngôn 乘thừa 權quyền 實thật 為vi 究cứu 竟cánh 身thân 權quyền 實thật 不bất 究cứu 竟cánh 。 是thị 人nhân 但đãn 信tín 初sơ 分phần/phân 經kinh 不bất 信tín 後hậu 分phần/phân 經kinh 。 故cố 信tín 不bất 具cụ 足túc 。 大đại 經Kinh 云vân 於ư 十thập 二nhị 部bộ 中trung 唯duy 信tín 六lục 部bộ 不bất 信tín 六lục 部bộ 。 斯tư 言ngôn 驗nghiệm 矣hĩ 。

第đệ 二nhị 明minh 因nhân 果quả 義nghĩa 。 舊cựu 云vân 初sơ 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 以dĩ 明minh 因nhân 。 次thứ 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 以dĩ 辨biện 果quả 。 依y 舊cựu 判phán 者giả 因nhân 亦diệc 滿mãn 亦diệc 半bán 。 果quả 則tắc 唯duy 半bán 不bất 滿mãn 。 明minh 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 故cố 一Nhất 乘Thừa 究cứu 竟cánh 為vi 因nhân 滿mãn 。 但đãn 明minh 緣duyên 因nhân 未vị 辨biện 正chánh 因nhân 。 故cố 因nhân 不bất 滿mãn 。 明minh 果quả 雖tuy 有hữu 近cận 遠viễn 之chi 異dị 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 故cố 唯duy 半bán 不bất 滿mãn 也dã 。

評bình 曰viết 。 此thử 釋thích 二nhị 失thất 。 一nhất 者giả 云vân 初sơ 段đoạn 明minh 因nhân 後hậu 章chương 辨biện 果quả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 昔tích 明minh 因nhân 三tam 果quả 三tam 今kim 辨biện 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 。 何hà 得đắc 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 但đãn 明minh 因nhân 耶da 。 若nhược 今kim 日nhật 明minh 一nhất 唯duy 是thị 因nhân 者giả 則tắc 昔tích 明minh 三tam 乘thừa 事sự 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 又hựu 明minh 今kim 一nhất 佛Phật 果Quả 乘thừa 究cứu 竟cánh 。 明minh 昔tích 三tam 因nhân 三tam 果quả 。 皆giai 不bất 究cứu 竟cánh 。 正chánh 引dẫn 物vật 果quả 一nhất 。 云vân 何hà 乃nãi 明minh 因nhân 耶da 。 此thử 義nghĩa 文văn 中trung 已dĩ 說thuyết 。 二nhị 者giả 若nhược 言ngôn 初sơ 段đoạn 明minh 因nhân 了liễu 後hậu 章chương 辨biện 果quả 未vị 了liễu 。 即tức 因nhân 勝thắng 而nhi 果quả 劣liệt 因nhân 深thâm 而nhi 果quả 淺thiển 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 又hựu 因nhân 異dị 聲Thanh 聞Văn 果quả 同đồng 羅La 漢Hán 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 故cố 因nhân 異dị 聲Thanh 聞Văn 。 猶do 是thị 無vô 常thường 故cố 果quả 同đồng 阿A 羅La 漢Hán 。 又hựu 以dĩ 今kim 一nhất 因nhân 感cảm 無vô 常thường 之chi 果quả 。 亦diệc 應ưng 以dĩ 昔tích 二nhị 因nhân 招chiêu 常thường 住trụ 之chi 報báo 。 不bất 可khả 以dĩ 三tam 乘thừa 因nhân 得đắc 常thường 住trụ 果quả 者giả 。 亦diệc 不bất 可khả 以dĩ 。 一Nhất 乘Thừa 因nhân 得đắc 無vô 常thường 果quả 。 又hựu 因nhân 滿mãn 果quả 半bán 則tắc 因nhân 非phi 果quả 因nhân 果quả 非phi 因nhân 果quả 。 故cố 非phi 因nhân 果quả 義nghĩa 也dã 。 今kim 所sở 明minh 者giả 對đối 破phá 二nhị 失thất 以dĩ 明minh 二nhị 得đắc 。 初sơ 段đoạn 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 。 一nhất 者giả 通thông 因nhân 果quả 。 故cố 昔tích 則tắc 有hữu 因nhân 三tam 果quả 三tam 。 今kim 則tắc 有hữu 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 也dã 。 二nhị 者giả 此thử 經Kinh 辨biện 究cứu 竟cánh 之chi 因nhân 圓viên 滿mãn 之chi 果quả 。 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 之chi 因nhân 。 因nhân 名danh 滿mãn 因nhân 。 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 之chi 果quả 。 果quả 名danh 圜viên 果quả 。 故cố 因nhân 名danh 果quả 因nhân 果quả 名danh 因nhân 果quả 也dã 。 又hựu 因nhân 具cụ 二nhị 因nhân 故cố 因nhân 滿mãn 。 一nhất 者giả 正chánh 因nhân 謂vị 佛Phật 性tánh 。 二nhị 者giả 緣duyên 因nhân 即tức 萬vạn 善thiện 如như 前tiền 說thuyết 也dã 。 果quả 具cụ 二nhị 果quả 一nhất 迹tích 身thân 果quả 二nhị 法Pháp 身thân 果quả 也dã 。

第đệ 三tam 辨biện 三tam 德đức 。 初sơ 段đoạn 經kinh 明minh 權quyền 實thật 二nhị 智trí 。 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 後hậu 段đoạn 辨biện 本bổn 迹tích 。 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 此thử 二nhị 無vô 累lũy/lụy/luy 稱xưng 為vi 解giải 脫thoát 。 是thị 故cố 斯tư 經Kinh 三tam 德đức 斯tư 備bị 故cố 名danh 為vi 常thường 。

問vấn 。 大đại 經kinh 可khả 有hữu 三tam 德đức 此thử 經Kinh 云vân 何hà 亦diệc 明minh 三tam 德đức 耶da 。

答đáp 。 此thử 經Kinh 明minh 一nhất 佛Phật 乘thừa 因nhân 一nhất 佛Phật 乘thừa 果quả 。 一nhất 佛Phật 乘thừa 因nhân 因nhân 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 一nhất 佛Phật 乘thừa 果quả 果quả 具cụ 三tam 德đức 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 因nhân 因nhân 不bất 具cụ 萬vạn 行hạnh 。 二Nhị 乘Thừa 之chi 果quả 果quả 不bất 備bị 三tam 德đức 。 若nhược 果quả 不bất 備bị 三tam 德đức 則tắc 果quả 不bất 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 因nhân 不bất 具cụ 萬vạn 行hạnh 因nhân 不bất 異dị 二Nhị 乘Thừa 耳nhĩ 。 豈khởi 可khả 然nhiên 乎hồ 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 初sơ 段đoạn 明minh 般Bát 若Nhã 後hậu 段đoạn 辨biện 法Pháp 身thân 。

答đáp 。 般Bát 若Nhã 是thị 口khẩu 密mật 法Pháp 身thân 是thị 身thân 密mật 。 如như 四tứ 相tương/tướng 品phẩm 說thuyết 。 前tiền 明minh 智trí 之chi 權quyền 實thật 故cố 是thị 般Bát 若Nhã 。 後hậu 辨biện 身thân 之chi 本bổn 迹tích 故cố 宜nghi 明minh 法Pháp 身thân 。 解giải 脫thoát 者giả 斯tư 二nhị 無vô 累lũy/lụy/luy 即tức 解giải 脫thoát 也dã 。

第đệ 四tứ 對đối 二nhị 緣duyên 。 初sơ 辨biện 智trí 之chi 權quyền 實thật 對đối 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 。 今kim 明minh 身thân 之chi 本bổn 迹tích 對đối 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 。 對đối 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 。 身thân 子tử 為vi 小tiểu 中trung 之chi 極cực 。 大đại 小tiểu 交giao 接tiếp 故cố 反phản 小tiểu 以dĩ 歸quy 大đại 。 對đối 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 彌Di 勒Lặc 為vi 因nhân 行hành 之chi 極cực 。 與dữ 法Pháp 身thân 相tương/tướng 隣lân 故cố 反phản 因nhân 無vô 常thường 令linh 證chứng 果Quả 常thường 。 若nhược 法Pháp 身thân 猶do 是thị 無vô 常thường 。 則tắc 因nhân 果quả 同đồng 位vị 。 因nhân 人nhân 復phục 何hà 所sở 學học 耶da 。 又hựu 因nhân 亦diệc 無vô 常thường 果quả 亦diệc 無vô 常thường 。 則tắc 因nhân 位vị 之chi 人nhân 能năng 測trắc 果quả 德đức 。 慈Từ 氏Thị 復phục 何hà 所sở 疑nghi 耶da 。 今kim 所sở 明minh 者giả 前tiền 對đối 小tiểu 人nhân 說thuyết 大đại 令linh 小tiểu 歸quy 大đại 。 今kim 對đối 無vô 常thường 人nhân 說thuyết 常thường 令linh 無vô 常thường 人nhân 證chứng 常thường 。 又hựu 小tiểu 劣liệt 而nhi 大đại 勝thắng 故cố 說thuyết 大đại 。 以dĩ 引dẫn 小tiểu 令linh 小tiểu 慕mộ 大đại 。 無vô 常thường 劣liệt 而nhi 常thường 勝thắng 故cố 。 說thuyết 常thường 以dĩ 引dẫn 無vô 常thường 。 令linh 無vô 常thường 者giả 以dĩ 慕mộ 常thường 。 故cố 有hữu 二nhị 教giáo 二nhị 緣duyên 兩lưỡng 段đoạn 差sai 別biệt 。 若nhược 法Pháp 身thân 無vô 常thường 者giả 教giáo 無vô 引dẫn 緣duyên 之chi 能năng 。 緣duyên 無vô 欣hân 教giáo 之chi 理lý 也dã 。

第đệ 五ngũ 明minh 雙song 治trị 。 初sơ 段đoạn 明minh 一Nhất 乘Thừa 。 異dị 昔tích 三tam 乘thừa 。 故cố 以dĩ 三tam 為vi 病bệnh 一nhất 為vi 藥dược 以dĩ 一nhất 斥xích 三tam 。 後hậu 章chương 明minh 今kim 常thường 。 異dị 昔tích 無vô 常thường 。 常thường 為vi 藥dược 無vô 常thường 為vi 病bệnh 以dĩ 常thường 斥xích 無vô 常thường 。 故cố 有hữu 今kim 昔tích 藥dược 病bệnh 相tương/tướng 治trị 也dã 。 若nhược 後hậu 段đoạn 猶do 明minh 無vô 常thường 者giả 。 但đãn 有hữu 前tiền 治trị 無vô 後hậu 治trị 也dã 。 則tắc 前tiền 病bệnh 得đắc 消tiêu 後hậu 痾# 不bất 遣khiển 也dã 。

問vấn 。 明minh 果quả 亦diệc 異dị 昔tích 也dã 。 昔tích 明minh 八bát 十thập 或hoặc 七thất 百bách 僧Tăng 祇kỳ 。 今kim 云vân 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 豈khởi 非phi 異dị 耶da 。

答đáp 。 雖tuy 言ngôn 復phục 倍bội 終chung 是thị 無vô 常thường 。 但đãn 短đoản 長trường/trưởng 為vi 異dị 耳nhĩ 。 若nhược 終chung 是thị 無vô 常thường 終chung 無vô 後hậu 治trị 也dã 。 若nhược 言ngôn 昔tích 是thị 短đoản 無vô 常thường 今kim 是thị 長trường/trưởng 無vô 常thường 。 終chung 是thị 無vô 常thường 者giả 。 亦diệc 應ưng 昔tích 日nhật 麁thô 三tam 今kim 日nhật 妙diệu 三tam 。 終chung 有hữu 三tam 也dã 。 若nhược 三tam 一nhất 相tương 對đối 昔tích 三tam 合hợp 不bất 三tam 。 亦diệc 應ưng 常thường 無vô 常thường 相tương 對đối 昔tích 無vô 常thường 今kim 不bất 無vô 常thường 也dã 。

第đệ 六lục 舉cử 二nhị 地địa 。 對đối 兩lưỡng 生sanh 死tử 。 前tiền 會hội 三Tam 歸Quy 一nhất 則tắc 免miễn 於ư 二nhị 地địa 。 人nhân 天thiên 乘thừa 入nhập 一Nhất 乘Thừa 故cố 離ly 凡phàm 夫phu 地địa 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 入nhập 一Nhất 乘Thừa 故cố 離ly 二Nhị 乘Thừa 地địa 。 離ly 凡phàm 聖thánh 二nhị 地địa 故cố 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 漸tiệm 漸tiệm 修tu 行hành 。 入nhập 十thập 信tín 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 十Thập 地Địa 乃nãi 至chí 等đẳng 覺giác 。 此thử 則tắc 因nhân 義nghĩa 圓viên 滿mãn 也dã 。 果quả 若nhược 猶do 是thị 無vô 常thường 則tắc 未vị 免miễn 二nhị 死tử 。 若nhược 未vị 免miễn 二nhị 死tử 則tắc 未vị 度độ 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 若nhược 已dĩ 度độ 五ngũ 百bách 則tắc 已dĩ 免miễn 無vô 常thường 。 又hựu 若nhược 果quả 未vị 免miễn 二nhị 死tử 則tắc 果quả 未vị 圓viên 。 若nhược 果quả 未vị 圓viên 則tắc 十Thập 地Địa 因nhân 亦diệc 不bất 滿mãn 。 辨biện 因nhân 之chi 義nghĩa 亦diệc 不bất 成thành 也dã 。 今kim 所sở 明minh 者giả 。 初sơ 段đoạn 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 之chi 地địa 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 乃nãi 至chí 修tu 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 至chí 乎hồ 等đẳng 覺giác 。 後hậu 章chương 明minh 果quả 永vĩnh 除trừ 五ngũ 住trụ 。 具cụ 傾khuynh 二nhị 死tử 故cố 果quả 義nghĩa 圓viên 。 以dĩ 因nhân 滿mãn 果quả 圓viên 斯tư 經Kinh 究cứu 竟cánh 。

第đệ 七thất 明minh 二nhị 妙diệu 。 初sơ 段đoạn 明minh 一nhất 妙diệu 後hậu 段đoạn 明minh 常thường 妙diệu 。 初sơ 段đoạn 明minh 一nhất 妙diệu 者giả 以dĩ 道đạo 無vô 有hữu 二nhị 。 故cố 名danh 為vi 一nhất 。 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 一nhất 切thiết 無vô 畏úy 。 人nhân 一nhất 道đạo 出xuất 生sanh 死tử 。 但đãn 一nhất 道Đạo 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 無vô 九cửu 十thập 六lục 種chủng 。 之chi 異dị 故cố 言ngôn 一nhất 。 二nhị 者giả 無vô 五ngũ 乘thừa 之chi 異dị 故cố 言ngôn 一nhất 。 無vô 此thử 二nhị 種chủng 故cố 言ngôn 一nhất 道đạo 。 以dĩ 不bất 一nhất 故cố 則tắc 便tiện 乖quai 道đạo 。 名danh 之chi 為vi 麁thô 。 道đạo 無vô 二nhị 故cố 稱xưng 之chi 為vi 妙diệu 。 故cố 初sơ 段đoạn 正chánh 示thị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 一nhất 道đạo 清thanh 淨tịnh 也dã 。 第đệ 二nhị 段đoạn 示thị 一nhất 道đạo 是thị 常thường 者giả 。 雖tuy 知tri 一nhất 道đạo 清thanh 淨tịnh 。 但đãn 未vị 知tri 一nhất 道đạo 。 為vi 常thường 無vô 常thường 。 故cố 次thứ 明minh 一nhất 道đạo 是thị 常thường 。 以dĩ 道đạo 是thị 常thường 所sở 以dĩ 為vi 妙diệu 。 如Như 來Lai 是thị 證chứng 一nhất 道đạo 之chi 人nhân 。 以dĩ 道đạo 常thường 故cố 諸chư 佛Phật 亦diệc 常thường 。 以dĩ 道đạo 妙diệu 故cố 體thể 道đạo 之chi 人nhân 亦diệc 妙diệu 。 以dĩ 道đạo 一nhất 故cố 體thể 道đạo 之chi 人nhân 亦diệc 一nhất 。 故cố 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 同đồng 一nhất 法Pháp 身thân 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 非phi 道đạo 既ký 是thị 無vô 常thường 。 道đạo 亦diệc 無vô 常thường 者giả 。 道đạo 與dữ 非phi 道đạo 竟cánh 何hà 異dị 耶da 。 若nhược 如như 由do 來lai 說thuyết 者giả 。 但đãn 有hữu 一nhất 妙diệu 無vô 有hữu 常thường 妙diệu 。 妙diệu 義nghĩa 不bất 足túc 故cố 不bất 名danh 妙diệu 法Pháp 華hoa 也dã 。 又hựu 一nhất 道đạo 是thị 常thường 故cố 一nhất 可khả 稱xưng 妙diệu 。 由do 來lai 明minh 一nhất 猶do 是thị 無vô 常thường 。 故cố 一nhất 亦diệc 非phi 妙diệu 。 若nhược 爾nhĩ 非phi 但đãn 無vô 常thường 妙diệu 。 亦diệc 無vô 一nhất 妙diệu 。 既ký 無vô 二nhị 妙diệu 但đãn 有hữu 二nhị 麁thô 。 今kim 明minh 唯duy 一nhất 正Chánh 道Đạo 。 隨tùy 義nghĩa 說thuyết 之chi 。 以dĩ 至chí 極cực 無vô 二nhị 故cố 名danh 為vi 一nhất 。 體thể 非phi 生sanh 滅diệt 所sở 以dĩ 是thị 常thường 也dã 。

第đệ 八bát 明minh 三tam 引dẫn 。 釋Thích 迦Ca 一nhất 化hóa 始thỉ 終chung 凡phàm 有hữu 三tam 引dẫn 。 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 謂vị 引dẫn 邪tà 歸quy 正chánh 。 佛Phật 未vị 出xuất 世thế 。 有hữu 二nhị 種chủng 邪tà 法pháp 。 一nhất 者giả 九cửu 十thập 六lục 術thuật 。 出xuất 家gia 外ngoại 道đạo 。 二nhị 者giả 一nhất 切thiết 世thế 俗tục 。 在tại 家gia 眾chúng 生sanh 。 此thử 二nhị 種chủng 雖tuy 異dị 並tịnh 非phi 佛Phật 法Pháp 故cố 名danh 為vi 邪tà 。 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 引dẫn 此thử 二nhị 邪tà 歸quy 五ngũ 乘thừa 正Chánh 法Pháp 。 此thử 二nhị 種chủng 人nhân 。 中trung 有hữu 無vô 聞văn 非phi 法pháp 者giả 。 以dĩ 人nhân 天thiên 善thiện 根căn 。 而nhi 成thành 熟thục 之chi 。 有hữu 三tam 乘thừa 根căn 性tánh 者giả 以dĩ 三tam 乘thừa 法Pháp 。 而nhi 化hóa 度độ 之chi 。 故cố 引dẫn 此thử 二nhị 邪tà 歸quy 五ngũ 乘thừa 之chi 正chánh 。 二nhị 者giả 引dẫn 異dị 歸quy 同đồng 。 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 雖tuy 免miễn 二nhị 邪tà 仍nhưng 執chấp 五ngũ 異dị 。 是thị 故cố 引dẫn 於ư 五ngũ 異dị 歸quy 乎hồ 一Nhất 乘Thừa 。 即tức 初sơ 段đoạn 意ý 也dã 。 第đệ 三tam 引dẫn 因nhân 歸quy 果quả 。 五ngũ 乘thừa 雖tuy 入nhập 一Nhất 乘Thừa 猶do 是thị 因nhân 位vị 。 故cố 引dẫn 因nhân 歸quy 果quả 。 令linh 證chứng 法Pháp 身thân 。 如như 聲Thanh 聞Văn 領lãnh 解giải 明minh 十thập 信tín 之chi 始thỉ 。 彌Di 勒Lặc 疑nghi 除trừ 辨biện 十Thập 地Địa 之chi 終chung 。 引dẫn 此thử 始thỉ 終chung 二nhị 因nhân 歸quy 如Như 來Lai 究cứu 竟cánh 法Pháp 身thân 之chi 果quả 。 此thử 三tam 引dẫn 無vô 教giáo 不bất 收thu 無vô 義nghĩa 不bất 盡tận 。 非phi 止chỉ 局cục 釋Thích 迦Ca 乃nãi 貫quán 通thông 諸chư 佛Phật 。 已dĩ 以dĩ 三tam 引dẫn 究cứu 竟cánh 故cố 名danh 圓viên 滿mãn 之chi 經kinh 。 即tức 是thị 了liễu 義nghĩa 常thường 住trụ 。 又hựu 三tam 引dẫn 究cứu 竟cánh 。 是thị 故cố 下hạ 品phẩm 明minh 。 多đa 人nhân 得đắc 道Đạo 。 自tự 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 但đãn 有hữu 初sơ 引dẫn 未vị 有hữu 二nhị 引dẫn 。 故cố 得đắc 道Đạo 者giả 少thiểu 也dã 。 若nhược 後hậu 段đoạn 猶do 明minh 無vô 常thường 。 但đãn 有hữu 二nhị 引dẫn 無vô 有hữu 三tam 引dẫn 。 又hựu 但đãn 有hữu 引dẫn 聲Thanh 聞Văn 無vô 有hữu 引dẫn 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 不bất 信tín 一nhất 今kim 令linh 入nhập 一nhất 。 故cố 引dẫn 聲Thanh 聞Văn 。 菩Bồ 薩Tát 與dữ 佛Phật 同đồng 是thị 無vô 常thường 。 云vân 何hà 引dẫn 菩Bồ 薩Tát 耶da 。 又hựu 亦diệc 不bất 得đắc 引dẫn 聲Thanh 聞Văn 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 諸chư 佛Phật 及cập 弟đệ 子tử 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 眾chúng 皆giai 是thị 無vô 常thường 身thân 。 云vân 何hà 得đắc 引dẫn 之chi 。 又hựu 佛Phật 若nhược 無vô 常thường 令linh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 而nhi 起khởi 退thoái 心tâm 不bất 復phục 求cầu 佛Phật 。 又hựu 三tam 乘thừa 猶do 是thị 無vô 常thường 名danh 為vi 半bán 字tự 。 大đại 經Kinh 云vân 為vi 聲Thanh 聞Văn 說thuyết 半bán 字tự 。 此thử 經Kinh 正chánh 教giáo 菩Bồ 薩Tát 。 云vân 何hà 說thuyết 半bán 字tự 耶da 。

