SỐ 278
KINH ĐẠI PHƯƠNG QUẢNG PHẬT HOA NGHIÊM
Hán dịch: Đời Đông Tấn, Tam tạng Pháp sư Phật-đà-bạt-đà-la, người nước Thiên Trúc
Việt dịch: Linh Sơn Pháp Bảo Đại Tạng Kinh
Phẩm 11: MƯỜI TRỤ CỦA BỒ-TÁT
Khi ấy, nương theo thần lực của Phật, Bồ-tát Pháp Tuệ nhập vào Tam-muội Chánh thọ vô lượng phương tiện của Bồ-tát.
Sau khi vị ấy vào Tam-muội, ở ngoài vô số cõi Phật nhiều như bụi trong ngàn thế giới khắp mười phương đều thấy vô số Đức Phật nhiều như bụi trong ngàn thế giới. Các vị Như Lai ấy đều có hiệu là Pháp Tuệ.
Các Đức Phật ấy bảo với Bồ-tát Pháp Tuệ:
–Lành thay, lành thay! Thiện nam, đã có khả năng nhập vào Tam-muội chánh thọ vô lượng phương tiện của Bồ-tát này.
Này thiện nam! Chư Phật nhiều như bụi trong ngàn cõi Phật khắp mười phương đều gia trì thần lực cho ông nên mới nhập được vào Tam-muội chánh thọ này.
Lại nữa, nhờ sức bản nguyện của Phật Lô-xá-na, với thần lực ấy và năng lực căn lành của ông, muốn khiến cho ông thuyết giảng rõ về pháp, nuôi dưỡng lớn trí tuệ của Phật, mở bày pháp giới, phân biệt chúng sinh giới, trừ diệt chướng ngại, nhập vào cảnh giới vô ngại, dùng phương tiện nhập vào Đà-la-ni Nhất thiết trí, giác ngộ tất cả pháp, biết hoàn toàn các căn tánh, thuyết về pháp hộ trì. Đó là mười trụ của Bồ-tát.
Thiện nam! Hãy nương theo thần lực của Phật mà nói pháp vi diệu.
Khi ấy, tất cả Như Lai đều ban cho Bồ-tát Pháp Tuệ các trí vô ngại, vô trụ, vô đoạn, vô ngại, vô hoại, vô ác, vô lượng, vô thắng, không biếng nhác, không thoái lui. Tại sao? Năng lực Tam-muội ấy là pháp như vậy.
Bấy giờ, chư Phật đều đưa tay phải xoa đầu Bồ-tát Pháp Tuệ. Sau khi được xoa đầu, Pháp Tuệ xuất định nói với các Bồ-tát:
–Các Phật tử! Chủng tánh Bồ-tát sâu xa rộng lớn, như là hư không pháp giới. Tất cả Bồ-tát từ trong chủng tánh của chư Phật ba đời sinh ra.
Này các Phật tử! Hạnh mười trụ của Đại Bồ-tát được chư Phật trong ba đời nói ra.
Mười trụ ấy gồm:
- Mới phát tâm.
- Trị địa.
- Tu hành.
- Sinh quý.
- Phương tiện cụ túc.
- Chánh tâm.
- Bất thoái.
- Đồng chân.
- Pháp vương tử.
- Quán đảnh.
Các Phật tử! Đây là tên mười trụ của Bồ-tát được chư Phật trong ba đời nói ra.
Này các Phật tử! Thế nào gọi là Đại Bồ-tát mới phát tâm trụ?
Bồ-tát này thấy Đức Phật với ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, đầy đủ sắc đẹp rất tôn trọng, khó được gặp; hoặc thấy thần thông, hoặc nghe thuyết pháp, hoặc nghe dạy bảo, hoặc thấy chúng sinh chịu vô số khổ đau, hoặc nghe Như Lai thuyết giảng rộng về Phật pháp mà phát tâm giác ngộ, cầu Nhất thiết trí, tiến thẳng không lùi.
Bồ-tát này nhờ phát tâm ban đầu mà được mười năng lực.
Những gì là mười?
Đó là trí biết đúng biết sai; trí biết nghiệp báo uế tịnh; trí biết các căn tánh; trí biết sự ưa thích; trí biết tánh, trí biết tất cả đạo tu tập; trí biết sự phát sinh cấu và tịnh của tất cả thiền định, giải thoát Tam-muội chánh thọ; trí biết đời trước không bị chướng ngại; trí Thiên nhãn vô ngại; trí tận diệt các lậu trong ba đời.
