SỐ 202
KINH HIỀN NGU
Hán dịch: Đời Nguyên Ngụy, xứ Kinh châu, quận Cao xương,
Sa-môn Tuệ Giác và các vị khác cùng dịch.
Việt dịch: Linh-Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh.
QUYỂN 5
Phẩm 27: NGÀI CA-CHIÊN-DIÊN DẠY BÀ LÃO BÁN NGHÈO
Tôi nghe như thế này:
Thuở nọ, Đức Phật ở nước Lê-đề. Bấy giờ, trong nước đó có một vị trưởng giả giàu có, nhiều của báu nhưng rất xan tham bạo ác, không có lòng từ. Ông có một nô tỳ bắt ngày đêm hầu hạ không được nghỉ ngơi, làm việc có chút gì trái ý thì bị ông dùng roi đánh đập, áo mặc không đủ kín thân, cơm ăn không đủ no bụng, tuổi già sức yếu tiều tụy, muốn chết cũng không được. Lúc đó bà ôm một cái bình đi đến bờ sông lấy nước, suy nghĩ đến cuộc đời nghèo khổ mà khóc òa thành tiếng. Bấy giờ ngài Ca-chiên-diên nhân đi hóa duyên, thấy thế đến chỗ bà lão hỏi:
– Bà lão vì sao đau buồn khóc lóc, áo não như thế?
Bà thưa:
– Thưa Tôn giả, tôi tuổi đã già, hàng ngày phục dịch cực nhọc, lại thêm nghèo khốn, ăn mặc không đủ, muốn chết cũng không được, cho nên tôi đau khổ mà khóc.
Ngài Ca-chiên-diên nói:
– Nếu như bà nghèo khổ vì sao không bán cái nghèo đi!
Bà lão nói:
– Cái nghèo làm sao có thể bán? Ai dám mua cái nghèo?
Ngài Ca-chiên-diên nói:
– Cái nghèo thật sự có thể bán.
Ngài nói như vậy đến ba lần. Bà lão thưa:–Giả sử cái nghèo có thể bán, tôi xin được phép hỏi Đại đức, cái nghèo làm sao bán được?
Ngài Ca-chiên-diên nói:
– Nếu bà muốn bán hãy nghe theo lời ta nói.
Đáp:
– Thưa vâng!
Ngài Ca-chiên-diên bảo:
– Trước tiên bà nên tắm gội sạch sẽ, tắm rửa xong bà nên làm việc bố thí.
Bà lão nói:
– Thưa Tôn giả, tôi rất nghèo cùng, như nay thân tôi đây, trong tay không có chút của cải gì, chỉ có một cái bình này mà nó là của ông chủ tôi, thì làm sao mà bố thí?
Ngài trao bình bát nói:
– Bà cầm bình bát này đi lấy chút nước sạch đem đến dâng ta. Ngài Ca-chiên-diên thọ nhận và chú nguyện, kế đến dạy bà ăn chay, rồi sau đó dạy niệm Phật, gieo trồng công đức, rồi hỏi bà có chỗ ở không?
Bà đáp:
– Không! Nếu lúc tôi xay lúa thì nằm ngủ bên cối xay, dọn dẹp sạch làm chỗ nằm trong đó, hoặc lúc không làm việc thì nằm ngủ bên cạnh các đống phân trâu.
Ngài Ca-chiên-diên nói:
– Bà nên giữ tâm cung kính cẩn thận lo việc hầu hạ, chớ sinh lòng hiềm thù oán hận. Chờ mọi người trong nhà ông chủ đi ngủ xong, bà lặng lẽ mở cửa ra ngoài dùng cỏ sạch trải làm chỗ ngồi tư duy quán Phật, chớ sinh niệm ác.
Bấy giờ bà lão vâng lời dạy trở về nhà theo lời dạy mà làm. Trong đêm hôm đó, bà lão qua đời và được sinh lên cõi trời Đao-lợi. Sớm mai mọi người trong nhà thức dậy thấy bà lão đã chết, nổi giận nói:
– Bà già thường ngày không chịu nghe lời vào trong nhà ngủ, tối hôm qua vì nguyên nhân gì mà chết ở đây! Họ bèn sai gia nhân dùng cỏ buộc chân cẳng lại lôi đem bỏ trong rừng lạnh. Lúc đó trên cõi trời Đao-lợi có một vị Thiên tử có năm trăm trời quyến thuộc, nơi đó cung điện trang nghiêm tráng lệ.
Bấy giờ vị Thiên tử ấy phước hết mạng chung, bà lão này liền được thay vào ngôi vị đó. Theo pháp sinh Thiên, người lợi căn tự biết nhân duyên đời trước, còn người độn căn chỉ biết thọ lạc. Bấy giờ bà lão này đã sinh lên cõi trời, cùng năm trăm Thiên tử vui hưởng dục lạc, không biết nguyên nhân đời trước. Lúc đó ngài Xá-lợi-phất ở cõi trời Đao-lợi, biết được nhân duyên của vị Thiên tử này, hỏi rằng:
– Thiên tử, ngài tạo nhân phước gì mà được sinh lên cõi trời này thế?
Đáp:
– Không biết.
Bấy giờ ngài Xá-lợi-phất cho vị trời mượn đạo nhãn của ngài để quán thấy nhân duyên sinh lên trời: Do ngài Ca-chiên-diên dạy bảo mà được sinh làm quyến thuộc cùng năm trăm Thiên tử. Vị trời bèn đến khu rừng lạnh, rải hoa đốt hương, cúng dường tử thi, ánh sáng hào quang của chư Thiên chiếu sáng khắp thôn xóm rừng rậm. Mọi người trông thấy biến tướng ngạc nhiên, không biết nguyên nhân gì, ra lệnh mọi người xa gần đến khu rừng xem, trông thấy các Thiên tử cúng dường tử thi, liền hỏi:
– Bà già nô tỳ này bẩn thỉu hôi thối, lúc còn sống là người ác kiến, huống nay đã chết, vì sao các ngài lại còn cúng dường?
– Bà lão, bấy giờ là Thiên tử, bèn nói ngọn nguồn nhân duyên sinh lên cõi trời, rồi đều dẫn đến nơi ở của ngài Ca-chiên-diên. Bấy giờ, ngài Ca-chiên-diên vì các chư Thiên rộng nói các pháp về luận bố thí, trì giới, sinh Thiên…, muốn lìa pháp bất tịnh, xuất ly là an lạc.
Lúc ấy vị Thiên tử đó và năm trăm vị Thiên tử xa lìa trần cấu, đắc pháp nhãn tịnh, bay trở lại cung trời. Người đến nghe pháp lúc đó rồi ai nấy đều được dấu vết đạo, cho đến quả A-la-hán, không ai chẳng vui mừng đảnh lễ, cung kính vâng làm, kính lễ rồi lui ra.