問vấn 。 三tam 引dẫn 究cứu 竟cánh 何hà 故cố 復phục 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。

答đáp 。 諸chư 子tử 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 不bất 失thất 心tâm 二nhị 者giả 失thất 心tâm 。 不bất 失thất 心tâm 子tử 聞văn 三tam 引dẫn 究cứu 竟cánh 皆giai 得đắc 領lãnh 悟ngộ 。 餘dư 失thất 心tâm 子tử 聞văn 三tam 引dẫn 不bất 悟ngộ 。 故cố 方phương 便tiện 唱xướng 滅diệt 為vi 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 方phương 得đắc 受thọ 道đạo 也dã 。 若nhược 爾nhĩ 涅Niết 槃Bàn 最tối 為vi 鈍độn 根căn 人nhân 說thuyết 。

問vấn 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 鈍độn 根căn 人nhân 說thuyết 者giả 應ưng 淺thiển 耶da 。

答đáp 。 教giáo 非phi 淺thiển 也dã 。 但đãn 於ư 緣duyên 悟ngộ 故cố 轉chuyển 勢thế 說thuyết 之chi 。 如như 猶do 是thị 一nhất 藥dược 。 不bất 失thất 心tâm 者giả 。 前tiền 服phục 失thất 心tâm 者giả 後hậu 服phục 。 猶do 是thị 一nhất 正Chánh 道Đạo 。 利lợi 者giả 前tiền 悟ngộ 鈍độn 者giả 後hậu 悟ngộ 。 涅Niết 槃Bàn 法pháp 華hoa 更cánh 無vô 異dị 也dã 。

問vấn 。 涅Niết 槃Bàn 為vi 最tối 鈍độn 根căn 人nhân 說thuyết 者giả 何hà 得đắc 經Kinh 云vân 為vi 人nhân 中trung 象tượng 王vương 迦Ca 葉Diếp 說thuyết 耶da 。

答đáp 。 須tu 識thức 二nhị 緣duyên 。 一nhất 歷lịch 教giáo 不bất 悟ngộ 緣duyên 。 從tùng 見kiến 佛Phật 初sơ 生sanh 乃nãi 至chí 聞văn 法Pháp 華hoa 不bất 悟ngộ 者giả 名danh 歷lịch 教giáo 不bất 悟ngộ 緣duyên 。 此thử 是thị 最tối 鈍độn 根căn 人nhân 。 至chí 涅Niết 槃Bàn 方phương 悟ngộ 也dã 。 二nhị 者giả 前tiền 已dĩ 得đắc 悟ngộ 今kim 至chí 涅Niết 槃Bàn 更cánh 復phục 進tiến 悟ngộ 。 如như 迦Ca 葉Diếp 等đẳng 大đại 利lợi 根căn 人nhân 。 為vì 此thử 人nhân 故cố 。 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 又hựu 有hữu 根căn 緣duyên 不bất 聞văn 前tiền 教giáo 直trực 聞văn 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 具cụ 足túc 識thức 如Như 來Lai 究cứu 竟cánh 因nhân 果quả 名danh 大đại 利lợi 根căn 人nhân 。

問vấn 。 歷lịch 聞văn 前tiền 教giáo 得đắc 悟ngộ 何hà 故cố 是thị 鈍độn 。 直trực 聞văn 涅Niết 槃Bàn 領lãnh 解giải 云vân 何hà 為vi 利lợi 。

答đáp 。 歷lịch 聞văn 諸chư 教giáo 從tùng 小tiểu 至chí 大đại 。 從tùng 淺thiển 入nhập 深thâm 。 故cố 為vi 鈍độn 。 直trực 聞văn 究cứu 竟cánh 而nhi 悟ngộ 名danh 為vi 利lợi 根căn 也dã 。

第đệ 九cửu 辨biện 三tam 輪luân 義nghĩa 。 初sơ 段đoạn 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 謂vị 教giáo 權quyền 實thật 名danh 說thuyết 法Pháp 輪luân 。 次thứ 章chương 辨biện 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 名danh 神thần 通thông 輪luân 。 說thuyết 法Pháp 輪luân 謂vị 始thỉ 終chung 一nhất 切thiết 教giáo 。 一nhất 切thiết 教giáo 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 權quyền 實thật 。 五ngũ 乘thừa 即tức 權quyền 教giáo 一Nhất 乘Thừa 即tức 實thật 教giáo 。 昔tích 則tắc 開khai 一nhất 為vi 五ngũ 今kim 收thu 五ngũ 歸quy 一nhất 也dã 。 神thần 通thông 輪luân 謂vị 始thỉ 終chung 一nhất 切thiết 身thân 一nhất 切thiết 身thân 雖tuy 多đa 不bất 出xuất 本bổn 迹tích 身thân 。 始thỉ 生sanh 終chung 滅diệt 前tiền 凡phàm 後hậu 聖thánh 名danh 為vi 迹tích 身thân 。 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 名danh 為vi 本bổn 身thân 。 昔tích 則tắc 以dĩ 本bổn 垂thùy 迹tích 故cố 隱ẩn 本bổn 為vi 顯hiển 迹tích 。 今kim 則tắc 以dĩ 迹tích 顯hiển 本bổn 廢phế 迹tích 而nhi 明minh 本bổn 也dã 。 他tha 心tâm 輪luân 者giả 通thông 貫quán 二nhị 教giáo 二nhị 身thân 也dã 。

問vấn 。 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 亦diệc 有hữu 三tam 輪luân 義nghĩa 不phủ 。

答đáp 亦diệc 有hữu 三tam 輪luân 。 但đãn 說thuyết 法Pháp 輪luân 未vị 開khai 教giáo 之chi 權quyền 實thật 。 神thần 通thông 輪luân 未vị 開khai 身thân 之chi 本bổn 迹tích 。 今kim 始thỉ 俱câu 開khai 故cố 與dữ 昔tích 異dị 也dã 。

第đệ 十thập 明minh 二nhị 說thuyết 。 一nhất 者giả 直trực 說thuyết 。 二nhị 釋thích 疑nghi 成thành 前tiền 說thuyết 。 直trực 說thuyết 者giả 初sơ 段đoạn 明minh 無vô 九cửu 十thập 六lục 種chủng 之chi 邪tà 異dị 。 亦diệc 無vô 五ngũ 乘thừa 之chi 正chánh 異dị 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 唯duy 有hữu 一nhất 道đạo 也dã 。 第đệ 二nhị 段đoạn 成thành 前tiền 說thuyết 者giả 。 道đạo 雖tuy 無vô 二nhị 若nhược 猶do 是thị 無vô 常thường 。 還hoàn 同đồng 九cửu 十thập 六lục 種chủng 道đạo 。 亦diệc 還hoàn 同đồng 五ngũ 乘thừa 之chi 道đạo 。 不bất 名danh 一nhất 道đạo 。 今kim 明minh 九cửu 十thập 六lục 道đạo 自tự 是thị 無vô 常thường 道đạo 。 今kim 明minh 一nhất 道đạo 是thị 常thường 道đạo 。 五ngũ 乘thừa 之chi 道đạo 謂vị 無vô 常thường 道đạo 一Nhất 乘Thừa 之chi 道Đạo 。 方phương 是thị 常thường 道đạo 。 故cố 舉cử 常thường 道đạo 成thành 前tiền 一nhất 道đạo 也dã 。

次thứ 別biệt 明minh 因nhân 妙diệu 義nghĩa 。 舊cựu 云vân 此thử 經Kinh 但đãn 明minh 緣duyên 因nhân 成thành 佛Phật 未vị 明minh 佛Phật 性tánh 正chánh 因nhân 。 故cố 因nhân 亦diệc 未vị 妙diệu 。 評bình 曰viết 。 前tiền 已dĩ 略lược 說thuyết 。 此thử 事sự 不bất 輕khinh 今kim 當đương 廣quảng 說thuyết 。 此thử 經Kinh 對đối 麁thô 言ngôn 妙diệu 形hình 三tam 辨biện 一nhất 。 昔tích 有hữu 三tam 乘thừa 則tắc 有hữu 三tam 性tánh 。 今kim 唯duy 一Nhất 乘Thừa 則tắc 唯duy 一nhất 性tánh 。 蓋cái 是thị 數số 之chi 然nhiên 也dã 。 若nhược 乘thừa 一nhất 而nhi 性tánh 三tam 蓋cái 是thị 數số 不bất 然nhiên 也dã 。 今kim 請thỉnh 難nạn/nan 之chi 。 若nhược 乘thừa 一nhất 而nhi 性tánh 三tam 者giả 性tánh 既ký 有hữu 三tam 。 則tắc 眾chúng 生sanh 或hoặc 有hữu 。 成thành 佛Phật 或hoặc 有hữu 不bất 成thành 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 有hữu 於ư 三tam 性tánh 無vô 有hữu 一nhất 性tánh 。 是thị 故cố 或hoặc 成thành 或hoặc 不bất 成thành 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 何hà 得đắc 經Kinh 云vân 一nhất 豪hào 之chi 善thiện 皆giai 成thành 佛Phật 耶da 。 又hựu 若nhược 今kim 無vô 一Nhất 乘Thừa 性tánh 。 而nhi 成thành 佛Phật 者giả 。 昔tích 應ưng 無vô 三tam 乘thừa 性tánh 而nhi 成thành 三tam 乘thừa 也dã 。 又hựu 昔tích 有hữu 三tam 性tánh 有hữu 成thành 三tam 之chi 理lý 。 今kim 無vô 一nhất 性tánh 無vô 成thành 一nhất 理lý 。 又hựu 無vô 一Nhất 乘Thừa 性tánh 而nhi 成thành 一nhất 者giả 。 等đẳng 無vô 三tam 性tánh 何hà 不bất 成thành 三tam 。 又hựu 至chí 法pháp 華hoa 雖tuy 明minh 一Nhất 乘Thừa 猶do 有hữu 三tam 性tánh 者giả 。 則tắc 乘thừa 一nhất 而nhi 性tánh 三tam 。 若nhược 乘thừa 一nhất 而nhi 性tánh 三tam 。 則tắc 昔tích 乘thừa 三tam 而nhi 性tánh 一nhất 。 不bất 可khả 乘thừa 三tam 性tánh 一nhất 豈khởi 得đắc 乘thừa 一nhất 性tánh 三tam 。 又hựu 乘thừa 一nhất 性tánh 三tam 即tức 事sự 相tướng 違vi 。 智trí 人nhân 不bất 信tín 。 譬thí 如như 唯duy 成thành 一nhất 味vị 復phục 云vân 乳nhũ 有hữu 五ngũ 性tánh 。 乳nhũ 有hữu 五ngũ 性tánh 者giả 豈khởi 唯duy 成thành 一nhất 味vị 。 若nhược 成thành 一nhất 味vị 云vân 何hà 復phục 說thuyết 性tánh 五ngũ 。 微vi 識thức 鹽diêm 梅mai 少thiểu 異dị 木mộc 石thạch 。 不bất 說thuyết 此thử 言ngôn 言ngôn 尚thượng 不bất 成thành 。 義nghĩa 何hà 猶do 立lập 。 若nhược 言ngôn 今kim 教giáo 無vô 有hữu 三tam 乘thừa 性tánh 。 異dị 昔tích 有hữu 三tam 性tánh 者giả 。 亦diệc 應ưng 今kim 教giáo 有hữu 一nhất 性tánh 。 異dị 昔tích 無vô 一nhất 性tánh 。 蓋cái 亦diệc 是thị 數số 然nhiên 也dã 。 若nhược 言ngôn 今kim 明minh 無vô 三tam 性tánh 復phục 明minh 無vô 一nhất 性tánh 者giả 。 既ký 無vô 三tam 性tánh 不bất 成thành 三tam 乘thừa 。 若nhược 無vô 一nhất 性tánh 何hà 猶do 成thành 一nhất 。 若nhược 言ngôn 佛Phật 不bất 說thuyết 有hữu 一Nhất 乘Thừa 。 性tánh 復phục 不bất 明minh 無vô 性tánh 。 但đãn 覆phú 相tương/tướng 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 成thành 佛Phật 者giả 。 此thử 無vô 成thành 佛Phật 因nhân 緣duyên 。 何hà 由do 得đắc 成thành 佛Phật 。 夫phu 論luận 成thành 佛Phật 者giả 必tất 有hữu 其kỳ 義nghĩa 。 眾chúng 生sanh 有hữu 作tác 佛Phật 理lý 可khả 成thành 佛Phật 耳nhĩ 。 不bất 明minh 有hữu 理lý 無vô 理lý 何hà 由do 成thành 耶da 。 譬thí 如như 不bất 論luận 黃hoàng 石thạch 有hữu 金kim 無vô 金kim 而nhi 忽hốt 令linh 人nhân 爐lô 冶dã 。 事sự 所sở 未vị 聞văn 。

問vấn 。 此thử 經Kinh 下hạ 云vân 人nhân 天thiên 兩lưỡng 足túc 尊tôn 。 知tri 法pháp 常thường 無vô 性tánh 。 既ký 言ngôn 無vô 性tánh 豈khởi 得đắc 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 性tánh 耶da 。

答đáp 。 此thử 明minh 破phá 性tánh 執chấp 耳nhĩ 。 又hựu 破phá 外ngoại 道đạo 及cập 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 因nhân 中trung 有hữu 性tánh 義nghĩa 。 若nhược 如như 大đại 經kinh 佛Phật 性tánh 之chi 性tánh 。 豈khởi 得đắc 言ngôn 無vô 耶da 。 又hựu 難nạn/nan 曰viết 。 既ký 其kỳ 無vô 性tánh 亦diệc 無vô 別biệt 佛Phật 種chủng 異dị 三tam 乘thừa 種chủng 。 今kim 遂toại 有hữu 別biệt 種chủng 異dị 五ngũ 乘thừa 種chủng 。 何hà 故cố 無vô 別biệt 性tánh 異dị 三tam 性tánh 耶da 。 若nhược 言ngôn 萬vạn 行hạnh 為vi 種chủng 無vô 有hữu 性tánh 者giả 。 此thử 之chi 萬vạn 行hạnh 既ký 無vô 有hữu 性tánh 何hà 必tất 成thành 佛Phật 。 又hựu 一nhất 行hành 無vô 佛Phật 萬vạn 行hạnh 亦diệc 無vô 佛Phật 。 萬vạn 行hạnh 既ký 成thành 佛Phật 者giả 一nhất 行hành 亦diệc 無vô 何hà 不bất 成thành 耶da 。 龍long 樹thụ 云vân 泥nê 中trung 無vô 瓶bình 而nhi 出xuất 瓶bình 者giả 。 指chỉ 端đoan 無vô 車xa 馬mã 飲ẩm 食thực 何hà 不bất 出xuất 耶da 。 又hựu 若nhược 言ngôn 恐khủng 昔tích 我ngã 執chấp 未vị 除trừ 故cố 不bất 說thuyết 佛Phật 性tánh 者giả 。 何hà 不bất 畏úy 今kim 不bất 得đắc 成thành 佛Phật 。 而nhi 說thuyết 有hữu 性tánh 。 不bất 應ưng 觀quán 前tiền 則tắc 怯khiếp 望vọng 後hậu 便tiện 勇dũng 。 以dĩ 眾chúng 事sự 推thôi 之chi 必tất 知tri 。 應ưng 明minh 佛Phật 性tánh 又hựu 應ưng 說thuyết 佛Phật 性tánh 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 佛Phật 性tánh 是thị 佛Phật 乘thừa 本bổn 。 由do 有hữu 佛Phật 性tánh 故cố 假giả 緣duyên 顯hiển 之chi 。 而nhi 但đãn 明minh 緣duyên 因nhân 不bất 說thuyết 本bổn 性tánh 。 則tắc 捨xả 本bổn 攀phàn 條điều 為vi 不bất 黠hiệt 也dã 。 又hựu 天thiên 親thân 釋thích 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 已dĩ 明minh 佛Phật 性tánh 。 況huống 法pháp 華hoa 而nhi 不bất 說thuyết 。 又hựu 成thành 道Đạo 五ngũ 年niên 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 經kinh 明minh 有hữu 佛Phật 性tánh 。 況huống 法pháp 華hoa 未vị 明minh 。 若nhược 言ngôn 此thử 非phi 次thứ 第đệ 教giáo 故cố 不bất 應ưng 引dẫn 之chi 。 可khả 言ngôn 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 復phục 是thị 無vô 方phương 說thuyết 耶da 。 若nhược 言ngôn 天thiên 親thân 等đẳng 不bất 足túc 信tín 者giả 。 五ngũ 時thời 是thị 慧tuệ 觀quán 所sở 製chế 。 四tứ 宗tông 是thị 光quang 統thống 著trước 述thuật 。 何hà 由do 則tắc 受thọ 。 逆nghịch 聖thánh 順thuận 凡phàm 良lương 所sở 未vị 喻dụ 。 若nhược 言ngôn 無vô 文văn 佛Phật 性tánh 之chi 說thuyết 故cố 不bất 用dụng 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 華hoa 嚴nghiêm 無vô 梨lê 耶da 之chi 文văn 則tắc 涅Niết 槃Bàn 華hoa 嚴nghiêm 應ưng 未vị 明minh 八bát 識thức 。 故cố 不bất 可khả 即tức 就tựu 一nhất 經kinh 令linh 備bị 一nhất 切thiết 教giáo 。 則tắc 唯duy 有hữu 一nhất 部bộ 八bát 方phương 何hà 施thí 。 以dĩ 有hữu 佛Phật 性tánh 故cố 修tu 行hành 成thành 佛Phật 。 是thị 故cố 為vi 妙diệu 。 若nhược 無vô 佛Phật 性tánh 則tắc 不bất 成thành 佛Phật 故cố 非phi 妙diệu 也dã 。

次thứ 別biệt 論luận 壽thọ 量lượng 。 舊cựu 云vân 從tùng 大đại 品phẩm 至chí 法pháp 華hoa 皆giai 無vô 常thường 。 汝nhữ 以dĩ 何hà 義nghĩa 。 證chứng 法pháp 華hoa 常thường 耶da 。