Này các Phật tử! Bồ-tát ấy nên học mười pháp.
Những gì là mười?
Đó là học cung kính cúng dường chư Phật; khen ngợi các Bồtát; bảo hộ tâm chúng sinh; thân cận bậc Hiền trí; tán dương pháp không thoái lui; tu tập công đức của Phật; khen ngợi việc tốt đẹp được sinh trước Phật; phương tiện tu tập Tam-muội tịch tĩnh; khen ngợi xa lìa sinh tử luân hồi; làm nơi quy y cho chúng sinh đau khổ. Tại sao? Vì muốn làm cho tâm Bồ-đề phát triển kiên cố, thành đạo Vô thượng giác ngộ, được nghe pháp liền tự hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ trị địa của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này đối với tất cả chúng sinh nên phát mười loại tâm.
Những gì là mười?
Đó là các tâm đại Từ, đại Bi, lạc, an trú, hoan hỷ, độ chúng sinh, bảo vệ chúng sinh, của ta, thầy, Như Lai.
Các Phật tử, Bồ-tát này nên học mười pháp.
Những gì là mười?
Đó là, trước tiên siêng năng chuyên cầu hiểu biết rộng tu tập định ly dục; thân cận thiện tri thức; không trái lời dạy; hiểu biết ngôn ngữ đúng thời; học không sợ hãi; hiểu rõ nghĩa sâu; thông đạt chánh pháp; biết pháp hành vững chắc; diệt sạch ngu si; đứng vững bất động. Tại sao? Vì muốn đối với tất cả chúng sinh tăng trưởng đại Từ bi, được nghe pháp liền tự hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ tu hành của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này có mười cách quán sát tất cả pháp.
Những gì là mười?
Đó là quán sát tất cả pháp là vô thường, khổ, không, vô ngã, không có quyền lực; tất cả pháp không thể vui thích; tất cả pháp không hợp mà tan rã; tất cả pháp không kiên cố; tất cả pháp đều hư vọng; tất cả pháp không tinh cầu hòa hợp kiên cố.
Các Phật tử! Bồ-tát ấy nên học mười pháp?
Những gì là mười?
Bồ-tát ấy nên học biết phân biệt tất cả chúng sinh giới; tất cả pháp giới; tất cả thế giới; tất cả địa, thủy, hỏa, phong giới; Dục, Sắc, Vô sắc giới. Tại sao? Vì muốn đối với tất cả pháp được tăng trưởng trí tuệ sáng suốt thanh tịnh, được nghe pháp gì, liền tự hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ sinh quý của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này được sinh ra từ tất cả giáo lý chân chánh của Thánh pháp, tu mười loại pháp. Đó là tin Phật hoàn toàn; sống theo pháp; định ý yên lặng; phân biệt chúng sinh; phân biệt cõi Phật; phân biệt thế giới; phân biệt các nghiệp; phân biệt quả báo; phân biệt sinh tử; phân biệt Niết-bàn.
Các Phật tử! Bồ-tát ấy nên học mười pháp. Đó là phân biệt Phật pháp trong ba đời; đầy đủ Phật pháp trong ba đời; quán sát bình đẳng tất cả Phật pháp. Tại sao? Vì muốn làm cho hiểu rõ sự quán sát bình đẳng cả ba đời, được nghe pháp liền hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ đầy đủ phương tiện của Đại Bồ-tát? Bồ-tát này nghe mười pháp cần phải tu tập. Đó là thực hành các căn lành đều vì cứu độ tất cả chúng sinh; làm lợi ích tất cả chúng sinh; làm an lạc cho tất cả chúng sinh; thương yêu tất cả chúng sinh; làm thành tựu cho tất cả chúng sinh; làm cho tất cả chúng sinh xa lìa các nạn; nhổ sạch tất cả khổ não cho chúng sinh; làm cho tất cả chúng sinh được an ổn khoái lạc; làm cho tất cả chúng sinh được giáo hóa; làm cho tất cả chúng sinh đều được Niết-bàn.