評bình 曰viết 。 今kim 以dĩ 三tam 證chứng 。 一nhất 法pháp 華hoa 前tiền 經kinh 證chứng 。 婆bà 數số 作tác 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 論luận 云vân 。 三tam 相tương/tướng 異dị 體thể 故cố 離ly 彼bỉ 三tam 相tương/tướng 是thị 如Như 來Lai 。 此thử 明minh 生sanh 住trụ 滅diệt 三tam 相tương/tướng 與dữ 法Pháp 身thân 異dị 體thể 。 離ly 彼bỉ 三tam 相tương/tướng 是thị 如Như 來Lai 一nhất 法Pháp 身thân 。 則tắc 知tri 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 已dĩ 明minh 常thường 義nghĩa 。 況huống 法pháp 華hoa 在tại 後hậu 而nhi 是thị 無vô 常thường 。 若nhược 法pháp 華hoa 在tại 後hậu 而nhi 是thị 無vô 常thường 者giả 。 則tắc 般Bát 若Nhã 為vi 勝thắng 法Pháp 華hoa 劣liệt 也dã 。 大đại 品phẩm 常thường 啼đề 品phẩm 云vân 。 諸chư 佛Phật 色sắc 身thân 。 有hữu 來lai 去khứ 法Pháp 身thân 無vô 來lai 去khứ 。 則tắc 明minh 法Pháp 身thân 是thị 常thường 。 況huống 法pháp 華hoa 耶da 。 小tiểu 品phẩm 經kinh 分phân 明minh 辨biện 法Pháp 身thân 不bất 可khả 遷thiên 滅diệt 與dữ 大đại 品phẩm 同đồng 意ý 。 第đệ 三tam 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 諸chư 滿mãn 已dĩ 盡tận 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 隨tùy 諸chư 數số 。 此thử 二nhị 句cú 具cụ 足túc 解giải 如Như 來Lai 常thường 身thân 。

問vấn 。 此thử 二nhị 云vân 何hà 具cụ 辨biện 法Pháp 身thân 。

答đáp 。 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 者giả 子tử 結kết 斷đoạn 也dã 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 墮đọa 諸chư 數số 。 者giả 果quả 縛phược 斷đoạn 也dã 。 子tử 果quả 既ký 斷đoạn 豈khởi 非phi 常thường 耶da 。 又hựu 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 故cố 異dị 凡phàm 夫phu 身thân 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 異dị 二Nhị 乘Thừa 無vô 常thường 身thân 。 是thị 故cố 佛Phật 身thân 常thường 恆hằng 。 無vô 有hữu 變biến 易dị 。 又hựu 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 五ngũ 住trụ 皆giai 傾khuynh 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 二nhị 死tử 俱câu 離ly 。 此thử 異dị 菩Bồ 薩Tát 身thân 。 菩Bồ 薩Tát 從tùng 初sơ 發phát 意ý 。 至chí 金kim 剛cang 已dĩ 還hoàn 。 一nhất 念niệm 無vô 明minh 未vị 斷đoạn 猶do 名danh 諸chư 漏lậu 無vô 常thường 。 苦khổ 報báo 猶do 在tại 。 不bất 名danh 無vô 為vi 。 佛Phật 已dĩ 離ly 之chi 故cố 是thị 常thường 也dã 。 又hựu 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 不bất 可khả 為vi 有hữu 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 可khả 言ngôn 無vô 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 即tức 是thị 中trung 道Đạo 法Pháp 身thân 故cố 名danh 為vi 常thường 。 若nhược 是thị 二nhị 邊biên 則tắc 名danh 無vô 常thường 也dã 。 又hựu 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 謂vị 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 。 但đãn 點điểm 雖tuy 有hữu 三tam 不bất 出xuất 得đắc 離ly 以dĩ 具cụ 三tam 德đức 。 是thị 故cố 名danh 常thường 。 又hựu 佛Phật 身thân 無vô 漏lậu 。 名danh 之chi 為vi 空không 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 名danh 為vi 不bất 空không 。 故cố 大đại 涅Niết 槃Bàn 具cụ 空không 不bất 空không 義nghĩa 。 即tức 是thị 常thường 也dã 。 淨tịnh 名danh 尚thượng 辨biện 法Pháp 身thân 是thị 常thường 。 況huống 法pháp 華hoa 耶da 。 又hựu 淨tịnh 名danh 云vân 諸chư 仁nhân 者giả 此thử 身thân 無vô 常thường 。 當đương 樂nhạo 佛Phật 身thân 。 既ký 言ngôn 此thử 身thân 無vô 常thường 。 當đương 樂nhạo 佛Phật 身thân 。 佛Phật 身thân 猶do 是thị 無vô 常thường 與dữ 己kỷ 身thân 同đồng 何hà 所sở 樂lạc 哉tai 。

問vấn 。 淨tịnh 名danh 序tự 說thuyết 明minh 常thường 耳nhĩ 。 而nhi 未vị 是thị 經Kinh 正chánh 宗tông 也dã 。

答đáp 。 此thử 是thị 愚ngu 人nhân 問vấn 也dã 。 領lãnh 是thị 淨tịnh 名danh 所sở 說thuyết 皆giai 是thị 淨tịnh 名danh 經kinh 宗tông 。 云vân 何hà 言ngôn 非phi 正chánh 宗tông 耶da 。 故cố 肇triệu 師sư 云vân 。 始thỉ 自tự 淨tịnh 土độ 終chung 訖ngật 供cúng 養dường 其kỳ 文văn 雖tuy 殊thù 不bất 思tư 議nghị 一nhất 也dã 。 又hựu 既ký 非phi 經kinh 宗tông 即tức 與dữ 宗tông 相tương/tướng 害hại 云vân 何hà 說thuyết 耶da 。 又hựu 淨tịnh 名danh 有hữu 二nhị 處xứ 四tứ 會hội 。 二nhị 處xứ 者giả 一nhất 菴am 薗viên 處xứ 二nhị 方phương 丈trượng 處xứ 。 四tứ 會hội 者giả 佛Phật 國quốc 品phẩm 菴am 薗viên 初sơ 會hội 。 方phương 便tiện 品phẩm 方phương 丈trượng 初sơ 會hội 。 問vấn 疾tật 以dĩ 去khứ 方phương 丈trượng 重trọng/trùng 會hội 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 品phẩm 以dĩ 去khứ 菴am 薗viên 重trọng/trùng 會hội 。 若nhược 爾nhĩ 方phương 便tiện 品phẩm 是thị 室thất 內nội 說thuyết 之chi 云vân 何hà 言ngôn 非phi 。 經kinh 正chánh 宗tông 耶da 。 又hựu 若nhược 淨tịnh 名danh 經kinh 序tự 與dữ 正chánh 說thuyết 相tương 違vi 。 則tắc 餘dư 一nhất 切thiết 經kinh 悉tất 應ưng 然nhiên 也dã 。 又hựu 子tử 夏hạ 之chi 序tự 詩thi 元nguyên 凱# 之chi 序tự 傳truyền 皆giai 應ưng 乖quai 正chánh 經kinh 也dã 。 次thứ 引dẫn 法pháp 華hoa 文văn 證chứng 三tam 說thuyết 三tam 領lãnh 解giải 以dĩ 明minh 之chi 。 方phương 便tiện 品phẩm 明minh 一nhất 種chủng 說thuyết 。 一nhất 廣quảng 辨biện 教giáo 之chi 權quyền 實thật 二nhị 略lược 明minh 身thân 之chi 本bổn 迹tích 。 如như 云vân 唯duy 有hữu 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 。 謂vị 實thật 教giáo 也dã 。 方phương 便tiện 說thuyết 三tam 乘thừa 謂vị 權quyền 教giáo 也dã 。 我ngã 始thỉ 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 謂vị 迹tích 身thân 也dã 。 從tùng 久cửu 遠viễn 劫kiếp 來lai 。 讚tán 示thị 涅Niết 槃Bàn 法Pháp 。 謂vị 本bổn 身thân 也dã 。 身thân 子tử 還hoàn 領lãnh 二nhị 事sự 。 初sơ 文văn 領lãnh 解giải 教giáo 之chi 權quyền 實thật 。 次thứ 云vân 如như 今kim 者giả 世Thế 尊Tôn 。 從tùng 生sanh 及cập 出xuất 家gia 。 得đắc 道Đạo 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 亦diệc 以dĩ 方phương 便tiện 說thuyết 。 此thử 領lãnh 身thân 本bổn 迹tích 也dã 。 既ký 言ngôn 從tùng 生sanh 出xuất 家gia 是thị 方phương 便tiện 迹tích 身thân 者giả 。 則tắc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 為vi 實thật 身thân 也dã 。 既ký 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 迹tích 身thân 。 迹tích 身thân 是thị 無vô 常thường 無vô 生sanh 滅diệt 為vi 本bổn 身thân 。 本bổn 身thân 則tắc 常thường 斯tư 一nhất 說thuyết 一nhất 領lãnh 也dã 。 次thứ 譬thí 喻dụ 品phẩm 明minh 三tam 車xa 為vi 權quyền 教giáo 一nhất 車xa 為vi 實thật 教giáo 。 如Như 來Lai 已dĩ 離ly 。 因nhân 果quả 諸chư 患hoạn 具cụ 一nhất 切thiết 德đức 。 謂vị 法Pháp 身thân 也dã 。 而nhi 生sanh 三tam 界giới 。 朽hủ 故cố 火hỏa 宅trạch 。 謂vị 迹tích 身thân 也dã 。 又hựu 云vân 是thị 時thời 長trưởng 者giả 。 在tại 門môn 外ngoại 立lập 。 謂vị 法Pháp 身thân 也dã 。 驚kinh 入nhập 火hỏa 宅trạch 。 謂vị 迹tích 身thân 也dã 。 迹tích 身thân 在tại 三tam 界giới 八bát 相tương/tướng 成thành 道Đạo 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 。 本bổn 身thân 出xuất 三tam 界giới 外ngoại 。 故cố 是thị 無vô 生sanh 滅diệt 也dã 。 信tín 解giải 品phẩm 還hoàn 領lãnh 二nhị 事sự 。 一nhất 使sử 謂vị 實thật 教giáo 也dã 二nhị 使sử 謂vị 權quyền 教giáo 也dã 。 長trưởng 者giả 嚴nghiêm 飾sức 謂vị 本bổn 身thân 也dã 。 脫thoát 珍trân 御ngự 服phục 著trước 弊tệ 垢cấu 衣y 。 垂thùy 迹tích 身thân 也dã 。

問vấn 。 此thử 明minh 本bổn 迹tích 。 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 云vân 何hà 用dụng 此thử 證chứng 常thường 無vô 常thường 。

答đáp 。 今kim 請thỉnh 問vấn 。 長trưởng 者giả 眷quyến 屬thuộc 圍vi 繞nhiễu 。 為vi 是thị 法Pháp 身thân 為vi 是thị 應ưng 身thân 。 若nhược 是thị 法Pháp 身thân 云vân 何hà 而nhi 有hữu 。 眷quyến 屬thuộc 圍vi 繞nhiễu 。 出xuất 內nội 取thủ 與dữ 。 復phục 云vân 何hà 言ngôn 。 中trung 止chỉ 一nhất 城thành 。 是thị 釋Thích 迦Ca 應ưng 身thân 者giả 脫thoát 珍trân 御ngự 服phục 著trước 弊tệ 垢cấu 衣y 。 復phục 喻dụ 何hà 身thân 耶da 。 今kim 所sở 明minh 者giả 長trưởng 者giả 嚴nghiêm 飾sức 即tức 舍xá 那na 身thân 。 出xuất 內nội 取thủ 與dữ 。 謂vị 舍xá 那na 教giáo 。 若nhược 爾nhĩ 舍xá 那na 形hình 教giáo 蘊uẩn 在tại 法pháp 華hoa 之chi 中trung 。 法pháp 華hoa 教giáo 豈khởi 不bất 說thuyết 常thường 耶da 。 復phục 云vân 何hà 言ngôn 是thị 半bán 字tự 耶da 。 若nhược 法pháp 華hoa 是thị 無vô 常thường 半bán 字tự 教giáo 者giả 。 舍xá 那na 佛Phật 教giáo 義nghĩa 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

問vấn 。 此thử 中trung 何hà 處xứ 有hữu 法Pháp 身thân 常thường 文văn 。

答đáp 。 中trung 止chỉ 一nhất 城thành 。 既ký 是thị 應ưng 身thân 。 中trung 止chỉ 之chi 前tiền 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 故cố 以dĩ 法Pháp 身thân 垂thùy 舍xá 那na 之chi 迹tích 。 則tắc 法Pháp 身thân 是thị 常thường 也dã 。

問vấn 。 釋Thích 迦Ca 教giáo 中trung 何hà 處xứ 有hữu 三Tam 身Thân 文văn 。

答đáp 。 像tượng 法pháp 決quyết 疑nghi 經Kinh 云vân 或hoặc 見kiến 我ngã 身thân 為vi 舍xá 那na 。 為vi 百bách 千thiên 釋Thích 迦Ca 圍vi 繞nhiễu 。 或hoặc 見kiến 我ngã 身thân 滿mãn 虛hư 空không 即tức 法Pháp 身thân 。 或hoặc 見kiến 丈trượng 六lục 即tức 應ưng 身thân 也dã 。

問vấn 。 但đãn 應ưng 領lãnh 解giải 二nhị 身thân 。 何hà 故cố 此thử 經Kinh 領lãnh 解giải 三Tam 身Thân 耶da 。

答đáp 。 此thử 經Kinh 領lãnh 解giải 一nhất 化hóa 始thỉ 終chung 故cố 具cụ 領lãnh 三Tam 身Thân 。 三Tam 身Thân 別biệt 自tự 有hữu 科khoa 。 第đệ 三tam 周chu 亦diệc 具cụ 二nhị 事sự 。 教giáo 權quyền 實thật 易dị 知tri 。 如như 云vân 我ngã 於ư 餘dư 國quốc 作tác 佛Phật 。 更cánh 有hữu 異dị 名danh 。 此thử 即tức 明minh 身thân 之chi 本bổn 迹tích 也dã 。 領lãnh 解giải 中trung 略lược 而nhi 不bất 陳trần 例lệ 上thượng 可khả 解giải 。

問vấn 。 若nhược 爾nhĩ 三tam 周chu 具cụ 明minh 形hình 教giáo 壽thọ 量lượng 。 何hà 繁phồn 說thuyết 耶da 。

答đáp 。 二nhị 周chu 教giáo 廣quảng 身thân 略lược 後hậu 周chu 身thân 廣quảng 教giáo 略lược 也dã 。 又hựu 初sơ 周chu 舉cử 二nhị 身thân 為vi 成thành 二nhị 教giáo 。 後hậu 周chu 舉cử 二nhị 教giáo 為vi 成thành 二nhị 身thân 。 次thứ 就tựu 二nhị 涅Niết 槃Bàn 證chứng 即tức 是thị 。 略lược 釋thích 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 就tựu 大đại 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 凡phàm 有hữu 三tam 異dị 。 一nhất 者giả 本bổn 性tánh 寂tịch 滅diệt 非phi 本bổn 性tánh 寂tịch 滅diệt 異dị 。 二nhị 斷đoạn 三tam 界giới 內nội 外ngoại 惑hoặc 異dị 。 三tam 者giả 具cụ 眾chúng 德đức 不bất 具cụ 眾chúng 德đức 異dị 。 本bổn 性tánh 寂tịch 滅diệt 非phi 本bổn 性tánh 寂tịch 滅diệt 異dị 者giả 。 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 我ngã 設thiết 是thị 方phương 便tiện 。 說thuyết 諸chư 盡tận 苦khổ 道đạo 。 示thị 之chi 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 亦diệc 非phi 真chân 滅diệt 。 此thử 明minh 昔tích 方phương 便tiện 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 佛Phật 子tử 行hành 道Đạo 已dĩ 。 來lai 世thế 得đắc 作tác 佛Phật 。 此thử 明minh 今kim 教giáo 。 真chân 實thật 涅Niết 槃Bàn 。

問vấn 。 此thử 二nhị 涅Niết 槃Bàn 有hữu 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 文văn 中trung 已dĩ 明minh 竟cánh 也dã 。 但đãn 有hữu 人nhân 謂vị 此thử 為vi 一Nhất 乘Thừa 文văn 非phi 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 今kim 明minh 不bất 然nhiên 。 經kinh 文văn 正chánh 對đối 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 明minh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 為vi 方phương 便tiện 大đại 涅Niết 槃Bàn 為vi 真chân 實thật 。 故cố 前tiền 句cú 明minh 非phi 真chân 實thật 後hậu 句cú 明minh 真chân 滅diệt 。

問vấn 。 此thử 二nhị 涅Niết 槃Bàn 云vân 何hà 開khai 權quyền 實thật 耶da 。

答đáp 。 如như 經kinh 自tự 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 滅diệt 煩phiền 惱não 故cố 。 名danh 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 。 大Đại 乘Thừa 中trung 云vân 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 故cố 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

問vấn 。 滅diệt 煩phiền 惱não 何hà 故cố 名danh 小tiểu 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 云vân 何hà 名danh 大đại 。

答đáp 。 小Tiểu 乘Thừa 不bất 知tri 煩phiền 惱não 及cập 身thân 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 故cố 見kiến 有hữu 煩phiền 惱não 生sanh 。 今kim 欲dục 滅diệt 之chi 。 是thị 生sanh 滅diệt 觀quán 故cố 名danh 為vi 小tiểu 。 大Đại 乘Thừa 人nhân 知tri 煩phiền 惱não 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 今kim 亦diệc 無vô 滅diệt 。 以dĩ 無vô 生sanh 滅diệt 。 觀quán 故cố 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 也dã 。

問vấn 。 以dĩ 何hà 亦diệc 證chứng 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 不bất 知tri 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 不bất 滅diệt 耶da 。

答đáp 。 即tức 前tiền 文văn 為vi 明minh 據cứ 義nghĩa 可khả 知tri 也dã 。 又hựu 釋thích 論luận 云vân 。 大Đại 乘Thừa 空không 門môn 者giả 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 性tánh 空không 自tự 相tương/tướng 空không 。 小Tiểu 乘Thừa 空không 門môn 者giả 即tức 折chiết 法pháp 明minh 空không 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 云vân 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 不bất 知tri 諸chư 法pháp 性tánh 空không 。 故cố 不bất 得đắc 法Pháp 無vô 我ngã 真Chân 如Như 也dã 。 又hựu 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 佛Phật 為vì 增tăng 上thượng 慢mạn 人nhân 。 說thuyết 斷đoạn 三tam 毒độc 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 無vô 增tăng 上thượng 慢mạn 。 佛Phật 說thuyết 三tam 毒độc 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 毒độc 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 三tam 毒độc 本bổn 不bất 生sanh 今kim 不bất 滅diệt 。 豈khởi 非phi 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 耶da 。 又hựu 法pháp 華hoa 論luận 釋thích 二Nhị 乘Thừa 與dữ 一Nhất 乘Thừa 有hữu 無vô 義nghĩa 。 明minh 無vô 有hữu 二nhị 乘thừa 。 涅Niết 槃Bàn 唯duy 有hữu 如Như 來Lai 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 辨biện 涅Niết 槃Bàn 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 異dị 。 若nhược 爾nhĩ 身thân 豈khởi 同đồng 昔tích 耶da 。 第đệ 二nhị 明minh 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 與dữ 大Đại 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 異dị 者giả 。 譬thí 喻dụ 品phẩm 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 但đãn 離ly 虛hư 妄vọng 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 其kỳ 實thật 未vị 得đắc 。 一nhất 切thiết 解giải 脫thoát 。 三tam 界giới 子tử 果quả 名danh 為vi 虛hư 妄vọng 。 二Nhị 乘Thừa 脫thoát 之chi 名danh 得Đắc 解Giải 脫Thoát 。 一nhất 切thiết 解giải 脫thoát 。 者giả 三tam 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 子tử 果quả 並tịnh 皆giai 離ly 之chi 名danh 。 一nhất 切thiết 解giải 脫thoát 。 故cố 大đại 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 短đoản 長trường/trưởng 義nghĩa 異dị 也dã 。

問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 滅diệt 三tam 界giới 子tử 縛phược 名danh 有hữu 餘dư 。 滅diệt 三tam 界giới 果quả 縛phược 名danh 無vô 餘dư 。 大Đại 乘Thừa 復phục 云vân 何hà 。

答đáp 。 滅diệt 三tam 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 子tử 縛phược 盡tận 名danh 有hữu 餘dư 。 滅diệt 三tam 界giới 內nội 外ngoại 一nhất 切thiết 。 果quả 縛phược 盡tận 名danh 無vô 餘dư 。

問vấn 。 小Tiểu 乘Thừa 先tiên 得đắc 有hữu 餘dư 後hậu 入nhập 無vô 餘dư 。 大Đại 乘Thừa 云vân 何hà 。

答đáp 。 即tức 一nhất 時thời 也dã 。 障chướng 佛Phật 無vô 明minh 既ký 斷đoạn 無vô 常thường 苦khổ 報báo 即tức 淨tịnh 。 故cố 二nhị 涅Niết 槃Bàn 一nhất 時thời 也dã 。 出xuất 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 也dã 。 第đệ 三Tam 明Minh 大đại 小tiểu 涅Niết 槃Bàn 異dị 者giả 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 不bất 具cụ 眾chúng 德đức 。 大Đại 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 具cụ 足túc 眾chúng 德đức 。 如như 信tín 解giải 品phẩm 云vân 我ngã 等đẳng 長trường 夜dạ 。 修tu 習tập 空không 法pháp 。 得đắc 脫thoát 三tam 界giới 。 苦khổ 惱não 之chi 患hoạn 。 小Tiểu 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 無vô 身thân 無vô 智trí 故cố 名danh 為vi 空không 。 唯duy 有hữu 法pháp 無vô 人nhân 故cố 名danh 為vi 空không 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 具cụ 足túc 身thân 智trí 及cập 以dĩ 人nhân 法pháp 。 故cố 信tín 解giải 品phẩm 云vân 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 諸chư 法pháp 之chi 王vương 。 此thử 文văn 含hàm 一nhất 切thiết 義nghĩa 。 無vô 漏lậu 故cố 謂vị 解giải 脫thoát 德đức 。 無vô 為vi 故cố 具cụ 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 德đức 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 即tức 是thị 法pháp 也dã 。 諸chư 法pháp 之chi 王vương 即tức 是thị 人nhân 。 故cố 知tri 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 人nhân 法pháp 具cụ 足túc 。 信tín 解giải 品phẩm 未vị 具cụ 釋thích 此thử 義nghĩa 也dã 。 又hựu 譬thí 喻dụ 品phẩm 明minh 如Như 來Lai 涅Niết 槃Bàn 。 異dị 二Nhị 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 。 義nghĩa 如như 云vân 。 皆giai 以dĩ 如Như 來Lai 滅diệt 度độ 。 而nhi 滅diệt 度độ 之chi 。 不bất 令linh 有hữu 人nhân 。 獨độc 得đắc 滅diệt 度độ 。 此thử 明minh 大đại 小tiểu 二nhị 滅diệt 異dị 。 即tức 是thị 果quả 果quả 異dị 也dã 。 又hựu 云vân 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 脫thoát 三tam 界giới 者giả 。 悉tất 與dữ 諸chư 佛Phật 禪thiền 定định 。 解giải 脫thoát 娛ngu 樂lạc 之chi 具cụ 。 此thử 明minh 佛Phật 眾chúng 德đức 異dị 。 二Nhị 乘Thừa 德đức 即tức 果quả 義nghĩa 異dị 。

問vấn 。 大đại 經kinh 何hà 故cố 先tiên 明minh 果quả 後hậu 辨biện 果quả 果quả 。 法pháp 華hoa 文văn 前tiền 明minh 果quả 果quả 後hậu 辨biện 果quả 耶da 。

答đáp 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 明minh 佛Phật 二nhị 果quả 與dữ 法pháp 華hoa 同đồng 。 而nhi 兩lưỡng 經kinh 異dị 者giả 。 法pháp 華hoa 為vi 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 保bảo 滅diệt 為vi 正chánh 。 欲dục 以dĩ 大đại 滅diệt 代đại 小tiểu 滅diệt 。 如như 以dĩ 大đại 車xa 代đại 小tiểu 車xa 。 故cố 先tiên 明minh 大đại 滅diệt 。 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 不bất 以dĩ 餘dư 德đức 為vi 貴quý 後hậu 明minh 餘dư 德đức 也dã 。 大đại 經Kinh 云vân 欲dục 歎thán 涅Niết 槃Bàn 故cố 銘minh 涅Niết 槃Bàn 是thị 果quả 中trung 之chi 果quả 居cư 最tối 後hậu 也dã 。 又hựu 此thử 二nhị 實thật 無vô 前tiền 後hậu 。 但đãn 約ước 義nghĩa 分phân 之chi 耳nhĩ 。

問vấn 。 舉cử 二nhị 涅Niết 槃Bàn 異dị 欲dục 何hà 所sở 明minh 耶da 。

答đáp 。 欲dục 例lệ 顯hiển 二nhị 身thân 異dị 也dã 。 大đại 小tiểu 二nhị 涅Niết 槃Bàn 既ký 異dị 。 大đại 小tiểu 二nhị 法Pháp 身thân 亦diệc 異dị 。 小Tiểu 乘Thừa 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 。 是thị 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 身thân 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 身thân 謂vị 無vô 生sanh 滅diệt 常thường 身thân 也dã 。 若nhược 此thử 經Kinh 明minh 法Pháp 身thân 猶do 是thị 無vô 常thường 者giả 。 亦diệc 應ưng 此thử 經Kinh 明minh 涅Niết 槃Bàn 不bất 異dị 小Tiểu 乘Thừa 也dã 。

問vấn 。 此thử 經Kinh 明minh 涅Niết 槃Bàn 與dữ 昔tích 不bất 異dị 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 此thử 經Kinh 明minh 佛Phật 既ký 是thị 無vô 常thường 終chung 入nhập 無vô 餘dư 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 同đồng 也dã 。 又hựu 初sơ 品phẩm 云vân 佛Phật 此thử 夜dạ 滅diệt 度độ 。 如như 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 故cố 知tri 與dữ 小Tiểu 乘Thừa 不bất 異dị 。

評bình 曰viết 。 此thử 是thị 大đại 事sự 。 宜nghi 請thỉnh 詳tường 定định 。 前tiền 引dẫn 方phương 便tiện 品phẩm 及cập 譬thí 喻dụ 品phẩm 。 佛Phật 口khẩu 自tự 說thuyết 大đại 小tiểu 二nhị 涅Niết 槃Bàn 為vi 異dị 。 何hà 故cố 違vi 反phản 佛Phật 語ngữ 而nhi 言ngôn 不bất 異dị 。 如như 此thử 即tức 是thị 無vô 信tín 人nhân 也dã 。 又hựu 難nạn/nan 曰viết 。 若nhược 大đại 小tiểu 二Nhị 乘Thừa 。 同đồng 一nhất 涅Niết 槃Bàn 則tắc 因nhân 異dị 而nhi 果quả 同đồng 。 是thị 事sự 不bất 然nhiên 。 又hựu 大đại 小Tiểu 乘Thừa 本bổn 期kỳ 在tại 果quả 。 在tại 果quả 既ký 同đồng 何hà 須tu 因nhân 異dị 。 今kim 所sở 明minh 者giả 二nhị 因nhân 異dị 故cố 二nhị 果quả 亦diệc 異dị 。 無vô 復phục 異dị 因nhân 終chung 歸quy 一nhất 因nhân 。 無vô 復phục 異dị 果quả 終chung 歸quy 一nhất 果quả 。

問vấn 。 此thử 經Kinh 云vân 佛Phật 此thử 夜dạ 滅diệt 度độ 。 如như 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 。 此thử 是thị 小Tiểu 乘Thừa 灰hôi 斷đoạn 涅Niết 槃Bàn 。 云vân 何hà 言ngôn 是thị 大Đại 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 耶da 。

答đáp 。 言ngôn 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 者giả 感cảm 以dĩ 為vi 薪tân 應ưng 以dĩ 為vi 火hỏa 。 故cố 感cảm 盡tận 而nhi 應ưng 息tức 耳nhĩ 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。

答đáp 。 壽thọ 量lượng 品phẩm 云vân 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 說thuyết 有hữu 滅diệt 不bất 滅diệt 。 豈khởi 同đồng 二Nhị 乘Thừa 灰hôi 身thân 滅diệt 智trí 云vân 如như 薪tân 盡tận 火hỏa 滅diệt 耶da 。 又hựu 感cảm 盡tận 應ưng 必tất 滅diệt 。 蓋cái 是thị 數số 之chi 然nhiên 也dã 。 大đại 經Kinh 云vân 諸chư 佛Phật 法Pháp 爾nhĩ 。 有hữu 為vi 亦diệc 然nhiên 。

問vấn 。 有hữu 人nhân 云vân 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 此thử 明minh 一Nhất 乘Thừa 寂tịch 滅diệt 三tam 乘thừa 之chi 相tướng 。 汝nhữ 今kim 何hà 故cố 。 以dĩ 配phối 涅Niết 槃Bàn 耶da 。

答đáp 。 此thử 是thị 人nhân 情tình 義nghĩa 耳nhĩ 非phi 佛Phật 義nghĩa 也dã 。 佛Phật 經Kinh 前tiền 偈kệ 明minh 非phi 真chân 滅diệt 後hậu 偈kệ 辨biện 真chân 滅diệt 。 云vân 何hà 將tương 配phối 一Nhất 乘Thừa 義nghĩa 耶da 。 若nhược 以dĩ 此thử 文văn 明minh 一Nhất 乘Thừa 無vô 三tam 相tương/tướng 者giả 。 前tiền 文văn 應ưng 云vân 三tam 乘thừa 非phi 真chân 滅diệt 。 不bất 應ưng 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 非phi 真chân 滅diệt 也dã 。

問vấn 。 今kim 正chánh 明minh 三tam 乘thừa 一Nhất 乘Thừa 云vân 何hà 乃nãi 解giải 涅Niết 槃Bàn 耶da 。

答đáp 。 正chánh 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 異dị 故cố 分phần/phân 三tam 乘thừa 一Nhất 乘Thừa 異dị 耳nhĩ 。 良lương 由do 一Nhất 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 是thị 真chân 滅diệt 三tam 乘thừa 涅Niết 槃Bàn 非phi 真chân 滅diệt 。 故cố 一Nhất 乘Thừa 是thị 真chân 乘thừa 三tam 乘thừa 非phi 真chân 乘thừa 耳nhĩ 。 若nhược 不bất 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 異dị 以dĩ 簡giản 三tam 一nhất 者giả 。 復phục 用dụng 何hà 物vật 簡giản 耶da 。 講giảng 經kinh 者giả 多đa 迷mê 此thử 處xứ 希hy 熟thục 觀quán 文văn 也dã 。

復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 者giả 。 初sơ 段đoạn 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 。 未vị 得đắc 說thuyết 言ngôn 寶bảo 所sở 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 且thả 用dụng 大đại 品phẩm 實thật 相tướng 涅Niết 槃Bàn 故cố 云vân 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 耳nhĩ 。

評bình 曰viết 。 是thị 亦diệc 不bất 然nhiên 。 若nhược 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 及cập 地địa 論luận 正chánh 明minh 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 為vi 大Đại 乘Thừa 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 是thị 今kim 文văn 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 相tướng 也dã 。 彼bỉ 論luận 既ký 釋thích 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 知tri 法pháp 華hoa 辨biện 圓viên 極cực 真chân 滅diệt 。

問vấn 。 眾chúng 人nhân 何hà 故cố 皆giai 暗ám 而nhi 子tử 獨độc 明minh 乎hồ 。

答đáp 。 初sơ 釋thích 以dĩ 五ngũ 時thời 局cục 。 後hậu 解giải 將tương 二nhị 段đoạn 判phán 。 不bất 細tế 尋tầm 文văn 故cố 失thất 其kỳ 妙diệu 旨chỉ 也dã 。 次thứ 引dẫn 關quan 河hà 舊cựu 說thuyết 以dĩ 證chứng 常thường 無vô 常thường 義nghĩa 。 昔tích 竺trúc 法pháp 護hộ 翻phiên 舊cựu 法pháp 華hoa 猶do 未vị 見kiến 判phán 其kỳ 宗tông 旨chỉ 。 自tự 羅la 什thập 所sở 譯dịch 新tân 本bổn 長trường/trưởng 安an 僧Tăng 叡duệ 法Pháp 師sư 親thân 對đối 翻phiên 之chi 。 其kỳ 法pháp 華hoa 序tự 云vân 。 以dĩ 壽thọ 無vô 量lượng 永vĩnh 劫kiếp 未vị 足túc 以dĩ 明minh 其kỳ 久cửu 。 分phân 身thân 無vô 數sổ 萬vạn 形hình 不bất 足túc 以dĩ 異dị 其kỳ 體thể 。 然nhiên 則tắc 壽thọ 量lượng 定định 其kỳ 非phi 數số 。 分phân 身thân 明minh 其kỳ 不bất 實thật 。 普phổ 賢hiền 顯hiển 其kỳ 無vô 來lai 。 多đa 寶bảo 證chứng 其kỳ 不bất 滅diệt 。

評bình 曰viết 。 叡duệ 公công 親thân 承thừa 羅la 什thập 製chế 斯tư 序tự 者giả 。 即tức 明minh 常thường 其kỳ 明minh 證chứng 。 蓋cái 是thị 法pháp 華hoa 宗tông 本bổn 不bất 得đắc 不bất 依y 之chi 矣hĩ 。 次thứ 河hà 西tây 道đạo 朗lãng 對đối 翻phiên 涅Niết 槃Bàn 。 其kỳ 人nhân 亦diệc 者giả 法pháp 華hoa 統thống 略lược 明minh 說thuyết 法Pháp 華Hoa 經Kinh 。 凡phàm 有hữu 五ngũ 意ý 。 第đệ 四tứ 意ý 云vân 。 為vi 明minh 法Pháp 身thân 真chân 化hóa 不bất 異dị 存tồn 沒một 理lý 一nhất 如như 多đa 寶bảo 品phẩm 說thuyết 。 而nhi 群quần 生sanh 不bất 解giải 為vì 顯hiển 此thử 義nghĩa 。 故cố 說thuyết 斯tư 經Kinh 。 又hựu 云vân 多đa 寶bảo 塔tháp 現hiện 明minh 。 法Pháp 身thân 常thường 存tồn 。 壽thọ 量lượng 品phẩm 明minh 與dữ 大đại 虛hư 齊tề 量lượng 。

評bình 曰viết 。 道đạo 朗lãng 著trước 涅Niết 槃Bàn 疏sớ/sơ 世thế 盛thịnh 行hành 之chi 。 其kỳ 所sở 解giải 法pháp 華hoa 理lý 非phi 謬mậu 說thuyết 。 明minh 常thường 之chi 旨chỉ 還hoàn 符phù 叡duệ 公công 。 道Đạo 場Tràng 慧tuệ 觀quán 云vân 。 同đồng 往vãng 之chi 三tam 會hội 便tiện 歸quy 一Nhất 乘Thừa 之chi 始thỉ 也dã 。 滅diệt 影ảnh 澄trừng 神thần 乘thừa 之chi 終chung 也dã 。 滅diệt 影ảnh 謂vị 息tức 迹tích 澄trừng 神thần 則tắc 明minh 本bổn 。 故cố 迹tích 無vô 常thường 而nhi 本bổn 常thường 。

評bình 曰viết 。 還hoàn 同đồng 叡duệ 公công 義nghĩa 也dã 。 次thứ 注chú 法pháp 華hoa 云vân 。 非phi 存tồn 亡vong 之chi 數số 曰viết 壽thọ 。 出xuất 脩tu 夭yểu 之chi 限hạn 稱xưng 量lượng 。 明minh 法Pháp 身thân 非phi 形hình 年niên 所sở 攝nhiếp 。 使sử 大Đại 士Sĩ 修tu 踐tiễn 極cực 之chi 照chiếu 。 不bất 以dĩ 伽già 耶da 而nhi 成thành 佛Phật 百bách 年niên 為vi 期kỳ 頤di 也dã 。

評bình 曰viết 。 注chú 釋thích 猶do 是thị 明minh 常thường 而nhi 意ý 極cực 清thanh 玄huyền 也dã 。 何hà 者giả 既ký 云vân 非phi 存tồn 非phi 亡vong 。 即tức 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 修tu 不bất 夭yểu 。 非phi 常thường 無vô 常thường 。 與dữ 涅Niết 槃Bàn 經kinh 明minh 法Pháp 身thân 絕tuyệt 百bách 非phi 不bất 異dị 也dã 。 次thứ 竺trúc 道đạo 生sanh 云vân 。 夫phu 色sắc 身thân 佛Phật 者giả 應ưng 現hiện 而nhi 有hữu 無vô 有hữu 實thật 形hình 也dã 。 形hình 既ký 不bất 實thật 豈khởi 有hữu 壽thọ 哉tai 。 然nhiên 則tắc 萬vạn 形hình 同đồng 致trí 古cổ 今kim 為vi 一nhất 。 古cổ 亦diệc 今kim 也dã 。 今kim 亦diệc 古cổ 也dã 。 無vô 時thời 不bất 有hữu 。 無vô 處xứ 不bất 在tại 。 若nhược 有hữu 時thời 不bất 有hữu 有hữu 處xứ 不bất 在tại 者giả 。 於ư 眾chúng 生sanh 然nhiên 耳nhĩ 。 佛Phật 不bất 爾nhĩ 也dã 。 是thị 以dĩ 極cực 決quyết 長trường 壽thọ 云vân 伽già 耶da 是thị 也dã 。 伽già 耶da 是thị 者giả 非phi 復phục 伽già 耶da 。 伽già 耶da 既ký 非phi 彼bỉ 長trường/trưởng 何hà 獨độc 是thị 乎hồ 。 長trường 短đoản 斯tư 亡vong 長trường 短đoản 斯tư 存tồn 焉yên 。

評bình 曰viết 。 道đạo 朗lãng 僧Tăng 叡duệ 但đãn 明minh 常thường 義nghĩa 耳nhĩ 。 生sanh 公công 注chú 經kinh 明minh 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 義nghĩa 也dã 。 常thường 無vô 常thường 皆giai 是thị 斥xích 病bệnh 對đối 治trị 悉tất 檀đàn 耳nhĩ 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 悉tất 檀đàn 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 法Pháp 身thân 豈khởi 常thường 無vô 常thường 等đẳng 五ngũ 句cú 可khả 取thủ 耶da 。

問vấn 。 藥dược 草thảo 喻dụ 品phẩm 云vân 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 常thường 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 豈khởi 非phi 終chung 入nhập 無vô 餘dư 捨xả 無vô 常thường 身thân 智trí 耶da 。

評bình 曰viết 。 光quang 宅trạch 此thử 言ngôn 不bất 識thức 文văn 意ý 也dã 。 若nhược 云vân 此thử 經Kinh 明minh 涅Niết 槃Bàn 空không 即tức 是thị 滅diệt 身thân 智trí 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 大đại 涅Niết 槃Bàn 空không 可khả 得đắc 然nhiên 耶da 。 又hựu 若nhược 身thân 智trí 終chung 無vô 常thường 者giả 與dữ 二Nhị 乘Thừa 竟cánh 復phục 何hà 異dị 耶da 。 今kim 明minh 藥dược 草thảo 品phẩm 分phân 明minh 有hữu 二nhị 究cứu 竟cánh 凡phàm 舉cử 兩lưỡng 果quả 。 一nhất 者giả 初sơ 文văn 云vân 究cứu 竟cánh 至chí 於ư 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 此thử 舉cử 智trí 果quả 究cứu 竟cánh 。 顯hiển 二Nhị 乘Thừa 人nhân 智trí 不bất 究cứu 竟cánh 也dã 。 二nhị 者giả 云vân 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 常thường 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 終chung 歸quy 於ư 空không 。 此thử 舉cử 斷đoạn 究cứu 竟cánh 。 顯hiển 二Nhị 乘Thừa 人nhân 斷đoạn 不bất 究cứu 竟cánh 既ký 明minh 兩lưỡng 義nghĩa 。 是thị 以dĩ 前tiền 後hậu 開khai 二nhị 文văn 也dã 。 以dĩ 後hậu 明minh 斷đoạn 究cứu 竟cánh 故cố 。 所sở 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 空không 無vô 諸chư 相tướng 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 舉cử 果quả 及cập 果quả 果quả 耶da 。

答đáp 。 譬thí 喻dụ 品phẩm 合hợp 大đại 車xa 亦diệc 舉cử 二nhị 果quả 。 皆giai 以dĩ 如Như 來Lai 滅diệt 度độ 。 滅diệt 度độ 謂vị 果quả 果quả 也dã 。 諸chư 佛Phật 定định 慧tuệ 謂vị 果quả 也dã 。 佛Phật 德đức 雖tuy 多đa 莫mạc 出xuất 斯tư 二nhị 也dã 。 又hựu 龍long 法Pháp 師sư 為vi 法pháp 華hoa 之chi 宗tông 。 其kỳ 人nhân 云vân 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 空không 無vô 諸chư 相tướng 。 又hựu 云vân 空không 無vô 煩phiền 惱não 。 與dữ 今kim 意ý 同đồng 也dã 。 印ấn 法Pháp 師sư 云vân 終chung 歸quy 常thường 住trụ 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 忠trung 法Pháp 師sư 云vân 終chung 歸quy 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 空không 智trí 慧tuệ 也dã 。 又hựu 有hữu 人nhân 云vân 佛Phật 果Quả 無vô 累lũy/lụy/luy 故cố 空không 。 注chú 經Kinh 云vân 空không 有hữu 同đồng 盡tận 乃nãi 名danh 為vi 空không 。