Các Phật tử! Bồ-tát này nên học mười pháp. Đó là biết chúng sinh không có giới hạn; biết chúng sinh không thể đếm; biết chúng sinh không thể nghĩ bàn; biết chúng sinh có nhiều loại sắc tướng; biết chúng sinh không thể lường; biết chúng sinh không tự tại; biết chúng sinh chẳng chân thật; biết chúng sinh không thật có. Tại sao? Vì muốn tâm mình không bị ô nhiễm lệ thuộc, được nghe pháp liền hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ chánh tâm của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này nghe mười loại pháp thì được tâm quyết định. Đó là nghe khen hay chê Phật thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn. Nghe khen hay chê Bồ-tát thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn. Nghe khen hay chê sự hành pháp của Bồ-tát thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn. Nghe chúng sinh dễ độ khó độ thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn. Nghe pháp giới có hạn lượng không hạn lượng thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn. Nghe pháp giới thành hay hoại thì đối với Phật pháp tâm vẫn ổn định không rối loạn.
Các Phật tử, Bồ-tát ấy nên học mười pháp. Đó là học tất cả pháp vô tướng, vô tánh, không thể tu, không sở hữu, không chân thật, như hư không, không tự tánh, như huyễn, như mộng, như âm vang. Tại sao? Vì muốn đạt được không thoái chuyển về Vô sinh pháp nhẫn, được nghe pháp liền hiểu rõ, giác ngộ không do người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ không thoái chuyển của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này nghe mười pháp thì tâm kiên cố không chuyển động.
Đó là nghe có Phật hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có pháp hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Bồ-tát hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Bồ-tát hạnh hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Bồ-tát hạnh đi ra khỏi sinh tử hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Phật quá khứ hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Phật vị lai hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Có Phật hiện tại hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Trí của Phật có vô tận hay không, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển. Pháp ba đời là một tướng hay chẳng phải một tướng, đối với Phật pháp cũng không thoái chuyển.
Các Phật tử! Bồ-tát ấy nên học mười pháp.
Đó là biết một là nhiều, nhiều là một. Tùy ý vị mà biết nghĩa, tùy nghĩa mà biết ý vị; biết chẳng phải có là có, biết có là chẳng có; biết chẳng phải tướng là tướng, biết tướng là chẳng phải tướng; biết chẳng phải tánh là tánh, biết tánh là chẳng phải tánh. Tại sao? Vì muốn đối với tất cả pháp được đầy đủ phương tiện, được nghe pháp thì tự mình hiểu rõ, giác ngộ không cần người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ đồng chân của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát này với mười pháp, tâm được an lập.
Đó là thân hành thanh tịnh; khẩu hành thanh tịnh; ý hành thanh tịnh; thọ sinh tùy ý; biết tâm chúng sinh; biết các ý muốn của tất cả chúng sinh; biết các căn tánh của chúng sinh; biết các loại nghiệp của tất cả chúng sinh; biết thế giới thành hoại; thần thông tự tại không có chướng ngại.
Các Phật tử! Bồ-tát này nên học mười pháp.
Đó là biết tất cả cõi Phật; chấn động tất cả cõi Phật; giữ tất cả cõi Phật; quán sát tất cả cõi Phật; đi đến tất cả cõi Phật; đến khắp tất cả cõi Phật; khéo hỏi về vô lượng diệu pháp; thần thông biến hóa vô lượng thân; hiểu biết hoàn toàn vô lượng các loại âm thanh; trong một niệm cung kính cúng dường vô lượng chư Phật. Tại sao? Vì muốn đối với trong tất cả pháp, phát sinh phương tiện thiện xảo thành tựu đầy đủ, được nghe pháp thì tự hiểu rõ, giác ngộ không cần người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ Pháp vương tử của Đại Bồtát?
Bồ-tát này thông suốt hoàn toàn mười pháp.
Đó là thông suốt hoàn toàn về cảnh giới chúng sinh; các phiền não; các tập khí; trí phương tiện; phân biệt vô lượng pháp; các uy nghi; các thế giới; ba đời; nói về sự thật của thế gian; nói về sự thật của đệ nhất nghĩa.
Các Phật tử! Bồ-tát này nên học mười pháp.
Đó là học biết hoàn hảo về chỗ ở của Pháp vương; hành động uy nghi của Pháp vương; chỗ Pháp vương đứng yên; đi vào chỗ của Pháp vương; phân biệt trụ xứ của Pháp vương; cam lộ quán đảnh của Pháp vương; thọ trì pháp của Pháp vương; pháp không sợ của Pháp vương; pháp không chấp trước của Pháp vương; khen ngợi pháp của Pháp vương. Tại sao? Muốn đối với các pháp, được trí không chướng ngại, được nghe pháp thì tự hiểu rõ, giác ngộ không cần người khác.
Này các Phật tử! Những gì là trụ quán đảnh của Đại Bồ-tát?
Bồ-tát thành tựu mười loại trụ trí.
Đó là, có thể làm chấn động vô lượng thế giới; chiếu sáng vô lượng thế giới; giữ gìn vô lượng thế giới; đi khắp vô lượng thế giới; nghiêm tịnh vô lượng thế giới; biết hết tâm ý của vô lượng chúng sinh; biết hết những hành động do tâm của vô lượng chúng sinh; biết hết căn tánh của vô lượng chúng sinh; có đủ các phương tiện để độ vô lượng chúng sinh, có đủ khả năng để thu phục vô lượng chúng sinh.
Các Phật tử! Thân Bồ-tát ấy thì không thể biết được với thần túc về thân nghiệp, thần túc tự tại, trí quá khứ, trí vị lai, trí hiện tại, trí làm tịnh các cõi Phật, cảnh giới của tâm và của trí đều không thể biết được. Tất cả chúng sinh cho đến bậc Bồ-tát Pháp vương tử cũng chẳng biết được.
Các Phật tử! Bồ-tát ấy nên thực hành mười trí.
Đó là, học các trí ba đời; trí tất cả Phật pháp; trí pháp giới không chướng ngại; trí pháp giới vô lượng, vô biên, trí ở khắp tất cả thế giới; trí chiếu khắp tất cả thế giới; giữ gìn tất cả thế giới; trí phân biệt tất cả chúng sinh; trí Nhất thiết chủng; trí biết Phật vô lượng, vô biên. Tại sao? Vì muốn làm đầy đủ Nhất thiết chủng trí, được nghe pháp thì tự hiểu rõ, giác ngộ không cần người khác.
Bấy giờ, do thần lực của Phật, các cõi nhiều như bụi trong vạn thế giới khắp mười phương đều chấn động sáu cách với mười tám tướng. Mưa hoa trời báu, hương thơm trời, vòng hoa trời, các loại hương trời, y phục trời báu, mây báu trời và các vật dụng xinh đẹp cõi trời. Âm nhạc rất hay của cõi trời không cần tấu mà tự vang lên, lại phát ra âm thanh không sợ hãi. Như tại đây, ở trên điện Diệu thắng trên đỉnh núi Tu-di, ở bốn thiên hạ này biến hóa nói ra mười pháp trụ, tất cả các thế giới khắp mười phương cũng như vậy.
Do thần lực của Phật, ở ngoài vượt qua vô số cõi nhiều như bụi của vạn thế giới khắp mười phương, có các Đại Bồ-tát nhiều như bụi trong mười cõi Phật ở khắp cả mười phương đều vân tập đến cõi này và nói:
–Lành thay, lành thay! Này Phật tử! Ông đã nói rất hay về pháp này. Chúng tôi đều tên là Pháp Tuệ, đều đến đây từ quốc độ tên là Pháp vân. Các vị Như Lai ở đó đều có hiệu là Diệu Pháp. Nơi cõi Phật của mình, chúng tôi đều nói về mười trụ; đại chúng, quyến thuộc đều giống nhau về tên gọi, văn tự…
Thế nên, này Phật tử! Chúng tôi nương theo thần lực của Phật mà đến nơi này, làm chứng cho ông.
Như tại cung điện Thắng diệu ở đỉnh núi Tu-di thuộc bốn thiên hạ này có nói về mười trụ, được các Đại Bồ-tát nhiều như bụi trong mười thế giới đến làm chứng, thì tất cả mười phương cũng như vậy.