評bình 曰viết 。 前tiền 法Pháp 師sư 皆giai 云vân 常thường 住trụ 空không 無vô 相tướng 。 或hoặc 注chú 經kinh 意ý 逈huýnh 越việt 前tiền 判phán 。 謂vị 空không 有hữu 俱câu 絕tuyệt 故cố 名danh 為vi 空không 也dã 。

問vấn 。 既ký 言ngôn 壽thọ 量lượng 豈khởi 是thị 常thường 耶da 。

答đáp 。 若nhược 爾nhĩ 稱xưng 無vô 量lượng 壽thọ 應ưng 是thị 常thường 也dã 。 阿A 彌Di 陀Đà 經Kinh 云vân 無vô 量lượng 壽thọ 既ký 非phi 常thường 者giả 。 今kim 明minh 壽thọ 量lượng 豈khởi 無vô 常thường 耶da 。 今kim 明minh 有hữu 四tứ 句cú 。 一nhất 者giả 實thật 有hữu 量lượng 歎thán 美mỹ 長trường 遠viễn 故cố 言ngôn 無vô 量lượng 。 如như 阿A 彌Di 陀Đà 經kinh 。 二nhị 者giả 實thật 無vô 量lượng 欲dục 明minh 量lượng 齊tề 大đại 虛hư 故cố 言ngôn 壽thọ 量lượng 。 即tức 此thử 經Kinh 也dã 。 金kim 光quang 明minh 亦diệc 爾nhĩ 。 三tam 者giả 實thật 無vô 量lượng 而nhi 言ngôn 無vô 量lượng 。 如như 大đại 經Kinh 云vân 唯duy 佛Phật 覩đổ 佛Phật 。 其kỳ 壽thọ 無vô 量lượng 。 四tứ 者giả 有hữu 量lượng 而nhi 言ngôn 有hữu 量lượng 。 如như 言ngôn 釋Thích 迦Ca 壽thọ 八bát 十thập 也dã 。

問vấn 。 若nhược 此thử 經Kinh 明minh 常thường 何hà 用dụng 涅Niết 槃Bàn 耶da 。

答đáp 。 前tiền 已dĩ 說thuyết 竟cánh 。 法pháp 華hoa 已dĩ 明minh 一Nhất 乘Thừa 勝thắng 鬘man 復phục 何hà 用dụng 明minh 一nhất 耶da 。 大đại 品phẩm 明minh 空không 解giải 諸chư 般Bát 若Nhã 復phục 何hà 用dụng 明minh 耶da 。 又hựu 若nhược 爾nhĩ 者giả 第đệ 三tam 時thời 但đãn 有hữu 維duy 摩ma 明minh 抑ức 揚dương 。 思tư 益ích 應ưng 無vô 用dụng 耶da 。

問vấn 。 二nhị 經kinh 明minh 常thường 者giả 有hữu 何hà 異dị 耶da 。

答đáp 。 此thử 經Kinh 直trực 明minh 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 教giáo 權quyền 實thật 二nhị 者giả 身thân 真chân 應ưng 。 略lược 開khai 斯tư 二nhị 眾chúng 便tiện 解giải 了liễu 。 大đại 經kinh 廣quảng 明minh 四tứ 德đức 三tam 點điểm 緣duyên 正chánh 二nhị 因nhân 。 故cố 與dữ 此thử 經Kinh 語ngữ 異dị 意ý 同đồng 也dã 。

問vấn 。 汝nhữ 雖tuy 種chủng 種chủng 門môn 。 說thuyết 佛Phật 是thị 常thường 。 此thử 就tựu 道Đạo 理lý 明minh 是thị 常thường 耳nhĩ 。 而nhi 此thử 經Kinh 文văn 佛Phật 口khẩu 自tự 說thuyết 無vô 常thường 。 不bất 應ưng 違vi 經kinh 明minh 是thị 常thường 耶da 。 如như 經Kinh 云vân 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 終chung 有hữu 限hạn 極cực 。 故cố 終chung 是thị 無vô 常thường 也dã 。

答đáp 。 此thử 經Kinh 明minh 久cửu 已dĩ 成thành 佛Phật 。 斯tư 久cửu 已dĩ 證chứng 常thường 。 證chứng 常thường 之chi 時thời 尚thượng 非phi 補bổ 處xứ 所sở 知tri 。 今kim 言ngôn 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 者giả 證chứng 常thường 已dĩ 後hậu 。 此thử 豈khởi 可khả 知tri 。 窮cùng 學học 不bất 知tri 則tắc 唯duy 佛Phật 覩đổ 佛Phật 。 其kỳ 壽thọ 無vô 量lượng 。 是thị 故cố 常thường 也dã 。 又hựu 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 者giả 欲dục 敘tự 佛Phật 無vô 始thỉ 終chung 義nghĩa 也dã 。 前tiền 明minh 久cửu 已dĩ 成thành 佛Phật 。 而nhi 逸dật 多đa 不bất 見kiến 其kỳ 初sơ 。 明minh 無vô 始thỉ 義nghĩa 。 今kim 言ngôn 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 彌Di 勒Lặc 不bất 見kiến 其kỳ 後hậu 。 明minh 無vô 終chung 義nghĩa 。

問vấn 曰viết 。 何hà 故cố 明minh 無vô 始thỉ 終chung 。

答đáp 。 見kiến 寶bảo 塔tháp 品phẩm 亦diệc 因nhân 事sự 密mật 表biểu 不bất 生sanh 滅diệt 。 今kim 假giả 微vi 塵trần 譬thí 明minh 無vô 始thỉ 終chung 。 以dĩ 身thân 無vô 生sanh 滅diệt 異dị 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 之chi 身thân 。 壽thọ 無vô 始thỉ 終chung 異dị 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 之chi 壽thọ 。 以dĩ 凡phàm 夫phu 二Nhị 乘Thừa 。 之chi 身thân 為vi 生sanh 滅diệt 所sở 遷thiên 。 壽thọ 則tắc 有hữu 始thỉ 成thành 終chung 盡tận 一nhất 期kỳ 所sở 壞hoại 。 故cố 如Như 來Lai 身thân 不bất 生sanh 滅diệt 壽thọ 無vô 始thỉ 終chung 也dã 。 又hựu 肇triệu 法Pháp 師sư 涅Niết 槃Bàn 論luận 正chánh 明minh 此thử 二nhị 義nghĩa 。 六lục 趣thú 無vô 以dĩ 攝nhiếp 其kỳ 生sanh 。 力lực 負phụ 無vô 以dĩ 化hóa 其kỳ 體thể 。 謂vị 無vô 生sanh 滅diệt 也dã 。 隨tùy 之chi 不bất 得đắc 其kỳ 蹤tung 。 迎nghênh 之chi 罔võng 眺# 其kỳ 首thủ 明minh 無vô 始thỉ 終chung 。 肇triệu 公công 不bất 見kiến 涅Niết 槃Bàn 華hoa 嚴nghiêm 。 還hoàn 採thải 法pháp 華hoa 般Bát 若Nhã 以dĩ 作tác 斯tư 論luận 。 故cố 與dữ 經kinh 意ý 符phù 也dã 。

問vấn 。 此thử 但đãn 經kinh 明minh 成thành 佛Phật 久cửu 耳nhĩ 。 云vân 何hà 是thị 無vô 始thỉ 終chung 耶da 。

答đáp 。 今kim 請thỉnh 詳tường 經kinh 意ý 。 若nhược 但đãn 明minh 成thành 佛Phật 久cửu 者giả 於ư 緣duyên 竟cánh 有hữu 何hà 益ích 耶da 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 始thỉ 成thành 之chi 與dữ 久cửu 成thành 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 今kim 開khai 久cửu 成thành 竟cánh 有hữu 何hà 利lợi 。 今kim 深thâm 取thủ 佛Phật 意ý 者giả 。 昔tích 明minh 始thỉ 於ư 伽già 耶da 終chung 乎hồ 雙song 樹thụ 。 故cố 是thị 無vô 常thường 之chi 壽thọ 。 補bổ 處xứ 不bất 見kiến 其kỳ 初sơ 窮cùng 學học 不bất 知tri 其kỳ 後hậu 。 唯duy 佛Phật 覩đổ 佛Phật 。 其kỳ 壽thọ 無vô 量lượng 。 考khảo 斯tư 文văn 旨chỉ 豈khởi 不bất 允duẫn 哉tai 。 三tam 省tỉnh 愈dũ 彰chương 再tái 思tư 已dĩ 決quyết 也dã 。 故cố 法pháp 華hoa 論luận 云vân 。 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 者giả 示thị 現hiện 如Như 來Lai 常thường 命mạng 。 方phương 便tiện 顯hiển 多đa 數số 過quá 上thượng 數số 不bất 可khả 知tri 故cố 也dã 。 余dư 見kiến 此thử 文văn 悲bi 喜hỷ 交giao 至chí 也dã 。

又hựu 問vấn 若nhược 以dĩ 近cận 成thành 為vi 方phương 便tiện 以dĩ 久cửu 成thành 為vi 實thật 說thuyết 者giả 。 法pháp 華hoa 明minh 久cửu 成thành 此thử 實thật 說thuyết 。 華hoa 嚴nghiêm 辨biện 始thỉ 成thành 正chánh 覺giác 。 便tiện 是thị 方phương 便tiện 。 未vị 可khả 然nhiên 矣hĩ 。 又hựu 大đại 經Kinh 云vân 我ngã 聞văn 半bán 偈kệ 超siêu 彌Di 勒Lặc 九cửu 劫kiếp 先tiên 得đắc 成thành 佛Phật 。 今kim 請thỉnh 問vấn 之chi 。 超siêu 九cửu 劫kiếp 者giả 為vi 是thị 實thật 說thuyết 為vi 是thị 權quyền 教giáo 。 若nhược 是thị 實thật 說thuyết 者giả 則tắc 法pháp 華hoa 為vi 方phương 便tiện 。 又hựu 若nhược 超siêu 九cửu 劫kiếp 為vi 實thật 說thuyết 者giả 諸chư 小Tiểu 乘Thừa 經Kinh 論luận 。 明minh 超siêu 九cửu 劫kiếp 。 若nhược 爾nhĩ 三tam 藏tạng 為vi 實thật 教giáo 法pháp 華hoa 是thị 權quyền 經kinh 。 若nhược 言ngôn 法pháp 華hoa 明minh 久cửu 為vi 實thật 。 大đại 經kinh 明minh 超siêu 九cửu 劫kiếp 為vi 權quyền 者giả 。 則tắc 法pháp 華hoa 為vi 實thật 涅Niết 槃Bàn 為vi 權quyền 。 又hựu 法pháp 華hoa 已dĩ 開khai 近cận 云vân 何hà 涅Niết 槃Bàn 更cánh 覆phú 遠viễn 耶da 。 若nhược 近cận 遠viễn 兩lưỡng 經kinh 迴hồi 互hỗ 者giả 。 三tam 一nhất 之chi 教giáo 義nghĩa 亦diệc 應ưng 然nhiên 。

又hựu 問vấn 若nhược 法pháp 華hoa 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 。 明minh 久cửu 已dĩ 成thành 佛Phật 。 為vi 本bổn 近cận 成thành 為vi 迹tích 者giả 。 何hà 故cố 常thường 不bất 輕khinh 品phẩm 更cánh 覆phú 遠viễn 明minh 近cận 隱ẩn 本bổn 辨biện 迹tích 耶da 。

不bất 應ưng 一nhất 經kinh 之chi 內nội 前tiền 後hậu 相tương 違vi 。 若nhược 一nhất 經kinh 之chi 中trung 本bổn 迹tích 或hoặc 覆phú 或hoặc 開khai 。 則tắc 三tam 一nhất 或hoặc 會hội 或hoặc 不bất 會hội 也dã 。 又hựu 若nhược 此thử 經Kinh 為vi 明minh 久cửu 已dĩ 成thành 佛Phật 實thật 說thuyết 者giả 。 則tắc 初sơ 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 諸chư 佛Phật 共cộng 同đồng 。 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 則tắc 釋Thích 迦Ca 獨độc 有hữu 也dã 。 若nhược 言ngôn 此thử 義nghĩa 為vi 例lệ 者giả 。 下hạ 分phân 別biệt 功công 德đức 。 品phẩm 諸chư 菩Bồ 薩Tát 皆giai 發phát 願nguyện 。 願nguyện 我ngã 於ư 未vị 來lai 。 說thuyết 壽thọ 亦diệc 如như 是thị 。 豈khởi 得đắc 言ngôn 釋Thích 迦Ca 獨độc 有hữu 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 而nhi 餘dư 佛Phật 無vô 耶da 。 以dĩ 此thử 眾chúng 事sự 詳tường 之chi 。 但đãn 知tri 是thị 寄ký 無vô 始thỉ 終chung 以dĩ 顯hiển 法Pháp 身thân 常thường 義nghĩa 。 有hữu 始thỉ 終chung 者giả 皆giai 是thị 應ưng 迹tích 。 以dĩ 此thử 義nghĩa 通thông 上thượng 諸chư 經kinh 無vô 一nhất 豪hào 滯trệ 也dã 。 此thử 義nghĩa 難nạn/nan 明minh 。 本bổn 迹tích 義nghĩa 及cập 壽thọ 量lượng 品phẩm 文văn 更cánh 廣quảng 論luận 之chi 。 又hựu 設thiết 以dĩ 復phục 倍bội 上thượng 數số 。 之chi 言ngôn 證chứng 無vô 常thường 者giả 。 經kinh 有hữu 二nhị 文văn 前tiền 文văn 明minh 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 後hậu 明minh 復phục 倍bội 之chi 言ngôn 。 若nhược 以dĩ 後hậu 說thuyết 為vi 無vô 常thường 者giả 。 何hà 故cố 不bất 以dĩ 前tiền 證chứng 為vi 常thường 。

問vấn 。 何hà 故cố 前tiền 後hậu 相tương 違vi 耶da 。

答đáp 。 後hậu 文văn 舉cử 因nhân 說thuyết 果quả 。 明minh 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 所sở 得đắc 壽thọ 命mạng 。 于vu 今kim 未vị 盡tận 。 況huống 得đắc 佛Phật 壽thọ 命mạng 而nhi 可khả 盡tận 耶da 。 如như 在tại 太thái 子tử 之chi 位vị 資tư 財tài 猶do 尚thượng 未vị 竭kiệt 。 況huống 登đăng 天thiên 子tử 之chi 位vị 俸bổng 祿lộc 可khả 盡tận 耶da 。

問vấn 。 云vân 何hà 因nhân 中trung 壽thọ 命mạng 不bất 可khả 盡tận 耶da 。

答đáp 。 從tùng 十thập 信tín 至chí 十Thập 地Địa 位vị 。 行hành 既ký 深thâm 則tắc 。 壽thọ 亦diệc 無vô 量lượng 。 況huống 法Pháp 身thân 之chi 齡linh 而nhi 可khả 竭kiệt 盡tận 耶da 。 又hựu 必tất 是thị 無vô 常thường 而nhi 說thuyết 是thị 常thường 者giả 。 此thử 依y 道Đạo 理lý 則tắc 應ưng 獲hoạch 福phước 無vô 邊biên 。 以dĩ 佛Phật 說thuyết 教giáo 本bổn 為vi 顯hiển 理lý 故cố 也dã 。 若nhược 是thị 常thường 住trụ 而nhi 言ngôn 無vô 常thường 。 得đắc 無vô 量lượng 罪tội 。 如như 釋thích 論luận 云vân 實thật 無vô 十thập 方phương 佛Phật 敬kính 言ngôn 有hữu 者giả 則tắc 得đắc 福phước 也dã 。 實thật 有hữu 十thập 方phương 佛Phật 。 而nhi 言ngôn 無vô 者giả 則tắc 獲hoạch 大đại 罪tội 也dã 。 今kim 明minh 是thị 經Kinh 究cứu 竟cánh 法Pháp 身thân 。 百bách 非phi 不bất 非phi 百bách 是thị 不bất 是thị 與dữ 大đại 經kinh 及cập 華hoa 嚴nghiêm 不bất 異dị 。 尚thượng 不bất 可khả 言ngôn 常thường 豈khởi 可khả 言ngôn 是thị 無vô 常thường 耶da 。 故cố 名danh 果quả 妙diệu 。 以dĩ 此thử 因nhân 果quả 妙diệu 故cố 名danh 為vi 妙diệu 法Pháp 。 次thứ 釋thích 蓮liên 華hoa 義nghĩa 。 有hữu 人nhân 言ngôn 外ngoại 國quốc 名danh 分phần/phân 陀đà 利lợi 。 此thử 間gian 翻phiên 為vi 蓮liên 華hoa 。 蓮liên 華hoa 有hữu 四tứ 色sắc 簡giản 三tam 取thủ 一nhất 。 謂vị 白bạch 蓮liên 華hoa 名danh 分phần/phân 陀đà 利lợi 。 白bạch 者giả 諸chư 色sắc 中trung 本bổn 亦diệc 是thị 喻dụ 白bạch 淨tịnh 平bình 等đẳng 慧tuệ 。

問vấn 。 何hà 故cố 佛Phật 眼nhãn 喻dụ 青thanh 蓮liên 華hoa 。

答đáp 。 青thanh 者giả 喻dụ 佛Phật 眼nhãn 色sắc 取thủ 相tương 似tự 為ví 喻dụ 。 白bạch 者giả 諸chư 色sắc 之chi 本bổn 明minh 一Nhất 乘Thừa 是thị 三tam 乘thừa 之chi 本bổn 。 故cố 取thủ 白bạch 不bất 取thủ 三tam 。

評bình 曰viết 。 不bất 然nhiên 蓮liên 華hoa 者giả 蓋cái 是thị 通thông 名danh 。 分phần/phân 陀đà 利lợi 此thử 為vi 別biệt 稱xưng 。 何hà 以dĩ 知tri 然nhiên 。 叡duệ 師sư 序tự 云vân 諸chư 華hoa 之chi 中trung 蓮liên 華hoa 最tối 勝thắng 。 而nhi 華hoa 未vị 敷phu 名danh 屈khuất 摩ma 羅la 。 敷phu 而nhi 將tương 落lạc 名danh 迦ca 摩ma 羅la 。 處xử 中trung 盛thịnh 時thời 名danh 分phần/phân 陀đà 利lợi 。 遠viễn 法Pháp 師sư 云vân 分phân 陀đà 利lợi 伽già 。 是thị 蓮liên 華hoa 開khai 發phát 時thời 名danh 。 然nhiên 此thử 華hoa 體thể 以dĩ 時thời 遷thiên 名danh 隨tùy 形hình 變biến 。 初sơ 出xuất 未vị 開khai 名danh 屈khuất 摩ma 藍lam 。 衰suy 落lạc 之chi 時thời 名danh 為vi 摩ma 賴lại 。 當đương 開khai 發phát 盛thịnh 美mỹ 色sắc 香hương 具cụ 足túc 。 時thời 名danh 分phân 陀đà 利lợi 伽già 。 大đại 經kinh 十thập 六lục 卷quyển 解giải 十thập 號hiệu 云vân 。 人nhân 中trung 蓮liên 華hoa 。 分phân 陀đà 利lợi 華hoa 。 二nhị 名danh 並tịnh 出xuất 。 應ưng 有hữu 通thông 別biệt 之chi 異dị 。 又hựu 列liệt 四tứ 華hoa 最tối 後hậu 云vân 。 分phân 陀đà 利lợi 華hoa 。 河hà 西tây 道đạo 朗lãng 云vân 鮮tiên 白bạch 色sắc 。 又hựu 餘dư 處xứ 翻phiên 為vi 赤xích 色sắc 最tối 香hương 蓮liên 華hoa 。 今kim 明minh 蓮liên 華hoa 是thị 眾chúng 華hoa 中trung 之chi 勝thắng 分phần/phân 陀đà 利lợi 。 又hựu 是thị 蓮liên 華hoa 中trung 之chi 美mỹ 所sở 以dĩ 云vân 分phân 陀đà 利lợi 華hoa 也dã 。 又hựu 大đại 經kinh 偈kệ 問vấn 云vân 何hà 處xứ 濁trược 世thế 不bất 污ô 如như 蓮liên 華hoa 。 下hạ 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 具cụ 舉cử 四tứ 華hoa 答đáp 。 故cố 知tri 蓮liên 華hoa 是thị 通thông 名danh 分phần/phân 陀đà 利lợi 為vi 別biệt 稱xưng 也dã 。 今kim 以dĩ 通thông 名danh 為vi 翻phiên 故cố 云vân 蓮liên 華hoa 也dã 。 若nhược 未vị 開khai 但đãn 因nhân 而nhi 無vô 果quả 。 若nhược 已dĩ 落lạc 但đãn 果quả 而nhi 無vô 因nhân 。 今kim 取thủ 正chánh 開khai 因nhân 果quả 分phân 明minh 。 華hoa 譬thí 因nhân 實thật 喻dụ 果quả 華hoa 譬thí 教giáo 實thật 喻dụ 理lý 。