Bấy giờ, nương vào thần lực của Phật, Bồ-tát Pháp Tuệ nhìn khắp mười phương đến các pháp giới, nói kệ rằng:
Thấy thân vi diệu Bậc Đại Trí
Đầy đủ cả tướng tốt trang nghiêm
Tối thắng tôn trọng rất khó gặp
Đại sĩ dũng mãnh mới phát tâm
Thấy đại thần thông không gì bằng
Nghe thuyết diệu pháp và dạy bảo
Quán sát-năm đường, nhiều khổ não
Đại sĩ không sợ mới phát tâm
Nghe các Như Lai, Bậc Đại Trí
Đầy đủ vô lượng các công đức
Hiểu tâm tướng Phật như hư không
Nhân đó, Bồ-tát mới phát tâm
Biết được pháp đúng và pháp sai
Ngã hay phi ngã những pháp này
Muốn hiểu nghĩa bình đẳng chân thật
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Quá khứ vị lai và hiện tại
Tất cả các nghiệp báo thiện ác
Muốn quán sát rõ đều bình đẳng
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Các thiền, Tam-muội và giải thoát
Tùy thuận chánh thọ không lệ thuộc
Muốn phân biệt rõ cấu tịnh sinh
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tùy căn lợi độn của chúng sinh
Sức tinh tấn nhiều cách tu hành
Muốn biết phân biệt hiểu rõ cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả chúng sinh thích nhiều cách
Tâm nhiều ưa thích các hy vọng
Muốn biết phân biệt rõ cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả chúng sinh nhiều căn tánh
Vô lượng, vô biên không kể hết
Muốn biết phân biệt hiểu rõ cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Các đường tu tập và nơi đến
Tám Thánh đạo hướng đến vô vi
Muốn biết phân biệt hiểu rõ cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Chúng sinh trong tất cả thế giới
Lưu chuyển năm đường biển sinh tử
Muốn được Thiên nhãn thấy tất cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả sự việc đời quá khứ
Thể tánh cùng tướng trạng của nó
Muốn đạt túc mạng biết rõ hết
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả phiền não trong ba đời
Kết sử trói buộc và tập khí
Muốn giác ngộ biết đến tận cùng
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Những Pháp sự thật thuộc thế gian
Danh tự đàm luận bằng ngôn ngữ
Muốn hiểu đúng nghĩa theo thế gian
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả các pháp ngoài ngôn ngữ
Không có tự tánh, như hư không
Muốn được thấu đạt nghĩa Chân đế
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Rung chuyển tất cả các cõi Phật
Khuynh đảo chấn động các biển lớn
Muốn biết rõ thần lực của Phật
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Một lông phóng vô lượng ánh sánh
Chiếu tất cả cõi khắp mười phương
Muốn một quang giác ngộ tất cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Vô lượng cõi Phật khó nghĩ bàn
Hết thảy thâu vào lòng bàn tay
Muốn rõ tất cả như huyễn hóa
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Chúng sinh trong vô số cõi Phật
Đều an trí trên đầu sợi lông
Muốn hiểu tất cả đều tịch diệt
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Nước các biển lớn khắp mười phương
Một sợi lông lấy hết nước biển
Muốn biết được số giọt nước ấy
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Không thể nghĩ bàn các cõi Phật
Đều làm nát hết như bụi nhỏ
Muốn biết số lượng bụi nhỏ ấy
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Quá khứ, vị lai vô số kiếp
Tướng thành, hoại tất cả thế giới
Muốn biết tận cùng sự việc ấy
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả Chánh Giác trong ba đời
Cả Bích-chi-phật và Thanh văn
Muốn biết rõ cả đạo ba thừa
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Vô lượng, vô biên các thế giới
Dùng một sợi lông nâng lên hết
Muốn biết thật tướng của có không
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Vô số núi Kim cang luân vi
Đều đặt hết trên đầu sợi lông
Muốn biết cực lớn có tướng nhỏ
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả thế giới khắp mười phương
Dùng một âm thanh vang đến cả
Muốn hiểu rõ âm thanh tịnh diệu
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả ngôn ngữ của chúng sinh
Chỉ nói một lời bao gồm hết
Muốn biết rõ âm thanh tịnh mật
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Âm thanh vi diệu của Như Lai
Vang khắp mười phương các thế giới
Muốn được hoàn hảo về tướng lưỡi
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả thế giới khắp mười phương
Đang thành hay hoại đều thấy rõ
Muốn biết tất cả đều hư vọng
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Tất cả cõi Phật khắp mười phương
Vô số Phật trong tất cả cõi
Muốn biết chánh pháp chư Phật ấy
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Có thể hiện khắp vô số thân
Trong nhiều thế giới như bụi nhỏ
Muốn biết tất cả như huyễn hóa
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Đời quá khứ, vị lai, hiện tại
Vô lượng, vô biên các Như Lai
Muốn trong một niệm biết tất cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Muốn diễn thuyết hết một câu pháp
Đến vô số kiếp cũng chẳng hết
Muốn tài biện luận vô cùng tận
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Mười phương, tất cả các chúng sinh
Tướng sinh diệt chuyển biến của chúng
Muốn trong một niệm biết tất cả
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Nghiệp thân, miệng, ý đều tịnh diệu
Đi khắp mười phương, không chướng ngại
Muốn biết ba đời đều không tịch
Nhân đây, Bồ-tát mới phát tâm
Bồ-tát phát tâm như vậy rồi
Ở nơi chư Phật khắp mười phương
Nên học cung kính cúng dường Phật
Thuyết giảng như vậy, đạo bất thoái
Bồ-tát từ bỏ các thú vui
Không chán sinh tử cầu Bồ-đề
Khuyến khích hoan hỷ khen việc này
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Tất cả các thế giới mười phương
Trong ấy, tất cả chúng Hiền thánh
Bồ-tát thường nên khen ngợi họ
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Bậc Tối thắng Tối thượng không lường
Pháp vi diệu thanh tịnh sâu xa
Bồ-tát giáo hóa bằng pháp này
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Pháp hoàn hảo thanh tịnh vô thượng
Tất cả chúng ma không thể phá
Bồ-tát tôn trọng thường khen ngợi
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Tất cả các công đức vi diệu
Của Thiên Nhân Sư đều thành tựu
Lấy đó an lập các Bồ-tát
Thuyết giảng như vậy, vua loài người
Phương tiện giáo hóa gặp chư Phật
Vô lượng, vô số khó nghĩ bàn
Nếu giáo hóa bằng phương tiện này
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Tất cả các Tam-muội sâu xa
Đều dạy tất cả cho chúng sinh
Bồ-tát biết hướng dẫn đầy đủ
Thuyết giảng như vậy, dạy không lùi
Có thể phá bánh xe sinh tử
Chuyển pháp luân Thánh đạo vi diệu
Không lệ thuộc gì của thế gian
Chư Phật thọ ký Bồ-tát này
Nếu Bồ-tát thấy vô lượng chúng
Luân hồi sinh tử chịu các khổ
Nên làm nơi quy y, cứu khổ
Chư Phật thọ ký Bồ-tát này
Nói về trụ phát tâm Bồ-tát
Một hướng quyết cầu đạo Vô thượng
Như pháp vi diệu, tôi đã nói
Tất cả chư Phật cũng dạy vậy
Phật tử ở Trị địa thứ hai
Trước tiên phát tâm với suy nghĩ
Nguyện cho tất cả các chúng sinh
Tùy thuận tu hành lời Phật dạy
Lợi ích an lạc tâm chúng sinh
Hoan hỷ không bỏ tâm chúng sinh
Đại Bi cứu hộ bằng tâm ta