問vấn 。 何hà 故cố 梵Phạm 本bổn 舉cử 其kỳ 別biệt 稱xưng 謂vị 分phần/phân 陀đà 利lợi 。 此thử 間gian 存tồn 其kỳ 通thông 名danh 稱xưng 為vi 蓮liên 華hoa 。

答đáp 。 分phần/phân 陀đà 利lợi 必tất 是thị 蓮liên 華hoa 。 今kim 取thủ 分phần/phân 陀đà 利lợi 之chi 蓮liên 華hoa 非phi 異dị 蓮liên 華hoa 也dã 。 又hựu 外ngoại 國quốc 此thử 華hoa 有hữu 三tam 時thời 異dị 名danh 。 此thử 間gian 無vô 有hữu 三tam 時thời 異dị 翻phiên 。 故cố 存tồn 其kỳ 通thông 稱xưng 故cố 含hàm 得đắc 別biệt 也dã 。

問vấn 。 以dĩ 何hà 義nghĩa 故cố 。 取thủ 蓮liên 華hoa 喻dụ 此thử 經Kinh 耶da 。

答đáp 。 略lược 明minh 十thập 六lục 種chủng 義nghĩa 。 一nhất 明minh 此thử 華hoa 眾chúng 華hoa 中trung 最tối 第đệ 一nhất 。 釋thích 論luận 云vân 陸lục 生sanh 中trung 須tu 漫mạn 那na 華hoa 為vi 第đệ 一nhất 。 水thủy 生sanh 中trung 青thanh 蓮liên 華hoa 為vi 第đệ 一nhất 。 以dĩ 喻dụ 此thử 經Kinh 眾chúng 經kinh 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 故cố 下hạ 云vân 諸chư 佛Phật 已dĩ 說thuyết 。 今kim 說thuyết 當đương 說thuyết 。 而nhi 此thử 法pháp 華hoa 最tối 為vi 深thâm 妙diệu 。

問vấn 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 即tức 是thị 法pháp 華hoa 之chi 前tiền 謂vị 般Bát 若Nhã 等đẳng 。 當đương 說thuyết 即tức 是thị 法pháp 華hoa 之chi 後hậu 謂vị 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 言ngôn 法pháp 華hoa 最tối 為vi 難nan 信tín 解giải 也dã 。

答đáp 。 諸chư 大Đại 乘Thừa 經Kinh 顯hiển 道đạo 乃nãi 當đương 無vô 異dị 。 但đãn 法pháp 華hoa 已dĩ 前tiền 大đại 小tiểu 分phần/phân 流lưu 法pháp 華hoa 已dĩ 後hậu 會hội 三tam 又hựu 竟cánh 。 但đãn 此thử 經Kinh 是thị 反phản 三tam 之chi 始thỉ 歸quy 一nhất 之chi 初sơ 。 故cố 最tối 為vi 難nan 解giải 稱xưng 。 為vi 第đệ 一nhất 也dã 。 二nhị 明minh 此thử 華hoa 由do 種chủng 而nhi 生sanh 喻dụ 一Nhất 乘Thừa 。 從tùng 緣duyên 而nhi 起khởi 。 故cố 下hạ 偈kệ 云vân 佛Phật 種chủng 從tùng 緣duyên 起khởi 。 是thị 故cố 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 三Tam 明Minh 此thử 華hoa 開khai 合hợp 有hữu 時thời 。 開khai 則tắc 為vi 晝trú 合hợp 則tắc 為vi 夜dạ 。 以dĩ 喻dụ 一Nhất 乘Thừa 隱ẩn 顯hiển 有hữu 時thời 。 大đại 緣duyên 未vị 熟thục 故cố 隱ẩn 緣duyên 熟thục 故cố 顯hiển 。 四tứ 明minh 此thử 華hoa 能năng 為vi 瑞thụy 相tướng 。 喻dụ 見kiến 法pháp 華hoa 必tất 知tri 眾chúng 生sanh 。 皆giai 得đắc 成thành 佛Phật 。 五ngũ 明minh 此thử 華hoa 有hữu 三tam 時thời 之chi 異dị 終chung 不bất 離ly 一nhất 華hoa 。 以dĩ 喻dụ 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 雖tuy 說thuyết 三tam 乘thừa 終chung 歸quy 一Nhất 乘Thừa 。 六lục 明minh 此thử 華hoa 從tùng 微vi 至chí 著trước 。 以dĩ 喻dụ 此thử 經Kinh 明minh 眾chúng 生sanh 一nhất 禮lễ 之chi 福phước 一nhất 念niệm 之chi 功công 漸tiệm 漸tiệm 成thành 佛Phật 。 七thất 明minh 大đại 梵Phạm 王Vương 眾chúng 生sanh 之chi 祖tổ 從tùng 此thử 華hoa 生sanh 。 喻dụ 十thập 方phương 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 根căn 本bổn 法Pháp 身thân 由do 此thử 經Kinh 有hữu 也dã 。 八bát 明minh 此thử 華hoa 為vi 人nhân 天thiên 。 之chi 所sở 愛ái 敬kính 。 喻dụ 此thử 經Kinh 眾chúng 聖thánh 。 之chi 所sở 尊tôn 重trọng 。 九cửu 明minh 此thử 華hoa 雖tuy 生sanh 淤ứ 泥nê 泥nê 不bất 能năng 染nhiễm 污ô 。 以dĩ 喻dụ 一Nhất 乘Thừa 雖tuy 在tại 三tam 乘thừa 污ô 泥nê 污ô 泥nê 。 不bất 能năng 染nhiễm 污ô 。 十thập 明minh 此thử 華hoa 生sanh 必tất 在tại 淤ứ 泥nê 。 喻dụ 一Nhất 乘Thừa 之chi 人nhân 必tất 起khởi 自tự 生sanh 死tử 。 十thập 一nhất 明minh 此thử 華hoa 開khai 而nhi 現hiện 實thật 。 喻dụ 此thử 經Kinh 言ngôn 巧xảo 而nhi 理lý 顯hiển 也dã 。 十thập 二nhị 明minh 此thử 華hoa 不bất 生sanh 而nhi 已dĩ 生sanh 則tắc 華hoa 實thật 俱câu 含hàm 。 喻dụ 此thử 經Kinh 不bất 說thuyết 而nhi 已dĩ 說thuyết 則tắc 因nhân 果quả 雙song 辨biện 。

問vấn 曰viết 。 若nhược 華hoa 實thật 俱câu 含hàm 將tương 非phi 因nhân 中trung 有hữu 果quả 因nhân 果quả 並tịnh 耶da 。

答đáp 。 蓮liên 華hoa 未vị 是thị 果quả 故cố 非phi 一nhất 時thời 。 離ly 蓮liên 華hoa 無vô 果quả 亦diệc 非phi 前tiền 後hậu 也dã 。 十thập 三tam 者giả 明minh 此thử 華hoa 必tất 生sanh 於ư 菓quả 。 餘dư 華hoa 不bất 爾nhĩ 或hoặc 生sanh 不bất 生sanh 。 喻dụ 一Nhất 乘Thừa 之chi 因nhân 必tất 當đương 作tác 佛Phật 。 三tam 乘thừa 之chi 因nhân 或hoặc 作tác 或hoặc 不bất 作tác 。 十thập 四tứ 者giả 明minh 此thử 華hoa 為vi 諸chư 佛Phật 之chi 所sở 。 踐tiễn 翫ngoạn 眾chúng 聖thánh 之chi 所sở 託thác 生sanh 。 喻dụ 此thử 經Kinh 諸chư 佛Phật 護hộ 念niệm 。 教giáo 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 也dã 。 十thập 五ngũ 明minh 未vị 敷phu 之chi 時thời 而nhi 蓮liên 實thật 不bất 現hiện 。 喻dụ 佛Phật 初sơ 出xuất 世thế 說thuyết 法Pháp 。 明minh 有hữu 三tam 乘thừa 一Nhất 乘Thừa 蓮liên 實thật 未vị 現hiện 。 華hoa 開khai 實thật 方phương 現hiện 開khai 方phương 便tiện 門môn 。 一Nhất 乘Thừa 真chân 實thật 方phương 現hiện 。 故cố 此thử 華hoa 有hữu 開khai 未vị 開khai 。 喻dụ 三tam 乘thừa 之chi 權quyền 一Nhất 乘Thừa 之chi 實thật 也dã 。 十thập 六lục 者giả 佛Phật 。 初sơ 成thành 正chánh 覺giác 。 故cố 蓮liên 華hoa 藏tạng 世thế 界giới 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 法Pháp 門môn 。 今kim 為vi 二Nhị 乘Thừa 人nhân 說thuyết 於ư 一Nhất 乘Thừa 。 令linh 二Nhị 乘Thừa 人nhân 同đồng 入nhập 法Pháp 界Giới 。 共cộng 在tại 蓮liên 華hoa 藏tạng 土thổ/độ 。 故cố 借tá 蓮liên 華hoa 以dĩ 表biểu 此thử 義nghĩa 。

問vấn 。 蓮liên 華hoa 但đãn 是thị 譬thí 名danh 亦diệc 得đắc 是thị 法pháp 說thuyết 也dã 。

答đáp 。 大đại 集tập 經kinh 偈kệ 云vân 。 慈từ 悲bi 為vi 莖hành 智trí 慧tuệ 為vi 葉diệp 三tam 昧muội 為vi 鬚tu 解giải 脫thoát 為vi 敷phu 。 菩Bồ 薩Tát 蜂phong 王vương 採thải 甘cam 露lộ 味vị 。 是thị 故cố 敬kính 禮lễ 妙diệu 法Pháp 蓮liên 華hoa 。 若nhược 觀quán 此thử 意ý 具cụ 以dĩ 眾chúng 德đức 為vi 蓮liên 華hoa 也dã 。

問vấn 。 蓮liên 華hoa 有hữu 幾kỷ 種chủng 。

答đáp 。 釋thích 論luận 云vân 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 人nhân 中trung 蓮liên 華hoa 十thập 餘dư 葉diệp 也dã 。 二nhị 天thiên 中trung 蓮liên 華hoa 百bách 葉diệp 。 三tam 菩Bồ 薩Tát 淨tịnh 土độ 中trung 華hoa 有hữu 千thiên 葉diệp 。 或hoặc 無vô 量lượng 葉diệp 。 取thủ 其kỳ 最tối 勝thắng 為ví 喻dụ 。 即tức 舉cử 菩Bồ 薩Tát 華hoa 也dã 。 借tá 近cận 以dĩ 況huống 遠viễn 者giả 取thủ 即tức 目mục 華hoa 也dã 。 晚vãn 見kiến 法pháp 華hoa 論luận 明minh 此thử 大Đại 乘Thừa 修Tu 多Đa 羅La 。 有hữu 十thập 七thất 種chủng 名danh 。 顯hiển 示thị 甚thậm 深thâm 功công 德đức 。 應ưng 知tri 一nhất 名danh 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 。 經kinh 者giả 成thành 就tựu 字tự 義nghĩa 故cố 。 以dĩ 此thử 法Pháp 門môn 。 說thuyết 彼bỉ 甚thậm 深thâm 妙diệu 境cảnh 界giới 法pháp 故cố 。 甚thậm 深thâm 妙diệu 境cảnh 界giới 者giả 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 最tối 勝thắng 境cảnh 界giới 法pháp 故cố 。 二nhị 名danh 最tối 勝thắng 修tu 多đa 羅la 者giả 三tam 藏tạng 中trung 最tối 勝thắng 妙diệu 藏tạng 成thành 就tựu 故cố 。 三tam 名danh 大đại 方Phương 廣Quảng 者giả 無vô 量lượng 大Đại 乘Thừa 門môn 隨tùy 眾chúng 生sanh 根căn 。 住trụ 持trì 成thành 就tựu 故cố 。 四tứ 名danh 教giáo 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 者giả 為vi 教giáo 化hóa 根căn 熟thục 菩Bồ 薩Tát 隨tùy 器khí 法pháp 成thành 就tựu 故cố 。 五ngũ 者giả 名danh 佛Phật 所sở 護hộ 念niệm 。 者giả 依y 佛Phật 如Như 來Lai 有hữu 此thử 法pháp 故cố 。 六lục 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 祕bí 密mật 法pháp 者giả 此thử 法Pháp 甚thậm 深thâm 。 如Như 來Lai 知tri 故cố 。 七thất 名danh 一nhất 切thiết 佛Phật 藏tạng 。 者giả 如Như 來Lai 功công 德đức 。 三tam 昧muội 之chi 藏tạng 在tại 此thử 經Kinh 故cố 。 八bát 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 密mật 處xứ 者giả 根căn 未vị 熟thục 眾chúng 生sanh 非phi 法Pháp 器khí 不bất 與dữ 故cố 。 九cửu 名danh 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 者giả 聞văn 此thử 法Pháp 門môn 。 能năng 成thành 佛Phật 菩Bồ 提Đề 故cố 。 十thập 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 道Đạo 場tràng 者giả 。 聞văn 此thử 法Pháp 門môn 。 能năng 成thành 阿a 耨nậu 三tam 菩Bồ 提Đề 。 非phi 餘dư 修tu 多đa 羅la 故cố 。 十thập 一nhất 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 所sở 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 此thử 法Pháp 門môn 能năng 破phá 一nhất 切thiết 諸chư 障chướng 故cố 。 十thập 二nhị 名danh 一nhất 切thiết 說thuyết 佛Phật 堅kiên 固cố 舍xá 利lợi 。 謂vị 如Như 來Lai 真Chân 如Như 法Pháp 身thân 於ư 此thử 修Tu 多Đa 羅La 不bất 壞hoại 故cố 。 十thập 三tam 名danh 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 大đại 巧xảo 方phương 便tiện 經kinh 者giả 。 依y 此thử 法Pháp 門môn 成thành 大đại 菩Bồ 提Đề 已dĩ 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 。 天thiên 人nhân 聲Thanh 聞Văn 辟Bích 支Chi 佛Phật 等đẳng 法pháp 故cố 。 十thập 四tứ 名danh 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 經kinh 者giả 。 此thử 法Pháp 門môn 顯hiển 示thị 如Như 來Lai 。 阿a 耨nậu 三tam 菩Bồ 提Đề 究cứu 竟cánh 之chi 體thể 。 二Nhị 乘Thừa 非phi 究cứu 竟cánh 故cố 。 十thập 五ngũ 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 住trụ 者giả 。 此thử 法Pháp 門môn 即tức 是thị 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 究cứu 竟cánh 住trú 處xứ 故cố 。 十thập 六lục 名danh 妙Diệu 法Pháp 蓮Liên 華Hoa 經Kinh 者giả 。 有hữu 二nhị 種chủng 義nghĩa 。 何hà 等đẳng 為vi 二nhị 。

一nhất 者giả 出xuất 水thủy 義nghĩa 不bất 可khả 盡tận 。 出xuất 離ly 小Tiểu 乘Thừa 泥nê 濁trược 水thủy 故cố 。

復phục 有hữu 義nghĩa 蓮liên 華hoa 出xuất 泥nê 水thủy 喻dụ 諸chư 聲Thanh 聞Văn 入nhập 如Như 來Lai 大đại 眾chúng 中trung 坐tọa 。 如như 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 坐tọa 蓮liên 華hoa 上thượng 。 聞văn 說thuyết 無vô 上thượng 智trí 慧tuệ 。 清thanh 淨tịnh 境cảnh 界giới 。 證chứng 如Như 來Lai 密mật 藏tạng 故cố 。 二nhị 華hoa 開khai 者giả 眾chúng 生sanh 於ư 大Đại 乘Thừa 中trung 。 心tâm 怯khiếp 弱nhược 不bất 能năng 生sanh 信tín 故cố 。 開khai 示thị 如Như 來Lai 淨tịnh 妙diệu 法Pháp 身thân 令linh 生sanh 信tín 心tâm 故cố 。 十thập 七thất 名danh 法Pháp 門môn 者giả 攝nhiếp 成thành 就tựu 故cố 。 攝nhiếp 成thành 就tựu 者giả 。 攝nhiếp 取thủ 無vô 量lượng 。 名danh 句cú 字tự 身thân 。 頻tần 婆bà 羅la 阿a 閦súc 婆bà 等đẳng 偈kệ 故cố 也dã 。

第đệ 四tứ 辨biện 經kinh 宗tông 旨chỉ 。

問vấn 。 此thử 經Kinh 以dĩ 何hà 為vi 宗tông 耶da 。

答đáp 。 說thuyết 者giả 甚thậm 眾chúng 。 略lược 陳trần 所sở 見kiến 有hữu 十thập 三tam 家gia 。

第đệ 一nhất 遠viễn 師sư 云vân 此thử 經Kinh 以dĩ 一Nhất 乘Thừa 為vi 宗tông 。 一Nhất 乘Thừa 之chi 法pháp 所sở 謂vị 妙diệu 法Pháp 。 如như 譬thí 喻dụ 品phẩm 云vân 是thị 乘thừa 微vi 妙diệu 。 清thanh 淨tịnh 第đệ 一nhất 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 。 為vi 無vô 有hữu 上thượng 。 評bình 曰viết 。 未vị 見kiến 遠viễn 師sư 序tự 本bổn 。 相tương/tướng 傳truyền 云vân 爾nhĩ 然nhiên 。 尋tầm 經kinh 始thỉ 終chung 雖tuy 明minh 一Nhất 乘Thừa 而nhi 一Nhất 乘Thừa 具cụ 有hữu 因nhân 果quả 。 何hà 得đắc 但đãn 用dụng 於ư 因nhân 不bất 取thủ 於ư 果quả 。 此thử 則tắc 得đắc 在tại 於ư 因nhân 失thất 在tại 於ư 果quả 。 又hựu 且thả 果quả 門môn 已dĩ 備bị 可khả 得đắc 稱xưng 妙diệu 。 因nhân 行hành 未vị 圓viên 何hà 得đắc 稱xưng 妙diệu 。 以dĩ 果quả 妙diệu 故cố 可khả 得đắc 為vi 宗tông 。 因nhân 既ký 不bất 妙diệu 豈khởi 得đắc 為vi 宗tông 也dã 。

第đệ 二nhị 龍long 師sư 云vân 此thử 經Kinh 但đãn 以dĩ 果quả 為vi 宗tông 。 彼bỉ 云vân 妙diệu 法Pháp 者giả 如Như 來Lai 靈linh 智trí 體thể 也dã 。 陶đào 練luyện 滓chỉ 累lũy/lụy/luy 眾chúng 麁thô 斯tư 盡tận 故cố 云vân 妙diệu 也dã 。 動động 靜tĩnh 軌quỹ 物vật 故cố 云vân 法pháp 也dã 。 法pháp 既ký 真chân 妙diệu 難nan 以dĩ 言ngôn 辨biện 。 故cố 借tá 蓮liên 華hoa 為vi 譬thí 。 所sở 以dĩ 果quả 智trí 為vi 宗tông 也dã 。