Phát tâm Đại Sư, tâm Như Lai
Phát những tâm thắng diệu như vậy
Siêng năng học hỏi cầu hiểu rộng
Tịch nhiên định ý, chánh tư duy
Tâm thường thân cận Thiện tri thức
Tùy thuận vâng làm theo lời dạy
Lời thiện hòa nhã, không phóng túng
Biết rõ tất cả các thời gian
Thông đạt nghĩa pháp, không sợ hãi
Hiểu rõ nghĩa sâu của chánh pháp
Thì lìa tất cả các si mê
Đã lìa si mê, tâm ổn định
Nên được gọi là chân Phật tử
Còn gọi Đại Bồ-tát Trị địa
Một hướng chuyên tâm cầu Bồ-đề
Như vậy, khéo vâng lời Phật dạy
Thì được gọi là chân Phật tử
Phật tử trụ Tu hành thứ ba
Cần phải quán các pháp như vầy
Vô thường, khổ, không, chẳng kiên cố
Vô ngã, vô chủ, không tự tại
Tất cả các pháp không đáng vui
Hư dối, không làm, chẳng chân thật
Không có tập hợp, không tan rã
Quán sát như vậy là Bồ-tát
Phân biệt quán sát chúng sinh giới
Cũng nên hiểu rõ các pháp giới
Phân biệt rõ phương tiện quán sát
Vô lượng, vô biên các thế giới
Trong tất cả cõi khắp mười phương
Địa, thủy, hỏa, phong bốn đại chủng
Dục giới, Sắc giới, Vô sắc giới
Đều phân biệt được và biết rõ
Thông đạt hoàn toàn tất cả giới
Thảy đều quán sát và biết rõ
Ấy là Chân đế, đúng chánh pháp
Tùy thuận theo học là Bồ-tát
Chân Phật tử Sinh quý thứ tư
Sinh ra từ pháp các Hiền thánh
Không còn chấp trước pháp có không
Không còn sinh tử, vượt ba cõi
Tin Phật kiên cố không thể hoại
Tâm tịnh hoàn toàn không thoái chuyển
Quán sát hiểu rõ pháp sâu xa
Tất cả chúng sinh chẳng chân thật
Các nghiệp, thế giới và cõi Phật
Quả báo sinh tử và Niết-bàn
Nếu Phật tử quán sát như vậy
Gọi là hóa sinh từ pháp Phật
Đời quá khứ, vị lai, hiện tại
Chư Phật Như Lai và chánh pháp
Thông suốt vô lượng các phương tiện
Thành tựu tất cả pháp Thánh hiền
Tất cả Như Lai trong ba đời
Quán sát bình đẳng không tướng khác
Phân biệt khác nhau không thể được
Quán sát như vậy, hiểu ba đời
Những điều tôi nói và khen ngợi
Là Đại Bồ-tát trụ thứ tư
Nếu ai tu học được như vậy
Mau chứng Phật giác ngộ vô thượng
Bồ-tát chân Phật tử thứ năm
Đầy đủ vi diệu trụ Phương tiện
Vào sâu phương tiện giỏi, thanh tịnh
Rốt ráo thành tựu các công đức
Vô lượng các công đức đã tu
Làm nơi quy y cho tất cả
Lợi ích an lạc Đại Từ bi
Thương mến độ thoát các chúng sinh
Trừ các nạn cho cả thế gian
Diệt hẳn sinh tử làm hoan hỷ
Thu phục tất cả các chúng sinh
Đầy đủ công đức đến Niết-bàn
Khắp vì tất cả các chúng sinh
Phân biệt diễn thuyết pháp thanh tịnh
Gọi là bậc Bồ-tát thứ năm
Thành tựu phương tiện độ chúng sinh
Bậc đầy đủ tất cả công đức
Thuyết trụ thứ năm pháp Tịnh diệu
Chân Phật tử Chánh tâm thứ sáu
Hiểu pháp chân thật, hết ngu si
Với tất cả trời, người trong đời
Chánh niệm tư duy diệt hư vọng
Nghe khen hoặc chê Phật hay pháp
Tất cả sự tu của Bồ-tát
Chúng sinh hữu hạn hay vô hạn
Thì đối Phật pháp, tâm chẳng động
Chúng sinh dù rằng cấu hay tịnh
Hoặc là dễ độ hay khó độ
Pháp giới hữu hạn hay vô hạn
Thế giới có thành hay có hoại
Hay nghe pháp giới có hay không
Quá khứ, hiện tại và vị lai
Bồ-tát đối tất cả pháp này
Lặng yên quán sát, tâm không loạn
Quán tất cả pháp không tánh tướng
Nghĩa nó chân thật, như hư không
Cũng như huyễn hóa, mộng được thấy
Người này hiểu đúng về các pháp
Chân Phật tử Bất thoái thứ bảy
Nghe có pháp chư Phật, Bồ-tát
Hay nghe không pháp Phật Bồ-tát
Ra đời hay không, không thoái chuyển
Quá khứ, vị lai và hiện tại
Tất cả chư Phật có hay không
Các pháp sinh diệt, chẳng sinh diệt
Dù là một tướng hay khác tướng
Nếu một thành nhiều, nhiều thành một
Ý nghĩa tịch diệt đều bình đẳng
Xa lìa tướng điên đảo một khác
Là Bồ-tát ở trụ Bất thoái
Nếu có pháp tướng và vô tướng
Hay tướng pháp tánh và vô tánh
Cả hai chẳng thật, như hư không
Biết được như vậy, đạt cứu cánh
Chân Phật tử Đồng chân thứ tám
Nghiệp, thân, miệng, ý đều đầy đủ
Vi diệu thanh tịnh không ô nhiễm
Tùy theo ý muốn tự tại sinh
Biết rõ tất cả tâm chúng sinh
Quán sát hoàn toàn các tánh dục
Rõ pháp chúng sinh không sai biệt
Mười phương, tướng thế giới thành hoại
Mau đắc tất cả diệu thần thông
Đi đến các cõi khắp mười phương
Tự tại, tùy ý không chướng ngại
Nghe thuyết diệu pháp đều thọ trì
Tất cả cõi chấn động sáu cách
Đều có thể giữ các thế giới
Phạm âm vang khắp mười phương cõi
Độ thoát vô lượng các chúng sinh
Thưa hỏi Phật vô số ý nghĩa
Biến hóa thân mình không hạn lượng
Thuyết pháp tùy theo người nghe pháp
Đúng lời của Phật đã giảng thuyết
Đại Bồ-tát Vương tử thứ chín
Phân biệt rõ được các chúng sinh
Biết rõ nghiệp phiền não nặng nhẹ
Dùng phương tiện độ tùy đối tượng
Nhận định rõ thật tướng các pháp
Biết giai đoạn thế giới trước sau
Hiểu rõ Tục đế và Chân đế
Đầy đủ tất cả các phương tiện
Thông đạt hoàn toàn chỗ Pháp Vương
Thuận theo pháp nghi của Pháp Vương
Biết cách vào địa vị Pháp Vương
Hiểu rõ cảnh giới của Pháp Vương
Chân Phật tử Quán đảnh thứ mười
Phương tiện nắm vững tất cả pháp
Như pháp tùy thuận vào nghĩa sâu
Có thể giảng thuyết rất hoàn hảo
Độ hết tất cả các chúng sinh
Nhưng không chấp thủ tướng chúng sinh
Tịch nhiên bất động, học chánh niệm
Đều ở trước chư Phật mười phương
Chân Phật tử Bồ-tát Quán đảnh
Thông hiểu tận cùng các thắng pháp
Mười phương vô lượng các thế giới
Chiếu hào quang đến, làm chấn động
Hộ trì các thế giới mười phương
Nghiêm tịnh tất cả tâm chúng sinh
Biết tất cả căn tánh chúng sinh
Phạm âm diễn thuyết khắp mười phương
Giáo hóa thu phục các chúng sinh
Làm cho tu tập tâm Bồ-đề
Vào khắp mười phương các cõi Phật
Quán sát tất cả các pháp giới
Sắc thân, thân nghiệp bậc Quán đảnh
Thần túc tự tại khó nghĩ bàn
Quán sát trí ba đời các cõi
Cho đến Vương tử chẳng lường được
Phật và pháp Phật trong ba đời
Phân biệt rõ biết không chướng ngại
Pháp giới vô lượng, không biên giới
Chư Phật, Thanh văn đến đầy khắp
Tận cùng tất cả các thế giới
Đều có thể đem hào quang chiếu đến
Hết thảy tất cả loại chúng sinh
Để thuyết trí Chánh giác cứu cánh
Như vậy, các Bồ-tát mười trụ
Đều từ pháp Như Lai hóa sinh
Tùy theo phương tiện và cảnh giới
Tất cả trời, người chẳng thể biết
Bậc mới phát tâm Vô thượng giác
Có đầy các cõi khắp mười phương
Thông đạt các pháp tướng ba đời
Thành tựu đầy đủ Nhất thiết trí
Vô biên cõi Phật và thế gian
Vô lượng, vô số loại chúng sinh
Phiền não, nghiệp báo, tâm giác ngộ
Như vậy, không chấp trước gì cả
Mới cầu Phật đạo phát một niệm
Chúng sinh thế gian và Nhị thừa
Đều không thể biết những vị ấy
Huống chi công đức Bồ-tát khác
Tất cả các thế giới mười phương
Có thể nâng lên bằng sợi lông
Người biết tất cả hạnh Bồ-tát
Mau được Nhất thiết trí của Phật
Nước tất cả biển lớn mười phương
Có thể lấy cạn bằng một lông
Một niệm biết số giọt nước ấy
Chân Phật tử tu hành như vậy
Tất cả thế giới nát thành bụi
Đều biết rõ được bao nhiêu hạt
Bồ-tát tu hành nhiều như bụi
Nên được gọi là chân Phật tử
Phật quá khứ, hiện tại, vị lai
Tất cả Duyên giác và Thanh văn
Phân biệt thuyết giảng cũng chẳng hết
Công đức Bồ-tát mới phát tâm
Bồ-tát mới phát tâm Bồ-đề
Rộng lớn vô lượng không biên giới
Đại Từ, đại Bi trùm tất cả
Huống chi công đức Bồ-tát khác.