評bình 曰viết 。 光quang 宅trạch 受thọ 經kinh 於ư 印ấn 印ấn 稟bẩm 承thừa 於ư 龍long 。 龍long 為vi 法pháp 華hoa 之chi 匠tượng 。 然nhiên 此thử 釋thích 以dĩ 文văn 義nghĩa 兩lưỡng 推thôi 實thật 符phù 會hội 經kinh 致trí 。 何hà 以dĩ 知tri 之chi 。 開khai 宗tông 之chi 始thỉ 廣quảng 說thuyết 之chi 初sơ 皆giai 歎thán 佛Phật 慧tuệ 。 故cố 云vân 為vì 說thuyết 佛Phật 慧tuệ 故cố 。 諸chư 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 又hựu 云vân 我ngã 所sở 得đắc 智trí 慧tuệ 。 微vi 妙diệu 最tối 第đệ 一nhất 。 故cố 知tri 一nhất 經kinh 始thỉ 終chung 皆giai 明minh 佛Phật 慧tuệ 也dã 。 以dĩ 理lý 推thôi 者giả 三tam 乘thừa 智trí 慧tuệ 。 猶do 未vị 圓viên 滿mãn 。 唯duy 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 乃nãi 稱xưng 究cứu 竟cánh 。 既ký 欲dục 引dẫn 三tam 趣thú 一nhất 宜nghi 令linh 皆giai 學học 佛Phật 慧tuệ 。 則tắc 以dĩ 佛Phật 慧tuệ 為vi 宗tông 也dã 。 然nhiên 此thử 慧tuệ 照chiếu 無vô 不bất 圓viên 。 累lũy/lụy/luy 無vô 不bất 盡tận 。 稱xưng 之chi 為vi 妙diệu 。 體thể 可khả 軌quỹ 模mô 。 名danh 之chi 為vi 法Pháp 。 唯duy 此thử 一nhất 慧tuệ 為vi 實thật 餘dư 二nhị 非phi 真chân 稱xưng 為vi 一nhất 也dã 。 虛hư 通thông 自tự 在tại 縱túng/tung 任nhậm 無vô 礙ngại 目mục 之chi 為vi 乘thừa 。 詳tường 此thử 釋thích 意ý 應ưng 無vô 間gian 然nhiên 矣hĩ 。 但đãn 既ký 有hữu 妙diệu 果Quả 必tất 有hữu 妙diệu 因nhân 。 考khảo 經kinh 始thỉ 終chung 因nhân 果quả 斯tư 備bị 。 若nhược 偏thiên 以dĩ 果quả 為vi 宗tông 即tức 得đắc 在tại 於ư 果quả 失thất 在tại 於ư 因nhân 。 義nghĩa 亦diệc 未vị 允duẫn 也dã 。

第đệ 三tam 宋tống 道Đạo 場Tràng 慧tuệ 觀quán 法Pháp 師sư 序tự 云vân 。 此thử 經Kinh 以dĩ 妙diệu 一nhất 為vi 名danh 真chân 慧tuệ 為vi 體thể 。 妙diệu 一nhất 為vi 名danh 者giả 。 三tam 乘thừa 異dị 流lưu 是thị 即tức 非phi 真chân 。 終chung 期kỳ 會hội 歸quy 其kỳ 乘thừa 唯duy 一nhất 。 其kỳ 乘thừa 唯duy 一nhất 謂vị 之chi 妙diệu 法Pháp 。 頌tụng 曰viết 是thị 乘thừa 微vi 妙diệu 。 清thanh 淨tịnh 第đệ 一nhất 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 。 為vi 無vô 有hữu 上thượng 。 真chân 慧tuệ 為vi 體thể 者giả 。 釋Thích 迦Ca 玄huyền 音âm 始thỉ 唱xướng 讚tán 佛Phật 慧tuệ 甚thậm 深thâm 。 多đa 寶bảo 歎thán 善thiện 則tắc 稱xưng 。 平bình 等đẳng 大đại 慧tuệ 。 頌tụng 曰viết 為vì 說thuyết 佛Phật 慧tuệ 故cố 。 諸chư 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 唯duy 此thử 一nhất 事sự 實thật 。 餘dư 二nhị 則tắc 非phi 真chân 。 其kỳ 序tự 又hựu 云vân 。 會hội 三Tam 歸Quy 一Nhất 乘Thừa 之chi 始thỉ 也dã 。 此thử 明minh 三tam 乘thừa 同đồng 入nhập 一Nhất 乘Thừa 始thỉ 得đắc 信tín 解giải 。 故cố 名danh 為vi 始thỉ 也dã 。 覺giác 慧tuệ 成thành 滿mãn 乘thừa 之chi 盛thịnh 也dã 。 此thử 明minh 佛Phật 果Quả 成thành 滿mãn 謂vị 乘thừa 之chi 盛thịnh 。 滅diệt 影ảnh 澄trừng 神thần 乘thừa 之chi 終chung 也dã 。 此thử 明minh 息tức 迹tích 歸quy 本bổn 。 明minh 法Pháp 身thân 常thường 恆hằng 。 謂vị 乘thừa 終chung 也dã 。 慧tuệ 觀quán 作tác 序tự 竟cánh 以dĩ 示thị 羅la 什thập 。 什thập 歎thán 曰viết 。 善thiện 男nam 子tử 自tự 不phủ 。 深thâm 入nhập 經Kinh 藏tạng 。 豈khởi 能năng 作tác 如như 是thị 說thuyết 。

評bình 曰viết 。 尋tầm 觀quán 此thử 釋thích 名danh 體thể 具cụ 足túc 因nhân 果quả 圓viên 滿mãn 。 始thỉ 終chung 兩lưỡng 舉cử 本bổn 迹tích 雙song 明minh 。 文văn 旨chỉ 允duẫn 契khế 如như 什thập 所sở 歎thán 也dã 。

第đệ 四tứ 中trung 興hưng 寺tự 印ấn 師sư 云vân 。 此thử 經Kinh 亦diệc 以dĩ 一Nhất 乘Thừa 實thật 慧tuệ 為vi 體thể 。 下hạ 開khai 宗tông 中trung 歎thán 云vân 。 佛Phật 智trí 甚thậm 深thâm 即tức 是thị 實thật 慧tuệ 。 又hựu 云vân 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 即tức 是thị 一Nhất 乘Thừa 妙diệu 境cảnh 。 故cố 境cảnh 智trí 為vi 經kinh 宗tông 。 所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 非phi 實thật 境cảnh 無vô 以dĩ 生sanh 實thật 慧tuệ 。 非phi 實thật 慧tuệ 無vô 以dĩ 照chiếu 實thật 境cảnh 也dã 。 所sở 以dĩ 銘minh 一Nhất 乘Thừa 。 為vi 實thật 相tướng 境cảnh 者giả 體thể 無vô 三tam 偽ngụy 故cố 稱xưng 實thật 相tướng 也dã 。

評bình 曰viết 。 印ấn 受thọ 經kinh 於ư 龍long 龍long 明minh 佛Phật 慧tuệ 為vi 宗tông 。 而nhi 印ấn 加gia 之chi 以dĩ 境cảnh 。 故cố 以dĩ 境cảnh 智trí 為vi 宗tông 。 然nhiên 經kinh 非phi 無vô 境cảnh 智trí 。 但đãn 又hựu 闕khuyết 因nhân 果quả 方phương 之chi 於ư 觀quán 亦diệc 未vị 盡tận 美mỹ 矣hĩ 。

第đệ 五ngũ 光quang 宅trạch 法Pháp 師sư 受thọ 學học 印ấn 公công 之chi 經kinh 而nhi 不bất 用dụng 印ấn 公công 之chi 釋thích 。 云vân 此thử 經Kinh 以dĩ 一Nhất 乘Thừa 因nhân 果quả 為vi 宗tông 故cố 經kinh 有hữu 兩lưỡng 段đoạn 。 初sơ 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 以dĩ 明minh 因nhân 。 後hậu 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 以dĩ 辨biện 果quả 也dã 。

評bình 曰viết 。 光quang 宅trạch 所sở 明minh 盛thịnh 傳truyền 於ư 世thế 末mạt 學học 推thôi 之chi 。 又hựu 既ký 有hữu 因nhân 果quả 之chi 文văn 應ưng 符phù 經kinh 旨chỉ 。 今kim 以dĩ 文văn 義nghĩa 推thôi 尋tầm 意ý 猶do 未vị 允duẫn 。 何hà 者giả 後hậu 明minh 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 可khả 得đắc 是thị 果quả 。 前tiền 辨biện 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 非phi 專chuyên 明minh 因nhân 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 昔tích 日nhật 明minh 三tam 則tắc 有hữu 因nhân 三tam 果quả 三tam 。 今kim 日nhật 辨biện 一nhất 則tắc 有hữu 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 。 開khai 昔tích 因nhân 三tam 果quả 三tam 皆giai 是thị 方phương 便tiện 。 顯hiển 今kim 因nhân 一nhất 果quả 一nhất 並tịnh 為vi 真chân 實thật 。 何hà 得đắc 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 以dĩ 辨biện 因nhân 耶da 。 又hựu 因nhân 果quả 乃nãi 圓viên 本bổn 迹tích 未vị 足túc 如như 前tiền 評bình 也dã 。

第đệ 六lục 師sư 云vân 。 此thử 經Kinh 既ký 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 。 則tắc 宜nghi 以dĩ 二nhị 智trí 為vi 宗tông 。 開khai 三tam 即tức 是thị 明minh 權quyền 顯hiển 一nhất 所sở 謂vị 辨biện 實thật 。 以dĩ 下hạ 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 義nghĩa 亦diệc 例lệ 然nhiên 。 開khai 近cận 謂vị 權quyền 顯hiển 遠viễn 為vi 實thật 。 未vị 詳tường 作tác 者giả 。

評bình 曰viết 。 權quyền 實thật 二nhị 慧tuệ 總tổng 貫quán 一nhất 經kinh 。 誠thành 如như 所sở 說thuyết 。 考khảo 斯tư 權quyền 實thật 唯duy 是thị 果quả 智trí 。 終chung 以dĩ 果quả 為vi 宗tông 。 同đồng 前tiền 評bình 矣hĩ 。 又hựu 若nhược 以dĩ 權quyền 實thật 為vi 宗tông 則tắc 應ưng 具cụ 以dĩ 三tam 一nhất 為vi 體thể 。 今kim 不bất 可khả 以dĩ 三tam 一nhất 為vi 體thể 。 何hà 得đắc 以dĩ 權quyền 實thật 為vi 宗tông 。 又hựu 初sơ 段đoạn 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 宜nghi 名danh 權quyền 實thật 二nhị 智trí 。 後hậu 章chương 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 宜nghi 稱xưng 本bổn 迹tích 二nhị 身thân 。 若nhược 皆giai 用dụng 權quyền 實thật 則tắc 身thân 智trí 相tương/tướng 渾hồn 也dã 。

第đệ 七thất 師sư 云vân 既ký 名danh 妙diệu 法Pháp 即tức 以dĩ 妙diệu 法Pháp 蓮liên 華hoa 為vi 宗tông 。 妙diệu 法Pháp 者giả 即tức 是thị 佛Phật 所sở 得đắc 。 根căn 本bổn 真chân 實thật 法pháp 性tánh 也dã 。 此thử 法pháp 性tánh 不bất 受thọ 惑hoặc 染nhiễm 。 不bất 與dữ 惑hoặc 同đồng 。 名danh 之chi 為vi 淨tịnh 。 以dĩ 是thị 淨tịnh 故cố 稱xưng 為vi 妙diệu 也dã 。 故cố 用dụng 此thử 為vi 題đề 即tức 以dĩ 為vi 宗tông 。 蓮liên 華hoa 者giả 如như 前tiền 引dẫn 大đại 集tập 經kinh 。 取thủ 眾chúng 德đức 為vi 華hoa 不bất 用dụng 世thế 間gian 蓮liên 華hoa 也dã 。

評bình 曰viết 。 尋tầm 此thử 師sư 學học 集tập 出xuất 此thử 方phương 。 謂vị 第đệ 八bát 識thức 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 亦diệc 名danh 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 為vi 妙diệu 法Pháp 。 既ký 云vân 是thị 佛Phật 所sở 得đắc 。 還hoàn 是thị 果quả 義nghĩa 同đồng 前tiền 評bình 也dã 。 又hựu 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 阿a 僧Tăng 伽già 菩Bồ 薩Tát 所sở 造tạo 及cập 十thập 八bát 空không 論luận 婆bà 藪tẩu 所sở 造tạo 皆giai 云vân 八bát 識thức 是thị 妄vọng 識thức 。 謂vị 是thị 生sanh 死tử 之chi 根căn 。 先tiên 代đại 地địa 論luận 師sư 用dụng 為vi 佛Phật 性tánh 。 謂vị 是thị 真chân 極cực 。 昔tích 般Bát 若Nhã 未vị 度độ 遠viễn 師sư 已dĩ 悟ngộ 真chân 空không 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 盡tận 生sanh 公công 照chiếu 知tri 佛Phật 性tánh 。 諸chư 地địa 論luận 師sư 有hữu 慚tàm 先tiên 見kiến 之chi 明minh 矣hĩ 。 又hựu 此thử 經Kinh 所sở 興hưng 不bất 正chánh 明minh 八bát 識thức 。 八bát 識thức 之chi 義nghĩa 別biệt 付phó 餘dư 解giải 說thuyết 耳nhĩ 。

第đệ 八bát 師sư 云vân 此thử 經Kinh 以dĩ 常thường 住trụ 為vi 宗tông 。

所sở 以dĩ 然nhiên 者giả 。 大đại 論luận 佛Phật 教giáo 所sở 宗tông 在tại 常thường 。 是thị 故cố 此thử 經Kinh 。 以dĩ 常thường 為vi 宗tông 。 但đãn 教giáo 門môn 未vị 極cực 止chỉ 。 是thị 覆phú 相tương/tướng 明minh 常thường 耳nhĩ 。

第đệ 九cửu 師sư 云vân 此thử 經Kinh 以dĩ 顯hiển 了liễu 明minh 常thường 故cố 以dĩ 常thường 住trụ 為vi 宗tông 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 。 但đãn 與dữ 涅Niết 槃Bàn 明minh 常thường 廣quảng 略lược 為vi 異dị 耳nhĩ 。

評bình 曰viết 。 此thử 二nhị 師sư 雖tuy 有hữu 覆phú 顯hiển 為vi 異dị 而nhi 明minh 常thường 義nghĩa 同đồng 。 然nhiên 非phi 無vô 有hữu 常thường 住trụ 之chi 文văn 。 但đãn 常thường 義nghĩa 是thị 開khai 近cận 顯hiển 遠viễn 之chi 意ý 。 非phi 一nhất 經kinh 始thỉ 末mạt 之chi 說thuyết 也dã 。 又hựu 釋thích 論luận 云vân 。 法pháp 華hoa 經kinh 是thị 祕bí 密mật 法pháp 。 明minh 羅La 漢Hán 授thọ 記ký 作tác 佛Phật 。 非phi 正chánh 明minh 常thường 義nghĩa 也dã 。 覆phú 相tương/tướng 之chi 與dữ 顯hiển 了liễu 至chí 壽thọ 量lượng 品phẩm 自tự 具cụ 詳tường 之chi 。

第đệ 十thập 師sư 云vân 以dĩ 萬vạn 善thiện 為vi 體thể 。 但đãn 使sử 是thị 善thiện 善thiện 必tất 無vô 朽hủ 皆giai 當đương 作tác 佛Phật 也dã 。

評bình 曰viết 。 萬vạn 善thiện 為vi 體thể 猶do 是thị 因nhân 義nghĩa 為vi 宗tông 。 得đắc 在tại 於ư 初sơ 章chương 失thất 在tại 於ư 後hậu 段đoạn 。 復phục 同đồng 前tiền 評bình 也dã 。

第đệ 十thập 一nhất 師sư 云vân 萬vạn 善thiện 為vi 體thể 。 此thử 大đại 通thông 漫mạn 。 此thử 經Kinh 既ký 明minh 一Nhất 乘Thừa 但đãn 取thủ 乘thừa 之chi 飾sức 具cụ 。 宜nghi 用dụng 一Nhất 乘Thừa 為vi 體thể 。 乘thừa 飾sức 具cụ 者giả 如như 下hạ 云vân 。 其kỳ 車xa 高cao 廣quảng 。 乃nãi 至chí 駕giá 以dĩ 白bạch 牛ngưu 。 但đãn 取thủ 無vô 漏lậu 大Đại 乘Thừa 簡giản 除trừ 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 也dã 。

評bình 曰viết 。 尋tầm 此thử 釋thích 用dụng 一Nhất 乘Thừa 為vi 體thể 。 與dữ 初sơ 師sư 不bất 同đồng 。 初sơ 師sư 總tổng 明minh 一Nhất 乘Thừa 。 今kim 但đãn 取thủ 無vô 漏lậu 明minh 義nghĩa 。 既ký 局cục 非phi 所sở 用dụng 也dã 。

第đệ 十thập 二nhị 長trường/trưởng 安an 僧Tăng 叡duệ 法Pháp 師sư 法pháp 華hoa 序tự 云vân 。 尋tầm 經kinh 幽u 旨chỉ 恢khôi 廓khuếch 宏hoành 邃thúy 所sở 該cai 甚thậm 遠viễn 。 豈khởi 但đãn 說thuyết 實thật 歸quy 本bổn 畢tất 殊thù 途đồ 而nhi 已dĩ 哉tai 。 乃nãi 大đại 明minh 覺giác 理lý 囊nang 括quát 古cổ 今kim 。 壽thọ 量lượng 定định 其kỳ 非phi 數số 分phân 身thân 明minh 其kỳ 不bất 實thật 。 普phổ 賢hiền 顯hiển 其kỳ 無vô 來lai 多đa 寶bảo 明minh 其kỳ 不bất 滅diệt 。 此thử 乃nãi 喪táng 功công 於ư 本bổn 無vô 忘vong 期kỳ 於ư 二nhị 地địa 也dã 。

評bình 曰viết 。 叡duệ 公công 親thân 承thừa 羅la 什thập 。 是thị 傳truyền 譯dịch 之chi 宗tông 。 製chế 斯tư 一nhất 序tự 。 故cố 自tự 冠quan 絕tuyệt 眾chúng 師sư 。 與dữ 光quang 宅trạch 一nhất 門môn 數số 條điều 碩# 異dị 。 初sơ 開khai 三tam 顯hiển 一nhất 以dĩ 明minh 因nhân 。 叡duệ 公công 總tổng 云vân 說thuyết 實thật 歸quy 本bổn 。 說thuyết 實thật 歸quy 本bổn 者giả 一Nhất 乘Thừa 一nhất 因nhân 。 名danh 為vi 真chân 實thật 。 非phi 但đãn 初sơ 段đoạn 正chánh 明minh 於ư 因nhân 。 此thử 一nhất 義nghĩa 不bất 同đồng 也dã 。 光quang 宅trạch 云vân 次thứ 章chương 明minh 果quả 猶do 是thị 數số 量lượng 。 叡duệ 公công 云vân 壽thọ 量lượng 定định 其kỳ 非phi 數số 。 非phi 數số 者giả 常thường 恆hằng 不bất 變biến 。 無vô 有hữu 限hạn 數số 。 二nhị 不bất 同đồng 也dã 。 光quang 宅trạch 云vân 此thử 經Kinh 未vị 明minh 常thường 唯duy 一nhất 法Pháp 身thân 而nhi 垂thùy 萬vạn 迹tích 。 叡duệ 公công 云vân 分phân 身thân 明minh 其kỳ 不bất 實thật 。 不bất 實thật 者giả 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 分phân 身thân 皆giai 是thị 應ưng 迹tích 。 非phi 是thị 實thật 身thân 則tắc 顯hiển 法Pháp 身thân 為vi 實thật 。 三tam 不bất 同đồng 也dã 。 普phổ 賢hiền 無vô 來lai 多đa 寶bảo 不bất 滅diệt 。 乃nãi 至chí 喪táng 功công 於ư 本bổn 無vô 忘vong 期kỳ 於ư 二nhị 地địa 。 此thử 皆giai 辨biện 忘vong 名danh 絕tuyệt 相tương/tướng 無vô 住trụ 無vô 得đắc 不bất 因nhân 不bất 果quả 非phi 始thỉ 非phi 終chung 不bất 一nhất 不bất 二nhị 。 乃nãi 至chí 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 。 顯hiển 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 不bất 可khả 言ngôn 宣tuyên 。 四tứ 不bất 同đồng 也dã 。 與dữ 光quang 宅trạch 四tứ 異dị 將tương 慧tuệ 觀quán 。 三tam 同đồng 既ký 其kỳ 共cộng 稟bẩm 什thập 公công 。 一nhất 車xa 無vô 二nhị 轍triệt 矣hĩ 。

十thập 三tam 劉lưu 虯# 集tập 注chú 採thải 安an 林lâm 壹nhất 遠viễn 什thập 肇triệu 融dung 恆hằng 八bát 師sư 之chi 說thuyết 。 其kỳ 序tự 大đại 意ý 云vân 。 教giáo 凝ngưng 於ư 三tam 一nhất 之chi 表biểu 果quả 玄huyền 於ư 丈trượng 六lục 之chi 外ngoại 。 無vô 名danh 無vô 相tướng 。 者giả 此thử 經Kinh 之chi 旨chỉ 歸quy 。 自tự 非phi 道đạo 越việt 三tam 空không 智trí 通thông 十Thập 地Địa 者giả 孰thục 能năng 辨biện 。 名danh 於ư 無vô 名danh 厝thố 說thuyết 於ư 無vô 說thuyết 者giả 哉tai 。

評bình 曰viết 。 尋tầm 注chú 意ý 與dữ 叡duệ 觀quán 等đẳng 大đại 同đồng 同đồng 辨biện 無vô 依y 無vô 得đắc 忘vong 言ngôn 忘vong 相tương/tướng 之chi 說thuyết 也dã 。

問vấn 。 已dĩ 聞văn 異dị 說thuyết 未vị 見kiến 今kim 宗tông 。 為vi 異dị 眾chúng 師sư 為vi 同đồng 諸chư 匠tượng 耶da 。

答đáp 。 若nhược 以dĩ 悟ngộ 而nhi 言ngôn 稟bẩm 斯tư 異dị 說thuyết 各các 蒙mông 益ích 者giả 。 則tắc 眾chúng 師sư 釋thích 無vô 可khả 為vi 非phi 。 若nhược 聞văn 而nhi 不bất 悟ngộ 則tắc 眾chúng 師sư 無vô 可khả 為vi 是thị 。 一nhất 師sư 之chi 意ý 唯duy 貴quý 在tại 於ư 悟ngộ 耳nhĩ 。 宜nghi 以dĩ 悟ngộ 為vi 經kinh 宗tông 無vô 論luận 同đồng 異dị 也dã 。

問vấn 。 符phù 經kinh 須tu 錄lục 背bối/bội 文văn 宜nghi 棄khí 。 何hà 故cố 朱chu 紫tử 共cộng 貫quán 之chi 清thanh 濁trược 尚thượng 混hỗn 流lưu 。 唯duy 悟ngộ 為vi 宗tông 未vị 詳tường 可khả 領lãnh 。

答đáp 。 假giả 設thiết 符phù 經kinh 聞văn 而nhi 不bất 悟ngộ 於ư 緣duyên 非phi 藥dược 則tắc 應ưng 棄khí 之chi 。 如như 其kỳ 釋thích 背bối/bội 佛Phật 經Kinh 。 聞văn 而nhi 受thọ 道đạo 則tắc 成thành 甘cam 露lộ 理lý 應ưng 須tu 錄lục 。 故cố 甘cam 毒độc 無vô 定định 唯duy 悟ngộ 為vi 宗tông 。 晚vãn 見kiến 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 與dữ 一nhất 師sư 大đại 致trí 符phù 會hội 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 有hữu 定định 教giáo 無vô 有hữu 定định 身thân 。 唯duy 利lợi 益ích 為vi 定định 也dã 。

問vấn 。 若nhược 於ư 緣duyên 取thủ 悟ngộ 無vô 不bất 契khế 道đạo 。 論luận 中trung 何hà 故cố 顯hiển 正chánh 破phá 邪tà 。

答đáp 。 為vi 緣duyên 不bất 悟ngộ 是thị 故cố 破phá 邪tà 。 如như 其kỳ 契khế 道đạo 無vô 非phi 正chánh 說thuyết 也dã 。

問vấn 。 唯duy 悟ngộ 之chi 言ngôn 乃nãi 應ưng 會hội 道đạo 。 未vị 知tri 此thử 說thuyết 出xuất 在tại 何hà 文văn 耶da 。

答đáp 。 斯tư 乃nãi 眾chúng 聖thánh 之chi 本bổn 懷hoài 經kinh 論luận 之chi 宗tông 領lãnh 。 非phi 但đãn 會hội 理lý 亦diệc 有hữu 誠thành 文văn 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 無vô 有hữu 定định 相tương/tướng 。 若nhược 有hữu 定định 相tương/tướng 是thị 生sanh 死tử 相tướng 是thị 魔ma 王vương 相tương/tướng 非phi 佛Phật 法Pháp 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 定định 相tương/tướng 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 非phi 道đạo 說thuyết 道Đạo 。 道đạo 說thuyết 非phi 道đạo 。 常thường 說thuyết 非phi 常thường 非phi 常thường 說thuyết 常thường 。 法pháp 若nhược 有hữu 定định 是thị 應ưng 說thuyết 是thị 非phi 應ưng 說thuyết 非phi 。 而nhi 是thị 非phi 反phản 論luận 真chân 偽ngụy 互hỗ 說thuyết 者giả 。 故cố 知tri 法pháp 無vô 定định 相tương/tướng 唯duy 悟ngộ 是thị 從tùng 。 又hựu 諍tranh 論luận 中trung 云vân 。 我ngã 諸chư 弟đệ 子tử 。 聞văn 是thị 說thuyết 已dĩ 。 不bất 解giải 我ngã 意ý 。 雖tuy 領lãnh 正chánh 言ngôn 乃nãi 成thành 邪tà 說thuyết 。 又hựu 中trung 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 實thật 一nhất 切thiết 非phi 實thật 。 亦diệc 實thật 亦diệc 不bất 實thật 。 非phi 實thật 非phi 非phi 實thật 。 了liễu 者giả 於ư 四tứ 句cú 。 皆giai 是thị 佛Phật 法Pháp 。 不bất 了liễu 者giả 四tứ 句cú 皆giai 是thị 魔ma 法pháp 。 又hựu 釋thích 論luận 云vân 。 不bất 得đắc 般Bát 若Nhã 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 學học 阿a 毘tỳ 曇đàm 門môn 墮đọa 有hữu 見kiến 中trung 。 學học 空không 門môn 墮đọa 無vô 見kiến 中trung 。 學học 昆côn 勒lặc 門môn 墮đọa 空không 有hữu 見kiến 中trung 。 學học 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 墮đọa 愚ngu 癡si 論luận 。 得đắc 般Bát 若Nhã 方phương 便tiện 學học 此thử 四tứ 句cú 不bất 墮đọa 四tứ 見kiến 。 又hựu 文Văn 殊Thù 問vấn 經Kinh 云vân 。 十thập 八bát 及cập 本bổn 二nhị 皆giai 從tùng 大Đại 乘Thừa 出xuất 。 無vô 是thị 亦diệc 無vô 非phi 我ngã 說thuyết 未vị 來lai 起khởi 斯tư 二nhị 十thập 部bộ 。 皆giai 是thị 如Như 來Lai 。 赴phó 緣duyên 方phương 便tiện 。 聞văn 皆giai 得đắc 道Đạo 故cố 無vô 非phi 大Đại 乘Thừa 。 又hựu 大đại 集tập 經Kinh 云vân 。 雖tuy 有hữu 五ngũ 部bộ 皆giai 不bất 妨phương 如Như 來Lai 法Pháp 界Giới 。 及cập 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 求cầu 那na 三tam 藏tạng 師sư 偈kệ 云vân 。 諸chư 論luận 各các 異dị 端đoan 修tu 行hành 理lý 無vô 二nhị 。 偏thiên 執chấp 有hữu 是thị 非phi 達đạt 者giả 無vô 違vi 諍tranh 也dã 。 以dĩ 此thử 而nhi 推thôi 用dụng 悟ngộ 為vi 宗tông 。 斯tư 判phán 宜nghi 允duẫn 。 此thử 非phi 但đãn 欲dục 通thông 一nhất 教giáo 乃nãi 總tổng 貫quán 眾chúng 經kinh 也dã 。

問vấn 。 若nhược 唯duy 悟ngộ 為vi 宗tông 子tử 前tiền 何hà 故cố 評bình 其kỳ 得đắc 失thất 耶da 。

答đáp 。 若nhược 領lãnh 先tiên 通thông 無vô 俟sĩ 今kim 問vấn 。 如như 其kỳ 未vị 曉hiểu 更cánh 為vi 折chiết 之chi 。 大đại 判phán 前tiền 言ngôn 凡phàm 有hữu 三tam 轍triệt 。 一nhất 者giả 於ư 緣duyên 並tịnh 悟ngộ 則tắc 眾chúng 釋thích 無vô 非phi 。 二nhị 者giả 聞văn 悉tất 失thất 迷mê 則tắc 異dị 說thuyết 無vô 是thị 。 三tam 者giả 自tự 有hữu 於ư 此thử 即tức 悟ngộ 於ư 彼bỉ 生sanh 迷mê 。 則tắc 此thử 說thuyết 成thành 正chánh 彼bỉ 言ngôn 為vi 邪tà 。 故cố 法pháp 無vô 定định 相tương/tướng 。 顯hiển 在tại 於ư 茲tư 唯duy 悟ngộ 是thị 宗tông 事sự 彰chương 今kim 說thuyết 也dã 。

問vấn 。 若nhược 約ước 緣duyên 悟ngộ 為vi 正chánh 緣duyên 迷mê 是thị 邪tà 此thử 言ngôn 通thông 漫mạn 。 自tự 有hữu 是thị 佛Phật 口khẩu 說thuyết 非phi 佛Phật 口khẩu 說thuyết 。 然nhiên 佛Phật 說thuyết 中trung 有hữu 了liễu 義nghĩa 經kinh 。 不bất 了liễu 義nghĩa 經Kinh 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 則tắc 應ưng 有hữu 正chánh 說thuyết 邪tà 說thuyết 。 今kim 就tựu 文văn 而nhi 判phán 何hà 釋thích 符phù 經kinh 耶da 。

答đáp 。 如như 前tiền 所sở 評bình 得đắc 失thất 已dĩ 彰chương 。

問vấn 。 前tiền 明minh 得đắc 失thất 自tự 是thị 舊cựu 宗tông 。 今kim 欲dục 安an 心tâm 願nguyện 聞văn 異dị 說thuyết 。

答đáp 。 夫phu 欲dục 安an 神thần 好hảo/hiếu 異dị 者giả 。 蓋cái 是thị 入nhập 道đạo 之chi 巨cự 累lũy/lụy/luy 通thông 教giáo 之chi 尤vưu 毒độc 。 今kim 當đương 為vi 子tử 。 陳trần 之chi 失thất 心tâm 。 有hữu 所sở 安an 則tắc 情tình 有hữu 所sở 寄ký 。 情tình 有hữu 所sở 寄ký 則tắc 名danh 有hữu 所sở 得đắc 。 有hữu 所sở 得đắc 者giả 。 則tắc 有hữu 所sở 縛phược 。 有hữu 所sở 縛phược 者giả 蓋cái 是thị 眾chúng 累lũy/lụy/luy 之chi 府phủ 藏tạng 萬vạn 苦khổ 之chi 林lâm 苑uyển 。 子tử 欲dục 安an 神thần 事sự 招chiêu 斯tư 過quá 。 又hựu 云vân 願nguyện 聞văn 異dị 說thuyết 。 若nhược 云vân 求cầu 異dị 則tắc 異dị 更cánh 有hữu 異dị 。 使sử 異dị 異dị 無vô 窮cùng 。 古cổ 語ngữ 云vân 真chân 言ngôn 歸quy 於ư 競cạnh 。 辨biện 宗tông 逾du 出xuất 於ư 好hảo/hiếu 異dị 。 可khả 謂vị 去khứ 城thành 逾du 遠viễn 岐kỳ 路lộ 逾du 多đa 。 乖quai 之chi 彌di 至chí 失thất 之chi 彌di 甚thậm 。 必tất 欲dục 會hội 虛hư 宗tông 契khế 玄huyền 寂tịch 者giả 。 宜nghi 自tự 同đồng 於ư 前tiền 冥minh 異dị 於ư 後hậu 。 內nội 視thị 不bất 己kỷ 見kiến 外ngoại 聽thính 不bất 我ngã 聞văn 。 虛hư 其kỳ 心tâm 實thật 其kỳ 照chiếu 者giả 。 即tức 是thị 聞văn 所sở 未vị 聞văn 。 未vị 曾tằng 有hữu 法Pháp 如như 此thử 。 法pháp 者giả 稱xưng 為vi 法pháp 華hoa 。 法pháp 華hoa 大đại 宗tông 其kỳ 意ý 在tại 此thử 。

問vấn 。 若nhược 心tâm 有hữu 所sở 依y 既ký 稱xưng 有hữu 所sở 縛phược 。 情tình 無vô 所sở 寄ký 還hoàn 復phục 染nhiễm 無vô 。 其kỳ 猶do 逃đào 峯phong 趣thú 壑hác 俱câu 不bất 免miễn 於ư 患hoạn 難nạn 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 見kiến 具cụ 足túc 六lục 十thập 二nhị 。

答đáp 。 誠thành 如như 所sở 問vấn 。 前tiền 為vi 借tá 無vô 以dĩ 出xuất 有hữu 。 有hữu 病bệnh 既ký 息tức 無vô 亦diệc 不bất 留lưu 。 釋thích 論luận 云vân 如như 霜sương 雹bạc 草thảo 死tử 草thảo 死tử 而nhi 雹bạc 消tiêu 。 若nhược 能năng 遠viễn 離ly 。 二nhị 邊biên 乃nãi 稱xưng 妙diệu 悟ngộ 也dã 。

問vấn 。 有hữu 無vô 雙song 離ly 乃nãi 可khả 二nhị 見kiến 不bất 生sanh 。 今kim 明minh 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 即tức 墮đọa 愚ngu 癡si 論luận 也dã 。

答đáp 。 子tử 初sơ 關quan 滯trệ 有hữu 次thứ 轍triệt 染nhiễm 無vô 。 今kim 雖tuy 兩lưỡng 是thị 病bệnh 消tiêu 雙song 非phi 疾tật 起khởi 。 可khả 謂vị 眾chúng 生sanh 處xứ 處xứ 著trước 。 斯tư 言ngôn 驗nghiệm 矣hĩ 。 若nhược 能năng 遠viễn 離ly 。 二nhị 邊biên 不bất 著trước 中trung 道đạo 。 蕭tiêu 焉yên 無vô 寄ký 理lý 自tự 玄huyền 會hội 。 返phản 本bổn 之chi 道đạo 著trước 乎hồ 茲tư 矣hĩ 。

問vấn 。 雖tuy 云vân 眾chúng 生sanh 處xứ 處xứ 著trước 。 復phục 云vân 引dẫn 之chi 令linh 得đắc 出xuất 。 請thỉnh 示thị 玄huyền 宗tông 令linh 虛hư 心tâm 無vô 寄ký 。

答đáp 。 經kinh 言ngôn 是thị 法Pháp 不bất 可khả 示thị 。 言ngôn 辭từ 相tướng 寂tịch 滅diệt 。 今kim 當đương 示thị 不bất 可khả 示thị 。 子tử 宜nghi 聞văn 無vô 所sở 聞văn 。 此thử 經Kinh 以dĩ 實thật 相tướng 正Chánh 法Pháp 為vi 宗tông 。 明minh 因nhân 辨biện 果quả 。 開khai 權quyền 顯hiển 實thật 皆giai 是thị 無vô 名danh 相tướng 中trung 假giả 名danh 相tướng 說thuyết 為vi 其kỳ 用dụng 也dã 。

問vấn 。 何hà 以dĩ 知tri 實thật 相tướng 正Chánh 法Pháp 為vi 宗tông 。

答đáp 。 如như 前tiền 所sở 引dẫn 。 是thị 法Pháp 不bất 可khả 示thị 。 即tức 是thị 實thật 相tướng 也dã 。 又hựu 過quá 去khứ 二nhị 萬vạn 億ức 日Nhật 月Nguyệt 燈Đăng 明Minh 佛Phật 云vân 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 義nghĩa 。 已dĩ 為vì 汝nhữ 等đẳng 說thuyết 。 又hựu 云vân 諸chư 法pháp 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 宣tuyên 。 又hựu 云vân 諸chư 法pháp 從tùng 本bổn 來lai 。 常thường 自tự 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 文văn 處xứ 甚thậm 多đa 非phi 可khả 具cụ 舉cử 。 又hựu 夫phu 欲dục 辨biện 宗tông 須tu 觀quán 經kinh 題đề 。 題đề 云vân 妙diệu 法Pháp 者giả 。 即tức 是thị 正Chánh 法Pháp 。 正Chánh 法Pháp 者giả 如như 華hoa 嚴nghiêm 云vân 。 正Chánh 法Pháp 性tánh 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 語ngữ 言ngôn 道đạo 一nhất 切thiết 趣thú 非phi 趣thú 。 皆giai 悉tất 寂tịch 滅diệt 相tương/tướng 。 正Chánh 法Pháp 絕tuyệt 於ư 名danh 相tướng 故cố 乃nãi 名danh 為vi 妙diệu 。 若nhược 四tứ 句cú 所sở 及cập 何hà 妙diệu 之chi 有hữu 耶da 。

問vấn 。 若nhược 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 亦diệc 應ưng 非phi 正chánh 非phi 邪tà 。 非phi 虛hư 非phi 實thật 。 何hà 故cố 名danh 為vi 。 實thật 相tướng 正Chánh 法Pháp 耶da 。

答đáp 。 實thật 如như 所sở 問vấn 。 非phi 邪tà 非phi 正chánh 非phi 實thật 非phi 虛hư 。 不bất 知tri 何hà 以dĩ 目mục 之chi 。 為vi 欲dục 出xuất 處xứ 眾chúng 生sanh 於ư 無vô 名danh 相tướng 中trung 假giả 名danh 相tướng 說thuyết 。 故cố 強cường/cưỡng 名danh 正Chánh 法Pháp 耳nhĩ 。 故cố 大đại 經Kinh 云vân 低đê 羅la 婆bà 夷di 實thật 不bất 食thực 油du 強cường/cưỡng 名danh 食thực 油du 。 皆giai 有hữu 類loại 也dã 。

問vấn 。 若nhược 言ngôn 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 非phi 虛hư 非phi 實thật 者giả 。 斯tư 乃nãi 真Chân 諦Đế 四tứ 亡vong 。 復phục 何hà 開khai 一Nhất 乘Thừa 妙diệu 旨chỉ 。

答đáp 。 既ký 言ngôn 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 亦diệc 非phi 俗tục 非phi 真chân 非phi 緣duyên 非phi 觀quán 。 故cố 釋thích 論luận 解giải 般Bát 若Nhã 云vân 。 因nhân 是thị 一nhất 邊biên 果quả 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 。 名danh 為vi 中Trung 道Đạo 。 又hựu 云vân 緣duyên 是thị 一nhất 邊biên 觀quán 是thị 一nhất 邊biên 。 離ly 是thị 二nhị 邊biên 乃nãi 名danh 中trung 道đạo 。 肇triệu 公công 涅Niết 槃Bàn 論luận 云vân 。 法pháp 無vô 有hữu 無vô 之chi 相tướng 。 故cố 無vô 數số 於ư 外ngoại 。 聖thánh 無vô 有hữu 無vô 之chi 智trí 故cố 無vô 心tâm 於ư 內nội 。 於ư 外ngoại 無vô 數số 於ư 內nội 無vô 心tâm 。 彼bỉ 已dĩ 寂tịch 滅diệt 乃nãi 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 豈khởi 是thị 真Chân 諦Đế 。

問vấn 。 云vân 何hà 因nhân 果quả 為vi 用dụng 耶da 。

答đáp 。 正Chánh 法Pháp 實thật 非phi 因nhân 果quả 。 為vi 眾chúng 生sanh 開khai 因nhân 果quả 法Pháp 門môn 。 故cố 名danh 為vi 用dụng 。 權quyền 實thật 亦diệc 爾nhĩ 。 但đãn 今kim 明minh 因nhân 果quả 異dị 舊cựu 因nhân 果quả 。 所sở 言ngôn 因nhân 者giả 具cụ 足túc 二nhị 因nhân 。 一nhất 者giả 佛Phật 性tánh 二nhị 者giả 緣duyên 因nhân 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 性tánh 故cố 修tu 萬vạn 行hạnh 方phương 得đắc 成thành 佛Phật 也dã 。 所sở 言ngôn 果quả 者giả 亦diệc 具cụ 二nhị 果quả 。 一nhất 無vô 德đức 不bất 圓viên 。 二nhị 無vô 累lũy/lụy/luy 不bất 盡tận 。 此thử 義nghĩa 現hiện 法pháp 華hoa 論luận 後hậu 當đương 說thuyết 之chi 。 故cố 言ngôn 正Chánh 法Pháp 為vi 體thể 因nhân 果quả 為vi 用dụng 也dã 。

法Pháp 華Hoa 玄Huyền 論Luận 卷quyển 第đệ 二nhị (# 終chung )#